kamu malİyesİ İktisat

7/17/2019 KAMU MALİYESİ İktisat

http://slidepdf.com/reader/full/kamu-maliyesi-iktisat 1/159

KAMU MALİYESİNE GİRİŞ

• Maliye ilminin tanımı, konusu, tarihi gelişimi ve diğer disiplinlerile ilişkisi

• Milli ekonomide Kamu kesiminin yeri, önemi ve gelişimi• Kamu kesimi tarafından üretilen mal ve hizmetler ve Dışsallık

etkileri• Kamu harcamalarının tanımı, özellikleri, artış Kanunu !agner"

ve etkileri• Kamu harcamalarının artış nedenleri ve sını#andırılması• Kamu harcamalarının ekonomik etkileri• Kamu gelirlerinin tanımı ve türleri• $erginin teorik gelişimi ve fonksiyonları• $ergi %ekniği ve vergileme ilkeleri

• $ergilemeye &lişkin temel kavramlar ve vergilerinsını#andırılması• Maliye politikasının konusu, ama'ları ve ara'ları• Maliye politikası ara'larının kon(onktürle mücadelede

kullanılması



Maliye ilminin tanımı,konusu, tarihi gelişimi

• Maliye kelimesi, devlet mallarının eldeedilmesi ve idaresi bununla ilgili larak !araalmak ve "demek anlamına gelmektedir#Genellikle $alnı% mali$e ve &nans denildi'i%aman, devleti $a da di'er kamu ()kmi*a(ıslarını ilgilendiren mali i*lemleranla*ılır#Mali$eden kasıt,kamu mali$esi lu!,bu (ali$le $aban+ı literat)rde !ubli+

&nan+e- larak i.ade edilmektedir#Kamumali$esi ise, devlet .aali$etlerini iktisadi vemali a/ıdan in+ele$en bilim dalıdır#



Maliye ilminin tanımı,konusu, tarihi gelişimi

• Kamu mali$esi0 devletin ve kamu t)%elki*ilerinin giri*tikleri .aali$etleri iktisadive ss$al a/ıdan in+ele$en, devlet

.aali$etlerinin sınırlarının ne lmasıgereke+e'ini ara*tıran ve bu .aali$etleringerektirdi'i (ar+amaların $a!ılması ilebunları kar*ıla$a+ak gelirlerin eldeedilmesine ili*kin srunların anali%ini$a!an bir bilim dalıdır#



Maliye ilminin konusu

• Mali$e ilminin knusu mali la$lar vekurumlardır# Mali la$lar "n+e ss$al bir la$larak me$dana gelmekte snra da iktisadi bir"%ellik ta*ımaktadır# Kamusal (i%metlerin$erine getirilebilmesi i/in vergi,b)t/e,kamu(ar+aması, devlet br/lanması,emis$n gibimali ara/lar geli*tiren devletin bu ara/larıkullanması snu+u rta$a /ıkan ss$al la$laramali olaylar denilmektedir#1ununla birlikte

devletin t!lumsal i(ti$a/ları kar*ılama$a$"nelik larak s)rekli $a!tı'ı i*lere kamu(i%metleri denir# Mali$e ilminin in+elemeknusuna mali kurumlar da girmektedir#



Maliye ilminin konusu

• 1u bakımdan mali$e ilmi, g"revlerinin$erine getirilmesine mali bakımdan imk2n(a%ırlamak )%ere kamu t)%el ki*ileritara.ından kurulan te*kilat ve alınan

tedbirleri ve bu ama/la kullanılan ara/larıda in+elemek %rundadır#3rne'in0Mali$e1akanlı'ı, 4a%ine M)ste*arlı'ı,Merke%1ankası gibi kurumlar mali la$lara $"nelikili*kilerin $)r)t)lmesinde "nemli rller)stlenmektedirler#3%etle, mali$e ilmininknusunu mali la$lar,kamu (i%metleri vemali kurumlar lu*turmaktadır#



Mali$e biliminin ka!samı

• Mali$e biliminin ka!samına,kamu gelirleri ,kamu

(ar+amaları,devletb)t/esi,devlet br/lanması,$erel$"netimler mali$esi,uluslar arası

mali$e,mali$e !litikası,mali(ukuk gibi alt disi!linlergirmektedir#



Mali$e bilimin tari(i geli*imi

• 67#$)%$ılda merkantili%me kar*ı bir antite%geli*tiren &%$kratlar b)t)n mali$e$i ka!sa$angenel bir sistem geli*tirmi*ler ve terikin+elemelerle mali la$ları bu sistem altındasnu/landırarak mali$e biliminin d'u*unu dasa'lamı*lardır#Liberali%min "n+)leri lan&%$kratlar devlet m)da(alesine kar*ı lu!t!lum (a$atını $"neten d'al bir d)%eninvarlı'ını kabul etmi*lerdir# 8i%$kratlara g"re,tarım dı*ındaki b)t)n iktisadi .aali$et klları

9kısır:dır, katma de'er lu*turmaları s"% knusude'ildir# ;arım sekt"r)nden alına+ak tek vedla$sı%- bir verginin a%altılmı* lan devlet(ar+amaları i/in $eterli la+a'ını savunmu*lardır#




• &kinci Dönem+ Mali$e ilminin iktisattan a$rılı!ba'ımsı% bir ilim <disi!lin= (aline gelme$e ba*ladı'ıd"nemdir# Mali$enin ba'ımsı% bir ilim dalıdurumuna getirilmesinde İngili% Kl2sik >kulununb)$)k rl) lmu*tur# Kl2sik iktisadın kur+usu AdamSmit( ve ?avid Ri+ard eserlerinde mali knularave vergileme ile ilgili srunlara da de'inmi*lerdir#Kl2sikler, eknminin tabii i*le$i*i snu+u denge$egele+e'ini ve bu *ekilde kurula+ak dengenin u%uns)re varlı'ını kru$a+a'ını ileri s)rd)kleri i/in

devletin, eknminin 9tabii d)%enine: $"nelik (ert)rl) m)da(alesinin kar*ısındadır# ?evletin sade+esavunma, adalet, di!lmasi (i%metleri vermesigerekti'ini savunurlar#




• 'üncü Dönem+6@@ ?)n$a Eknmik Kri%i$le birlikte kl2sikg"r)*ler ve bu g"r)*lere da$anan u$gulamalar b)$)k bir sarsıntıge/irmi*tir# Kri%le m)+adele i/in !ratik ve etkili tedbirler ara*tırılmı*ve snu/ta (er alanda $a$gın bir devlet m)da(ale+ili'i ile kar*ıkar*ı$a kalınmı*tır# ?evlet m)da(ale+ili'inin artmasına !aralel

larak mali ara/lar da b)$)k bir "nem ka%anma$a ba*lamı*tır# 1ud"nemde B#M#Ke$nesCin 6@D $ılında $a$ınlanan 9İsti(dam, 8ai% veFara Genel ;erisi: mali$e ilminin geli*imi )%erinde dla$lı laraketkide bulunmu*tur#Ke$nesle birlikte mali$e !litikası ara/ları "n!lana /ıkmı* ve u%un $ıllar )lkelerin iktisat !litikalarına (akimlmu*tur# 1"$le+e devlet anla$ı*ı ss$al re.a( devleti anla$ı*ına

d"n)*me$e ba*lamı*tır# Ke$nesCten snra $eti*en iktisat/ı vemali$e+iler de geli*tirdikleri terilerle mali$e !litikasının etkin bir*ekilde kullanılmasında "nemli rl $namı*lardır#

• G)n)m)%de ise mali$e ilmi, eknmik, mali ve ss$al la$larınrta$a /ıkardı'ı !ek /k sruna kendi $"n)nden tutarlı ve makul/"%)mler getirme durumundadır#



Mali$e İlminin ?i'er İlim?alları$la İli*kisi

• Mali$e ilminin di'er ss$al ilimlerle sıkıili*kileri vardır# H)nk) mali la$ları di'erss$al ilimler alanından /ıkarı! a$ırma$ı

d)*)nmek m)mk)n de'ildir# 1en%er*ekilde mali la$ları di'er ss$al ilimlerinalanına sku!, nların knuları ilea/ıklama$a /alı*mak da d'ru bir$akla*ım lma%# Esasında mali$e ilmikarma nitelikte ss$al bir ilim dalıdır#Karma nitelikte lması nedeni$le de di'erss$al ilim dalları ile $akın ili*ki i/indedir#




• Ya!ılan ara*tırmalar, mali$e biliminin iktisat -ilimi ile "nemli birili*ki i/inde ldu'unu rta$a k$ar# ?evleti anlamadan eknmininanla*ılması m)mk)n lma$a+a'ı i/in, iktisat bilim dalında/alı*anların mali$e knularını bilmelerine i(ti$a/ vardır# Malila$ların eknmik b$utu da, mali$e+ilerin iktisat knularına(akim lmalarını gerekli kılar# "%ellikle mali$e bilim dalının alanına

giren0 kamu eknmisi, devlet br/ları, mali$e terisi ve !litikasıknularının sa'lıklı ta(lil edilebilmesi i/in mikr ve makr iktisatknularının i$i bilinmesi gerekir# İki bilim dalı arasındaki temel.arklılık, iktisat biliminin bire$sel i(ti$a/larla, mali$e bilim dalınınise t!lumsal i(ti$a/larla ilgilenmesinde $atar# İktisat bilim dalı"%el sekt"r)n eknmisini, mali$e bilim dalı ise kamu sekt"r)n)neknmisini in+eler# İktisat bilim dalında !i$asa mekani%masıkuralları, mali$e bilim dalında ise b)t/e mekani%ması ve si$asalter+i(ler ge/erlidir# Kamu eknmisinde ka$nak da'ılımı si$asaltritenin ter+i(lerine g"re lu*ur# Si$asal trite /ıkardı'ı kanun,karar vs# ile u$gulama$ı *ekillendirir# 1u nedenle mali$e bilimininsiyaset -ilimi ile ili*kisi de lduk/a "nemlidir ve /e*itlib$utları$la in+elemelere knu lmaktadır#




• Sn s"$lediklerimi% de mali$e biliminin hukuk-ilim dalı ile lan ba'lantısını rta$a k$maktadır#Mali la$lar si$asal ter+i(lere g"re lu*turulanmev%uat temelinde *ekillenir# Kamu gelirlerinin(angi ka$naklardan t!lana+a'ı, (ar+amaların

nerelere ve (angi "l/)tlerle $a!ıla+a'ı,"%elle*tirmenin (angi kurallar ı*ı'ında $a!ıla+a'ıgibi kamunun t)m .aali$etleri, /ıkarılan mev%uatau$gun larak ger/ekle*tirilmek durumundadır#Mali$e bilim dalının bu +e!(esi$le Mali 4ukuk alt

disi!lini ilgilenir# Mali$e biliminin si$asetle,ss$lIi, !siklIi, tari(, mu(asebe, i*letme gibialanlarla da $akın ili*kisi vardır# 1u *ekilde mali$eb"l)m)nden me%un lan bir "'ren+i0 iktisat, (ukuk,mu(asebe, i*letme gibi knuları da "'renerek /ıkar#




• Mali ara/ların i*letilmesinde ve malid)%enlemelerin $a!ılmasında insandavranı*larının s)rekli larak g"% "n)ndebulundurulması gerekir0 aksi takdirde, belirlenenama/lara ula*ılama%# 1ir )lkede kamu gelirlerininartırılabilmesi de )lkede $a*a$an insanlarınpsikolo(ik durumları$la $akından ili*kilidir#Ss$al !siklIik tutum, devletin en "nemli gelirka$na'ı durumundaki vergilere ve br/lanma$aili*kin m)kelleJer $a da vatanda*lar ale$(ine

de'i*iklikler ger/ekle*tirildi'inde da(a bari%bi/imde g"r)l)r#1u bakımdan mali$e bilimii/erisinde a$rı bir disi!lin larak vergi !siklIisive buna $"nelik /alı*malar "nem ka%anmı*tır#




• Maliye ve Muhase-e+Mu(asebe, bir kurum $a da i*letmedekikı$met (areketlerinin belirli bir d"nem itibari$le i%lenmesine vedenetlenmesine imkan veren bir teknik larak tanımlanabilir# ?evletde eknmide "nemli bir ka$na'a ve (ar+ama ka!asitesine sa(i!birim lması nedeni$le b)$)k kı$met (areketlerini rta$a /ıkarır#İ*te bu nedenle devletin milli gelir i/inde kullandı'ı kı$metlerdekide'i*meleri i%lemek ve kntrl etmek )%ere devlet mu(asebesiismi$le bir sistem lu*turulmu*tur# 1u sistemin /alı*masınısa'lamak mali$e te*kilatı i/indeki bir birimin <Mu(asebat GenelM)d)rl)')= g"revidir# Merke% mali$e te*kil2tında devletmu(asebesinin d)%enlenmesi$le g"revli daire, merke%deki b)$)k(ar+ama+ı kamu kurulu*ları$la i*birli'i (alinde bir b)t)n larakdevlet mu(asebe ka$ıtlarının tutulmasını sa'lar#

• Maliye ve &statistik+?evlet (a$atı ve kamu (i%metleri a/ısındansn dere+e b)$)k "nem ta*ı$an b)t/e de, ma(i$eti itibari$leta(mine da$anır# 1)t/ede gele+ek bir d"neme <genellikle bir $ıla=ili*kin ta(mini (ar+ama ve gelir rakamları $er alır# 1)t/edeki(ar+ama ve gelir rakamlarının isabet ve ta(min edilmesi "n+eki$ıllarda me$dana gelen geli*melerin istatistiki anali% mettlarıkullanılarak de'erlendirilmesine ba'lıdır#



kesiminin yeri, önemi ve

gelişimi• .K/0/M&K 1/230• retim ka$naklarının kıtlı'ı, devlet eknmisi <Kamu Mali$esi=

nin in+eledi'i knuların (areket nktasıdır#• retim .akt"rlerinin kıt lması < Emek, ;!rak, serma$e,

giri*im+i= ve$a )lkeler arasında .arklılık g"stermesi Eknmibiliminin /"%)m aradı'ı ba*lı+a unsurdur#

• retim .akt"rlerinin kullanımındaki ter+i( a$nı %amandat!lumların eknmi biliminin /"%)m aradı'ı ba*lı+a unsurdur#

• retim .akt"rlerinin kullanımındaki ter+i( a$nı %amandat!lumların eknmik $a!ısını *ekillendire+ektir# G)n)m)%mdern t!lumlarında bu knuda kararların alındı'ı iki eknmikkesim bulunmaktadır# 1unlar "%el kesim ve kamu kesimidir#

• 4zel Kesim+ Ka$nakların kullanımı gelirin da'ılımı ve )retilenmal ve (i%metlerin "%el ve t!lumsal i(ti$a/lar arasındada'ılımına serbest !i$asada /"%)m aranmaktadır#

• Kamu Kesimi+ Kamu kesimi ise , ttaliter $ada m)da(ele+ig)+e da$anarak /"%)m) "ng"r)r#

illi k id



Milli ekonomide Kamukesiminin yeri, önemi ve

gelişimi• .konomik Kararların alındığı sistemler6 1er-est 5iyasa 1istemi+ retim ka$naklarının< .akt"rlerinin= "%el m)te*ebbislerin elinde ldu'u !i$asadır#

• 1u !i$asada kimler i/in ne kadar mal )retile+e'ine )retimka$naklarının sa(i!leri ve m)te*ebbisler karar verir#

retimi !i$asadaki tale! ;alebi de ka$nak sa(i!lerinin geliri belirler %otaliter Müdahaleci 1osyalist" 1istem+ retimka$nakları devletin m)lki$etindedir# 1unlar devlet tara.ındankullanılır# Ne$in ne miktarda )retile+e'ine devlet karar verir#

D Karma .konomik 1istem+ Fi$asa mekani%masınınesasının < Serbest Fi$asa= krundu'u, an+ak devletin t!lum/ıkarlarını krumak i/in eknmi$e m)da(alede bulundu'usistemdir#



D.$6.%&0 .K/0/M&D.K& 2/6• Kamu .konomisinin Kapsamı ve 0iteliği

• ?evlet eli$le $)r)t)len eknmik i*levlerin t)m) Kamueknmisi kavramını i.ade eder#Kamu eknmisikesiminin,)r)nlerinin !i$asa i/inde ve$a dı*ında lu*larına,birdi'er i.ade$le, )retim biriminin m)lki$etinin kamu$a ait lu!lmadı'ına bakılmaksı%ın kamu $etkililerinin trite ve

vesa$etine tabi kurum kurulu* ve "rg)tlerden lu*tu'ubelirtilebilir#1una g"re ;)rki$ede kamu kesimi ka!samınagiren kurumlar0devletin merke%i idare te*kilatı ,ma(alliidareler,ss$al g)venlik kurumları,Kİ;ler, devletbankalarıdır#Kamu kesiminin b)$)kl)'), t!lam (ar+amaların

GSM4$e ranlanması$la bulunmaktadır#Kamu eknmisininen b)$)k b"l)m)n) devlet b)t/esi te*kil etti'inden mali$ederslerinde, kamu eknmisinin in+elenmesinde genelliklemerke%i ()k)met b)t/esi ele alınır bu nedenle de devletb)t/esi de$imi kullanılır#



D.$6.%&0 .K/0/M&D.K&2/6

• İ*te bu kıt ka$nakların )retime ta(sisi ve )retimin bire$ler arasındada'ılımı meselesi, bu ka$nakların aidi$et $ada m)lki$et ba'larıa/ısından nlara sa(i! lanların kararlarına da da sıkı sıkı$a ba'lıla+aktır#

• ;!lumların kendi bire$sel iradelerinin ve g)/lerinin )st)nde bir devlettritesine i(ti$a/ du$malarından dla$ı )retimin kıt ka$naklarındant!rak ve serma$enin bir kısmının m)lki$eti bire$ler tara.ından t!lumadına devlete bırakılmı* bu iki ka$nakla birlikte, t!lumda mev+ut emekka$na'ının da devlet tara.ından kullanılmasına rı%a g"sterilmi*tir#

• 7ma'+ 1ire$sel i(ti$a/lardan /k t!lumsal i(ti$a/ların kar*ılanmasıdır#• 1u nedenle0 g)n)m)%de (er milli eknmi, biri di'erlerinden a$rı

ilkelerde i*le$en ve birbirini etkile$en iki b"l)me a$rılmı*tır#89 Kamu .konomisi

:9 4zel .konomi• Aslında (er iki eknmide bire$lerin i(ti$a+ı lan mal ve (i%metleri kıtka$nakları kullanarak artırmak (ede&nde birle*tikleri (alde bu (ede.eula*ma $llarında .arklılıklar g"sterirler#

