Classified - Confidential

Kanserli Hastalarda Sanat Terapisi

*Uzm. Hem. Ayşin KayışAcıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Atakent Hastanesi Sorumlu Hemşire **Ayça

Gençoğlu Toprak Acıbadem Kadıköy Hastanesi Eğitim Gelişim Hemşiresi

Classified - Confidential

https://www.guncelpsikoloji.net/terapi/disavurumcu-sanat-terapisi-h6580.html Erişim Tarihi:28.11.2018

Classified - Confidential

Ruhun dışa vurumu “sanat terapidir”

http://www.tpocg.org/blog/sanat-terapisi-ruhun-disa-vurumu Erişim Tarihi:28.11.18

Classified - Confidential

Classified - Confidential

• Hepimizin hayatında mutlaka iniş çıkışlar olmuştur vemutlaka kendimize bizi rahatlatacak, içimizdekileriboşaltma imkanı verecek yollar bulmuşuzdur. İştekelimeleri aklımızın süzgecinden geçirmemize gerekkalmayacak, hislerimizi konuşmadan da ifadeetmemizi sağlayacak yollardan biri: Sanat Terapisi.

Classified - Confidential

• Ne var ki, sanat terapisinde “sanat” sadeceduygularımızı dışa vurmak için kullandığımız bir araç.

• Sanıldığının aksine amacımız korkularımızı,üzüntülerimizi, kaygılarımızı yok etmekten ziyadeonları yaratıcı ve dürüst bir şekilde ortayaçıkartmaktır.

• Üstelik bu terapi şekli her yaştan insana; çocuklara,ailelere, geniş kitlelere uygulanabilecek bir terapişeklidir.

Classified - Confidential

Sanat Terapisi; bir sanat eğitmeni ile terapistin ortakçalışmasını gerektiren, tedavi sürecinin sanatlasürdürülmesine dayanan bir terapi çeşididir.

• 20. yüzyılın ortalarından itibaren ABD ve Avrupa'dahızla yayılmıştır. 1940'dan itibaren ABD'de ayrı birmeslek dalı olarak tanımlanmıştır.

• Hastaların iç dünyalarının yanı sıra dış dünyayıalgılamaları da belirleyici bir rol almaktadır. Hastalaryaratıcılık becerilerini ortaya çıkarıp geliştirirken, artterapisti bu yolla onların sezgisel algılamalarını takipederek, diğer tedavilerinin yanı sıra sanat terapisiylehastaların daha iyi olmalarına rehberlik eder.

• Sanat terapisinde, sanatsal metotlar ve araçlarkullanılarak, dışavurumcu bir terapi yöntemiuygulanır.

Classified - Confidential

Sanat Terapisi Nedir_?

• Sanat bir araç olarak kullanılır. Sanat terapisi önceliklesorunun farkına varılmasını ve sorunun dışa vurulmasınısağlar. Hayal gücüne de yer veren bu terapi dışavurumusağladığı için bireyleri rahatlatmaktadır. Terapi esnasındakişiler özgürce, kendini kısıtlamadan, baskı altındakalmadan kendini ifade eder. Sözle ifade edilemeyen bazışeyler resim, müzik gibi sanat türleri ile ifadeedilmektedir. Yani sözün bittiği ve yetersiz kaldığı yerdesanat terapisi kullanılır. Bireysel yada grup çalışmasışeklinde de yapılabilir. Sanat terapisinin iki temel amacıvardır; bastırılmış düşünceleri açığa çıkarmak vekişilerdeki uyumsuz davranışları açığa çıkarmaktır.

Classified - Confidential

Müzik Terapi

• İbn-i Sina (980-1037), musikinin tedavide oynadığı rolüşöyle tanımlamaktadır: “…tedavinin en iyi yollarından, enetkililerinden biri, hastanın akli ve ruhi güçlerini arttırmak,ona hastalıkla daha iyi mücadele için cesaret vermek,ongetirmektir…”

• “ses varlığımız için zaruridir ve ses tonu değişiklikleri insanınruh hallerini yansıtabilir. Müzik bestelerini bize hoş gösterenişitme gücümüz değil, o besteden çeşitli telkinlerçıkarmamızı sağlayan idrak yeteneğimizdir.” demiştir.

