jaarverslag jaarprogamma 2012-2013

JAARVERSLAG 2012 - JAARPROGRAMMA 2013

Regionaal Landschap Rivierenland vzw

Vrijbroekpark - Hombeeksesteenweg 264 - 2800 Mechelen

[email protected] - www.rlrl.be - T 015 21 98 53

Regionaal Landschap Rivierenland – Jaarverslag 2012 - jaarprogramma 2013

2

Jaarverslag 2012 - Jaarprogramma 2013 Regionaal Landschap Rivierenland vzw


3

Regionaal Landschap Rivierenland vzw

JAARVERSLAG 2012- JAARPROGRAMMA 2013

Inhoud

1 WERKINGSGEBIED REGIONAAL LANDSCHAP RIVIERENLAND 7

1.1 Situering werkingsgebied 7

1.2 Administratieve afbakening en oppervlakte van RLRL 8

1.3 Geografisch onderscheiden van de omliggende streken 8

2 ORGANISATIE EN STRUCTUUR 10

2.1 Oprichting en erkenningstraject 10

2.2 Bestuursorganen 11

2.3 Personeel 15

2.4 Professionalisering van de organisatie 19

2.5 Huisvesting 21

2.6 Overleg en samenwerking met actoren 21

2.7 Communicatie 28

3 ACTIEFICHES 2012 - 2013 38

4 VERPLICHTE ACTIVITEITEN 136

4.1 Landschapskrant 136

4.2 Vormingsactiviteiten 137

4.3 Publieksactiviteiten 138

4.4 Terreinacties en acties gericht op participatie van derden aan natuurbehoud en KLE 139

5 RELATIE DOELSTELLINGEN-ACTIVITEITEN EN GEOGRAFISCHE SPREIDING 142

6 FINANCIEEL VERSLAG 144

6.1 Balans en resultatenrekening 2011 144

6.2 Begroting 2013 146

6.3 Aanwending verminderde subsidies subsidiërende overheden 147


4

7 AANBEVELINGEN ADVISERENDE INSTANTIES 148

7.1 Aanbevelingen betreffende de bestuursorganen 148

7.2 Aanbevelingen betreffende het werkingsgebied 150

7.3 Administratieve aanbevelingen 150

7.4 Inhoudelijke aanbevelingen en suggesties 151

8 INSTANDHOUDINGSDOELSTELLINGEN IN RLRL 153

8.1 Kansen in RLRL 153

BIJLAGEN 157

Lijst van tabellen

Tabel 1-1 Gemeenten aangesloten bij RLRL, hun absolute en relatieve oppervlakte en aantal inwoners 8 Tabel 2-1 Huidige samenstelling Algemene Vergadering RLRL (sinds 13/02/2012) 11 Tabel 2-2 Huidige samenstelling Raad van Bestuur RLRL (sinds 13/02/2012) 13 Tabel 2-3 Huidige samenstelling Dagelijks Bestuur RLRL (sinds 13/02/2013) 15 Tabel 2-4 Personeel RLRL 2012 16 Tabel 2-5 Taakomschrijving teamleden in 2012 16 Tabel 2-6 Geplande taakomschrijving teamleden in 2013 17 Tabel 2-7 Overzicht studiedagen en vormingen 2012 17 Tabel 2-8 Overzicht verschenen artikels in 2012 over RLRL (zie ook Bijlage 7) 33 Tabel 3-1 Overzicht actiefiches RLRL 2012-2013, met timing en relatie tot doelstellingen 39 Tabel 3-2 Overzicht kunstnestenactie in 2012 41 Tabel 3-3 Resultaten amfibie-overzetacties 2008-2012 45 Tabel 3-4 Aanplantingen uitgevoerd door landschapsteam in 2012 50 Tabel 3-5 Overzicht van aangelegde en herstelde poelen 2010 t.e.m. 2012 53 Tabel 3-6 Locaties voor poelaanleg of -herstel in 2013 55 Tabel 3-7 Aantal en type detailbeheerovereenkomsten op 31/12/2012 per gemeente 72 Tabel 3-8 Evolutie beheerovereenkomsten in RLRL tussen begin 2011 en begin 2013 73 Tabel 4-1 Vormingsactiviteiten 2012 137 Tabel 4-2 Publieksactiviteiten 2012 138 Tabel 4-3 Bekendmakingen werking RLRL op evenementen/publieksactiviteiten van derden 139 Tabel 4-4 Terreinacties en acties gericht op participatie van derden aan natuurbehoud en kleine

landschapselementen 2012 139 Tabel 5-1 Overzicht actiefiches RLRL 2012-2013, met timing en relatie tot doelstellingen 142 Tabel 6-1 Resultatenrekening RLRL 2012 144 Tabel 6-2 Balans RLRL 2012 145 Tabel 6-3 Begroting RLRL 2013 146 Tabel 8-1 Habitatrichtlijngebieden in RLRL 154 Tabel 8-2 Habitats en habitatrichtlijnsoorten van de habitatrichtlijngebieden in werkingsgebied RLRL 155

Lijst van figuren

Fig. 1-1 RLRL omvat 12 gemeenten in het zuidwesten van de provincie Antwerpen 7 Fig. 1-2 RLRL ligt rondom de benedenlopen van de getijdezoetwaterrivieren Nete, Dijle, Zenne en Rupel 9 Fig. 1-3 Enkele typische streekbeelden uit het Rivierenland 9 Fig. 2-1 Logo Regionaal Landschap Rivierenland 28 Fig. 2-2 Communicatiemiddelen RLRL: infostand, brochure landschapsanimator, brochure fauna-akkers 29 Fig. 2-3 Een blik op de RLRL-website 30


5

Fig. 2-4 Evolutie van het aantal bezoekers van de RLRL-website 30 Fig. 2-5 Evolutie van het aantal lezers van de nieuwsbrief van RLRL 31 Fig. 3-1: Aanvragen en plaatsing kunstnesten 2011 en 2012 41 Fig. 3-2 Resultaten kunstnestenactie 2012 42 Fig. 3-3 Inhoud van een amfibieënoverzetkit en monitoringskit 46 Fig. 3-4 Verspreidingsgebied bruine vuurvlinder (oranje) in Vlaanderen en RLRL (zwarte lijn) 47 Fig. 3-5 Plantlocaties hagen en houtkanten 2009-2013 (2012 uitgelicht) 51 Fig. 3-6 Locaties van afgewerkte poelen 2010-2012 en geplande poelen 2013 53 Fig. 3-7 Locaties met aantal en type geknotte bomen tijdens winterseizoen 2011-2012 58 Fig. 3-8 Locaties ingezaaide fauna-akkers in de Provincie Antwerpen in 2012 60 Fig. 3-9 Fauna-akkers ingezaaid in Rivierenland in 2012 61 Fig. 3-10 Terreinbezoeken autochtone groeiplaatsen in RLRL in 2012 65 Fig. 3-11 Locaties landschapsherstel in omgeving wandeltrajecten RL Rivierenland 69 Fig. 3-12 Aandachtzone voor beheerovereenkomsten: het noordelijk deel van projectgebied ‘De Goren’ 71 Fig. 3-13 Locaties beheerovereenkomsten in werkingsgebied RLRL anno 2012 74 Fig. 3-14 Kleine landschapselementen – Kleine Steilen te Boom 74 Fig. 3-15 Terreinbezoeken ter prospectie van binnengekomen voorstellen voor de landschapswerking van

de landschapsanimator (met aanduiding van stand van zake van het project). 77 Fig. 3-16 Cover brochure ‘Landschapsbelevenissen’ en fietsroute 96 Fig. 3-17 Evolutie van het aantal bezoekers van de RLRL-website 102 Fig. 3-18 Evolutie van het aantal lezers van de nieuwsbrief in 2012 103 Fig. 3-19 Infostand RLRL 106 Fig. 3-20 Eén van de 15 borden op de rondwandeling met oude postkaarten en rivierweetjes over de Nete

op festival 4riVIEREN (02/09/2012, Kessel) 117 Fig. 5-1 Geografische spreiding van de activiteiten en projecten van RLRL in 2012 143 Fig. 8-1 Habitatrichtlijngebieden in RLRL 155

Lijst van bijlagen

Bijlage 1 Neerleggingsdocumenten Bijlage 2 Verslagen Algemene Vergadering en Raad van Bestuur Bijlage 3 Landschapskranten Bijlage 4 Bewijsstukken vormingsactiviteiten Bijlage 5 Illustratiemateriaal publieksactiviteiten Bijlage 6 Publicaties Bijlage 7 Persartikels Bijlage 8 Financiële documenten


6

OVERZICHT ACTIEFICHES RLRL

(realisaties 2012 en planning 2013)

I - Natuurbehoud en kleine landschapselementen

1. Zwaluwen

2. Amfibieën op pad

3. Vlinders

4. Hagen en houtkanten

5. Poelen

6. Hoogstamboomgaarden

7. Knotboom zoekt kachel

8. Fauna-akkers

II - Landschapszorg en streekeigen karakter

9. Autochtone bomen en struiken

10. Stroomlijnen gemeentelijke subsidiereglementen

11. Landschapsherstel omgeving recreatieve trajecten

12. Bedrijfsplanner en beheerovereenkomsten

13. Landschapsanimator en landschapsteams

14. Herstel klein bouwkundig erfgoed

15. Gebiedsgerichte projecten

16. Landschapsbeheerplan Kesselse Heide

17. Streekontwikkeling Rupelstreek

18. Buiten-gewone plekjes

III - Recreatief medegebruik en natuurrecreatie

19. Optimalisatie wandelaanbod in Rivierenland

20. Themawandellussen

21. Landschapsbelevenissen

22. Speelbossen en speelzones, toegankelijke bossen

IV - Natuureducatie en sensibilisatie

23. Landschapskrant, website en e-nieuwsbrief

24. Bekendmaking RLRL op evenementen van partners

25. Educatieve activiteiten hoogstamboomgaarden

26. Educatieve acties oogst en aanplant autochtone bomen en struiken

27. Educatieve activiteiten poelen

28. Opleiding Rivierenland-knotteam

29. Educatieve activiteiten zwaluwen

30. Otter gespot

31. Zoetwatergetijdenrivieren in de kijker

32. Rivierfilms - Rupelfilm

33. Opleidingsreeks Rivierkenner

34. Onbekend onbemind?

35. 4riVIERen

36. Publieke plantactie speelbos Reet

37. Plechtige opening speelbos Kruiskensberg

38. Openingen wandeltrajecten Rivierenland

39. Wandelhelpersdag

40. Zomerzoektochten

41. Wandelactiviteiten in Rivierenland

42. Erfgoeddag

43. Scheldehappening


7

1 Werkingsgebied Regionaal Landschap Rivierenland

1.1 Situering werkingsgebied

Het werkingsgebied van Regionaal Landschap Rivierenland ligt in het zuidwesten van de provincie

Antwerpen, en strekt zich uit over het grondgebied van 12 gemeenten: Berlaar, Bonheiden, Boom, Heist-

op-den-Berg, Lier, Mechelen, Niel, Nijlen, Putte, Rumst, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek (Fig. 1-1).

Fig. 1-1 RLRL omvat 12 gemeenten in het zuidwesten van de provincie Antwerpen


8

1.2 Administratieve afbakening en oppervlakte van RLRL

Het werkingsgebied van RLRL is volledig gelegen in de Provincie Antwerpen en omvat het grondgebied

van de gemeenten Berlaar, Bonheiden, Boom, Heist-op-den-Berg, Lier, Mechelen, Niel, Nijlen, Putte,

Rumst, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek (Tabel 1-1 en Fig. 1-1). Boom, Niel en Rumst behoren tot het

arrondissement Antwerpen; de overige gemeenten tot het arrondissement Mechelen. De totale

oppervlakte van het werkingsgebied RLRL bedraagt 42.672,64 ha. De oppervlakte per gemeente, evenals

het aantal inwoners wordt weergegeven in Tabel 1-1.

Tabel 1-1 Gemeenten aangesloten bij RLRL, hun absolute en relatieve oppervlakte en aantal inwoners

gemeente oppervlakte (ha) % oppervlakte

aantal inwoners

(01/01/2010) % aantal inwoners

1 Berlaar 2.452,46 5,75 10.887 3,59

2 Bonheiden 2.912,32 6,82 14.668 4,84

3 Boom 737,32 1,73 16.670 5,50

4 Heist-op-den-berg 8.665,95 20,31 39.866 13,15

5 Lier 4.978,85 11,67 33.924 11,19

6 Mechelen 6.574,43 15,41 80.885 26,68

7 Niel 530,97 1,24 9.280 3,06

8 Nijlen 3.915,68 9,18 21.572 7,12

9 Putte 3.518,99 8,25 16.382 5,40

10 Rumst 2.021,87 4,74 14.653 4,83

11 Sint-Katelijne-Waver 3.622,10 8,49 20.147 6,65

12 Willebroek 2.741,70 6,42 24.204 7,98

totaal 42.672,64 100 303.138 100

1.3 Geografisch onderscheiden van de omliggende streken

Het werkingsgebied van Regionaal Landschap Rivierenland is opgebouwd rond de benedenlopen van de

grote getijdegebonden zoetwaterrivieren Nete, Dijle, Zenne en Rupel. Het typische

zoetwatergetijdenrivierenlandschap, met haar valleien en interfluvia, vormt de ‘blauwe draad’ doorheen

het landschap (Fig. 1-2).

Het voorkomen van getijdegebonden delen van de zoetwaterrivieren Nete, Dijle, Zenne en Rupel vormt

meteen ook het onderscheid met de omliggende streken. De getijdewerking beïnvloedt de gehele loop

van de Rupel, en de benedenlopen van de Dijle, Zenne en Nete. Verder stroomopwaarts stopt deze

invloed en krijgt het landschap ook andere dominerende kenmerken. Zo gaat het landschap rondom RL

Rivierenland naar het noorden en het noordoosten toe over in de echte Kempen met haar typische

zandgronden (RL de Voorkempen en RL Kleine en Grote Nete), terwijl in het zuiden de overgang gevormd

wordt naar de iets zwaardere bodemtexturen en een andere geomorfologie met een meer

geaccidenteerd reliëf (RL Groene Corridor, RL Dijleland, RL Noord-Hageland). Regionaal Landschap

Rivierenland is dus te onderscheiden van de omliggende streken door vooral de aanwezigheid van de

getijde gebonden delen van de zoetwaterrivieren Nete, Dijle, Zenne en Rupel, en de daarmee

geassocieerde geografische, landschappelijke en ecologische kenmerken (geïllustreerd in Fig. 1-3).


9

Fig. 1-2 RLRL ligt rondom de benedenlopen van de getijdezoetwaterrivieren Nete, Dijle, Zenne en Rupel

Fig. 1-3 Enkele typische streekbeelden uit het Rivierenland

(van boven links naar onder rechts: Zenne, kleiput, trage weg met kleine landschapselementen, schrale

graslanden op rivierdonk met hoeve, broekbos, natte ruigte met dotterbloem, vochtige hooilanden met

echte koekoeksbloem, Zennegat met riviergehuchtje, vollegrondsgroententeelt)


10

2 Organisatie en structuur

2.1 Oprichting en erkenningstraject

2.1.1 Oprichting

Gegroeid uit de twee gebiedsgerichte projecten ‘Natuurproject Beneden-Dijle’ en ‘Itterbeekvalleiproject’

en uitgebreid met de gemeente Nijlen en de Rupelgemeenten Rumst, Boom en Niel werd op 3 juli 2008

Regionaal Landschap Rivierenland opgericht tijdens de officiële oprichtingsvergadering in het Provinciaal

Instituut voor Milieueducatie in Lier.

Tot de Algemene Vergadering traden 48 vaste leden, 8 adviserende leden en 9 geassocieerde leden toe

(zie verder). De statuten werden door alle partners goedgekeurd en ondertekend. Er werd een Raad van

Bestuur, een Dagelijks Bestuur, een voorzitter, ondervoorzitter, secretaris en penningmeester verkozen

(zie verder). De oprichtingsakte met statuten, het verslag van de oprichtingsvergadering, het

ledenregister, de lijst van bestuurders en volmachthouders werden neergelegd bij de Griffie van de

Rechtbank van Koophandel te Mechelen op 09/07/2008. De oprichtingsakte verscheen in het Belgisch

Staatsblad op 18/07/2008.

Vanaf 3 juli 2008 was Regionaal Landschap Rivierenland vzw dus officieel gestart, al werd de werking van

de twee gebiedsgerichte projecten verdergezet. De nieuwe vzw ontving vanaf dan eigen subsidies van de

deelnemende gemeenten, de provincie en Stad Mechelen. In de loop van 2008 werden drie

personeelsleden aangeworven op de vzw, die de projectwerking verder professioneel uitbouwden. De

afkorting van Regionaal Landschap Rivierenland vzw is voorlopig officieel RLR vzw, maar in de praktijk

RLRL vzw wegens de bezette domeinnaam rlr.be.

2.1.2 Statuten

De oprichtingsstatuten van de vzw werden goedgekeurd tijdens de oprichtingsvergadering van 3 juli 2008,

neergelegd bij de Griffie van de Rechtbank van Koophandel te Mechelen op 09/07/2008 en gepubliceerd

in het Belgisch Staatsblad van 18/07/2008. Sindsdien werden de statuten niet meer gewijzigd.

2.1.3 Voordracht door deputatie

In de zitting van 28 februari 2008 besliste de deputatie van de provincie Antwerpen om een regionaal

landschap op te richten in de regio Mechelen-Lier (toen nog met werknaam ‘Regionaal Landschap Nete-

Dijle-Rupel’). Op 26 juni 2008 besliste de provincieraad van de provincie Antwerpen om toe te treden tot

het regionaal landschap, nu onder de officiële naam Rivierenland. Na een werkperiode van twee jaar

droeg de deputatie het regionaal landschap halverwege 2010 voor ter erkenning door de Vlaamse

regering.

2.1.4 Erkenning door Vlaams minister voor leefmilieu

Op voordracht van de provincie Antwerpen werd op 3 juni 2010 het dossier ter aanvraag van een

voorlopige erkenning door de Vlaamse Regering, ingediend bij het kabinet van de minister bevoegd voor

leefmilieu. Op 30 november 2010 keurde minister Schauvliege de voorlopige erkenning van Regionaal

Landschap Rivierenland goed, met ingang van 1 december 2010.

2.1.5 Erkenning door Vlaams minister voor Onroerend Erfgoed

Op 8 mei 2011 diende RLRL een dossier ter aanvraag van een erkenning door de Vlaams minister van

Onroerend Erfgoed. Dit dossier werd door minister Bourgeois goedgekeurd op 18 juli 2011. De werking

van een landschapsanimator startte officieel vanaf 1 januari 2012.


11

2.2 Bestuursorganen

2.2.1 Algemene vergadering

De Algemene vergadering van Regionaal Landschap Rivierenland is samengesteld uit de provincie

Antwerpen, alle aangesloten gemeenten en de erkende verenigingen voor natuur, landbouw, recreatie en

wildbeheer, en uit een aantal adviserende instanties, conform het ‘Besluit van de Vlaamse regering tot

vaststelling van de regelen voor de voorlopige en definitieve erkenning van regionale landschappen’ van

08/12/1998.

Op vraag van verschillende organisaties werd in de statuten voorzien dat de Algemene Vergadering kan

worden uitgebreid met ‘geassocieerde leden’, die zonder stemrecht de vergaderingen kunnen bijwonen.

De Algemene Vergadering werd voor het eerst samengesteld tijdens de oprichtingsvergadering op

03/07/2008, en gewijzigd tijdens de Algemene Vergadering van 19/02/2009, van 11/03/2010, van

17/02/2011 en de Algemene Vergadering van 13/02/2012 (zie neerleggingsdocumenten in Bijlage 1). In

Tabel 2-1 is de huidige samenstelling van de Algemene Vergadering weergegeven. Het verslag van de

Algemene Vergadering van 13/02/2012 is te vinden in Bijlage 2.

