Južna AmerikaJužna Amerika

Položaj,granice i veličinaPoložaj,granice i veličina Južna AmerikaJužna Amerika je kontinent preko koga prelazi ekvator, a je kontinent preko koga prelazi ekvator, a

koji je većim delom na Južnoj hemisferi. Južna Amerika se koji je većim delom na Južnoj hemisferi. Južna Amerika se nalazi između Tihog na zapadu i Atlanskog okeana na istoku nalazi između Tihog na zapadu i Atlanskog okeana na istoku Severno od ovog kontinenta se nalazi Severna Amerika Severno od ovog kontinenta se nalazi Severna Amerika (zajedno sa Srednjom Amerikom).Obala je slabo razuđana.(zajedno sa Srednjom Amerikom).Obala je slabo razuđana.

Južna Amerika je četvrti kontinent po veličini, a peti po broju Južna Amerika je četvrti kontinent po veličini, a peti po broju stanovnika.Površina Južne Amerike je18 km2.I živi 355 stanovnika.Površina Južne Amerike je18 km2.I živi 355 miliona stanovnika.miliona stanovnika.

Najsevernija tačka Rt GaljinasNajsevernija tačka Rt Galjinas

Najjužnija tačka Rt HornNajjužnija tačka Rt Horn

Najistočnija tačka Rt San RokNajistočnija tačka Rt San RokNajzapadnija tačka Rt AguhaNajzapadnija tačka Rt Aguha

ReljefReljef Južna Amerika se na osnovu reljefa može Južna Amerika se na osnovu reljefa može

podeliti na dva dela.Istočni deo čine podeliti na dva dela.Istočni deo čine ravnice i visoravni,a zapadni deo zauzima ravnice i visoravni,a zapadni deo zauzima planinski sistem Anda.Prvi deo je formiran planinski sistem Anda.Prvi deo je formiran na drevnoj stabilnoj Južnoameričkoj na drevnoj stabilnoj Južnoameričkoj platformi,a drugi u nestabilnom pojasu platformi,a drugi u nestabilnom pojasu nabiranja i rasedanja Zemjine nabiranja i rasedanja Zemjine kore.Najveće nizije prostiru se u slivovima kore.Najveće nizije prostiru se u slivovima reka Amazona,Orinoko,Parana i reka Amazona,Orinoko,Parana i Paragvaj.Južno od reke Rio Kolorado i Paragvaj.Južno od reke Rio Kolorado i istočno od Anda prostiru se visoke ravnice istočno od Anda prostiru se visoke ravnice Patagonije,koje se stapenasto izdižu od Patagonije,koje se stapenasto izdižu od priobalnihnizija uz atlanske obale do priobalnihnizija uz atlanske obale do visina od oko 2000 duž pojas Anda.visina od oko 2000 duž pojas Anda.

AndiAndiAndi ili Kordiljeri Južne Amerike Andi ili Kordiljeri Južne Amerike najduži su planinski sistem na najduži su planinski sistem na svetu oko 8000 km.Pružaju se uz svetu oko 8000 km.Pružaju se uz zapadnu obalu Južne Amerike,od zapadnu obalu Južne Amerike,od Kaspijskog mora do Ognjene Kaspijskog mora do Ognjene zemlje.Oni su razvođe zemlje.Oni su razvođe izmeđuTihog i Atlanskog izmeđuTihog i Atlanskog okeana.Andi su mlade venačne okeana.Andi su mlade venačne planine pa ih odlikuju česti planine pa ih odlikuju česti zemljotresi i vulkanske 7040m.Za zemljotresi i vulkanske 7040m.Za severni deo karakterisični su severni deo karakterisični su vulkani,zemljotresi i jasno vulkani,zemljotresi i jasno izražena visinska izražena visinska zonalnost.Centralni deo Anda je zonalnost.Centralni deo Anda je najširi,sa prostranim visoravnima najširi,sa prostranim visoravnima između planinskih venaca na između planinskih venaca na istoku i zapadu.Južni deo Anda istoku i zapadu.Južni deo Anda odlikuju brojni lednici i vrlo niska odlikuju brojni lednici i vrlo niska snežna granica 1000-1200m.snežna granica 1000-1200m.

Satelitski snimak AndaSatelitski snimak Anda

AndiAndi

Uskršnje ostrvoUskršnje ostrvo Uskršnje ostrvoUskršnje ostrvo ( (Rapa Nui jezik: :

Rapa NuiRapa Nui, prevod: „Veliki Rapa“) , prevod: „Veliki Rapa“) je je polinezijsko ostrvo u južnom ostrvo u južnom Pacifiku koje pripada koje pripada Čileu. Nalazi . Nalazi se 3.600 kilometara zapadno od se 3.600 kilometara zapadno od kontinentalne obale Čilea i 2.075 kontinentalne obale Čilea i 2.075 kilometara istočno od kilometara istočno od Ostrva Pitkern. Otuda, ovo je . Otuda, ovo je jedno od najizolovanijih ostrva na jedno od najizolovanijih ostrva na svetu.Uskršnje ostrvo je čuveno svetu.Uskršnje ostrvo je čuveno širom sveta po svojim moai širom sveta po svojim moai statuama koje se nalaze uz obale statuama koje se nalaze uz obale ostrva.ostrva.

