Jak odczytywać dane Jak odczytywać dane statystyczne?statystyczne?

Statystyka – nauka zajmująca się analizą danych opisujących zjawiska masowe.

Przedmiotem zainteresowania tej nauki są także metody pozyskiwania i prezentacji danych.

Analiza danych „na oko” 

Człowiek nie myśli liczbami

◦ Przy porównaniu nie stosuje punktów

◦ Przy ocenianiu nie stawia oceny

Otaczający nas świat daje nam liczby

◦ Liczba to dana

◦ Liczba z interpretacją to informacja

Człowiek musi interpretować liczby

Sposoby przedstawiania danych:◦ tablice,

◦ tabele,

◦ wykres kolumnowy,

◦ wykres słupkowy,

◦ wykres liniowy,

◦ wykres kołowy,

◦ wykres pierścieniowy,

◦ wykres bąbelkowy,

◦ wykres giełdowy,

◦ wykresy walcowe, stożkowe lub ostrosłupowe,

◦ histogram,

◦ kartogram,

◦ diagram Venna,

◦ tekst

Tablice statystyczne:

Są formą uporządkowania danych liczbowych dotyczących jednej lub więcej zbiorowości wg przyjętych kryteriów.

Elementy składowe tablicy to:

1. Numer2. Tytuł3. Właściwa treść tablicy4. Objaśnienia5. Źródło

Światowy handel węglem kamiennym w latach 2001-2003.

Źródło: Gerard Fabian, Neuvied, RFN

Tabela:

Nazwa produktu Energia (kcal) w 100g

Banan 74

Chipsy 525

Czekolada mleczna 526

Ananas 35

To jeden z najprostszych sposobów zapisu informacji, w którym dane umieszcza się w odpowiednio rozmieszczonych polach. Pola te utworzone są poprzez poziome i pionowe linie. Miejsce pomiędzy dwiema sąsiednimi pionowymi liniami nazywa się kolumną, a miejsce pomiędzy dwiema sąsiednimi poziomymi liniami nazywa się wierszem. Pierwszy wiersz tabeli nazywa się nagłówkiem.Tabele umożliwiają szybsze zapoznanie się z niektórymi rodzajami informacji, oraz ułatwiają ich porównywanie.

Wykres kolumnowy:

Wybory 2007:

Na wykresie tego typu wartości są porównywane według kategorii. Jak pokazano na poniższym wykresie, partie są uporządkowane poziomo, a wartości w procentach pionowo, aby podkreślić różnice w ilości głosów.

Wykres słupkowy:

Wykres słupkowy służy do porównywania indywidualnych elementów. Na wykresie tego typu jest przedstawione porównanie wartości w różnych kategoriach. Jak pokazano na poniższym wykresie, kategorie są uporządkowane pionowo, a wartości poziomo, aby bardziej skupić uwagę na porównywaniu wartości.

Sprzedaż wg regionów:

0 50 100 150 200 250

AzjaWsch.

AmerykaPłn.

Europa

(w tysiącach)

Wykres liniowy:

Na wykresie tego typu są przedstawione trendy w czasie lub dla różnych kategorii.

0 zł

10 zł

20 zł

30 zł

40 zł

50 zł

60 zł

70 zł

I kw. II kw. III kw. IV kw.

Europa

USA

Japonia

1. Kw

2. Kw

3. Kw

4. Kw

58%

23% 19%

15 - 24

25 - 54

55 - 64

Wykres kołowy:

Wskaźnik zatrudnienia w procentach wg wieku, rok 2004:

Koło przedstawia 100% danych. Wykres kołowy służy do pokazywania rozmiaru elementów tworzących serię danych proporcjonalnie do sumy elementów. Na wykresie jest uwzględniana zawsze tylko jedna seria danych, a jest on używany, gdy trzeba zwrócić uwagę na istotny element danych.

Wykres pierścieniowy:

To typ wykresu, w którym dane liczbowe przedstawione są za pomocą pierścieni, pozwala porównywać nie jedną lecz kilka serii danych. Na przykład na poniższym wykresie pierścień wewnętrzny reprezentuje wpływy z podatków od benzyny, a pierścień zewnętrzny — wpływy z podatku od nieruchomości.

70 zł

30 zł50 zł

80 zł

1 rok

2 rok

Wykres bąbelkowy:

Wykres bąbelkowy jest typem wykresu punktowego (XY). Przedstawia porównanie zestawów trzech wartości. Rozmiar bąbelka (lub znacznik danych) wskazuje wartość trzeciej zmiennej. Poniższy wykres bąbelkowy pokazuje, że przedsiębiorstwo B ma najwięcej produktów i największy udział w rynku.

-10000

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

0 1 2 3 4

Firma A

Firma B

Firma C

Wykres giełdowy

Jak wskazuje nazwa, wykres giełdowy jest zazwyczaj używany do ilustrowania zmian kursów akcji, chociaż może również służyć do prezentowania danych naukowych (np. dziennych lub rocznych zmian temperatury).

Kolumny w tego typu wykresach są reprezentowane przez kształty walcowe, stożkowe lub ostrosłupowe. Wartości liczbowe są przedstawiane za pomocą pionowych lub poziomych stożków; jest stosowany zazwyczaj do pokazania zmian wartości w czasie (np. roczna dynamika sprzedaży) lub struktury wartości (np. porównanie kilku firm).

