jornal de pediatria - página de impressão
DESCRIPTION
Fala sobre KartagenerTRANSCRIPT
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 1/13
Cliqueparaimprimirestapgina
DiscinesiaciliarprimrianainfnciaPrimaryciliarydyskinesiainchildren
MaristellaF.Toledo,FabolaV.Adde
JPediatr(RioJ)200076(1):916
Objetivo:Salientaraimportnciadadiscinesiaciliarprimrianodiagnsticodiferencialdaspneumopatiascrnicasdainfncia.
Mtodos:Revisobibliogrficadosltimos10anos,atravsdosistemaMedlineeprocuradireta.
ResultadoseConcluses:Adiscinesiaciliarprimriaumadoenaemquehalteraonotransportemucociliar,afetandootratorespiratriosuperioreinferior.Geralmenteossintomassoprecoces,podendoevoluirparabronquiectasias.ASndromedeKartageneramanifestaogenticaclssica.Paraoseudiagnsticopodemserfeitostestesdetriagem,comootestedesacarina,pormsuaconfirmaoexigemtodosespecficosesofisticados,deestudodaultraestruturaedafunociliar.Diversosdefeitosultraestruturaissohojeconhecidos.Otratamentodesuporte,visandomelhorarotransportemucociliaratravsdefisioterapiarespiratria,fazendoseaprofilaxiadasinfecesrespiratriasatravsdeimunizaesecomousoprecocedeantimicrobianosquandoindicado.
Introduo
DiscinesiaCiliar(DC)onomeatribudosdoenasnasquaisocorremalteraesultraestruturaise/oudafunociliar,comconseqentealteraodotransportemucociliar.
Otransportemucociliarumdosprincipaismecanismosdedefesadotratorespiratrio,levandobactrias,vrus,alrgenos,poluentesemdireoorofaringe,ondesodeglutidos.Quandoessemecanismointerrompido,comoocorrenaDC,resultaemdoenaclnica(1).
OestudodaDiscinesiaCiliarPrimria(DCP)comeouhcercade90anos,comaobservaoclnicadesndromesqueincluamdoenapulmonar,sinusopatia,situsinversuseinfertilidademasculina.AocorrnciadesitusinversusebronquiectasiasfoiinicialmenterelatadaporSiwert,em1904(1).Kartagener,em1933,estudoudetalhadamente11pacientescomsinusite,bronquiectasiaesitusinversus,sugerindoapossibilidadedeumapatognesecomum.AtradeficouconhecidacomosndromedeKartagener(1).
SuadenominaoanterioreraSndromedosCliosImveis,attersidoobservadoqueamaioriadoscliosapresentavamovimentosincoordenadosoudiscinticos,nosendoobrigatoriamenteimveis(1).FoientopropostaamudanadonomeparaDiscinesiaCiliarPrimria(2).umadoenadeheranaautossmicarecessiva,cujaincidnciaaproximadade1:1530.000indivduos(35).classificadaemprimria(congnita)ousecundria(adquirida).
Odefeitomaiscomumumadeficincianonmerodebraosdedinena,resultandonoenfraquecimentodoscliosrespiratriosenamotilidadedosespermatozides.
Adiscinesiaocorreemtodososlocaisondehpresenadeepitliociliado,ouseja,fossasnasais,seiosparanasais,ouvidomdio,rvoretraqueobrnquica,epndima,condutostoseferentes,tubauterina,endomtriodocrvixenosprolongamentosdasclulasretinianas(4).
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 2/13
DevidoimportnciaepoucoconhecimentodaDCPnodiagnsticodiferencialdasinfecesrecorrentesoucrnicasdotratorespiratriosuperioreinferior,osautorespropemestarevisobibliogrfica.
Fisiopatologia
Antesdediscorrersobreasprincipaisalteraesciliaresquelevamdiscinesiaciliar,necessriorevisarosconhecimentossobreamorfologiaeafunomucociliarnormal(4,6,7),passandoapsparaasprincipaisalteraes.
a)UltraestruturadoclionormalOscliossoprojeescelularesquepossuemmotilidadeintrnseca.Omovimentodosmicrotbulosmodificasuaforma,resultandoempropulsodomuco.Osflagelospossuemestruturabsicaigualdosclios,pormapresentampadresdiferentesdemovimentoealgunselementosadicionais.Asclulascomcliostm,emmicroscopiatradicional,prolongamentosde0,25mmdedimetroe5a7mmdecomprimento,dispostossemelhanadosplosdeumpincel.Cadacliocompostoporumahasteciliarepeloaparelhobasal.Entreahasteciliareoaparelhobasalexisteumazonadetransio.Ahasteciliarouaxonemaconstitudaporumconjuntodemicrotbuloslongitudinais,mergulhadosnamatrizcitoplasmticaeenvoltaporumaextensodamembranacelular.Possuiaindaoutrasestruturascomoasespculasradiais,abainhacentraleocapuzciliar(Figura1).