• Günümüzden 900 sene önce yaptırılan hastanelerde musikimakamları tedavi maksatlı kullanılmıştır. En iyi musikiyidinletmek, onu sevdiği insanlarla bir araya getirmektir…”

Classified - Confidential

Müzik Terapi

• Müzik terapi ile ilgili, otizmli ve dikkat eksikliği olançocuklarda yapılan araştırmalara göre, zihinsel sorunlarıçözmede müziğin en etkin tedavi yöntemi olduğu tespitedilmiştir. Müziğin zekanın kalitesini arttırdığı dasaptanmıştır. Şizofreni hastaları ile yapılan bir çalışmada,müzikle yapılan tedavide, müziğin içe kapanıklığı,dürtüselliği azalttığı, gevşeme sağladığı görülmüştür.

• Drama terapisi: bireylerin kişisel özelliklerini tanımaları,sorunlarını fark ederek değiştirmelerini sağlar. Bu değişim,bireylerin öğrenmesini ve gelişmesini kolaylaştıran birortam sağlar.

• Bu yöntem, gruptaki bireylerin sorunlarını ele alıpsahnelemeyi ve sorunlara yönelik alternatif çözümlerüreterek farkındalığı sağlayan bir terapi türüdür.

Classified - Confidential

Kanser

• Kanser yaşamı tehdit edebilen, tanılama sürecinde vesonrasında, bireyde ve yakınlarında yoğun ve karmaşıkduygusal tepkiler yaratan zorlayıcı bir yaşam deneyimidir.Hastada korku, öfke, yas, utanç, depresyon gibi duyguları vehatta intihar düşüncelerini harekete geçirebilmektedir.

• Tedavi sürecindeki tıbbı müdahaleler zaman zaman kendiliksaygısının bir parçasını oluşturan beden imajındabozulmalara yol açabilmektedir. Dolayısıyla bireyinpsikolojik açıdan izolasyona terk edilmemesi, acılarıyla başedebilmesi için desteklenmesi, bireyin yaşamını yenideninşa süreci açısından kritik bir değere sahip olmaktadır.

Classified - Confidential

Kanserli Hastalarda Çok Konuşulmayan Bir Uygulama: Sanat Terapi

• Sanat ilk çağlardan başlayarak sosyal hayatın içinde yeralmıştır. Doğum, ölüm, evlenme, hasat ya da ekintörenleri, dini, ruhsal ve fiziksel iyileşme ritülleri sanatlaiçi içe yapılmıştır.

• İlk çağ insanı şarkı söyleyerek, dans ederek, davulçalarak, çizimler yaparak veya hikayeler anlataraksanatı hayatlarının bir parçası yapmışlardır. 21. yüzyılınbaşlarından beri sanat terapisi duygusal çatışmalarıuzlaştırması, farkındalığı arttırması, sosyal becerilerigeliştirmesi, davranışları yönetmesi, problemleriçözmesi, kaygıyı azaltması, gerçeğe yöneltmesi ve öz-saygıyı arttırması anlamında terapötik olarakdeğerlendirilmektedir.

Classified - Confidential

• Sanat terapisi tamamlayıcı ve alternatif tedaviyaklaşımları içinde sağlık ve iyilik halini artırıcı bir güçolarak zihin-beden temelli yaklaşımlar içindetanımlanmaktadır. Sanat terapisi görsel sanatlar vedavranış bilimleri eğitimi görmüş bir terapisttarafından bireylerde olumlu bir gelişme sağlamak,çatışmaları çözümlemek, fiziksel ve psikolojikbozuklukları azaltmak, problem çözmek, stresle başaçıkmada destek sağlamak üzere tanı ve tedaviyisağlamada çeşitli sanat materyallerinin kullanımıolarak tanımlanmaktadır.

https://www.ndm.edu/news-and-events/news/healing-through-art-art-therapy-degree-announced-and-explored-new-exhibit-ndmu Erişim Tarihi:29/11/2018

Classified - Confidential

Kanserli Hastalarda Çok Konuşulmayan Bir Uygulama: Sanat Terapi

• Kanser, günümüzde ölümcül sonuçları nedeniyleönemini koruyan, hastalık süreci ve ilaç yan etkilerinedeniyle yaşam kaliteleri olumsuz etkilenen önemlisağlık sorunlarından birisidir. Sanat terapisitamamlayıcı ve alternatif yaklaşımlar arasında yeralan önemli bir uygulamadır.

• Kanserli hastalarda uygulanan sanat terapisinin ağrı,depresyon, yorgunluk, anksiyeteyi azalttığı ve yaşamkalitesini, kişilerarası iletişimi, benlik saygısınıarttırdığı bulunmuştur.

