1914-1918

LEHEN MUNDU GERRA

Jon Mikel Gutiérrez

ZER DA?

Gerra Handia edo Lehen Mundu Gerra Europan sortutako gatazka izan zen, geroago mundu osora zabaldu zena.

ARRAZOIAK: POTENTZIEN ARTEKO ARERIOTASUNA

Aurkako blokeen eraketa: Aliantza Hirukoitza: Alemania, Austria-Hungaria eta Italia. Entete Hirukoitza: Erresuma Batua, Frantzia eta Errusia. Potentzia guztien berrarmatze orokorra. Areriotasun ekonomikoa. Militarismoa areagotzea eta gerra-giroa sortzea. Nazionalismoa eta horrek ekarritako etsaitasuna, kontinenteko

herrialdeen artean.

Gilen II.aren politika inperiala: Alemaniak inperio kolonial handia izateko nahia.

Marokoko krisia: Alemaniaren eta Frantziaren arteko gatazka. Frantsezen eta Britainiarren mesfidantza Alemaniaren

espantzionismoarekiko.

ARRAZOIAK: KOLONIENGATIKO TENTSIOAK

ARRAZOIAK: BALKANETAKO GATAZKA ETA SARAJEVOKO ATENTAUTA

Otomandar Inperioaren ahultasunaren ondorioz, Europar potentziek haien lurraldeak lortzeko lehiatu ziren.

Tentsio nazionalistek eta erlijiosoek sortutako Balkanetako gerrak.

Tentsioak gutxiengo etnikoekin.

Sarajevoko Atentatua: Austriako koroaren oinordekoaren erailketa. Gerra leherrarazi zuen gertaera izan zen.

FASEAK: MUGIMENDUEN GERRA1914

Gerrako lehen hilabetean, Alemaniak aurrera egin zuen mendebaldeko frontean, eta Frantziak atzera. Horrela, Alemania Parisera hurbildu zen.

Errusiak eraso egin zuen ekialdeko frontean, baina Tannenbergen galdu egin zuten. Orduan frontea egonkortu egin zen.

Marneko Gudua gertatu zen. Alemaniarrak gelditu egin behar izan ziren eta mendebaldeko frontea egonkortu zen.

FASEAK: POSIZIOEN GERRA1915-1916

Lubakietako gerra: Fronte finkoekin. Aurrera egiteko saio bakoitzak ahalegin handia behar zuen, heriotza kopuru izugarriekin.

Ahitzeko gerra: Helburua arerioaren erresistentzia-gaitasuna agortzea zen.

Arma berriak erabili ziren. Verungo eta Sommeko Guduak: Historian eman diren gatazka

odoltsuenak.

FASEAK: GERRAREN AMAIERA1917-1918

1917an AEB gerran sartu ziren, aliatuei abantaila emanez, baina aldi berean, Errusia erretiratu egin zen.

Alemaniar inperioak gainbehera izan zuen Gilen II.ak abdikatzean.

Alemaniak eta bere aliatuek gatazka gelditzeko ituna sinatu egin behar izan zuten.

ONDORIO ZIBIL ETA MATERIALAK

9.000.000 hildako eta beste hainbeste zauritu. Gerrako fronteetan bereziki, baina orokorrean,

suntsiketa material larriak izan ziren. Ekonomia desegituratuak eta Europaren gainbehera. AEB munduko lehen potentzia bihurtu zen.

ONDORIO GEOPOLITIKOAK

Austria-Hungariako Inperioa, Alemaniakoa, Turkiarra eta Errusiarra desagertu egin ziren.

Estatu berrien sorkundea. Alemaniak bere koloniak galdu zituen.

ONDORIO POLITIKOAK

Nazioen Elkartearen sorrera. Ezegonkortasuna estatu berrietan eta zenbait gutxiengo

etniko elkarrekin bizi ziren eremuetan. Deskolonizazioaren aldeko mugimenduen hasiera. Ekialde Erdikoko gatazkaren jatorria. Gudaren errua Alemaniari egotzi zioten.

ONDORIO IDEOLOGIKOAK

Europako zentrismoaren krisia. Aldaketa artistikoak: abangoardismoa. Nazionalismoak eta erradikalismoak. Emakumea lan-merkatura sartzea. Muturreko ideologien gorakada