• 3%el Eknmide ne$in nasıl ve kimler i/in )retile+e'ine bire$ler kararverir#

• ?evlet Eknmisinde ise < Kamu Eknmisi= )retim ve ka$nakların

kullanılması t!lumsal isteklere g"re $a!ılır#

& & &



D.$6.%&0 .K/0/M&D.K&2/6

• Kamu kesimi$le "%el kesim arasındaki en b)$)k .arklardan birisi,kamu kesiminin (er t)rl) .aali$etinde 9kamu $ararını:"%el kesimin de9k2r ama+ını: "n !landa tutmasıdır# 3%el kesim $atırımlarını k2r marIı$)ksek, riski a% alanlara $"neltme$e /aba g"sterir# İktisadi kriterleriesas aldı'ı i/in de, kamu kesimi te*ebb)slerine g"re da(a verimli/alı*abilir# 1una kar*ılık kamu kesimi $atırımları, "%el kesim$atırımlarını etkileme g)+)ne sa(i!tir# ?evlet "%ellikle alt$a!ı$atırımlarını )stlenerek, eknmide reel mali$etlerin d)*mesinesa'la$abilir#?i'er $andan, devletin kurdu'u iktisadi te*ebb)sler de,!i$asada d)%enle$i+i bir rl $namakta0 &$atların dengeli ve istikrarlıbir geli*me g"stermesine katkıda bulunmaktadır# ?evlet ti+arig"revlerini, iktisadi te*ebb)sler kurmak $anında0 !i$asanın sa'lıklı

i*le$i*ini temin ede+ek d)%enlemeleri ger/ekle*tirmek ve kntrlmekani%maları lu*turmak sureti$le de $erine getirebilmektedir#Kamu(i%metlerinin ama+ı kamu$a $arar sa'lamaktır# Kamu $ararı da,$rumla$anın si$asi e'ilimine ve bakı* a/ısına g"re, de'i*ikanlamlara gelebilen esnek bir kavramdır# An+ak bu .arklı $rumların(e!si, 9Kamu $ararının, ba%ı genel $ararların ki*i ve gru! $ararlarına

ter+i( edilmesi:, ldu'unda birle*mektedir#



D.$6.%&0 .K/0/M&D.K&2/6

• İnsanların i(ti$a/ları, mal ve (i%metlerin t)ketimi ile giderildi'ineg"re bir anlamda re.a( du$gusunun artmasıdır# İnsanıni(ti$a/larını kar*ıla$arak bu tatmin du$gusunu du$ması ise, malve (i%met )retiminin a%ami blluk d)%e$inde lmasını vebire$lerin bu blluktan e*it larak !a$ almasını gerektirir# 1ununi/in g)n)m)% eknmilerinde ula*ılması %runlu ba%ı (edeJer

"ng"r)lmektedir#6 retile+ek mal ve (i%metlerin ter+i( "%g)rl)') retim ka$naklarının !timum d)%e$de <en .a%la )retim elde

ede+ek tar%da= kullanılması# 1una ka$nakların etkin kullanımı dadi$ebiliri%#

D ;!lumda (er $ıl bir "n+eki $ıla g"re ki*i ba*ına d)*en gelirin< )retim miktarının reel gelirin= artı* (ı%ının sa'lanması $ani

b)$)me (ı%ının s)rd)r)lmesiO retilen mal ve (i%metlerin t!lumun ki*ileri arasında adil

larak b"l)*)m)P 1)t)n bu (edeJere bir eknmik istikrar i/inde ula*mak<;!lam ar% Q ;!lam tale!=



4;.6 &<%&=7>672

4;.6 M76

5&=717 M.K70&;M71?

5&=717 %76.*&72;

@&=7%

4;.6 .K/0/M&

K7M3176 &<%&=7>672

K7M3176 M76

72;

$.2A&

K7M3 .K/0/M&1&

K?% K7=07K672

1& =7176 K7272 76M7M.K70&;M71?

1&=7176 %76.5*%>. 12.B&

%/563M176 &<%&=7>672



D.$6.%&0 .K/0/M&D.K&2/6

• Yukarıdaki gra&kten de g"r)lebile+e'i )%ere0• 1elirli bir )lkede +ere$an eden eknmik .aali$etlerin

b)t)n)n) i/ine alan 9milli eknmi:, kamu ve "%el kesimlmak )%ere iki$e a$rılabilir# Eknmik .aali$etler bu $a!ıi/inde lu*makta ve b"$lelikle eknminin ar%u edilen bir$"nde geli*mesi m)mk)n lmaktadır#

• 4er iki sekt"r)n de ama+ı, kıt ka$naklarla insani(ti$a/larının kar*ılanmasıdır# 3%el kesim, "%el mal ve(i%metler0 kamu kesimi de kamusal mal ve (i%metler)reterek insan i(ti$a/larını en i$i *ekilde giderme$e /alı*ır#Kamu kesimi da(a /k t!lumsal i(ti$a/ları tatminle ilgilimal ve (i%met )retimini )%erine aldı'ı i/in bu eknmideki

.aali$etlerin s)r)kle$i+i g)+) (2kim karakteri$le ss$al.a$da sa'lamaktadır# 4angi .aali$etlerin ss$al .a$dasa'ladıkları da ma(i$eti itibari$le !litik bir de'er $argısıta*ıdı'ından kamu kesimi .aali$etleri eknmi !rensi!leri$lebirlikte si$asi ter+i(lerle d)%enlenmektedir#



D.$6.%&0 *7C72?1?;6??• Fi$asa ?ı*ı 1a*arısı%lık larak i.ade edilen bu terinin

1iyasal 7rz =önü ve 1iyasal %alep =önü larak iki .arklısebebi ldu'u kabul edilir#

8E1iyasal 7rz =önü+

Politikacıların Özel Çıkar GüdüsüF Flitika+ıların kamuka$naklarını kendilerini se/imlerde destekle$e+ek baskı

gru!larına ve se/menlere da'ıtması, oylarını maksimizeetme /abası#

Siyasal İktidarın Miyopluğu; Flitika+ıların bilin/li larak $maksimi%as$nu i/in u%un d"nemli ve .a$dalı !litikalar$erine kısa d"nemli !litikaları ter+i( etmeleridir#

Hizmet Kayırmacılığı; Flitika+ıların kendi se/im b"lgelerineda(a .a%la (i%met getirmek istemeleri ve b)t/e$i savurgan+a(ar+amalara kullanması durumudur#



D.$6.%&0 *7C72?1?;6??8E 1iyasal 7rz =önü Devam"+ Politik eka!etin "ksikliği; 1a%ı kesimleri temsil ede+ek si$asal

!artilerin lu*turulması "n)nde engellerin lması durumudur#

Parti İ#i $emokrasinin "ksikliği; İktidar !artilerinin kararlarını<kimlerin milletvekili larak (alka ar% edile+e'i gibi= tek bir liderinvermesi durumudur#

%ürokratik "tkinsizlikler; 1)rkraside a*ırı memur alımı ve budurumun a*ırı isti(dam, li$akatsi% $"neti+ilerin sa$ısını artırmasıdır#Snu/ ras$nel lma$an snu/lara ve ka$nak isra.ına $l a/maktadır#

Siyasal &ozla'ma; Kamu $"netiminde devlet a(lakına, si$asal eti'eu$ulma$arak kamu ka$naklarının /ıkar ama/lı kullanılmasıdurumudur#

(rtanca Se#men )eorisi; A*ırı u/larda bulunma$an se/menleri i.adeeder# 1u se/men grubunun ter+i(leri d'rultusunda mal ve (i%met)retilir, /)nk) bu se/menlere en /k $akla*an !arti ka%ana+aktır



D.$6.%&0 *7C72?1?;6??

8E 1iyasal 7rz =önü Devam"+

Piyasa %a'arısızlıklarının *iderilmesindeki&etersizlikler; ?evlet !i$asa ba*arısı%lıklarınam)da(ale etmek i/in kullandı'ı ara/lar <vergi, te*vik

vs#= (er %aman etkin snu/lar d'urma$abilir Kamusal Mal +e Hizmet Sunumundaki "tkinsizliğin

$üzeltilmesindeki Gü#lükler; Sunulan mal ve(i%metlerin kalitesine "nem verilme$i*i, mali$etlerid)*)rmek gibi giri*imlerde bulunulmaması, $eniliklerekar*ı diren/ g"sterme gibi g)/l)kler kamusal mallarınetkinli'ini a%altan .akt"rlerdir#



D.$6.%&0 *7C72?1?;6??:E 1iyasal %alep =önü+

Se#menin Siyasal %il*isizliği F Se/menlerin tam en.rmas$nasa(i! lamamaları !litika+ıların kamusal .aali$etlerknusunda da(a ra(at davranmalarına sebe! lmaktadır#

Siyasal İl*isizlik F Se/menlerin !litika$a ilgisi%li'i kamusal malve (i%metlere lan ilgilerinin se/im s)re+ine etki etmemesinesebe! lmaktadır#

Se#menin Politik Miyopluğu; Flitika+ıların u%un d"nemli veverimli $atırımlar $erine se/menin gözünü -oyayacak kısavadede snu/ları g"r)le+ek (ar+amalar $a!masıdır#

(ylama Maliyeti +e %eda+acı Sorunu; Se/men i/in zamanmaliyeti ve -ilgi toplama maliyeti larak iki mali$etekatlanmak istememesi durumu s"% knusudur# 1edava+ısrunu ise se/menin kendi $unun snu+u de'i*tirme$e+e'inid)*)n)! se/im s)re+ine girmemesidir



D.$6.%&0 *7C72?1?;6??

:E 1iyasal %alep =önü+

Mali 7ldanmaF ergi m)kelle& lan se/menlerinkendilerine sunulan kamusal mal ve (i%metlerinkendilerine lan mali$etleri anla$amadıklarından

dla$ı tale!leri s)rekli larak artı* g"sterir#*askı grupları ve 2ant KollamaF 1askı gru!ları rant

kllama .aali$etleri$le kendilerine da(a .a%la kamusalka$nak aktarılması knusunda .aali$etlerde bulunurlar#Rant kllama .aali$etleri, ka$nakları eknmik a/ıdanverimli lma$an .aali$etlere $"nlendirir ve )retimg)+)n)n a%almasına $l a/ar#

5&=7170?0



5&=7170?0*7C72?1?;6??

• Fi$asanın etkin /alı*masını sa'la$an *artların $a (i/ bulunmaması

$a da *artların ters $"nde i*lemesi 5iyasa *aşarısızlığı laraknitelendirilir#

• 0eden olan faktörler+• %am 2eka-et 5iyasalarının Aer'ekleşmemesiF ;am rekabetin

ge/erli lmadı'ı !i$asalara aksak reka-et piyasalar

denilmektedir# 1"$le !i$asalarda a% sa$ıda &rma karmaksimi%as$nu i/in )retimi kısı!, satı* &$atlarını artırmae'ilimindedirler#

• /rtak 1er-est" MallarF 1u t)r malların kullanımı (erkese a/ıkldu'undan a*ırı kullanım !rblemi d'urur# 1u durum ise ki*isel/ıkar maksimi%as$nu u'runa t!lumsal /ıkarlar %arar g"rmektedir#

1u srun /rtakların %ra(edisi larak adlandırılmaktadır#• Kamusal MallarF Savunma, g)venlik, di!lmasi gibi (i%metler

!i$asa tara.ından )retilememektedir# 1u malların0 b"l)nme%lik,!a%arlanama% lması, dı*lamanın lmaması, bedava $ararlanılmasıgibi "%ellikleri dla$ısı$la !i$asa aksamasına sebe! lmakta ve!i$asa tara.ından )retilmesi m)mk)n g"r)nmemektedir#

5 =7170?0



5 =7170?0*7C72?1?;6??• =arı Kamusal Mal ve <izmetlerF E'itim, sa'lık gibi (i%metlerin

t!luma lan dı*sal .a$dası e'er $eterin+e $a$ılma% ise (em ki*i$e (em

de t!luma lumsu% bir mali$eti la+a'ından tek ba*ına !i$asamekani%masına bırakılamamakta ve devletin m)da(alesini gereklikılmaktadır#

• DışsallıkGDışsal .konomilerF 1ir eknmik birimin )retim ve t)ketim.aali$etinin di'er eknmik birimlerin .a$da ve$a )retim .nksi$nunudla$lı larak lumlu ve$a lumsu% etkilemesi larak i.ade edilir#

• &'selG4l'ek .konomileriF 8irmaların )retim "l/e'indeki de'i*mesnu+u &rmaların mali$etlerinde bir a%alma g"r)l)$rsa pozitif i'selekonomiler, aksine "l/ek de'i*imi snu+unda &rmada bir takımde%avantaIlar lu*abili$rsa bu *artlarda negatif i'sel ekonomiler s"%knusu lur#

• Doğal %ekelF Malın )retiminde kullanılan (ammadde ve ara mallarının

tek )reti+isi ve sa(ibi lma0 )retim teknlIisini tek ba*ına geli*tiri! gi%litutma ve ta*ıma+ılık, elektrik, ileti*im gibi teknlIik larak b)$)k )retim"l/e'i gerektiren alanlarda kamu $ararı g"%etilmesi gibi nedenlerle!i$asada tek bir i*letmenin $er alması durumudur#

&



5&=7170?0*7C72?1?;6??

• Mar(inal Maliyetin 1ıfır /lduğu retimF 1a%ı malve (i%metlerin )retim bi/imi, ba*ka bir mal ve$a(i%metin sı.ır marIinal mali$etle )retilebilmesine imkansa'lamaktadır <elektrik )retimi i/in kurulan baraIdan

sulama $a!mak i/in .a$dalanılması gibi=# 1u *artlaraltındaki mal ve (i%met )retimi sade+e !i$asa$abırakılırsa, sı.ır &$ata sunulması gereken (i%met bu&$ata sunulma$a+ak ve sı.ır &$atın )%erinde !i$asa$aar% edile+ek ve eknmi !timumdan u%akla*a+aktır#



EK>N>MİK SREH İHİN?E?ELE;İN 8>NKSİY>NLART

8EKaynak Dağılımında .tkinlik+ Fi$asa eknmisi i*le$i*ininetkin ka$nak da'ılımına imkan verememesi, devlete bu knudasrumluluk $)klenmesine $l a/mı*tır# 3rne'in devletinelindeki mali ara/lardan vergiler0 ni(ai mal ve (i%metlerin nis!&$atlarını ve$a ba%ı sekt"r ve .aali$et kllarının nis! k2rlılı'ınısa'la$abilmektedir# 1u $"ndeki de'i*me di'er eknmik ve

mali !litika ara/ları$la desteklendi'i takdirde, eknmideka$nak da'ılımı da(a dengeli bir g"r)n)m ka%anabilir#:EAelir Dağılımında 7dalet+ !i$asanın i*le$i* d)%eni i/indegerek .nksi$nel gelir b"l)*)m) gerekse gelirin ki*isel da'ılımıadaletsi%liklere neden labilmektedir# Gelir da'ılımındakiadaletsi%lik, mev+ut ss$al srunların da(a da a'ırla*masınasebe! lur# 1u durumda devlete d)*en g"rev, elindeki mali

ara/larla gelir da'ılımındaki adaletsi%likleri asgari sevi$e$eindirme$e /alı*maktadır#1u $"nde gelirin $eniden da'ılımımekani%ması dedi'imi% .nksi$nu devre$e skarakvergi,(ar+ama ve br/lanma ara/ları$la gelir da'ılımındadenge$i sa'lama$a /alı*maktadır#



EK>N>MİK SREH İHİN?E?ELE;İN 8>NKSİY>NLART

HE&ktisadi &stikrar +?evletin en "nemli .nksi$nlarından biri eknmikdenge$i sa'lamaktır# 1u nedenle, iktisadi dengenin sa'lanması, bug)ndevletin iktisadi ve mali !litika ara/larının ba*lı+a (ede&durumundadır#İktisadi dengenin sa'lanmasında t!lam ar% t!lam tale! dengesi"nemli ldu'undan bil(assa $atırımtasarru. dengesi iktisadi denge$isa'lamanın "n k*ullarından biridir#Eknminin geli*me sevi$esine veiktisadi dengesi%li'in durumuna g"re devlet, elindeki ara/ları u$gunbir *ekilde kullanarak iktisadi denge$i sa'lama$a /alı*a+aktır#İktisadiistikrara ula*mak i/in a*a'ıda i.ade edilen durumlarınger/ekle*tirilmesi gerekmektedir#a# ;am isti(dami# Makr <Genel Anlamda=5 ;)m )retim .akt"rlerinin )retim

s)re+inden kendilerine d)*en !a$ı almaları

8E&şgücü 5 +ret :E%oprak 5 Rant HEAirişimci 5 Kar IE1ermaye 58ai%

ii# Mikr <3%el Anlamda=5 i*g)+)n)n tam isti(damı#b# 8i$at istikrarı+# 3demeler 1ilan/sunda ?enklik



KAMU 4İVME;LERİ

• Kamu <izmeti+ ?evletin ger/ekle*tirmek %rundaldu'u,tatmin edilmesi durumunda t)m t!luma$arar sa'la$an i(ti$a/lara t!lumsal i(ti$a/denilmekte lu!, t!lumun m)*terek nitelikteki s"%knusu i(ti$a/larının kar*ılanması bakımından

devletin ger/ekle*tirmek %runda ldu'u (i%metlerde kamu (i%meti larak nitelendirilmektedir#• G)n)m)%de !i$asa eknmisine sa(i! )lkelerde

kamu kesimi tara.ından )retili! t!luma sunulanmal ve (i%metleri0 tam kamusal <t!lumsal=, $arıkamusal, "%el mal ve (i%metler *eklinde )/e a$ırı!in+elemek m)mk)nd)r# 1u a$ırımın dı*ındata*ıdıkları "%ellikler nedeni$le ba%ı kamusal mal ve(i%metler, 9t!lum i/in .a$dalı "%el mal ve(i%metler: larak ele alını! a/ıklanmaktadır#



KAMU 4İVME;LERİ• ;am kamusal <t!lumsal= mal ve (i%metler0 devlet tara.ından

)retilme%lerse, ba*ka bir kesim tara.ından )retilmelerim)mk)n lma$an mal ve (i%metler lu! t!lumsali(ti$a/ları kar*ılama$a $"neliktir,.a$daları t!lum bire$leriarasında b"l)neme% ve .a$dasından $ksunkalınama%,!i$asa knusu lama% ve )retimleri ile ilgili kararsi$asi s)re/le alınır# <Milli g)venlik,adalet,savunma,di!lmasigibi =

• Yarı t!lumsal mal ve (i%metler, devlet tara.ından)retilmekle birlikte, "%el sekt"r tara.ından da )retildikleri i/intam kamusal mal ve (i%met $a!ısına sa(i!

lma$ı!,b"l)nebilir, &$atlandırılabilir ve !a%arlanabilirniteliktedir# 1u malların ba*lı+a "%elli'i bire$lere lan.a$dasının dı*ında t!luma lan katkılarıdır# 1u mal ve(i%metler $eterin+e )retilme%lerse t!lumsal mali$etleri a'ırla+a'ından !i$asanın $anında devletin de )retimini