Kip moaiKip moai

Ognjena zemljaOgnjena zemlja Ognjena zemlja je najveće ostrvo Južne Amerike.Nalazi se na Ognjena zemlja je najveće ostrvo Južne Amerike.Nalazi se na

krajnjem jugu a odvojena je Magelanovim prolazom od matičnog krajnjem jugu a odvojena je Magelanovim prolazom od matičnog kontinenta.Prolaz je otkrio Fernando Mafelan 1520 godine tokom kontinenta.Prolaz je otkrio Fernando Mafelan 1520 godine tokom prve plovidbe oko sveta.prve plovidbe oko sveta.

Magelanov prolazMagelanov prolaz

KlimaKlimaJužna Amerika je najvecim delom kontinent ekvatorske i

tropske klime. Oblasti na jugu od povratnika leze u suptropskoj i umjerenoj klimi. Klima zavisi od geografske širine,ali i od nadmorske visine, s obzirom na prisustvo visinskih pojaseva u tropima. Oko Ekvatora je jednolična tropska, vlažna klima poznata po ekvatorijalnim kišama i bujnim prašumama. Nizija Ljanos na severu ima susnije letnje doba pa dominiraju visoke trave - savane.

Južni Brazil, Paragvaj, Urugvaj i Severna Argentina imaju vlažnu suptropsku klimu. Srednji i južni deo Argentine se medjutim nalazi u suvljem umerenom podneblju, pa preovladjuju travne oblasti - pampe. Klima u oblasti Anda je jasno podeljena u cetiri glavne zone: tropsku, suptropsku, južno ujerenu i subpolarnu ili paramo (oblasti gdje preovladjuju travnjaci do granice snega).

Klimatska karta Južne AmerikeKlimatska karta Južne Amerike

Prirodne zonePrirodne zone Zbog duge izolacije od drugih kontinenata ovde se formirao bogat i često Zbog duge izolacije od drugih kontinenata ovde se formirao bogat i često

endemičan biljni i životinjski svet.Iz Južne Amerike potiču:kaučkovo,drvo endemičan biljni i životinjski svet.Iz Južne Amerike potiču:kaučkovo,drvo mahagoni,kakaova kao i mnoge kultivisane mahagoni,kakaova kao i mnoge kultivisane biljke(krompir,paradajiz,pasulj).Najveći deo Amazonske nizije pokrivau biljke(krompir,paradajiz,pasulj).Najveći deo Amazonske nizije pokrivau tropske kišne šume.U Južnoj Americi tropske kišne šume se nazivaju tropske kišne šume.U Južnoj Americi tropske kišne šume se nazivaju selvasi što na portugalskom znači “šume”.Zona savana zauzima niziju oko selvasi što na portugalskom znači “šume”.Zona savana zauzima niziju oko reke Orinoko i veći deo Fujanske i Brazilske visoravni.U dolini Orinoka reke Orinoko i veći deo Fujanske i Brazilske visoravni.U dolini Orinoka savane se nazivaju ljanosi.U savanama saverno od ekvatora u sred visokih savane se nazivaju ljanosi.U savanama saverno od ekvatora u sred visokih trava rastu palme i akacije,dok je na južnoj polulopti(kamposi)drveće ređe trava rastu palme i akacije,dok je na južnoj polulopti(kamposi)drveće ređe a češći su žbunje,kaktusi,mimoze i dr.Živi svet je siromašniji nego u a češći su žbunje,kaktusi,mimoze i dr.Živi svet je siromašniji nego u afričkim savanama,naročito zato što nema krupnih biljojeda.Južno od zone afričkim savanama,naročito zato što nema krupnih biljojeda.Južno od zone savana prostire se zona suptropskih stepa,koje se odlikuju plodnim savana prostire se zona suptropskih stepa,koje se odlikuju plodnim zemljištem.U Južnoj Americi stepa se naziva pampa,što na jeziku zemljištem.U Južnoj Americi stepa se naziva pampa,što na jeziku Indijanaca znači“travnata ravnica”.Za stepe su tipične lame.U Južnoj Indijanaca znači“travnata ravnica”.Za stepe su tipične lame.U Južnoj Americi nema tropskih pustnja.Na južnom kontinentu razvile su se mnoge Americi nema tropskih pustnja.Na južnom kontinentu razvile su se mnoge neobične vrste kao što su mravojedi i pašanci.neobične vrste kao što su mravojedi i pašanci.

