kalkınma temelli kamu alımı politikaları politika deneyimleri ve literatürden seçilmiş ...

Kalkınma Temelli Kamu Alımı PolitikalarıPolitika Deneyimleri ve Literatürden Seçilmiş Örnekler

Prof. Dr. Murat A. Yülekİstanbul Ticaret Üniversitesi

Dr. Murad TiryakioğluAfyon Kocatepe Üniversitesi

Sanayide Sürdürülebilir Üretim Oturumu21 Kasım 2013 Perşembe 13:00-15:00

Çalışmanın Kapsamı

Kalkınmacı devlet anlayışı çerçevesinde, sanayi politikası aracı olarak “kamu

alımlarının” kalkınmaya olan etkisini seçilmiş örnekler kapsamında incelemekte ve

“kalkınma temelli kamu alımları” kavramının çerçevesini çizmektedir.

Yülek & Tiryakioğlu, 2013

Kamu Alımları & Kalkınma İlişkisi

Kamu alımları, • Sanayi şirketlerinin teknolojik yetkinliklerinin geliştirilmesi• Spesifik alanlardaki teknolojik yetkinliklerin desteklenmesi • Öncelikli-stratejik sektörlerin ve bu sektörlere yapılan yatırımların

yönlendirilmesi • Bölgesel ve ulusal kalkınmanın sağlanması, • Küçük ve orta ölçekli işletmelerin yetenek ve rekabet güçlerinin

arttırılması, • Araştırma ve geliştirme faaliyetlerine ayrılan kaynakların optimizasyonu,

ve benzeri amaçlarla kullanılabilecek önemli bir sanayi politikası aracıdır.

Bu amaçlara ulaşılmasında kamu alımları, kamu destekleri gibi “dolaylı” teşvik unsurlarından çok daha etkin olabilir.


Kamu Alımları & KOBİ Gelişimi İlişkisi

Schumpeter’e (1942) göre, büyük işletmeler, küçük işletmelere göre çok daha yenilikçidir

Daha yeni literatürde tersi görüşler serdedilmiştir.

KOBİ’ler kamu satın alım politikalarıyla daha esnek ve daha yenilikçi yapıya kavuşturulabilir…

Özellikle yeni teknolojilerin ve sanayilerin oluşumu esnasında küçük firmalar etkin bir destek mekanizması sağlamaktadır.


KOBİ’lerin Ekonomik Önemi

ABD Japonya Güney Kore

Malezya İngiltere Almanya İtalya Türkiye0

20

40

60

80

100

Tüm İşletmeler İçindeki Payı Toplam İstihdam İçindeki Payı Sağladıkları Katma Değerin Payı


Kamu Alımları & Kalkınma / KOBİ İlişkisi - ÖZET

KOBİ’ler, “büyüyemediği için küçük kalmış” işletmeler değil “ekonomik kalkınmanın itici gücü”

olarak değerlendirilmektedir…

Özellikle gelişmekte olan ülkeler için stratejik teknoloji ve sektörlerin desteklenmesi amacıyla

yapılan kamu alımları iktisadi kalkınma için belirleyici bir role sahip olmaktadır.


Kamu Alımları & Kalkınma İlişkisi

Bu akış ve bağlantı sistemi yazarlarca geliştirilmiştir.


Üniversite

Üniversite & Sanayi & Devlet İşbirliği

Üniversite, sanayi ve devlet işbirliği, mesleki ve teknik eğitimi tamamlayan/sağlayan bir faktör olarak kamu

alımlarının etkinliğini arttırmaktadır.

Devlet

Sanayi


Kamu Alımları & İhracat İlişkisi

Stratejik sektörler ve teknolojilere yönelik uygulanan kamu satın alım politikaları, ilgili

sektörlerin uluslararası rekabet gücünü arttırmaktadır.

Korumacılığın Tarihsel Arka PlanıHamilton-Report on Manufactures (1791)

List-Bebek Endüstrileri Koruma Tezi (1841)


Kamu Alımları & Sosyal Politika İlişkisi

Hükümetlerin girişimcileri ve özel sektörü güçlendirmeye yönelik politikaları, iş çevriminin

yukarı yönlü olmasını sağlayacaktır.

Bu evrilme, istihdam arttırıcılık gibi iktisadi ve toplumsal boyutu yüksek anlık etkiler ortaya

koymakta, hem uzun vadeli iktisadi kalkınmaya doğrudan etki etmekte, hem de hükümetlerin

sosyal politika yükünü azaltmaktadır.


Ara Not: Kamu Alımları Taksonomisi

Özellikli KOBİ Destekleri

Offset [Birincil& İkincil

Yetenek Alanı]

İleri Vadeli Kamu Satın

Alma Taahhütleri

Yerli Muhteva Şartı

KAMU ALIMLARI

Bu sınıflandırma yazarlarca geliştirilmiştir. Yülek & Tiryakioğlu, 2013

Politika Deneyimleri

Tarihsel Bir Tecrübe olarak Almanya…

Kayzer II. Wilhelm (1888-1918) döneminde, savunma sanayini geliştirmek ve bu stratejik alanda yerli üretimi desteklemek amacıyla

gerçekleştirdiği kamu alımları tarihsel olarak önemli bir stratejiye ve bugünün gelişmiş

ülkelerinin sinaî tecrübelerine işaret etmektedir.


İsveç: Saab (Svenska Aeroplan)

Saab’ın geliştirdiği Viggen’in yetersizliği (1980’li yıllarda) ülke ekonomisini üçlü bir politika seçimi ile karşı karşıya kalmıştır:

(1) Yabancı bir uçağın alınarak yerlileştirilmesi, (2) Viggen’ın geliştirilmesi, (3) Yeni bir modelin sıfırdan yerli tasarım olarak üretilmesi…


Türkiye : Lale Soğanı

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ninYerli lale üreticilerine alım garantisi veren

sistemi örnek niteliğinde!...

