Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym E-ksiazka24.pl.

p6kl str. 1

Konsultacja: prof. dr hab. Edward Łuczyński, mgr Aleksandra Stawiszyńska,mgr Wojciech Witkowski

Redakcja: Jacek Foromański, Anna Herzog, Aleksandra Golecka-Mazur

Okładka: Leszek Jakubowski

Ilustracje: Grażyna Rigall, Magdalena Bryczkowska, Sławomir Kilian, Adam Pękalski

Grafika komputerowa: Sławomir Kilian

Skład (TEX): Lech Chańko

Mapka ze str. 72 na podstawie „Wydarzeń 2002” (dodatek do „Rzeczypospolitej”31.12.2002–1.01.2003)

ISBN 978-83-7420-002-8

c© Copyright by Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2004Wydawca: Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 80-309 Gdańsk, al. Grunwaldzka 413

Gdańsk 2008. Wydanie piąteDruk i oprawa: Interak, Czarnków

Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe80-876 Gdańsk 52, skr. poczt. 59tel./fax 0 801 643 917, 058 340 63 00tel. 058 340 63 60, 058 340 63 63e-mail: gwo@gwo.pl http://www.gwo.pl

p6kl str. 2

SPIS TREŚCI

Wykaz ważniejszych zagadnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4–7

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Do ucznia. Jak pracować z Kalendarzem szóstoklasisty? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Tygodnie 1–22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10–151

Odpowiedzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152–166

p6kl str. 3

WYKAZ WAŻNIEJSZYCH ZAGADNIEŃ

TydzieńPONIEDZIAŁEK

odbiór tekstów kulturyWTOREK

historia i społeczeństwo

1 wiersz czas w historii

2 anegdota historycznaopisodróżnianie opowiadania od opisu

starożytny Egipt

3 mit starożytna Grecja

4 fragment biografii starożytny Rzympierwsi chrześcijanie

5 legenda początki państwa polskiegoi przyjęcie chrześcijaństwa

6 notatka encyklopedyczna czasy Bolesława Chrobregotekst źródłowy

7 tekst słownikowy Władysław Łokietek i KazimierzWielki

8 rysunek i plan budowli państwo krzyżackiebitwa pod Grunwaldem

9 wiersz renesans

4

p6kl str. 4

ŚRODAgramatyka i ortografia

CZWARTEKścieżki edukacyjne i plastyka

PIĄTEKćwiczenia w pisaniu

pisownia u i ókolejność alfabetycznasłownik ortograficzny

zdrowe żywienieprzechowywanie żywnościzachowanie przy stole

przepis kulinarny

głoska a literafunkcja i

historia pisma list prywatny

akcent wyrazowyróżnica między wymowąa pisownią

terminologia związanaz teatremzasady zachowania sięw teatrze

kartka pocztowa

pisownia rz i ż miedzioryt Durera Adami EwaBiblia a mitologia grecka

zawiadomienie z zachętą

pisownia wyrazów wielkąi małą literą, np. w naz-wach geograficznych

symbole narodowe, hymnpaństwowy

argumentowanie

wyrazy pokrewnei bliskoznacznewyrazy podstawowei pochodne, formant,podstawa słowotwórcza

posługiwanie się encyklope-dią

zaproszenie

dzielenie wyrazów przyprzenoszeniu donastępnego wersu

odbiór rysunku satyrycznegoi określanie intencji tekstu

tekst zachęcający

pisownia nie z rzeczowni-kiem, przymiotnikiemi przysłówkiem

historia książki – następstwowydarzeń

opis miejsca

czasownik, formy czasow-nika

rodzaje muzeówzasady zachowania sięw muzeum

opowiadanie twórcze

5

p6kl str. 5

TydzieńPONIEDZIAŁEK

odbiór tekstów kulturyWTOREK

historia i społeczeństwo

10 komikssymbole na mapie

odczytywanie mapypolskie zabytki

11 sprawozdanie z uroczystości odsiecz wiedeńska

12 fraszki prawa i obowiązki uczniai obywatela

13 bajka prozą rozbiory Polski, odczytywanieinformacji z osi czasu

14 anegdotaprzenoszenie informacji z anegdotydo komiksu

wiek XIX w Polsce i na świecie, two-rzenie zestawienia chronologicznego

15 tekst popularnonaukowy pierwsza wojna światowa, odczyty-wanie informacji ze schematu

16 wspomnienia dwudziestolecie międzywojenne

17 opowiadanie druga wojna światowatekst źródłowyodczytywanie mapki historycznej

18 wiersz skutki wojny

19 przysłowiadzielenie przysłów na grupy tematyczne

zróżnicowanie regionalne Polski,zwyczaje ludowe związaneze świętami

20 powieść dla młodzieży wynalazki

21 list z poczty elektronicznej – fragmentpowieści

praktyczne zastosowania kompute-rów – tekst popularnonaukowy

22 wiersz zawody dawne i współczesne

6

p6kl str. 6

ŚRODAgramatyka i ortografia

CZWARTEKścieżki edukacyjne i plastyka

PIĄTEKćwiczenia w pisaniu

pisownia niez czasownikami

określanie wiarygodnościźródła informacji na przykła-dzie dwóch tekstów

dialogwykorzystanie źródełinformacji

rzeczownikodmiana przez przypadki

wyszukiwanie źródełinformacji

sprawozdanie

pisownia tytułów książeki czasopism

czasopisma – określanieadresata tekstów

tekst przeprosin

przymiotnik pomaganie innym w różnychsytuacjach

notatka na podstawiedialogu

przysłówek porównywanie tekstów– informacji prasowej i baśni

baśń

liczebnik dni świąteczne życzenia

wyrazy określanei określające

biblioteczny katalogalfabetyczny i rzeczowy

ogłoszenie

podmiot i orzeczenie zasady obchodzenia się z nie-wybuchami i niewypałami

streszczenie

przydawka miejsca pamięci narodowej zadawanie pytań

dopełnienie i okolicznik stroje ludowe – porównywa-nie tekstu z ilustracją

opis stroju

zdania oznajmujące,pytające i rozkazujące

bezpieczne używanieurządzeń domowych

ostrzeżenie

zdanie pojedynczei złożone, przecinekw zdaniu złożonym

świadome spędzanie czasuprzed telewizorem

tekst reklamy

najczęściej popełnianebłędy stylistyczne

spędzanie czasu wolnego podział tekstu na akapity

7

p6kl str. 7

WSTĘP

Kalendarz szóstoklasisty jest przeznaczony dla uczniów przygotowujących siędo sprawdzianu w klasie szóstej. Umożliwia kształcenie umiejętności w zakre-sie przedmiotów humanistycznych: języka polskiego, historii i społeczeństwaoraz plastyki. Uwzględnia również podstawy programowe ścieżek edukacyjnych:edukacji czytelniczej i medialnej, edukacji prozdrowotnej, wychowania do życiaw społeczeństwie.

Książka ma charakter uniwersalny; służy pomocą wszystkim uczniom, niezależ-nie od tego, z jakich korzystają podręczników i jakie programy nauczania reali-zują w szkole. Podział na tygodnie i dni tygodnia ułatwia systematyczne przy-gotowywanie się do sprawdzianu. Kalendarz może być wykorzystywany przezucznia do samodzielnej pracy, ale można z niego także korzystać na lekcjach,gdyż każdy tydzień stanowi tematyczną całość.

Kalendarz pozwala kształcić umiejętności zawarte w standardach wymagań.Szczególną uwagę poświęcono umiejętności odbioru różnych tekstów kultury,logicznego myślenia i redagowania tekstów. W książce znajdują się wszystkierodzaje zadań, z którymi uczeń może się zetknąć podczas sprawdzianu.

Wykaz zagadnień zawartych w Kalendarzu znajduje się w tabeli zamieszczonejna poprzednich stronach.

8

p6kl str. 8

DO UCZNIA

Jak pracować z Kalendarzem szóstoklasisty?

Z Kalendarzem szóstoklasisty możesz pracować samodzielnie w domu lub nalekcji pod kierunkiem nauczyciela.

Pracuj systematycznie. Więcej skorzystasz, poświęcając na przygotowanie siędo sprawdzianu 15 minut dziennie, niż zasiadając do pracy raz w tygodniu na2 godziny.

Byłoby najlepiej, gdybyś rozwiązywał zadania po kolei. Dzięki temu systema-tycznie będziesz sobie przypominał wiadomości z historii.

Do znajdujących się na końcu książki odpowiedzi zaglądaj dopiero po wyko-naniu ćwiczeń.