Figura1Representaoesquemticadoclioeucaritico:relaesespaciaiseposiesdosprincipaiselementos(adaptadodeJ.L.CarsoneA.M.Collier)
Naestruturainternadoaxonemahumarranjocompostopornoveparesdemicrotbulos
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 3/13
perifricosedoismicrotbuloscentrais,queconferemaoclioopadrocaracterstico9+2.Osmicrotbulossoformadosporprotofilamentoscompostosdaprotenatubulina.OsmicrotbulosperifricossodivididosemAeB.CadamicrotbuloAapresentaduasprojees,osbraosdedinena,quesoclassificadoseminternoseexternoseestodispostosemsentidohorrio.Osdoisbraossoassimtricosetmcomposiespolipeptdicasdiferentes.Adinenaumaprotenapresentenosbraosdosmicrotbulos,responsvelpelaliberaodeenergianecessriaaodeslizamento,poratuarnaquebrademolculasdetrifosfatodeadenosina(ATP).Aligaoentreosparesdemicrotbulosperifricosrealizadaporumfilamentofinocompostodeumaprotenadenominadanexina.
AsespculasradiaissomicroestruturasqueligamosmicrotbulosperifricosAbainhacentral.Abainhacentralumaestruturadescontnuaqueconsistededuasfileirasdeprojeesaolongodecadaumdosmicrotbuloscentrais.OcapuzciliarumaestruturasemelhanteaumcapuzenvolvendoasextremidadesdistaisdosmicrotbuloscentraisedosmicrotbulosAdosparesperifricos.
Oaparelhobasalconstitudopelocorpsculobasal,queumaestruturasemelhanteaocentrolo,estandoenvolvidonaformaodosmicrotbulos,epelopbasal,umaestruturacnica,curta,densaeestriada,queseprojetalateralmentedaregiomdiadocorpsculobasalequepareceatuarcomobasedesustentaoduranteafaseefetivadobatimentociliar.Asrazesciliaresproporcionamaancoragemdoaxonema.Azonadetransioestcompreendidaentreotrminodocorpsculobasaleoinciodosmicrotbuloscentrais(Figura2).
Figura2Representaoesquemticadoaparelhobasal(adaptadodeJ.L.CarsoneA.M.Collier)
b)MovimentociliarAsrieexatadosfenmenosmecanoqumicosquepermiteamovimentaodosmicrotbulosaindadesconhecida.Aforaciliarmotrizparecesergeradapelodeslizamentodosparesde
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 4/13
microtbulosperifricosentresi,moduladapelosbraosdedinenaeauxiliadaporestruturasacessriasdoaxonema.Essahiptese,conhecidacomofilamentodeslizante,foipostuladaporAfzeliusem1959(4).
Oscliosexecutammovimentosondulatriossemelhantesaosqueoventorealizanumtrigal.Oclionormalsedeslocarapidamenteparadianteemmovimentoefetivo(1/5dociclo)erecualentamente(4/5dociclo)emmovimentoderecuperao,seqencialemetacrnico,atingindocercade20mmdeextenso.Elesbatememmdia20vezesporsegundo.Metadedosbraosdedinenaestoenvolvidosnomovimentoefetivoeametaderestante,nomovimentoderecuperao(Figura3).
Figura3RepresentaoesquemticadobatimentociliarAmovimentoefetivodoscliosBmovimentoderecuo
Duranteomovimentoefetivo,osbraosseestendemnumngulodeaproximadamente40,umpassoquerequerhidrlisedoATPmedianteaaodadinena,queumaAPTase.Asespculasradiais,queligamosmicrotbulosperifricosbainhacentral,conferemresistnciatalqueodeslizamentoacabaresultandoemencurvamentodosclios.Acombinaodedeslizamentoeresistnciadosmicrotbulos(interaotubulinadinena)representaofundamentodamotilidadeciliar.Otapetemucoso,comaespessurade5mm,executamovimentodebaixoparacimanumavelocidadede0,25a1mmporminuto,demodoqueumapartculaaderidaaonveldajunobronquoloalveolarchegarfaringedentrode20a30minutosedasfossasnasaislaringeemcercade30minutos.