Van de 98 vertegenwoordigers van de 49 vaste leden van de Algemene Vergadering zijn 75 mannen en 23

vrouwen (24%), bij de 14 vertegenwoordigers van de 7 adviserende leden zijn er 7 mannen en 7 vrouwen

(50%), en bij de 20 vertegenwoordigers van de 13 geassocieerde leden zijn er 22 mannen en 1 vrouw

(4%).

Tabel 2-1 Huidige samenstelling Algemene Vergadering RLRL (sinds 13/02/2012)

VASTE LEDEN (stemgerechtigd) - de leden van de Raad van Bestuur zijn vetgedrukt

Organisatie effectief vertegenwoordiger plaatsvervanger

VASTE LEDEN (stemgerechtigd)

GR

OE

P A

- P

rovi

nci

e-

en

ge

me

en

teb

est

ure

n

Provincie Antwerpen Rik Röttger Bart De Nijn

Gemeente Berlaar Ingeborg Van Hoof Walter Horemans

Gemeente Bonheiden Steven Morrens Sonia Nicolet

Gemeente Boom Anita Ceulemans Patrick Marnef

Gemeente Heist-op-den-Berg Luc Vleugels Carl Verelst

Gemeente Niel Freddy Vermeiren Tom De Vries

Gemeente Nijlen Griet Van Olmen

Stad Lier Guido Van den Bogaert Gert Van Eester

Stad Mechelen Marina De Bie Karel Geys

Gemeente Putte Maria Liekens Alfons Vekemans

Gemeente Rumst Wendy Weckhuysen Chris Ceuppens

Gemeente Sint-Katelijne-Waver Bert De Keyser Jan Van Asch

Gemeente Willebroek Guido Kerremans Marc De Laet

GR

OE

P B

- E

rke

nd

e m

ilie

u-

en

nat

uu

rve

ren

igin

gen

Jeugdbond voor Natuur en Milieu Mechelen Hanne Hendrickx Wim Verbist

Natuurpunt Jan Soors Stefan Versweyveld

Natuurpunt Beheer Willy Ibens Sabine Lemaire

Natuurpunt De Putter Peter Hendrickx Eddy Mampaey

Natuurpunt De Wielewaal Luc Swaegers Paul De Haes

Natuurpunt Grote Nete kern Heist-o/d-berg Stefaan Janssens Sjaak Schoonderwoerd

Natuurpunt Mechels Rivierengebied (MR) Bert Delanoeije Filip Van den Wyngaert

Natuurpunt MR kern Cassenbroek/Bonheiden Tom Andries Filip Van den Wyngaert

Natuurpunt MR kern Sint-Katelijne-Waver Ann Pinceel Godelieve Janssens

Natuurpunt MR kern Willebroek Carl Van den Broeck Wim Candries

Natuurpunt Oude Spoorweg Johan Asselberghs Ludo Bakkovens

Natuurpunt Rupelstreek Erik De Keersmaecker Francis Mertens


12

Natuurpunt Rupelstreek kern Boom-Rumst Rita Claes Fried Happaerts

Vereniging voor Milieueducatie Provincie Antwerpen Geert Bekaert Danny Dewelde

Vereniging voor Natuur en Stedenschoon Rutger Steenmeijer Erik Baptist G

RO

EP

C -

Erk

en

de

ve

ren

igin

gen

vo

or

lan

db

ou

w -

to

eri

sme

- w

ildb

eh

ee

r

Algemeen Boerensyndicaat René Van Beveren Luc Van Dommelen

Boerenbond Arrondissementsraad Antwerpen Evi Van Camp Peter Bartels

Boerenbond Arrondissementsraad Mechelen Wim Blockx Gert Van De Moortel

Groene Kring Ellen Vos Benny Casteels

Katholiek Vormingswerk van Landelijke Vrouwen - Agra Kathleen Janssen

Landelijke Gilden Marc Van Praet Willy Beullens

Gidsenbond Mechelen Herman Vermeulen Frans De Wachter

Kempens Landschap Philippe De Backer Annemie Nagels

Lier en het Pallieterland Paul Boënne Christine De Ceuster

Pasar Willy Van Asbroeck Sofie Verschueren

Toerisme Provincie Antwerpen Gilles Facon Gaston Maes

Toerisme Rupelstreek - Vaartland Stijn Bogaert Karin De Mulder

Toerisme Scheldeland Chris Ceuppens Inge Stevens

Toerisme Sint-Katelijne-Waver Eric Janssens Harry Vermeir

V.V.V. Mechelen Frank Nobels Rebekka Koch

Gidsenvereniging Scheldelanders vzw André Gysemans Annemie Goris

WBE Antwerpen Zuid - Rupelstreek Daniël Vanherbergen Florent Jacobs

WBE Berg en Dal Paul Van Roosbroeck Jan De Meutter

WBE Jaboom Wouter Dits Michel Schueremans

WBE Regio Lier Paul Van Camp Frans Bisaerts

WBE Rupeldal - De Bocht Jean-Pierre Vanden Weghe Patrick Huysmans

ADVISERENDE LEDEN (niet stemgerechtigd):

Ad

vise

ren

de

led

en

ADVISERENDE LEDEN (niet stemgerechtigd) effectief vertegenwoordiger plaatsvervanger

Agentschap voor Natuur en Bos Hans De Schryver Koen Deheegher

Agentschap R-O Antwerpen - Onroerend Erfgoed Jasmine Michielsen Eddy Timmers

Toerisme Vlaanderen Lisbeth Stalpaert Hilde Thys

ALBON Liesbeth Vandekerckhove Tom Vander Elst

Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Yves Marcipont Ilse Maes

Vlaamse Landmaatschappij Ria Gielis Johan De Ridder

Dienst milieu- en natuurbehoud provincie Dirk Vandenbussche Hilde Van Look

Gemeentelijke milieudiensten

GEASSOCIEERDE LEDEN (niet stemgerechtigd):

Ge

asso

cie

erd

e le

de

n

GEASSOCIEERDE LEDEN (niet stemgerechtigd) effectief vertegenwoordiger plaatsvervanger

Bosgroep Antwerpen Zuid Martine Van Goethem Johan Teughels

Erf en Heem Gert Renkin Jan Segers

Midzeelhoeve - 't Grom Jan Segers Eric Janssens

Igemo Peter De Bruyne Jos Hellemans

Polder Battenbroek Hubert De Meester Paul Schelkens

Polder van Lier John Roothooft Bart Verreth

Polder van Willebroek Eduard Muysoms Gaston Weymiens

Werkgroep Hombeeks Plateau Walter Verbruggen Karel De Wit

Proefstation voor de Groententeelt vzw Raf De Vis

Nationale Boomgaardenstichting - Mechelse Pomologen Edhard Vets

Polder van Rumst Jan Van Capellen Peter Bartels

Provinciale Landbouwkamer Alfons Gios

Bosgroep Zuiderkempen Jan Milis Jan Seynaeve

De Algemene vergadering werd in 2012 éénmaal samengeroepen: AV 13/02/2012 (verslag zie Bijlage 2)


13

Van de 49 stemgerechtigde leden waren er 33 vertegenwoordigd (24 aanwezigen en 9 volmachten), 9

verontschuldigd en 7 afwezig: Hieronder volgt een overzicht van de agendapunten:

• Goedkeuring vorig verslag

• Hersamenstelling Algemene Vergadering en wijziging vertegenwoordigingen Algemene

Vergadering, Raad van Bestuur en Dagelijks Bestuur

• Verkiezing Raad van Bestuur

• Wijziging statuten RLRL

• Personeel RLRL

• Jaarverslag 2011 – Jaarprogramma 2012

• Jaarrekening 2011 – begroting 2012

• Kwijting van de bestuurders

• Varia

2.2.2 Raad van bestuur

De Raad van Bestuur van Regionaal Landschap Rivierenland is samengesteld uit de provincie Antwerpen,

alle aangesloten gemeenten en de erkende verenigingen voor natuur, landbouw en recreatie en de

wildbeheereenheden.

De Raad van Bestuur werd voor het eerst samengesteld tijdens de oprichtingsvergadering (03/07/2008),

en gewijzigd tijdens de Algemene Vergadering van 19/02/2009, van 11/03/2010, van 17/02/2011 en de

Algemene Vergadering van 13/02/2012 (zie neerleggingsdocumenten in Bijlage 1). In Tabel 2-2 is de

huidige samenstelling van de Raad van Bestuur weergegeven. De verslagen van de Raad van Bestuur zijn

te vinden in Bijlage 2.

De 1/3-regel uit het Besluit op de regionale landschappen werd geëerbiedigd: precies 1/3 van de

bestuurders komt uit de groep van overheden, precies 1/3 uit de groep van erkende natuur- en

milieuverenigingen, en precies 1/3 uit de groep van erkende landbouwverenigingen, erkende

toerismeverenigingen en erkende wildbeheereenheden.

Van de 39 bestuurders + 1 adviserende bestuurder zijn 32 mannen en 8 vrouwen (20%).

Tabel 2-2 Huidige samenstelling Raad van Bestuur RLRL (sinds 13/02/2012)

vertegenwoordiger Organisatie

LEDEN RAAD VAN BESTUUR (stemgerechtigd)

GR

OE

P A

Pro

vin

cie

- e

n g

em

ee

nte

be

stu

ren

Rik Röttger Provincie Antwerpen 1

Ingeborg Van Hoof Gemeente Berlaar 2

Steven Morrens Gemeente Bonheiden 3

Anita Ceulemans Gemeente Boom 4

Luc Vleugels Gemeente Heist-op-den-Berg 5

Freddy Vermeiren Gemeente Niel 6

Griet Van Olmen Gemeente Nijlen 7

Guido Van den Bogaert Stad Lier 8

Karel Geys Stad Mechelen 9

Maria Liekens Gemeente Putte 10

Wendy Weckhuysen Gemeente Rumst 11

Bert De Keyser Gemeente Sint-Katelijne-Waver 12

Guido Kerremans Gemeente Willebroek 13

GR

OE

P B

Erke

nd

e m

ilie

u-

en

nat

uu

rve

ren

igin

gen

Jan Soors Natuurpunt 1

Willy Ibens Natuurpunt Beheer 2

Luc Swaegers Natuurpunt De Wielewaal 3

Stefaan Janssens Natuurpunt Grote Nete kern Heist-o/d-berg 4

Bert Delanoeije Natuurpunt Mechels Rivierengebied (MR) 5

Tom Andries Natuurpunt MR kern Cassenbroek/Bonheiden 6

Ann Pinceel Natuurpunt MR kern Sint-Katelijne-Waver 7

Carl Van den Broeck Natuurpunt MR kern Willebroek 8

Ludo Bakkovens Natuurpunt Oude Spoorweg 9

Erik De Keersmaecker Natuurpunt Rupelstreek 10

Rita Claes Natuurpunt Rupelstreek kern Boom-Rumst 11

Geert Bekaert Vereniging voor Milieueducatie Provincie Antwerpen 12


14

Rutger Steenmeijer Vereniging voor Natuur en Stedenschoon 13

GR

OE

P C

- E

rke

nd

e v

ere

nig

inge

n v

oo

r

lan

db

ou

w -

to

eri

sme

- w

ildb

eh

ee

r

Rene Van Beveren Algemeen Boerensyndicaat 1

Evi Van Camp Boerenbond Arrondissementsraad Antwerpen 2

Wim Blockx Boerenbond Arrondissementsraad Mechelen 3

Marc Van Praet Landelijke Gilden 4

Philippe De Backer Kempens Landschap 5

Paul Boënne Lier en het Pallieterland 6

Gilles Facon Toerisme Provincie Antwerpen 7

Stijn Bogaert Toerisme Rupelstreek - Vaartland 8

Chris Ceuppens Toerisme Scheldeland 9

Daniël Vanherbergen WBE Antwerpen Zuid - Rupelstreek 10

Paul Van Roosbroeck WBE Berg en Dal 11

Wouter Dits WBE Jaboom 12

Jean-Pierre Vanden Weghe WBE Rupeldal - De Bocht 13

ADVISEREND LID (niet stemgerechtigd)

Hans De Schryver Agentschap voor Natuur en Bos

Jasmine Michielsen /Eline Buyle Agentschap Ruimte en Erfgoed

Vergaderingen van de Raad van Bestuur in 2012:

Op 13/02/2012 (23 van de 39 stemgerechtigde leden aanwezig of vertegenwoordigd) werden volgende

agendapunten behandeld:


• Personeel

• Algemene zaken en financiën (Jaarrekening 2011 – begroting 2012)

• Stavaza projecten (fauna-akkers, wandelgebied RLRL-oost …)

• Eerste voorstel jaarprogramma 2012

• Varia



• Woordje uitleg door Gemeente Rumst over de plannen rond natuur en landschap


• Personeel + wissel DB

• Interne staatshervorming – witboek doorbraak 64

• Nieuwe projecten voor 2013 –PDPO Buitengewone plekjes (Moïra Heyn (VIA medewerker)

• Stand van zaken lopende projecten

• Huisvesting RLRL

• Varia



• Woordje uitleg door Gemeente Nijlen over de plannen rond natuur en landschap


• Presentatie Landschapsbeelden door Sandra Vandewiele (Provincie Antwerpen)

• Personeel

• Financieel

• Interne staatshervorming – witboek doorbraak 64

• Stand van zaken lopende projecten (poelen, zwaluwen, wandelproject Rivierenland, Plant van Hier,

LSK…)

• Voorbereiding jaarprogramma 2013 + definitief erkenningsdossier 2013-2020


• Varia



• Toelichting Stad Mechelen natuur en landschap



15

• Personeel

• Witboek – interne staatshervorming - stavaza

• Projecten stavaza – jaarverslag 2012

• Jaarplanning 2013 + lange termijnplanning definitieve erkenningsaanvraag + begroting 2013


• Verkiezingen RvB en DB 2013

• Uitbreiding werkingsgebied RLRL?

• Varia

2.2.3 Dagelijks bestuur

De Raad van Bestuur verdeelt onder haar leden de functies van voorzitter, ondervoorzitter, secretaris en

penningmeester. Het dagelijks bestuur bestaat uit maximaal 5 personen.

Het Dagelijks Bestuur werd voor het eerst samengesteld tijdens de oprichtingsvergadering (03/07/2008),

en gewijzigd tijdens de Algemene Vergadering van 19/02/2009, van 11/03/2010, en bleef gelijk in 2011 en

2012 (zie neerleggingsdocumenten in Bijlage 1). In Tabel 2-3 is de huidige samenstelling van het Dagelijks

Bestuur weergegeven. Tijdens de Raad van Bestuur van 05/06/12 werd de vervanging van Evi Van Camp

(BB) door Marc Van Praet (LG) als penningmeester goedgekeurd.

Van de 5 dagelijks bestuurders zijn er 5 mannen en 0 vrouwen (0%) sinds de tweede helft van 2012. RLRL

heeft een vrouwelijke coördinator en een vrouwelijke waarnemende coördinator.

Tabel 2-3 Huidige samenstelling Dagelijks Bestuur RLRL (sinds 13/02/2013)

Doelgroep provincie en /of gemeenten

Karel Geys, vertegenwoordiger stad Mechelen (voorzitter)

Steven Morrens, vertegenwoordiger gemeente Bonheiden (ondervoorzitter)

Rik Röttger, vertegenwoordiger provincie Antwerpen

Doelgroep erkende milieu- en natuurverenigingen

Bert Delanoeije, vertegenwoordiger Natuurpunt Mechels Rivierengebied (secretaris)

Doelgroep erkende verenigingen voor toerisme, landbouw en wildbeheer

Evi Van Camp, vertegenwoordiger Boerenbond Arrondissementsraad Antwerpen (penningmeester)

Marc Van Praet, consulent Landelijke Gilden (vervangt Evi Van Camp sinds 05/06/12)

Het Dagelijks Bestuur kwam in 2012 zes maal samen: op 27/02/2012, 23/04/2012, 30/05/2012,

20/08/2012, 26/11/2012 en 12/12/2012. De vaste agendapunten zijn: algemene zaken, personeel,

projecten - samenwerkingen, voorbereiding bestuursvergaderingen.

2.3 Personeel

2.3.1 Personeelsbestand RLRL

In 2012 werd de landschapsanimator aangesteld (middelen vanuit Onroerend Erfgoed vanaf 1/1/12), de

communicatiemedewerker vervangen (tijdelijk door Sophie Thiebaut en definitief door Bart Vermylen), de

polyvalent medewerker vervangen (ontslag wegens jobaanbieding bij Mina-raad) door een (tijdelijke)

projectmedewerker (definitief vervangen vanaf 1/1/2013 door Joke Maes), en de stafmedewerker

vervangen voor de 4 Antwerpse regionale landschappen (wegens nieuwe functie Sabine Caremans binnen

provincie Antwerpen) en een extra projectmedewerker aangeworven in het kader van het PDPO project

Buitengewone plekjes (RLRL coördineert het project). De personeelsbezetting in 2012 is weergegeven in

Tabel 2-4 (ongeveer 5,6 VTE op de loonrol van RLRL), de functieverdeling in Tabel 2-5.


16

Tabel 2-4 Personeel RLRL 2012

Functie naam regime loonrol j f m a m j j a s o n d

Coördinator Martine

Couvreur 100% RLRL * * * * * * * * * * * *

waarnemend coördinator Ankatrien

Boulanger 100% RLRL x x x x x x x x x x x x

landschapsanimator (KLE,

autochtone bomen en struiken,

speelbos, voorbereiding projecten

landschapsanimator)

Tim Ghysels 100% RLRL x x x x x x x x x x x x

polyvalent medewerker (algemene

ondersteuning, projectmedewerker

natuurrecreatie, soortbescherming)

Anke Geeraerts 100% RLRL x x x x x x x x x

Flor

Verschaeren 80% RLRL x x x

projectmedewerker (kleine

landschapselementen (poelen –

knotbomen), rivierprojecten)

Elly Vaes 100% RLRL x x x x x x x x x x x x

communicatiemedewerker

Sophie

Thiebaut 80% x x

Bart Vermylen 100% RLRL x x x x x x x x

Projectmedewerker PDPO

Buitengewone Plekjes

Charlotte De

Wit 100%

PDPO en

RLRL x

bedrijfsplanner Katrien Proost

50% vanuit

VLM in

RLRL

VLM x - - - - - - x x x x x

stafmedewerker Antwerpse

regionale landschappen (VIA) Moïra Heyn

100% voor

de 4

Antwerpse

RL’en

RLDV** x x x x x x x x x

RLRL: basisfinanciering ANB, OE, provincie en gemeenten

* moederschapsrust, ouderschapsverlof, onbetaald verlof, wettelijk en bijkomend verlof

- : ziekteverlof

** met VIA-subsidies van de Vlaamse overheid en provincie Antwerpen (werkt voor alle Antwerpse RL’en)

Tabel 2-5 Taakomschrijving teamleden in 2012

functie naam regime taakomschrijving


Boulanger 100%

Algemene coördinatie team, eindverantwoordelijkheid

programmatie en werking, contacten bestuur en leden,

overkoepelende projecten, eindredactie communicatie

landschapsanimator Tim Ghysels 100%

Landschapsherstel, kleine landschapselementen (hagen,

heggen en houtkanten, bosaanplanten…), autochtone

bomen en struiken, klein bouwkundig erfgoed, vormingen

en publieksactiviteiten

projectmedewerker

natuur en landschap Elly Vaes 100%

Projecten natuurbehoud, kleine landschapselementen

(poelen en knotbomen), , vormingen en

publieksactiviteiten

polyvalent medewerker Anke Geeraerts /

Flor Verschaeren 100%

Boekhouding en administratie, projecten

soortbescherming, natuureducatie, natuurrecreatie

(wandelproject, themalussen…), ondersteuning vormingen


projectmedewerker PDPO Charlotte De Wit 100% Voorbereiding Buitengewone plekjes PDPO project +

ontwerpen plantacties/terreininrichtingen/poelen

communicatiemedewerker Sophie Thiebaut

/Bart Vermylen 100%

Communicatiemedia en pers, IT-ondersteuning,

ondersteuning vormingen en publieksactiviteiten


17

bedrijfsplanner Katrien Proost 100%

(VLM)

Promotie, afsluiten en opvolgen van

beheerovereenkomsten met landbouwers voor

agromilieumaatregelen op landbouwbedrijven;

participatie in RLRL-projecten met landbouwraakvlakken

stafmedewerker

Antwerpse regionale

landschappen

Moïra Heyn

100%

(Antw.