biljke i životinjebiljke i životinje

•ZmijaZmija

CvećCvećee

Šećerna trskaŠećerna trskalamalama

Vode Vode Južna Amerika je kontinent najbogatiji vodom zauzina 12% površine Južna Amerika je kontinent najbogatiji vodom zauzina 12% površine

svetskog kopna,a njoj propada 27% ukupnog sliva svih reka sveta.Sve svetskog kopna,a njoj propada 27% ukupnog sliva svih reka sveta.Sve velike reke Južne Amerike pripadaju slivu Atlanskog okeana.Na velike reke Južne Amerike pripadaju slivu Atlanskog okeana.Na zapadnim padinama Anda izviru kratke reke koje teku prema Tihom zapadnim padinama Anda izviru kratke reke koje teku prema Tihom okeanu.Većina rek dobija vodu od kiša,a mnoge i od otopljenog snega okeanu.Većina rek dobija vodu od kiša,a mnoge i od otopljenog snega i leda.Najveće reke Južne Amerike su Amazon,Rio de la i leda.Najveće reke Južne Amerike su Amazon,Rio de la Plata,Hurua,Maderia,Purus,San Francisko,Hulura,Orinoko i Plata,Hurua,Maderia,Purus,San Francisko,Hulura,Orinoko i Tokantis.Najveća jezera su Marakaibo i Titikaka.Tokantis.Najveća jezera su Marakaibo i Titikaka.

Jezero TitikakaJezero Titikaka

Amazon Amazon Amazon izvire u Andima,nedaleko od Tihog okeana,teče Amazon izvire u Andima,nedaleko od Tihog okeana,teče

prema istoku preko celog kontinente i uliva se u Atlanski prema istoku preko celog kontinente i uliva se u Atlanski okean.Gormira najveću deltu na svetu.Dugačka je okean.Gormira najveću deltu na svetu.Dugačka je 7025km,pa je najduža reka u svetu.Bogata je vodom 7025km,pa je najduža reka u svetu.Bogata je vodom cele godine.2 puta godišnje nabuja i poplvi ogromna cele godine.2 puta godišnje nabuja i poplvi ogromna prostranstva. prostranstva.

AmazonAmazon

Ušće AmazonaUšće Amazona

Anđeoski vodopadiAnđeoski vodopadi Anđeoski vodopadAnđeoski vodopad je najviši svetski je najviši svetski vodopad sa visinom od 979 sa visinom od 979

metara (slobodan pad vode je 807 m). Nalazi se na malenoj reci metara (slobodan pad vode je 807 m). Nalazi se na malenoj reci Čurun (pritoka reke Čurun (pritoka reke Karoni) u ) u Kanajma Nacionalnom parku, region , region Gran Sabana, provincija Bolivar u državi Gran Sabana, provincija Bolivar u državi Venecuela. Visina vodopada . Visina vodopada je toliko velika da se od vetrova voda pretvara u izmaglicu pre nego je toliko velika da se od vetrova voda pretvara u izmaglicu pre nego

što dođe do zemlje.što dođe do zemlje.

Visina 979mVisina 979mSlobodan pad vode 807mSlobodan pad vode 807mDržava VenecuelaDržava Venecuela

Privreda, poljoprivreda i energijaPrivreda, poljoprivreda i energija Gaje šaćernu trsku, kakako, banane i drugo tropsko voće koje se Gaje šaćernu trsku, kakako, banane i drugo tropsko voće koje se

reće blizu obale dok se plantaže kafe,duvana i pamuka nalaze u reće blizu obale dok se plantaže kafe,duvana i pamuka nalaze u unutrašnjosti.U Čileu i južnim državama Brazila ima oblasti u unutrašnjosti.U Čileu i južnim državama Brazila ima oblasti u kojima se gaji pirinač,pšenica i razne druge biljke prilagođene kojima se gaji pirinač,pšenica i razne druge biljke prilagođene sredozemnoj klimi,kao što je vinova loza.sredozemnoj klimi,kao što je vinova loza.

Poljoprivreda sa lovom,ribolovom i šumarstvom učestvuje sa blizu Poljoprivreda sa lovom,ribolovom i šumarstvom učestvuje sa blizu 12% u ukupnom nacionalnom bruto proizvodu naovom kontinentu 12% u ukupnom nacionalnom bruto proizvodu naovom kontinentu više od 30% u Boliviji,Paragvaju,Peruu i Ekvadoru.Između 20-30% više od 30% u Boliviji,Paragvaju,Peruu i Ekvadoru.Između 20-30% u Kolumbiji Brazilu i Gvajani,manje od 30% u u Kolumbiji Brazilu i Gvajani,manje od 30% u Surinamu,Čileu,Urugvaju,Venecueli,Argentini i Francuskoj Gvajani.Surinamu,Čileu,Urugvaju,Venecueli,Argentini i Francuskoj Gvajani.