Quandohalteraonaestruturaounafunociliar,haveralteraonotransportemucociliar,comestasedassecreesnotratorespiratrio,queserresponsvelpelasmanifestaesclnicasdadoena.
c)AlteraesultraestruturaisnadiscinesiaciliarprimriaSeisimportantesanormalidadesultraestruturaistmsidoreconhecidas(6,8):1.Ausnciaoudefeitonosbraosdedinena.Podeafetarobraointerno,externoouambos.2.Defeitonasespculasradiais.Resultanadesorientaodocentrodoclio,levandoaumaposioexcntricadosmicrotbuloscentrais.3.Transposiodosmicrotbulosperifricosparaumaposiocentral.4.Ausnciadasestruturasdoaxonema.5.Microtbulosduplossupranumerrios.6.Defeitonoaparelhobasal.
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 5/13
Recentemente,outrasalteraesciliaresforamdescritascomocausadeDCP,comoapresenadecliorespiratriocurtoedesorientaociliar(911).
d)AlteraesultraestruturaisnadiscinesiaciliaradquiridaOsdefeitosciliaresadquiridospodemsedesenvolverimediatamenteapsumaagresso,ounocursodedoenascrnicascomofibrosecstica,bronquiectasias,carcinoma,geralmentedesaparecendoapstratamentoadequado(4).
Ainfecobacterianaouviraldotratorespiratrioresultaemdestruiodoepitliociliado,alteraonafreqnciadebatimentociliar,comconseqenteretardonotransportemucociliar.Outrascausasdedisfunociliaradquiridasorepresentadasporinalaodefumaadecigarro,gasestxicos,poluentesambientais,drogascomoosopiceos,atropina,cocanaeolcool(7,12,13).Osdefeitosadquiridosmaiscomunsincluemclioscompostos,adiesedeleesdemicrotbulos,orientaoaoacasodoparcentraldemicrotbulosealteraesnaestruturadamembranaciliar.SofreqentesnapopulaogeralecontribuemparaamaiorporcentagemdedisfunodotratorespiratriodoqueaDCP(4,14).
Paraodiagnsticodiferencialentreadiscinesiaciliarprimriaeaadquirida,mltiplasamostrasdamucosarespiratriadevemsercoletadas,pelomenosduasvezes,delocaisanatmicosdistintos(nariz,traquia,brnquios).Aporcentagemdecliosanormaisdeveseravaliadaemumaamostracontendograndenmerodeclios.Odiagnsticoserconfirmadopelapresenadoprincipaldefeitociliaremtodasasamostrasanalisadas(8).Aconcomitnciadealteraesnoespermatozides,nospacientesdosexomasculino,excluiapossibilidadedequeanomaliasciliaressejamsecundriasainfeco(15).
QuadroClnico
ADCPpodesemanifestarprecocementecomaSndromedaAngstiaRespiratriadoRecmNascido(16).Entretanto,namaioriadoscasos,asmanifestaessurgemnodecorrerdainfncia.Agravidadedossintomasvariaconsideravelmente(17,18).
TratorespiratriosuperiorOenvolvimentodonariz,seiosparanasaiseouvidoocorrenamaioriadascrianasafetadas(18,19).Acongestoecorizanasalsofreqentes,compoucaounenhumavariaosazonal.geralmenteacompanhadaderespiraobucalefalaanasalada.Pliposnasaissocomuns,sendoobservadosemaproximadamente1/3dospacientes.Anosmiaumsintomaocasionalverificadogeralmenteemcrianasmaisvelhas.
Sinusopatiaeotitemdiarecorrenteoucrnica,comsupuraoeobstruodatubaauditivatambmsocomuns.Estesproblemasseatenuamcomaidade.
Algumascrianaspodemterperfuraopermanentedamembranatimpnica,ounecessidadedemltiplastimpanostomiascomcolocaodetubodeventilao.Comoconseqncia,podehavervriosgrausdeperdaauditivanestespacientes(15,18).
TratorespiratrioinferiorOsintomapredominantenestespacientesatossecrnica,geralmenteprodutiva.Nocomumapresenadechiado.Pneumoniarecorrenteumdadofreqentenahistria.
Osdoispulmessoenvolvidosdemaneirasemelhante,comalteraespredominantementenoslobosinferiores,lobomdioelngula,emrazodamaiordificuldadenadrenagemdassecrees(3).
Aflorabacterianasemelhantequeladepacientesbronquticoscrnicos,sendooHaemophilus
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 6/13
influenzae,oStreptococcuspneumoniae,oStaphylococcusaureuseoStreptococcusviridanspatgenoscomumenteisolados(15).
Dispniaumsintomaincomum,apesardeseobservar,emalgunscasos,umpadroobstrutivonostestesdefunopulmonar(17).
