jeofİzİk mÜhendİslerİne neden İhtİyaÇ vardir ?

24
JEOFİZİK NEDİR ? JEOFİZİK NEDİR ? İsminden de anlaşılacağı üzere JEOFİZİK yerin İsminden de anlaşılacağı üzere JEOFİZİK yerin ve onun atmosferinin fiziği ile ilgilidir. ve onun atmosferinin fiziği ile ilgilidir. Yerin oldukça düzensiz bir mıknatıs gibi Yerin oldukça düzensiz bir mıknatıs gibi davrandığını bulan Gilbert ve Newton’un davrandığını bulan Gilbert ve Newton’un yerçekimi kavramları Jeofiziğin başlangıcı yerçekimi kavramları Jeofiziğin başlangıcı olduğu söylenebilinir. Her türlü metallerin olduğu söylenebilinir. Her türlü metallerin ve petrol ürünlerine aşırı gereksinim hızla ve petrol ürünlerine aşırı gereksinim hızla artması görünmeyen yer altı yapılarının ve artması görünmeyen yer altı yapılarının ve yataklarının saptanması ve haritalanması için yataklarının saptanması ve haritalanması için sürekli artan hassasiyetli bir çok jeofizik sürekli artan hassasiyetli bir çok jeofizik teknik geliştirilmektedir. teknik geliştirilmektedir.

Upload: kaethe

Post on 15-Jan-2016

84 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

- PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

Page 1: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

JEOFİZİK NEDİR ?JEOFİZİK NEDİR ?

İsminden de anlaşılacağı üzere JEOFİZİK yerin ve onun İsminden de anlaşılacağı üzere JEOFİZİK yerin ve onun

atmosferinin fiziği ile ilgilidir. Yerin oldukça düzensiz bir atmosferinin fiziği ile ilgilidir. Yerin oldukça düzensiz bir

mıknatıs gibi davrandığını bulan Gilbert ve Newton’un mıknatıs gibi davrandığını bulan Gilbert ve Newton’un

yerçekimi kavramları Jeofiziğin başlangıcı olduğu yerçekimi kavramları Jeofiziğin başlangıcı olduğu

söylenebilinir. Her türlü metallerin ve petrol ürünlerine söylenebilinir. Her türlü metallerin ve petrol ürünlerine

aşırı gereksinim hızla artması görünmeyen yer altı aşırı gereksinim hızla artması görünmeyen yer altı

yapılarının ve yataklarının saptanması ve haritalanması yapılarının ve yataklarının saptanması ve haritalanması

için sürekli artan hassasiyetli bir çok jeofizik teknik için sürekli artan hassasiyetli bir çok jeofizik teknik

geliştirilmektedir.geliştirilmektedir.

Page 2: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

Yeni yerleşim alanlarının belirlenmesinde, şehir ve bölge Yeni yerleşim alanlarının belirlenmesinde, şehir ve bölge

planlarına esas imar projelerinde, baraj, karayolu, demiryolu, planlarına esas imar projelerinde, baraj, karayolu, demiryolu,

tünel, köprü, havaalanı, liman gibi mühendislik yapılarının tünel, köprü, havaalanı, liman gibi mühendislik yapılarının

zemin ve temel etütlerinde; zemin ve temel etütlerinde;

Dünyada ve ülkemizde temiz su kaynaklarına olan ihtiyaç Dünyada ve ülkemizde temiz su kaynaklarına olan ihtiyaç

giderek artmaktadır. Günümüzde olduğu gibi, gelecekte de giderek artmaktadır. Günümüzde olduğu gibi, gelecekte de

suya olan ihtiyaç artacaktır. Yeraltı suyu kaynaklarının suya olan ihtiyaç artacaktır. Yeraltı suyu kaynaklarının

belirlenmesinde, yeraltı su kirliliğinin araştırılmasında; belirlenmesinde, yeraltı su kirliliğinin araştırılmasında;

Enerjinin savaş nedeni olduğu, dünya ve ülkemizin enerji Enerjinin savaş nedeni olduğu, dünya ve ülkemizin enerji

kriziyle boğuştuğu bir ortamda, jeotermal, petrol, doğalgaz, kriziyle boğuştuğu bir ortamda, jeotermal, petrol, doğalgaz,

maden aramalarında; maden aramalarında;