Classified - Confidential

• Sanat : terapi türleri; kişilerin ilgi alanlarına göredeğişmekle birlikte kağıt kalem kullanarak resimyapma, cam boyama, boncuklarla takı yapma,sulu boya ile resim yapma, kile şekil verme, ahşapboyama, maske yapımı, kolaj oluşturma, birkitaba bakarak resim veya boyama yapma olaraksayılabilir (Lindsey, 2006).

• Sanat terapisi terimi ilk olarak 1942 yılındasanatçı Adrian Hill tarafından Kral 7. Edwardsanatoryumundaki tüberküloz hastalarıyla yaptığıçalışmayı tanımlamak amacıyla kullanılmış.

https://www.converse.edu/program/art-therapy/ Erişim Tarihi: 29/11/2018

http://www.ncati.org/arts-and-peer-support-group/ Erişim Traihi: 29/11/2018

Classified - Confidential

Dans Hareket ve Sanat Terapisi Araçlarının Kanser Destek Grubundaki Kullanımı

• Kanserin bireyin varoluşuna yönelik tehdit duygusuve beden üzerinden yarattığı deneyimler vebölünmeler göze alındığında sözel ifadenin veyapaylaşımların ötesine geçilmesi, ruh-beden-zihinarasındaki ayrışmayı aza indirecek, bireyinyaratıcılığını harekete geçiren yaklaşımlardanyararlanılması önemli olmaktadır.

• Sanat terapileri ve özellikle bunun bir parçası olan,bundan 50 yıl kadar önce psikoterapi dünyasındayerini almaya başlayan dans hareket terapisi de buaçıdan öne çıkmakta, Amerika ve İngiltere’de pek çokkanser kliniğinde örnekleri görülebilmektedir.

Classified - Confidential

• Türkiye'de kanser hastalarına yönelik destekleyicisanat odaklı yaklaşımlara ilgi ve bu yaklaşımlarınetkinliğine dair farkındalık son yıllarda artmakta vesahada her geçen gün daha geniş yer kaplamayabaşlamaktadır. Bu açıdan, yapılan uygulamalarınmeslektaşlarla ve toplumla paylaşılması, bilimseltemellere dayanarak uygun şekillerde raporlanmasıçalışmaların gelişimi ve istikrarı açısından ayrı birönem taşımaktadır.

Dans Hareket ve Sanat Terapisi Araçlarının Kanser Destek Grubundaki Kullanımı

Classified - Confidential

Kanserli Hastalarında Sanat Terapinin Yeri ve Önemi;

• Bireyin bedensel, ruhsal ve sosyal profili ne olursaolsun hastalanmak, hastalık tanısı almak birey içinzorlayıcı bir yaşam olayı, yaşam dengesi içintehdit, engellenme ve duygusal krize nedenolabilecek bir deneyimdir (Hallaç ve Öz, 2010).Ölüm korkusu, vücut, organ ve bölümlerininzedeleneceği kaygısı, pişmanlık-suçluluk duygularıgibi tepkiler, hastanın duygu durumunu, zihinselişlevlerini, dengesini, fiziksel-duygusalotonomisini, beden imgesini ve sosyal alanınıetkiler. Eski çatışma ve çözümlenmemiş odaknoktaları belirgin hale gelir.

Classified - Confidential

• Yapılan çalışmalarda sanat terapinin hastalardakanserle ilgili semptomların azalmasına yardımcıolduğu belirtilmektedir (Nainis ve ark., 2006; Pontove ark., 2003; Thyme ve ark.,2009; Luzatto veGabriel, 2000). Sanat terapi uygulanan kanserlihastalarda ağrı gibi fiziksel bütünlüğü etkileyensemptomların azaldığı, psikososyal sürecin olumluetkilendiği, yorgunluğu ve anksiyesitenin azaldığıbelirtilmektedir (Bar-Sela ve ark.,2007;Nainis, 2008).

https://www.friendsofkids.com/art-therapy.html Erişim Tarihi:29/11/2018

Classified - Confidential

• Nainis ve arkadaşları (2006) kanserli hastalarlayaptıkları çalışmada sanat terapisi sonrası hastalarınsemptomlarını değerlendirmiş ve hastalarda mevcutolan dokuz semptomun sekizinde azalma gözlemiştir.Lösemili çocuklarda sanat terapinin ağrı kontrolüüzerine etkisini değerlendirmek için yapılan birçalışmada da çocukların sanat terapi yoluyla ağrısürecini daha etkin yönettiği saptanmıştır (Favara-Scacco, Smirne, Schiliro ve Cataldo,2001).