)stlenmesi gereken mallar dır#<E'itim,sa'lık=



KAMU 4İVME;LERİ• 4zel mal ve hizmetler, faydaları toplum -ireyleri arasında

-ölüne-ilmekte,iktisadi unsurdan yararlana-ilmek i'in -edelininödenmesi gerekmektedirE*ireysel ihtiya'ları karşılamaya yönelikolan -u malların Jyatları piyasanın koşullarınca -elirlenmektedirE4rneğin gıda ve giyim malları gi-i mallara ek olarak ulaşım,elektrik, su, telefon ve ha-erleşme gi-i örnekler verile-ilirE

• .rdemli mal ve hizmetler, -azı kişi ya da grupların ekonomikdurumlarını iyileştirmek amacıyla ya -edelsiz olarak toplumasunulmakta ve Jnansmanı vergilerle sağlanmakta ya da piyasaJyatının 'ok altında pazarlanmaktadırE .rdemli mal terimi kamuekonomisinde ilk defa Musgrave tarafından kullanılmıştır, Musgrave,toplum i'in zararlı mallar demerit mallar" konusunda alkollüi'kileri, keyif verici uyuşturucu maddeleri ve fa-rikaların 'ıkardıklarızararlı atıkları örnek olarak saymaktadırE *u tür maddelerin, özelsektör tarafından üretimi durumunda topluma önemli öl'üde dışsalzararlar yayılmaktadırE *u nedenle, -u malların üretimleri ve

tüketimlerinin kontrolü devlet tarafından yapılmalıdırE• .rdemli mallara merit mallar" örnek olarak ise F devletin yaşlılara,

kimsesizlere, düşkünlere yönelik hizmetleri, yeterli mali imknıolmayan 'alışkan ve -aşarılı öğrencilere öğrenimlerinisürdürmelerine yardımcı olmak üzere tahsis ettiği -urslar, sosyalkonut ve ücretsiz sağlık hizmetleri v-E verile-ilirE



?TŞSALLTKLAR

• D?C1766?K672D?C176 @7=D7672 $. D?C176;7272672"

• Dışsallık+ 1ir iktisadi birimin )retim ve$a t)ketim.aali$eti snu+unda ba*ka bir iktisadi birimin )retimve$a t)ketim .nksi$nunda me$dana gelen lumlu

ve$a lumsu% de'i*imlerdir# ?ı*sallıklar ilk de.aK#Wi+ksell tara.ından in+elenmi*tir#retim ve$a t)ketim.aali$eti snu+unda dı* .a$da d'arsa !%iti.dı*sallıklardan,dı* %arar ve$a ka$ı! d'arsa negati.dı*sallıklardan s"% edilmektedir#?ı*sallık ti!leri0)reti+iden )reti+i$e lan dı*sallık,)reti+iden t)keti+i$e

lan dı*sallık,t)keti+iden )reti+i$e lan dı*sallık vet)keti+iden t)keti+i$e lan dı*sallık lmak )%eresınıJandırılabilir#Kl)! malları,!%iti. dı*sallıkları lan ve$arattıkları .a$dadan sade+e belli bir grubun )$esilanların $ararlanabildikleri (i%metleri i.ade etmektedir#



?TŞSALLTKLAR

• Dışsal @ayda+ 1ir iktisadi birimin iktisadi.aali$etlerinden, bir di'er iktisadi biriminmali$ete katlanmadan .a$da sa'laması (alidir#

• Dışsal ;arar+ 1ir iktisadi birimin iktisadi

.aali$etlerinden bir di'er iktisadi birimin %ararg"rmesi (alidir#

• ?ı*sallıklar temelde )retim dı*sallı'ı vet)ketim dı*sallı'ı larak iki ba*lık altında

in+elenebilir#A*a'ıda dı*sallıklara $"nelik"rnekler t!lu+a bir tabl )%erindeg"sterilmektedir#



?TŞ 8AY?A?TŞ VARARAKTMLART

7670 2.%&B& %K.%&B&

YARA;AN ?TŞ 8AY?A ?TŞ VARAR ?TŞ 8AY?A ?TŞ VARAR

RE;İXİ Elma ba(/esi

$a!andan, arıve bal)retene

Akarsu$u

kirleten kim$a.abrikasından,su$u kullanan

/i.t/ilere

3%el

(astaneden,t!lumun(astanede

tedavi lanlardı*ındaki)$elerine

8abrikadan

/evrede$a*a$anlara<duman ve

kkubi/iminde=

;KE;İXİ Knutların/i/ek

ba(/esindenarı ve bal)retene

3%elarabalardan,

ula*tırma&rmalarına$lu tıkama

1ula*ı+ı(astalıklara

kar*ı ila/alanlardan,t!lumun

sa'lıklı)$elerine

agndasigara

i/enlerden,İ/me$enlere



KAMU 4ARXAMALARTKamu harcaması,kamu i(ti$a/larının kar*ılanması ama+ı$la

$etkili ki*iler+e ger/ekle*tirilen,%aman i/erisinde s)rekli artmae'ilimi i/erisinde lan ve !ara *eklinde $a!ılan "demelerdir#

Kamu harcamalarının temel özellikleriF

6# Kamu t)%el ki*ileri tara.ından $a!ılır#

# Kamusal i(ti$a/ları kar*ılar#

D# 1elirli usuller da(ilinde $a!ılır#

O# Kar*ılı'ında !ara "denir#

P# Kamu (ar+amaları artma e'ilimi g"sterir#• Kamu harcamalarının özel harcamalarla -aşlıca farkları,

6# Kamu (ar+amaları gelirden "n+e belirlenir## Kamu (ar+amaları si$asi ve iktisadidir#

D# Kamu (ar+amaları (a+imli ve etkilidir#

O# Kamu (ar+amalarında kar "n+elikli de'ildir#



KAMU 4ARXAMALARTNTNAR;TŞTNA Y3NELİK G3RŞLER

• Kamu (ar+amaları s)rekli artı* e'iliminde lu! bu artı*ınnedenlerini a/ıklama$a $"nelik /e*itli g"r)*lermev+uttur#

• 1unların ba*lı+aları,• Kamu (ar+amalarının artı*ını a/ıklama$a $"nelik

g"r)*ler, Wagner kanunu, Fea++k Wiseman $akla*ımıve di'er g"r)*ler <ss$al re.a(ın artırılması $akla*ımı,maksimi%as$n $akla*ımı, eknminin geli*me s)re+ininkamu (ar+amalarını etkiledi'i $akla*ımı= laraksınıJandırılabilir#

• Fea++kWiseman $akla*ımına g"re, kamu

(ar+amalarındaki artı*ı,kamu gelirlerindeki artı*laa/ıklamakta,sava* gibi b)$)k bunalım d"nemlerinde s"%knusu (ar+amaların sı/rama $a!tı'ını, bunalım snrasıd"nemlerde de eski d)%e$ine inmedi'i belirtilmektedir#

KAMU 4ARXAMALARTNTN




Wagner Kanunu• Wagner kanunu, kamu giderlerindeki artı*ı devlet.aali$etlerindeki s)rekli artı*la a/ıklamaktadır#1una g"re, bireknmide ki*i ba*ına d)*en gelir artarken kamu kesimininnis! (a+mi de buna ba'lı larak b)$)mektedir# 1ir eknmisana$ide ilerledik/e eknmideki geni*le$en !a%arlar ile bu!a%arlar i/indeki )niteler arasındaki ili*kiler karma*ık bir (ale

gelmektedir# Karma*ık (ale gelen ili*kiler, bu ili*kileri adil birsistem i/inde d)%enle$e+ek ()k)mlere i(ti$a/ g"sterir# A$rı+a!aralel larak *e(irle*me ve $)ksek sevi$edeki n).us$'unlu'u dı*sallıkların da(a belirgin lması snu+unud'ura+ak bu da kamu kesimi $"n)nden $eni d)%enlemeler$a!ılmasını gerektire+ektir# 1undan dla$ı A# Wagner bir)lkede "%ellikle asa$i* ve g)venlik, banka+ılık (i%metlerinin,

adli (i%metlerin "nemini ve bu (i%metlerin kamu kesimitara.ından $eterli "l/)de $erine getirilmesinin l)%umunuvurgulamaktadır# 1u i(ti$a+ın kar*ılanması da elbette kamu(ar+amasını artıra+aktır#Wagner,kamu (ar+amalarının ena%ından belli bir s)re milli (asıladan da(a (ı%lı $)kseldi'inibelirtmi*tir#

KAMU 4AR AMALARTNTN AR;T TNA



KAMU 4AR AMALARTNTN AR;T TNA Y3NELİK G3RŞLERKamusal

;er+i(ler ;erisi• 1u $akla*ıma g"re kamu (ar+amalarının artı*ı !litiks)re/le ili*kilendirilmektedir# Flitik s)re/ i/inde $er alanakt"rler <se/menler, !litika+ılar, b)rkratlar, baskıgru!ları= kamu (ar+amalarını artırmaktadır#

• Kamusal ;er+i(ler ;erisine g"re devletin a*ırı b)$)mesieknmik ve !litik $%la*ma$ı da beraberindegetirmektedir# Fi$asa ba*arısı%lı'ına kar*ı devletinba*arısı%lı'ı terisini geli*tirmi*lerdir#

• Ke$nes$en !litikaları ele*tirerek kamu eknmisinin de

!i$asa eknmisi gibi kendi ba*ına !timumusa'lamaktan u%ak ldu'unu savunmu*lardır#




• Ss$al re.a(ın artırılması $akla*ımında ama/ ss$alre.a(ın maksimi%e edilmesi lu! bu d'rultudakamu (ar+amalarına $"n verilmesi s"% knusula+aktır#Maksimi%as$n $akla*ımına g"redemkrasi ile $"netilen )lkelerde ()k)metler kendi

$a*am s)relerini maksimum kılma$a /alı*ırkense/menler de kendi gelirlerini maksimum kılma$a/alı*ırlar#Eknminin geli*me s)re+inin kamu(ar+amalarını etkiledi'i $akla*ımı knusundaRstZ ve Musgravee ait g"r)*lerbulunmaktadır#Musgravee g"re bir )lkeeknmisinin geli*im s)re+ini tamamlamasına ba'lılarak, e'itim,sa'lık ile di'er ss$al (ar+amalarartmaktadır#RstZ ise, kamu giderlerinin artı*ınıeknmik geli*me ile a/ıklamaktadır#



KAMU 4ARXAMALARTNTN AR;TŞNE?ENLERİ

• Kamu (ar+amalarının tutarında, t!luma sunulan mal ve (i%metinkalitesinde ve$a miktarında bir artı* me$dana gelmemesinera'men bir artı* s"% knusu lu$rsa,bu artı*a Lgörünüşteartış denilmektedir#Kamu giderlerinin tutarındaki artı* t!lumasunulan mal ve (i%metin kalitesindeki $)kseli* nedeni$le rta$a/ıkmı* ise buna Lger'ek artış denilmektedir#Eknmik vess$al $"nden geli*mi* )lkelerde kamu (ar+amaları ger/ekteartı* g"sterirken, geli*mekte lan ve a% geli*mi* )lkelerdeg"r)n)*te artı* da(a .a%la (akim lmaktadır#

• Kamu (ar+amalarının artı* nedenleri g"r)n)*te artı* nedenleri veger/ek artı* nedenleri larak iki$e a$rılmaktadır#G"r)n)*te artı*nedenleri, !ara eknmisinin $a$gınla*ması,b)t/e usullerininde'i*mesi,!ara de'erinin de'i*mesi ve )lke sınırlarının ven).usun b)$)mesi larak sıralanabilir#

• Ger/ek artı* nedenleri ise, sava*lar,teknlIik geli*meler,devletanla$ı*ındaki de'i*meler, vatanda*ların (a$at standartlarının$)kseltilmesi, kamu (i%metlerinin $a$gınla*ması ve$'unla*ması,eknmik nedenler, ss$al nedenler,askerinedenler, ve si$asi nedenlerdir#

KAMU 4ARXAMALARTNTN



KAMU 4ARXAMALARTNTNSTNT8LAN?TRTLMAST

• İdari<rganik= SınıJandırma$a g"re a$rım kamu (ar+amasınıger/ekle*tiren kurumun idari te*kilat $a!ısına g"re$a!ılmaktadır#1una g"re, ?ı*i*leri 1akanlı'ı ,Savunma1akanlı'ı ,EnerIi 1akanlı'ı ,Mali$e 1akanlı'ı,Sana$i 1akanlı'ı*eklinde a$rım $a!ılmaktadır#

• Kamu (ar+amalarının 8nksi$nel <(i%met=

SınıJandırmasında ,kamu (i%metleri (edeJenen ama/lard'rultusunda a$rıma tabi tutulmaktadır#A$nı (i%metinbirden .a%la kamu kurulu*u tara.ından ger/ekle*tirilmesidurumunda, (er kurulu*un (i%met i/in $a!tı'ı giderlert!lanmakta ve (er (i%met i/in $a!ılan t!lam (ar+amabelirlenerek,(i%met gru!ları i/in devletin katlandı'ı gider

rta$a knulmaktadır#1una g"re,• Genel5 $"netim, savunma, $argı,• Eknmik5 in*aat, enerIi, tarım, ula*ım• Ss$al (i%metler5 e'itim, sa'lık, ss$al g)venlik *eklinde bir

a$rım $a!ılmaktadır#

KAMU 4ARXAMALARTNTN




• @onksiyonel sını#andırmanın faydalarını,• 4ar+ama ta(minlerinin ger/ek/i bir bi/imde $a!ılması

imk2nını tanıması,• 1elirli bir (i%metin $a da .nksi$nun devlete mali$etinin

ne ldu'unu a/ık/a g"stermesi

• 3deneklerin .nksi$nlara b"l)*t)r)lmesinde ss$al.a$danın a%ami$e /ıkarılması ilkesine i*lerlikka%andırması0 b"$le+e "rne'in e'itime (ar+anan snliranın sa'la$a+a'ı ss$al .a$danın sa'lı'a (ar+anan snliranın sa'la$a+a'ı ss$al .a$da$a e*it lmasına/alı*ılması,

• 4i%metin birim mali$etinin (esa!lanmasına imk2nvermesi,• 4ar+anan !ara ile elde edilen .a$da arasında kar*ıla*tırma

$a!ma$ı kla$la*tırması, *eklinde sa$abiliri%#

KAMU 4ARXAMALARTNTN




• BİLİMSEL VE EKONOMİK SINIFLANDIRMA• Reel giderler-transfer ve yardı giderleri ayrımında, reel gider,

devletin mal ve hizmet alımı amacıyla yaptığı giderlerdir.Transferharcamaları,toplumun sosyal yönden ihtiyaçlarının karşılanmasınayönelik olarak yapılan ve daha çok yardım amacı gden kamuharcamalarıdır.

• Verili giderler-verisi! giderler ayrımında,milli hasılada artışsağlayan kamu gideri verimli,milli hasılada artış yaratmayan kamuharcaması ise verimsiz olarak ka!ul edilmektedir.

• "ari giderler-yatırı giderleri ayrımına göre,devletin tketim malları ileilgili harcamaları cari,sermaye oluşumu ile ilgili harcamaları ise yatırımgiderleri olarak nitelendirilmektedir.

• #ar$aaların sa%ladı&ları faydalar a'ısından(toplumun !tnnefayda sağlayan harcamalar,!elirli !ir kesime fayda sağlamakla !irliktesonuçta topluma faydalı olan harcamalar,toplumun !tnne faydalıolmaya uygun olduğu halde pratikte sadece !elirli kesimlere daha fazlafayda sağlayan harcamalar,kişilere özel fayda sağlayan harcamalarolarak sınıflandırıla!ilir.

KAMU 4ARXAMALARTNTN




• Dİ)ER *ASNİFLER• +ider ya,an irie g.re ayırımda, kamu giderleri,

merkezi yönetim giderleri ve yerel yönetim giderlerişeklinde !ir ayrıma ta!i tutula!ilir.

• Adi-Ola%an/st/ &a0 giderleri ayrımında, her yıltekrarlanan giderler adi,!ir yıldan daha uzun srelizaman aralıklarıyla ortaya çıkan giderler ise olağanstniteliktedir.

• 12r0nl0- i3tiyari giderler ayrımında, kuruluşun !elli !irdönemde, yapması konusunda ser!estiye sahipolmadığı giderler zorunlu,ser!estiye sahip olduğugiderler ise ihtiyaridir.

