kafli 1 (1)

Kafli 1 (1)

Félagsfræði, sjónarhorn og

aðferðir (bls 18-27).

FEL 203. Kafli 1.1. Félagsfræði... Garðar Gíslason

2

Hnattvæðing

Stóraukin tengsl milli fólks og svæða um allan heim kallast hnattvæðing (globalisation).

Hnattrænt sjónarhorn: Við rannsóknir er litið á heiminn sem eina heild og staðsetning eða staða hvers samfélags skoðuð út frá því.


3

Hnattvæðing

Staðsetning hvers samfélags í alþjóðlegu samhengi hefur áhrif á alla íbúa þess, en gæðum heims er mjög misskipt.

Skoðaðu kortið á bls. 19 – en það sýnir hlutfallslega tekjuskiptingu milli landa heims. Á kortinu er fjallað um þrjá flokka landa.


4

Tekjuskipting – tekjuhæstu löndin

Í iðnvæddu löndunum (s.s. Vestur Evrópa, Bandaríkin, Kanada, Ástralía, Ísrael, Japan) búa flestir við efnahagslegar allsnægtir.

40 ríkustu lönd heims njóta mestallra gæða sem framleidd eru í heiminum og stýra flestöllum auðlindum hans. Meðaltekjur á hvern íbúa í t.d. Bandaríkjunum árið 2005 var um 42.000 dalir á ári, en á Íslandi um 35.000.


5

Tekjuskipting - meðaltekjulönd

Takmörkuð iðnvæðing og miðlungstekjur á hvern íbúa (þjóðartekjur á hvern íbúa frá 2.500 dölum til 10.000 dala á ári).

Lönd í þessum flokki eru í Austur-Evrópu og flestöll lönd í Mið-, og Suður Ameríka

Fólk býr í frekar í sveitum en borgum og félagslegur ójöfnuður er mikill og greinilegur.


6

Tekjuskipting - lágtekjulönd

Lágtekjulöndin eru um 60 og í þeim býr helmingur jarðarbúa. Þau eru flestöll í Afríku og Asíu.

Lítil iðnvæðing og útbreidd fátækt. Meðaltekjur íbúa oft undir 2.500 dölum á ári (meðaltekjur í Tansaníu eru t.d. Um 700 dalir á ári).

Meginþorri íbúa býr í hreysum við heilsuspillandi aðstæður. Þeir hafa litla sem enga möguleika á að bæta lífsskilyrði sín.


7

Hnattræn hugsun

Rannsóknir og vísindalegir textar miðuðu hér áður fyrr oft bara við eitt eða örfá lönd en það er ekki hægt lengur.

Færðu rök fyrir fullyrðingunni hér að ofan (bls. 20)


8

Hnattræn hugsun

1. Tengsl milli samfélaga hafa stóraukist

Þróunin hófst með landkönnuðum og stóru landafundunum. Nýlendustefna og þrælahald.

Þjóðflutningar á 19. öld (Vesturheimur og Ástralía.


9

Hnattræn hugsun

1. Tengsl milli samfélaga hafa stóraukist:

Ný tækni – upplýsingatækni. Fólk deilir sama smekk á t.d. Tónlist alls staðar.

Sökum efnahagslegra yfirburða verður menning hátekjulanda alls ráðandi

Alþjóðlegt hagkerfi, alþjóðleg stórfyrirtæki framleiða og markaðssetja vörur og þjónustu um allan heim. Dæmi: Fötin sem þú ert í núna.


10

Hnattræn hugsun

1. Tengsl milli samfélaga hafa stóraukist:

Hluti af hnattvæðingunni, þ.e. auknum tengslum milli samfélaga heims felst í blöndun lífshátta og menningar. Þetta hefur stundum verið tengt kenningum um póstmódernisma (sjá kafla 2).


11

Hnattræn hugsun2. Alvarleg alheimsvandamál (bls. 22)

Mörg þeirra vandamála sem við stöndum frammi fyrir einskorðast ekki bara við Evrópu.

Fátækt. Alvarleg í t.d. Austur Evrópu en enn alvarlegri í löndum Suður-Ameríku, Afríku og Asíu.

Kynþáttahatur. Þjóðernishreinsanir, t.d. á Kúrdum.


12

Hnattræn hugsun2. Alvarleg alheimsvandamál (bls. 22)

Alþjóðleg vandamál:

Umhverfismengun. Mengun sjávar (Sellafield hreinsunarstöðin á Englandi).