Jeśli nie będziesz mógł sobie poradzić z jakimś zadaniem, zwróć się o pomocna przykład do starszego kolegi, nauczyciela lub rodziców.

Polecenia przewidziane na każdy piątek wykonuj szczególnie starannie.Kształcą one umiejętność posługiwania się różnymi formami wypowiedzi –każda z nich może się pojawić na sprawdzianie. Poproś o ich sprawdzenie na-uczyciela lub jedno z rodziców.

Do zadań sprawiających ci problemy powróć następnego dnia. Upewnij się,czy opanowałeś dane zagadnienie. W razie trudności skorzystaj z podręcznikówszkolnych lub poproś o pomoc nauczyciela.

Życzymy ci satysfakcji z wykonywania zadań. Mamy nadzieję, że świetnie po-radzisz sobie na sprawdzianie.

Autorki

9

p6kl str. 9

TYDZIEŃ

3W tym tygodniu między innymi:

starożytna Grecja

akcent wyrazowy

różnice między pisownią a wymową

kartka pocztowa – pozdrowienia

W GRECJI

data: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hermes, syn Dzeusa i Mai, urodził się nad ranem na górze Kyllene w Arkadii.Przespawszy się parę godzin, wstał i wyszedł z pieczary [. . .]. Około południazakradł się do obory króla Admeta w Tesalii1 i wyprowadził z niej trzodę powie-rzoną opiece Apollina. Aby zmylić ślady, wiódł bydło krętymi ścieżkami, wciążzmieniając kierunek [. . .]. Nad Alfejosem2 wypoczął trochę, rozpalił ogień, zabiłwołu i upiekł sobie kawał wybornego mięsa. Zaczem zgasił ogień, rozmiótł po-piół na wszystkie strony, popędził krowy i ukrył je wśród gór. Miało się już podwieczór, gdy wrócił do Kyllene. Cicho i lekko, niby powiew letni, wsunął się doswej pieczary przez dziurkę od klucza, wśliznął się do kołyski i zasnął jak małedziecko.

Ale nazajutrz przybiegł Apollo i narobił wielkiego hałasu. Wtedy Maja za-prowadziła go przed kołyskę, w której spał Hermes. Mówiła, że chyba Apollonie podejrzewa jej syna, który jest malutki i nie tylko nie mógłby ukraść stadabydła, lecz nawet nie wie jeszcze, co znaczy krowa. Słysząc to, chłopak niewytrzymał i zaśmiał się głośno. Od razu się wszystko wydało i Hermes, abyprzebłagać rozgniewanego brata, ofiarował mu cytrę3 ze skorupy żółwia [. . .].

Wszyscy bogowie lubili Hermesa, choć niejednemu wypłatał takiego figla jakApollinowi [. . .]. Dzeus [. . .] mianował Hermesa swoim ambasadorem, posłemi gońcem. Wybór był doskonały, albowiem szybkonogi bożek w mig spełniałwszelkie rozkazy, był sprytny, orientował się w każdym położeniu i umiał być

1 Tesalia – kraina w środkowej Grecji.2 Alfejos – rzeka przepływająca przez Grecję.3 Cytra – strunowy instrument muzyczny.

24

p6kl str. 24

w potrzebie dyskretny. Powoli i inni bogowie oraz boginie zaczęli korzystaćz jego usług i Hermes musiał sobie sprawić małe skrzydełka u nóg, aby sięwywiązać ze wszystkich zadań.

Fragment książki Jana Parandowskiego Mitologia

1. Powyższy tekst jest:

A. legendą B. baśnią C. mitem D.bajką

2. Hermes nie był spokrewniony z:

A. Dzeusem B. Apollinem C. Admetem D.Mają

3. Hermes skradł woły około godziny:

A. 9.00 B. 11.30 C. 15.00 D.18.15

4. Zapisz, ile czasu (w przybliżeniu) upłynęło od narodzin Hermesa do momentuuprowadzenia wołów.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. Napisz, z ilu akapitów składa się tekst. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Ponumeruj podane punkty planu zgodniez następstwem wydarzeń w tekście.

Ukrycie trzody.

Narodziny Hermesa.

Posiłek przy ognisku.

Wyjście z domu.

Powrót do kołyski.

Kradzież.

7. Napisz, której części tekstu dotyczy powyższyplan.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Rysunek przedstawia Hermesa. Pominięty zo-stał jednak jeden istotny element wizerunkubożka. Uzupełnij rysunek na podstawie wia-domości z tekstu.

25

p6kl str. 25

data: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9. Narysuj drzewo genealogiczne bogów greckich. Wykorzystaj podane w ramceinformacje.

Ares – brat Hefajstosa i Hebe, bóg wojnyDemeter – siostra Hery i Hadesa, bogini urodzajuHades – brat Zeusa, władca świata podziemnegoHebe – córka Zeusa i Hery, bogini młodościHefajstos – syn Zeusa i Hery, bóg ognia i sztuki kowalskiejHera – siostra i żona Zeusa, siostra Hestii, matka Aresa, Hefaj-

stosa i Hebe, najpotężniejsza bogini greckaHestia – córka Kronosa i Rei, patronka ogniska domowegoKronos – mąż Rei, ojciec sześciorga bogów greckichPosejdon – brat Zeusa i Hadesa, władca mórzRea – żona Kronosa, matka trzech bogiń i trzech bogów grec-

kich, m.in. ZeusaZeus – syn Kronosa i Rei, mąż Hery, ojciec Aresa, Hefajstosa

i Hebe, najpotężniejszy z bogów greckich

26

p6kl str. 26

10. Zapisz nazwę góry, na której – zgodnie z grecką mitologią – mieszkali bogowie.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11. Uzupełnij tekst.

ROZRYWKI STAROŻYTNYCH GREKÓW

Teatry w starożytnej Grecji budowano na . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Siedzenia

dla widzów wykuwano w kamieniu. Publiczność oglądała przedstawienia, sie-

dząc pod gołym niebem. Aktorami mogli być wyłącznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

którzy występowali w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . na twarzy. Grali oni także role ko-

biece. W tym samym czasie przed widownią mogło występować najwyżej

trzech aktorów.

Z okazji świąt religijnych rozgrywano zawo-

dy sportowe nazywane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

Startujących w nich zawodników obowiązy-

wały ściśle określone zasady, których złamanie

uważano za świętokradztwo. Zwycięzcy otrzy-

mywali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . z gałązek oliwnych.

W dzisiejszych czasach co cztery lata organi-

zuje się zawody zwane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

na pamiątkę najsłynniejszych greckich igrzysk

odbywających się w Olimpii.

12. Podpisz rysunki.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

27

p6kl str. 27

data: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

W języku polskim akcent pada najczęściej na przedostatnią sylabę wyrazu.

i|grzys|ka Gre|cja sta|ro|żyt|ny zwy|cię|żać

W wyrazach obcego pochodzenia zakończonych na -yka, -ika akcentujemytrzecią sylabę od końca.

sta|tys|ty|ka prak|ty|ka

13. a) Podane wyrazy pochodzenia greckiego podziel na sylaby.

fizyka logika matematyka muzyka

b) Zaznacz sylaby akcentowane.

c) Przeczytaj podane wyrazy z właściwym akcentem.

14. W poniższych wyrazach zaznacz sylabyakcentowane, a następnie kolejno wpiszje drukowanymi literami w puste kratki.

palec teraz nonsens Alamaterac Monako

R w C H

15. Podkreśl wyrazy, w których występuje różnica między wymową a pisownią(np. w wyrazie bóg piszemy g, a wymawiamy k).

Mitologia to zbiór mitów. Starożytni Grecy czcili wiele bóstw.

Wspólne wierzenia były źródłem poczucia jedności wszystkich Greków.

16. Uzasadnij pisownię poniższych wyrazów, dopisując inne formy gramatycznetych wyrazów, np. bóg – bogowie (w wyrazie bóg zapisujemy literę g, gdyżw innej formie tego wyrazu – bogowie – wyraźnie słyszymy głoskę g).

żółw – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ołtarz – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

powiew – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zakaz – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

pasterz – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gniew – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

brzeg – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . oliwka – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

28

p6kl str. 28

data: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17. Rozwiąż diagram (dla ułatwienia podano pierwsze litery haseł). Wpisane hasłapodziel na sylaby pionowymi kreskami.