Oexamefsicopoderevelarsinaisdepneumopatiacrnica,comaumentododimetronteroposteriordotraxebaqueteamentodigitalnoscasoscommaioracometimentopulmonar.Estertorespodemserobservadosnaauscultapulmonar,quandohouverbronquiectasias.Estaocorreemmenosde1/3dascrianas,e,quandopresente,maissegmentardoquegeneralizada.Emadultosasuaincidnciamaioreindicadanopulmonarprogressivo.Emalgunsindivduosaatelectasiasegmentaresubsegmentarpodemestarpresentes(4,15).
AparelhocardiovascularOsitusinversusvistoemaproximadamente50%dospacientescomDCP,cujaincidnciapareceserocasionalesempadrofamiliar(3,15).ArelaoentreDCPedextrocardiaaindanofoielucidada.Afzeliuspropsqueositusinversusresultariadaineficinciadoscliosdasclulasembrionriasemexecutararotaodasvscerasparaaposioanatmicaapropriada(4).CardiopatiascongnitastambmforamrelatadasemassociaocomDCP(20).
AparelhoreprodutorAcaudadoespermatozidetemultraestruturasemelhantedocliorespiratrio.HomenscomDCPtmausnciaoudecrscimonamotilidadeespermtica,quepodeseracompanhadadeoligospermia,resultandoeminfertilidade(21,22).
OpapeldamotilidadeciliardeveinfluenciarainfertilidadefemininanaDCP,presenteemgrandepartedestaspacientes(15,17).
SistemanervosoOepndimacerebralpossuiumepitliociliado,porm,manifestaesneurolgicasnaDCPempopulaespeditricasnosobemconhecidas.Hrelatosdehidrocefaliaemalgunsdestespacientes(4,23).
CefaliadeforteintensidadepodeserrelatadaporpacientescomDCP,podendorefletirareduodacirculaodofludocrebroespinhalassociadoatividadeciliarcomprometida.Infecescrnicasdosseiosdafacetambmpodemcontribuirparaoaparecimentodessesintoma(4).
SistemadigestivoRefluxogastresofgicofoidescritoemalgunscasos(20).
SndromesgenticasADCPestpresenteemalgumassndromesgenticas,abaixomencionadas.
SndromedeKartagenerASndromedeKartagenerfoidescritapelaprimeiravezporManesKartagener,em1933.Suaheranaautossmicarecessiva.Atradeclnicaclssicaqueacaracterizaconsistedesinusopatia,bronquiectasiasesitusinversus.Geralmenteositusinversustotal,cominversodetodososrgostorcicoseabdominais(24,25).Alteraesnosbraosdedinenasoasalteraesultraestruturaismaisfreqentementeencontradas(26).Outrasanomaliascongnitasassociadassndromeincluemtransposiodosgrandesvasoseestenosepilrica(27,28).
SndromedeYoungCaracterizaseporinfertilidademasculina,decorrentedeazoospermiaobstrutiva,podendoseracompanhadadedoenacrnicadotratorespiratriosuperioreinferior.Suaetiologia
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 7/13
desconhecida.Acausadaobstruoepididimalnoestinteiramenteclara.NasndromedeYoung,oscliosdamucosabrnquicaeflagelosdosespermatozidestmultraestruturanormal,massoimveisoudiscinticos(29).
SndromedeUsherDoenaautossmicarecessiva,caracterizadaporsurdezneurossensorialcongnitaeperdavisualprogressivadevidoretinitepigmentosa,havendoespeculaesdequeestejaassociadaaDCP,pelapresenadebronquiectasias,sinusitecrnicaediminuiodotransporetemucociliarnasalemalgunspacientes(30).
Diagnstico
Odiagnsticodediscinesiaciliardevesersugeridopelahistriaclnica.
Duranteaevoluo,acrianacostumaseravaliadaporvriosespecialistas,antesqueodiagnsticodecertezasejarealizado.Deveseinicialmenteafastarascausasmaisfreqentesdedoenarespiratria,antesdeseprosseguirnosexamesmaisespecficos.
Aseleoentreosnumerososmtodosdiagnsticosdependedosrecursoslaboratoriaisdisponveis(1,15,31).
MtodosInespecficosRaioXsimplesdetrax:revelavriosgrausdeenvolvimentopulmonar,comespessamentodeparedesbrnquicas,hiperinsuflao,podendomostrarbronquiectasias,atelectasias,condensao,situsinversus.Geralmentemostramaioracometimentodelobomdioelngula(Figura4).