Kamu 4ar+amalarının



Kamu 4ar+amalarınınSınıJandırılmasıAnalitik 1)t/e

Kdlaması• lkemi%de P[67 sa$ılı $asa gere'i b)t/esınıJandırması de'i*tirilmi* ve $erine AnalitikKdlama$a ?a$alı sisteme ge/ilmi*tir#1unag"re,gerek (ar+amalar gerekse gelirler bu /er/evedea$rıntılı *ekilde sınıJandırılmaktadır#1urada knumu%

gere'i sade+e (ar+ama sınıJandırılmasınade'inile+ektir#Analitik b)t/e kdlamasının getirdi'i"nemli $enilikler, deta$lı bir kurumsal kdlama$la!rgram srumlularının tes!itine imkan vermesi,mev+ut b)t/ede var lma$an .nksi$nelsınıJandırmanın sa'lanması, a$nı kdlamanın

merke%i $"netim dı*ındaki kurulu*larda dau$gulanabilir lması, uluslararası kar*ıla*tırmalaraimkan vermesi ve "l/me$e ve anali%e elveri*li lmasılarak sıralanabilir#

Kamu 4ar+amalarının



Kamu 4ar+amalarınınSınıJandırılmasıAnalitik 1)t/e

Kdlaması• 7nalitik -üt'e siste kod yapısında harcamalar dörtsını#andırma -i'imine dayalıdır E*unlar

• KURUMSAL K>?LAMA5?"rt d)%e$den lu*maktadır#1)t/e sistemii/inde $er alan idari $a!ı temelalınmaktadır#3rn5Xum(urba*kanlı'ı,Sa$ı*ta$<T#d)%e$=,M)ste*arlıklar <#d)%e$=,Genel M)d)rl)kler<D#d)%e$=,?aireba*kanlıkları,M)*avirlikler<O#d)%e$=

• 8>NKSİY>NEL K>?LAMA5?"rt d)%e$den lu*maktadır#?evlet.aali$etlerinin t)r)n) g"stermek )%ere tasarlanmı*tır#3rn5Kamud)%eni (i%metleri <6#d)%e$=,G)venlik (i%metleri <#d)%e$=,;ra&kg)venli'i (i%metleri<D#d)%e$=

• 8İNANSMAN ;İFİ K>?LAMA51ir d)%e$den lu*maktadır#1)t/e Genel(i%metler sunan b)t)n kamu kurumlarını ka!samak i/in

tasarlanmı*tır#3rn53%el b)t/eli kurulu*lar<6 d)%e$den lu*maktadır=• EK>N>MİK K>?LAMA *eklinde sa$ılabilir# ?"rt d)%e$denlu*maktadır#?evlet .aali$etlerinin milli eknmi )%erindekietkilerine g"re gru!lanması$la lu*turulmu*tur# 3rn5 Fersnelgiderleri<6#d)%e$=Memurlar<#d)%e$= ;emel Maa*lar<D#d)%e$=

KAMU 4ARXAMALARTNTN



KAMU 4ARXAMALARTNTNEK>N>MİK E;KİLERİ

• Kamu (ar+amaları eknmik,mali vess$al $a!ı )%erinde "nemli etkilerme$dana getirir#?evlet /e*itli ara/larlaelde etti'i ka$nakları kamu (i%metlerini$erine getirmek,!lan ve $ıllık!rgramlarda belirtilen (edeJeriger/ekle*tirmek )%ere de'i*ik *ekillerdekullanır#1urada kamu (ar+amalarının gelirda'ılımı,)retim,&$atlar genelsevi$esi,isti(dam,/ar!an ve (ı%landırangibi etkileri (akkında bilgi verile+ektir#

KAMU 4ARXAMALARTNTN




• Kamu (ar+amalarının gelir da'ılımı )%erindeki etkisi5• Kamu (ar+amaları gelir da'ılımı )%erinde "nemli

etkiler me$dana getirmektedir#1u etkiler esasitibari$le gelirin $eniden da'ılımı mekani%ması$larta$a /ıkmaktadır#ergiler ve (ar+amalar $lu$la

ki*ilerin ve ss$al gru!ların gelirlerinde rta$a /ıkande'i*ikli'e gelirin $eniden da'ılımı adıverilmektedir#1u durum )retim snu+unda lu*abilengelirin vergi $lu$la $)ksek gelir gru!larından alını!trans.er (ar+amaları *eklinde d)*)k gelir gru!larınaaktarılması $lu$la me$dana gelir#3te $andan ba%ıkamu (ar+amalarının gelir da'ılımı )%erindeki etkileriise lumsu% $"nde labilmektedir#1u (ar+amalarınen ti!ik "rne'ini devletin br/lanma kar*ılı'ındata(vil sa(i!lerine "dedi'i .ai% giderleri lu*turur#

KAMU 4ARXAMALARTNTN




• Kamu (ar+amalarının )retim )%erindeki etkileri5• Kamu (ar+amaları kamusal mal ve (i%met )retimine $"nelik

lması sebebi$le !i$asadan )retim .akt"r) talebine $la/maktadır#Reel kamu (ar+amalarının artırılması )retim.akt"rlerine lan tale! )%erinde de ben%er bir artı* rta$a/ıkarır#?evlet kamu (ar+amaları$la )retim .akt"rlerine sa(i!

larak )retimde bulunabile+e'i gibi !i$asadan mal ve (i%metsatın almak sureti$le de )retimi u$arabilir#1"$le bir durumda"nemli lan (usus (angi (ar+amaların )retim artı*ları )%erindeetkili la+a'ıdır#3%ellikle reel (ar+amalar ga$risa& milli (asıla)%erinde artı* $"n)nde etkili ldu'undan bu t)r (ar+amalarınverimli alanlarda kullanılması t!lam talebi lumlu $"ndeetkilemektedir#3%etle kamu (ar+amalarının )retim )%erindeki

etkileri )# ;emel nkta )%erinde t!lanabilir#• Kamu (ar+amaları /alı*ma$a,tasarruJara ve $atırımlara d'rudanetki etmektedir#

• Kamu (ar+amaları iktisadi ka$nakların t)%el ki*ileri arasında .arklı*ekilde kullanılmasını sa'lamaktadır#

• Kamu (ar+amaları eknmide te*vik edi+i ba%en de "nle$i+i

etkide bulunmaktadır#

KAMU 4ARXAMALARTNTN




• Kamu (ar+amalarının &$atlar genel sevi$esi )%erindeki etkileri5• Kamu (ar+amaları, &$atlar genel sevi$esi )%erinde de, "%el

kesimden kamu kesimine /e*itli ara/larla <vergi, (ar/,br/lanma vb#= aktarılan .nların kamusal (i%metleringer/ekle*tirilmesinde kullanılarak $eniden eknmi$egirmesi$le etkide bulunur#

• ?evlet0 vergi, (ar/ resim, br/lanma vb# $llarla "%elkesimdeki satın alma g)+)n)n a%almasına sebe! lur# Satınalma g)+)ndeki bir a%alma ise, eknmide )retilen mal ve(i%metlere lan talebin a%alması snu+unu d'urur# ;ale!tekid)*)*te, satın alma g)+)n)n ne "l/)de a%altılmı* ldu'uknusu "nemlidir# Genel larak tale!te me$dana gele+ek bird)*)*, &$atlar genel sevi$esinde de ben%er bir etki me$danagetirmektedir# ?evletin $ukarıda belirtilen ara/larla ki*ilerinsatın alma g)+)nde .arklı ranlarda de'i*iklik me$danagetirmesi, eknminin nis! &$at $a!ısının de'i*mesine rtam(a%ırlar#

KAMU 4ARXAMALARTNTN




• Kamu (ar+amalarının &$atlar genel sevi$esi )%erindekietkileri5

• 3te $andan, kamu (ar+amalarındaki s)rekli artı*lar, devletin!i$asadan da(a .a%la miktarda mal ve (i%met talebindebulunması anlamına geldi'i i/in, eknmideki t!lam tale!sevi$esini artırır# Eknmide t!lam ar%ın t!lam tale!teki

de'i*melere u$gun bir geli*mesi g"stermesi durumunda&$atlar genel sevi$esi $)kselme$e ba*lar#• ?evlet,&$atlar genel sevi$esi )%erinde s)bvansi$n

!litikaları$la etkili labilir#reti+i$e verilen s)bvansi$nlarmali$etleri d)*)rerek )retim artı*ına $l a/ar#1una ba'lılarak &$atların d)*mesi beraberinde t)keti+ilerin da(a

u+u%a mal t)ketmesi snu+unu d'urur#E'er s)bvansi$nt)keti+i$e verili$rsa malın &$atı s)bvansi$n ranındad)*e+e'inden t)keti+inin talebi arta+ak, bunun snu+undaise s"% knusu mala lan tale! arta+ak ve &$at$)ksele+ektir#

KAMU 4ARXAMALARTNTN




• Kamu (ar+amalarının isti(dam )%erindeki etkileri5• Kamu (ar+amaları$la eknmideki isti(dam (a+mi

arttırılabilir# 1u ama+a en u$gun kamu (ar+aması, $atırım(ar+amaları lmaktadır# Yatırım (ar+amaları )retimka!asitesinin artı*ına $l a/arak da(a b)$)k /a!ta )retim.akt"r) kullanılmasını sa'lar# E'er $atırımlarda se/ilen,

teknlIi, emek$'un bir teknlIi ise, bu takdirde $a!ıla+ak$atırımda da(a /k sa$ıda i*g)+) isti(dam edilebilir# Kamu$atırım (ar+amaları a% geli*mi* )lkelerde genelde d)*)ksevi$ede kaldı'ı i/in, bu )lkelerde devlet, "%el kesim$atırımlarını /e*itli te*viklerle <$atırım indirimi, (ı%landırılmı*amrtisman, g)mr)k vergi ve resimleri mua&$eti vb# gibi=(arekete ge/irme$e /alı*ır# ?evletin "%el kesim le(ine .eragat

etti'i eknmik ve mali ka$naklar kısa d"nemde eknmininisti(dam $etene'inin geli*mesine $ardım+ı lur# U%und"nemde ise, $atırımların tamamlanı! )retime ge/ilmesindenitibaren devlet, $ava* $ava* ve .akat da(a b)$)k miktarlarda.eragat etti'i ka$naklara kavu*ma$a ba*lar#

KAMU 4ARXAMALARTNTN




• Kamu (ar+amalarının Har!an ve 4ı%landıran Etkisi5• Kamu (ar+amaları, /ar!an ve (ı%landıran mekani%malarını

(arekete ge/irerek gelir artırı+ı etkiler me$danagetirmektedir#>arpan+Har!an, tnm $atırımlardaki birartı*ın milli gelirde ne b)$)kl)kte bir artı* me$danagetire+e'ini g"steren bir katsa$ıdır#Milli eknmide $a!ılan

$atırımlar0 tnm <ba'ımsı%= ve u$arılmı* $atırımlar larakiki$e a$rılabilir# >tnm $atırımlar, milli gelirdekide'i*melerden ba'ımsı% larak $a!ılan $atırımlar ldu'u(alde u$arılmı* $atırımlar, milli gelirdeki de'i*meler ba'lılarak $a!ılan $atırımlardır# >tnm $atırımlara "rnek larakdevletin baraI in*ası, $l $a!ımı, bataklıkların kurutulması vb#gibi (ar+amaları verilebilir# <ızlandıran+ ;)ketim mallarıtalebindeki t!lam de'i*ikli'in $atırımlar )%erinde rta$a/ıkara+a'ı de'i*ikli'i <u$arma$ı= i.ade etmektedir# ;)ketim(ar+amalarında <"%ellikle da$anıklı t)ketim mallarına $"nelik=me$dana gele+ek de'i*iklik $atırımların belirli bir katsa$ı$ag"re artmasına $a da a%almasına $l a/maktadır# İ*te bukatsa$ı$a, (ı%landıran katsa$ısı adı verilmektedir#

K A li l i % i i



Kamu Aelirleri %eorisi• KAMU GELİRLERİNİN ;ANTMT

• ?evlet ve$a di'er kamu kurulu*larının kamui(ti$a/larından d'an (ar+amaları kar*ılamakama+ı$la gerek vergilendirme $etkisine da$anarak,gerekse "%el, m)lk ve te*ebb)sleri dla$ısı$la eldeettikleri b)t)n de'erlerdir#

• 1u gelirler gerek devletin egemenlik gücüne

dayanarak +ebren elde etti'i vergi vb#ka$naklardan0 gerekse devletin sa(i! ldu'u m)lkve te*ebb)sler ile $a!ılan $ardım ve ba'ı*lar gibiegemenlik gücünü kullanmaksızın elde etti'ika$naklardan sa'lanmaktadır#

• Kamu gelirleri kavramı, sade+e genel idare gelirleriile ilgili lma$ı!, nun $anı sıra , kamu (i%metisunan gerek +ebri gerekse +ebri lma$an gelirlerisa$esinde bu (i%meti &nanse eden, il "%el idareleri,beledi$eler ve di'er kamu kurum ve kurulu*larıngelirlerini de ka!samaktadır#



• Kamu gelirleri dar ve geni* anlamdakamu geliri larak tanımlanabilir#

• Dar anlamda kamu gelirleri sade+edevlete ait ve %ra da$anan niteliktekigelirlerden lu*ur#

• Geniş anlamda kamu gelirleri ise,devletin ve di'er kamu kurulu*larınınla'an ve la'an dı*ı karakterdeki t)mgelirlerinden me$dana gelmektedir#1una g"re0 %runlu lma$an br/lanma,$ardım vb# *eklindeki gelirler geni*anlamdaki tanıma da(il edilmektedir#



erginin 3%ellikleri

• erginin g)n)m)%deki a/ıklanı* *ekli, vergi g)n)m)%de,"deme g)+)ne g"re alınmak i/in /aba g"sterilen ve "%el birkar*ılı'ı bulunma$an +ebri nitelikli bir "demedir# 3%ellikleri0 " ergi, .ertlerden $alnı%+a si$asi bir t!lum )$esi lmaları

nedeni$le alınan bir "demedir# ;!luma da(il lan

$aban+ılar da da(il (erkes, (i/bir kar*ılık aranmaksı%ınvergilere katılmak %rundadır,

" erginin ama+ı, t)m kamu (i%metlerini ger/ekle*tirme$e$"neliktir,

" ergi sade+e a(lakın gerektirdi'i bir da$anı*ma kuralılma$ı!, +ebir ile m)e$$idele*mi*, kanuni bir g"revdir,

" ergi, g)n)m)%de !ara ile "denir#



4ar+ın 8a$dalarıi=?evlete gelir ka%andırır#

ii= ;a$ınlama\tale! kısıtlaması <demand ratining= .nksi$nu vardır# Sınırlı ar%ın sınırsı% talebe b"l)*t)r)lmesine ta$ınlama<ve$a tale!

kısıtlaması= denir# 4ar/lar a$nı %amanda kısmi &$at ta$ınlamasına tabidir# An+ak

tam ta$ınlama labilmesi i/in kamu (i%metlerinin tamamının

(ar/larla &nanse edilmesi gerekir# 4i%metten $ararlanan ki*ilerin gelir sevi$eleri (ar+ın

belirlenmesinde etkilidir,"rne'in5 !asa!rt (ar+ında mali$etin /k)st)nde,e'itim (ar+ında ise mali$etin /k altında bir miktarbelirlenir#

4ar+ın vergi gibi %runlu lu! lmadı'ı knusu literat)rdetartı*ma knusudur#3rne'in !asa!rt (ar+ından !asa!rtalınma%sa ka/ınılabilir,dla$ısı$la %runlu de'ildir g"r)*)(akimdir an+ak,$akını $urt dı*ında (asta lan birisi i/in !asa!rtalmak %runlu labilir, /)nk) !asa!rtun satıldı'ı ba*ka bir !i$asa$ktur#



Fara&skal Gelirler TT

• Fara&skal gelirler vergilerle (ar/lar arasında bir k"!r)niteli'ine sa(i! lu! kelime anlamı larak da vergi ve(ar/lara ben%er gelirler larak da i.ade edilebilir#

• Fara&skal gelirlerin ve vergilerin ta(silinin %runlulması, "denen miktar ile sa'lanan men.aat arasındabir !aralellik kurulamaması, !ara&skal gelirlerlevergileri birbirine $akla*tırmaktadır#

• Yine a$nı *ekilde, "%el bir (i%met kar*ılı'ı alınmaları,(i%metle $a!ılan "deme arasında bir rantı lmaması!ara&skal gelirler ile (ar/ların rtak $"nlerini me$danagetirmektedir#



]#1>RHLANMA

• ?evlet, nrmal kamu gelirleri (ar+amalarınıkar*ıla$amadı'ı durumlarda br/lanma$agitmektedir# Kamu br/lanması %runlu ldu'undavergi$e $akla*ır# ergi kar*ılıksı%, tek taraJı ve ni(ai<kesin= bir &nansman metdu ldu'u (alde

br/lanmada br+un vade bitiminde .ai%i$le birliktebr/ veren ki*i $a da kurulu*lara geri verilmesigerekmektedir#

• 1r/lanmanın, g)n)m)%de kamu gelir ve giderleriarasındaki dengesi%li'i gidermesi $anında bir iktisadi!litika ara+ı lması da s"% knusudur#

• 1r/lanmada ilk ve en belirgin sakın+a, me$danagelen .ai% mali$etidir# 1r/ ile &nanse edilen(ar+ama !rgramlarında .ai%, vergi m)kelleJerinint!lam mali$etlerini $)kseltmektedir#



İ İ İ



@MALİ ;EKEL GELİRLERİ

• ?evlet ba%ı malların )retimi )%erindetekel (akkı lu*turu! )retti'i malların&$atlarını $)ksek bir sevi$ede tes!it

edilebilir# 1u durumda $)ksek &$atlarbir bakıma t)ketim vergisi *eklinegirerek dla$lı vergi etkisi me$dana

getirir# ?evlet, tale! esnekli'i d)*)kmal ve (i%metlerin )retimini )%erinealarak tekel rantına sa(i! labilir#



3 ll ti G li l i



3%elle*tirme Gelirleri

• 3%elle*tirme, dar anlamda kamum)lki$etindeki eknmik birimlerin $erli ve$aban+ı "%el m)lki$ete aktarılması, satılmasıanlamına gelmektedir# ?a(a geni* bir$rumla ele alındı'ında ise, m)lki$et devrinin$anı sıra bu t)r kurulu*ların "%el kesimekiralanması, kamu kesimi tara.ından )retilenmal ve (i%metlerin &nansmanının "%elkesim+e sa'lanması, $"netimin "%el kesimedevri, mal ve (i%metlerin )retimindeki kamutekellerinin kaldırılması ile !i$asa$a kamununm)da(alede bulunmaması da "%elle*tirmekavramı i/inde $er almaktadır#



i ; i i U l



ergi ;erisi ve U$gulaması• ergi0 Kamu (i%metlerinin gerekti'i giderler ile

kamu br/ları dla$ısı$la rta$a /ıkan $)klerikar*ılamak ama+ı$la, egemenlik g)+)ne g"re,kar*ılıksı% larak, ger/ek ve t)%el ki*ilerden"deme g)/lerine g"re alınan ve +ebri niteli'e

sa(i! !ara *eklindeki "demelerdir#

i i G li i i



erginin Geli*imi• ergi /k /e*itli unsurların etkisi$le *ekillenmi*, /e*itli a*amalardan

ge/mi* tari(i bir lgudur# ergi anlam ve kavram larak de'i*ikd"nemlerde de'i*ik *ekillerde $rumlanmı* mali, eknmik, ss$al,(ukuki ve a(laki $"nleri$le karma*ık bir kurumdur#

• ;!lumun s)rekli larak de'i*en istek ve ideallerine ba'lı laraki(ti$a/ların giderek artması, gelir ka$naklarının bir tara.tan s)rekli(ale getirilmesi di'er tara.tan $eni ka$nakların aranması gere'ini

rta$a /ıkarmı*tır# ?in ve a(lak du$guları$la ve iste'e ba'lı larakverilen (edi$eler %aman i/inde %runlu ve $asal bir *ekil almı*,snu/ larak vergi d'mu*tur#

• ergi (akkındaki en "nemli de'i*iklik verginin %runlu $a da i(ti$arilu*unda dikkati /ekmektedir# Rma İm!aratrlu'uCnda %runlu bir$)k)ml)l)k i.ade eden vergi, >rta Ha'C da i(ti$ari bir "deme$ed"n)*m)*t)r# 8edalite ile verginin karakteristi'i de'i*mi*, vergi,tebaanın krala ve derebe$ine kendi iste'i ile $a!tı'ı bir $ardım gibig"r)lerek +ebrilik unsuru i(ti$arilik "%elli'ine d"n)*m)*t)r#

erginin Geli*imi



erginin Geli*imi

• ergileme$e gidilmesinin en "nemli tari(i nedenleriarasında0 )lkenin dı* te(likelere kar*ı savunulması i/g)venlik ve adalet (i%metlerinin g"r)lmesi i/in gerekli(ar+amalara &nansman sa'lamak sa$ılabilir# A$rı+as"m)rgelere $"nelik larak dı* $"neti+i alanındaki

geli*meler, /"%)mlenmesi gerekli !rblemlerde ek &nansman i(ti$a+ı rta$a /ıkmı*tır# 1u anla$ı*ın ge/erli ldu'u,sana$i devrimi "n+esindeki vergileme bi/imi0 re.a(ın t!rakm)lki$etine ba'lı ldu'u g"r)*)n)n bir snu+u larak m)lkvergilemesi ve dla$lı vergi u$gulamaları *eklinde

ger/ekle*mi*tir# Eknmik, mali ve si$asi geli*meler ^TTT#$$ın snunda artan &nansman i(ti$a+ı, devlet.nksi$nlarındaki geli*meler, verginin )%erinde durulması%runlu bir kurum lması snu+unu me$dana getirmi*tir