Page 3: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

Dünyada üretim değeri 1,5 triyon ABD Doları değerinde, 10 Dünyada üretim değeri 1,5 triyon ABD Doları değerinde, 10

milyar ton maden üretilmektedir. Bunun % 75‘i enerji milyar ton maden üretilmektedir. Bunun % 75‘i enerji

hammaddeleri, % 10 metalik madenler, % 15‘i endüstriyel hammaddeleri, % 10 metalik madenler, % 15‘i endüstriyel

hammaddelere aittir. Başta kömür, petrol gibi enerji kaynakları hammaddelere aittir. Başta kömür, petrol gibi enerji kaynakları

ve metaller olmak üzere ekonomiye katma değer yaratacak ve metaller olmak üzere ekonomiye katma değer yaratacak

kaynakların halkın ve kamunun hizmetine sunmak üzere; kaynakların halkın ve kamunun hizmetine sunmak üzere;

Yenilenen Türkiye Diri Fay Haritası incelendiğinde, nüfus Yenilenen Türkiye Diri Fay Haritası incelendiğinde, nüfus

yoğunluğunun fazla olduğu yerleşim alanlarının çoğunun diri yoğunluğunun fazla olduğu yerleşim alanlarının çoğunun diri

fayların üzerinde ya da yakın çevresinde olduğu fayların üzerinde ya da yakın çevresinde olduğu

görülmektedir. Bu bölgelerdeki tüm mühendislik yapıların, görülmektedir. Bu bölgelerdeki tüm mühendislik yapıların,

projelendirildikleri alanların mühendislik sismolojisi özellikleri projelendirildikleri alanların mühendislik sismolojisi özellikleri

göz önünde bulundurularak inşa edilmesi hayati önem göz önünde bulundurularak inşa edilmesi hayati önem

taşımaktadır. Ülkemizin deprem gerçeği göz önüne alınarak taşımaktadır. Ülkemizin deprem gerçeği göz önüne alınarak

yasal düzenlemeler yapılmalı ve kamu kurum kuruluşlarında yasal düzenlemeler yapılmalı ve kamu kurum kuruluşlarında

çalışmak üzere;çalışmak üzere;

Page 4: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

Deprem ve afet tehlikesi ile karşı karşıya olan Deprem ve afet tehlikesi ile karşı karşıya olan

ülkemizde, yeraltının dinamik parametreleri, taşıma ülkemizde, yeraltının dinamik parametreleri, taşıma

gücü, yeraltı suyu varlığı, yeraltı yapısı, bölgesel gücü, yeraltı suyu varlığı, yeraltı yapısı, bölgesel

deprem analizi, yer kırıklıklarının hareketleri, deprem analizi, yer kırıklıklarının hareketleri,

oturma, sıvılaşma ve yer kaymalarının boyutları gibi oturma, sıvılaşma ve yer kaymalarının boyutları gibi

zeminin fizikî özelliklerini belirleyen çalışmalar zeminin fizikî özelliklerini belirleyen çalışmalar

yönünden, Belediyeler ve İl Özel İdarelerinde;yönünden, Belediyeler ve İl Özel İdarelerinde;

JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE ihtiyaç vardır.JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE ihtiyaç vardır.

Page 5: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

JEOFİZİĞİN İLGİ ALANLARIJEOFİZİĞİN İLGİ ALANLARI Maden AramalarıMaden Aramaları Petrol ve Doğal Gaz AramalarıPetrol ve Doğal Gaz Aramaları Yeraltı Su Aramaları ve JeotermalYeraltı Su Aramaları ve Jeotermal Kömür AramalarıKömür Aramaları Zemin AraştırmalarıZemin Araştırmaları Çevre SorunlarıÇevre Sorunları Arkeolojik AraştırmalarArkeolojik Araştırmalar Deniz AraştırmalarıDeniz Araştırmaları Uzaktan AlgılamaUzaktan Algılama Yer İçi Araştırmaları (Yapısı ve Dinamiği)Yer İçi Araştırmaları (Yapısı ve Dinamiği)

Page 6: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

JEOFİZİĞİN ÇALIŞMA ALANLARIJEOFİZİĞİN ÇALIŞMA ALANLARI Kurumlar:Kurumlar:

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Maden Tetkik ve Arama Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Maden İşleri Genel Müdürlüğü, Genel Müdürlüğü, Maden İşleri Genel Müdürlüğü, ETİMADEN İşletmeleri Genel Müdürlüğü, İller Bankası Genel ETİMADEN İşletmeleri Genel Müdürlüğü, İller Bankası Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, UDH Altyapı Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, UDH Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü, Türkiye Petrolleri Anonim Yatırımları Genel Müdürlüğü, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı(TPAO), BOTAŞ, Afet ve Acil Durum Yönetimi Ortaklığı(TPAO), BOTAŞ, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri, Çevre ve Şehircilik Başkanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Ulaştırma, Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve daha Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve daha birçok kurumda;birçok kurumda;