https://littlefighterscancertrust.wordpress.com/cancer-treatments/complementary-alternative-therapies/music-therapy/ erişim Tarihi:29.11.18

Classified - Confidential

● Literatürde ciddi hastalığı olan bireylerin sanat terapisiyleuğraşmasının uyum sürecini arttırdığı, hayatın anlamınıbulmasına yardımcı olduğu, kanser ve yaşamıyla ilgilifarkındalıklarının arttığı, hastalığa ve tedaviye uyumlarınındaha iyi olduğu, emosyonel dışa vurumlarının daha etkingerçekleştiği, spiritüel ve psikolojik iyilik halinin olumluyönde iyileştiği belirtilmektedir

● Sanat terapinin hastaların uyum stratejileri üzerine etkisiniincelemek amacıyla Oster ve arkadaşları (2006)’nın yaptığıbir çalışmada da, sanat terapisi uygulanan meme kanserlibireylerin hastalığa ve tedaviye uyum sürecinin kontrolgrubuna göre daha iyi olduğunu saptanmıştır.

● iletişimlerinin arttığı ve emosyonel iyilik halinin olumluyönde etkilendiğini saptanmıştır (Ponto ve ark., 2003,Deane,Fitch, Carman, 2000).

Classified - Confidential

• Hemşireler kanser hastalarının yoğun yaşadıklarısorunların, semptomların tanılanması vekontrolünde sanat terapi yönteminikullanılabilirler veya uygun yönlendirmelerle buyöntemi kullanmasında danışmanlık verebilirler.Özellikle hemşirelerin sağlığı koruma ve geliştirmeaçısından birçok non farmakolojik yaklaşımıkullanabilme yeterliliğine sahip olmalarınarağmen bu alanlara yeterince ilgi göstermediklerigörülmektedir.

http://ukhealthcare.net/wp-content/uploads/2017/09/music-therapy-1030x429.jpg Erişim Tarihi:29.11.18

Classified - Confidential

Görsel Sanatlar Terapisi

• Görsel sanat öğelerinin, yaratıcı süreç, insan gelişimi,davranış, kişilik ve akıl sağlığı arasındaki destekleyici vebesleyici etkileşime işaret eden Görsel Sanat Psikoterapisi(GSP) bir sanat psikoterapistinin rehberliğinde, danışanıngörsel ve plastik sanatın dilini kullanarak ifadeler oluşmasınıiçerir. Bu ifadeler ve ifadelerdeki anlamların keşfini içerensürecin aracılığı ile farkındalığını arttırması; bilişselbecerilerini geliştirmesi; stress, yas, depresyon, kayıp,travmatik deneyimler ve kronik hastalık semptomları gibizorluklarla ile başa çıkması ve öz-güvenin gelişimine zeminsağlayan sanat psikoterapisi türüdür. Görsel SanatPsikoterapisi yaratıcı sürecin başlı başına iyileştirici vegeliştirici olduğu anlayışını temel alır.

Classified - Confidential

• Görsel Sanat Psikoterapisinde renkli kalemler, pastel,gibi kuru boya; ebru, guaj, akrilik, yağlı boya gibi ıslakmedya; kil, oyun hamuru, tel ve benzeri heykelmalzemeleri; kolaj ve asamblaj için kullanılabilecek,renkli kağıtlar, dergi ve hatta doğa yada sokaktantoplanan dönüştürülebilir atıklar ile çeşitlendirilebileceksanat malzemeleri aracılığıyla, birey iç ruhsaldeneyimlerini dış temsillere dönüştürür.

https://www.newportacademy.com/resources/mental-health/why-teens-benefit-from-creative-arts-therapy/ Erişim Tarihi:29.11.2018

Classified - Confidential

● “Çocuklar sanatla meşgul oldukça kendilerine ait bir dünya yaratıyorlar. Hastane duvarlarının dışına çıkmak için hayal güçlerini kullanıyorlar.”

● Georgetown Pediyatrik Onkoloji Bölümü Başkanı Doktor Azize Şad: “Tıbbi tedaviyi sanat terapisinin verdiği destekten ayrı düşünemiyorum. Duygusal destek alan, duygusal açıdan rahat çocukların hastanede geçirdikleri süre daha az. Buna gönülden inanıyorum. Kanser tedavisi sona erdikten sonra hayata daha kolay uyum sağlıyor.”