RL’en)

Organisatie samenwerking tussen provincie en Antwerpse

regionale landschappen, gemeenschappelijke

projectaanvragen Antwerpse RL’en, afstemmen

onderlinge werking en potentiële synergiën;

In 2013 blijft de waarnemend coördinator de coördinator vervangen (wegens ouderschapsverlof en

onbetaald verlof, tijdskrediet voor 3 jaar voorzien vanaf 2014). De vervanging van de polyvalent

medewerker door een projectmedewerker natuur en natuurrecreatie gaat van start op 1 januari 2013. In

kader van het goedgekeurde PDPO project ‘Buitengewone Plekjes’ werft RLRL een extra

projectmedewerker om de coördinatie van het project binnen de provincie Antwerpen in goede banen te

leiden. Bovendien zal zij ook de realisatie op terrein organiseren in kader van het landschapsbeheerplan

‘Kesselse Heide’. De geplande functieverdeling voor 2013 is opgenomen in Tabel 2-6.

Tabel 2-6 Geplande taakomschrijving teamleden in 2013

functie naam regime taakomschrijving


Boulanger 100%

Algemene coördinatie team, eindverantwoordelijkheid

programmatie en werking, contacten bestuur en leden,

overkoepelende projecten, eindredactie communicatie

landschapsanimator Tim Ghysels 100%

Landschapsherstel, kleine landschapselementen (hagen,

heggen en houtkanten, bosaanplanten…), autochtone

bomen en struiken, klein bouwkundig erfgoed, vormingen


projectmedewerker natuur

en landschap Elly Vaes 100%

Projecten natuurbehoud, kleine landschapselementen

(poelen en knotbomen), , vormingen en


projectmedewerker natuur

en natuurrecreatie Joke Maes 100%

Projecten soortbescherming, natuurrecreatie

(wandelproject, themalussen…), natuureducatie,

vormingen en publieksactiviteiten

projectmedewerker PDPO Charlotte De Wit 100%

Buitengewone plekjes PDPO project, uitvoering

landschapsbeheerplan, ondersteuning

landschapsherstelplannen, vormingen en


communicatiemedewerker Bart Vermylen 100% Communicatiemedia en pers, IT-ondersteuning,

ondersteuning vormingen en publieksactiviteiten

bedrijfsplanner Katrien Proost 100%

(VLM)

Promotie en opvolgen van beheerovereenkomsten met

landbouwers voor agromilieumaatregelen op

landbouwbedrijven; participatie in RLRL-projecten met

landbouwraakvlakken

stafmedewerker Antwerpse

regionale landschappen Moïra Heyn

100%

(Antw.

RL’en)

Organisatie samenwerking tussen provincie en Antwerpse

regionale landschappen, gemeenschappelijke

projectaanvragen Antwerpse RL’en, afstemmen

onderlinge werking en potentiële synergiën;

2.3.2 Deelname aan studiedagen en vormingen

Het personeel van RLRL neemt deel aan relevante studiedagen en/of opleidingen in het kader van

projecten of specifieke taken (Tabel 2-7).

Tabel 2-7 Overzicht studiedagen en vormingen 2012

datum plaats titel organisator deelnemer RLRL

11/01/2012 Nijlen Rivierkenner RLRL, TRVL en NP

Rupelstreek Ankatrien, Elly, Tim


18

14/01/2012 Bonheiden Knotcursus RLRL Tim, Katrien

25/01/2012 Lier Rivierkenner RLRL, TRVL en NP

Rupelstreek Ankatrien, Elly, Anke

02/02/2012 Boom Netwerkmoment

landschapswandeling Provincie Antwerpen

Ankatrien, Tim,

Sophie, Elly

08/02/2012 Boom Rivierkenner RLRL, TRVL en NP

Rupelstreek Ankatrien, Tim, Elly

11/02/2012 Antwerpen Contactdag Ankona Ankona, UA Tim, Elly

29/02/2012 Klein-Willebroek Rivierkenner RLRL, TRVL en NP

Rupelstreek Elly, Ankatrien

03/03/2012 Boom Boottocht Rivierkenner RLRL, TRVL en NP


07/03/2012 Hasselt SOLABIO

Provincie Limburg,

RLLK, RLKM, RLHV,

ANB, NP, VLM…

Ankatrien

08/03/2012 Willebroek Creatief met wilgenvlechtwerk Inverde Elly

15/03/2012 Wintam Expertensessie Scheldehelden VLM Ankatrien

17/03/2012 Mechelen Rivierkenner RLRL, TRVL en NP

Rupelstreek Elly

27/03/2012 Boom Congres: Planning our Green

Heritage Provincie Antwerpen Tim Ghysels

31/03/2012 Kruibeke/Hamme Rivierkenner RLRL, TRVL en NP


14/03/2012 Lier Rivierkenner RLRL, TRVL en NP


18/04/2012 Antwerpen Fortenoverlegdag Provincie Antwerpen Tim

05/05/2012 Boom Opening Ecohuis Gemeente Boom Ankatrien

10/05/2012 Antwerpen Infosessie Terra Nova Provincie Antwerpen Elly

14/05/2012 Brussel 20 jaar Natura 2000 ANB Ankatrien

12/06/2012 Brussel Colloquium Trage Wegen VVP en vzw Trage

Wegen Anke

22/06/2012 Brussel AGNABIO LV, LNE, VLM, VMM

& INBO Ankatrien

25/06/2012 Itegem

Infomarkt Sigmaplan Grote

Nete + toelichting voor

landbouwers

ANB, W&Z Elly

28/06/2012 Schoten cursus hagen snoeien Inverde Tim

23/08/2012 Antwerpen Infosessie Geloket Provincie Antwerpen Ankatrien

18/09/2012 Antwerpen

vorming: 'Sociale actualia:

Tijdskrediet & Europese

aanvullende vakantie'

Securex Ankatrien

18/10/2012 Mechelen infosessie Erfgoeddag 2013 Erfgoedcel Mechelen Tim, Bart

14/11/2012 Leuven Landbouwer en recreant Vlaams Ruraal

Netwerk Flor

20/11/2012 Mechelen Cursus Venice boekhouden RLRL Ankatrien, Rina

22/11/2012 Averbode

Workshop toeristisch-

recreatieve ontsluiting klein

religieus erfgoed

Kempens Landschap Tim

24/11/2012 Mechelen Studiedag ‘Bijen in nood’ Natuurpunt Elly

28/11/2012 Boom

Netwerkevent: Bedrijven

Rupelstreek als ecologische

brug naar biodiversiteit

ELAH Ankatrien


19

6/12/2012 Leuven Stedenbouw, groenvoorziening

en biodiversiteit

vzw Vrienden van

Heverleebos en

Meerdaalwoud

Ankatrien

7/12/2012 Brussel

Voorstelling rapport:

Aanbevelingen voor

natuurbeleid in

landbouwgebied

INBO Ankatrien

11/12/2012 Loonbeek Cursus heggen leggen Inverde Tim

14/12/2012 Sint-Katelijne-

Waver Autocarrit Erfgoed SKW

Toerisme Sint-

Katelijne-Waver Tim

19/12/2012 Loonbeek Heggen leggen Inverde Elly

2.4 Professionalisering van de organisatie

2.4.1 Personeelsbeleid

Regionaal Landschap Rivierenland streeft naar een efficiënt, duurzaam en personeelsvriendelijk

personeelsbeleid. In dat kader wordt volgende werkwijze gehanteerd:

Elektronische prestatie-ingaven en agendabeheer

• Prestatiestaten en verlofplanning worden dagelijks digitaal ingevoerd door alle medewerkers.

• Afspraken worden door ieder teamlid ingevoerd op een gedeelde online agenda.

Personeelsvriendelijk en duurzaam vervoersbeleid

• Woonwerkvervoer met openbaar vervoer wordt volledig terugbetaald via een

‘derdebetalersovereenkomst’; woonwerkvervoer per fiets wordt vergoed via een fietsvergoeding.

• Voor de dienstverplaatsingen werd een contract afgesloten met ‘Cambio autodelen’, zodat

medewerkers zonder eigen wagen of medewerkers die ver van de werkplek wonen vlakbij het

secretariaat van RLRL een wagen kunnen reserveren.

• Om dienstverplaatsingen met de trein en per fiets efficiënter te maken investeerde RLRL in de

aankoop en het onderhoud van een plooifiets.

Gunstig personeelsbeleid

Medewerkers van RLRL beschikken over een gunstige verlofregeling, gratis woon-werkverkeer met het

openbaar vervoer, fietsvergoeding, een hospitalisatieverzekering en maaltijdcheques.

Regelmatig teamoverleg

Tweewekelijks worden algemene zaken, lopende en komende projecten en varia besproken tijdens het

teamoverleg. Hiervan wordt een verslag bijgehouden. Daarnaast is er frequent informeel overleg en

uitwisseling over de dagdagelijkse werking.

Ruimte voor vorming en bijscholing

Medewerkers krijgen de kans om hun kennis en vaardigheden uit te breiden door deelname aan

studiedagen, workshops, vormingen en bijscholing. Medewerkers kunnen erg zelfstandig werken en

krijgen veel ruimte voor eigen inbreng.

Jaarlijkse functioneringsgesprekken

Jaarlijks is er een functioneringsgesprek tussen de coördinator en elke medewerker. Een verslag hiervan

wordt door beiden ondertekend en gebruikt als insteek voor het volgende jaar. Medewerkers kunnen

doorheen het jaar beroep doen op de coördinator om persoonlijke verwachtingen, problemen e.d. te

bespreken. Bij zaken die binnen het team niet kunnen opgelost worden, wordt het Dagelijks Bestuur

betrokken.


20

Transparante aanwervingsprocedure

Aanwerving van personeel gebeurt volgens een vaste procedure (inzake publicatie van de vacature,

behandeling van de kandidaturen, communicatie, sollicitatieproef en beslissingsprocedure).

2.4.2 Administratief beleid

Ter ondersteuning van het administratief beleid werden volgende stappen ondernomen:

Opstellen van een huishoudelijk reglement

In het huishoudelijk reglement, goedgekeurd door de Raad van Bestuur, wordt bepaald hoe de dagelijkse

werking van RLRL verloopt (verantwoordelijkheden coördinator, teamwerking en teamoverleg, organisatie

en opvolging van Algemene Vergadering, Raad van Bestuur, Dagelijks Bestuur, werkgroepen).

Ondersteunend personeel

Sinds mei 2011 werkt RLRL samen met ATEL, een Mechelse organisatie die via een ‘WEP+’-contract

mensen met beperkte kansen op de arbeidsmarkt opleidt en op stage zendt bij diverse organisaties. Zo

doet RLRL mits een beperkte vergoeding beroep op een halftijds administratieve medewerker, die de

algemene administratieve ondersteuning van de vzw verzorgt. Elke stagiair blijft maximaal zes maanden. Tot het takenpakket behoren onder meer ondersteuning van de boekhouding en de algemene

administratieve taken.

Sinds de start van 2012 is er (opnieuw) een communicatiemedewerker in dienst. Tot het takenpakket

behoren onder meer professionalisering van het communicatiebeleid (website, elektronische nieuwsbrief,

perscontacten, persmomenten, landschapsflits, Facebook…), het uitwerken van een communicatieplan,

ondersteunen projectmedewerkers bij hun communicatie, redactie landschapskrant in samenwerking met

het team enzoverder.

Ondersteuning projectwerking

• Ten bate van een efficiënte projectwerking investeerde RLRL in de aankoop van Esri-software voor

GIS-toepassingen (ArcGIS), zodat medewerkers vlot toegang hebben tot relevante elektronische

vectoriële en rastergegevens over de regio.

• Er werden een aantal naslagwerken voor de interne bibliotheek aangekocht om de interne kennis te

vergroten.

• Voor specifieke projecten word er een basisuitrusting aangekocht (bv. toestel om omtrek bomen te

meten, laarzen, Ferraris-atlas, educatief materiaal…).

2.4.3 Financieel beheer

Automatisering van de financiële verrichtingen en keuze voor duurzaam sparen

Betalingen worden online uitgevoerd; de waarnemend coördinator is gemachtigd betalingen uit te voeren

binnen de perken van de goedgekeurde begroting (cf. huishoudelijk reglement, door Raad van Bestuur

bekrachtigd). Uitbetalingen van bezoldigingen en patronale RSZ-bijdragen gebeuren via een automatische

betalingsopdracht. RLRL beschikt over een bankkaart voor elektronische betalingen op verplaatsing en

een Visakaart voor online-aankopen. De spaarrekening van RLRL is ondergebracht bij Triodos Bank, die

veruit het hoogst scoort qua duurzaamheid (investeringen in ethisch verantwoorde projecten).

Professionalisering van de boekhouding

Vanaf de opstart van RLRL werd een dubbele boekhouding gevoerd. Hiertoe huren we het professioneel

boekhoudpakket ‘Venice’. Onze polyvalente medewerker volgde een basisopleiding dubbel boekhouden

en coördineert de dagdagelijkse invoer van boekhoudkundige documenten in het softwareprogramma

door de administratieve medewerker. Op elk document komt een stempel waarin volgende gegevens

worden aangevuld: datum ontvangst document, bevestiging van controle door de betrokken

medewerker, akkoord voor betaling door coördinator, betalingsdatum, evt. bestelbonnummer,

projectcode, boekhoudkundig(e) rekeningnummer(s) waarop de uitgave geboekt wordt. Investeringen

worden afgeschreven conform de waarderingsregels vastgelegd door de Raad van Bestuur. Een erkend

accountant volgt de boekhouding op en doet jaarlijks de controle van de jaarrekening. Sinds het vertrek

van de polyvalent medewerker wordt er ook tijdens het jaar beroep gedaan op een externe boekhouder

voor advies (overleg 07/05/12 en 20/12/12). De waarnemend coördinator en de administratieve

medewerker volgden samen een korte infosessie over het boekhoudprogramma ‘Venice’.


21

Navolging van de wet op de overheidsopdrachten

Als vzw die het grootse aandeel van haar inkomsten haalt uit overheidssubsidies, is Regionaal Landschap

Rivierenland gebonden aan de wetgeving op de overheidsopdrachten. Volgende werkwijze wordt gevolgd

(cf. de procedure van Regionaal Landschap Kempen en Maasland, die hierrond ook een infosessie

organiseerden voor de regionale landschappen op 19/06/2009):

• Voor elke aankoop wordt standaard een prijsvergelijking gedaan, waarvan een beknopte neerslag

wordt bijgehouden.

• Voor aankopen < 5.500 € zonder BTW worden minimum drie offertes gevraagd, en wordt gewerkt

met een bestelbon, die door de coördinator wordt afgetekend ter goedkeuring van de bestelling.

Steeds worden alle bewijsstukken (prijsvergelijkingen, offertes, bestelbonnen) bijgehouden en

gearchiveerd.

• Voor aankopen of opdrachten voor een bedrag > 5.500 € zonder BTW wordt een bestek

(onderhandelingsprocedure) uitgeschreven dat wordt goedgekeurd door het Dagelijks Bestuur of de

Raad van Bestuur. Gunningen worden voorbereid door een jury en bekrachtigd door de Raad van

Bestuur (voor bedragen vanaf 10.000 €), of door het Dagelijks Bestuur voor lagere bedragen of

indien deze het mandaat hiervoor heeft van de Raad van Bestuur (standaard bij niet

overeenkomende timing van de vergaderingen van de Raad van Bestuur). Steeds worden alle

bewijsstukken (prijsvergelijkingen, bestekken, offertes, gunningsverslagen, overeenkomsten met

opdrachthouders) bijgehouden en gearchiveerd.

• Voor aankopen of opdrachten voor een bedrag > 67.000 € zonder BTW wordt een bestek

uitgeschreven dat wordt goedgekeurd door de Raad van Bestuur en gepubliceerd op

www.publicationsonline.be. Gunningen worden voorbereid door een jury en bekrachtigd door de

Raad van Bestuur. Steeds worden alle bewijsstukken (prijsvergelijkingen, bestekken, offertes,

gunningsverslagen, overeenkomsten met opdrachthouders) bijgehouden en gearchiveerd.

2.5 Huisvesting

In 2012 is RLRL nog steeds gehuisvest in het gebouw aan de verkeerstuin in het Vrijbroekpark te

Mechelen. Wegens vertraging van de renovatie van het historisch pand in de Sint-Katelijnestraat te

Mechelen is de verhuis uitgesteld naar eind 2013.

2.6 Overleg en samenwerking met actoren

Regionaal Landschap Rivierenland streeft naar een grote betrokkenheid van de participerende

doelgroepen. Naast overleg in het kader van de lopende acties, neemt RLRL ook deel aan werkgroepen en

vergaderingen van derden. Doelstelling is om de verschillende visies in de regio maximaal op elkaar af te

stemmen. Telefonische adviesverlening aan de inwoners van het werkingsgebied behoort ook tot het

takenpakket van het regionaal landschap.

2.6.1 Provinciaal beleid en overleg regionale landschappen

• Antwerps Overleg Regionale Landschappen (AORL): forum tot uitwisseling, afstemming, uitwerking

gemeenschappelijke thema’s en projectideeën en overleg tussen de coördinatoren van de Antwerpse

regionale landschappen en de Dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid van de provincie (bij

gelegenheid ook andere diensten). De vergadering wordt voorbereid door de VIA-medewerker voor de

Antwerpse regionale landschappen. Deze medewerker schrijft samen met de Antwerpse

coördinatoren nieuwe projecten uit (ook Europese projectdossiers zoals LIFE+) om zo extra middelen

voor realisaties op terrein te verwerven. Regelmatig worden ook andere actoren uitgenodigd

(ANKONA, Hooibeekhoeve, PIME, MOS, ILVO, regiowerking…). In 2012 vond een AORL plaats op

06/03/12, 20/04/12, 31/05/12, 27/06/2012, 12/10/12,19/11/2012 en 22/11/12.

• Trefdag ‘natuur en landschap’: de VIA medewerker heeft ook als opdracht in elk Antwerps regionaal

landschap een trefdag te organiseren om alle spelers in het werkingsveld van natuur en landschap bij

elkaar te brengen en kennis te laten maken met elkaars werking en projecten. De trefdag is gericht op

gemeenten en bovenlokale samenwerkingsverbanden zoals regionale landschappen, bosgroepen,

waterschappen, Natuurpunt, Kempens Landschap vzw, leadergebieden, RURANT vzw en toeristische

clusters, en ook het Agentschap voor Natuur en Bos, Ruimte en Erfgoed Vlaanderen, Vlaamse


22

Milieumaatschappij, Vlaamse Landmaatschappij en provincie Antwerpen (Dienst waterbeleid, Dienst

duurzaam milieu- en natuurbeleid, Dienst landbouw en plattelandsbeleid en de Dienst recreatie, sport

en toerisme) samen te brengen. Aan de hand van een fietstocht in het werkingsgebied van elk RL

worden projecten toegelicht en ieders rol toegelicht. Door de personeelswissel van de VIA-

medewerker functie ging deze dag in 2012 niet door. De bedoeling is dat Dienst Duurzaam Milieu- en

Natuurbeleid van de provincie Antwerpen dit opnieuw organiseert in 2013.