Nafta i gas su glavni energetski izvori u Južnoj Americi.Znatno Nafta i gas su glavni energetski izvori u Južnoj Americi.Znatno

slabije energetske izvore čine drvo i ugaljslabije energetske izvore čine drvo i ugalj..

Stanovništvo Stanovništvo U Južnoj Americi živi 355mil stanovnika.Rasni i etnički sastav U Južnoj Americi živi 355mil stanovnika.Rasni i etnički sastav

stanovništva je vrlo složen.Prvi doseljenici-Indijanci došli su iz Severne stanovništva je vrlo složen.Prvi doseljenici-Indijanci došli su iz Severne Amerike pre oko 12000 godina i postepeno se raširili po celom Amerike pre oko 12000 godina i postepeno se raširili po celom kontinentu.U XII na prostoru Centralnih Anda indijanski narod kontinentu.U XII na prostoru Centralnih Anda indijanski narod Inkaformirao je prostrano i moćno carstvo sa oko 20 milion Inkaformirao je prostrano i moćno carstvo sa oko 20 milion stanovnika.prastonica je bio grad Kusko.Prvi doseljenici u Južnu Amriku stanovnika.prastonica je bio grad Kusko.Prvi doseljenici u Južnu Amriku bili su Španci iPortugalci.Od XVI do XIX veka prisilno su dovedeni milioni bili su Španci iPortugalci.Od XVI do XIX veka prisilno su dovedeni milioni crnih robova iz Afrike.Nastala je mešavina jezika običaja i tradicija što je crnih robova iz Afrike.Nastala je mešavina jezika običaja i tradicija što je dovelo dostvaranja novih naroda.dovelo dostvaranja novih naroda.

Stanovništvo Južne A pretežno govori jezicima latinskog Stanovništvo Južne A pretežno govori jezicima latinskog porekla8romanske grupe).U većini zemalja se govori španski a samo u porekla8romanske grupe).U većini zemalja se govori španski a samo u Brazilu portugalski.Najviše stanovništva živi iu obalu Atlanskog okeana na Brazilu portugalski.Najviše stanovništva živi iu obalu Atlanskog okeana na prostorima pampa i na terinoriji nekadašnjeg carstva Inka.Jedna trećina prostorima pampa i na terinoriji nekadašnjeg carstva Inka.Jedna trećina stanovništva je mlađa od 15 godina.Prosečan životni vek žena je3 a stanovništva je mlađa od 15 godina.Prosečan životni vek žena je3 a muškaraca 67 godina.muškaraca 67 godina.

Stanovništvo Stanovništvo

Politička podelaPolitička podela Na južnoameričkom kopnu Na južnoameričkom kopnu

postoji 12 postoji 12 država:Kolumbija,Ekvador,država:Kolumbija,Ekvador,Peru,Argentina,Urugvaj,PaPeru,Argentina,Urugvaj,Paragvaj,Brazil,Surinam,Gvajragvaj,Brazil,Surinam,Gvajana Bolivija,Čile i ana Bolivija,Čile i Venecuela.Većina ovih Venecuela.Većina ovih zemalja bile su kolonije zemalja bile su kolonije Španije i Portugala.Posle Španije i Portugala.Posle duge borbe one su postale duge borbe one su postale nezavisne zamlje nezavisne zamlje početkom XIX početkom XIX veka.Poslednja je dobila veka.Poslednja je dobila nezavisnost Gvajana a nezavisnost Gvajana a samo je Francuska Gujana samo je Francuska Gujana još ostala kolonija.još ostala kolonija.

Države i glavni gradoviDržave i glavni gradoviDržava Glavni grad Državno uređenje

Površina (km²)

Stanovnika

    Argentina Buenos Ajres Republika 2.766.890 39.537.943

    Bolivija La Paz Republika 1.098.580 8.857.870

    Brazil Brazilija Federalna republika 8.511.965187.550.72

6

    Venecuela

Karakas Federalna republika 912.050 25.375.281

    Gvajana Džordž Taun Republika 214.970 765.283

    Ekvador Kito Republika 283.560 13.363.593

    Kolumbija

Bogota Republika 1.138.910 42.954.279

    Paragvaj Asunsion Republika 406.750 6.347.884

    Peru Lima Republika 1.285.220 27.925.628

    Surinam Paramaribo Republika 163.270 438.144

    Urugvaj Montevideo Republika 176.220 3.415.920

    Čile Santjago Republika 756.950 16.800.000