Lalede yakalanan başarı diğer sektörlere, özellikle sanayi sektörlerine uygulanabilir

mi?


Literatürden Seçilmiş Örnekler

Kamu satın alma politikalarının İngiltere’de, Lordlar Kamarası’nın gündeminde, “sanayide yenilikçiliği tetikleyen” bir araç olarak algılandığı görülmektedir.

Lordlar Kamarası “Seçilmiş Bilim ve Teknoloji Komitesi,” kamu satın alımlarının yenilikçiliği güçlendirdiğine dair tespitleri paylaşmaktadır. Geçerli tedarik uygulamaları ve süreçleri üzerinde duran komite, yeniliklerin sanayi içinde “yayılma” etkisini de incelemektedir



Yülek ve Taylor (2011) bu konuda kapsamlı bir analiz bütünü ortaya koymaktadır.

Taylor (2011) bu kapsamda kamu satın alma politikalarının ekonomik mantığını, offset ve bağlı ticaret yapıları çerçevesinde tartışmaktadır.

Watermeyer (2013), kamu satın alma politikalarının, şeffaflık, verimlilik gibi “birincil” hedeflerine ilave olarak, “sosyal” veya “kalkınmacı” hedeflere bağlanabileceğini tartışmakta ve bunun yöntemleri üzerinde durmaktadır.



Kettel ve Lember (2010) kamu alımlarının gelişmekte olan ülkeler için tavsiye edilebilir bir sanayi politikası aracı olup olmadığını tartıştıkları çalışmalarında, gelişmekte olan ülkelerin Dünya Ticaret Örgütü’nün “Kamu Alımı Anlaşması”na dahil olması gerekip gerekmediğini sorgulamaktadır.

Edler ve Georghiou (2007) kamu satın alımlarının yenilik ile olan ilişkisini talebin canlandırılması temelinde ele almaktadır. Yeni teknolojik yeteneklerin edinilmesi ve yenilikçiliğin sağlanması için kamu alımları ve bu sürecin sağladığı talep artışı iktisadi kalkınma ile sonuçlanmaktadır.



Eliasson (2010), kamu alımlarını spesifik olarak havacılık sektörü açısından incelemekte ve bu sektöre yönelik kamu alımlarının ileri sanayi politikası aracı olarak iktisadi kalkınmanın stratejik bir aracı olduğu üzerinde durmaktadır.

İleri üretim etrafındaki sınai yayılmaların ve pozitif dışsallıkların makroekonomik etkilerini inceleyen Eliasson (2010), İsveç havacılık sanayinin genel, uçak üretici Saab’ın spesifik bir analizini yapmaktadır.



Kamu alımlarının yaygın olarak dezavantajlı sosyal grupların iktisadi gelişmesini

sağlamak için kullanılabileceğini ifade eden Arrowsmith (2010) sözkonusu bu politikalara ilişkin bir sınıflandırmaya yer vermektedir:

(1) Yasal uyum sınırlılığı; (Whether Limited to Legal Compliance)

(2) Politika uygulama mekanizmaları; (Mechanisms for Implementing Policies )

(3) Sözleşmenin yürürlüğe girme sınırlılığı (Whether Confined to Performance of the Contract Awarded)

Arrowsmith (2010) bu politika aracının bölgesel kalkınma, daha adil çalışma

koşulları ve özellikle dezavantajlı gruplar için iktisadi fırsatların sağlanması gibi amaçlar açısından incelenmesi gerektiğini savunmaktadır.



Preuss ve Walker (2011) kamu satın alımlarının psikolojik engellerden etkilenerek sürdürülebilir kalkınmanın bir aracı olarak kullanılmasına ilişkin aksaklıkları kavramsal bir çerçevede ele almaktadır.

Bu kapsamda sürdürülebilir kamu satın alım sürecinin, bireysel, örgütsel faktörlerden, küçük grup ve örgüt içi uyum süreçlerinden ve son olarak kuruluşlara arasındaki dış uyum süreçlerinden etkilenerek aksayabileceği üzerinde duran çalışma, bu risklerin aynı zamanda sürdürülebilir kalkınmaya yönelik riskler olduğunu vurgulamaktadır.



Taylor ve Yülek (2012) kalkınma hedeflerini sağlamak için kamu harcamalarını ve satın alımları inceledikleri çalışmada, gelişmekte olan ülkelere ilişkin tespitler yaparak Türkiye için çıkarımlarda bulunmaktadır.

Türkiye’de, kamu harcamalarının ve uluslararası kamu alımlarının arttığına dikkat çeken çalışma aynı zamanda sanayileşmenin, teknolojik gelişmenin, ticaretin ve diğer kalkınma amaçlarının sağlanabilmesine ilişkin bir araç olarak kamu alımlarına ilişkin geniş bir literatüre yer vermektedir.


Son Söz

Bu çalışma ile çerçevesi çizilen “kalkınma temelli kamu alımı” kavramı ve konusu özellikle gelişmekte

olan ülkelerin gündeminde yer almaya başlamıştır, başlayacaktır…

Ortaya çıkarttığı, iktisadi, toplumsal ve siyasal etkileri itibariyle kalkınma temelli kamu alımı

politikaları geriden gelen avantajlarını arttıracak bir strateji olarak değerlendirilmelidir.


Teşekkürler…

Prof. Dr. Murat A. Yülekİstanbul Ticaret Üniversitesi

Dr. Murad TiryakioğluAfyon Kocatepe Üniversitesi

kalkınma temelli kamu alımı politikaları politika deneyimleri ve literatürden seçilmiş ...

Documents