Özel Sektör:Özel Sektör:

Bağımsız Araştırma Şirketleri, Zemin Etüdleri, Madencilik Bağımsız Araştırma Şirketleri, Zemin Etüdleri, Madencilik Sektörü, Petrol ve Doğal Gaz Sektörü, Kömür Sektörü, Yer Sektörü, Petrol ve Doğal Gaz Sektörü, Kömür Sektörü, Yer altı Su Aramacılığı, Jeotermal, Çevre Sorunları, Hammadde altı Su Aramacılığı, Jeotermal, Çevre Sorunları, Hammadde Aramaları, Deniz Araştırmaları….. Aramaları, Deniz Araştırmaları…..

Page 7: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

JEOFİZİK VE TEMEL BİLİMLERJEOFİZİK VE TEMEL BİLİMLER Uygulamalı bilimin çok yakında oluşturulan Uygulamalı bilimin çok yakında oluşturulan dallarından biri olan arama jeofiziği gerçekten fizik, dallarından biri olan arama jeofiziği gerçekten fizik, kimya ve matematik gibi birçok temel disiplinden kimya ve matematik gibi birçok temel disiplinden

türemiştir.türemiştir.

JEOLOJİ

FİZİK MATEMATİK

Page 8: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

JEOFİZİK

UYGULAMALI JEOFİZİK

YER FİZİĞİ SİSMOLOJİ

Page 9: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

Uygulamalı Jeofizik Alt KonularıUygulamalı Jeofizik Alt Konuları

•• Arama JeofiziğiArama Jeofiziği

–– Jeofizik yöntemler kullanılarak madenJeofizik yöntemler kullanılarak maden, yeraltısuyu, yeraltısuyu ve hidrokarbon ve hidrokarbon ggibi doğal kaynakların araştırılmasıibi doğal kaynakların araştırılması

•• Mühendislik Jeofiziği Mühendislik Jeofiziği

–– Jeofizik yöntemler kullanarak, Jeofizik yöntemler kullanarak, yeraltındaki materyallerin (bina-zemin ilişkisi vb) araştırılmasıyeraltındaki materyallerin (bina-zemin ilişkisi vb) araştırılması

•• Çevre Jeofiziği Çevre Jeofiziği

–– Jeofizik yöntemler kullanarak, bölgesel olarak çevreyi etkileyen Jeofizik yöntemler kullanarak, bölgesel olarak çevreyi etkileyen yüzeye yakın jeokimyasal yüzeye yakın jeokimyasal harekethareketlerin incelenmesi.lerin incelenmesi.

•• ArkeoArkeojeojeofizifizikk

–– Jeofizik yöntemler kullanarak gömülü arkeoloji nesnelerinin Jeofizik yöntemler kullanarak gömülü arkeoloji nesnelerinin araştırılmasıaraştırılması

Page 10: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

Maden yatakların büyük bir bölümünün yüzey altında Maden yatakların büyük bir bölümünün yüzey altında

olmasından dolayı, onların saptanması çevre olmasından dolayı, onların saptanması çevre

kayaçlarındaki farklı özelliklere sahip olmasına bağlıdır. kayaçlarındaki farklı özelliklere sahip olmasına bağlıdır.

Kayaçların elastik özelliklerindeki değişimler temeline Kayaçların elastik özelliklerindeki değişimler temeline

dayalı yöntemler, petrol ve gaz ile ilişkili fay, yüzeyin dayalı yöntemler, petrol ve gaz ile ilişkili fay, yüzeyin

birkaç kilometre altında olan yapıları saptamak için birkaç kilometre altında olan yapıları saptamak için

geliştirilmiştir. Yerdeki elektrik iletkenlik ve doğal geliştirilmiştir. Yerdeki elektrik iletkenlik ve doğal

akımlardaki değişimler, yere verilen yapay yapay akımlardaki değişimler, yere verilen yapay yapay

akımlardaki sönümlenme oranı, gravite, manyetizma ve akımlardaki sönümlenme oranı, gravite, manyetizma ve

radyoaktivitedeki yerel değişimler yüzey altındaki yapıların radyoaktivitedeki yerel değişimler yüzey altındaki yapıların

doğası hakkında bilgi sağlar.doğası hakkında bilgi sağlar.