Figura4RaioXsimplesdetraxdepacientecomSndromedeKartagener,mostrandodextrocardia,bolhagstricadireitaediscretaopacidadeembasedepulmoesquerdo
RaioXdeseiosdaface:revelaespessamentomucosoouopacificaodosseiosparanasais.
Tomografiacomputadorizadadetrax:paramelhoravaliarapresenadebronquiectasiaseatelectasiassegmentares(Figura5).
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 8/13
Figura5TomografiacomputadorizadadetraxdomesmopacientecomSndromedeKartagenermostrandoatelectasiasegmentardelobomdioesquerda
Broncografia:ocasionalmenteindicadanospacientescombronquiectasias,afimdeseavaliarasindicaescirrgicas.
Testedefunopulmonar:avaliaograueotipodedistrbioventilatrio,sendomaisfreqentepadroobstrutivo(17,18).
Audiometria:avaliaograudocomprometimentoauditivo(4).
MtodosEspecficosaTestesdetriagem1TestedesacarinaOtesteconsistenacolocaodeumapartculadesacarinanoteroanteriordocornetonasalinferior.Medeseointervalodetempo,emminutos,entreainserodasacarinaeorelatodesensibilidadegustativadoce,oulevementeamarga,emorofaringe.Otempodetrnsitonormaldeat30minutos.Spoderserrealizadoquandohouverboacolaboraoporpartedopaciente,geralmenteemcrianasacimade6anos(36,37).
2TesteradioisotpicoSoutilizadaspartculasmarcadascomradioistopos,demaneirasemelhantepartculadesacarina.AprogressodaspartculasparadentrodacavidadenasalacompanhadapormeiodeumagamacmeraouraioXseriado,eavelocidadedotransportemucociliardeterminadaemcm/minuto.ummtodoquerequeraparelhoscarosesofisticados(38).
bExamesespecficos1AvaliaoultraestruturaldoscliosParatal,hnecessidadedarealizaodebipsiadamucosarespiratria,sendogeralmentedeeleioabipsianasalporsuamaiorfacilidadetcnica.Estapodeserrealizadaatravsdecureta,nocornetomdioouinferior,oupelatcnicaemescovamento(3234).Essaltimatecnicamentemaissimples,muitasvezesdispensandoousodeanestsicolocal.Ofragmentobiopsiadodeveser
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 9/13
conservadoemglutaraldedoeencaminhadoparamicroscopiaeletrnicadetransmisso,paraavaliarapresenaeotipodedefeitociliar(35).
Amicroscopiaeletrnicascostumaestardisponvelemgrandescentros,dificultandosuarealizao.
Oestudodasclulasciliadasnasaisgeralmentesuficienteparaodiagnstico,quandoamaioriadoscliossoanormais.Portanto,abipsianasaldevesersempreaprimeiraaserrealizada,poisrelativamentepoucoinvasiva,geralmentefeitaemambulatrioemuitasvezesatdispensandoousodeanestsicotpico,quepoderiaalteraromovimentociliar.Suadesvantagemque,porseramucosanasalsedefreqentedeinfecesviraisebacterianas,podemserobservadasalteraesultraestruturaisnoscliossecundriasaosprocessosinfecciosos.Portanto,eladeveserrealizadaquandoopacientenoapresentainfecorespiratriaagudahpelomenosumms.Emcasosderinossinusitecrnica,podejhavermetaplasiadoepitliodamucosanasalparaescamoso,compoucoscliosviveisparaaavaliaoultraestrutural.Nessescasos,deveserrealizadaantesdabipsia,umcursodepelomenosduassemanasdeumantimicrobiano,paraminimizarasalteraesciliaressecundrias.Abipsiatraquealoubrnquicaestindicadaquandoaanlisedamucosanasalnoforesclarecedora.
2AvaliaofuncionaldoscliosAlmdoestudoultraestruturaldosclios,importantequeserealizeaanlisefuncional,poisoscliosdiscinticospodemsermorfologicamenteindistinguveisdosnormais.
Partedofragmentobiopsiadodamucosarespiratriadevesercolocadaemmeioespecfico,quemantenhaavitalidadedasclulas,eencaminhadarapidamenteaolaboratrio.