1. Postać z utworu scenicznego odtwarzana przez aktora.2. Dźwięk oznaczający koniec przerwy między częściami przedstawienia teatralnego.3. Artysta grający rolę w przedstawieniu.4. Miejsce gry aktorów w teatrze.5. Dekoracje i kostiumy będące plastyczną oprawą sztuki teatralnej.6. Osoba podpowiadająca aktorom tekst podczas przedstawienia teatralnego.7. Utwór przeznaczony do wystawiania w teatrze, zwykle podzielony na akty i sceny.8. Strój, w którym występuje aktor podczas przedstawienia teatralnego.9. Ruchoma zasłona oddzielająca scenę od widowni.

10. Osoba nadzorująca przygotowanie przedstawienia, odpowiedzialna za jego kształtartystyczny.

11. Przerwa między aktami przedstawienia teatralnego.12. Ogół utworów granych przez dany teatr w określonym czasie.13. Przedmioty używane na scenie podczas przedstawienia teatralnego.

29

p6kl str. 29

18. Marek wybiera się z klasą do teatru. Nie wie jeszcze, w co się ubierze, więcprzygotował sobie dżinsy, białą koszulę, adidasy, bluzę sportową, spodnie wi-zytowe oraz ciemne półbuty. Zapisz, co – twoim zdaniem – powinien włożyć.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Chłopiec zaplanował też, że weźmie do teatru kilka drobiazgów:

chipsy chusteczki higieniczne bilet na przedstawienie cukierki

Wykreśl dwie rzeczy, których nie powinien ze sobą zabierać.

data: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Pozdrowienia i życzenia często przesyła się na kartkach pocztowych.Kartkę pocztową należy poprawnie zaadresować – podać imię i nazwisko adre-sata, nazwę ulicy i numer domu, kod pocztowy i miejscowość. Przed imieniemi nazwiskiem adresata zapisuje się skróty grzecznościowe, np.

Sz.P. (Szanowny Pan, Szanowna Pani) Kol. (Kolega, Koleżanka)

19. Napisz kartkę pocztową z wycieczki. Brakujące dane wymyśl sam.

30

p6kl str. 30

TYDZIEŃ

19W tym tygodniu między innymi:

zwyczaje ludowe

dopełnienie i okolicznik

opis stroju

OD KULTURY LUDOWEJDO MŁODZIEŻOWEJ

data: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1. Podziel podane przysłowia na grupy tematyczne. Wpisz numery przysłów w od-powiednich kolumnach tabeli. Dwóm grupom tematycznym nadaj brakującetytuły.

1. W marcu jak w garncu.2. Bez pracy nie ma kołaczy.3. Prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie.4. Cudze zawsze lepsze.5. Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje.6. Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie.7. Chciwego nie nasycisz.8. Pieczone gołąbki nie lecą same do gąbki.9. Kwiecień plecień, bo przeplata: trochę zimy, trochę lata.10. Chytry dwa razy traci.11. Jak ty komu, tak on tobie.12. Idzie luty, szykuj buty.13. Oszczędnością i pracą ludzie się bogacą.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Relacjemiędzyludzkie Zachłanność

126

p6kl str. 126

2. Połącz kreskami właściwe części przysłów.

Co kraj,

Jaka praca,

Kto dobrze orze,

Dla przyjaciela nowego

U skąpego

nie opuszczaj starego.

ma chleb w komorze.

to obyczaj.

zawsze po obiedzie.

taka płaca.

data: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Wpisz nazwy miast we właściwych miejscach na mapce.

Zakopane Katowice Poznań Warszawa Kraków Wrocław

127

p6kl str. 127

4. Pod każdym tekstem napisz, z jakimi świętami (dniami w roku) są związaneprzedstawione obyczaje ludowe. Uwaga: niektóre święta mogą się powtarzać.

PODHALE

Wieczerzę [. . .] rozpoczynało dzielenie się opłatkiem, ale umoczonym w mio-dzie. Na stole nie mogło zabraknąć kapusty z grzybami, zupy grzybowej, gro-chu, bobu, gałusek – czyli kładzionych klusek – i oczywiście kompotu z su-szonych owoców [. . .]. Opłatek i resztki jedzenia z wieczerzy dostawały przedewszystkim konie i krowy. Psy i koty nie dostawały niczego, ponieważ uważano,że nie było ich w betlejemskiej stajence.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

WIELKOPOLSKA

Wróżyły sobie najczęściej dziewczęta. Najbar-dziej zaś interesowała je odpowiedź na pyta-nie: która pierwsza wyjdzie za mąż? Dowie-dzieć się tego mogły, kładąc na ziemi kromkichleba i przyprowadzając do nich psa. Dziew-czyna, której kromkę chwycił najpierw, mogłabyć pewna, że jako pierwsza stanie u ołtarza.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

KASZUBY

Zamiast oblewać panny wodą, chłopcy smagali je gdzie popadło gałązkamijałowca lub brzozy. Taka zieleniejąca się dopiero gałązka, przez uderzenie,miała przekazać swą tajemniczą moc – siłę budzącej się do życia przyrody.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ŚLĄSK

Wszystkie potrawy ustawiano na stole od razu, bowiem istniał przesąd, że niemożna od stołu wstać przed ukończeniem wieczerzy [. . .]. Przygotowywanojedno dodatkowe nakrycie dla wędrowca, który mógł zapukać do drzwi, dlakogoś biednego albo na pamiątkę tych, którzy odeszli. Potraw [. . .] miało być9 lub 12.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Fragmenty książki Zapisane w pamięci. Opowieści o polskiej kulturze ludowej,pod red. Krzysztofa Brauna

128

p6kl str. 128

data: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dopełnienie i okolicznik to części zdania określające czasownik.

Dopełnienie dostarcza niezbędnych informacji o czynności. Odpowiada na py-tania wszystkich przypadków oprócz mianownika.

Marek poznał (kogo? co?)dopełnieniezwyczaje ludowe.

Okolicznik nazywa dodatkowe okoliczności czynności, np. sposób jej wykony-wania, przyczynę, czas, miejsce itp. Odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy?dokąd? po co? dlaczego?

Karol pojechał (dokąd?)okolicznik

do muzeum.

5. Podkreśl dopełnienia linią prostą, a okoliczniki – falistą.

W murowanej piwnicytańcowali zbójnicy.

Jak ten pierwszy skoczył w górę –to w suficie wybił dziurę.

Jak ten drugi tupnął nogą –to się znalazł pod podłogą.

Jak ten trzeci się zawinął –wyleciały drzwi z futryną. [. . .]

Jak ten szósty zaczął tupać –zawaliła się chałupa.

A ten siódmy to był baca –skoczył w górę i nie wraca.

Pewnie siedzi na GiewoncieI rozmyśla o remoncie.

Wanda Chotomska, Zbójnicki (fragmenty)

6. Napisz, z którym regionem Polski jest związany powyższy utwór.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

129

p6kl str. 129

7. Wpisz we właściwych miejscach podane okoliczniki i dopełnienia.

okoliczniki: wtedy, do dziś, wówczas, najsłabiej

dopełnienia: Kaszub, Stwórcy, pagórki, krainie, jeziora, lasy, świat, nią

Każdy region Polski ma swoje legendy. Jedna z takich opowieści dotyczy

dopełnienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Podobno kiedy Bóg stworzył

dopełnienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ., dał

każdejdopełnienie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . anioła, który siędopełnienie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . opiekował.

okolicznik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . anioł – opiekun Kaszub, poskarżył się

dopełnienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

że na jego ziemi znajdują się tylko nieurodzajne pola. Jest to teren

okolicznik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . obdarowany.

okolicznik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bóg dał Kaszubom

dopełnienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .,

dopełnienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i

dopełnienie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Jego

najcenniejszym darem stał się jednak bursztyn.okolicznik

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kaszuby

słyną z malowniczych krajobrazów.

8. Zamień okoliczniki w podanych zdaniach, tak aby wypowiedzi zawierały praw-dziwe informacje.

a) Dożynki obchodzi się w miastach.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b) Zabawy dożynkowe rozpoczynają się przed żniwami.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

c) Wieńce dożynkowe wykonuje się szyb-ko i niestarannie.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9. Na rysunku przedstawiony jest wieniecdożynkowy. Napisz w jednym zdaniu,z czego jest wykonany. Użyj co najmniejjednego dopełnienia.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

130

p6kl str. 130

data: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10. Połącz postaci w pary, wykorzystując informacje o strojach ludowych.