• Contacten met provinciale diensten: de stafmedewerker Antwerpse regionale landschappen verzorgt

contacten met de Dienst Waterbeleid, Recreatie en Toerisme, Landbouw en plattelandsbeleid,

RURANT, Duurzaam milieu- en Natuurbeleid, Cultuur en Erfgoed, Regiowerking. In 2012 organiseerde

de deputé voor Leefmilieu een netwerkmoment voor de regionale landschappen en een aantal

diensten met betrekking tot natuur en landschapszorg. Dit resulteerde in een landschapswandeling op

2/2/12 in de gemeente Boom (kleiputten en steenbakkerijverleden). Op 6/3/12 sprak RLRL en RLSD af

met de Dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid voor een kennismakingsronde omwille van nieuwe

coördinatoren.

• Vermelding op website provincie en publicaties over RL’en in tijdschrift ‘zOOm’ van de provincie. In

2012 verschenen er enkele artikels: in zOOm 2012/3 werd de landschapsanimatorwerking toegelicht

(De landschapsteams werken aan je landschap), in zOOm 2012/4 werd het project ‘Fauna-akkers’

vermeld in het artikel over natuur en landschap in de Antwerpse Zuidrand.

• Geregeld informeel overleg tussen de Antwerpse regionale landschappen onderling (telefoon, mail,

voor en na vergaderingen…)

• Overleg in kader van gezamenlijke projecten met de Antwerpse regionale landschappen om kennis en

investeringen beter te laten renderen: samenwerking in het kader van project(aanvrag)en en

activiteiten (in 2012: vervolg PDPO-project ‘Plant van Hier, Platteland van Hier’; opstart en uitvoering

PDPO-project Fauna-akkers in alle Antwerpse regionale landschappen, indiening PDPO-aanvraag

‘Buitengewone plekjes’ en ‘Fauna-akkers: duurzame samenwerking’). Het trekken en initiëren van een

aantal gezamenlijke projecten behoort mee tot het takenpakket van de VIA-medewerker.

• Samenwerking ikv publieksactiviteiten (met gemeenschappelijke infostand): 11/2/12: Contactdag

Ankona; 2/9/12: Prominant; 9/4/12: Scheldehappening (enkel met RLSD).

• Samenwerking ikv projecten samen met de provincie: in 2012 kreeg RLRL (financiële) steun van de

Dienst Milieu en Natuur rond de projecten ‘Amfibieën op pad’, ‘Opleiding Rivierkenner’, ‘Natte voeten

in het speelbos’ en ‘Een hart voor zwaluwen’. RLRL zit ook mee in de stuurgroep voor de opmaak van

het landschapsbeheerplan in de Kesselse Heide te Nijlen. Er werd ook gevraagd door de provincie

Antwerpen om trekker te zijn voor de realisaties op terrein in kader van het opgemaakte en goed te

keuren landschapsbeheerplan. Provincie Antwerpen departement Recreatie, Sport en Recreatie steunt

het wandelproject financieel. RLRL werkte ook mee aan de communicatie betreffende het project

‘Vrome bomen’ van het Provinciaal Instituut voor Hygiëne. Een overleg vond plaats op 13/12/12.

• Samenwerking met vzw Toerisme Provincie Antwerpen (TPA): in kader van de nieuwe kaart

‘Wandelgebied Pallieterland’ (coördinatie en realisatie RLRL) en ‘Wandelnetwerk Kempense Netevallei

(coördinatie en realisatie TPA) werd er intensief samengewerkt. Omwille van de complementariteit

van de kaarten werd er intensief afgestemd (stuurgroepvergadering Wandelgebied Pallieterland op

13/2/12, 21/05/12, 24/07/12 en 14/09/12 en stuurgroepvergadering Wandelnetwerk Kempense

Netevallei op 20/06/12). RLRL en TPA organiseerde samen een infoavond voor de inwoners van de

betrokken gemeenten in Heist-op-den-Berg op 12/01/2012. RLRL was aanwezig op de opening van

‘Wandelnetwerk Kempense Netevallei’ op 21/09/12. In kader van ‘Wandelknooppuntennetwerk

Rivierenland’ riep TPA op 18/12/12 de stuurgroep bijeen conform de overeenkomst die van kracht is

sinds juli 2011. Ook in het kader van het project Routedokter werd afgestemd (overleg op 16/01/12 en

informeel via mail). Tot slot organiseerde TPA een infovergadering omtrent paalkamperen in de

provincie Antwerpen op 18/10/12.

• Opvolging netwerkdagen van ELAH-Rupel (Erfgoed- en Landschapshuis Rupel, met uitvalsbasis in het

Provinciaal Recreatiedomein De Schorre in Boom). Afstemming communicatieprojecten in de

Rupelstreek samen met het ELAH op 24/05/12. Volgende netwetwerkmomenten gingen door

georganiseerd door het ELAH: 10/11/12, 11/06/12 en 28/11/12.

• Opvolging Strategisch Project Rupel onder coördinatie van de provincie (coördinatieteam op

13/02/12, 18/04/12 en 31/05/12; Werkgroep Natuur op 13/01/12, 06/04/12 en 22/05/12;

Klankbordgroep op 28/02/12 en een infomoment op 05/05/12; Invulling Watertoren op 06/04/12,

03/05/12, 03/07/12 en 12/07/12)


23

• Opvolging project Landschapsbeelden biodiversiteit van de provincie Antwerpen. RLRL maakt deel uit

van de stuurgroep (overleg op 22/03/12) en werd intensief betrokken bij de soortenworkshops in de

regio georganiseerd door Provincie Antwerpen (RLRL was aanwezig op 07/09/12)

• Overleg met de groen- en recreatiedomeinen van de Provincie Antwerpen: informeel overleg met

recreatiedomein De Schorre vond plaats op 20/1/2012 tijdens een nieuwjaarsreceptie, kennismaking

en afspraken omtrent samenwerking met het diensthoofd van het Vrijbroekpark op 25/1/12 (+

informeel overleg)

2.6.2 Gemeentelijk beleid

RLRL wil een goede voeling houden met het gemeentelijke beleid, zodat optimaal kan samengewerkt

worden en kan ingespeeld worden op lokale kansen. Omwille van de gemeenteraadsverkiezingen in

oktober 2012 zal er in 2013 opnieuw systematisch contact opgenomen worden met de verschillende

gemeentelijke diensten en colleges.

• RLRL organiseert jaarlijks een overleg met de milieuambtenaren van de aangesloten gemeenten over

de samenwerking met RLRL. De bedoeling is om hier ook de stedenbouwkundige ambtenaren uit te

nodigen, om bijvoorbeeld in het vergunningenbeleid meer aandacht voor ecologie en natuur te

stimuleren. In 2012 vond dit plaats op 11/09/12 te Mechelen.

• Overleg tussen RLRL en de individuele gemeenten van het werkingsgebied (coördinator van RLRL en

schepen van milieu en milieuambtenaar of college van burgemeester en schepenen) over de werking

en projecten van RLRL, en over de prioriteiten en kansen tot samenwerking in elke individuele

gemeente. In 2012 gingen deze overleggen door op:

o 30/01/12: schepencollege Putte

o 31/01/12: schepen, groendienst en milieuambtenaar Boom

o 13/06/12: milieuraad Lier

o 29/11/12: schepen toerisme, diensthoofd milieudienst en deskundige grondgebiedzaken

Niel

o 20/12/12: schepen toerisme en deskundige grondgebiedzaken Niel

• Op vraag geeft RLRL toelichtingen over de werking op milieuraden, landbouwraden en andere

vergaderingen: 13/06/12: milieuraad Lier

• Afstemming van de projectwerking op de werking van de intercommunale IGEMO. In 2012 was er een

overleg op 06/02/12 in kader van de opmaak van de kaart Wandelgebied Pallieterland.

• Samenwerking ikv recreatieve projecten:

o RLRL coördineerde in 2012 de realisatie van Wandelgebied Pallieterland (afstemming en

verfijning van bestaande en nieuwe routes van gemeenten en andere partners, organisatie

werkgroepen stuurgroepvergaderingen, participatieluik, uitvoering op terrein, inhuldiging

op 30 september 2012) in de gemeenten van het oostelijk deel van het werkingsgebied

(Putte, Lier, Nijlen, Berlaar en Heist-op-den-Berg). De gemeenten (voornamelijk diensten

Toerisme) zijn hierbij uiteraard intensief betrokken. Buiten de stuurgroep werd er

verschillende overlegmomenten georganiseerd per gemeente:

� 12/01/12: toerisme Lier en werkgroep TW Koningshooikt

� 26/01/12: dienst toerisme Berlaar

� 31/01/12: schepen en dienst toerisme Heist-op-den-Berg

� 28/02/12: dienst toerisme Putte

o In 2012 werd er samengewerkt in het kader van een nieuwe themalus geënt op het

Wandelnetwerk Rivierenland: Groene longenwandeling in Boom – Kleibroodroute. Formeel

overleg met de gemeente Boom en andere partners vond plaats op 18/04/12,

o Afstemming recreatieve werking RLRL met Toerisme Mechelen op 23/03/2012 en met

Toerisme Rupelstreek-Vaartland op 24/05/12.

• RLRL stelde in 2010 een uniform gemeentelijk subsidiereglement rond KLE en zwaluwen aan de

gemeenten voor, ter goedkeuring aan de colleges. De goedkeuring hiervan werd verder opgevolgd in

2012 en zal opnieuw besproken worden met de nieuwe gemeentebesturen in 2013.

• Samenwerking i.k.v. soortbeschermingsprojecten: in 2012 werden volgende projecten verder

uitgewerkt: soortbescherming amfibieën i.s.m. alle aangesloten gemeenten en Hyla;

zwaluwenproject i.s.m. gemeenten en andere partners (overleg op 23/04/12 te Mechelen met de

milieuambtenaren)…


24

• Samenwerking i.k.v. projecten rond kleine landschapselementen: in 2012 werden volgende projecten

verdergezet: project autochtone bomen en struiken (verschillende gemeenten steunden de

oogstacties via terbeschikkingstelling van werkuren van Minawerkers of groenarbeiders); cursusreeks

hoogstamfruit en sappers; poelenproject (o.a. project speelbos i.s.m. Stad Mechelen). Sinds 2012:

knotcursus op 14/01/12 te Bonheiden (opleiding knotteam Rivierenland zodat er minstens 1 knotter

per gemeente is).

• Bij de opmaak van het jaarprogramma wordt teruggekoppeld met de gemeenten (via de Raad van

Bestuur), om publieksmomenten op elkaar af te stemmen of samen te organiseren. In 2012:

15/01/12: opening Trage Weg Terhagen; 9/4/12: Scheldehappening Boom; 15/04/12: opening

Stuifzandrug Willebroek; 10/05/12: activiteit Personeelsdag stad Mechelen; 17/06/12: Opening

Groene Longen Wandeling in Boom; 24/06/12: Ottertrotter; 02/09/12: 4riVIERENfestival; 22/09/12:

opening Watertoren Rumst; 29/09/12: sappers fruit; 30/09/12: opening speelbos Kruiskensberg;

30/09/12: opening Wandelgebied Pallieterland; 18/11/12: aanplant speelbos Rumst.

• Publicatie van artikels in gemeentebladen en websites (zie paragraaf 2.7.10)

2.6.3 Natuurorganisaties

De lokale Natuurpuntafdelingen worden betrokken bij de werking van RLRL via inhoudelijk overleg en

praktische samenwerking bij de planning, organisatie en uitvoering van projecten, publieksacties en

educatieve activiteiten.

• Regelmatig sectoroverleg met alle natuurverenigingen in het werkingsgebied in het kader van

programmatie, afstemming en samenwerking. Daarnaast gebeurt overleg in het kader van specifieke

projecten. In 2012 ging dit sectoroverleg door op 11/10/2012.

• Samenwerking bij educatieve activiteiten: In 2012: 11/2/12-25/01/12-08/02/12-29/02/12-03/03/12-

17/03/12-31/03/12: Rivierkenner theorie en excursies; 24/03/12: ophanging zwaluwnesten Lier;

09/04/12: Scheldehappening (vismoment); 22/04/12: zwaluwententoonstelling PTS Boom; 03/06/12:

Opening zwaluwstraat Rumst; 10/06/12: zwaluwfietstocht; 02/09/12: landschapswandeling

4riVIEREN; 30/09/2012: natuurwandeling Wandelgebied Pallieterland; …

• Samenwerking i.k.v. wandelproject: RLRL coördineerde in 2012 de realisatie van Wandelgebied

Pallieterland (afstemming en verfijning van bestaande en nieuwe routes van gemeenten en andere

partners, organisatie werkgroepen stuurgroepvergaderingen, participatieluik, uitvoering op terrein,

inhuldiging op 30 september 2012) in de gemeenten van het oostelijk deel van het werkingsgebied

(Putte, Lier, Nijlen, Berlaar en Heist-op-den-Berg). Natuurpunt is hierbij intensief betrokken (bv.

werkgroep en stuurgroep, uitdenken en verfijnen van de routes, mede-organisatie van de opening op

30/09/12…). Ook in 2012 werd verder samengewerkt rond de uitwerking van themalussen, de aanleg

van infrastructuur langsheen de wandelroutes, de aanmaak van infoborden, de organisatie van

geleide wandelingen langsheen de routes, wandelhelpersdag voor peters en meters…

• Overleg tussen RLRL, Natuurpunt Studie, lokale Natuurpuntafdelingen, Hyla… in het kader van

soortbeschermingsprojecten (zwaluwen, amfibieën, otter-bever, bijen…).

• Bij de opmaak van het jaarprogramma wordt teruggekoppeld met de natuursector, om

publieksmomenten op elkaar af te stemmen en samen te organiseren. In 2012: 09/04/12:

Scheldehappening; 15/04/12: Opening Stuifzandrug; 22/04/12: Erfgoeddag Fort Van Walem; zomer

2012: Wandelzoektocht Natuurpunt Mechels Broek; 02/09/12: 4riVIERENfestival; 30/09/12:

openingen Wandelgebied Pallieterland; 18/11/12: bosplantacties.

2.6.4 Toeristische en recreatieve organisaties

Rond bevordering en promotie van natuurgerichte recreatie en recreatief medegebruik wordt

samengewerkt en overlegd met de toeristische verenigingen.

• Regelmatig sectoroverleg met alle toeristische verenigingen en (gemeentelijke) toeristische diensten

in het werkingsgebied. Op de agenda staan afstemming, planning en samenwerking. In 2012 ging dit

sectoroverleg door op 25/09/2012.

• Samenwerking i.k.v. wandelproject: RLRL coördineerde in 2012 de realisatie van Wandelgebied

Pallieterland (afstemming en verfijning van bestaande en nieuwe routes van gemeenten en andere

partners, organisatie werkgroepen stuurgroepvergaderingen, participatieluik, uitvoering op terrein,

inhuldiging op 30 september 2012) in de gemeenten van het oostelijk deel van het werkingsgebied

(Putte, Lier, Nijlen, Berlaar en Heist-op-den-Berg). De toeristische verenigingen Toerisme Provincie


25

Antwerpen, Toerisme Lier en Pallieterland, Toerisme Lier, Kempens Landschap vzw, Pasar, evenals de

toeristische diensten van Nijlen, Putte, Berlaar en Heist-op-den-Berg zijn hierbij intensief betrokken

(bv. werkgroep en stuurgroep, uitdenken en verfijnen van de routes, terreinbestek, mede-organisatie

van de opening, onderhoud…). In kader van ‘Wandelknooppuntennetwerk Rivierenland’ riep

Toerisme Provincie Antwerpen op 18/12/12 de stuurgroep bijeen conform de overeenkomst die van

kracht is sinds juli 2011. Op 22/2/12 vond er overleg plaats met Toerisme Vlaanderen met betrekking

tot het subsidiedossier ‘Wandelproject Rivierenland’.

• Samenwerking met Toerisme Rupelstreek-Vaartland i.k.v. projecten en publieksevenementen:

Opleiding Rivierkenner, Scheldehappening en Otter gespot.

• Overleg met Pasar Mechelen betreffende communitynet en Wandelgebied Pallieterland op 20/01/12.

• Bij de opmaak van het jaarprogramma wordt teruggekoppeld met de toeristische sector, om

publieksmomenten op elkaar af te stemmen of samen te organiseren. In 2012: 09/4/12:

Scheldehappening; 22/09/12: opening Watertoren Rumst; 30/09/2012: opening Wandelgebied

Pallieterland.

2.6.5 Landbouworganisaties

Verschillende landbouworganisaties worden betrokken bij de werking van RLRL via inhoudelijk overleg en

praktische samenwerking bij de planning, organisatie en uitvoering van projecten, publieksacties en

educatieve activiteiten.

• Regelmatig sectoroverleg met alle landbouwverenigingen in het werkingsgebied. Op de agenda staan

afstemming, planning en samenwerking. In 2012 ging dit sectoroverleg door op 27/09/2012.

• Sinds 2009 werkt RLRL samen met een bedrijfsplanner van de Vlaamse Landmaatschappij, om de

lokale landbouwers te informeren over de mogelijkheden tot het afsluiten van

beheerovereenkomsten. In 2012 werd er op 14/02/12 samen met de VLM opnieuw een lijst met

prioritaire gebieden opgesteld om de inspanningen van de bedrijfsplanner gebiedsgericht in te

zetten. Deze werden verder onderzocht door de bedrijfsplanner.

• De werking van RLRL tracht in te spelen op mogelijke projecten ism landbouwers (bv. projecten rond

aanleg van hagen en houtkanten, hoogstamboomgaarden en poelen, streekproducten, fauna-akkers,

agrarisch natuurbeheer, bijen…). In samenwerking met de andere Antwerpse Regionale

Landschappen werkt RLRL mee aan een provinciebreed fauna-akkerproject. In 2012 werd het project

‘onbekend onbemind’ goedgekeurd in kader van subsidies voor ‘Draagvlakverbreding Landbouw en

Milieu’ georganiseerd door Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, Departement Landbouw en

Visserij, VLM en ANB.

• Overleg in kader van Pure Hubs (Europees project van stad Mechelen en RURANT vzw): op 18/01/12

stemde RLRL haar projecten en activiteiten af met de projectcoördinator van Pure Hubs, verder is er

regelmatig overleg met betrekking tot projecten op het Hombeeks Plateau (14/03/12 – 06/09/12 –

29/11/12).

• Overleg en toelichtingen in het kader van projecten: toelichting regioraad Mechelen - Sint-Katelijne-

Waver van Boerenbond en Landelijke Gilden (27/03/12); Overleg en toelichting met ECO² (19/06/12);

overleg en brainstorm omtrent project ‘onbekend onbemind’ met regioconsulent, fruitteeltconsulent

en tuinbouwconsulent Boerenbond (27/09/2012)

• Bij de opmaak van het jaarprogramma wordt teruggekoppeld met de landbouwsector, om eventueel

publieksmomenten op elkaar af te stemmen of samen te organiseren. In 2012: 01/07/2012:

Hoevefeesten Op het veld te Kessel (Landelijke Gilden); 02/09/12: 4riVIEREN-festival; 02/09/12;

08/09/12: Heistse Landbouwdag Wiekevorst.

2.6.6 Wildbeheereenheden

De wildbeheereenheden worden betrokken bij projecten van RLRL via inhoudelijk overleg en praktische

samenwerking bij de planning, organisatie en uitvoering van bepaalde projecten en

publieksevenementen.

• Regelmatig sectoroverleg met alle wildbeheereenheden in het werkingsgebied. Op de agenda staan

afstemming, planning en samenwerking. In 2012 ging dit sectoroverleg door samen met het

landbouwoverleg op 27/09/12.

• In 2012 speelt RLRL in op de bepaalde projecten i.s.m. wildbeheereenheden. Naast de lopende

projecten zoals projecten rond aanleg van hagen en houtkanten, hoogstamboomgaarden en poelen,


26

knotbomen, … breidde het fauna-akkers project uit onder meer naar RLRL. De fauna-akker stuurgroep

kwam samen op 09/02/12 te Antwerpen. Een eerste overleg van RLRL met de wildbeheereenheden

van de regio vond plaats op 16/02/2012 te Mechelen.