Vriosmtodosforamdesenvolvidosparamedirafreqnciadebatimentociliar(FBC)eparaanalisaraformadaondaciliar(4).Essesmtodossosofisticadoserequeremtreinamentoextensopelopesquisador,estandodisponveisempouqussimoscentrosemnvelnacionalemesmointernacional.Soelescinematografiadealtavelocidade,espectroscopiadeluzalaser,fotoeltrico,estroboscopia.AFBCpodesermedidaportodosessesmtodos,masaanlisedomovimentociliarspossvelcomcinematografiadealtavelocidade,ouumsistemadevdeoparaavaliarasformasdeondadobatimentociliar.Aanlisedomovimentociliardefundamentalvalorparaacompreensodafunociliar,umavezqueoscliosqueparecemimveisoumesmosnormaisnaobservaoptica,podemserdescoordenadosoudiscinticos.AFBCnormalcostumaserde12a15HzenospacientescomDCPgeralmentemenorque10Hz(39,40).
FluxogramadeinvestigaodeDCP
PacientecomquadroclnicosugestivodeDCP
1)RaioXdetraxnormalsitusinversusTomografiadetraxparaavaliarbronquiectasias,atelectasiassugestivodebronquiectasiasRaioXseiosfacealteradoProvadefunopulmonar:normalouobstrutivaAudiometria(napresenadeotitecrnica)
2)TestedeSacarina>30minutos(duasvezes)
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 10/13
3)Bipsianasalmicroscopiaeletrnicaeavaliaofuncionaldosclios
DiagnsticoDiferencialADCPdeveserdiferenciadaprincipalmentedasseguintesdoenaspulmonarescrnicas:fibrosecstica,asma,imunodeficincias,aspiraocrnica,bronquiectasiasdeoutraetiologia(15).
Tratamento(1,3,15)
Atomomento,nohtratamentoespecficoparacorrigiradisfunociliar.Issodependerdeavanosnaspesquisasgenticasemolecularesrelacionadosaestadoena.
Ospacientessobeneficiadospelaremoodasecreo,atravsdefisioterapiarespiratriaregular.Estadeveserrealizadademodosemelhanteaopreconizadoempacientescomfibrosecstica(41),atravsdetcnicasclssicas,comopercussotorcicaedrenagempostural,tcnicadeexpiraoforadaeatualmentetambmcomousodeinstrumentosquetornamafisioterapiamaiseficaz,comoofluttereamscaracompressoexpiratriapositiva.Ospacientesdevemserestimuladosatossireapraticarexercciosqueestimulematosse,poisestaumeficientemecanismodeclareamentodassecrees.
Devesefazer,precedendofisioterapiarespiratria,inalaescomsorofisiolgico,mucolticosoubroncodilatadores.Antitussgenossoabsolutamentecontraindicados.
Medidasprofilticas,comoimunizaescontrahemfilo,pneumococoeinfluenzadevemserutilizadas(15).Ocontroledoambientefsico,comprevenodaexposioaofumo,poluentesealrgenosambientais,tambmdeveserorientado.
Aantibioticoterapiaestindicadaaoprimeirosinaldeinfeco,devendosevisaraosagentesmaiscomumentesisolados,isto,HaemophilusinfluenzaeeStreptococcuspneumoniae.convenientearealizaoregulardeculturadoescarrodessespacientes,parasemonitorizaraflorabacterianadeseutratorespiratrioeauxiliarnaescolhadoantimicrobiano,quandoindicado.Geralmente,ousodeantibiticosfeitonasexacerbaesagudas,devendosermantidoporduassemanas.Emalgunscasospodesernecessriaantibioticoterapiaprofilticaalongoprazo(15).
Hidrataoadequadadeveserincentivada,poisajudaamanterassecreesmaisfluidasefceisdeseremeliminadas.Mucolticospodemserutilizadosemalgunscasos.
Abroncoscopiaestindicadanoscasosdeatelectasiasnoresponsivasfisioterapiarespiratriaintensa.
Aressecodesegmentosoulobospulmonarespodeserindicadanoscasosdeinsucessonotratamentoclnicodebronquiectasiaslocalizadas,atelectasiasouhemoptise(1).Tambmpodeserrealizadaaretiradadocornetonasalinferiorparaaliviaraobstruodosseiosparanasais,ouaantrostomiameatal.Nasotitesderepetio,amiringotomiacominserodetubodeventilaopodesertilemalgunscasos(3).Polipectomianasaledrenagemsinusalpodeauxiliarpacientescomsinusitegrave,noreponsivaantibioticoterapia.
DevidoacronicidadedaDCP,psiclogos,fonoaudilogoseotorrinolaringologistasdevemfazerpartedaequipemultidisciplinarparaoacompanhamentodessespacientes.