Page 11: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

1. ARAMA JEOFİZİĞİ1. ARAMA JEOFİZİĞİ

Arama Jeofiziği; yeryüzünden fiziki ölçümlerle Arama Jeofiziği; yeryüzünden fiziki ölçümlerle hidrokarbonları (petrol ve gaz) veya faydalı hidrokarbonları (petrol ve gaz) veya faydalı minerallerin saklı yatakları aramanın sanatıdır. minerallerin saklı yatakları aramanın sanatıdır. Genellikle bu ölçümler yerin içindeki kayaçların Genellikle bu ölçümler yerin içindeki kayaçların fiziki özellikleri hakkında bilgi üretirler.fiziki özellikleri hakkında bilgi üretirler. Uygun Uygun yorumlandığında bu bilgi ekonomik değere sahip yorumlandığında bu bilgi ekonomik değere sahip

maden yataklarınımaden yataklarını tespit etmek için kullanılabilinir. tespit etmek için kullanılabilinir.

Page 12: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

Bu amaç doğrultusunda etkili olabilmesi için, jeofizik Bu amaç doğrultusunda etkili olabilmesi için, jeofizik

çalışmalarda elde edilen jeofizik veriler jeolojik çalışmalarda elde edilen jeofizik veriler jeolojik

anlamda ifade edilmelidir. Böylece elde edilen anlamda ifade edilmelidir. Böylece elde edilen

jeolojik resmin güvenilirliği ki bazı tekniklerden jeolojik resmin güvenilirliği ki bazı tekniklerden

öbürlerine göre daha fazladır, verinin kalitesine ve öbürlerine göre daha fazladır, verinin kalitesine ve

yorumda gösterilen beceriye bağlıdır.yorumda gösterilen beceriye bağlıdır. Jeofiziğin Jeofiziğin

aramada ilk kullanılmasından beri, hem cihazlarda aramada ilk kullanılmasından beri, hem cihazlarda

hem de yorumlama yöntemlerindeki tekniklerde hem de yorumlama yöntemlerindeki tekniklerde

sürekli bir gelişme vardır.sürekli bir gelişme vardır.

Page 13: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

1.1. PETROL ENDÜSTRİSİNDE JEOFİZİK1.1. PETROL ENDÜSTRİSİNDE JEOFİZİK Petrol aramaları yapan ilk ekiplerin 1920 ortalarında ABD Körfez Bölgesi ve Petrol aramaları yapan ilk ekiplerin 1920 ortalarında ABD Körfez Bölgesi ve Meksika’daki tuz domlarına baktıklarında, çabaları oldukça başarılı olmuştu. Meksika’daki tuz domlarına baktıklarında, çabaları oldukça başarılı olmuştu. Jeofizik tarafından büyük havuzlar kolayca bulunmuş kaliteli rezervlerin Jeofizik tarafından büyük havuzlar kolayca bulunmuş kaliteli rezervlerin azalmasından dolayı daha mütevazi kaynaklara yönelinmiştir.azalmasından dolayı daha mütevazi kaynaklara yönelinmiştir.

Petrol aramak son derece zor, zahmetli ve masraflı bir iştir. Yatırımların Petrol aramak son derece zor, zahmetli ve masraflı bir iştir. Yatırımların karşılanmama riski çok yüksektir. Arama ve saha geliştirme aşamasında en karşılanmama riski çok yüksektir. Arama ve saha geliştirme aşamasında en fazla görev jeolog ve jeofizikçilere düşmektedir. Bugün petrol şirketlerinde en fazla görev jeolog ve jeofizikçilere düşmektedir. Bugün petrol şirketlerinde en çok tercih edilen kişiler yarı jeofizikçi-yarı jeolog olan kişilerdir. çok tercih edilen kişiler yarı jeofizikçi-yarı jeolog olan kişilerdir.

Jeolojik çalışmalar jeoloji harita alımı, stratigrafi kesitlerinin ölçülmesi, Jeolojik çalışmalar jeoloji harita alımı, stratigrafi kesitlerinin ölçülmesi, yapısal ve tektonik araştırmalar, fasiyes araştırmaları, porozite ve permeabilite yapısal ve tektonik araştırmalar, fasiyes araştırmaları, porozite ve permeabilite tayini, organik jeokimya, yeraltı haritalarının yapılması gibi saha ve laboratuar tayini, organik jeokimya, yeraltı haritalarının yapılması gibi saha ve laboratuar araştırmalarını içerir. araştırmalarını içerir.