• Informeel overleg vond ook plaats met de Hubertus Vereniging Vlaanderen vzw en de lokale

wildbeheereenheden tijdens evenementen en vergaderingen van derden (o.a. op 09/12/12).

• Bij de opmaak van het jaarprogramma wordt teruggekoppeld met de wildbeheereenheden, om

eventueel publieksmomenten op elkaar te kunnen afstemmen. Zo werd er samengewerkt voor het

4riVIERENfestival op 02/09/12 te Nijlen.

2.6.7 Waterlopenoverleg

Indien relevant voor RLRL vzw wordt er deelgenomen aan overlegstructuren die werken rond het beheer

van waterlopen (dus in principe geen deelname aan structureel overleg rond waterlopen, maar gezien het

belang van de rivieren in het werkingsgebied van RLRL wel thematisch en projectmatig overleg).

• Ook in 2012 volgt RLRL de vergaderingen rond de geactualiseerde Sigmaplannen (cluster boven-Dijle,

cluster Dijlemonding, cluster Nete en Kleine Nete – effectief aanwezig op 25/06/12 anders via

verslagen/publicaties). In kader van het wandelproject en mogelijke omleidingen omwille van

Sigmawerken vond er op 05/01/12 een overleg plaats.

• In 2012 werd regelmatig overleg gepleegd met NV Waterwegen en Zeekanaal in het kader van het

wandelproject, een oeverzwaluwwand en poel langs de Rupeldijk en de opleiding Rivierkenner (WenZ

gaven een lezing op 29/02/2012).

• Overleg ikv projecten met dienst Waterbeleid Provincie Antwerpen op 30/08/12.

• De polderbesturen zijn als geassocieerd lid aangesloten bij RLRL en worden betrokken bij

verschillende projecten van RLRL (o.a. poelen, zwaluwen, otter-bever beleving…). Regelmatig wordt

er samen op terrein gegaan (21/02/12-.

2.6.8 Bosgroepen

RLRL stemt af met de bosgroepen in het kader van mogelijke gemeenschappelijke projecten.

• Sinds 2010 wordt er samengewerkt met Bosgroep Antwerpen-Zuid i.k.v. het project rond autochtone

bomen en struiken (gezamenlijke organisatie professionele zaadoogst en publieke zaadoogst,

samenwerking bij herstel autochtone groeiplaatsen) en i.k.v. het landschapsbeheerplan in de Kesselse

heide. Deze projecten en samenwerking liepen verder in 2012.

• Overleg met nieuwe coördinator van Bosgroep Antwerpen-Zuid vond plaats op 27/06/12. Informeel

overleg vond in 2012 plaats met Bosgroep Zuiderkempen, die actief is in de gemeente Heist-op-den-

Berg.

• Bij de opmaak van het jaarprogramma wordt teruggekoppeld met de bosgroepen, om eventueel

projecten en publieksmomenten op elkaar te kunnen afstemmen. In 2012 werd er o.a. samengewerkt

voor het 4riVIERENfestival op 02/09/12 te Nijlen.

2.6.9 Kempens Landschap vzw

RLRL stemt af met de vzw Kempens Landschap, die zich inzet voor het behoud van het Kempisch

landschap en cultuurpatrimonium. Binnen het werkingsgebied van RLRL zijn meerdere domeinen in

eigendom van Kempens Landschap vzw: in Sint-Katelijne-Waver het domein Roosendael, in Putte

(Beerzel) het domein Ter Speelbergen, en in Heist-op-den-Berg Speelbergenbos (gelegen naast Pelgrimhof

en deel van de Heistse hovengordel), het kapelletje Celen (op de weg tussen HodB en Hulshout), en

eigendom Joly (vallei van de Grote Nete, uitbreiding van het gebied rond Kruiskensberg). Daarnaast werkt

de vzw aan de landschappelijke opwaardering van het beschermd dorpsgezicht Gestel (Berlaar).

• Regelmatig sectoroverleg met alle toeristische verenigingen en ook Kempens Landschap vzw. Op de

agenda staan afstemming, planning en samenwerking. In 2012 ging dit sectoroverleg door op

25/09/2012.

• Regelmatig afstemming in kader van projecten: In 2012 werd Kempens Landschap betrokken ikv het

wandelproject tijdens de stuurgroep van het Wandelproject Rivierenland op 18/12/12. Op 30/09/12

lanceerde RLRL de kaart wandelgebied Pallieterland en vond de opening plaats in het domein Ter

Speelbergen i.s.m. onder meer Kempens Landschap vzw. De landschapsanimator van RLRL werkt

samen met KL vzw voor het herstel van klein bouwkundig erfgoed.


27

• Bij de opmaak van het jaarprogramma wordt teruggekoppeld met Kempens Landschap vzw, om

projecten en publieksmomenten op elkaar te kunnen afstemmen (overleg op 24/11/2012).

2.6.10 Ankona - Antwerpse koepel voor Natuurstudie

RLRL bekijkt in overleg met de Antwerpse Koepel voor Natuurstudie (Ankona) de mogelijkheden te voor

het enten/bijschaven van projecten op basis van resultaten van lokaal studiewerk. RLRL participeert aan

contactdagen en aan het tijdschrift van ANKONA.

• In 2012 droeg RLRL bij aan de contactdag van Ankona (11/02/12) via een gemeenschappelijke

infostand van de Antwerpse regionale landschappen.

2.6.11 Andere organisaties

In het kader van specifieke projecten betrekt RLRL zoveel mogelijk relevante organisaties:

• Er wordt afgestemd met de intercommunale Igemo: i.k.v. afstemming van het wandelproject van

RLRL en het trage-wegenproject van Igemo. In 2012 ging dit voornamelijk over de gemeenten Putte,

Berlaar, Nijlen, Lier en Heist-op-den-Berg (opmaak kaart Wandelgebied Pallieterland)

• Voor het wandelproject en de opmaak van themalussen wordt actief samengewerkt met de

werkgroep Hombeeks plateau, er werd overleg gepleegd met de wandelverenigingen, de

seniorenverenigingen, gidsenverenigingen, particulieren, Werkgroepen Trage Wegen…

• Voor het hoogstamboomgaardenproject wordt samengewerkt met Pomona Belgica, de Mechelse

Pomologen en de Nationale Boomgaardenstichting.

2.6.12 Vlaams overleg

• Vlaams Overleg Regionale Landschappen (VORL): gemiddeld vijf maal per jaar vergaderen de

coördinatoren van de Vlaamse regionale landschappen, onder voorzitterschap van Dirk Cuvelier van

RLWH. Doel: bespreken gemeenschappelijke problemen, belangen en doelstellingen; uitwisselen van

ideeën… Sinds de opstart neemt RLRL deel aan het VORL. Tussen de regionale landschappen

onderling is er ook frequent informeel overleg. Het VORL formuleerde in 2012 opnieuw verschillende

adviezen en nodigde vele partners uit voor overleg. Data VORL 2012: 9-10/01/12, 21/03/12,

09/05/12, 13/06/12, 12/09/12, 05/12/12 en 17/12/12. Een overzicht:

o Op 9 en 10/01/2012 organiseerde het Vlaams Overleg Regionaal Landschappen een

tweedaags conclaaf voor de coördinatoren in Antwerpen. Hoofdthema van dit conclaaf was

de toekomst van de regionale landschappen i.k.v. de interne staatshervorming en het

uitwerken van een ruimtelijk kader waarbinnen regionale landschappen passen.

o Naturawal (Wallonië) en Nationale Landschappen (Nederland) (VORL 21/03/2012)

o Bosgroepen: overleg op VORL 09/05/2012 en ter opvolging verschillende overlegmomenten

i.v.m. afstemming standpunten interne staatshervorming en mogelijke gezamenlijke life+

projectaanvraag.

o Overleg met Agentschap Onroerend Erfgoed i.k.v. samenwerking rond de erfgoedbalans

(VORL 13/06/2012)

o Overleg met Landelijk Vlaanderen m.b.t. samenwerking met de regionale landschappen

(05/12/12)

o Overleg met Ward Verhaeghe (ANB) i.v.m. rol regionale landschappen i.k.v. realisatie

Instandhoudingdoelstellingen (VORL 17/12/2012).

o Het VORL was als lid van Civilscape (d.i. het netwerk van Europese ngo’s ter ondersteuning

van de Europese Landschapsconventie) vertegenwoordigd op de Algemene Vergadering en is

via Pauwel Bogaert ook lid van de Raad van Bestuur van Civilscape.

o Tenslotte organiseerde Regionaal Landschap Meetjesland op 24/08/2012 een persmoment

“aanleg 2000ste poel” in naam van alle Regionale Landschappen. Minister voor leefmilieu

Joke Schauvliege nam naar aanleiding hiervan zelf plaats in de kraan voor uitvoering van de

graafwerken.

• Overleg met het Agentschap Onroerend Erfgoed in het kader van de voorbereiding van de werking

van de landschapsanimator vond in 2012 enkel informeel plaats omdat de functie van

erfgoedconsulent (nog) niet ingevuld werd. Overleg met de provinciale erfgoedconsulent van het

Agentschap Onroerend Erfgoed in het kader van de voorbereiding van de werking van de

landschapsanimator vond plaats op 11/10/12.


28

• Overleg met Toerisme Vlaanderen over het wandelproject op 22/02/12 (i.k.v. subsidiedossier voor

uitvoering van het wandelknooppuntennetwerk en het wandellussengebied door TVL goedgekeurd in

juni 2009).

• Overleg met VLM : in 2012 werd op 14/02/12 overlegd tussen VLM en RLRL i.k.v. de

aandachtsgebieden voor beheerovereenkomsten en informatieoverdracht over mogelijke projecten

op terrein met landbouwers. De bedrijfsplanner volgde regelmatig de teamoverlegmomenten bij van

RLRL. In kader van het project Scheldehelden van VLM vergaderde RLRL mee op 15/03/12, 26/07/12

en 11/12/12.

• Overleg met Agentschap voor Natuur en Bos: op 14/11/12 met de centrale diensten en op 23/11/12

met de provinciale afdeling Antwerpen. Regelmatig overleg en terreinbezoeken in kader van

projecten zoals poelen, otter-bever beleving, Wandelnetwerk Rivierenland… vonden plaats op onder

meer 5/10/12, 21/11/12, 28/11/12 en 19/12/12. Bij de opmaak van het jaarprogramma wordt

teruggekoppeld met ANB Antwerpen om eventueel projecten en publieksmomenten op elkaar te

kunnen afstemmen. Op 17/09/12 werd RLRL samen met de andere Vlaamse regionale landschappen

uitgenodigd door Agentschap voor Natuur en Bos en de Vlaamse Vereniging van Provincies om samen

met de Bosgroepen over doorbraak 64 van het Witboek voor interne staatshervorming te overleggen.

2.6.13 Europese samenwerking

Regionaal Landschap Rivierenland probeert Europese subsidies naar de streek te trekken door PDPO

projecten in te dienen en/of mee te werken samen met de Antwerpse Regionale Landschappen.

• Plant van Hier, Platteland van Hier: in het kader van het herstel van groeiplaatsen van autochtone

bomen en struiken loopt er sinds 2011 het project ‘Plant van Hier, Platteland van Hier’ i.s.m. de

andere Antwerpse RL’en getrokken door RL Kleine en Grote Nete. Dit liep verder in 2012.

• Fauna-akkers: Hoofdpromotor RL De Voorkempen diende samen met RLRL en de andere Antwerpse

RL’en als copromotor eind 2011 een projectaanvraag in rond fauna-akkers (goedgekeurd). In 2012

werd de aanleg van fauna-akkers ook in Rivierenland gepromoot.

• Buiten-gewone plekjes: In 2012 bereidde de Antwerpse VIA-medewerker samen met de Antwerpse

RL’en een nieuw projectdossier voor. Dit dossier werd goedgekeurd voor uitvoering in 2013 en 2014.

RLRL is hoofdpromotor.

2.7 Communicatie

2.7.1 Logo en huisstijl

Het logo van Regionaal Landschap Rivierenland (Fig. 2-1) is de basis voor de huisstijl, die doorgetrokken is

in de landschapskrant, website, nieuwsbrief, presentaties, publicaties, briefpapier, enveloppen, vlaggen,

mappen, naamkaartjes en vriendelijke groeten-kaartjes.

Fig. 2-1 Logo Regionaal Landschap Rivierenland

2.7.2 Promotiemateriaal

Voor de zichtbaarheid van Regionaal Landschap Rivierenland op evenementen, studiedagen, vormingen,

publieksactiviteiten en in de aangesloten gemeenten gebruiken we een infostand (Fig. 2-2),

projectbrochures, een voorstellingsfolder, vlaggen, landschapskranten en eventueel specifieke informatie

over bepaalde projecten in posterformaat of infostand.

• De infostand (nieuw sinds 2011) bestaat uit 12 panelen die via een Clipsdisplay-systeem worden

getoond op evenementen.

• De voorstellingsbrochure licht bondig toe wat een regionaal landschap is en kan betekenen.


29

• De projectbrochures ‘Fauna-akkers in Rivierenland’ en ‘Landschapsanimator in actie’ geven een

bondig overzicht van de inhoud van beide projecten. Deze worden uitgedeeld tijdens

publieksevenementen maar ook aan gemeentebesturen en andere partners van RLRL.

Fig. 2-2 Communicatiemiddelen RLRL: infostand, brochure landschapsanimator, brochure fauna-akkers

2.7.3 Website

Sinds 2008 heeft RLRL een eigen website (www.rlrl.be), met volgende webpagina’s (Fig. 2-3):

• Homepagina - nieuwspagina, met ook links naar laatste landschapskrant en nieuwsbrief. De

homepagina bevat actua over lopende activiteiten en projecten, vacatures, … Ook de recent

geupdate items kunnen via een speciale link snel gevonden worden.

• Rivierenland - info over het werkingsgebied (met link naar andere regionale landschappen,

organisatie, team, bestuur, leden)

• Projecten - info over de werking van RLRL, opgebouwd rond de thema’s landschap, natuur,

platteland, natuureducatie en natuurrecreatie

• Activiteiten - aankondiging van cursussen, publieksactiviteiten, wandelingen, …

• Publicaties - downloadbare publicaties in pfd-formaat (landschapskranten, e-nieuwsbrieven,

brochures)

• Zelf aan de slag - zeer concrete informatie voor inwoners m.b.t. subsidiemogelijkheden, …

• Contact - contactgegevens en links


30

Fig. 2-3 Een blik op de RLRL-website

Een constante updating van de website blijft een belangrijk item in onze communicatiestrategie. Het

eerste jaar dat onze website online ging kende deze een duidelijke stijging. Daarna merken we dat het

aantal bezoekers hoofdzakelijk piekt bij grote publieksactiviteiten of promotiestunts zoals de opening van

het wandelnetwerk Rivierenland (april 2010), de wandelkaartenwebsite van de Gazet van Antwerpen

(augustus, 2010) en het 4riVIERENfestival (september 2012) (Fig. 2-4).

Fig. 2-4 Evolutie van het aantal bezoekers van de RLRL-website

2.7.4 Elektronische nieuwsbrief

Sinds najaar 2009 publiceert RLRL een elektronische nieuwsbrief, die per mail verspreid wordt naar een

uitgebreid adressenbestand van geïnteresseerden. Het betreft een thematische nieuwsbrief, die

verstuurd wordt ‘als er nieuws is’ over projecten of activiteiten van het regionaal landschap.

Uitgegeven in 2012:

• Nieuwsbrief januari 2012: ‘Leer bij in Rivierenland’

• Nieuwsbrief februari 2012: ‘Rivierenland in vogelvlucht’

• Nieuwsbrief juni 2012: ‘Rivierenland heeft drukke agenda’

• Nieuwsbrief augustus 2012: ‘Genieten van Rivierenland’

• Nieuwsbrief oktober 2012: ‘Rivierenland plukt vruchten van noeste arbeid’

• Nieuwsbrief december 2012: ‘Rivierenland gaat de versiertoer op’


31

Voor de verspreiding van de nieuwsbrief maken we gebruik van een online platform voor het versturen

van nieuwsbrieven. Hierbij kunnen we precies volgen hoeveel mensen de nieuwsbrief openen en hoeveel

mensen doorklikken naar onze website (zie Fig. 2-5). Het adressenbestand wordt geregeld bijgewerkt, en

mensen kunnen zich steeds in- of uitschrijven op de nieuwsbrief.

Fig. 2-5 Evolutie van het aantal lezers van de nieuwsbrief van RLRL

2.7.5 Landschapskrant

In 2012 werden twee landschapskranten uitgegeven (zie Bijlage 3) en in nagenoeg alle gemeenten bus

aan bus verdeeld (enkele gemeenten kozen voor verdeling via centrale verdeelpunten en mogelijkheid tot

abonneren voor de inwoners); oplage >140.000 exemplaren.

In de landschapskrant van mei 2012 (zie Bijlage 3) kwamen volgende thema's aan bod:

- artikel Rivierenland organiseert eerste rivierenfestival

- aankondiging wandelen in Sint-Katelijne-Waver

- aankondiging zwaluwenfietstocht

- aankondiging cursus ‘Hoe onderhoud ik mijn poel’

- artikel nieuwe wandelkaarten voor Rivierenland in de maak

- artikel de landschapsanimator in actie

• snoeiwerken zwarte populier gestart

• knoteiken in nood

• verfraaiing poortmuur en afsluiting steenbakkerijcultuur in

Terhaegen

• landschapsherstel ‘vallei van de Bruinbeek’

• geen landschapsanimator zonder landschapsteam

- artikel agrarisch natuurbeheer in Rivierenland

- artikel fauna-akkers: bloemenrijke akkers bieden voedsel- en

schuilgelegenheden

- terugblik

- activiteitenkalender en landschapsquiz

In de landschapskrant van oktober 2012 (zie Bijlage 3) kwamen volgende thema's aan bod:


32

- artikel wandelgebied Pallieterland

- aankondiging praktijkcursus hoogstamfruit

- oproep knotbeurt in ruil voor brandhout

- oproep fauna-akkers

- artikel de kapelboom van Nijlen

- terugblik 4riVIERENfestival

- de landschapsanimator in actie

• herstel poortmuur en kapel Celen

• op zoek naar nieuwe projecten

• nieuwe bossen in Rivierenland

• oproep houtige lijnen in het landschap; bestelformulier

Plant van Hier

- terugblik


2.7.6 Landschapsflits

Sinds 2011 geeft RLRL een ‘Landschapsflits’ uit, die per mail en in

brochurevorm verspreid wordt naar de partners van RLRL (in het bijzonder

de gemeentebesturen). Het betreft een brochure waarin alle lopende

projecten van RLRL bondig worden voorgesteld. Dit document geeft -veel

sneller dan het jaarverslag- een goed beeld van het actieveld en de

realisaties van RLRL. Minstens jaarlijks verschijnt een nieuwe Landschapsflits.

De Landschapsflits is ook te downloaden op onze website www.rlrl.be bij

‘publicaties’.

De editie van 2012 biedt onze partners een toegankelijk en up-to-date

overzicht van de activiteiten van het afgelopen jaar. Landschapsflits 2012

breidt uit met een apart katern voor elke gemeente met de terreinrealisaties

per gemeente weergegeven.

2.7.7 Issuu – al onze publicaties online

Sinds eind 2010 stelt RLRL al haar publicaties online beschikbaar op de site

http://issuu.com/regionaallandschaprivierenland. Zo kunnen publicaties zowel op de website van RLRL als

op andere websites in een handige viewer bezichtigd worden. De brochure ‘De Rupelkleiroute’ werd op

deze manier 4268 keer bekeken sinds de publicatie op 06/07/2011. Op 20/12/2012 bedroeg het totaal

aantal views van alle publicaties samen 6937.