Concluindo,aDCPpodeprogredirparadoenapulmonarcrnica,sendonecessrioinclulanodiagnsticodiferencialdaspneumopatiascrnicasederepetiodacriana.Odiagnsticoeinstituioprecocedemedidasteraputicasevitamouaomenosretardamaevoluoparalesespulmonaresirreversveis.Aavaliaocompletaparaoseudiagnsticosofisticadaedealtocusto,levandoaumsubdiagnsticodestadoenaemnossomeio.Havendoestasuspeitaclnica,baseada
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 11/13
emumquadroclnicosugestivoetestedetriagemalterado,estepacientedeverserencaminhadoaumcentromdicoondesejapossvelrealizarosexamesdeavaliaoultraestruturaledefunociliar.Apesardaevoluoparadoenapulmonarcrnica,combronquiectasiasealgumgraudeinsuficinciarespiratria,ocursodadoenamuitovarivel,emuitospacientesapresentamumaexpectativadevidapraticamentenormal.
Agradecimento
Dras.TatianaRozoveVivianKiranLee,pelarevisoinicialdotexto.
MaristellaF.ToledoMdicaAssistentedoServiodePediatriadoHospitalUniversitriodaFaculdadedeMedicinadeTaubatUNITAU.
FabolaV.AddeMdicaAssistentedaUnidadedePneumologiadoInstitutodaCrianadoHospitaldasClnicasdaFMUSP.
Sobe|Fechar
Endereoparacorrespondncia:Dra.FabolaV.AddeAv.Anglica,2355,cj.82SoPauloSPCEP01227905Fone:11258.5484/Fax:11366.62986
RefernciasbibliogrficasTtulodoartigo:"Discinesiaciliarprimrianainfncia"1.LeMauvielL.Primaryciliarydyskinesia.WestJMed1991155:2803.2.SleighMA.PrimaryCiliaryDyskinesia.Lancet19812:476.3.RossmanCM,NewhouseMT.Primaryciliarydyskinesia:evaluationandmanagement.PediatrPulmonol19885:3650.4.CarsonJL,CollierAM.Ciliarydefects:cellbiologyandclinicalperspectives.AdvPediatr198835:13966.5.RottHD.GeneticsofKartagenersSyndrome.EurJRespirDis198364(Suppl127):14.6.PaschoalIA.Ultraestruturaciliarmicroscopiaeletrnicadetransmisso:comparaodaprevalnciadeanomaliasciliaresentrepacientesportadoresdasndormedediscinesiaciliareindivduosnormais[dissertao].Campinas:FaculdadedeCinciasMdicas,UniversidadeEstadualdeCampinas1988.252p.7.SilveiraIC,AbreuWM.Sndromedoscliosimveis.MedHUPEUERJ19865:4955.8.BarloccoEG,ValletaEA,CancianiM,LungarellaG,GardiC,DeSantiMetal.Ultraestruturalciliarydefectsinchildrenwithrecurrentinfectionsofthelowerrespiratorytract.PediatrPulmonol199110:1117.9.RautianenM,NuutinenJ,CollanY.Shortnasalrespiratoryciliaandimpairedmucoliaryfunction.EurArchOtorhinolaryngol1991248:271274.10.RutlandJandDeIonghRV.Randomciliaryorientation:acauseofrespiratorytractdisease.NEJM199024:16814.11.RaynerCFetal.CiliarydisorientationaloneasacauseofPrimaryCiliaryDyskinesiasyndrome.
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 12/13
AmJRespirCritCareMed1996153:11231129.12.BallengerJJ.Acquiredultraestruturalalterationsofrespiratoryciliaandclinicaldisease.AnnOtolLaryngol198897:2538.13.WilsonR.Secondaryciliarydysfunction.ClinSci198875:11320.14.BoatTF,CarsonJL.Ciliarydysmorphologyanddysfunctionprimaryoracquired?NEJM1990323:17001702.15.LeighMW.PrimaryCiliaryDyskinesia.In:ChernickV,KendigELJr,BoatTF.Disordersoftherespiratorytractinchildren.6ed.Philadelphia:WBSaunders1998.p.81925.16.WhitelawA,EvansA,CorrinB.Immotileciliasyndrome:anewcauseofneonatalrespiratorydistress.ArchDisChild198156:432.