ERGİNİN ;ARİ4SEL GELİŞİMİ



ERGİNİN ;ARİ4SEL GELİŞİMİ

• ergi, >smanlı ?evletinde de batıdakine ben%er birgeli*im g"stermi*tir#İlk kurulu* $ıllarında vergilerinikısmen anavatandan getirmi* kısmen .et(etti'i$erlerdeki "r. ve adetlere g"re almı*tır#Esas larakvergi sisteminde, *eri vergilerin a'ırlı'ı

g"r)lmektedir#1u nedenle >smanlı ?evletindevergiler0 *eri ve "r& lmak )%ere iki kısımdanlu*makta$dı#

• Xum(uri$et d"nemlerinde vergi sisteminde $a!ılande'i*ikliklerle gelir ve kurumlar vergisi 6@P[ $ılında

$)r)rl)'e girmi*tir#6@P]de gider vergileri re.rmu ilesistem geni*letilmi*, 6@7Pte K? u$gulama$aknulmu*, b"$le+e i%le$en de'i*ikliklerle de ;)rkergi Sistemi g)n)m)%deki *eklini almı*tır#

;eride erginin Geli*imi



;eride erginin Geli*imi

• erginin neden alındı'ını a/ıklama$a alı*an temelde iki terimev+uttur5 1unlardan birin+isi verginin .a$da terisine, ikin+isiise, "deme g)+) terisine g"re a/ıklanmasıdır#

a" $erginin @ayda %eorisine Aöre 7'ıklanması+• İ(ti$ari m)badele <de'i*im= terisi de denilen .a$da terisi,

verginin bir *e$ kar*ılı'ında alındı'ını ve vergi la$ında birm)badelenin s"% knusu ldu'unu savunmaktadır# ;eri$eg"re vergi devlet/e $a!ılan kamu (i%metlerinin bir bedelilarak g"r)lmektedir# 8a$da terisine g"re vergi$i a/ıklama$a/alı*an )/ .arklı g"r)* bulunmaktadır#1unlar0

• ergi$i 4i%met 1edeli Sa$an G"r)*• ergi$i Sigrta Frimine 1en%eten G"r)*• ergi$i Genel Giderlerin Kar*ılı'ı Sa$an G"r)* larak

sa$ılabilir#

;erik A/ıdan Geli*imi




aa" $ergiyi <izmet *edeli 1ayan Aörüş• 1u g"r)*e g"re, vergi devletin .ertlere $a!tı'ı

(i%metlerin bedeli larak alınır# ?evlet $a!tı'ı(i%metleri vatanda*lara bir bedel kar*ılı'ısatmaktadır# ergi de $a!ılan (i%metlerinkar*ılı'ıdır#An+ak g)n)m)%de ba%ı kamu(i%metlerinin b"l)neme%lik "%elli'inden "t)r)a$rı a$rı de'erlendirilmesi ve bir &$ata knu

lması m)mk)n lmadı'ından teri ge/erlili'ini$itirmi*tir#



;erik A/ıdan Geli*imicc" $ergiyi Aenel Aiderlerin Karşılığı 1ayan

Aörüş• 1u g"r)*e g"re,t!lum bir )reti+iler birli'ine

ben%etilmekte ve devlet de bu birli'in genelgiderlerini kar*ıla$an bir kurum larakg"r)lmekte lu! vergi ise , devletin de da(iledildi'i )reti+iler birli'inin genel giderlerinebire$lerin katılma !a$ıdır# An+ak, "n+eliklet!lumu bir )reti+iler birli'ine ben%etmek

$anlı* ldu'u gibi bire$ler de bulunduklarıt!lumun si$asal ve (ukuki $)k)ml)l)klerineu$mak ve m)kelle&$etlerini $erine getirmek%rundadırlar#





-" $erginin 4deme Aücüne &ktidar"Aöre 7'ıklanması

• 1u $akla*ıma g"re, kendisine ve ailesine

$ete+ek kadar gelirinin dı*ında gelir eldeeden (erkes vergi "demelidir g"r)*)ge/erlidir#ergilemede "deme g)+) ilkesiniesas alan iktidar $akla*ımında,

vatanda*ların (i%metlerden sa'ladıkları.a$dadan ba'ımsı% larak, vergilerin&nansmanına "deme g)/leri ranındakatılmaları g"r)*) savunulmaktadır#




;erik A/ıdan Geli*imi• ergi $)k)n)n adil da'ıtılabilmesi i/in, gelir ve servet

d)%e$leri .arklı lan m)kelleJerin vergileme sırasındabu .arklılıkların dikkate alınarak mali g)/lerine g"revergilendirilmeleri vergi adaletinin bir gere'ilmaktadır#

•G)n)m)%de "deme g)+) ilkesinden $ararlanılmakta vevergi sistemlerinin kurulmasında bu ilke genel kabulg"rmektedir# 1una g"re, vergilemede esas kamusal.aali$etlerden sa'lanan .a$da de'il, m)kelleJerin vergiverme g)+)d)r#1u /er/evede "deme g)+)ne ula*mada

ve buna g"re vergilendirme$i sa'lamada ba%ıtekniklerden .a$dalanılmaktadır# 1unları0 en a% ge/imindirimi u$gulaması, a$ırma na%ari$esi ve vergidem)terakki$et <artan ranlılık= larak )/ ba*lık altındain+ele$ebiliri%#




;erik A/ıdan Geli*imi• lkemi%de 6@7 Ana$asasının ]D#Maddesi vergi

"devini d)%enlemektedir#1una g"re (erkes kamugiderlerini kar*ılamak )%ere mali g)+)ne g"re vergi"demekle $)k)ml)d)r- i.adesine $er verilmi*tir# 1ui.adeden ana$asamı%ın da vergilemede "deme g)+)

ilkesine vurgu $a!tı'ı anla*ılmaktadır#ergilemede"deme g)+)ne ula*ılabilmesi a/ısından $ararlanılanteknikler a*a'ıda kısa+a ele alınmı*tır#

aa" .n 7z Ae'im &ndirimi 3ygulaması• En a% ge/im indirimi, ki*inin ve ailesinin g)nl)k

$a*antısını asgari d)%e$de s)rd)rebilmesi i/in gereklilan gelirin vergi dı*ı bırakılmasıdır# En a% ge/imindirimi miktarının tes!iti /k kla$ lma$ı!,ki*idenki*i$e ve b"lgeden b"lge$e de'i*ebilir#





• En a% ge/im indiriminde m)kelleJerin /k d)*)k gelirli lankısmı (i/ vergi "deme$e+eklerdir#An+ak (erkesin a% da lsag)+) ranında kamu (i%metlerinin mali$etine katlanmasıgere'inden (areketle bu teknik vergide genellik ilkesinea$kırı d)*mektedir#

--" 7yırma &lkesi• 1u tekni'e g"re $)k)ml)lerin *a(si vergi "deme g)/lerinin

sade+e elde ettikleri gelirin miktarına g"re de'il, a$nı%amanda ka$na'ına g"re de de'erlendirilmesi gereklidir# 1ubakımdan emek gelirinin serma$e gelirine g"re da(a .a%la

krunma$a i(ti$a/ g"stermesinden dla$ı emek gelirleri)%erinden da(a d)*)k vergi alınması gerekmektedir#+retka%an/ları )%erinden evlilerin bekarlara g"re da(a d)*)kvergi "demesi u$gulaması buna "rnek larak verilebilir#





• A$ırma !rensibine esas lmak )%ere, ka$naklarına g"re gelirleri,• Emek gelirleri,• Serma$e geliri,• Emek ve serma$e karı*ımı gelirleri larak )/ kategri$e a$ırmak m)mk)nd)r#

cc" $ergilemede Müterakkiyet 7rtan /ranlılık"• ergi$i "deme g)+)ne g"re almada $ararlanılan bir teknik de artan ranlılıktır#

Artan ranlı vergi tari.esi genel larak, vergi matra(ı $)kseldik/e rtalamavergi ranının da $)kseldi'i bir tari.e *eklidir# ergi adaleti an+ak $)k)ml)lerinvergi br/larının artan ranlı tari.e ile vergilendirilmesi ve "deme g)+)ilkesine u$ulması k*ulu$la m)mk)n labilir#

• Artan ranlı tari.e en etkin *ekilde gelir ve servet )%erinden alınan vergilerdeu$gulanabilir# 1una kar*ılık (ar+ama )%erinden alınan vergilerde artan ranlı

tari.e $a!ısını u$gulamak !ek m)mk)n de'ildir#B 9 $erginin @onksiyonları• ergi, t!lumda /k $"nl) ve "nemli etkilere sa(i! lan bir la$

durumundadır# 1u "%ellik, verginin belirli ama/lar d'rultusundakullanılabile+e'ini g"stermektedir# erginin belirlenen ama/lar d'rultusundakullanılabilmesi ise vergi$e ba%ı .nksi$nların $)klenmesi anlamına gelir#

erginin 8nksi$nları




• 1a%ı $a%arlar verginin .nksi$nlarını0 &skalekstra&skal $a da malimali lma$an .nksi$nlar *eklindebir a$rıma tabi tutarlarken0 di'er ba%ıları vergininmali, eknmik ve ss$al .nksi$nu ldu'unu i.adeetmektedir#8iskal .nksi$n vergilerin sade+e kamu(ar+amalarını kar*ılamak i/in alınması anlamındakullanılmakta lu! a$nı %amanda bu kamu mali$esiningeleneksel .nksi$nu larak da i.ade edilir#Ekstra&skal .nksi$ndan kastedilen ise vergilerin a$nı

%amanda ka$nak ta(sisi,b"l)*)m,gelir da'ılımınınsa'lanması ve eknmik istikrar ama/lı larak dakullanılmasıdır#A*a'ıda kısa+a verginin mali,eknmikve ss$al .nksi$nlarına de'inile+ektir#





8" Mali @onksiyon• Mali .nksi$n verginin geleneksel .nksi$nudur# ergiler kamu

(ar+amalarını kar*ılamak i/in alınır# 1una g"re vergilerin, kamu(ar+amalarında g"r)len artı*larla u$umlu bir bi/imde artmasıgerekir# Aksi (alde, $a vergi gelirlerinin /e*itli d)%enlemelerle

arttırılmasına $a da kamu (ar+amalarının a%altılmasına /alı*ılır#:" .konomik @onksiyon• 1u .nksi$na g"re vergiler, belirlenen eknmik (edeJere

ula*mada etkin bir rl $namalıdır# H)nk) vergiler de devletineknmi$e m)da(ale ara/larından biridir# # ergi !litikasının bu

$"nde i*letilmesi ve gerekli de'i*ikliklerin $a!ılması l2%ımdır# 1uama/la da, sa'lana+ak vergi avantaIları$la ba%ı .aali$et kllarınınve $atırım !rIelerinin nis! k2rlılı'ının arttırılmasına/alı*ılmaktadır# A$rı+a ba%ı eknmik .aali$et knularında vergiistisnaları $a da ba%ı m)kelleJere vergi mua&$eti tanınmı* lmasıda verginin eknmik .nksi$nunun bir gere'idir#





H" 1osyal @onksiyon• ergi,ss$al adaletin ger/ekle*tirilmesinde bir ss$al

!litika ara+ı larak da kullanılmaktadır#• Ss$al devlet anla$ı*ının (akim ldu'u )lkelerde

verginin ss$al .nksi$nu b)$)k "nem ta*ır# Y)ksekgelir sevi$esindeki ki*ilerden da(a .a%la vergi alınması,rta ve d)*)k gelirli ki*iler )%erindeki vergi $)k)n)n(a&Jetilmesi, verginin ss$al .nksi$nunun birgere'idir# erginin ss$al .nksi$nu, verginin,

t!lumdaki gelir ve servet e*itsi%liklerinin giderilmesinisa'lamak $anında u$u*turu+u ve alkl kullanımının,n).us artı* (ı%ının a%altılması, /evre d)%enlemesi vb#$"n)nde kullanılmasını da ka!samaktadır#

?$ 9 $.2A& %.K0&& &6. &6A&6& K7$27M672



7 9 $ergilendirmeye &lişkin Kavramlar

• ergi terisine i$i bir *ekilde $akla*abilmek i/in0 vergi$i d'uranla$, knu, ka$nak, matra(, m)kelle., srumlu, vb# gibivergilendirme ile ilgili kavramları kısa+a a/ıklamak %runlulu'uvardır#

8" $erginin Kaynağı+ergi, ki*ilerin sa(i! ldu'u eknmikka$nakların gelirleri )%erinden alınmaktadır# 3rne'in servet)%erinden alınan vergilerde vergi, servetin bir kısmından de'ilsa'ladı'ı gelirden alınır#

:" $erginin Konusu+erginin knusu, )%erine vergi knulan ved'rudan d'ru$a ve$a dla$ısı$la verginin ka$na'ını te*kil edeniktisadi unsurlardır# ergi ne )%erinden alını$r ise *e$ verginin

knusunu te*kil eder#erginin knusu ilgili vergi kanunundabelirtilir#3rne'in, 6@D sa$ılı Gelir ergisi Kanununa g"re gelirvergisinin knusu, ger/ek ki*ilerin gelirleridir# 6@] sa$ılı Mtrlu ;a*ıtlar ergisi KanunuCna g"re ise ka$ıt ve tes+il i*lemleri$a!ılmı* kara,(ava ve deni% ta*ıtları verginin knusunulu*turmaktadır#

?$ 9 $.2A& %.K0&& &6. &6A&6& K7$27M672&




H" $ergi MükelleJ ve $ergi 1orumlusu+• ergi kanunları a/ısından )%erine vergi br+u d)*en

ki*i ve$a kurumdur# ergi $)k)ml)s) lmak i/in kanunie(li$et *art de'ildir# ergi kanunlarının g"sterdi'im)kelle. kanuni m)kelle.tir# ergi m)kelle&, kanuni veiktisadi m)kelle. larak iki$e a$rılabilir# Kanunim)kelle., vergi kanunları bakımından kendisine vergibr+u isabet eden ve vergi$i "demek %runda bulunanki*idir# İktisadi m)kelle. ise, ba%ı ki*ilerin, "demek

%runda ldukları vergileri !i$asadaki &$at(areketlerinden .a$dalanarak ba*kalarına $ansıtmaları(alinde rta$a /ıkar# 1u durumda, iktisadi m)kelle.larak vergi $)k)ne maru% kalan m)kelle. lmaktadır#

?$ 9 $.2A& %.K0&& &6. &6A&6& K7$27M672&




•$ergi sorumlusuF

kendisi ger/ek m)kelle.lmamakla birlikte, ger/ek m)kelleJerle lan ili*kileridla$ısı$la vergi kanunlarının g"sterdi'i durumlarda,verginin (esa!lanarak kesilmesi ve vergi dairesine"denmesi ve$a de.ter tutma,be$anname verme gibi

di'er i*lerin $a!ılması %runlulu'u lan )/)n+)ki*ilerdir#Kısa+a,ba*kasına ait vergi dla$ısı$laala+aklı vergi dairesine mu(ata! lan ve verginin"denmesinden srumlu lan ki*idir#

• 1ir ki*i a$nı anda (em vergi m)kelle& (em de vergisrumlusu labilmektedir#3rne'in, bir ti+aret erbabıkendi ka%an+ı dla$ısı$la m)kelle. iken, /alı*tırdı'ı)+retlilerin vergileri dla$ısı$la vergi srumlusudurumundadır#

?$ 9 $.2A& %.K0&& &6. &6A&6& K7$27M672&




I" $ergiyi Doğuran /lay+ergi$i d'uran la$ı, vergi kanunlarınınd'umunu ba'ladıkları bir la$ın ger/ekle*mesi ve$a (ukuki birdurumun lu*ması larak tanımlanabilir#erginin knusu ilem)kelle& arasında ili*ki $aratan bu lgu$a "rnek larak gelirinelde edilmesi,malların t)keti+i$e satılması $a da servetunsurlarına sa(i! lunması verilebilir#A$rı+a vergi$i d'uran la$ın

kanunlarla $asaklanmı* lması,vergi m)kelle&$etini ve vergisrumlulu'unu kaldırmamaktadır#

N" $erginin Matrahı+erginin )%erinden (esa!landı'ı de'er ve$amiktar larak da tanımlanabilir# erginin matra(ı, (er(angi birvergi m)kelle&nin "de$e+e'i vergi miktarının (esa!lanmasına

esas te*kil eden gelir dilimidir# ergi m)kelle&nin /e*itlika$naklardan sa'ladı'ı gelirin b)t)n) vergilendirileme%# Gelirinb)t)n) )%erinden genel, "%el, sakatlık vb# indirimleri $a!ılabilir# 1uindirimler $a!ıldıktan snra bulunan miktara vergi ranıu$gulanarak m)kelle. tara.ından "denmesi gereken vergi miktarıtes!it edilir#

?$ 9 $.2A& %.K0&& &6. &6A&6& K7$27M672&




• 3rne'in, 6@D sa$ılı Gelir ergisi Kanunumu%a g"re gelirvergisinin knusu, ger/ek ki*ilerin gelirleri matra(ı ise, bugelirlerin 9sa& tutarı:dır# eraset ve intikal vergisinde ise,verginin knusu miras/ılara intikal eden mallar matra(ı ise,bu malların de'eri lmaktadır#ergi matra(ının tes!itinde

s!esi&k ve advalrem lmak )%ere iki $"ntem kullanılır#• 9 1pesiJk Matrah O 7dvalorem Matrah+ *ir kısımvergilerde matrah adet, litre, kilogram

• larak tes!it edilir# 1u t)r matra(lara spesifk matrah denir.Bir kısım vergilerde ise gelir,

• de'er, bedel gibi !arasal de'erler matra( larak dikkatealınır# 1u t)r matra(lara ise

• advalorem matrah adı verilir.