Wykres stożkowy:

0

2000

4000

6000

8000

10000

K2 Everest Kilimanjaro

Wysokość

Wysokość

Wykres punktowy:

Typ wykresu, w którym wartości liczbowe są przedstawione za pomocą punktów; wykres pozwala porównać ze sobą wartości.

Podobny do wykresu słupkowego, ale nie mający przerw między danymi. Rozmiary przedziałów na osi mogą być różne, a powierzchnia słupka jest proporcjonalna do liczby danych mieszczących się w przedziale opisującym słupek.

Histogram:

Kartogram:

To mapa tematyczna przedstawiająca zmiany natężenia danego zjawiska w poszczególnych wydzielonych na mapie jednostkach (najczęściej administracyjnych) za pomocą zmiany natężenia barwy lub szarości.

Jest to schemat, służący ilustrowaniu zależności między zbiorami. Ma postać figur geometrycznych na płaszczyźnie. Zbiory reprezentowane są na ogół przez elipsy. Figurom można nadawać różne tekstury i kolory, co znacznie ułatwia dostrzeżenie relacji pomiędzy zbiorami. Diagramy te nie mają mocy dowodu.

Diagram Venna:

Okazuje się, że diagramy to nie tylko forma przekazu informacji, ale także znakomity sposób manipulacji. Warto pokazać reklamę, w której wykorzystano kilka sposobów manipulowania diagramami:

Oglądalność 15 września 1997

Zauważcie, że słupek „Polsatu” umieszczono wyżej, dano mu bardziej wyrazisty kolor. W dodatku jeszcze długości słupków nie są proporcjonalne do danych liczbowych (słupek „Polsatu” jest za długi).

Powszechnie uważa się, że wykres to nauka, a nauka jest przecież obiektywna. Sprytny manipulator może to wykorzystaći za pomocą spreparowanych diagramów przekonać nas do najdziwaczniejszych tez.

Graficzne przedstawianie danych ma za zadanie ułatwiać ich odczytywanie.

Po tych przykładach widać, że nie zawsze tak jest. Sam sposób przedstawienia niesie dodatkowe informacje, które mogą utrudnić odczytanie właściwych danych statystycznych.

Prezentacja danych statystycznych w formie tablic i wykresów nie jest jedynym możliwym sposobem ich przedstawiania..

Dane statystyczne można prezentować także za pomocą tekstu..

Przybliżanie określonym kręgom danych statystycznych poparte informacją słowna to wartościowy sposób zapoznawania ich z poszczególnymi zagadnieniami społecznymi i ekonomicznymi oraz wciągania w nurt codziennego życia i świadomego w nim uczestniczenia. To także bardzo znaczący czynnik popularyzowania statystyki w społeczeństwie.

Tekst:

Przykład 1:

,,Udział świeckich nauczycieli religii, w og61nej liczbie prowadzących lekcje religii, systematycznie wzrasta: z 36,8% w 1990r. do 48,6% w 1995 r. i 49,9% w 1996 r.".

(Mały rocznik statystyczny 1998, s. 82) 

Przykład 2:

,,W 1997 r. Polskie Linie Lotnicze ,,LOT" regularnie komunikację utrzymywały z 32 państwami (w 1980 r. z 34, w 1990 r. z 33, w 1995 r. z 34, w 1996 r. z 33) i 49 miastami w tych Państwach (w 1980 r. z 44, w 1990 r. z

45, w 1995 r. z 47, w 1996 r. z 46). Do najdłuższych linii lotniczych należą linie: Warszawa-Bangkok (8 088 km), Warszawa-Chicago (7 518

km) i Warszawa-Pekin (6 945 km)".(Mały rocznik statystyczny 1998, s. 295)

Łatwo zauważyć, ze podane przykładowo teksty zawierają nie tylko słowne informacje o pewnych mogących wzbudzać zainteresowanie różnych osób zjawiskach, ale także zaopatrzone są w łatwo czytelne dane statystyczne informujące o ich rozmiarach.

Najważniejsze wyniki badań statystycznych publikowane są w licznych fachowych publikacjach. Najbardziej popularnymi publikacjami tego typu w Polsce są ogólnie dostępne, wydawane corocznie, roczniki statystyczne: Rocznik Statystyczny (RS) i Mały Rocznik Statystyczny (MRS).

Zamieszczone w rocznikach statystycznych, w postaci tablic i wykresów, informacje i dane porównawcze stanowią cenny materiał wykorzystywany w decydowaniu o rozwoju nauki, życia społecznego, gospodarczego i politycznego.

Analiza tych materiałów umożliwia śledzenie różnych zjawisk oraz zachodzących przemian i ocenę prawidłowości rozwoju podstawowych procesów społeczno-gospodarczych kraju i świata.

Roczniki statystyczne:

Bibliografia:

1. http://office.microsoft.com/pl-pl/excel/HA010346071045.aspx2. http://www.mimuw.edu.pl3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Wykres4. http://encyklopedia.helion.pl5. http://www.umbc.edu 6. http://www.dobranowice.neostrada.pl/Publikacje/Statystyka.PPT 7. http://www.zs-strzyzow.itl.pl/db/dydaktyka/estatystyka/index/4.7.htm