1. . . . . . 2. . . . . . 3. . . . . . 4. . . . . .

a) Najczęściej Krakowiak przedstawiany jest w białej sukmanie, prążkowa-nych biało-czerwonych spodniach, wysokich skórzanych butach. Na głowiema czerwoną rogatywkę ozdobioną pawim piórem, opasany jest ozdobnymskórzanym pasem z brzękadłami i schowkiem – trzosem.

b) W stroju męskim rzucają się w oczy zakończone frędzlami, wełniane, czer-wone pasy [. . .]. Kujawianin nosił szafirową lub granatową kamizelę. Nanią zakładał długi, sukienny płaszcz z peleryną, zazwyczaj w tym samymkolorze [. . .].Charakterystyczne dla Kujaw są męskie wysokie buty z cholewami, zmarsz-czonymi w harmonijkę.

c) Wspólne dla wszystkich górali były i są białe sukienne spodnie [. . .]. Ozda-biają je pięknymi, barwnymi haftami w kształcie serca. Są to parzenice,jeden z najbardziej lubianych przez górali wzorów [. . .]. Ważną częścią gó-ralskiego stroju jest peleryna [. . .]. Całość stroju dopełniają kapelusze.

d) Czapa barania, którą ma na głowie [. . .] Kaszub, nazywa się muca lubkapuza. Typowa dla świątecznego stroju męskiego jest wełniana sukmanaz czerwonymi wypustkami na kołnierzu i rękawach. Pod nią młodzi męż-czyźni nosili liwkę (kamizelkę) [. . .]. Dwa rzędy srebrnych guzików prze-chodziły w spadku z kamizeli ojca na liwkę syna.

Fragmenty książki Zapisane w pamięci. Opowieści o polskiej kulturze ludowej

131

p6kl str. 131

data: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Aby dokładnie coś opisać, należy dobrze zaplanować pracę. We wstępie trzebanapisać, co jest przedmiotem opisu. Jeśli przedmiotem opisu jest strój, w roz-winięciu należy umieścić informacje o:

najważniejszych częściach stroju oraz o dodatkach,materiałach, z których uszyto poszczególne części ubrania (np. bawełniany,sztruksowy, jedwabny, zamszowy, dżinsowy), oraz cechach tych materiałów(np. gruby, cienki, delikatny),kolorach i ich odcieniach;

oraz ocenę doboru poszczególnych elementów stroju (np. współgra, pasuje,kontrastuje, razi).W zakończeniu można zawrzeć ocenę opisanego stroju.

11. Jak się ubiera dzisiejsza młodzież? Opisz ubranie typowego nastolatka.

132

p6kl str. 132

ODPOWIEDZI

1. C 2. A 3. C 4. A 5. D 6. „bez kuka pływać sztuka” 7. klepsydra – służyłado mierzenia upływu czasu 8. A – 3, B – 1, C – 2 9.

tysiąclecie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

wiek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

półwiecze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

rok. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

kwartał. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

miesiąc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

tydzień. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

kwadrans. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10. 966 – X wiek, 1025 – XI wiek, 1683 – XVII wiek, 2002 – XXI wiek 11. 1101, 120012. a) 776 r. p.n.e. b) 508 r. p.n.e. c) 1410 r. 13. A 14. B 15. boczek, bułki,chleb, cukier, jajka, kakao, masło, mleko, pieprz, pomidor, sól, szczypiorek 16. wątróbkaduszona, surówka z porów, zapiekanka z makaronu i grzybów, drożdżówka z kruszonką17. poziomo: 1 – cebula, 3 – kukurydza, 6 – wiórki, 7 – kapusta, 9 – budyń, 10 – surówka,12 – ogórek, 13 – rosół; pionowo: 1 – cukier, 2 – buraki, 4 – zupa, 5 – miód, 7 – kluski,8 – twaróg, 11 – sól; hasło: brukselka 18. Należało skreślić zdania: Podczas spożywaniaposiłków w towarzystwie innych osób dopuszczalne jest czytanie książki. Po posiłku możnawstać od stołu, bez względu na to, czy inni skończyli jeść. Rozmrożony produkt spożywczymoże być ponownie zamrożony. Najzdrowsze są potrawy smażone. Najwięcej witamin majągotowane warzywa. Można zacząć jeść, nie czekając, aż wszyscy przy stole otrzymają swojeporcje. Wędliny przechowuje się w temperaturze pokojowej. Kolacja powinna być najbar-dziej kalorycznym posiłkiem w ciągu dnia. 19. Przykładowe zdania: Stają się biernymipalaczami. Dym z papierosa jest dla nich szkodliwy.

1. D 2. C 3. C 4. A 5. B 6. Przykładowe zdania: niebieski – Taki kolor nadajeEgiptowi zalewająca cały kraj rzeka Nil. zielony – Ziemia egipska pokryta jest wiosennąroślinnością. złoty – Powierzchnię Egiptu pokrywają dojrzewające zboża. szary – Szarabarwa jest skutkiem suszy i pokrywającego wszystko pyłu. 7. B 8. B 9.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .obfite deszcze wylewy Nilu. . . . . . . . . . . . . . . . . .

dostarczanie ziemi wilgoci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nanoszenie urodzajnej ziemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

152

p6kl str. 152

10. ciała balsamowano (sporządzano mumie) 11. C 12. a) faraonowie b) kapłani13. wyraz litery głoski

faraon f-a-r-a-o-n f-a-r-a-o-n

Cheops C-h-e-o-p-s Ch-e-o-p-s

piramida p-i-r-a-m-i-d-a p ,-i-r-a-m ,-i-d-a

susza s-u-s-z-a s-u-sz-a

14. m-u-m’-a, E-g’-i-p-c-j-a-n’-e, ś-w’-ą-t-y-n’-e, k-a-p-ł-a-n’-i 15. a) dwiema literami:przyjeżdża, wielu, świata; trzema literami: dzięki b) za pomocą kreski: świata; za pomocąlitery i: dzięki, piramidom, Egiptu, wielu, świata 16. a) pismo b) alfabet c) papirusd) hieroglify e) druk f) gliniana tabliczka g) przepisywanie h) deska i) pergamin j) biblio-teka k) gęsie pióro

1. C 2. C 3. B 4. Przykładowa odpowiedź: około sześciu godzin, pół dnia 5. trzech6. 1 – Narodziny Hermesa. 2 – Wyjście z domu. 3 – Kradzież. 4 – Posiłek przy ognisku.5 – Ukrycie trzody. 6 – Powrót do kołyski. 7. pierwszego akapitu 8. Należało dorysowaćskrzydła u nóg Hermesa. 9.

10. Olimp 11. wzgórzach (stokach gór), mężczyźni, maskach, igrzyskami, wieniec, olim-piadami 12. maska teatralna, znicz olimpijski 13. fi-zy-ka, lo-gi-ka, ma-te-ma-ty-ka,mu-zy-ka 14. pa-lec, te-raz, non-sens, A-la, ma-te-rac, Mo-na-ko; hasło: Partenon w Ate-nach 15. Należało podkreślić: mitów, bóstw, wspólne, wszystkich, Greków 16. Przykła-dowe wyrazy: żółwia, powiewu, pasterza, brzegu, ołtarza, zakazu, gniewu, oliwek17. 1 – ro|la, 2 – gong, 3 – ak|tor, 4 – sce|na, 5 – sce|no|gra|fia, 6 – suf|ler, 7 – dra|mat,

153

p6kl str. 153

8 – kos|tium, 9 – kur|ty|na, 10 – re|ży|ser, 11 – an|trakt, 12 – re|per|tu|ar, 13 – re|kwi|zy|ty;hasło: przedstawienie 18. Marek powinien włożyć białą koszulę, spodnie wizytowe i ciem-ne półbuty. Należało wykreślić: chipsy, cukierki

1. Przykładowe uzupełnienia: Najpierw prosił o litość dla chłopca, potem rozbił kryształowewazy, aby uświadomić Wediuszowi, jak niewielką poniósł stratę. Wyraz cesarz zastąpionow tekście słowami August, pan Rzymu. Wediusza najlepiej można określić przymiotnikiemokrutny. 2. umrzeć jak człowiek 3. Koloseum – w starożytności w tym amfiteatrze odby-wały się igrzyska; wilczyca – według legendy wykarmiła Romulusa, legendarnego założycielaRzymu, oraz jego brata Remusa 4. Należało wykreślić zdania: Niewolnicy mieli w Rzymieprawa takie jak inni obywatele. Poganami nazywano ludzi wierzących w Chrystusa. Najważ-niejszym rzymskim bogiem był Zeus. 5. a) krzew, chrzest, drzewo b) cesarz, gladiatorzy,gorzki c) Rzym, rzeźba, rządy, barbarzyńca d) poważny, boży e) starożytność, wąż, żal6. a) może – występujące w tym wyrazie ż wymienia się na g, np. w wyrazie mogę, morze– wymienia się na morski b) każę – wymienia się na kazać, karzę – wymienia się na ka-rać 7. Adam i Ewa 8. Przykładowe odpowiedzi: grzech, szatana, zło 9. roślinność,zwierzęta, góry 10. Przykładowa odpowiedź: Na miedziorycie widać dużo drzew i wielegatunków zwierząt. 11. najpierw – rycie rysunku na miedzianej płycie, później – wypeł-nianie rowków farbą, na końcu – odbijanie rysunku na papierze. 12. Stary Testament,Nowy Testament 13. Mitologia grecka: Syzyf, Olimp, Dedal i Ikar, Prometeusz, wiaraw wielu bogów; Biblia: syn marnotrawny, pokłon trzech króli, Mojżesz, Piłat, arka Noego,wiara w jednego Boga