?$ 9 $.2A& %.K0&& &6. &6A&6& K7$27M672il di &li ki l




P" $ergi MuaJyeti ve &stisnası+• 9 $ergi MuaJyeti+ ergi $asalarına g"re

vergilendirilmesi gereken ba%ı ger/ek ve t)%elki*ilerin /e*itli si$asal, ss$al, eknmik vb#

nedenlerle, kanunlarda belirtilerek, vergi dı*ındatutulmalarıdır#• $ergi &stisnası+ ergilendirilmesi gereken bir

knunun, kısmen ve$a tamamen, devamlı ve$a

ge/i+i larak vergi dı*ında tutulmasıdır#

ergi ;ekni'i



ergi ;ekni'i

* 9 $ergi %ekniği+erginin tar(ı, tebli'i,ta(akkuku ve ta(sili ile ilgili i*lemleri ve bui*lemlerin sebe! ldu'u vergi u$u*ma%lıklarınıin+ele$en (ukuk kurallarına *ekli vergi (ukuku

ve$a vergi tekni'i denilmektedir#• ergi br+unun niteli'i, vergi br+unun d'ması

ve sna ermesi i/in $ani ala+aklı idare tara.ındanta(sil edilebilmesi i/in vergi kanunlarında

belirtilen *ekle u$gun larak verginin tarh,te-liğ, tahakkuk ve tahsil muamelelerine tabilması gerekir#

ergi ;ekni'i



ergi ;ekni'i• $ergi tekniğinin aşamaları şunlardır+

8" $erginin %arhı+ $ergi %arhı+ ergi ala+a'ının kanunlardag"sterilen matra( ve ranlar )%erinden vergi dairesitara.ından (esa!lanarak,bu ala+a'ı miktar itibari$le tes!iteden idari bir i*lemdir#;ar( $"ntemleri0be$ana da$alıtar(,ikmalen vergi tar(ı,resen vergi tar(ı,verginin idare+e

tar(ı,d)%eltme $lu$la tar(,karineler $"ntemi ve g"t)r)usul larak sıralanabilir#

:" $erginin te-liği+ ergilendirme ile ilgili (ususlarınm)kelleJere ve srumlulara $a%ı ile bildirilmesi i*lemiverginin tebli'ini i.ade etmektedir#

H" $erginin tahakkuku+ ergilendirme ile ilgili (ususlarınm)kelleJere ve srumlulara $a%ı ile bildirilmesi i*lemiverginin tebli'ini i.ade etmektedir#

I" $erginin %ahsili+ ergi kanununa u$gun *ekilde vergibr+unun "denmesidir#

ergi ;ari.eleri



ergi ;ari.eleri

N" $ergi %arifesi ve $ergi /ranları+ergi tari.esi, "denmesi gerekenvergi miktarını (esa!la$abilmek i/in matra(a u$gulanması gereken"l/)lerdir# ergi tari.esinin en "nde gelen unsuru, vergi ranıdır#

• 9 $ergi %arifesinin %ürleri+a" 7rtan oranlı tarife+ Matra(ın b)$)mesi$le birlikte vergi ranının

da arttı'ı tari.edir#lkemi%de gelir ve veraset intikal vergileri artan

ranlı tari.elerine "rnek larak verilebilir#• Artan ranlı vergi tari.elerinde ele alınması gereken /e*itlikavramlar s"% knusudur#1unlar a*a'ıda kısa+a verilmi*tir#

• erginin $)kseklik .arkı5 ergi tari.esinde en $)ksek vergi ranı ileen d)*)k vergi ranı arasındaki .arktır#

• erginin u%unluk .arkı5 ergi tari.esinde, ilk d)%e$deki matra( ilesn d)%e$deki matra( arasındaki .arktır

• erginin artı* ranı5 1irbirini i%le$en iki ran arasındaki .arktır#• >rtalama vergi ranı5 3dene+ek vergi miktarının bu verginin

(esa!landı'ı vergi matra(ına ranıdır#• MarIinal vergi ranı5 ergi miktarında me$dana gelen artı*ın

matra(taki artı* miktarına ranıdır#

ergi ;ari.eleri



ergi ;ari.eleri

-" Düz oranlı 1a-it9%ek oranlı" tarife+ ergi matra(ındakide'i*ikli'e ra'men vergi ranının sabit kaldı'ı tari.edir#ergiranı sabit kalmakla birlikte, vergi matra(ının b)$)mesidurumunda alına+ak vergi miktarı artmaktadır#lkemi%dekurumlar vergisi sabit ranlı larak u$gulanmaktadır

c" 7zalan oranlı %arife+ Matra(ın b)$)mesi$le birlikte vergiranının da a%aldı'ı ve$a matra( artmasına ra'men vergiranının a%aldı'ı tari.elere denir#Matra( a%alırken vergiranlarının a%alması durumunda vergi ranı en $)ksektenba*lamakta, vergi matra(ındaki a%alma$a !aralel larak

a%almaktadır $a da matra( belli bir rakamdan ba*la$arak$)kselmekte an+ak ilk gelir dilimi i/in $)ksek lan vergiranı snraki matra( dilimlerinde giderek a%almaktadır#

ergi ;ari.eleri



ergi ;ari.eleri• 9 Aizli artan oranlılık+ Sabit <d)%= ranlı tari.enin bir

verginin $a!ılan ba%ı indirim ve eklemeler neti+esiartan ranlı bir vergi durumuna gelmesidir#1una g"re(er m)kelle&n vergi matra(ına a$nı miktarda indirimu$gulanmakta ve snu/ta m)kelleJerin vergi $)kleribirbirlerinden .arklıla*maktadır#

• 9 %ersine artan oranlılık+ 1ir verginin ransala'ırlı'ının matra( k)/)ld)k/e da(a $)ksek b)$)d)k/eda(a d)*)k lması durumudur#ergi tari.esi a/ısındanartan ranlılık s"% knusu de'ildir an+ak "denen vergi

ile gelir arasındaki ili*kiden ka$naklanan bir artanranlılık vardır, gelir arttık/a (ar+amalar da artmaktavergi de artmakta vergi ranı a$nı ldu'undan /k(ar+ama $a!anın "de$e+e'i vergi de $)kseklmaktadır#

ergileme İlkeleri



ergileme İlkeleri

D 9 $ergileme &lkeleri+ ergileme ilkeleri,vergilerin d)%enlenmesinde, u$gulanmasındau$ulması gereken (ususları g"sterir# 1ir ba*kaanlatımla, t!lumun kabul edilmi* (edeJerine g"revergilerin ve vergi sisteminin ta*ıması gereklinitelikler lmaktadır#ergileme ilkelerini bilimsel$"nden in+ele$en ilk eknmist Adam Smit(tir#

a" 7dalet &lkesi+A#Smit(Ce g"re, (er )lkede ki*ileriktidarlarına <"deme g)/lerine= g"re kamu

(ar+amalarına katılmalıdırlar# A#Smit(Cin bu ilkesi,da(a /k eknmik anlamda bir e*itli'e kar*ılıkgelmektedir#

ergileme İlkeleri



ergileme İlkeleri

-" Kesinlik &lkesi+Kesinlik ilkesine g"re, (er m)kelle&n"de$e+e'i vergi kesinlik i.ade etmelidir# erginin"deme %amanı, *ekli miktarı gerek vergi m)kelleJerigerekse di'er ki*iler bakımından "n+eden a/ık ve netbi/imde belli lmalıdır#

c" 3ygunluk &lkesi+1u ilke$e g"re de vergilerm)kelleJerden en u$gun *artlarla ve en u$gun%amanda ta(sil edilmelidir# erginin "denmesindem)kelleJere gereken kla$lık g"sterilmelidir#

d" &ktisadilik &lkesi+1u ilke$e g"re ise, verginin tar( veta(sil masraJarının m)mk)n ldu'u "l/)de d)*)klması gerekir# M)kelleJerden alınan vergiler en a%%a$iatla devlet (a%inesine girebilmelidir#

?i'er ergisel Kavramlar



?i'er ergisel Kavramlar• $ergi Aayreti+1ir )lkede bulundu'u ta(min edilen vergi ka!asitesi

ile &ili vergi (asılatı arasındaki ransal ili*ki *eklinde i.adeedilebile+ek vergi ga$reti, mali $"netimin etkinli'i ile $akındanilgilidir#

@iili $ergi =ükü

$ergi gayreti Q 99999999999999999999999999999999999999999999999999999999 $ergi kapasitesine göre hesaplanan vergi yükü

$ergi gayreti R 8 S $ergi kapasitesi tam olarak kullanılamamaktadırE

$ergi gayreti Q 8 S $ergi kapasitesi tam olarak kullanılmaktadırE$ergi gayreti T 8 S $ergi gayreti vergi kapasitesinin üstündedirE




' g• >ifte $ergileme+ A$nı vergi knusu )%erinden birden

.a%la vergi alınması ve$a a$nı vergi knusu )%erindebirden .a%la vergilendirme $etkisinin /atı*ması laraki.ade edilebilen /i.te vergileme, $asa k$u+unun bilerekve iste$erek $er verdi'i bir u$gulama labile+e'i gibi,

ar%ulanma$an an+ak u$gulamadan ka$naklanan birdurum larak da rta$a /ıkabilmektedir#• G)n)m)%de uluslararası eknmik ve mali ili*kilerdeki

artı*, uluslararası nitelikte .aali$et g"steren )reti+ibirimlerin /'alması, i%lenen eknmi !litikaları /i.te

vergileme la$ının "nemini da(a da arttırmı*tır#Knunun vergi adaleti a/ısından ta*ıdı'ı sakın+alar,uluslararası vergi anla*maları ve$a tek taraJı alınan"nlemlerle giderilme$e /alı*ılmaktadır#





• $ergilemenin sınırı+?evletler adına ()k)metler+ekullanılmakta lan vergileme $etkisi sınırsı% lma$ı!(ukuki, iktisadi,mali,!litik vb# sınırları vardır#ergininbir birim da(i artırılamadı'ı ve\ve$a mev+ut vergilere$eni bir verginin ekleneme$e+e'i nkta$a

vergilemenin sınırı denir#$erginin hukukisınırı,ana$asa $asa ve di'er mev%uatlara g"rebelirlenir#;ari(te bu knudaki ilk "rnek 66P $ılındaMagna Xarta <1)$)k 3%g)rl)k 8ermanı= ile

ger/ekle*mi*tir#1u .ermanla krala ait lan sınırsı%vergilendirme $etkisi sınırlandırılmı*tır#;)rki$ede de(ukuki vergi sınırlaması ana$asa ()k)mleri$le ba*larve ana$asada kanunsu% vergi lma% !rensibi a/ık bir*ekilde belirtilmi*tir#



• La_er e'risine g"re vergi ranı [ve 6[[ iken vergi (asılatı[dır#ergi ranı artarken belli bir



gmaksimum nkta$a kadar vergi(asılatı da artmakta an+ak,bunkta ge/ilirse vergi ranınınartmasına ra'men vergi (asılatıd)*me$e ba*lar#ergilemenin malisınırı vergi ranının artırılmasınara'men vergi gelirlerinde birartı*ın lmadı'ı nkta lan La_ere'risinin te!e nktasıdır#1una

g"re vergi geliri a/ısından!timum sevi$e `P[ larakbelirlenmektedir#1u ran$)kseldi'inde vergi gelirleri tamtersi a%almaktadır#La_er vergiranlarını d)*)rmenin isti(damı

geni*lete+e'ini devlet gelirleriniartıra+a'ını ve b)t/e a/ıklarını daa%alta+a'ını ileri s)rmektedir#ergiranlarının indirilmesi$le /alı*maar%usu te*vik edilmi* la+a'ındanverimlilik ve )retim de arta+aktır#

ERGİ YANSTMAST



ERGİ YANSTMAST

• $erginin =ansıması+ergileme la$ındaki ikin+isa.(a, verginin $ansıması sa.(asıdır# ergi kanunlarınınvergi br+u $)kledi'i m)kelle., vergi $)k)n) di'er birki*i$e trans.er edebili$rsa bu durumda vergi$ansıtılmı* lur# erginin $ansıması &$at de'i*ikli'i ile

rta$a /ıkmaktadır# 3rne'in ti+aret erbabı bir esna.d)*)nelim, ti+ari geliri lan bu esna.ın ti+ari ka%an+ı)%erinden gelir vergisi knuldu'unda,esna. malını eski&$ata g"re da(a $)ksek &$attan satma$a /alı*a+ak,verginin (e!sini $a da bir kısmını malının alı+ısına$)kleme$e /alı*a+aktır# 1"$le+e esna. (er ne kadarvergi kanunları bakımından vergi br/lusu ve vergi$i"demek %runda lan birisi ise de, vergi $)kleni+isilma$abile+ektir#

ERGİ YANSTMAST



ERGİ YANSTMAST

• $erginin yerleşmesi+1u a*amada verginin birm)kelle.ten di'erine $ansıması s"% knusulmamakta ve vergi $)k) ni(ai larak belirli birm)kelle. )%erinde kalmaktadır#

• $erginin =ayılması+erginin $a$ılması, birm)kelle&n vergi $)k)n)n tamamını di'erm)kelleJere $ansıtamaması snu+u, verginin birkısmının m)kelle&n kendi )%erinde kalmasıdır#1unun snu+unda s"% knusu m)kelle&n gelirinde

"dedi'i vergi$e kar*ılık bir artı* g"r)lm)$rsa,m)kelle. b)t/esini denge$e getirmek i/int)ketimini a%altmak durumunda kala+aktır#

ERGİ YANSTMAST



* 9 =ansımanın %ürleri8" &leriye Doğru =ansıma+İleri$e d'ru $ansıma, vergide

$ansıma la$ının en sık g"r)len bir *eklidir# 1urada,)reti+iden t)keti+i$e d'ru verginin $ansıması s"%knusudur#

:" Aeriye Doğru =ansıma+1u t)r $ansımada verginin,satı+ı$a ve$a )reti+i$e $)klenmesi s"% knusudur#1"$le+e ileri$e d'ru $ansımada ldu'u gibi vergi,ar%dan tale! )%erine de'il tale!ten ar% )%erine d'ru$ansımaktadır# Geri$e d'ru $ansımanın ti!ik "rne'i

verginin amrtismanıdır#$erginin amortismanı,da$anıklı t)ketim malları )%erine knulan vergidla$ısı$la vergilendirilen malın de'erinin g)nk)!i$asada ge/erli +ari .ai% ranına kar*ılık gelen miktardaa%almasıdır#

ERGİ YANSTMAST



G S S

• 1ınırlı ve 1ınırsız =ansıma+ Yansıma snu+undavergi$i )%erine alan ki*i bunu tekrar $ansıtabilirve $ansıma i*lemi de.alar+a ger/ekle*ebilir#1unag"re,m)kelle. )%erine d)*en vergi$i ba*kasına

$ansıtabili$r ve$a )%erine alı$rsa sınırlı, vergi"dendikten snra de.alar+a ve sınırsı% bir *ekildedevredilebili$rsa, bu durumda sınırsı%$ansımadan s"% edilebilir#3%ellikle bu t)r $ansımada(a /k (ar+ama vergilerinde <$a$ılı muamele

vergilerinde= rta$a /ıkmaktadır#

ERGİ YANSTMAST



G S S• Mutlak ve Diferansiyel =ansıma+Mutlak

$ansıma, belirli bir vergi artı*ının gelir da'ılımı)%erinde me$dana getirdi'i etkidir# Diferansiyelyansıma ise, belli bir verginin <"rne'in, gelirvergisi= bir ba*ka vergi ile <3rn# Kurumlar vergisi=de'i*tirilmesi (alinde bu de'i*menin gelir da'ılımı)%erinde me$dana getire+e'i de'i*meleri i.adeeder#

• Kanuni ve @iili =ansıma+Kanun k$u+u tara.ından"ng"r)ld)') *ekilde ger/ekle*en $ansıma kanuni

$ansımadır#Kanuni yansımaya "%ellikle dla$lıvergiler a/ısından rastlanılmaktadır#@iili yansımaise, kanun k$u+unun ama/lanmı* lmamasınara'men, eknmik i*lemlerden $ararlanılarak, vergi$)k)n)n ba*ka ki*ilere aktarılmasıdır#

ergileme$e ili*kink l



kavramlar• $ergi %azyiki $ergi *askısı"+ Ki*ilerin "dedikleri vergidendla$ı du$dukları !siklIik baskı (issidir#ergi ta%$iki, 9subIekti.

vergi $)k): *eklinde de kullanılmaktadır# H)nk), bir vergilemela$ının vergi $)k)ml)s) tara.ından (angi "l/)de (issedildi'ivergi$i "de$enin !siklIik durumu$la $akından ili*kilidir# 4erki*i vergi "demekle kendi a/ısından bir .edak2rlık $a!tı'ınıd)*)n)r# G)n)m)%de vergi ta%$ikinden %i$ade $a$gın larak

9vergi $)k): kavramı )%erinde durulmaktadır#• $ergi=ükü+ergi $)k)ml)ler a/ısından kar*ılıksı% bir "demelu!, nu "de$enler )%erinde bir $)k lu*turur#1una g"re vergi$)k) "denen vergiler ile elde edilen gelirler arasındaki ransalili*ki$i i.ade etmektedir#<>bIekti. ergi Y)k)=#>bIekti. vergi $)k)"denen vergi ile d'ru rantılı,"deme g)+)$le ters rantılıdır#

• 8" $ergi =ükü %ürleri• ergi $)k), vergi$i "de$en ki*iler $"n)nden ele alına+a'ı gibi,

bir eknminin t)m) $"n)nden de ele alını! de'erlendirilebilir#1u durumda, t!lam vergi $)k), ki*isel vergi $)k), ger/ek vergi$)k) ve net vergi $)k) gibi kavramlarla kar*ı kar*ı$a gelinir#

ergileme$e ili*kink l



kavramlar• %oplam $ergi =ükü+ 1ir eknmideki belirli bird"neme ait t!lam vergi gelirlerinin milli gelire

ranına t!lam vergi $)k) denir#• ;!lam ergi Y)k)Q 3denen ergiler\GSM4

• Kişisel $ergi =ükü+ Ki*ilerin "dedikleri vergi ilegelirleri arasındaki ili*ki$i g"sterir#• Ki*isel ergi Y)k)QKi*inin 3dedi'i ;)m ergiler\Ki*inin

Geliri• 0et $ergi =ükü+ Net vergi $)k), bir eknmide

t!lanan t)m vergilerden mali $ardımlar vetrans.erler /ıkarıldıktan snra kalan kısmın milli gelireranıdır#

• Net ergi Y)k)Q3denen ergilerKamusal 8a$da\Gelir

ergileme$e ili*kinka ramlar



kavramlar• Aer'ek $ergi =ükü+ Net vergi $)k) (esabında

vergi $ansıması dikkate alınarak ula*ılan vergi$)k)d)r#erginin, eknmi )%erindeki dla$lı vedla$sı% t)m etkileri dikkate alınarak rta$a

/ıkardı'ı b)t)n ka$ı! ve ka%an/ların birlikted)*)n)lmesi$le ger/ek vergi $)k)ne ula*ılır#• Aer'ek vergi yükü şu şekilde formüle edilirE