2.7.8 Slideshare – presentaties online

Om bepaalde presentaties gemakkelijk beschikbaar te maken, startte RLRL in november 2010 met het

gebruik van Slideshare (http://www.slideshare.net/RLRivierenland), een manier om presentaties op een

vlotte manier te bekijken op verschillende websites (vergelijkbaar met een Youtube-filmpje). Aangezien

deze site vooral bedoeld is voor presentaties, werden de andere publicaties geüpload op Issuu.

Ondertussen werd de presentatie ‘Speelzone Geerdegembos’ bijvoorbeeld meer dan 2400 keer bekeken.

Ook de ‘Landschapsbelevenissenbrochure’ werd meer dan 1500 keer bekeken. In 2012 werden de

presentaties van de cursus rivierkenner echter (tijdelijk) op de speciaal hiervoor ontworpen website

geplaatst.

2.7.9 Sociale media

Sinds 2012 maakt Regionaal Landschap Rivierenland gebruik van de sociale

media fora Twitter en Facebook. Dit om zoveel mogelijk communicatiekanalen

in te zetten om partners, sympathisanten en deelnemers te bereiken of hen de

mogelijkheid te bieden ons te bereiken. Bovendien fungeren deze fora als

openbaar fotoboek en meldpunt om onze realisatie tentoon te stellen en korte

oproepen te verspreiden.


33

2.7.10 Perscontacten en overzicht persartikels

Persberichten

Regelmatig worden persberichten verstuurd om activiteiten of nieuwigheden i.v.m. projecten van RLRL

aan te kondigen (zie ook Tabel 2-8 en Bijlage 7).

Persmomenten

Bij belangrijke momenten of projectrealisaties organiseert RLRL persmomenten (persmappen ter inzage

op secretariaat):

• 03/03/2012: Rivierkenner

• 20/03/2012: Ophanging zwaluwnesten PTS Boom

• 15/04/2012: Opening Stuifzandrug Willebroek

• 17/06/2012: Opening Groene Longen Wandeling

• 08/08/2012: Opstart werf Poortmuur Terhagen

• 02/09/2012: 4riVIERENfestival

• 14/09/2012: Speelbos Schensbossen

• 30/09/2012: Opening wandelgebied Pallieterland

Tabel 2-8 Overzicht verschenen artikels in 2012 over RLRL (zie ook Bijlage 7)

Titel Nieuwsmedium Datum

1 Knotboom zoekt kachel Peperbus 1/01/2012

2 knotwilgen knotten in de Kelderijlei De Streekkrant 11/01/2012

3 Ben jij een echte knotter? De Streekkrant (HodB) 11/01/2012

4 Paddenoverzet Lage Vosberg Rupelkoerier 11/01/2012

5 Commissie waakt over ontwikkeling Mechels stadsrandbos Gazet van Antwerpen 12/01/2012

6 Groene Gordelcommissie opgestart Het laatste nieuws 13/01/2012

7

Ontwikkeling wandellussennetwerk 'rivierenland-Oost

principieel goedgekeurd

Stad Lier

24/01/2012

8 Wandelknooppunten Gazet van Antwerpen 23/02/2012

9 Rivierkenners in spe maken eerste uitstap De Zondag 4/03/2012

10 Al 505 padden overgezet aan Lage Vosberg Nieuwsblad 5/03/2012

11

Wandelnetwerk Rivierenland en Rupelkleiroute opnieuw

bewandelbaar

Nieuwsblad

5/03/2012

12 Rivierkenners in spe gaan rivieren op Gazet van Antwerpen 6/03/2012

13 overzetactie van Natuurpunt is een succes Nieuwsblad 7/03/2012

14 Zeldzame zwarte populier in Muizen hersteld Gazet van Antwerpen 7/03/2012

15 Unieke knotboom hersteld Radio Reflex 7/03/2012

16 Rivierenland en Rupelkleiroute opnieuw bewandeld Nieuwsblad 7/03/2012

17 Eerste snoeiwerken aan de laatste zwarte populier RTV 7/03/2012

18 "Je moet niet ver wegtrekken om nieuwe dingen te leren" Gazet van Antwerpen 7/03/2012

19 Lions zorgen voor extra bossen De streekkrant 7/03/2012

20 Rivierenland herstelt zeldzame zwarte populier in Muizen Gazet van Antwerpen 8/03/2012

21 Extra nestgelegenheid voor zwaluwkolonies Gazet van Antwerpen 20/03/2012

22 Wandelpad vrij Streekkrant 21/03/2012

23 Zwaluwen hebben extra nestkasten in Boom Gazet van Antwerpen 26/03/2012

24 Extra steun voor zwaluwen Rupelkoerier 28/03/2012

25 Nesten wachten op huiszwaluwpaartjes Passe-Partout 28/03/2012

26 Leren over vissen in de Rupel GvA.be 9/04/2012

27 Vissen in Rupel aan tweede leven begonnen Gazet van Antwerpen 10/04/2012

28 Tweede leven voor vissen in Rupel Gazet van Antwerpen 10/04/2012


34

29 Gemeente opent nieuw wandelpad Donk te Heindonk Het laatste nieuws 17/04/2012

30 Natuurpunt zet Fort van Walem in de kijker op Erfgoeddag Nieuwsblad 19/04/2012

31 Restant van laatste ijstijd krijgt herwaardering Nieuwsblad 19/04/2012

32 Stuifzandrug Heindonk is zeldzame landduin Gazet van Antwerpen 19/04/2012

33 Leren over vissen in de Rupel Gazet van Antwerpen 19/04/2012

34 Leren over vissen in de Rupel Nieuwsblad 19/04/2012

35 Uniek stukje Natuur De Streekkrant 9/05/2012

36 Natuurpunt Rupelstreek huisvest de gierzwaluw Nieuwsblad 9/05/2012

37 Zwaluwenoffensief gaat verder Rupelflits 20/05/2012

38 Rupelkleiroute in de running voor wandeling van het jaar Rupelflits 20/05/2012

39 Rupelkleiroute, wandelroute reisroutes.be 20/05/2012

40 SOS ik zoek bomen om te knotten Streekkrant 23/05/2012

41 Werken aan natuur (Kruiskensberg) Streekkrant 30/05/2012

42 Molenveld is dé zwaluwstraat in Rumst Nieuwsblad 4/06/2012

43 Alle zwaluwen voelen zich prima thuis in Molenveld Rumst Gazet van Antwerpen 7/06/2012

44 Molenveld is zwaluwstraat Gazet van Antwerpen 11/06/2012

45 Zwaluwen in het woonzorgcentrum Rupelbrug 12/06/2012

46 Groene Longen wandeling met hernieuwde Kleibroodroute Gazet van Antwerpen 13/06/2012

47 vzw Trage wegen moedigt stad aan met de prijs Gazet van Antwerpen 13/06/2012

48 Kleibroodroute verbindt vier groengebieden Gazet van Antwerpen 17/06/2012

49 Zennegatbrug officieel ingewandeld Nieuwsblad 23/06/2012

50 Nieuwe wandelen fietsbrug De Streekkrant 27/06/2012

51 Rupelkleiroute gaat voor winst Rupelblad 1/07/2012

52 De landschapsteams werken aan je landschap zOOm 1/07/2012

53 Big Jump Gazet van Antwerpen 7/07/2012

54 Wandelaars krijgen nog meer routes in Heist-op-den-Berg Gazet van Antwerpen 25/07/2012

55 Rivierenfestival 4riVIEREN Den Balder 1/08/2012

56 Zomerzoektocht in Mechels broek Nieuwsblad 8/08/2012

57 Poortmuur oude steenbakkerij in ere hersteld Nieuwsblad 9/08/2012

58 Gemeente behoedt poortmuur en 'lein' voor verval Het laatste nieuws 10/08/2012

59 In ere hersteld Rupelkoerier 22/08/2012

60 4riVIERENfestival Nest 24/08/2012

61 Regionale landschappen zorgen voor 2000 poelen Nieuwsbrief Vilt 28/08/2012

62 Opening 2000ste poel Lange Moeyakker www.jokeschauvliege.be 28/08/2012

63 4riVIERENfestival Streekkrant 29/08/2012

64 4riVIERENfestival Kessel op zondag 2 september Nmnieuws 30/08/2012

65 Festival 4riVIEREN Antwerpse Kempen 30/08/2012

66 Nieuwe wandelingen De Zondag 30/08/2012

67 4riVIERENfestival brengt ode aan de natuur Gazet van Antwerpen 31/08/2012

68 Eerste vierrivierenfestival strijkt neer in Kessel Gazet van Antwerpen 31/08/2012

69 Kessel: '4riVIEREN" festival in de natuur Passe-Partout 1/09/2012

70 Festival voor open ruimte Gazet Van Antwerpen 1/09/2012

71 Eerste vierrivierenfestival zet open ruimte in de kijker Gazet van Antwerpen 1/09/2012

72 4riVIERENfestival in melkveebedrijf Het laatste nieuws 1/09/2012

73 Opening Wandelgebied Pallieterland Peperbus 1/09/2012


35

74 RiVIERENfestival 4riVIEREN op zondag 2 september Rijmheide 1/09/2012

75 Opening Wandelgebied Pallieterland Den Balder 1/09/2012

76 Site de Beukelaar toegankelijker Passe Partout 5/09/2012

77 Opening Wandelgebied Pallieterland Nieuwsbrief de Kleitrappers 12/09/2012

78 Kapel is weer in goede staat Gazet van Antwerpen 17/09/2012

79 Kapelletje Celen in ere hersteld Peter Bellens 17/09/2012

80 Kapelletje Celen in ere hersteld Kempens landschap 17/09/2012

81 Eerste bomen speelbos aangeplant Nieuwsblad 18/09/2012

82 Huiszwaluwen blijven op peil Rupelflits 19/09/2012

83 Wandelaars verwend Streekkrant 26/09/2012

84

Zondagnamiddag feestelijke opening wandelgebied

Pallieterland

Nieuwsblad

26/09/2012

85 Ons wandelparadijs Streekkrant 26/09/2012

86 Pallieter achterna Gazet van Antwerpen 28/09/2012

87 Wandelen in Pallieterland Gazet van Antwerpen 28/09/2012

88 Opening speelbos Kruiskensberg RTV 30/09/2012

89 Wandelkaart en inspiratieboekje Pallieterland http://www.groteroutepaden.be 1/10/2012

90 Eindeloos wandelen in de regio C-magazine 1/10/2012

91 Scheldehelden - Dubbelslag Natuurpunt Rupelflits 1/10/2012

92 WBE Nete en Wimp viert 4riVIEREN De Vlaamse jager 1/10/2012

93 Bosgroep Antwerpen Zuid op het 4riVIERENfestival Bosgazet 1/10/2012

94 Rivierenland: Opening wandelgebied Pallieterland Wandelnieuws 1/10/2012

95 Stad verkoopt zeven betaalbare flats Gazet van Antwerpen 4/10/2012

96 Stad wil invalstraten nieuw leven inblazen Nieuwsblad 5/10/2012

97 Krotten maken plaats voor betaalbare woningen Streekkrant 17/10/2012

98 Huiszwaluwen bouwen volop nesten Gazet van Antwerpen 25/10/2012

99 Meer bewoonde nesten Rupelkoerier 31/10/2012

100 Het Schensbos: Een nieuw speelbos in Rumst Gemeentelijk infoblad Rumst 1/11/2012

101 Festival 4riVIEREN: Nete, Dijle, Zenne en Rupel http://enneemmee.blogspot.be 21/08/2012

102 Bekoorlijk Koningshooikt' zoekt trage wegen op Nieuwsblad 17/11/2012

103 Werkgroep Trage Wegen geeft boekje 'Bekoorlijk' uit Het laatste nieuws 20/11/2012

104 Zagen en klieven om warm te blijven Nieuwsblad 10/11/2012

105 Aanleg en herstel poelen in Rivierenland vorderen goed Nnieuws.be 5/12/2012

106 Aanleg en herstel poelen in regio rond Mechelen succesvol Radio 2 5/12/2012

107 Aanleg en herstel poelen in regio rond Mechelen succesvol Radio 2 5/12/2012

108 Aanleg poelen steeds populairder Gazet van Antwerpen 18/12/2012

109 Zuiden van de van de provincie Antwerpen 50 poelen rijker Vilt 21/12/2012

2.7.11 Profilering op studiedagen

Regelmatig neemt RLRL deel aan studiedagen, om de kennis te vergroten over bepaalde thema’s, om de

zichtbaarheid van de vereniging te vergroten, en te netwerken. Soms is onze aanwezigheid gekoppeld aan

een infostand of een presentatie. Een overzicht van de gevolgde studiedagen en vormingen door de

teamleden van Regionaal Landschap Rivierenland in 2012 vind je terug in paragraaf 2.3.2 en Tabel 2-7.

2.7.11.1 Verdere bekendmaking van het regionaal landschap

In 2012 werd via volgende acties de bekendheid van het regionaal landschap vergroot:


36

• Vormingen 2012

- 11/01/12 - Rivierkenner sessie 1 Nijlen - 50 deelnemers

- 12/01/12 - Infoavond wandelgebied oost Heist-op-den-Berg -15 deelnemers

- 14/01/12 - Knotcursus Bonheiden - 30 deelnemers

- 25/01/12 - Rivierkenner sessie 2 Lier - 50 deelnemers

- 08/02/12 - Rivierkenner sessie 3 Boom - 50 deelnemers

- 29/02/12 - Rivierkenner sessie 4 Klein-Willebroek - 50 deelnemers

- 03/03/12 - Rivierkenner excursie 1 boottocht - 50 deelnemers

- 17/03/12 - Rivierkenner excursie 2 Mechelen - 50 deelnemers

- 31/03/12 - Rivierkenner excursie 3 Sigma - 50 deelnemers

- 29/04/12 - Voorjaarswandeling Rupelkleiroute - 12 deelnemers

- 10/05/12 - Personeelsdag stad Mechelen - 30 deelnemers

- 20/05/12 - Wandelhelpersfeest Sint-Katelijne-Waver - 15 deelnemers

- 22/05/12 - Fietstocht Lessius Hogeschool Mechelen / Toerisme - > 25 deelnemers

- 03/06/12 - Opening zwaluwstraat Rumst 3/6 - +-30 deelnemers

- 10/06/12 - Zwaluwenfietstocht Lier - 6 deelnemers

- 22/09/12 - Theorie Hoogstamboomgaarden Willebroek - 10 deelnemers

- 13/10/12 - Onderhoud poelen (Nijlen) - 13 deelnemers

- 03/11/12 - Praktijk Hoogstamboomgaarden - 44 deelnemers

• Publieksactiviteiten 2012

- 04/03/12 - Plantactie The Lions - > 30 deelnemers

- 24/03/12 - Ophanging nesten Lier - 25 deelnemers

- 09/04/12 - Scheldehappening Boom - > 500 deelnemers

- 15/04/12 - Opening Stuifzandrug Willebroek - 100 deelnemers

- 22/04/12 - Erfgoeddag Fort van Walem - 400 deelnemers

- 05/05/12 – Opening Ecohuis Boom - +-100 deelnemers

- 20/05/12 - Wandeling Sint-Katelijne-Waver 20/5 - > 25 deelnemers

- 17/06/12 - Opening Groene Longen Wandeling in Boom - > 100 deelnemers

- 01/07/12 - 16/09/12 - Wandelzoektocht NP Mechels Broek zomer 2012 - > 5.000 deelnemers

- 02/09/12 - 4riVIEREN-festival Nijlen - +-2.000 deelnemers

- 05/09/12 - Peter en meter avond Wandelgebied Pallieterland - 20 deelnemers

- 23/09/12 - Langste en Leukste Wandeling, Willebroek - 200 deelnemers

- 29/09/12 - Sappers Willebroek - 24 deelnemers

- 30/09/12 - Opening wandelgebied Pallieterland - > 200 man

- 18/11/12 - Aanplanting Speelbos Rumst - 300 deelnemers

- 18/11/12 - Bosaanplantactie Gasthuisbossen NP SKW - >100 deelnemers

- 18/11/12 - Bosaanplantactie Brede Zeype NP Lier - >100 deelnemers

• Bekendmakingen op activiteiten van derden 2012

- 15/01/12 - Opening Trage Weg Terhagen - > 1000 deelnemers

- 11/02/12 - Contactdag Ankona (infostand) - > 100 deelnemers

- 22/04/12 - Zwaluwententoonstelling PTS Boom - > 300 deelnemers

- 27/05/12 – Dag van het park – Vrijbroekpark Mechelen - >300 deelnemers

- 24/06/12 - Ottertrotter Mechelen - > 25 deelnemers (slecht weer)

- 01/07/12 - Hoevefeesten ‘Op het veld’ te Kessel (Landelijke Gilden) - >500 deelnemers

- 08/07/12 - Big Jump Mechelen - 150 deelnemers

- 30/06/12-30/09/12 – Natuur.Fietszoektocht Aartselaar-Rupelstreek - 600 deelnemers

- 26/08/12 - Oogstfeesten Vrijbroekpark, Mechelen - > 50 deelnemers (slecht weer)

- 02/09/12 - Prominant (infostand werking RL’en Provincie Antwerpen) – >3.000 deelnemers

- 08/09/12 - Heistse Landbouwdag Wiekevorst - > 3.000 deelnemers

- 22/09/12 - Opening Watertoren Rumst - >750 deelnemers

- 30/09/12 - Opening speelbos Kruiskensberg - >50 deelnemers

• Toelichtingen 2012

- 30/01/12: schepencollege Putte

- 31/01/12: schepen, groendienst en milieuambtenaar Boom

- 13/06/12: milieuraad Lier

- 29/11/12: schepen toerisme, diensthoofd milieudienst en deskundige grondgebied zaken Niel

- 20/12/12: schepen toerisme en deskundige grondgebied zaken Niel


37

• Persmomenten 2012:

- 03/03/2012: Rivierkenner

- 20/03/2012: Ophanging zwaluwnesten PTS Boom

- 15/04/2012: Opening Stuifzandrug Willebroek

- 17/06/2012: Opening Groene Longen Wandeling

- 08/08/2012: Opstart werf Poortmuur Terhagen

- 02/09/2012: 4riVIERENfestival

- 14/09/2012: Speelbos Schensbossen

- 30/09/2012: Opening wandelgebied Pallieterland

• Verdeling van landschapskranten in het werkingsgebied, twee maal per jaar

• Website, e-nieuwsbrief en facebook RLRL

• Telefonische adviesverlening


38

3 Actiefiches 2012 - 2013

In dit hoofdstuk wordt de projectwerking van Regionaal Landschap Rivierenland in 2012 toegelicht,

evenals de planning voor 2013, via actiefiches voor alle projecten, vormings- en publieksactiviteiten. Tabel

3-1 geeft een overzicht weer van de actiefiches 2012-2013. In Bijlage 3, Bijlage 4, Bijlage 5, Bijlage 6 en

Bijlage 7 zijn artikels, bewijsstukken, illustratiemateriaal en persartikels over de acties en projecten

opgenomen.