1. B 2. D 3. A 4. C 5. A 6. C 7. C 8. A 9. C 10. Polska, Czechy,Ruś (Rosja) 11.

Polan

ie

Wiśl

anie

154

p6kl str. 154

12. a) Należało zaznaczyć zadania oznaczone cyframi (9), (6) i (6) b) 966, chrzest Polski,Mieszko I 13. Skutki przyjęcia chrześcijaństwa przez Polskę 14. język polski, językniemiecki, język angielski 15. Wyrazy pisane małą literą: gdańszczanin, gnieźnieński,gdański, rosyjski, cieszynianin, krakowianin, czeski, cieszyński; wyrazy pisane wielką literą:Noteć, Gniezno, Kujawy, Małopolska, Ślązak, Mazowszanin, Wielkopolanin, Cieszyn, Warta,Rosjanin, Ruś, Gdańsk, Niemcy, Wisła, Czechy 16. flaga, godło 17. Józef Wybicki18. Przykładowe odpowiedzi: międzynarodowe zawody sportowe, uroczystości związanez rocznicami wydarzeń historycznych, święta państwowe 19. Polska, przemoc, Dąbrow-ski, włoskiej, Polski, narodem, Wisłę, Wartę, Polakami, Bonaparte 20. Przykładowe za-sady: zachować powagę, stać na baczność 21. Należało wykreślić: nosi najmodniejszeubrania, potrafi ładnie rysować, mieszka niedaleko szkoły

1. a, b, c, e, g, i, j 2. a) biskupem pochodzącym z Czech b) zamierzał nawracać poganna wiarę chrześcijańską c) został zamordowany przez Prusów 3. a) Otton był cesa-rzem. b) Otton przybył do Polski, aby się modlić przy grobie świętego Wojciecha i poznaćBolesława. c) Otton był pełen podziwu dla potęgi i bogactwa Bolesława. 4. 1000 r.5. Wielkopolska 6. a) A b) B 7. Wyrazy bliskoznaczne: król – władca, monarcha,misja – zadanie, posłannictwo, kapłan – ksiądz, duchowny; wyrazy pokrewne: król – króle-stwo, królewna, misja – misjonarz, misyjny, kapłan – kapłański, kapłaństwo 8. Gniezno,korona, biskup, encyklopedia, tworzyć, łączyć 9. a) królowa, koronacja, cesarstwo, gnieź-nieński, cesarski, pokojowy, kościelny b) wyjechać, zaufać, przemówić, powitać c) droga,kościół, kapłan, berło, cesarz, król 10. A–F, N–R 11. 1 – bojkot, 2 – Bolechowska Alina,3 – bolero, 4 – Bolesław I Chrobry, 5 – Bolesław II Śmiały, 6 – Boliwia 12. – patrz,ok. – około, pol. – polski, czes. – czeski 13. W notatkach encyklopedycznych stosuje sięskróty, aby hasła nie były zbyt rozbudowane i nie zajmowały dużo miejsca. 14. a, d, e

1.

155

p6kl str. 155

2. koledze lubiącemu poznawać nowe miejsca, wyżynnym, różnorodny, białego, wiele3. „borach olsztyńskich”, „jarach olsztyńskich” 4. „sośnina i dąbrowa” 5. „Jak We-nus pachnie szałwia” 6. „tęcza mosty rozstawia”, „komar płacze w promieniu”, „niebo sięzaśmiewa” 7.

Władysław Łokietek Kazimierz Wielki

Zjednoczył Polskę po rozbiciu dzielnico-wym.Zawdzięczał swój przydomek niskiemuwzrostowi.W 1320 roku koronował się na króla Pol-ski.

Mówi się o nim, że zastał Polskę drew-nianą, a zostawił murowaną.Założył w Krakowie pierwszy w Polsceuniwersytet.Był ostatnim królem z dynastii Pia-stów.Wzniósł wiele zamków warownych.

8. Za pa|no|wa|nia Ka|zi|mie|rza Wiel|kie|go w Pol|sce za|kła|da|no no|we wsie, mia|sta siębo|ga|ci|ły, wy|bu|do|wa|no o|ko|ło pięć|dzie|się|ciu zam|ków o|bron|nych. 9. król, miał,od, był 10. Przykładowe odpowiedzi: a) niższy od towarzyszących mu osób b) najwyższy11. Przykładowa odpowiedź: Malarz chciał przypodobać się królowi. 12. Tekst powstałpo to, aby zachęcić do zwiedzania Jury Krakowsko-Częstochowskiej. 13. Należało podkre-ślić: powinien odwiedzić, wspaniałe, szczególnie pięknie i tajemniczo, powinien zobaczyć,malownicze, najsłynniejsze, warte odwiedzenia

1.

2. Przykładowe odpowiedzi: grube i wysokie mury, fosa, obfite zapasy żywności3. Przykładowe objaśnienia: 1. Dawna stolica państwa zakonnego. 2. Król Polski, zwycięzcaspod Grunwaldu. 3. Miejsce najsłynniejszej bitwy Polaków z Krzyżakami. 4. Imię królowej

156

p6kl str. 156

Polski, żony Władysława Jagiełły. 5. Rycerz należący do zakonu krzyżackiego. 7. Państwopołączone unią z Polską. 4. niezgoda, nieporządek, nieprawda, nieprzyjaciel, niepunk-tualny, niełatwy, niewesoły (nieszczęśliwy), niepotrzebny, niedaleko, niegłośno, nieładnie,niemłodo 5. niepalenie, niewchodzenie, niewprowadzanie 6. Drogę w labiryncie wyzna-czają kolejno wyrazy: nieprzyjaźnie, nieosiągalny, niepodejrzliwy, nieprzeciętny, nierówno,nieprzytulny, nieoficjalnie 7. W połowie XV wieku Niemiec Jan Gutenberg wynalazł druk.Dzięki wynalezieniu druku książki stały się tańsze. Książki mogli kupić już nie tylko najbo-gatsi. Wynalazek pozwolił na powielanie książki w wielu egzemplarzach. 8. 1 – Tabliczkiz wypalonej gliny. 2 – Zwój papirusu nawinięty na rolki. 3 – Książka przepisywana ręczniew okładce z drewna powleczonego skórą. 4 – Druk na papierze z formy wykonanej z desekpokrytych farbą. 5 – Tekst odbijany na papierze dzięki użyciu ruchomych czcionek wynalezio-nych przez Gutenberga. 6 – Wykorzystywanie komputera podczas przygotowywania książkido druku.

1. B 2. D 3. D 4. B 5. A 6. C 7. B 8. kolejno: Krzysztof Kolumb – po-dróżnik, Mikołaj Kopernik – uczony, Zygmunt I Stary – władca, Leonardo da Vinci – artysta9. Krzysztof Kolumb, Zygmunt I Stary, XV, XVI 10. Należało zaznaczyć: zegarek, balo-nik, telefon komórkowy, rower, deskorolkę 11. Należało podkreślić: spytał, tworzy, odparł,biorę, odrąbuję, jest 12. spytał – spytać, tworzy – tworzyć, biorę – brać, odrąbuję – odrąby-wać, jest – być 13. cztery, dwa 14. Kolejność wpisywania czasowników do diagramu:przyjdzie, zawiniemy, goniliśmy, odrobicie, stworzyli; hasło: odrodzenie 15. wyrzeźbić –wyrzeźbi, stworzyć – stworzy, namalować – namaluje; rzeźbić – będzie rzeźbić (będzie rzeź-bił/rzeźbiła/rzeźbiło), tworzyć – będzie tworzyć (będzie tworzył/tworzyła/tworzyło), malować– będzie malować (będzie malował/malowała/malowało) 16. Gdybym był na Wawelu,zobaczyłbym arrasy. Gdybyś pojechał do Fromborka, obejrzałbyś pamiątki po Mikołaju Ko-perniku. 17. W muzeum zobacz eksponaty związane z życiem szlachty. Wybierz się doWłoch i obejrzyj rzeźby Michała Anioła. 18. 1 – i, 2 – d, 3 – j, 4 – e, 5 – c, f, 6 – a,7 – b, g, 8 – h (można także wpisać f) 19. Należało skreślić: jedzenie lodów, siadanie nagablotach, bieganie, dotykanie eksponatów, głośne zachowywanie się

1. Tytus spadł na grzbiet konia Uniknął obrażeń.Koń nagle ruszył z miejsca, pociągając za sobą wóz. Koń się wystraszył.Powiał wiatr. Skrzydło wiatraka się poruszyło.Uzyskali informację o miejscu znalezienia cegieł. Zadali gospodarzowi pytanie o cegły.Okoliczni mieszkańcy zniszczyli średniowieczny zabytek. Okoliczni mieszkańcy nie znalihistorycznej wartości ruin.