<3denen ergilerYansı$an ergiler= <Kamu

4i%m#Sa'l#8a$da Yansıtılan ergiler=

Gelir

ergileme$e ili*kinkavramlar



kavramlar• $ergiden Ka'ınma ve $ergi Ka'ak'ılığı• $ergiden ka'ınma, m)kelle&n vergi$i d'uran la$a sebebi$et

vermemek sureti$le vergi br+undan kurtulmasını i.ade eder#• ergiden ka/ınma, vergi kanunlarını i(lal ederek $a!ıldı'ı %aman

vergi ka/ak/ılı'ına girmektedir# $ergi ka'ak'ılığı0 d'an vergibr+unun kanunlara a$kırı larak kısmen ve$a tamamen"denmemesidir# ergi Usul KanunuC nunda Ka/ak/ılık0 m)kelle.

ve$a srumlu tara.ından vergi %i$aına sebebi$et verilmesidir,*eklinde tanımlanmı*tır#$ergi ziyaıkay-ı" ise $)k)ml) ve$asrumlunun vergilendirme ile ilgili "devlerini %amanında $erinegetirmemesi ve$a eksik $erine getirmesi nedeni$le verginin%amanında ta(akkuk ettirilmemesi ve$a eksik ta(akkuk ettirilmesianlamına gelir#

• $erginin reddi, vergi$e kar*ı t!lumsal bir ba*kaldırı$ı i.ade

etmektedir#ergi ka/ak/ılı'ının ki*isel bir e$lem lmasına kar*ılık,verginin reddi t!lumsal bir lgudur#8ransada 6@PD $ılındaFuIade (areketi, 6@7]6@@[ $ıllarında İngilterede ba* vergisinint!lum+a kabul edilmemesi vergi reddinin sn $ıllardaki"rnekleridir#

ergi Mali$eti



g $• $ergi maliyeti kavramı da iki .arklı bi/imde ele

alınabilir#?evlet a/ısından bakıldı'ında vergilemenina/ık mali$etleri$le kar*ıla*ılırken, m)kelleJer a/ısındanbakıldı'ında vergilemenin gi%li mali$eti$lekar*ıla*ılmaktadır#

• $ergilemenin a'ık maliyeti, gelir idaresininvergilemeden ka$naklanan giderlerini <binaların$a!ım,alım,kiralama,alternati. kullanım mali$etleri v#b#=giderlerini i/ermektedir#

• $ergilemenin saklı maliyeti ise,m)kelleJerin vergi

$)k)ml)l)klerini $erine getirirken $a!tıkları giderlerii/ermektedir#1unlar, danı*manlara $a!ılan"demeler,vergi i*lerini $)r)ten !ersnele $a!ılan"demeler, ula*ım giderleri gibi mali$et unsurları labilir#

ergi FsiklIisi



g I

• $ergi erozyonu+ ergi (ar+amalarının artı*ı,vergi ka/ak/ılı'ıve vergiden ka/ınmanın artması nedeni$le vergi matra(ınına*ınmasına vergi er%$nu denir#ergi er%$nununsnu+unda vergi $)k) a%alır an+ak vergi (asılatıa%alır,(asılatın a%alması ise vergi ranlarının $)kseltilmesineve d)r)st m)kelleJerin vergi $)k)n)n artmasına neden lur#

• Mali 7nestezi+Mali $)k)ml)l)klerin, mu(ata!ları tara.ından.arkına varılmadan $erine getirilmesini i.ade etmektedir#3%ellikle dla$lı vergilerin &$at i/erisine gi%lenmi* lmalarınedeni$le verginin "de$i+isi tara.ından a/ık/a(issedilmemesi, mali aneste%i$e i$i bir "rnek te*kiletmektedir# erginin $)kleni+isi "dedi'i dla$lı nitelikteki buvergi bakımından (isdu$gu i!taline u'raması mali a/ıdanu$u*turulmu* lması snu+u verginin .arkınavaramamaktadır#

ergi 4ar+aması



g

• $ergi <arcaması+ ergi u$gulamalarıbakımından gerekli temel bir d)%enlemelmamakla birlikte ba%ı m)kelleJergru!larının $)k)n) a%altmak, te*viketmek, $"netimi kla$la*tırmak gibinedenlerle tanınan, mua&$et,istisna veindirimlerin $l a/tı'ı vergi ka$bını i.ade

etmektedir#Yani vergiindirimleri,imti$a%ları ve "n+eliklerinedeni$le t!lanama$an vergi gelirinii.ade etmektedir#

ergilerin SınıJandırılması



g•

ergiler0 knularına, m)kelle&$et *ekillerine, ranlarına, matra(larına,tar( ve ta(sil usllerine g"re /e*itli bi/imlerde sınıJandırılmaktadır# 1usınıJandırma bi/imlerinden en "nemlileri *"$le sıralanabilir#

7 9 %ek $ergi9>ok $ergi 1ını#andırması• ;ek vergi g"r)*), temel larak, belli bir )lkede bir/k vergi almak

$erine, verimli ldu'u kabul edilen tek bir verginin alınmasını savunan

d)*)n+e akımını temsil etmekte iken /k vergi g"r)*) ise, /e*itlika$naklardan /k sa$ıda vergi alınmasını savunmaktadır#;ek vergiterisine ili*kin ba*ta 8i%$kratlar lmak )%ere /e*itli mali$e+ilertara.ından g"r)*ler ileri s)r)lm)*t)r#8i%$kratlara g"re, vergi sade+een verimli sekt"r lan tarımdan alınmalıdır,bunun dı*ında kalansekt"rlerin katma de'eri d)*)kt)r#;(iers ise sana$ile*me d"nemininbir snu+u larak (ammaddeler )%erinden tek bir vergi alınması"nerisinde bulunmu*tur,bunun dı*ında ara%i ve enerIi gibi knular)%erinden de tek vergi alınması )%erine /e*itli g"r)*ler de ileris)r)lm)*t)r#An+ak g)n)m)%de tek bir vergi$e da$alı sistemlerlduk/a ge/mi*te kalmı*tır#




g* 9 $ergilerin Konusuna Aöre 1ını#andırılması

• ergiler knularına g"re iki$e a$rılabilir58" Cahıs $ergileri+Şa(ıs vergilerinin knusu ki*inin

insan larak varlı'ıdır# 1una g"re, insan larakd)n$a$a gelmek vergi$e knu lmak i/in tek ba*ına

$eterlidir# 1u vergilerin en bari% "rne'i, 9ba* vergisi:lmaktadır# lkemi%de 6@P6 $ılına kadar $)r)rl)ktekalmı* lan 9$l vergisi: bir ba* vergisidir# 1a*vergisi !ek /k )lkede u$gulanma imk2nı bulmu*tur#

:" Mal $ergileri+Mal vergileri, ki*ilerin malları)%erinden alınan vergilerdir# erginin knusunu0malın elde edilmesi, kullanılması ve$a servet veka!ital *ekline d"n)*m)* mal stkları te*kiletmektedir#




g

B94deme 7ra'larına Aöre 1ını#andırma• 1u sınıJandırma$a g"re, vergiler, UaynVW mal olarak" veUnakdiW parasal" vergiler olarak ikiyeayrılmaktadırlarENakdi eknmi$e ge/ilmesine !aralel larakvergiler de tamamen !ara ile "denir (ale gelmi*tir#An+ak,ge/mi*te a$ni eknmi d"nemlerinde vergiler mal ve (i%met*eklinde u$gulanmı*tır#lkemi%de 6@OD6@OP $ıllarındau$gulanmı* lan ;!rak Ma(sulleri ergisi- ve 6@P $ılındakaldırılmı* lan a*ar- a$ni vergilere "rnektir#Yl $a!ımında/alı*mak sureti$le "denebilen ve 6@P $ılına kadar u$gulanmı*lan $l vergisi- de bedeni vergiler arasındadır#G)n)m)%de

k"$lerde u$gulanan ime+e-den ba*ka bedeni bir vergi$ktur#A$ni vergiler,vergi idaresi i/in saklama,ta*ıma ve!a%arlama a/ısından "nemli %rluklar $aratmaktadır#




gD 9 Mükelle#erin Kişisel Durumlarına Aöre /-(ektif ve

1u-(ektif $ergiler" 1ını#andırılması• M)kelleJerin ki*isel durumuna g"re vergiler, bIekti. ve subIekti.

vergiler larak sınıJandırılmaktadır# /-(ektif vergiler, vergi"deme g)+)n) dikkate almadan (er(angi bir geliri vergika!samına alırlar# 1u vergiler, m)kelleJerin ki*isel durumunu ve

vergi "deme g)+)n) etkile$en *artları g"% "n)ndebulundurmaktadır# >bIekti. vergilere "rnek larak t)ketimvergileri, g)mr)k vergisi, damga vergisi g"sterilebilir#1ir ki*ininvergi "deme g)+)n) g"% "n)nde tutan vergiler ise su-(ektifvergilerdir# 1ir verginin subIekti. labilmesi i/in, m)kelleJerinki*isel durumunu g"% "n)nde bulundurmasını, b)t)n servet ve

gelirlerini dikkate alması gerekti'ini i.ade eden g"r)*lermev+uttur# 1ir m)kelle&n /e*itli ka$naklardan sa'ladı'ı b)t)nka%an/ ve iradını bir b)t)n larak vergi ka!samına alan vergi,ger/ek bir subIekti. vergi kabul edilmektedir# 1ug)n !ek /k)lkede $a$gın bir *ekilde u$gulanan gelir vergisi, subIekti.vergilerin ti!ik bir "rne'ini me$dana getirmektedir#




g

. 9 $ergilerin Matrahlarına Aöre 1ını#andırılması• ergiler matra(larına g"re, U7d $alorem 9 değer vergileriWve U1pesiJk9miktar vergileriW lmak )%ere iki$ea$rılmaktadır# erginin matra(ı, e'er, vergi$e knu lan *e$inde'eri )%erinden (esa!lanı$r ve bu matra(tan ransal larakbir vergi alını$rsa, bu /e*it vergilere ad valremde'ervergileri denir# Gelir vergisi, kurumlar vergisi, gider ve g)mr)kvergileri, ad valremde'er vergilerine "rnek larakg"sterilebilir# ergi matra(ının, vergi knusunun miktarı)%erinden (esa!lanması snu+u alınan vergilere ise s!esi&kmiktar vergileri adı verilmektedir# 1u vergiler u%unluk, a'ırlık,

(a+im, sa$ı vb# gibi maddi "l/)ler )%erinden (esa!lanmaktadır#?'alga%ın metrek)!) )%erinden, $urt dı*ından getirilentelevi%$nun ekran /a!ına, "%elli'ine g"re alınan vergilerb"$ledir#




g

@ 9 $ergilerin .konomik Kaynaklarına Aöre 1ını#andırılması• ergiler ki*ilerin elde etti'i eknmik de'erler )%erindenalındı'ına g"re, eknmik ka$nakları bakımından gelir,harcamave servet vergileri larak )/ temel gru! (alinde sınıJandırmakm)mk)nd)r#

A 9 Dolaylı ve Dolaysız $ergiler 1ını#andırması• 1u sınıJandırma$a g"re genel larak gelir ve servet )%erindenalınan vergiler dla$sı% vergi grubunda,(ar+amalar )%erindenalınan vergiler ise dla$lı vergiler grubunda $eralmaktadır#?la$lı?la$sı% vergiler a$rımı ba*lı+a iki kritereda$anmaktadır#1unlar $ansıma kriteri ve vergi knusunun

devamlılı'ı kriteridir#aE=ansıma Kriteri+Kanuni m)kelle. verginin $)k)n) de &ilen

ta*ı$rsa $ani $ansıma la$ından $ararlanarak vergi$iba*kalarına devredemi$rsa dla$sı% vergiler s"% knusulmaktadır#An+ak vergi$i "de$en ki*i $ansıma $lu$la nu

ba*kalarına devredebili$rsa bu t)r vergiler dla$lı vergidir




• Dolaylı ve Dolaysız $ergiler

Dolaylı $ergiler Dolaysız $ergiler

erginin kanuni $)k)ml)s) "dedi'ivergi$i &$at mekani%ması $lu$la

ba*kalarına aktarabilir#

erginin kanuni $)k)ml)s) vergi$i(er(angi bir *ekilde ba*kalarına

aktarama%#

ergi $ıllık larak s)reklilik ar%etmi$r ve vergi ile ilgili unsurlar"n+eden belli de'ildir <bu unsur tek

ba*ına g"sterge larak kabuledilme%=#

ergi $ıllık larak s)reklilik ar% edi$rve verginin knusu, $)k)ml)s),"deme %amanı gibi unsurlar "n+eden

bellidir#

Y)k)ml)n)n ki*isel durumunu dikkatealma "l/)s)nde vergiler bIekti.tir#

Y)k)ml)n)n ki*isel durumu dikkatedikkate alınır, $ani s)bIekti.tir#




-E$ergi Konusunun devamlılığı ve $ergiyiDoğuran /lay Kriteri+

Knusu s)rekli,m)kelle& "n+eden belli ve devamlımatra(lara da$anan vergiler dla$sı%

vergidir#Knuları devamlı lma$an ve vergi$id'uran la$ın ger/ekle*mesi anında alınanvergiler ise dla$lı vergilerdir#8arklı bir i.ade ile,birvergi, knuları d)%enli ve s)rekli lan, kesintisi% bir*ekilde rta$a /ıkan la$lardan,m)kelle& adına

tar(,ta(akkuk ve d'rudan d'ru$a ta(sillunu$rsa dla$sı% vergi sa$ılmakta,aksi takdirdedla$lı vergiler grubunda d)*)n)lmektedir#

?ELE; 1;HESİ



• *üt'e, belirli bir %aman s)resini ka!sa$an bir &nansman!lanıdır#4ukuki a/ıdan b)t/e, devletin gelirlerini t!lamasınai%in,giderlerini $a!masına $etki veren bir kanundur#Mali a/ıdan,devletin gelir ve giderlerini g"steren ve bunların ras$nel"l/)lerde kullanıldı'ı mali bir belgedir# *üt'enin temelöğeleri, devletin gele+e'e ait gelir ve gider ta(minlerinig"stermesi, $ıllık ta(minleri g"stermesi,gelirlerin t!lanmasına

ve giderlerin $a!ılmasına "n+eden $etki vermesi,kamu gelir vegider ta(minlerinin denk lması larak "%etlenebilir#1)t/e0• G)+)n) Ana$asadan alır• Kamu t)%el ki*ilerin gele+ek bir $ıllık gelir ve gider ta(minidir• Gelir t!lama ve gider $a!ma ile ilgili i*lemlerin $)r)t)lmesine

i%in ve $etki verir

• Mali $ıla girmeden "n+e na$lanır• ?enklik esastır• S)reli bir kanundur<dinamiktir,(er sene $enilenmektedir=• 1)t/e (akkı $asama rganına aittir#

?ELE; 1;HESİ



• 1)t/enin bilimsel ve (ukuki tanımlarından (areketleO temel niteli'ini tes!it etmek m)mk)nd)r#1u Otemel niteli'e O; !rensibi adı verilmektedir# 1uilkeler0 tahmin,tahdit,tevzin,tasdik laraksıralanabilir#

• %ahmin+ 1)t/edeki gelir ve giderler ta(minib)$)kl)ktedir#

• %ahdit+ 1)t/e sınırlı bir %aman dilimi i/in (a%ırlanırve u$gulanır#

•%evzin+

1)t/enin gelir ve giderleri birbirine denktir#• %asdik+ 1)t/e u$gulama$a knulmadan "n+e

$asama rganı tara.ından na$lanır#

?ELE; 1;HESİ



a" Aenellik &lkesi+ t)m gelir ve giderlerin b)t/ede g"sterilmesi,b)t/ede $er alant)m gelir ve giderlerin ga$ri sa&<br)t= tutarlar larak belirtilmesi ve devlet gelirlerinint)m)n)n kamu (i%metlerinin kar*ılı'ı larak tutulması<ademi ta(sis= a/ılarından"nem ta*ımaktadır#

-" *üt'enin =ıllık /lması+ 1)t/e gelir ve giderlerine ili*kin i%in ve $etkilerin bir $ıli/in verilmesini "ng"rmektedir#

c" *irlik &lkesi+ ?evletin b)t)n gelir ve giderlerinin tek bir b)t/e i/indet!lanmasıdır#

d" 4nceden &zin 7lma &lkesi+ 1elli bir d"neme ait <mali $ıla= ait (ar+ama $a!ma

ve gelir t!lama $etkisinin, $asama rganın+a mali $ıl ba*lamadan "n+e bir b)t/e$asası ile $)r)tme rganına verilmesidir#e" 7'ıklık &lkesi+ 1)t/e ta(minlerinin ve b)t/e u$gulama snu/larının, in+elemek

iste$en (erkes tara.ından kla$lıkla anla*ılabilir bir belge niteli'inde lması gerekir#f" 1amimiyet &lkesi+ 1)t/e gelir ve giderlerinin ger/e'e en $akın ta(min edilmesi

samimi$et ilkesinin gere'idir#g" Doğruluk &lkesi+ 1)t/ede $er alan gelir ve gider ta(minlerinin )lkenin i/inde

bulundu'u eknmik k*ullara u$gun lması gerekir#h" Denkliği &lkesi+ 1)t/ede $er alan gelir ve gider ta(minlerinin birbirine e*it lmasıi" 7lenilik &lkesi+ 1)t/e ile ilgili bilgiler kamu$unun dikkatine ve bilgisine

sunulmaktadır# (" Aiderlerin *ölümler &ti-ariyle /naylanması &lkesi+ 1ir kurulu*un b)t/e $asa

tasarısı , $asama rganında g"r)*)l)! na$lanırken b"l)mler itibari$le g"r)*)lerekna$lanması ve $asala*masıdır#

?ELE; 1;HESİ



?ELE; 1;HESİ



• K671&K @/0K1&=/0672• &ktisadi ve Mali+ Kamusal (i%metleri bir !lan da(ilinde en a%

ka$nak ta(sisi ile $erine getirilmesi ve b)t/enin denk lmasınaili*kin .nksi$ndur# 1)t/e a/ık verdi'inde (ı%la ka!atılmalı,br/lanma$a ba*vurulmamalıdır#

• <ukuki + 1)t/e s)reli bir kanundur# et edileme%# Mali (a$atın

belirle$i+isi lan bir kanundur# 1)t/e kanunu ile gelirler t!lanır,giderler $a!ılır#• 1iyasi + 1)t/e$i !arlament (a%ırladı'ı i/in si$asi tara.ı vardır#

Se/ilenler $eniden se/ilmek i/in vaat ettiklerini $erine getirme$e/alı*ırlar# 1askı ve /ıkar gru!ları b)t/enin (a%ırlanması ile ilgili etkililma$a /alı*ırlar#

• Denetim+ 1)t/e ile devletin gelir ve gider .aali$etleri in+elenmi*

lmaktadır# A$rılan "denekler (angi (i%metleri ne "l/)deger/ekle*tirmi*tir# 1unun anali%ine de imkan verir# ?enetim te.ti*tenetkinlik denetimine d'ru ka$mı*tır# ?enetim $asama rganı$"n)$le si$asi, gelir ve giderlerin kanuna u$gunlu'unu denetleme$"n)$le de mali b$ut ta*ır#

