Kü thuËt nu«i lîn n¸i ngo¹i vµ n¸i F1

Ch¨m sãc : - VËn ®éng t¾m n¾ng hµng

ngµy (1 lÇn/ngµy) vµo buæi s¸ng

- VÖ sinh chuång tr¹i s¹ch sÏ Th−êng xuyªn theo dâi vµ ph¸t hiÖn dÞch bÖnh

2. Nu«i lîn n¸i hËu bÞ

Nu«i d−ìng : §¶m b¶o yªu cÇu lîn kh«ng ®−îc qu¸ bÐo, qu¸ gÇy + Giai ®o¹n d−íi 70 kg cho ¨n

tù do + Tõ 70 kg trë lªn cho ¨n h¹n chÕ

(1,6 - 1,8 kg thøc ¨n hçn hîp /con/ngµy chia lµm 2 b÷a)

II. G©y n¸i 1. Chän con gièng

Chän tõ nh÷ng bè mÑ tèt, ®èivíi con lai th× ®óng c«ng thøclai quy ®Þnh, chän tõ løa thø 3®Õn løa thø 7.

Nªn chän tõ nh÷ng ®µn cã 8 contrë lªn, con mÑ tiÕt s÷a tèt, nu«icon khÐo, lý lÞch râ rµng.

Lîn 50-60 ngµy tuæi cã trängl−îng tõ 10 - 12 kg trë lªn.

Chän con m×nh dµi, m«ng në, cã tõ 12 vó trë lªn, kh«ng cã vó kÑ, lÎ.

Chän con m¾t tr¾ng, l−ng th¼ng, bông kh«ng xÖ Bèn ch©n v÷ng ch¾c (kh«ng ®i bµn ch©n sau, kh«ng chôm kheo) Bé phËn sinh dôc ngoµi (©m hé) næi râ h×nh qu¶ ®µo

I. Giíi thiÖu mét sè gièng lîn Gièng lîn n¸i ngo¹i th−êng dïng :

- Landrace : cã ngußn gèc tõ §an M¹ch, l«ng tr¾ng, tai cóp, m×nh nªm, tØ lÖ n¹c cao (56%) - §¹i B¹ch (Yorshire) : cã nguån gèc tõ Anh, l«ng tr¾ng, tai dáng, m×nh ch÷ nhËt, tØ lÖ n¹c cao

(52%), t¨ng träng nhanh, thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam

Gièng lîn F1 th−êng dïng : ®−îc lai t¹o tõ c«ng thøc

Nªn sö dông F1 cña cÆp lai §¹i B¹ch × Mãng C¸i nh»m t¨ng kh¶ n¨ng sinh tr−ëng vµ tØ lÖ n¹c ë ®êi F2

X

F1

N¸i MC §ùc

X

F1

N¸i MC §ùc

Ch−¬ng tr×nh S«ng Hång – th¸ng 9/2001 1

IV. Nu«i lîn n¸i chöa

Nu«i d−ìng

Giai ®o¹n Thøc ¨n hçn hîp (kg/con/ngµy)

Thøc ¨n xanh (kg/con/ngµy)

Chöa kú I (90 ngµy ®Çu)

1,8 - 2,2 3 - 5

Chöa kú II ngµy 91-111 2,2 - 2,5 3 - 5

ngµy 112 1,7 - 2 2 - 4 ngµy 113 1 - 1,5 1 - 3 ngµy 114 0,5 1

Ch¨m sãc

- Gi÷ cho lîn yªn tÜnh tuÇn ®Çu sau phèi gièng - Sau ®ã cho lîn, nhÊt lµ lîn n¸i bÐo, vËn ®éng 1 lÇn/ngµy (kho¶ng 60 – 90 phót/lÇn vµo buæi

s¸ng) - Gi¶m vËn ®éng khi gÇn tíi ngµy ®Î - T¾m cho lîn 1 lÇn/ngµy vµo nh÷ng ngµy n¾ng nãng. Khi trêi m−a l¹nh chØ ch¶i kh« - Xoa bãp bÇu vó ®Ó kÝch thÝch tiÕt s÷a nhiÒu khi lîn sinh con vµ lµm cho lîn thuÇn tÝnh

VÖ sinh vµ phßng bÖnh - Gi÷ chuång tr¹i s¹ch sÏ, Êm vÒ

mïa ®«ng, m¸t vÒ mïa hÌ - Kh«ng tiªm vacxin DÞch t¶ lîn

nh−îc ®éc trong giai ®o¹n ®Çu cã chöa.