157

p6kl str. 157

2. wiatrak, ruiny zamku z XIV wieku 3. Przykładowa odpowiedź: Tytus narażał się naniebezpieczeństwo, a poza tym niszczył zabytek. 4. Pojazd służy do latania, a kształ-tem przypomina żelazko. 5. – kościół, – zamek, – zakład przemysłowy,

– teatr, – most 6. Gdańsku, południe, południowy wschód 7. Gdańsk, War-szawa, Wieliczka, Kraków, Częstochowa, Malbork 8. a) potop szwedzki b) XVII wiek9. nieumiejętność – nie umieć, niezdecydowanie – nie zdecydować, niedotrzymywanie –nie dotrzymywać 10. Przykładowy regulamin: Nie biegaj po budynku. Nie krzycz. Nieśmieć. Nie niszcz roślin. Nie ślizgaj się po posadzkach. Nie przesuwaj mebli ani innychznajdujących się w pałacu przedmiotów. 11. nie opierają się, nie padną, nie dostrzega,nie odróżniając, nietrwałe, niedługi, niewiele, nietrwałe, nie liczyć, nie pozostało, nie ma12. Obydwa źródła wyjaśniają pochodzenie nazwy miasta. 13. źródło A 14. w źró-dle B; przykłady: notowana w źródłach, przyrostkiem, staropolskich, imion złożonych

1. a) „o godzinie dziewiątej” b) „przedstawioną na reprodukcjach słynną polską husarię”c) „cesarz Leopold I poprosił króla Jana III Sobieskiego o pomoc, bo wojska tureckiego we-zyra Kara Mustafy obległy miasto” d) „przyjście z pomocą oblężonemu miastu” e) „niemożna powiedzieć, że jego apel odniósł całkowity skutek” 2. Austria 3. sojusznikiem,przeciwnikiem 4. XVII wiek 5. 1 – Jan III Sobieski zostaje wybrany na króla Polski.2 – Wezyr turecki Kara Mustafa oblega Wiedeń. 3 – Cesarz Leopold I prosi króla Jana IIISobieskiego o pomoc. 4 – Jan III Sobieski wyrusza ze swoją armią na odsiecz. 5 – Wojskadowodzone przez Jana III Sobieskiego pokonują Turków. 6 – Turcy wycofują się spod Wied-nia, a ich obóz wpada w ręce zwycięzców. 6. C 7. a) bitwą, Wiedniem, historia, wezyr,Kara Mustafa, Janowi III Sobieskiemu, garnek, makiem, symbol, potęgi, liczebności, wojsk,król, odpowiedzi, ilość, pieprzu, armia, prawdziwości, historyjki b) Wiedeń, Kara Mustafa,Jan III Sobieski 8. mianownik (kto? co?) król, dopełniacz (kogo? czego?) króla, celownik(komu? czemu?) królowi, biernik (kogo? co?) króla, narzędnik (z kim? z czym?) z królem, miej-scownik (o kim? o czym?) o królu, wołacz – królu! 9. miastem – N. lp., r.n., muzyki – D.lp., r.ż., kawy – D. lp. r.ż. 10. wiedeńczyk, warszawiak (warszawianin) 11. „Historiidla kl. VI”, „Słownik języka polskiego”, „Atlasie historycznym”, „Słowniku ortograficznym”,„Atlas geograficzny” 12. a) encyklopedia powszechna b) słownik ortograficzny

1. wesoły – szkoły, czas – las 2. Wszystkie utwory są tematycznie związane ze szkołą.3. żartobliwy, krótki, rymowany 4. P: świecić przykładem, pójść po rozum do głowy;N: nauka poszła w las 5. mądry: ma olej w głowie, ma głowę nie od parady, ma głowę

158

p6kl str. 158

na karku; głupi: kapuściana głowa, ma sieczkę w głowie, nie grzeszy mądrością, niespełnarozumu 6.

Uczeń ma prawo Uczeń ma obowiązek

znać odpowiednio wcześnie terminyprac klasowych

korzystać z biblioteki szkolnej

odpoczywać na przerwach

wypowiadać swoje poglądy

odrabiać prace domowe

uważać w czasie lekcji

przychodzić punktualnie na zajęcia

dbać o sprzęt szkolny

7. Przykładowe pytania: a) Do czego mają prawo wszyscy ludzie? b) Kto ma prawo wyboruposłów, senatorów i prezydenta? c) Jaki obowiązek ma każdy człowiek? 8. a) „Porad-niku Dobrej Gospodyni”, „Poradnika Dobrej Gospodyni” b) Należało skreślić: nie odmienia9. a) „Robinson Kruzoe”, b) „W pustyni i w puszczy” c) „Księżniczka na ziarnku grochu”10. a) „Wakacje z duchami”, „Ślady rysich pazurów”, „Głowa na tranzystorach”, „Kwiatkalafiora” b) „Przegląd Sportowy”, „Młody Technik”, „Wokół współczesności”, „Matematykaw Szkole”, „Świat Języka Angielskiego”, „Mój Pies”, „Poznaj swój kraj” 11. a) dla intere-sujących się futbolem b) dla interesujących się przyrodą (biologią) c) dla interesującychsię komputerami d) dla interesujących się medycyną (zdrowiem)

1. (a) chodziła (b) wiatr (c) chwila (d) łaskę (e) mizerota (f) ziaren (g) właśnie(h) gołębiowi (i) swych (j) obietnicę 2. Przykładowa odpowiedź: Należy pomagać słab-szym. 3. Należało podkreślić: zniszczenie kraju po wojnach toczonych przez Polskę w XVIIi na początku XVIII wieku, wtrącanie się sąsiednich państw w sprawy polskie, nieliczna i źlewyposażona armia, liberum veto 4. XVIII, 23, 123, 1791 5. mały – duży, ubogi – bo-gaty (zamożny), wysoki – niski, ciemny – jasny, szeroki – wąski, obszerny – ciasny (wąski)6. koń – kary, wierzchowy, pociągowy, gniady; człowiek – łaskawy, kłótliwy, rudy, wyrozu-miały, pogodny, hojny; samochód – luksusowy, sportowy, czerwony 7. Należało podkre-ślić: najsłynniejszym, biblijnym, słabym, niewysokim, brutalną 8. Przykładowe odpowie-dzi: a) silniejszy, sprytniejszy b) najsłynniejsza 9. Przykładowe odpowiedzi: a) Jacekmógł dostać złą ocenę ze sprawdzianu, bo nie nadrobił zaległości. Poza tym obaj chłopcymogli być ukarani za nieuczciwość. b) Tomek mógłby pomóc Jackowi w nauce matematyki,na przykład wspólnie z nim rozwiązując zadania. 10. Przykładowe odpowiedzi: a) Możnazrobić zakupy lub wynieść śmieci. Można również zaproponować pomoc w załatwieniu in-nych spraw wymagających wyjścia z domu. b) Można pomóc w przygotowaniu posiłkualbo w sprzątaniu mieszkania.

159

p6kl str. 159

1. Przykładowe pytania: Kiedy żył H. Ch. Andersen? Z jakiego kraju pochodził H. Ch. An-dersen? 2. skromnie ubrany, wychudzony 3. encyklopedia 4. Przykładowy dialog:Andersen – Chciałbym zostać aktorem w pańskim teatrze.Dyrektor – Nie mogę przyjąć do pracy kogoś, kto tak wygląda.Andersen – Kiedy dostanę wysoką pensję, z pewnością utyję.Dyrektor – Powtarzam, że nie mogę przyjąć pana do pracy.5. a) Należało wpisać wydarzenia oznaczone datami: Polska – 1807, 1810, 1830, 1863;Świat – 1804–1815, 1875, 1879 b) Należało podkreślić wydarzenia oznaczone datami:1807, 1830, 1863 6. Prawidłowa kolejność wyrazów: konno, najwyraźniej, przypad-kowo, samotnie, uważnie, wysoko, dalej, szybko, wyraźnie, pusto, ponuro 7. Należałopodkreślić: niezbicie, szczególnie, bohatersko, bardzo ciężko 8.