?ELE; 1;HESİ• >7D7C9 M7K2/ .K/0/M&K @/0K1&=/0672



• >7D7C9 M7K2/ .K/0/M&K @/0K1&=/0672• Kon(onktürel olma+ ?e'i*en eknmik *artlara ada!te la+ak *ekilde

esnek lmalı, eknmideki dalgalanmalara u$gun larak a/ık ve$a .a%laverebilir an+ak knInkt)rel d"nemde <]6[ $ıl= denk lmalıdır#

• %elaJ .dici + Eknmik durgunluk d"nemlerinde b)t/e ile !i$asa$am)da(ale edilebilmeli ve "nlemler alınabilmelidir# ?evlet eknmidedenklik i/in gerekirse b)t/ede a/ık verebilir#

• Kalkınma+ ?evlet b)t/e ile bilin/li bir *ekilde (em ss$al, (emeknmik (em de mali b$utu$la kalkınma )%erinde etkinlik sa'lamalıdır#Kalkınma eknmik b)$)me ve $a!ısal de'i*menin g"%lenmesi *eklinde

tanımlanmaktadır#• Kaynak tahsisi+ Sınırlı ka$nakların ras$nel kullanılmasıdır# M)mk)nlan en a% ka$nakla t!lumsal i(ti$a/ların kar*ılanmasına $"nelik b)t/e(a%ırlanmasıdır# Etkin kullanılma%sa Ka$nak Yetersi%li'ini a*mak m)mk)nlama%#

• Aelir dağılımını düzenleme+ )retim .akt"rleri )retimden !a$almaktadır# An+ak bu da'ıtımda gelir )retim .akt"rleri arasında dengeli

da'ılmamaktadır# ?evlet b)t/e$i gelirin $eniden da'ıtımı i/in bir ara/larak kullanarak gelir da'ılımında adaleti sa'lama ara+ı larak b)t/e$ikullanabilmektedir#

• &stikrar sağlama+ Eknmik istikrarsı%lık d"nemlerinde b)t/e di'ermali !litikalarla birlikte istikrar sa'lama knusunda katkı sa'lamaktadır#1)t/e ile tam isti(dam ve &$atlar genel sevi$esinde me$dana gelendengesi%likleri <i/ ve$a dı* ka$naklı labilir= rtadan kaldırılabilir#

?ELE; 1;HESİ• ;)rki$ede birlik ilkesinden sa!ma g"steren b)t/e



$ ! gu$gulamaları, genel b)t/e, "%el b)t/e, d)%enle$i+i vedenetle$i+i kurulu* b)t/eleri, ss$al g)venlik kurumlarıb)t/esi, d"ner serma$e b)t/eleri ve Kİ; b)t/eleri laraksa$ılabilir#Kamu mali $"netiminin $eniden $a!ılandırılması/er/evesinde da(a "n+e b)t/e u$gulamalarında "nem ta*ı$an6[P[ sa$ılı Genel Mu(asebe Kanunu $)r)rl)kten kaldırılarak[[ $ılı ba*ından itibaren P[67 sa$ılı $asa kabul edilmi*tir#

1una g"re mali *e_aJık gere'i b)t/enin ka!samı geni*letilmi*ve genel idare b)t/esi merke%i $"netim b)t/esi *eklindea$rılarak u$gulamalara ba*lanmı*tır#3%ellikle merke%i $"netimb)t/esi *eklindeki u$gulama )lkemi%de birlik ilkesine kısmende lsa bir d"n)* /abası larak i.ade edilebilir#A*a'ıda bu

b)t/e t)rlerine ili*kin kısa bilgi verile+ektir#• MerkezV yönetim -üt'esi, P[67 sa$ılı Kamu Mali Y"netimi

ve Kntrl Kanununa ekli <T=, <TT= ve <TTT= sa$ılı +etvellerde $eralan kamu idarelerinin b)t/elerinden lu*ur#

• Aenel -üt'e, ?evlet t)%el ki*ili'ine da(il lan ve P[67 sa$ılı

?ELE; 1;HESİ



• 4zel -üt'e, bir bakanlı'a ba'lı ve$a ilgili larak belirli birkamu (i%metini $)r)tmek )%ere kurulan, gelir ta(sis edilen, bugelirlerden (ar+ama $a!ma $etkisi verilen, kurulu* ve /alı*maesasları "%el kanunla d)%enlenen ve P[67 sa$ılı Kanuna ekli <TT=sa$ılı +etvelde $er alan (er bir kamu idaresinin b)t/esidir#3rnek5niversiteler

• Düzenleyici ve denetleyici kurum -üt'esi, "%el kanunlarla

kurul, kurum ve$a )st kurul *eklinde te*kilatlanan ve P[67sa$ılı Kanuna ekli <TTT= sa$ılı +etvelde $er alan (er bir d)%enle$i+ive denetle$i+i kurumun b)t/esidir# 3rnek51??K,R;K

• 1osyal güvenlik kurumu -üt'esi, ss$al g)venlik (i%metisunmak )%ere, kanunla kurulan ve P[67 sa$ılı Kanuna ekli <T=sa$ılı +etvelde $er alan (er bir kamu idaresinin b)t/esidir#3rnek5SGK

• MahallV idare -üt'esi , ma(all idare ka!samındaki kamuidarelerinin b)t/esidir#3rnek5İl "%el idare b)t/esi,beledi$eb)t/esi

D.$6.% */2>672?



• D.$6.% */2>672?+Genellikle g"n)ll)l)k esasınada$anan, %aman %aman +ebrilik unsuru ta*ı$an0 br/verenlere .ai% ve di'er adlarla birtakım men.aatlerinsa'landı'ı0 <alternati.= bir kamu geliridir#?evletbr/lanması, kamu gelir ve giderleri arasında lu*an a/ıkdla$ısı$la devletin ba*vurdu'u bir ka$naktır#An+akg)n)m)%de sade+e b)t/e a/ı'ının ka!atılmasının $anısıra,iktisadi istikrarın sa'lanması,kalkınma ve b)$)meninsa'lanması ve gelir da'ılımının d)%enlenmesi ama+ı$la daba*vurulan bir ka$nak (aline gelmi*tir#

• ?evlet br/ları /e*itli a/ılardan sınıJandırılabilir#1unlar0• Be-ir unsuruna göre -or'lanma

8E Be-ri -or'lanma+?evletin br/ vere+ek ki*ilering"n)ll) lu! lmadı'ına bakmaksı%ın ki*ileri br/senetlerini alma$a %rlamasıdır#

:E &htiyari -or'lanma+ ?evlet br/larının bire$lerinrı%asına ba'lı larak (er(angi bir +ebir unsuru lmaksı%ın$a!ılmasıdır#

D.$6.% */2>672?



• $adelerine göre -or'lanma• 6# Kısa vadeli br/lanma <dalgalı br/=5adesi 6 $ıldan kısa lanbu br/lar0 s)rekli a%alı* ve $)kseli* g"stermesi,/k kısas)relerde el de'i*tirmesi ve likidite lana'ını arttırması gibinedenlerden dla$ı dalgalı br/ larak da adlandırılır# Kısa s)relibr/lar genel larak !ara !i$asasından temin edilmektedir#

• # U%un vadeli br/lanma5U%un s)reli br/lar vadesi P $ıldan

.a%la lan br/lardır# Genel bir ilke larak u%un s)reli br/larserma$e !i$asasından temin edilmektedir#• Kaynaklarına göre -or'lanma• 6# İ/ br/lanma5İ/ br/lar devletin )lke sınırları i/indeki ki*i ve

kurumlara milli !ara +insinden br/lanmasıdır#• # ?ı* br/lanma5?evletin )lke dı*ındaki !i$asa ve$a

kurumlardan aldı'ı kredilerdir# ?ı* $ardımlar da dı* br/lanma/er/evesinde ele alınabilmektedir#?ı* $ardımları geli*mi*)lkelerden geli*mekte lan )lkelere $a!ılan (er t)rl) ka$naktrans.eri larak da i.ade edilebilir#

MALİYE F>Lİ;İKAST



• Mali$e !litikası kamu kesiminin iktisadi etkilerini iktisat !litikasınınama/ları d'rultusunda $"nlendirmek i/in kamu gelirlerinin, kamu(ar+amalarının, kamu (i%metlerinin miktarında ve bile*iminde $a!ılana$arlamalar larak tanımlanabilir# Mali$e !litikasının knusu,devletinss$al,mali ve eknmik ama/larına ula*mak i/in kamu gelirleri,giderlerive br/lanma gibi mali ara/larını etkileri bakımından in+elemek,di'eriktisat !litikası ara/ları$la u$umlu bir u$gulamanın ger/ekle*tirilmesine$ardım+ı lmaktır#Mali$e !litikasının ama/ları0

• .konomik istikrarın sağlanması+ ;am isti(dam ve &$at istikrarının birarada ger/ekle*mesidir#• 9@iyat istikrarı+1ir eknmide rtalama &$at d)%e$inde a*a'ı$a ve

$ukarı$a d'ru sert (areketlerin lmamasıdır#• 9%am istihdam+1ir eknmide t)m )retim .akt"rlerinin tam larak

kullanılmasıdır#X @iyat istikrarı maliye politikasının kısa dönemli, iktisadi

kalkınma ise uzun dönemli amacıdırE• &ktisadi kalkınmanın sağlanması+Kamu (i%metlerinin &nansmani(ti$a+ı eknmideki atıl tasarruJarı (arekete ge/ire+ek t)rden birbr/lanma /e*idi$le sa'lanı! $atırımlar artırılabilir#1"$le+e milli gelir vetam isti(dam d)%e$i $)ksele+ek eknmik kalkınma sa'lana+aktır#




• Aelir dağılımının iyileştirilmesi+ Mali$e !litikası,kamu (ar+amaları ve kamu gelirlerini kullanarak,ka$nak kullanımı ve gelir da'ılımı )%erinde "nemlietkiler me$dana getirir# 1u ba'lamda (ar+ama!litikası $anında vergi !litikası ara/larınaba*vurulabilir#1u /er/evede gelir,servet ve (ar+ama

vergilerinde $a!ıla+ak d)%enlemelerle /e*itli ss$alkesimler arasındaki gelir e*itsi%li'inin giderilmesine/alı*ılmaktadır#A$rı+a t!lumdaki .arklı gelir veka$nak sevi$eleri g"% "n)nde tutularak ma'durlarak g"r)len kesimlere $a!ıla+ak trans.er(ar+amaları ile ss$al dengeleme sa'lanma$a/alı*ıla+aktır#;rans.er (ar+amaları gelir da'ılımınınd)%enlenmesinde etkili lurken, .ai% "demeleri gelirda'ılımını b%maktadır#




• Maliye politikası ara'ları+1u ara/lar,harcama,vergi ve -or'lanmalmak )%ere )/ *ekilde ele alınmaktadır# Mali$e !litikası ara/ları sa(i!ldukları "%elliklere u$gun larak !litikaları $"nlendirirler# 1u $)%den bellibir ama+ın ger/ekle*tirilmesinde kullanıla+ak mali ara/ların eknmikde'i*kenler )%erindeki etkilerinin i$i bilinmesi gerekir# 1unun i/in mali$e!litikası (edeJerini ger/ekle*tirmede bu ara/ların !litik a/ıdan rta$ak$du'u etkiler kısa+a belirtile+ektir#

• Kamu harcamaları+ 1ir eknmide kamu sekt"r)n)n b)$)kl)')ne ili*kinde'erlendirmeler, kamu (ar+amalarının miktar ve bile*imine bakılarak$a!ılabilir# H)nk) kamu (ar+amalarının artı*ı, kamu sekt"r)n+e !i$asadanalınan mal ve (i%metlerin <reel (ar+ama= ki*ilerin satın alma g)/lerininarttırılmasına $"nelik $a!ılan (ar+amaların <trans.er (ar+amaları= )retim ve$atırım artı*ına $"nelik (ar+amaların vb# artı*ı demektir#G)n)m)%de, kamu(ar+amalarının d)%e$i ve $"nelik ldu'u (ar+ama alanları a/ısındand)%enlemeler $a!ılarak eknmide denge sa'lanma$a /alı*ılmaktadır#3%ellikle enJas$nun $)ksek ldu'u d"nemlerde kamu (ar+amalarıa%altılmak sureti$le t)ketim talebini kısı+ı etkiler lu*turulmaktadır# A$rı+a

$a!ılan (ar+amalar da(a verimli alanlara ve ar%ı arttırı+ı (ar+amalara"n+elik tanınarak, (ar+amaların &nansman ka$naklarının dikkate alınmasıgerekmektedir# EnJas$nist d"nemlerin $anı sıra eknmik knInkt)rdeJas$nist bir a*amada bulunu$rsa bu de.a da kamu (ar+amaları talebi,isti(damı arttırı+ı $"nde kullanılarak denge sa'lanma$a /alı*ılabilir#




• $ergi politikası + ergiler "n+elikle artan kamu(ar+amalarının &nansmanı sa'la$an en "nemli kamugeliridir# ergi bir mali$e !litikası ara+ı larak, di'er de$i*leiktisadi bir snu/ $arattı'ı i/in, krunmak ve geli*tirilmekistenen alanlar i/in, vergi te*viki, geli*mesi "nlenmekistenen alanlarda vergilerin arttırılması $lu$la m)da(aleedilmesini kla$la*tırır# erginin eknmik ama/ları

arasında, $atırımları te*vik etmek, )retimi, t)ketimi te*viketmek $a da kısıtlamak, "demeler dengesini d)%enlemek,tasarruJarı te*vik etmek, eknmide istikrarı sa'lamak,eknmik $a!ı$ı de'i*tirmek ile b* ka!asite$i ves!ek)las$nu "nlemek sa$ılabilir # ergi !litikasıu$gulamak sureti$le eknminin $"nlendirilmesi /e*itli$llarla m)mk)n labilir# 1unlar arasında en etkin u$gulananve "%ellikle geli*mekte lan )lkelerde "%el $atırımların te*vikedilmesi ve tasarru.serma$e birikiminin sa'lanması i/inba*vurulan vergi !litikası u$gulaması, vergi indirimleri ve$amua&$etlikleridir#




• *or'lanma politikası+?evlet u$gulana+ak br/lanma!litikası ile $alnı%+a bir kamu geliri sa'lamak de'il a$nı%amanda bu br/ların eknmik ve ss$al (a$atıd)%enleme$i ama/lamaktadır# Nitekim, eknmininenJas$nist d"neme girmesi durumunda devlet br/lanma!litikasını kullanarak, !i$asadan likidite /ekme$e /alı*ır#?i'er de$i*le, eknmideki !ara *i*kinli'ini gidererek,t!lam talebi kısma $"n)nde etkide bulunabilir# 1undanama/, eknmide $)kselmi* lan likidite ter+i(inind)*)r)lmesi ile atıl duran .nların eknmi$eka%andırılmasıdır# 1r/lanma !litikasının bu *ekildeu$gulanması t)ketim )%erinde daraltı+ı bir etki $a!ar#1r/lanma !litikası snu+u elde edilen .nların kullanım

*ekli ve snu/ları /k "nemlidir# Sa'lanan .nlar, devletin$)klendi'i .nksi$nları ger/ekle*tirmek ama+ıd'rultusunda eknmi$e katıldı'ı mal ve (i%met alanındabulundu'u takdirde geni*leti+i etkilere $l a/a+aktır#

Maliye politikasının ara'larıile ama'ları arasındakit l



'atışmalar8E%üketim düzeyinin artırılması ile iktisadi kalkınmaarasındaki 'atışma+İktisadi kalkınma, eknminin

ga$risa& milli (asılasına g"re gittik/e b)$)$en ranlarda$atırım $a!abilme s)re+idir#1u an+ak eknmide$atırımlara $arılabile+ek t!lam tasarruJarı artırabilmek ile

m)mk)nd)r#4albuki,vatanda*ların,bil(assa d)*)k gelirlivatanda*ların belirli bir $a*am sevi$esine ula*ma ama+ı,eknmide $atırımlara a$rılabile+ek t!lam tasarru.(a+mini d)*)rebilmektedir,/)nk) gelir sabitken (emtasarru. (em de t)ketimin artırılması m)mk)n de'ildir#1u

nedenle "%ellikle a% geli*mi* )lkelerde bu iki ama+ın birarada ger/ekle*mesi s"% knusu lamamaktadır#H)nk)t)ketimin $)kseltilmesi serma$e birikiminin a%almasına,serma$e birikiminin $)kseltilmesi ise t)ketimin a%almasına$l a/ar#




'atışmalar:E@iyat istikrarı ile %am istihdam 7rasındaki 'atışma+Eknmi tam isti(dam d)%e$indeki dengesine kavu*un+a

ve (atta bu dengeden "n+e &$atlar genel d)%e$i$)kselme$e ba*lar#1unun sebebi a%alan verimlerkanununun<)retimde kullanılan )retim .akt"rlerindenbirisi sabit tutulu! di'eri artırıldı'ında belli bir nktadansnra de'i*ken .akt"r)n veriminin a%alması lgusu= veeknmideki tıkanıklıkların kendini(issettirmesidir#3rne'in,isti(damın artırılmasının istendi'ibir d"nemde kamu (ar+amalarının, isti(damı artırı+ı$atırımlara $"nelmesi gerekir#An+ak a$nı d"nemdeeknmik dengenin enJas$n nedeni$le b%ulması s"%knusu ise kamu gelirlerinden vergiler ve br/lanma

$lu$la !i$asanın !arasal larak daraltılması s"% knusula+aktır#Yani !i$asa$a (em $atırımlar i/in !araaktarılması (em de !i$asadan !ara /ekilmesi$a*ana+aktır#




'atışmalar45E&2n2i& ve S2syal #a&larla Maliye 62liti&asının Aa'larıArasında&i 7atı8a9 #konomik ve sosyal hayatın gn geçtikçe

daha yaygın !ir halde mali araçlarla dzenlenmesi çoğu zamanekonomik ve sosyal haklar adı altında toplaya!ileceğimiz özelhukukun temel prensipleri ile maliye politikasını çatışma halinegetirmektedir.$rneğin mlkiyet hakkına sahip !ir şahısın malınakamu yararı gereği el konula!ilmektedir.

:5Maliye ,2liti&ası ara'ları ve aa'ları arasında&i 'atı8a9%aliyepolitikasının !ir amacını gerçekleştirmek için kullanılan !ir maliyepolitikası aracının, diğer !ir maliye politikası aracına tersdşmesidir.$rneğin, enflasyonist !ir ekonomik yapı içinde kamuharcamalarını azaltmak gerekir.&u durum iktisadi istikrarınsağlanması için gerekmektedir.'ncak gelir dağılımının

dzenlenmesinde ise kamu harcamalarını artırmakgerekmektedir.(olayısıyla iktisadi istikrarın gerçekleştirilmesil k ll l l li d ğ l d l i d

kamu malİyesİ İktisat

Documents