Magnetik, gravite ve sismik gibi jeofizik araştırmalar ise arama, sondaj ve Magnetik, gravite ve sismik gibi jeofizik araştırmalar ise arama, sondaj ve saha geliştirme esnasında  kullanılırlar. saha geliştirme esnasında  kullanılırlar.

Petrol aramacılığında kullanılan çok sayıda jeofizik yöntem olmakla birlikte Petrol aramacılığında kullanılan çok sayıda jeofizik yöntem olmakla birlikte bunlardan en önemli üç tanesi: bunlardan en önemli üç tanesi:

1- MANYETİK 1- MANYETİK 2- GRAVİTE 2- GRAVİTE 3- SİSMİK3- SİSMİK

Page 14: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

1.2. MADEN ARAMALARINDA JEOFİZİK1.2. MADEN ARAMALARINDA JEOFİZİK

Cevher yatakların bulunmasında kullanılan Jeofizik Cevher yatakların bulunmasında kullanılan Jeofizik

yöntemlerin tarihi 1640 yılına dayanır. Bu tarihte İsveç’te yöntemlerin tarihi 1640 yılına dayanır. Bu tarihte İsveç’te

demir madeni aranmalarında pusula kullanıldığına ilişkin demir madeni aranmalarında pusula kullanıldığına ilişkin

kayıtlar mevcuttur.kayıtlar mevcuttur.

SIP (Spectral Induced Polarization), CSAMT (ControlledSIP (Spectral Induced Polarization), CSAMT (Controlled

Source Audio frequency Magnetotelluries), TEMSource Audio frequency Magnetotelluries), TEM (Transient (Transient

Elektromagnetics). UTEM (University of TorontoElektromagnetics). UTEM (University of Toronto t tarafından arafından

geliştirilmiş Electromagnetics), VLFgeliştirilmiş Electromagnetics), VLF (Very Low Frequency) (Very Low Frequency)

VHP (Very High Frequency)VHP (Very High Frequency), , Mikrogravite gibi teknikler, hem Mikrogravite gibi teknikler, hem

daha derinlerden, hemdaha derinlerden, hem de daha küçük fiziksel farklılıklardan de daha küçük fiziksel farklılıklardan

kaynaklanan anomalilerikaynaklanan anomalileri algılayabilalgılayabilmme amacıyla geliştirilmiş e amacıyla geliştirilmiş

sistemlerdirsistemlerdir (Young ve Bullock, 1986)(Young ve Bullock, 1986)..

Page 15: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

Örneğin iletken bir örtüye sahip yataklarınÖrneğin iletken bir örtüye sahip yatakların

algılanabilmesialgılanabilmesindende geleneksel İP ve EM tekniklerinin geleneksel İP ve EM tekniklerinin

eetkin olamatkin olamaması nedeniyleması nedeniyle SIP ve TEM SIP ve TEM yöntemleri yöntemleri

geliştirilmiştir, UTEM oldukça deringeliştirilmiştir, UTEM oldukça derin yatakların yatakların

saptanmasında başarılı olmuştur. Tasmania'dakisaptanmasında başarılı olmuştur. Tasmania'daki

(Avustralya) 130 m, kalınlıkta bir volkanik örtünün(Avustralya) 130 m, kalınlıkta bir volkanik örtünün

altındaki Hellyer masif sülfid (Pb-Zn-Ag-Au)altındaki Hellyer masif sülfid (Pb-Zn-Ag-Au) yatağı yatağı

1983'te UTEM anomalisi sayesinde bulunmuştur1983'te UTEM anomalisi sayesinde bulunmuştur

(Eadie ve Silie, 1984: Mclaurin, 1991). (Eadie ve Silie, 1984: Mclaurin, 1991).

AAltınltın aramalarında büyük kırık zonlarının tanınması aramalarında büyük kırık zonlarının tanınması

amacıylaamacıyla VLF ve VLH teknikleri yaygın olarak VLF ve VLH teknikleri yaygın olarak

kullanılmaktadırkullanılmaktadır..