Thô tinh nh©n t¹oPhèi trùc tiÕp

III. Phèi gièng Phèi gièng cho lîn lóc 9-10 th¸ng tuæi, träng l−îng tõ 80-100 kg BiÓu hiÖn ®éng dôc : ë lîn tr¶i qua 3 giai ®o¹n

- Giai ®o¹n tr−íc chÞu ®ùc: Lîn biÕng ¨n, kªu la, ph¸ chuång, ©m hé b¾t ®Çu s−ng ®á (lîn ch−a chÞu ®ùc, bá ch¹y khi cã ng−êi ®Õn gÇn, kh«ng cho lîn kh¸c nh¶y lªn l−ng).

- Giai ®o¹n chÞu ®ùc: Lîn bá ¨n, ®i l¹i bån chån, cã biÓu hiÖn t×m ®ùc, ©m hé nh¨n l¹i chuyÓn mµu tÝm, cã dÞch nhên tiÕt ra. Lîn ®øng im (mª ×) khi ng−êi ®Õn gÇn, chÞu cho lîn kh¸c nh¶y lªn l−ng.

- Giai ®o¹n sau chÞu ®ùc: Lîn b¾t ®Çu ¨n trë l¹i, thÇn kinh ë tr¹ng th¸i yªn tÜnh, ©m hé hÕt s−ng trë l¹i b×nh th−êng (lîn kh«ng cho ng−êi ®Õn gÇn,kh«ng cßn chÞu ®ùc).

Thêi gian ®éng dôc tõ 4-5 ngµy (®èi víi n¸i t¬ cã thÓ dµi 5-7 ngµy) Thêi ®iÓm phèi gièng thÝch hîp : vµo giai ®o¹n chÞu ®ùc, th«ng th−êng ë n¸i t¬ lµ vµo buæi

chiÒu ngµy thø 4 tÝnh tõ lóc b¾t ®Çu ®éng dôc ; víi n¸i d¹ nªn cho phèi vµo cuèi ngµy thø 3hoÆc ®Çu ngµy thø 4 (tÝnh tõ lóc b¾t ®Çu ®éng dôc).

Nªn cho phèi gièng 2 lÇn nÕu lµ thô tinh nh©n t¹o (lóc s¸ng sím vµ chiÒu m¸t), 1 lÇn nÕu lµphèi trùc tiÕp (vµo buæi s¸ng)

Thêi ®iÓm phèi gièng phï hîp

2 Ch−¬ng tr×nh S«ng Hång – th¸ng 9/2001

42

VII. C«ng thøc phèi hîp khÈu phÇn ¨n

N¸i hËu bÞ N¸i chöa N¸i nu«i con Tªn thøc ¨n

CT1 % CT2 % CT1 % CT2 % CT1 % CT2 %

Ng« 38 20 20 35 20 50

C¸m g¹o 30 36 35 36 23

Thãc tÎ 20 10 - 18 -

Bét s¾n kh« 10 18 10 8 -

Bét ®Ëu t−¬ng 10 10 8 8 6 15

Bét c¸ lo¹i 1 8 8 6 10 10 10

Premix kho¸ng 1 1 1 1 1 1

Premix vitamin 1 1 1 1 1 1

♦ §èi víi lîn n¸i ngo¹i thuÇn : dïng c¸m c«ng nghiÖp cña Proconco, Guiomac

VI. Ch¨m sãc vµ nu«id−âng lîn n¸i nu«i con

Nu«i d−ìng - §Ó tr¸nh s−ng vó, cho

lîn mÑ ¨n ch¸o 1-2ngµy ®Çu vµ ¨n thªmrau t−¬i non ®Ó phßngt¸o bãn

- Sau ®Î 3 ngµy cho lînmÑ ¨n t¨ng dÇn l−îngthøc ¨n theo nhu cÇu,tõ 3-4 b÷a/ngµy

Ch¨m sãc Trong th¸ng ®Çu : gi÷ Êm æ,tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc t¾m cholîn n¸i nh−ng cã thÓ ch¶i kh«cho lîn, thay r¬m ®· Èm −ítb»ng r¬m r¹ kh« cho lîn n»m

2. ChuÈn bÞ vµ ®ì ®Î ChuÈn bÞ æ óm cho lîn con, diÖn tÝch 0,5 m2/æ (DxRxC:

1m x 0,5m x 0,4m), æ óm cã thÓ lµm b»ng gç hoÆc hµns¾t, cã ®Ìn s−ëi ®Ó b¶o ®¶m nhiÖt ®é chuång óm lu«n ®¹t32-34o C.