OVERZICHT ACTIEFICHES RLRL (realisaties 2012 en planning 2013)

I - -Natuurbehoud en kleine landschapselementen

1. Zwaluwen

2. Amfibieën op pad

3. Vlinders

4. Hagen en houtkanten

5. Poelen

6. Hoogstamboomgaarden

7. Knotboom zoekt kachel

8. Fauna-akkers


9. Autochtone bomen en struiken

10. Stroomlijnen gemeentelijke subsidiereglementen

11. Landschapsherstel omgeving recreatieve trajecten

12. Bedrijfsplanner en beheerovereenkomsten

13. Landschapsanimator en landschapsteams

14. Herstel klein bouwkundig erfgoed

15. Gebiedsgerichte projecten

16. Landschapsbeheerplan Kesselse Heide

17. Streekontwikkeling Rupelstreek

18. Buiten-gewone plekjes


19. Optimalisatie wandelaanbod in Rivierenland

20. Themawandellussen

21. Landschapsbelevenissen

22. Speelbossen en speelzones, toegankelijke bossen


23. Landschapskrant, website en e-nieuwsbrief

24. Bekendmaking RLRL op evenementen van partners

25. Educatieve activiteiten hoogstamboomgaarden

26. Educatieve acties oogst en aanplant autochtone bomen en struiken

27. Educatieve activiteiten poelen

28. Opleiding Rivierenland-knotteam

29. Educatieve activiteiten zwaluwen

30. Otter gespot

31. Zoetwatergetijdenrivieren in de kijker

32. Rivierfilms - Rupelfilm

33. Opleidingsreeks Rivierkenner

34. Onbekend onbemind?

35. 4riVIERen

36. Publieke plantactie speelbos Reet

37. Plechtige opening speelbos Kruiskensberg

38. Openingen wandeltrajecten Rivierenland

39. Wandelhelpersdag

40. Zomerzoektochten

41. Wandelactiviteiten in Rivierenland

42. Erfgoeddag

43. Scheldehappening


39

Tabel 3-1 Overzicht actiefiches RLRL 2012-2013, met timing en relatie tot doelstellingen

Acties Regionaal Landschap Rivierenland 2012-2013n

r. a

ctie

TITEL ACTIE 20

12

20

13

Nat

uu

rbeh

ou

d

Beh

eer,

her

stel

en a

anle

g K

LE

Lan

dsc

hap

szo

rg

en e

rfgo

ed

Stre

ekei

gen

kara

kter

Nat

uu

red

uca

tie

Rec

reat

ief

med

egeb

ruik

Nat

uu

rrec

reat

ie

Dra

agvl

ak

nat

uu

rdec

reet

Do

elgr

oep

en

1 Soortbescherming zwaluwen x x x x x

2 Amfibieën op pad (ondersteuning overzetacties) x x x x x

3 Vlinders x x x x x x x x

4 Hagen en Houtkanten (promotie, aanleg en herstel) x x x x x x x

5 Poelen (promotie, aanleg en herstel) x x x x x x x

6 Hoogstamboomgaarden (promotie, aanleg en herstel) x x x x x x

7 Knotboom zoekt kachel x x x x x x x x

8 Fauna-akkers x x x x x x x

9 Autochtone bomen en struiken (zaadoogst, beheer en opkweek) x x x x x x x x

10 Stroomlijnen gemeentelijke subsidiereglementen x x x x x x x

11 Landschapsherstel omgeving recreatieve trajecten x x x x x x x x

12 Bedrijfsplanner en beheerovereenkomsten x x x x x x

13 Landschapsanimator en landschapsteams x x x x x

14 Herstel klein bouwkundig erfgoed x x x x

15 Gebiedsgerichte projecten x x x x x x x x

16 Landschapsbeheerplan Kessels Heide x x x x x x x x

17 Streekontwikkeling Rupelstreek x x x x x x x x x x

18 Buiten-gewone plekjes x x x x x x

19 Optimalisatie wandelaanbod in Rivierenland x x x x x x x

20 Themalussen op wandelroutes x x x x x x x

21 Landschapsbelevenissen x x x x x x x

22 Speelbossen en speelzones, toegankelijke bossen x x x x x x x

23 Landschapskrant, website en e-nieuwsbrief x x x x x x x x x x

24 Bekendmaking RLRL op evenementen van partners x x x x

25 Educatieve activiteiten hoogstamboomgaarden x x x x x x x x

26 Educatieve acties oogst en aanplant autochtone bomen x x x x x x x x

27 Educatieve activiteiten poelen x x x x x x x x

28 Opleiding Rivierenland-knotteam x x x x x x x

29 Educatieve activiteiten zwaluwen x x x x x x

30 Otter-gespot x x x x

31 Zoetwatergeti jdenrivieren in de kijker x x x x x x x

32 Rivierfilms - Rupelfilm x x x x x x x

33 Opleidingsreeks Rivierkenner x x x x x

34 Onbekend onbemind? x x x x x

35 4 riVIERen x x x x x x x

36 Publieke plantactie speelbos Rumst x x x x x x x

37 Plechtige opening speelbos Kruiskensberg x x x x x x x

38 Openingen wandeltrajecten Rivierenland x x x x x x

39 Wandelhelpersdag x x x x x x

40 Zomerzoektochten x x x x x x

41 Wandelactiviteiten in Rivierenland x x x x x x x x x x

42 Erfgoeddag x x x x x

43 Scheldehappening x x x x x

Timing Doelstel lingen regionale landschappen


40

I - Natuurbehoud en kleine landschapselementen

Actie 1. Zwaluwen (huis-, boeren-, gier-, oeverzwaluwen)

Initiatiefnemer/trekker

Initieel Natuurpunt; nadien ook RLRL

Contactpersoon RLRL

Anke Geeraerts

Partners

Natuurpunt (lokale afdelingen en vogelwerkgroep), ANB, gemeenten

Doelgroepen

Landbouwers, particulieren, gemeenten, scholen

Doelstelling

In nauwe samenwerking met partners die al rond zwaluwen actief zijn de achteruitgang van huiszwaluw,

boerenzwaluw, gierzwaluw en oeverzwaluw helpen tegengaan via laagdrempelige acties: het aanbieden

van nestgelegenheid, optimaliseren van voedselaanbod en nestlocaties, sensibilisatie en educatie.

Omschrijving

Zwaluwen hebben het erg moeilijk, o.m. door vernietiging van of gebrek aan nestgelegenheid of

nestbouwmateriaal, maar zeker ook door het slinkend voedselaanbod (insecten).

- RLRL werkt mee aan de zwaluweninventarisatie door de vogelwerkgroep van Natuurpunt, en stemt

af met Natuurpunt, ANB en Landelijke Gilden i.v.m. terreinacties rond zwaluwen (bv. monitoring van

broedplaatsen, controles in het kader van zwaluwenpremies, ophanging kunstnesten).

- RLRL stimuleert de gemeenten om een zwaluwenpremie te voorzien in hun gemeentelijk

subsidiereglement (bestaat nu al in een 5-tal gemeenten).

- RLRL wil een draagvlak creëren door sensibilisatie naar de doelgroepen toe (landbouwers,

particulieren, bedrijfseigenaars, …).

- RLRL wil grondeigenaars stimuleren om zwaluwvriendelijke maatregelen te nemen zoals: meer

vegetatietypes toelaten waar insecten gedijen (vb. ruigtes met KLE), modderpoelen aanleggen,

insecticiden beperken en ophangen van kunstnesten in de buurt van bestaande kolonies.

- Scholen kunnen bij voor renovatieprojecten van dakgoten waar zwaluwnesten hangen hulp vragen

aan RLRL, en beroep doen op een zwaluwententoonstelling en educatieve zwaluwen Cd-rom.

- Voor oeverzwaluwen willen we onderzoeken waar we nestgelegenheid kunnen creëren.

Verloop actie

Uitgevoerd 2009 – 2010 - 2011

- Samenwerking opgezet met partners ((vogelwerkgroep) Natuurpunt, Landelijke Gilden, Boerenbond,

gemeenten) inzake communicatie en terreinwerk (overleg, terreinbezoeken, uitlijning methodiek) +

regelmatig overleg en bezoek Regionaal Landschap Schelde-Durme wegens werkzaam rond zwaluwen

- Terreinacties:

o ophanging kunstnesten: kunstnesten voor huis-, boeren-, en gierzwaluwen; mogelijkheid tot

plaatsen van mestplankjes en steunlatjes, advies op terrein i.v.m. voorzien van modder

- Sensibilisatie en educatie:

o vormingsactiviteiten en educatie: zwaluwenfietstocht en opstelling zwaluwtentoonstelling

o overleg en informatieverspreiding: vnl. via lokale afdelingen Landelijke Gilden en

Natuurpunt, sectoroverleg, vaste communicatiemiddelen RLRL (LSK, nieuwsbrief, website),

organisatie persmomenten

o uniform subsidiereglement voor behoud van zwaluwnesten voorgelegd aan gemeenten;

- Inventarisatie:

o oproep voor melden van bestaande kolonies/nestplaatsen; verwerking

zwaluwinventarisatiegegevens in GIS en op www.waarnemingen.be; jaarlijks aanvullen

database geïnteresseerden; selectie van zwaluwkolonies binnen werkingsgebied; prospectie

door RLRL of één van haar partners op terrein, coördinatie ophang nestkasten, advies/steun

bij renovatie


41

o onderzoek mogelijkheid creatie van nestgelegenheid voor oeverzwaluwen;

Fig. 3-1: Aanvragen en plaatsing kunstnesten 2011 en 2012

Uitgevoerd 2012

Terreinacties: In 2012 verscheen er geen nieuwe oproep voor kunstnesten in de landschapskrant omdat

werd besloten (sectoroverleg natuur september 2011) meer gebiedsgericht en proactief te werk te gaan

(zie ook planning 2013). Projecten van 2012 werden afgewerkt. Tabel 3-2 geeft een kwantitatief overzicht

van de terreinacties in 2012. In 2012 werd ook voor de eerste keer het landschapsteam ingeschakeld voor

het ophangen van nestkasten op een 10-tal locaties in het najaar (zie ook Fig. 3-1 en Fig. 3-2).

Tabel 3-2 Overzicht kunstnestenactie in 2012

Kunstnesten

zwaluwen 2012

Aantal

goedgekeurde aanvragen 2012

Aantal kunstnesten opgehangen 2012 Totaal aantal

nesten opgehangen

Aantal mestplankjes opgehangen

2012

Aantal steunlatjes opgehangen

2012 Huiszwaluw Boerenzwaluw Gierzwaluw

Berlaar 0 0 0 0 0 0 0

Bonheiden 2 4 0 0 4 0 0

Boom 4 20 0 22 42 0 0

Heist-op-den-

Berg 1 0 5 0 8 0 0

Lier 2 30 0 4 48 0 0

Niel 2 0 0 10 10 0 0

Nijlen 0 0 0 0 0 0 0

Mechelen 4 1 10 12 29 0 0

Putte 2 3 4 0 7 0 0

Rumst 3 2 0 10 15 4 0


42

Sint-Katelijne-

Waver

0 0 0 0 0 0 0

Willebroek 0 0 0 0 0 0 0

Fig. 3-2 Resultaten kunstnestenactie 2012

Educatie en sensibilisatie: RLRL sensibiliseert gemeenten, inwoners en scholen via de volgende acties:

- Gratis verdeling zwaluwbordjes: in 2012 werden de zwaluwbordjes verdeeld, rechtstreeks aan

particulieren van het kunstnestenproject, en onrechtstreeks via de gemeentelijke milieudiensten.

- Stimuleren van gemeenten tot het in voege brengen van een gemeentelijk subsidiereglement voor

behoud van zwaluwen (bestond reeds in 5-tal gemeenten) in 2012 werd hier verder geen actie in

ondernomen.

- Het ter beschikking stellen van een zwaluwententoonstelling voor verenigingen, scholen, rusthuizen,

enz.: de zwaluwtentoonstelling werd 8 keer uitgeleend aan scholen en rusthuizen, en tijdens

persmomenten, met name Provinciale School voor Techniek en Tuinbouw te Boom (persmoment en

opendeurdag), OLVI Middenschool Boom (opendeurdag en ophanging nesten), Rusthuis Maria

Boodschap te Niel (ikv zwaluwworkshop), Heilig Hartkerk te Terhagen (opendeurdag), persmoment

Zwaluwenstraat te Rumst, persmoment ophanging huiszwaluwnesten te Lier (Netekanaal).

- Het geven van de zwaluwenworkshop ‘zwaluwen op school’: samen met Natuurpunt werd een

zwaluwenworkshop ‘zwaluwen op school’ opgestart. Deze workshop omvat een interactieve

PowerPoint met werkbladen en educatief materiaal en een bezoek aan een kolonie zwaluwen in de

buurt. Deze workshop werd 3x gegeven in de OLVI Middenschool te Boom (B-stroom). Het materiaal

diende als basis voor een zwaluwworkshop gegevens door een stagiair in de PTS te Boom.

- Het plaatsen van infoborden over zwaluwen: bij de plaatsingen aan de scholen en kerken in de

Rupelstreek werd een gezamenlijk infobord geplaatst door Natuurpunt en RLRL.

- Het organiseren van activiteiten rond zwaluwen: in 2012 werden twee activiteiten rond zwaluwen

georganiseerd:

- Inhuldiging zwaluwenstraat: op 3 juni 2012 werd het Molenveld te Rumst ingehuldigd als

zwaluwenstraat. De bewoners kregen een receptie aangeboden. Kinderen konden een tekening


43

inkleuren en maakten kans op een mooie prijs. Er werd tevens een infobord ‘zwaluwenstraat’

opgehangen.

- Zwaluwenfietstocht: op 10 juni 2012 fietsten we de zwaluwen achterna te Lier in samenwerking met

Natuurpunt De Wielewaal.

- Het publiceren van een zwaluwenflyer: er werd een beknopte zwaluwenflyer ontworpen en gedrukt

(ca. 400 exemplaren) om inwoners van het werkingsgebied op de hoogte te stellen van de

zwaluwacties van RLRL en Natuurpunt.

Sfeerbeelden activiteiten 2012: (van links naar rechts, boven naar onder) Ophanging

gierzwaluwnestkasten in Onze-Lieve-Vrouwinstituut in Boom, inhuldiging Zwaluwenstraat te Mechelen,

zwaluwenworkshop en ophanging zwaluwbordjes bij nestkasten aan brug in Lier.

Inventarisatie en onderzoek: Hoewel inventariseren niet de kerntaak van het regionaal landschap is, wil

RLRL voornamelijk door zijn samenwerkingen een volledig beeld krijgen van de resterende

zwaluwpopulaties in Rivierenland. Ook in 2012 werd er geïnventariseerd via oproepen samen met de

landbouwtelling. Nieuw dit jaar was de voorbereiding voor de gebiedsgerichte werking: een vrijwilliger

ging op tocht in Putte, Berlaar en Willebroek om de kolonies te inventariseren.

In 2012 werd ook een aanzet gegeven aan het onderzoek om mogelijkheden na te gaan voor de aanleg

van een oeverzwaluwennestgelegenheid in de Nete- en Rupelvallei. Vroeger broedden daar honderden

oeverzwaluwen in afgekalfde inhammen, tot eind jaren ’80 deze broedgelegenheid door de versteviging

van de kanaalwanden en opvulling van de gaten verdween, en daarmee ook de oeverzwaluwen.

Aangezien er elk jaar honderden oeverzwaluwen op trek passeren in de Beneden-Netevallei op zoek naar

een broedplaats, lijken de kansen tot kolonisatie van een oeverzwaluwenwand realistisch. Er werd overleg

gepleegd met ANB, het Polderbestuur Willebroek, WenZ, Natuurpunt en Regionaal Landschap Kleine en

Grote Nete. Specifiek te Heindonk werd een locatie gevonden. Echter door de nakende dijkwerken kon

hier nog geen permanente wand worden gerealiseerd vooraleer meer duidelijkheid te krijgen over deze

werken.


44

Zwaluwenbordjes voor zwaluwengastlocaties (a) met broedgevallen, (b) wachtend op broedgevallen

Gepland 2013

- aanpassing projectstrategie om meer gebiedsgericht te gaan werken via inzet ‘twitchers’ om

geschikte locaties voor kunstnesten op te sporen in de gemeenten Berlaar, Willebroek en Putte om

via actieve prospectie kunstnesten op te hangen bij particulieren i.s.m. Natuurpunt

- Uniform subsidiereglement: verder zetten van (het stimuleren van) communicatie over subsidies in

deelnemende gemeenten in combinatie met het verdelen van de zwaluwbordjes ter promotie

- Ontwikkelen van een eigen zwaluwententoonstelling welke ter beschikking kan worden gesteld aan

verenigingen, scholen en rusthuizen.

- Geven van zwaluwenworkshops voor scholen in samenwerking met Natuurpunt (o.a. basisschool

Sleutelhof in Rumst en De Luchtballon in Mechelen waar ook gierzwaluwnestkasten zullen

opgehangen worden).

- Onderzoek mogelijkheden en realisatie oeverzwaluwnestgelegenheid/heden in de Nete-en

Rupelvallei.

- Kunstnestenactie verder uitwerken: aanvullen van de database geïnteresseerden, prospectie door

RLRL of één van haar partners op terrein, coördinatie ophang nestkasten en advies/steun bij

renovatie.

- Ondersteuning van projectontwikkelaar Stedelijk Ontwikkelingsbedrijf Lier autonoom

gemeentebedrijf (Solag) bij het uitvoeren van beheersmaatregelen voor de gierzwaluw tijdens de

sloop van de stadsloodsen op de Sionsite en de opname van inbouwnestkasten in de nieuwe

woonsten, dit in samenwerking met Natuurpunt.

- Voorstel tot organisatie en verwerking van zwaluweninventarisatie i.s.m. de gemeenten.

Nazorg en opvolging

Locaties waar acties voor zwaluwen worden gerealiseerd worden jaarlijks gemonitord i.s.m. partners. De

gegevens worden gebundeld en in een GIS databank opgeslagen. Via de projectpagina van Natuurpunt

kunnen jaarlijks de meldingen van broedgevallen geregistreerd, bijgehouden en vergeleken worden.

Samenwerking en financiering

- Projectkosten: RLRL via projectsubsidies provincie en basissubsidies gemeenten, provincie (DMN) en

ANB

- Loon- en werkingskost: RLRL via basissubsidies gemeenten, provincie en ANB

Gelinkte acties

Actie 10. Stroomlijnen gemeentelijke subsidiereglementen

Actie 29: Educatieve activiteiten zwaluwen


45

Actie 2. Amfibieën op pad


Natuurpunt, Hyla, RLRL

Contactpersoon RLRL

Elly Vaes

Partners

Natuurpunt, Hyla, gemeenten

Doelgroepen

Iedereen die wil helpen met acties ter bescherming van amfibieën (overzetacties, monitoring,…)

Doelstelling

Sensibiliseren en logistieke ondersteuning bieden aan amfibieën overzetacties en monitoringacties binnen

het hele werkingsgebied.

Omschrijving

In heel wat gemeenten zetten vrijwilligers zich in om tijdens de jaarlijkse amfibieëntrek tussen

overwinteringsplaats en voortplantingspoel amfibieën te helpen bij het oversteken van verkeersaders.

Tabel 3-3 geeft een overzicht van het aantal overgezette amfibieën en het aantal amfibieën dat sneuvelde

als verkeersslachtoffer, en geeft een opsomming van de RLRL-gemeenten waarvoor in het betreffende

jaar gegevens beschikbaar waren via het Hyla-portaal (http://www.hylawerkgroep.be).

Tabel 3-3 Resultaten amfibie-overzetacties 2008-2012

jaar

amfibieën

overgezet

amfibieën

gesneuveld gemeenten

2008 9667 653 6 (Bonheiden, Heist-o/d-Berg, Nijlen, Putte, St.-Kat.-Waver, Willebroek)

2009 5408 487 6 (Bonheiden, Heist-o/d-Berg, Mechelen, Putte, Rumst, St.-Kat.-Waver)

2010 10252 670

7 (Bonheiden, Heist-o/d-Berg, Mechelen, Putte, Rumst, St.-Kat.-Waver,

Willebroek)

2011 7555 395 6 (Heist-o/d-Berg, Mechelen, Nijlen, Putte, Rumst, St.-Kat.-Waver)

2012 >6476 458

7 (Berlaar, Bonheiden, Heist-o/d-Berg, Mechelen, Nijlen, Putte, Rumst, St.-

Kat.-Waver)

RLRL ondersteunt de overzetacties logistiek. Aan iedere gemeente binnen het werkingsgebied stelt RLRL

een ‘amfibieënkit’ ter beschikking, bestaande uit o.a. emmers, schermen, weerstation, hoofdlampen,

fluovestjes, determinatiegids en zoekkaarten. Hiermee willen we de huidige vrijwilligers ondersteunen en

eventueel nieuwe mensen enthousiasmeren. Er staan ook een 6-tal fuiken ter beschikking voor

monitoring (voor personen met een vergunning).