Page 16: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

JJeofizik yöntemler sadece yataktan kaynaklananeofizik yöntemler sadece yataktan kaynaklanan sözgelişi bir sözgelişi bir iletken anomalisi bulmak için değil, jeolojiiletken anomalisi bulmak için değil, jeoloji sorunlarının sorunlarının çözümü için kullanılmaktadır. Örneğinçözümü için kullanılmaktadır. Örneğin1981 de Japonya'da bulunan dünya çapında büyük Hishikari1981 de Japonya'da bulunan dünya çapında büyük Hishikari epitermal Au yatağında düşey elektrik sondajıepitermal Au yatağında düşey elektrik sondajı (VES) derinliğe (VES) derinliğe bağlı olarak rezistivite yapılarının belirlenmesindebağlı olarak rezistivite yapılarının belirlenmesindeetkin biçimde kullanılmıştır. Sığ derinliklerdekietkin biçimde kullanılmıştır. Sığ derinliklerdeki düşük düşük rezistiviteli zon (3 rezistiviteli zon (3 – – 77 ohm. ohm.m) model alınanm) model alınan yatağın yatağın (Kushikino Mine) üst kesimindeki(Kushikino Mine) üst kesimindeki hidrotermal olarakhidrotermal olarak,, altere altere olmuş zonla onun altındakiolmuş zonla onun altındaki yüksek rezistiviteli zon (>100yüksek rezistiviteli zon (>100 ohm.ohm.m) ise cevherleşmeninm) ise cevherleşmenin oluşumu için ısı kaynağı olan oluşumu için ısı kaynağı olan sokulum kayalarıyla (temeldekisokulum kayalarıyla (temeldeki yükselimle) ilişkilendirilmiştir. yükselimle) ilişkilendirilmiştir. Böylece bu ikiBöylece bu iki z zon arasında, model yataklaon arasında, model yataklarırındaki gibi altınca ndaki gibi altınca zenginzengin bir kesitin yeralabilebir kesitin yeralabilecceği sonucuna varılmıştır eği sonucuna varılmıştır (MMAJ,(MMAJ,11987)987)..

Page 17: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

2. MÜHENDİSLİK JEOFİZİĞİ2. MÜHENDİSLİK JEOFİZİĞİ

ZeminlerZeminler yerkabuğundaki kayaçların fiziksel ve kimyasal yerkabuğundaki kayaçların fiziksel ve kimyasal

ayrışmaları/bozunmalarının ürünlerini içerirler. Mühendislik ayrışmaları/bozunmalarının ürünlerini içerirler. Mühendislik

tasarımının bir parçası olarak bir zemin yada yapıyeri tasarımının bir parçası olarak bir zemin yada yapıyeri

incelemesi, önerilen inşaat ile doğal çevrenin etkileşiminin incelemesi, önerilen inşaat ile doğal çevrenin etkileşiminin

değerlendirilmesi amacıyla temel veriyi sağlamak için değerlendirilmesi amacıyla temel veriyi sağlamak için

yapılmaktadır. Mühendislik Jeofiziği çalışmaları da yapılmaktadır. Mühendislik Jeofiziği çalışmaları da

yerkürenin doğal ya da yapay yolla üretilen alanlarının yerkürenin doğal ya da yapay yolla üretilen alanlarının

incelemesini kapsamaktadır. incelemesini kapsamaktadır.

Mühendislik  jeofiziği,mühendislik  sorunlarının  Mühendislik  jeofiziği,mühendislik  sorunlarının 

çözümüne yönelik  jeofizik  mühendisliği  uygulamaları  çözümüne yönelik  jeofizik  mühendisliği  uygulamaları 

olarak  da  olarak  da 

tanımlanabilir.tanımlanabilir.

Page 18: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

Statik ve dinamik yükler altında zeminlerin davranışının incelenmesi, Statik ve dinamik yükler altında zeminlerin davranışının incelenmesi,

yapı (bina, köprü, viyadük,baraj, nükleer santral vb) üretimi yapı (bina, köprü, viyadük,baraj, nükleer santral vb) üretimi

sürecindesürecinde

oldukça önemli bir yere sahiptir. Özellikle deprem gibi dinamik yükleroldukça önemli bir yere sahiptir. Özellikle deprem gibi dinamik yükler

altında bu davranışın ortaya konması, bu süreçte görev alan ve bizzataltında bu davranışın ortaya konması, bu süreçte görev alan ve bizzat

bu sürecin pratiğinde yer alan jeofizik mühendislerinin önemlibu sürecin pratiğinde yer alan jeofizik mühendislerinin önemli

ödevlerinden birini oluşturmaktadır. ödevlerinden birini oluşturmaktadır.