Chç lîn ®Î cã r¬m, r¹ lãt ®−îc c¾t ng¾n 20 - 25 cm. Khi lîn s¾p ®Î: ©m hé s−ng ch¶y n−íc nhên, sôt m«ng, bÇu vó ph¸t triÓn rÊt nhanh vµ chuyÓn

sang mäng ®á, ®«i khi kh«ng v¾t còng thÊy s÷a ch¶y ra, lîn c¾n æ, cµo nÒn chuång. Dông cô ®ì ®Î gåm: kh¨n lau, bÊm mãng tay ®Ó bÊm r¨ng nanh, thuèc s¸t trïng, chØ buéc, b¬m

tiªm vµ oxytocin. Khi lîn s¾p ®Î ph¶i trùc ®ì ®Î. Dïng kh¨n v¶i mÒm lau mòi, måm, råi ®Õn m×nh vµ 4 ch©n lîn

con. Lîn con bÞ ng¹t th× ph¶i thæi h¬i vµo måm lµm h« hÊp nh©n t¹o.

3. Ch¨m sãc sau ®Î NÕu lîn ®Î trong vßng 1-2 giê lµ tèt nhÊt, nÕu ®Î kÐo dµi th× ph¶i t¸c ®éng ®Ó ®Î nhanh h¬n

b»ng c¸ch tiªm 3ml oxytocin (nªn b¸o thó y viªn ®Ó can thiÖp kÞp thêi). C¾t rèn cho lîn con: cho lîn con n»m ngöa, dïng tay vuèt ng−îc m¸u vÒ phÝa cuèng rèn, sau

®ã c¾t rèn ®Ó l¹i phÇn cuèng dµi 2,5 – 3 cm, s¸t trïng b»ng cån i-èt hoÆc thuèc ®á. C¾t nanh cho lîn con b»ng bÊm mãng tay, vÕt c¾t ph¶i ph¼ng. Sau khi sinh nöa giê cho lîn bó s÷a mÑ (con nhá cho bó vó tr−íc, con lín bó vó sau). Mçi con lîn con cã 1 nhau thai, do ®ã ph¶i ®Õm vµ nhÆt nhau ra ngoµi ®Ó tr¸nh tr−êng hîp sãt

nhau mµ kh«ng biÕt hoÆc lîn mÑ ¨n nhau dÉn ®Õn mÊt s÷a. Thôt röa tö cung lîn n¸i sau khi ®Î b»ng thuèc tÝm 1o/oo hoÆc Furazolidon 1 phÇn v¹n ®Ó tr¸nh

nhiÔm trïng ®−êng sinh dôc. Tr−êng hîp lîn bÞ tö cung lén bÝt tÊt, cÇn b¸o thó y viªn.

V. Ch¨m sãc lîn n¸i tr−íc vµ sau khi ®Î 1. VÖ sinh phßng bÖnh Tr−íc khi ®Î 14 ngµy: trÞ ghÎ lÇn thø nhÊt (nÕu cã) 7 ngµy tr−íc khi ®Î : trÞ ghÎ lÇn thø 2 (nÕu cã) Tr−íc khi ®Î 5 ngµy nªn tiªu ®éc vµ vÖ sinh chuång.

3 Ch−¬ng tr×nh S«ng Hång – th¸ng 9/2001

C¶m ¬n «ng bµ chñ ®· ch¨m sãc t«i chu ®¸o !!!

VIII. VÖ sinh phßng bÖnh lîn n¸i

TÈy ký sinh trïng cho lîn 7-10 ngµy sau khi b¾t lîn hËu bÞ vÒ Tiªm phßng 4 bÖnh DÞch t¶, §ãng dÊu, Tô huyÕt trïng, LÐpt« tr−íc khi lÊy ®ùc (theo lÞch)

Vacxin N¸i hËu bÞ N¸i chöa N¸i nu«i con

Phã th−¬ng hµn Sau khi b¾t 15 ngµy Kh«ng tiªm Kh«ng tiªm

DÞch t¶ Sau khi tiªm PTH 10 ngµy vµ tr−íc phèi gièng 15 ngµy Chöa ngµy thø 30 Tiªm cïng lîn con

Tô dÊu Tiªm cïng vacxin DÞch t¶ Tiªm cïng vacxin DÞch t¶ Tiªm cïng lîn con

LÐpt« Sau khi tiªm vacxin DT 7 ngµy Kh«ng tiªm Tr−íc khi cai s÷a 7 ngµy Víi lîn con : ch¨m sãc vµ nu«i d−ìng theo phiÕu KT riªng

Ch−¬ng tr×nh S«ng Hång – th¸ng 9/2001 4