M A J N O M L K P T U K A J

S Z E C Y B O D S F H K E Y

N M I B N K L K J K L I P Z

J Z N D D I O F K R P U E S

S P Ś C A O M E B E T M Z O

U B E R Ł O K A L S L N R W

D N Z I K L O J G E M Y B I

J O C B O H A T E R S K O R

S F W I D N K L E C Z Y D O

A U G T Y R D Z I E L N Y M

9. Przykładowa odpowiedź: Praca Antka jest namalowana ładnie, schludnie, porządnie.Praca Jacka jest namalowana niechlujnie, niestarannie, niedbale. 10. „Pożar BibliotekiAleksandryjskiej”; przykładowe uzasadnienie: tekst został opublikowany w gazecie, utrzy-many jest w stylu informacyjnym – wymienia fakty i liczby, podaje informacje ogólnie znanelub dostępne w innych źródłach, w tekście nie ma wydarzeń fantastycznych, nieprawdopo-dobnych 11. wieże zamku sięgające do nieba, smok ziejący ogniem 12. a) „Brzydkiekaczątko” b) „Królowa śniegu” c) „Dziewczynka z zapałkami”

1. Należało podkreślić: Zwyczaj wysyłania kart świątecznych trafił do Polski od naszychzachodnich sąsiadów. W XIX wieku na polskich kartkach często znajdowały się treści pa-triotyczne. Do urzędów wysyłano karty świąteczne z żeliwa. Najstarsza zachowana kartka

160

p6kl str. 160

świąteczna pochodzi z XV wieku. Dzisiejsze kartki świąteczne zawierają powtarzające sięmotywy zdobnicze. Powyższy tekst mówi o kartkach świątecznych. 2. cztery, koloniach,odzyskanie niepodległości, Józef Piłsudski, 11 listopada 3. liczebniki: jeden, pierwszy;pytania: ile? który? 4. ile: dwa; który (które): pierwsze, drugie, trzecie 5. Należałopodkreślić: odczytywanie daty z kalendarza, zapisywanie życzeń świątecznych i adresu nakartce pocztowej, sprawdzanie wydruku z kasy sklepowej, zapisywanie przepisu na babkęwielkanocną 6. pięćdziesiąt, dziewiętnaście, sześćset, dziewięćset 7. 1 I – Nowy Rok,1 V – Święto Pracy, 3 V – rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja, 26 V – Dzień Matki,1 VI – Dzień Dziecka, 11 XI – Święto Niepodległości 8. Przykładowe odpowiedzi: np.a) ubieranie choinki, uroczysta wieczerza, dzielenie się opłatkiem, śpiewanie kolęd, obda-rowywanie się prezentami b) topienie Marzanny c) lanie wosku, wróżby andrzejkowe

1. C 2. A 3. C 4. D 5. B 6. B 7. A 8. B 9. 1918 10.

Zagrożenia w rozwojuniepodległej Polski

Szanse w rozwojuniepodległej Polski

zacofanie rolnictwa na wschodzie i połu-dniu kraju

bezrobociezniszczenia w kraju po I wojnie świato-

wejróżnice w poziomie gospodarki będące

skutkiem podziału ziem między trzech za-borców

budowa portu i miasta Gdynientuzjazm społeczeństwa spowodowany

odzyskaniem niepodległościbudowa nowych zakładów przemysło-

wychwprowadzenie powszechnego i bezpłat-

nego nauczania

11.albo wracasz do domu drogą dokąd? którędy?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Może to był ktoś całkiem nieznany? jaki?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Może zacny, a może ktoś bliski? jaki?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Z jego pracy wszyscy korzystamy, czyjej?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

bo każda praca – dla wszystkich. która?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

I pamiętaj czasami o tym, kiedy? o czym?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

wszyscy dla ciebie swoją zrobili robotę czyją?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

i dla wszystkich jest twoja praca. czyja?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

161

p6kl str. 161

12. Przykładowe zadania: Na lekcjach historii uczniowie uczą się o odbudowie kraju po woj-nie. Nauczyciel chętnie opowiada swoim uczniom o Ignacym Paderewskim. 13. Mad-Nar14.

autor

tytuł

miejsce

wydania

wydawnictwo rok wydania

liczba

stron

15. 1 – „Awantura o Basię”, 2 – „Bezgrzeszne lata”, 3 – „Panna z mokrą głową”, 4 – „Sza-leństwa panny Ewy”, 5 – „Szatan z siódmej klasy” 16. Historia Polski

1. (1) Konspiracyjna działalność Basi, Leszka i matki. (2) Wizyta staruszki. (3) Prawdao tajemniczym pakunku. (4) Przenoszenie niebezpiecznych paczek. (5) Spotkanie z nie-mieckim patrolem. (6) Odważna decyzja Basi. 2. Akcja rozgrywa się podczas drugiejwojny światowej. 3. Przykładowe odpowiedzi: Basia przenosiła z matką konspiracyjnegazetki i granaty. Schowała się do bramy, zabierając ze sobą granaty. 4. Adolf Hitlerbył przywódcą III Rzeszy, doprowadził do wybuchu drugiej wojny światowej. 5. a) „Naszaprzewaga techniczna załamie nerwowo Polaków”. b) „Bądźcie bez litości. Bądźcie brutalni”.„Zniszczenie Polski jest naszym pierwszym zadaniem”. „wojna ma być wojną wyniszczenia”.6. Przykładowa odpowiedź: We wrześniu 1939 r. Polska została zaatakowana z północyi zachodu przez Niemców, a ze wschodu – przez ZSRR. 7. 6, 1945 8. Podmioty:wojna, obywatele, walki, wojska, Polacy; orzeczenia: trwała, pochłonęła, uczestniczyli, to-czyły się, okupowały, rozpoczęli; hasło: polski ruch oporu 9. Przykładowe zdanie: Walczyliza ojczyznę. 10. Przykładowe dokończenie: Na podwórku nastąpiła eksplozja. Dzieci zo-stały dotkliwie poranione i znalazły się w szpitalu. 11. a) powinni nie dotykać znaleziskai poinformować o nim rodziców b) powinni zawiadomić policję

162

p6kl str. 162

1. Wersy należało wpisać w następującej kolejności:Szarych Szeregów szary bohaterze?Słyszę, jak w biegu wołasz jednym tchem:Tobie historia dodała wieki –2. Należało podkreślić: „Widzę cię – biegniesz, podtrzymując hełm,/Pod którym niknieśmiesznie mała głowa. . .” 3. Przykładowe uzupełnienia: Szarych Szeregów, wolność (War-szawę), ojczyznę (Polskę), następne pokolenia (potomni), zwrotek (strofek), wersy 4. lat– padł, żołnierzem – bohaterze, głowa – Mokotowa, wieki – zasieki 5. dawnych, szary,mała 6. Przykładowe odpowiedzi: śmierć żołnierzy na froncie, okupacja kraju przez obcewojska, cierpienia więźniów w obozach, zburzenie wielu miast, kalectwo i śmierć milio-nów ludzi 7. Należało podkreślić: każdej, niewinni, mieszkalne, inne, cywilnej, pod-stawowych, zrujnowany 8. Przykładowe przydawki w tekście: zrozpaczony (chłopiec),opuszczona (głowa), zakryta (twarz), zburzony (dom), wybita (szyba), płonące (ruiny), pęk-nięty (mur) 9. Pomnik upamiętnia bohaterską obronę Westerplatte we wrześniu 1939 r.10. Przykładowa odpowiedź: W każdym kraju pamięta się o ważnych wydarzeniach z prze-szłości. Należy pamiętać o drugiej wojnie światowej, aby podobna tragedia już się nie po-wtórzyła.

1. Pogoda (Miesiące): 1, 9, 12, Praca: 2, 5, 8, 13, Relacje międzyludzkie: 3, 6, 11,Zachłanność: 4, 7, 10 2. Co kraj, to obyczaj. Jaka praca, taka płaca. Kto dobrze orze,ma chleb w komorze. Dla przyjaciela nowego nie opuszczaj starego. U skąpego zawsze poobiedzie. 3.