17 Ağustos 1999 Gölcük depreminden sonra jeofizik mühendisleri17 Ağustos 1999 Gölcük depreminden sonra jeofizik mühendisleri

yapılaşma sürecinin önemli öznelerini oluşturmaktadırlar. Bilindiğiyapılaşma sürecinin önemli öznelerini oluşturmaktadırlar. Bilindiği

gibi, gibi, ZeminlerZeminler, gezegenimiz Yerküre ile kıyaslandığında oldukça, gezegenimiz Yerküre ile kıyaslandığında oldukça

küçük bir bölüm oluşturmasına karşın, sağlıklı ve güvenli yapılaşmaküçük bir bölüm oluşturmasına karşın, sağlıklı ve güvenli yapılaşma

açısından yaşamımıza etkileriyle bakıldığında çok büyük bir önemeaçısından yaşamımıza etkileriyle bakıldığında çok büyük bir öneme

sahiptir (Gündoğdu ve Özçep, 2003).sahiptir (Gündoğdu ve Özçep, 2003).

Page 19: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

İnşaat mühendisliği ve çevre sorunlarına yönelik yapılan İnşaat mühendisliği ve çevre sorunlarına yönelik yapılan

Çalışmalarda klasik olarak ölçülen fiziksel parametreler;Çalışmalarda klasik olarak ölçülen fiziksel parametreler;

gravite ve magnetik alanları, elektrik iletkenliğini, elastikgravite ve magnetik alanları, elektrik iletkenliğini, elastik

özellikleri, elektromagnetik dalganın polorize olabilirliğiniözellikleri, elektromagnetik dalganın polorize olabilirliğini

ve doğal radyasyon ölçülmesini kapsamaktadır. Buve doğal radyasyon ölçülmesini kapsamaktadır. Bu

ölçümlerden, yer yüzeyine yakın kesimlerdeki malzemeninölçümlerden, yer yüzeyine yakın kesimlerdeki malzemenin

permeabilitesi, porozitesi, kimyasal oluşumu, stratigrafi,permeabilitesi, porozitesi, kimyasal oluşumu, stratigrafi,

jeolojik yapı ve çeşitli diğer özelliklerinin elde edilmesindejeolojik yapı ve çeşitli diğer özelliklerinin elde edilmesinde

yararlanılmaktadır.yararlanılmaktadır.

Page 20: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

Zemin ya da yapıyeri araştırmalarında kullanılan çeşitli Zemin ya da yapıyeri araştırmalarında kullanılan çeşitli

Jeofizik ölçümler ve değerlendirmeler vardır. Jeofizik ölçümler ve değerlendirmeler vardır.

Bunlar; sismik yöntem, elektrik ve elektromanyetikBunlar; sismik yöntem, elektrik ve elektromanyetik

yöntemler (Georadar dahil), gravite yöntemi, manyetikyöntemler (Georadar dahil), gravite yöntemi, manyetik

yöntemler, radyoaktif vb. yöntemler ile mikrotremoryöntemler, radyoaktif vb. yöntemler ile mikrotremor

ölçümlerini ve kuvvetli yer hareketi kaydının (ivmeölçümlerini ve kuvvetli yer hareketi kaydının (ivme

ölçümünün) değerlendirilmesi ile depremselliğin olasılıkölçümünün) değerlendirilmesi ile depremselliğin olasılık

ve deterministik olarak incelenmesi gibi konularıve deterministik olarak incelenmesi gibi konuları

kapsamaktadır.kapsamaktadır.

Page 21: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

Bilindiği  gibi,çevre  kirliliği;hava,toprak  ve  suyun  Bilindiği  gibi,çevre  kirliliği;hava,toprak  ve  suyun  fiziksel,kimyasal  veya  biyolojik  olarak  kirlenmesifiziksel,kimyasal  veya  biyolojik  olarak  kirlenmesişeklinde  tanımlanmaktadır. şeklinde  tanımlanmaktadır. Çevre  kirliliği,bu  açıdan  sanayileşme  olayından  sonra  Çevre  kirliliği,bu  açıdan  sanayileşme  olayından  sonra  ortaya  çıkan  bir  sorundur.Bu  nedenle  de  çevre ortaya  çıkan  bir  sorundur.Bu  nedenle  de  çevre sorunlarına  çözüm  arayışları  Dünyada  ve  Türkiye'de sorunlarına  çözüm  arayışları  Dünyada  ve  Türkiye'de oldukça  yeni  bir  olaydır. oldukça  yeni  bir  olaydır. Son  25  yıla  kadar  bu  süreci  uzatmak  mümkünse  de,  Son  25  yıla  kadar  bu  süreci  uzatmak  mümkünse  de,  1980'lerden  sonra  tüm  dünyanın  bu  sorunla  ve  1980'lerden  sonra  tüm  dünyanın  bu  sorunla  ve  çözümüyle  ilgilenmeye  başladığı  söylenebilir.  çözümüyle  ilgilenmeye  başladığı  söylenebilir.  Jeofizik  yöntemlerle  çevre  sorunlarının  çözümüne  Jeofizik  yöntemlerle  çevre  sorunlarının  çözümüne  yönelik  çalışmaların, ‘Çevre  Jeofiziği'  olarak  ortaya  yönelik  çalışmaların, ‘Çevre  Jeofiziği'  olarak  ortaya 