17.GreenstoneM,RutmanA,DewarA,MackayI,ColePJ.Primaryciliarydyskinesia:cytologicalandclinicalfeatures.QJMed198867:40530.18.TurnerJAP,CorkeyCWB,LeeJYC,LevisonH,SturgessJ.Clinicalexpressionsofimmotileciliasyndrome.Pediatrics198167:80510.19.HartlineJV,ZelKowitzPS.Kartagener'ssyndromeinchildhood.AmJDisChild1971121:349.20.EngesaethVG,WarnerVO,BushA.NewassociationsofPrimaryCiliaryDyskinesiaSyndrome.PediatrPulmonol199316:912.21.AfzeliusBA,EliassonR.Flagellarmutantsinman:ontheheterogenityoftheimmotileciliasyndrome.JUltrastruct197969:43.22.JewettMAS,GreenspanMB,ShierRM,HowatsonAF.Necroespermiaonimmotileciliasyndromeasacauseofmaleinfertility.JUrol1980124:292.23.DeSantiMM,MagniA,VallettaEA,GardiC,LungarellaG.Hydrocephalus,bronchiectasis,andciliaryaplasia.ArchDisChild199065:5434.24.FogaaHS,HouaissMSA,Sant'AnnaCC.SndromedeKartagener:atualizaoeapresentaodeumcaso.FolhaMd198590:32931.25.NunesmaiaHGS,MedeirosJEMF,FormigaNJS,BrancoBC.SndromedeKartagenerEstudodenovoscasos.JBM199467:1328.26.MartinMunozF,RodriguezJLE,LizaldezEB,CasasJAO.SndromedeKartagenerconausenciadebrazosinternosdedinena.Presentacinycomentariossobreuncaso.AnEspPediatr199135:2146.27.KinneyTB,DeLuccaSA.Kartagenerssyndrome.AmFamPhysician199144:334.28.OlivanDelCachoMJ,EscribanoMAC,AguilarMJC,AlmazorJC,UfarteCS,SirvenJSetal.SndromedeDisquinesiaCiliarenlainfancia:apropsitodeuncaso.AnEspPediatr199134:4778.29.SmallmanLA.PrimaryciliarydyskinesiaandYoungssyndrome.ClinOtolaryngol198914:2718.30.BonneauD,RaymondF,KremerC,KlossekJM,KaplanJ,PatteF.UsherSyndrometypeIassociatedwithbronquiectasisandimmotilenasalciliaintwobrothers.JMedGenet199330:2534.31.SenentSanchezCJ,PirisPinillaMA,GonzlesGutirrezML,PanaderoSevillaP,MenndezLozanoA.Procedimientosdiagnosticosenladiscinesiaciliarprimaria.Utilidaddelabipsianasal.RevClinEsp1990186:2638.32.GreenCG.Usingacurettetocollectciliatednasalepitheliumforevaluationinpatientswithsuspectedprimarydyskinesia.[Letter].PediatrPulmonol19909:131.
-
01/04/2015 JornaldePediatriaPginadeimpresso
http://www.jped.com.br/conteudo/00760109/port_print.htm 13/13
33.RutlandJ,ColeP.Noninvasivesamplingofnasalciliaformeasurementofbeatfrequencyandstudyofultrastructure.Lancet19802:5645.34.HoflerH,GruberK,StockingerL.Thetechniqueoftakingbrushbiopsiesofthenasalmucosaforelectronmicroscopy.WienKlinWochenschvi1992104:3201.35.DaughertyCC,VoglerC,BuchinoJJ.Electronmicroscopyinthediagnosisofpediatricdisease.PediatrClinNorthAm198936:21627.36.CancianiM,BarloccoEG,MastellaG,DeSantiMM,GardiC,LungarellaG.Thesaccharinmethodfortestingmucociliaryfunctioninpatientssuspectedofhavingprimaryciliarydyskinesia.PediatrPulmonol19885:21014.37.AddeFV,RozovT.Testedesacarinaemcrianas.JPneumol199723:6670.38.PaludettiG,TodiscoT,FedeliL,GiombiniE,RosignoliM,AlmadoriG.Radioisotopicmethodfornasalmucociliaryfunctionevaluation.Rhinol198826:25762.39.BuchdahlRM,ReiserJ,IngramD,RutmanA,ColePJ,WarnerJO.Ciliaryabnormalitiesinrespiratorydisease.ArchDisChild1988:63:23843.40.RossmanCM,LeeRMKW,ForrestJB,NewhouseMT.NasalciliaryultrastructureandfunctioninpatientswithPrimaryCiliaryDyskinesiacomparedwiththatinnormalsubjectsandinsubjectswithvariousrespiratorydiseases.AmRevRespirDis1984129:1617.41.WilliamsMT.Chestphysiotherapyandcysticfibrosis.Whyisthemosteffectiveformoftreatmentstillunclear?Chest1994106:187282.
Sobe|FecharEntreemcontato
CopyrightSociedadeBrasileiradePediatria2001TodososdireitosreservadosTodososserviosdestesitesogratuitos.Estapolticasetornoupossvelgraasaumagenerosaeirrestrita
doaoconcedidapelaNestlNutrioInfantil