163

p6kl str. 163

4. Podhale – Wigilia, Wielkopolska – andrzejki, Kaszuby – śmigus-dyngus, Śląsk – Wigilia5. Dopełnienia: dziurę, nogą, tupać, o remoncie; okoliczniki: w piwnicy, w górę, w suficie,pod podłogą, w górę, na Giewoncie 6. z Podhalem 7. Właściwa kolejność: Kaszub,świat, krainie, nią, wówczas/wtedy, Stwórcy, najsłabiej, wtedy/wówczas, jeziora, lasy, pa-górki, do dziś 8. Dożynki obchodzi się na wsi. Zabawy dożynkowe rozpoczynają się pożniwach. Wieńce dożynkowe wykonuje się powoli i starannie. 9. Przykładowe zdanie:Wieniec dożynkowy wykonuje się z kłosów zbóż, kwiatów i wstążek. 10. 1 – b, 2 – a,3 – d, 4 – c

1. B 2. D 3. D 4. A 5. D 6. C 7. A 8. B 9. A – 5, B – 1, C – 3, D – 4, E – 2

10. 1 – ognisko, 2 – lampa wykonana z wyżłobionego kamienia wypełnionego tłuszczemzwierzęcym, 3 – świeca, 4 – lampa naftowa, 5 – żarówka elektryczna 11. Przykładowe od-powiedzi: a) pozytywny – ludzie mogą się szybko przemieszczać; negatywny – na drogachdochodzi do wielu wypadków b) pozytywny – praca w wielu biurach przebiega spraw-niej; negatywny – zbyt częste spędzanie czasu przed komputerem ma niekorzystny wpływna wzrok 12. Oznaczenia literowe należało wstawić w następującej kolejności: P, O, O,O, O, O, R 13. Przykładowe zdania: Na czym polega odkrycie? Co nazywamy wyna-lazkiem? Jaką funkcję pełnią wynalazki w życiu codziennym? 14. Przykładowe zdania:Używaj tylko sprawnego roweru. Na ulicy bądź uważny. Przestrzegaj znaków drogowych.15. Należało podkreślić: Chroń małe dzieci przed dostępem do kuchenki, kiedy piekarnikjest rozgrzany. Zapal płomień natychmiast po uruchomieniu dopływu gazu. Nie baw się po-krętłami. Zadbaj, aby kuchenkę do sieci gazowej podłączył uprawniony do tego specjalista.Przed wyjściem z domu upewnij się, że gaz jest wyłączony. 16. Przykładowe wskazówki:a) Wyłączaj żelazko z prądu po zakończeniu prasowania. b) Nie używaj suszarki podczaskąpieli w wannie.

2. Ty, Twój 3. nadawca: Marta, adresat: Marek 4. za pomocą poczty elektronicznej(e-maila) 5. nagłówek, podpis, postscriptum 6. spędzający przy komputerze bardzodużo czasu, niemogący się od niego oderwać i zająć czymś innym 7. rodziciele, kasa,główkować, koleś 8. Przykładowe wypowiedzi: a) Ma negatywny wpływ na graczy, gdyżuczy brutalności, okrucieństwa. b) Ma pozytywny wpływ na użytkownika, gdyż w atrakcyjnysposób rozwija jego umiejętności. 9. Przykładowe odpowiedzi: pilot – komputer informujego o położeniu samolotu, policjant – może szybko uzyskać ważne informacje, np. podczasprzeprowadzania kontroli drogowej, architekt – wykorzystuje komputer przy projektowaniubudynków, uczeń – może się uczyć, korzystając z internetu i programów multimedialnych

164

p6kl str. 164

10. Przykładowe odpowiedzi: zaleta – informacje w systemie komputerowym zajmują mniejmiejsca niż informacje zapisane na papierze, wada – gdy zabraknie prądu, trudniej dotrzećdo informacji przechowywanych w systemie komputerowym 11. Orzeczenia: spędza,ułatwiają, dostarczają, służy, używa się, wykorzystują, chcą, dociera, przyswaja, wymaga;zdania złożone: Komputer służy nie tylko do zabawy, ale przede wszystkim używa się gojako podstawowego narzędzia pracy w wielu zawodach. Producenci reklam wykorzystujątelewizję i internet, bo chcą dotrzeć do jak największej liczby odbiorców. Za pośrednictwemtelewizji i sieci komputerowej do przeciętnego człowieka dociera tak dużo informacji, żeprzyswaja on tylko część z nich – dlatego oglądanie telewizji wymaga dokonywania wyboru.12. Na świecie jest coraz więcej komputerów i stają się one coraz tańsze. Już teraz możnadokonywać zakupów za pośrednictwem komputera – wystarczy, że klient wybierze towari zapłaci za niego kartą kredytową. Komputer może sterować różnymi urządzeniami domo-wymi, dzięki czemu o określonej godzinie włącza się ogrzewanie lub zaczyna grać muzyka.Obecnie w prawie każdym domu znajduje się telewizor, jednak kilkadziesiąt lat temu na tourządzenie mogli sobie pozwolić tylko najbogatsi. Różne stacje telewizyjne prowadzą bada-nia oglądalności programów i wycofują te najmniej popularne. 13. Agrobiznes, 14.30,Gość programu (Panorama, Wiadomości), Gotowanie na ekranie, Śpiewające fortepiany,19.00, 19.30, Zakochany listonosz, Noc w mieście 14. Przykładowa odpowiedź: Wierszmówi o zbyt długim przesiadywaniu przed telewizorem. 15. Zdrowie – brak ruchu fizycz-nego może prowadzić do schorzeń kręgosłupa; intelekt – taki sposób spędzania wolnegoczasu nie pozwala uczyć się nowych rzeczy

1. D 2. B 3. C 4. C 5. B 6. A 7. D 8. Przykładowe epitety: „indiańskichścieżkach”, „słonecznymi promieniami”, „strzały złote”; porównania: „lato smagłe jak India-nin”; przenośnie: „lato po indiańskich chodzi ścieżkach”, „lato przez zarośla idzie z nami”,„lato w wigwamie z nami mieszka”, „lato patrzy”, „lato puszcza strzały”; rymujące się wy-razy: Indianin – nami – promieniami, ścieżkach – mieszka, totem – złote 9. a) kołodziejb) bednarz c) kowal d) bartnik 10. Przykładowe odpowiedzi: kelner, bileterka, prze-wodnik, producent namiotów, kierowca autokaru 11. Zawody istniejące od kilkuset lat:pisarz, murarz, garncarz, szklarz, stolarz, młynarz; zawody istniejące od XX wieku: muzykrockowy, pilot wycieczek, kosmonauta, pilot, informatyk, reżyser filmowy 12. Nadmierneopalanie źle wpływa na skórę, może nawet powodować raka. Skoki do wody w niedo-zwolonym miejscu są niebezpieczne, mogą spowodować złamanie kręgosłupa i kalectwo.13. Przykładowy tekst: Bardzo chcieliśmy pojechać nad morze. Na początku wakacji na-reszcie się tam wybierzemy. Tata zamierzał wyruszyć w drogę samochodem, ale mama zde-cydowała, że pociąg będzie lepszy. Podróż autem jest zbyt męcząca. Sprawdziliśmy roz-kład jazdy i już wiemy, że będziemy na miejscu o 18.00. 14. Przykładowe poprawki:żarcie – jedzenie (posiłki), belframi – nauczycielami, ciuchów – ubrań, rozwalił się – po-psuł się 15. a) Biegi można polecić informatykowi, a oglądanie telewizji – listonoszowi.

165

p6kl str. 165

b) Dokonując wyboru, należy się kierować ilością ruchu fizycznego podczas wykonywaniapracy zawodowej. 16. Przykładowa wypowiedź: Ten chłopiec wypoczywał biernie, miałzbyt mało ruchu. 17. Przykładowe wypowiedzi: jazda na rowerze, gra w piłkę, biegi prze-łajowe 18. Należało wstawić kreski przed zdaniami rozpoczynającymi się od wyrazów:Bieszczady zachowały. . ., Część Kaszub. . ., Na południe od Kaszub. . . 19. Należało wsta-wić kreski przed wersami: „Nad morzem, w górach – rozrywek tyle”, „Lecz po miesiącachnaszej rozłąki”

166

p6kl str. 166

Wszystkie książki Wydawnictwa są dostępne w sprzedaży wysyłkowej.Zamówienia prosimy nadsyłać pod adresem:

Gdańskie Wydawnictwo Oświatoweskrytka pocztowa 5980-876 Gdańsk 52

tel./fax 0 801 643 917, fax 058 340 63 61tel. 058 340 63 60, 058 340 63 63

e-mail: gwo@gwo.pl http://www.gwo.pl

p6kl str. 168

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym E-ksiazka24.pl.