çıkması  da  çıkması  da  son  yıllara  rastlamaktadır. son  yıllara  rastlamaktadır.

3. ÇEVRE JEOFİZİĞİ3. ÇEVRE JEOFİZİĞİ

Page 22: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

Çevre  jeofiziğinin  konuları :Çevre  jeofiziğinin  konuları :   1- 1- Yeraltısuyu  aramaları, Yeraltısuyu  aramaları,   2- 2- Tatlı-tuzlu  su  bölgelerinin  sınırlarının  Tatlı-tuzlu  su  bölgelerinin  sınırlarının  belirlenmesi, belirlenmesi, 3- 3- Yeraltısuyu  kirliliğinin  saptanması, Yeraltısuyu  kirliliğinin  saptanması, 4- 4- Yeraltı  atıksu  depolama  bölgelerinin Yeraltı  atıksu  depolama  bölgelerinin  saptanması, saptanması, 5- 5- Baraj  ve  göl  kaçaklarının  belirlenmesi, Baraj  ve  göl  kaçaklarının  belirlenmesi, 6- 6- Yeraltı  boşluklarının  saptanması, Yeraltı  boşluklarının  saptanması, 7- 7- Kimyasal  atık  bölgelerinin  saptanması, Kimyasal  atık  bölgelerinin  saptanması, 8- 8- Evsel  atık  bölgelerinin  saptanması, Evsel  atık  bölgelerinin  saptanması,

9- 9- Çeşitli  jeoteknik  haritaların  hazırlanması,Çeşitli  jeoteknik  haritaların  hazırlanması,

Page 23: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

4. ARKEOJEOFİZİK4. ARKEOJEOFİZİK Arkeolojik kalıntıların aranmasında kullanılan jeofizik yöntemlereArkeolojik kalıntıların aranmasında kullanılan jeofizik yöntemlere

Arkeojeofizik araştırmalarArkeojeofizik araştırmalar denir. denir. Arkeojeofizikte kullanılan yöntemler yardımıyla; Arkeojeofizikte kullanılan yöntemler yardımıyla;

• • Sit alanlarının sınırlarını belirleme Sit alanlarının sınırlarını belirleme • Gömülü kalıntıların yerlerini, derinliklerini, geometrilerini • Gömülü kalıntıların yerlerini, derinliklerini, geometrilerini belirleme ve eski kent planını görüntüleme belirleme ve eski kent planını görüntüleme • Tümülüslerin yapısını çıkarma ve kazı yönlendirme • Tümülüslerin yapısını çıkarma ve kazı yönlendirme • Eski su yolları ve yeraltı donanımını belirleme • Eski su yolları ve yeraltı donanımını belirleme • Gömülü metal nesnelerin yer, derinlik ve boyutları • Gömülü metal nesnelerin yer, derinlik ve boyutları • Kalıntı yeri, eski kil üretim ocak ve fırınları • Kalıntı yeri, eski kil üretim ocak ve fırınları • Uygarlık yaşı belirlemesi • Uygarlık yaşı belirlemesi • Yeraltı boşlukları, gömülü odalar, yer, boyut ve derinlikleri • Yeraltı boşlukları, gömülü odalar, yer, boyut ve derinlikleri tespit etmek mümkündür. tespit etmek mümkündür.

Page 24: JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?

Mill Lake Mill Lake Adası Adası PrehistoriPrehistorik Alanı Jk Alanı Jeoeoffiizik araştırmasızik araştırması::

Mill Lake Mill Lake Adası Adası PrehistoriPrehistorik Alanık Alanı 6000 6000 yyaşındadır.aşındadır.    ManManyyetometretometree sonuçlarına göre 3 adet ocak olarak sonuçlarına göre 3 adet ocak olarak kullanılmış kömürleşmiş bölgeler saptanmıştır. kullanılmış kömürleşmiş bölgeler saptanmıştır.