Njeriu mund te jetoj pa ushqim per nje jave.ai mund te jetoj pa uje per 5 dite , kurse pa ajernjeriu nuk jeton dot as 1 minute. Njeriu e kuptoipsene , vetem shekullin e kaluar. Te gjitha qelizate trupit tone kane nevoje te furnizohen me gazin jetedhenes, I cili merret nga ajri dhe kalonne gjak. Ky gaz jetedhenes, oksigjeni eshte njegaz I domosdoshem per trupin tone, perftohetenergji ATP nga djegia aerobe e tij .

Rruga qe pershkon ajri per tu futur ne mushkri fillon me hunden. Me pas ajri kalon ne faringdhe me pas ne laring. Laringu na mundeson neve te flasim qeshim ,kendojmeapo te qajme. Midis faringut dhe laringut ndodhet epiglotanje lloj valvula e cila per detyre te mbylle hyrjen e rrugesse frymemarrjesne momentin e kalimit te ushqimit ne stomak.

Funksionet e laringut

•Funksionei I frymemarrjes/ eshte tubi qe bashkon faringsin me trakene.

•Funksion fonetik( zeri, realizohet nga levizja e kordave vokale, gjatefrymenxjerrjes)

•Funksion protektiv(mbrojtes, kalimi I lendeve ushqyese ne stomakbehet I mundur nga mbyllja e laringut qe parandalon hyrjen e ushqimitne rruget ajrore gje qe dote sillte mbytjen dhe asfiksine)

• Pjesa e poshtme e laringut perfundon me trakene. Me pas ajri kalon ne dy degezime qe quhenbronke. Bronket degesohen ne tuba gjithnje e me te vegjel. Gjithe ky degezim fillon nga trakea dhedegezimet e fundme,bronkiola. Bronkiolatperfundojne ne disa qeskeza te quajtura alveolatmushkerore. Ne keto alveola shkembehen gazet.

Kur ne thithim ajer te paster dhe nxjerrim ajer tengarkuar me dioksid karboni , e arrijme kete me ane teprocesit te frymemarrjes.Frymemarrja eshte nje proces automatik, sepse brendadisa kufijve ne mund te ndikojme mbi te.Frymarrja e shte e perbere nga dy procese frymenxjerrjadhe frymerthithja.

Fryme thithja eshte proces aktiv, ajo realizohetnepernjet muskujve inspiratore te vendosur midis brinjeve si dhe diafragmes qe eshte muskulikryesor inspirator. Gjate frymethithjes ndodhzgjerimi I kkafazit te kraharorit ulja e diafragmesposhte si dhe zvogelmi I presionit intratoracik.

Frymenxjerrja eshte proces pasiv.

Gjate frymenxjerrjes ndodhe e kunderta e frymethithjes, , diafragma ngrihet, brinjet ulen, mushkerite kthehen ne vellimine tyre te meparshem.

Anomalite e lindura/ agjenezi, hipoplazi e mushkeriseInfeksionet /Bronkitet, Pneumonite, tuberkulozi, parazitozatSemundjet obstruktive/ Astma bronkiale, COPD, emfizema.Tumoret/karcinoma, mesotelioma.Semundjet e indit lidhor/sarkoidoza.Hipertensioni pulmonar

Fibroza cistike

Fibroza cistike eshte nje semundje e trashegueshme, ne menyrerecesive, dmth , nga dy gene te marre nga te dy prinderit, te ciletjane mbartes te shendoshe.

Ne shqiperi frekuenca e kesaj semundjeje eshte 1:3500 lindje.

Baza e patologjise jane sekrecionet e trasha bronkiale qekolonizohen shume shpejt nga bakteriet dhe pamundesia e pastrimit sjell infeksione te herepashershme dhe pamjaftueshmerite frymemarrjes. Megjithese jetegjatesia eshte rritur vazhdon tengelet nje nga semundjet kronike me invalidizuese dhevdekjeprurese ku jetegjatesia arrin deri ne 20 vjec.

Kujdesi per frymemarrjen

Ajri I paster eshte shume I rendesishem per nje mushkeri te shendetshme

Higjena e duarve, mbajtja e maskave parandalon transmetimine infeksioneve.

Shetitjet, vrapimi, ushtrimi fizik jane shume dobiprures.

Shmangia e duhanpirjes aktive dhe pasive eshte shume e rendesishme per teshmangur semundje si kanceri pulmonar, bronkiti kronik, apo keqesimi I menaxhimit te astmes bronkiale.

Vaksinimi gjate femijerise te hershme me vaksinat pneumokoksike konjugate 7, 10, 13, parandalon semundjet invazive te shkaktuara nga pneumokoku, shkaktari kryesor I infeksioneve te mushkerise.