Heimurinn er eitt vistkerfi þar sem aðgerðir eða aðgerðarleysi einnrar þjóðar hefur afleiðingar fyrir alla aðra.


13

Hnattræn hugsun

3. Þekktu sjálfan þig

Samanburður við önnur samfélög, sérstaklega þeirra sem eru ólík okkar geta opnað augu okkar gagnvart eigin samfélagi.

Hvernig útskýrir Durkheim muninn á því af hverju íbúar fátækrahverfa í Madras á Indlandi virðast blómstra og dafna þegar fátækt í Evrópu felur frekar í sér félagslega einangrun, reiði og biturleika? (bls. 23)


14

Hnattræn hugsun

3. Þekktu sjálfan þig

Ef við viljum eiga möguleika á að skilja okkur sjálf verðum við líka að reyna að skilja aðra.

Þeir sem hugsa hnattrænt geta síður sætt sig við allar þær þjáningar sem eiga sér stað í heiminum.


15

Hagnýtt gildi félagsfræðinnar

Félagsfræðin getur kennt þér að skoða hefðbundin viðhorf, gildi og samfélags-mynstur á nýjan hátt. Spurningin er hins vegar:

Þarftu að endurmeta skoðanir þínar samfélaginu?


16

Kostir við að kynna sér félagsfræðilegt sjónarhorn

1. Félagsfræðilegt sjónarhorn verður að sérstakri meðvitund sem efast um allt sem tengist almennum viðhorfum. Það hjálpar þér því við að vega og meta á gagnrýninn hátt sannleiksgildi almennt viðurkenndra hugmynda og viðhorfa


17


Félagsfræðileg hugsun þýðir að við gerum okkur grein fyrir að hugmyndir sem við höfum hingað til tekið sem góðar og gildar þurfa ekki nauðsynlega að vera sannar og réttar.

Félagsleg nálgun þýðir að við spyrjum öðruvísi spurninga – félagsfræðin tekur ekkert sem gefið.


18


2.Félagsfræðilega sjónarhornið gerir þér kleift að meta valkosti og takmarkanir sem einkenna líf þitt.

Félagsfræðileg hugsun hjálpar okkur að sjá hvernig samfélagið sem við búum í virkar.

Hún hjálpar okkur að uppgötva félagsleg mynstur og skipulag eru til staðar


19


Félagsfræðileg hugsun hjálpar okkur við að læra leikreglur samfélagsins og gera okkur að betri ,,spilamönnum”.

Félagsfræðin hjálpar okkur að skilja hverju við getum búist við að afreka og hverju ekki og hvernig við getum nálgast á árangursríkan hátt þau markmið sem við setjum okkur.

Hvaða markmiðum viltu ná í lífinu?


20


3. Félagsfræðilega sjónarhornið gerir okkur kleift að vera virkir þátttakendur í samfélaginu.

Þekking á samfélaginu er styrkur. Margir dofnir og ógagnrýnir á eigið samfélag.

Lykilinn að velgengni felst í hæfileikanum til að geta greint þá félagslegu krafta sem eru að verki í samfélaginu og geta metið afleiðingar af völdum þeirra.


21


4. Sjónarhornið hjálpar okkur að takast á við þau vandamál sem tengjast því að lifa í margbrotnum heimi

Þjóðhverfur hugsunarháttur: Þrátt fyrir smæð þjóðarinnar líta margir samt á íslenska siði og venjur sem þær einu réttu.

Þjóðhverfur hugsunarháttur vísar til þess að fólk dæmir framandi siði og menningu út frá eigin menningu. Þjóðhverfur einstaklingur staðsetur eigin þjóð í miðju og raðar öðrum þjóðum á kvarða, allt eftir því hversu mikið þær líkjast honum sjálfum.


22


Andstæða þjóðhverfs hugsunarháttar kallast afstæðishyggja. Það þýðir að menning sé afstæð og ekki hægt að skilja menningu nema með tilliti til samfélagsins sem hún tilheyrir.


23

Hagnýtt gildi félagsfræðinnar (bls.26)

Félagsfræðilegt sjónarhorn ýtir undir að þú hugsir á gagnrýninn hátt um styrkleika og veikleika mismunandi lífshátta – þar með talið þinna eigin.

FEL 203. Kafli 1.1. Félagsfræði... FEL 203. Kafli 1.1. Félagsfræði... Garðar GíslasonGarðar Gíslason

2424

Við erum komin á bls. 27Við erum komin á bls. 27

kafli 1 (1)

Documents