● Sanat terapisinin hastaların hayat kalitesini yükselttiğine, hastalıkla mücadele ve tedavi sürecini daha kolay atlatmaya yardımcı olduğuna şüphe yok.

Sanatla Kanser Terapisi

Classified - Confidential

Kanser Tedavisinin Yan Etkilerine Yönelik Alternatif Uygulamalar

• Birçok hastada ,spritüel destek sağlanması, tanıdansonra yaşam süresini ve kalitesini artırır.

• Kanser tedavilerinin yan etkilerine karşı tamamlayıcıalternatif tedavi (TAT) kullanılmaktadır.

https://tasteforlife.com/conditions-wellness/body-care/aromatherapy-essentials-4-facts-that-may-surprise-you Erişim Tarihi: 29/11/2018

Classified - Confidential

Alternatif Uygulamalar

• Semptomlara yönelik tamamlayıcı tedaviler

• Akupuntur

• Masaj terapi

• Zihin -beden

• Aromaterapi kullanılmaktadır.

Classified - Confidential

Hemşirelik İçin Önemi

• Özellikle hemşirelerin sağlığı koruma ve geliştirmeaçısından bir çok nonfarmakolojik yaklaşımıkullanabilme yeteneğine sahip olmalarına rağmen bualanlara yeterince ilgi göstermedikleri görülmektedir.

• Bu nedenle onkoloji hemşirelerinin sanat terapisiuygulamalarına ilişkin bilgi düzeylerinin arttırılması vefarkındalık kazanmaları önemlidir.

Classified - Confidential

Classified - Confidential

Kaynaklar

1. Sanat Terapisi: Ruhun Dışa Vurumu – Akıl Defterim2. http://www.tpocg.org/blog/sanat-terapisi-ruhun-disa-vurumu Erişim Tarihi:28.11.183. http://wwww.ekipnormarazon.com/makaleler/141-alaton-sanat-terapisi-alida-

musaoglu?catid=14%3Adigerleri: Erişim Tarihi: 28.11.184. Karadağ E, Uğur Ö. Kanserli Hastalarda Çok Konuşulmayan Bir Uygulama : Sanat

Terapisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2015;8(2):142-144

5. Sanat Psikoterapiler Derneği6. http://www.sanatpsikoterapileridernegi.org/goumlrsel-sanatlar-terapisi.html Erişim

Tarihi:28.11.18

7. https://www.amerikaninsesi.com/a/sanatla-kanser-tedavisi/1543741.html8. http://www.sanatpsikoterapileridernegi.org/kanserdestekgrup.html9. Taşçı Duran E. Kanser tedavisin yan etkilerine yönelik alternatif uygulamalar

Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2011;18(2):72-7710. https://www.guncelpsikoloji.net/terapi/disavurumcu-sanat-terapisi-h6580.html

Erişim Tarihi:28.11.201811. http://www.tpocg.org/blog/sanat-terapisi-ruhun-disa-vurumu Erişim

Tarihi:28.11.18

Classified - Confidential

12. https://www.ndm.edu/news-and-events/news/healing-through-art-art-therapy-degree-announced-and-explored-new-exhibit-ndmu Erişim Tarihi:29/11/2018

13. http://www.ncati.org/arts-and-peer-support-group/ Erişim Traihi: 29/11/201814. https://www.converse.edu/program/art-therapy/ Erişim Tarihi: 29/11/201815. https://www.friendsofkids.com/art-therapy.html Erişim Tarihi:29/11/201816. https://littlefighterscancertrust.wordpress.com/cancer-

treatments/complementary-alternative-therapies/music-therapy/ erişim Tarihi:29.11.18

17. http://ukhealthcare.net/wp-content/uploads/2017/09/music-therapy-1030x429.jpg Erişim Tarihi:29.11.18

18. https://www.newportacademy.com/resources/mental-health/why-teens-benefit-from-creative-arts-therapy/ Erişim Tarihi:29.11.2018

19. DeFrank, J., Mehta, C. C., Stein, K., & Baker. (2007). Body image dissatisfaction in cancer survivors. Oncology Nursing Forum, 34(3), 625-625.

20. https://tasteforlife.com/conditions-wellness/body-care/aromatherapy-essentials-4-facts-that-may-surprise-you Erişim Tarihi: 29/11/2018