De bedoeling is om uit het cijfermateriaal afkomstig van de overzetacties en de expertise van de

paddenoverzetters focusgebieden voor de aanleg van poelen te destilleren. Hier zal RLRL actief het

poelenproject (zie actie 5) promoten bij de inwoners.

Verloop actie

Uitgevoerd 2009-2011

- organisatie infoavond i.s.m. Hyla (5/2/10, PIME Lier)

- aankoop en ter beschikking stellen materiaal voor amfibieënkits en monitoring (zie Fig. 3-3). Hierdoor

werkten heel wat geïnteresseerde vrijwilligers mee en konden enkele nieuwe overzetlocaties worden

opgestart (onder meer in de Roozendaalweg in Sint-Katelijne-Waver en de Lage Vosberg in Rumst).

- ter beschikking stellen van fuiken aan personen met een vergunning

- communicatie en promotie ter voorbereiding op overzetacties (landschapskrant, website)

- jaarlijkse opvolging resultaten overzetacties


46

Uitgevoerd 2012

- aanvulling en uitbreiding overzetkits


- opvolging resultaten overzetacties

Gepland 2013


- opvolging resultaten overzetacties

Fig. 3-3 Inhoud van een amfibieënoverzetkit en monitoringskit

Nazorg en opvolging

De amfibieënoverzetkits worden jaarlijks gecontroleerd op volledigheid/schade en indien nodig aangevuld

i.o.m. de lokale overzetters. De overzetkits worden tijdens de niet-gebruiksmaanden gestockeerd op de

gemeentelijke milieudiensten; de monitoringskits kunnen uitgeleend worden vanuit twee locaties in ons

werkingsgebied (vanwaar wordt toegezien op de vergunning van de ontleners). De resultaten van de

overzetacties worden gerapporteerd door de coördinatoren van de lokale overzetgroepen via de website

van Hyla. De monitoringsresultaten worden aangewend om de poelenactie bij te sturen.


- Aankoop en uitbreiding overzetkits: RLRL via projectsubsidies provincie Antwerpen


Gelinkte acties

Actie 5. Poelen

Actie 3. Vlinders


Initieel Natuurpunt; momenteel partnerschap en RLRL

Contactpersoon RLRL

Joke Maes


47

Partners

Gemeenten, Natuurpunt, provincie Antwerpen, Agentschap voor Natuur en Bos, bosgroepen (specifiek

voor de bruine vuurvlinder gemeente Heist-op-den-Berg, gemeente Begijnendijk, Regionaal Landschap

Noord-Hageland, Natuurpunt Grote Nete kern Heist-op-den-Berg, provincie Vlaams-Brabant)

Doelgroepen

Gemeenten, diverse grondeigenaars en terreinbeheerders: particulieren, landbouwers, boseigenaars,

natuurverenigingen….

Doelstelling

Het bevorderen en aanmoedigen van realisaties van geschikte biotopen voor vlinderpopulaties. Dit kan

onder meer door maatregelen mee op te nemen in beheerplannen. Lokale besturen, organisaties en

particulieren gericht informeren over aanplanten van vlindervriendelijke struiken en andere maatregelen

ter bescherming van vlinderpopulaties. Via een brede sensibilisatie de kennis over vlinders en daarmee

ook het draagvlak vergroten om duurzame beschermingsmaatregelen te ondernemen. Acties specifiek

voor de bruine vuurvlinder (komt voor in zuidoosten van RLRL, zie Fig. 3-4): lokale en gerichte

sensibilisatie en aanmoedigen tot ecologisch beheer van bermen, en gerichte (her)inrichtingsmaatregelen

op verwaarloosde (verruigde) terreinen, waarbij kleinschaligheid en structuurvariatie worden

nagestreefd. Via een brede sensibilisatie het draagvlak in het verspreidingsgebied van de vlinder

vergroten en via kennisoverdracht duurzame beschermingsmaatregelen verzekeren.

Omschrijving

Het project kadert in een resolutie aangenomen door het Vlaams Parlement over vlinders op 7 november

2012 en specifiek in het verderzetten van het soortbeschermingsproject voor de bruine vuurvlinder (rode

lijstsoort: met uitsterven bedreigd). Deze vlindersoort komt in Vlaanderen enkel nog ter hoogte van de

gemeenten Heist-op-den-Berg, Begijnendijk, Aarschot en Tremelo voor.

Fig. 3-4 Verspreidingsgebied bruine vuurvlinder (oranje) in Vlaanderen en RLRL (zwarte lijn)

De vaststelling dat het aantal vlinders in Vlaanderen serieus is afgenomen en dat het verdwijnen van

geschikte biotopen de voornaamste oorzaak is (inclusief de toenemende versnippering van hun

leefgebieden) maakt het noodzakelijk om het beschermen van vlinders de volgende jaren de nodige

aandacht te geven. RLRL plant de aanmaak van informatiemateriaal omtrent vlinders en vlindervriendelijk

beheer voor een brede sensibilisatie.

Specifiek voor de bruine vuurvlinder worden er concreet maatregelen uitgewerkt en uitgevoerd die

voortvloeien uit twee rapporten, opgemaakt naar aanleiding van de herontdekking van de in Vlaanderen

uitgestorven gewaande bruine vuurvlinder:

- Vanreusel, W. & Jacobs, I. 2007. Toestand van de bruine vuurvlinder in Vlaanderen. Ecologie, verspreiding

en aanzet tot soortbescherming. Rapport Natuurpunt Studie 2007/12

- Jacobs, I. & Vanreusel W., 2008. Aanzet tot beschermingsmaatregelen voor een populatie bruine

vuurvlinder in versnipperd buitengebied in Vlaams-Brabant. Rapport Natuurpunt Studie 2008/5


48

Typisch graslandperceel geschikt als leefgebied voor de bruine vuurvlinder, met waardplant veldzuring

Aangezien de bruine vuurvlinder vooral voorkomt buiten de natuurgebieden (eerder in het kleinschalige

landschap tussen bewoning en landbouwpercelen), is zijn voortbestaan sterk afhankelijk van particuliere

grondeigenaars om het beheer van hun percelen af te stemmen op de noden van de bruine vuurvlinder.

Concreet:

• omwonenden en betrokken eigenaars contacteren, informeren en sensibiliseren;

• percelen herinrichten die niet (meer) geschikt zijn als habitat voor de soort (indien bereidheid van de

eigenaar tot uitvoeren van inrichtingsmaatregelen, maaibeheer in juiste periodes, gefaseerd

maaibeheer, mantel-zoombeheer);

• tot 2011 konden er beheerovereenkomsten afgesloten worden voor soortspecifiek beheer

(financiering door ANB);

• advies verlenen over beheermaatregelen aan particulieren en terreinbeheerders;

• soortbeschermingsmaatregelen integreren in gemeentelijke bermbeheerplannen en RUP’s.

Verloop actie


- Oprichten partnerschap (betrokken gemeenten, RLRL, RLNH, NP): officiële ondertekening van de

samenwerkingsovereenkomst op 02/04/2009, regelmatig overleg, schrijven ‘natuurproject’, zoeken

financiële middelen (gemeenten, DMN, ANB), taakverdeling en programma opstellen

- Communicatie: persmomenten, artikels en oproepen tot medewerking via gemeentebladen,

ledenblad Natuurpunt, landschapskranten, websites.

- Sensibilisatie en vorming: opleiding tot bruine-vuurvlinderkenner (door Natuurpunt aan de RL’en)

opmaak posters en folder publieksmomenten/tentoonstelling, aanmaak terreinfiches voor tijdens

monitoring en afsluiten overeenkomsten, organisatie infoavond met excursie (03/05/2009 Aarschot),

organisatie opleiding voor graslandeigenaars “maaibeheer in de praktijk” (04/07/2009 Booischot),

organisatie ‘feest van de bruine vuurvlinder’(06/06/2010 Booischot)

- Monitoring: inventarisatie van de bruine vuurvlinder op 08/08/2009 met vrijwilligers in volledig

verspreidingsgebied: 24 exemplaren werden geteld, ook op terreinen waar bruine vuurvlinder nooit

eerder was waargenomen (o.a. in Booischot, Heist-op-den-Berg).

- Beheer en inrichting van percelen: terreinbezoeken en selectie van geschikte percelen i.s.m.

Natuurpunt Studie en ANB, afsluiten van maaibeheerovereenkomsten met graslandeigenaars:,

begeleiding en advies overtuigde graslandeigenaars, controle van percelen waarvoor overeenkomst is

afgesloten, overleg met uitvoerders van maaiwerk op percelen met een overeenkomst bruine-

vuurvlindervriendelijk beheer op eigendommen van de lokale Natuurpuntafdelingen.

Uitgevoerd in 2012

Bij de start van 2012 nam de natuurmedewerker van RLRL contact op met Regionaal Landschap Noord-

Hageland en Natuurpunt Studie. RLNH liet ons weten dat ze gericht met de gemeente Tremelo zouden

samenwerken rond de bruine vuurvlinder. Natuurpunt Studie liet weten dat het niet in hun jaarplanning

paste om het project opnieuw te ondersteunen. Hierdoor werden er in 2012 geen nieuwe initiatieven in

het kader van dit project ondernomen.


49

Gepland 2013

- Communicatie en sensibilisatie: Opmaak projectpanelen over vlinders voor publieksevenementen

(informatie over vlindervriendelijke inrichting tuinen, bermbeheer, bosranden, biotoopherstel,

verhogen vlinderkennis o.a. soorten in de streek…)

- Partnerschap Bruine Vuurvlinder: Gezien het belang van het project voor het voortbestaan van de

bruine vuurvlinder zal RLRL specifiek contact opnemen met de gemeente Heist-op-den-Berg en

(hopelijk) daarna het overleg met de partners opnieuw opstarten.

Nazorg en opvolging

Jaarlijks kort na de afgesproken maaidatum wordt op terrein gecontroleerd of graslandeigenaars die een

beheerovereenkomst afsloten deze correct opvolgen. De gegevens worden in een rapport bijgehouden.

Samenwerkende eigenaars krijgen regelmatig nieuws over het project.


- Projectkosten: Regionaal Landschap Rivierenland via basissubsidies en evt. via projectsubsidies

provincie Antwerpen

- Lopende beheerovereenkomsten: Agentschap voor Natuur en Bos – er kunnen geen nieuwe

afgesloten worden in 2013 - 2014


Gelinkte acties

Actie 4: Hagen en houtkanten

Actie 8: Fauna-akkers

Actie 4. Hagen en houtkanten


RLRL

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels

Partners

Gemeenten, Natuurpunt, landbouworganisaties, wildbeheereenheden

Doelgroepen

Diverse grondeigenaars: landbouwers, particulieren, openbare besturen, …

Doelstelling

Behoud, herstel en uitbreiding van het netwerk van hagen en houtkanten in functie van

landschapsherstel, landschapsbeleving, natuurbehoud, versterking van ecologische corridors, en behoud

van autochtone bomen en struiken.

Omschrijving

Met bijzondere aandacht voor het historisch voorkomen van hagen en houtkanten in het landschap willen

we de missing links binnen het KLE-netwerk in kaart brengen en waar mogelijk en wenselijk herstellen. Als

basis voor de selectie van missing links willen we historische kaarten vergelijken met actuele

inventarisaties (onder meer de ‘provinciale landschapskaart’, PIH 2007).

Voor de aanplant van hagen en houtkanten wordt rekening gehouden met:

• cultuurhistorisch voorkomen van hagen en houtkanten

• wenselijkheid van heraanplant uitgaande van de huidige natuur- en landschapswaarden

• meerwaarde van de locatie voor heraanplant: voldoende landschappelijke en/of natuurwaarde in

de nabijheid (liefst nabij andere KLE, bos, natuurgebieden, groenblauwe verbindingen), exacte

ligging niet in ‘vertuinde’ plek, voldoende ruimte voor aanplant (min. 10 meter haag /houtkant).

• overeenkomst met eigenaar: bijdrage van 30% in de kosten, akkoord over soortenkeuze

(autochtoon en standplaatsgeschikt), haag/houtkant te onderhouden en te behouden voor een


50

minimumperiode van 10 jaar, geen pesticiden te gebruiken in de aanplant, toelaten monitoring

en publicatie van gegevens; RLRL levert plantschema en organiseert de eventuele aanbesteding.

Verloop actie


- oproep geïnteresseerde grondeigenaars op website RLRL

- terreinbezoeken op potentieel geschikte locaties en bezorgen autochtoon plantgoed (zie actie 7)

- medewerking bij opstellen “plantwijzer: plantadvies voor bomen en struiken in de provincie

Antwerpen”

- afstemmen van gemeentelijke subsidiereglementen (zie actie 10)

- oogst van zaden voor het voorzien van autochtoon plantgoed

- publieke zaadoogstactie op door jobstudent geïnventariseerde locatie(s) binnen werkingsgebied

- opstart overleg met partners rond afzet van autochtoon plantgoed vanaf 2012

- overname van overschotten aan autochtoon plantgoed van andere partners (regionale landschappen)

- indiening PDPO-projectaanvraag ‘Plant van Hier, Platteland van Hier’ (zie actie 9)

- verspreiding plantgoed in RLRL via haagplantacties

- Opmaak beplantingsplannen voor uitvoering door het landschapsteam op zes locaties + uitvoering

aanplantingen

-

- ondersteuning plantacties van partners (opmaak beplantingsplannen, promotie en aanleveren

autochtoon plantgoed, deelname acties) + toelichting op infoavond ‘Behaag natuurlijk’

Uitgevoerd 2012 (zie Fig. 3-5)

- opvolging implementatie uniform gemeentelijk subsidiereglement rond KLE (zie actie 8)

- verspreiding plantgoed via haagplantactie en uitvoering plantacties door landschapsteam op 6

locaties (3429 stuks) (met plantgoed opgekweekt uit eigen zaadoogsten en overschotten van

autochtoon plantgoed uit Brabants District West)

- ondersteuning plantactie Natuurpunt ter uitbreiding van de Gasthuisbossen te Sint-Katelijne-Waver

(18/11/2012) en Brede Zeype te Lier (25/02/2012 en 18/11/2012) (restanten van het historische

Waverwoud) met een totaal van 5749 stuks plantgoed.

- Ondersteuning aanplant speelbos Rumst met 1420 stuks plantgoed en Netekant, Berlaar met 5135

stuks plantgoed ‘(zie ook Tabel 3-4)

- Terreinbezoeken en opmaak van aanplantingsplannen voor uitvoer 2013, momenteel op 9 locaties –

6324 stuks.

Tabel 3-4 Aanplantingen uitgevoerd door landschapsteam in 2012

Nr Gemeente Adres Type Aantal stuks

1 Bonheiden Molenlei Haag 556

2 Mechelen Oude Leestsebaan Haag, Heg & Knotbomenrij 717

3 Bonheiden Krankhoefpad Houtkanten 748

4 Lier Bossen Houtkanten 1203

5 Putte Tinstraat Haag 200

6 Lier Paaiestraat Haag & Heg 455

7 Willebroek Kleine Bergen Houtkant 550

TOTAAL 2011-2012 3429


51

Fig. 3-5 Plantlocaties hagen en houtkanten 2009-2013 (2012 uitgelicht)

Gepland 2013

- Verspreiding plantgoed via haagplantactie in voorjaar 2013

- Aanplantingen hagen en houtkanten door landschapsteam in voorjaar en najaar 2013

- Terreinbezoeken en opmaken aanplantingsplannen voor uitvoering in plantseizoen 2013-2014

Nazorg en opvolging

Aangelegde en herstelde hagen en houtkanten worden minstens om de drie tot vijf jaar bezocht; hierbij

wordt een foto gemaakt, de evolutie van de haag of houtkant en de vegetatie beschreven. Alle informatie

wordt in een GIS-gerelateerde databank bijgehouden.


- Verspreiding plantgoed en eventueel aanplant: 70% door RLRL via basissubsidies gemeenten,

provincie en ANB, en subsidies AOE; 30% door grondeigenaars

- Loon- en werkingskost: RLRL via basissubsidies gemeenten, provincie en ANB en via subsidies AOE

Gelinkte acties

Actie 9. Autochtone bomen en struiken


Actie 5. Poelen


RLRL

Contactpersoon RLRL

Elly Vaes, Tim Ghysels


52

Partners

Gemeenten, Natuurpunt, Hyla, landbouworganisaties, wildbeheereenheden

Doelgroepen

Diverse grondeigenaars: landbouwers, particulieren, natuurverenigingen, gemeentebesturen en andere

openbare besturen, …

Doelstelling

Het poelennetwerk in het werkingsgebied versterken en zo het leefgebied voor watergebonden planten

en dieren verbeteren, verbinden en uitbreiden; via sensibilisatie en promotie verschillende doelgroepen

overtuigen van de waarde van natuurlijke poelen.

Omschrijving

We willen een zicht krijgen op het vroegere en huidige poelennetwerk in het werkingsgebied, via

onderzoek van historische en recente karteringen (o.a. provinciale landschapskaart, PIH 2007), en

eventuele extra informatie van terreinbeheerders of eigenaars. Waar wenselijk proberen we het

poelennetwerk te herstellen (poelen uitbaggeren), of uit te breiden (poelaanleg). Wetenschappelijke

informatie (bv. uit het Pondscape project van de federale dienst wetenschapsbeleid en uit lokale

informatie die voortvloeit uit het project ‘Amfibieën op pad’ (zie actie 2) moet de selectie van potentiële

locaties voor nieuwe poelen mee onderbouwen. Via vergelijking en afstemming van de gemeentelijke

subsidiereglementen rond poelen bij de gemeenten van het werkingsgebied van RLRL (zie actie 10), en

overleg met relevante partners willen we de poelenactie afstemmen op bestaande initiatieven.

Voor onze actie rond poelherstel en -aanleg maken we een eerste selectie van de aanvragen op basis van

GIS-data en een telefoongesprek met de eigenaar. Vervolgens wordt een terreinbezoek uitgevoerd:

inschatten omgeving (kolonisatiekansen voor planten en dieren), uitvoering boring om de

grondwaterstand te controleren, nagaan of er geen kwetsbare vegetaties kunnen vernietigd worden,

verifiëren van de toegankelijkheid voor de kraan, afstemmen van de voorwaarden van RLRL (eigenaar

betaalt 30%, behoudt de poel voor min. 10 jaar, staat in voor regulier onderhoud, zet geen planten of

dieren uit, gebruikt geen pesticiden in de omgeving van de poel, beschermt de poel tegen grote grazers,

laat monitoring en publicatie van gegevens toe) met de verwachtingen van de eigenaar. Bij akkoord wordt

een contract opgemaakt en organiseert RLRL de uitvoering van de werken. Aangelegde en herstelde

poelen worden minstens om de drie jaar bezocht; hierbij wordt een foto gemaakt, de evolutie van de poel

en de vegetatie beschreven en i.s.m. met de plaatselijke amfibieënliefhebbers gemonitord.

Verloop actie


- promotie en sensibilisatie naar verschillende doelgroepen: landbouwers, particulieren,...

- afstemmen gemeentelijk poelenreglement (zie actie 10)

- infodag aanleg en herstel van poelen (20/02/2011, Berlaar)

- aanleg van 14 poelen, herstel van 5 poelen, en nazorg (zie ook Tabel 3-5)

Uitgevoerd 2012

- aanleg van 4 poelen en herstel van 3 poelen (zie Fig. 3-6 en illustraties)

- organisatie cursus ‘Hoe onderhoud ik mijn poel?’ (13/10/2012, Nijlen)

- poelaanleg en -herstel i.k.v. soortbescherming kamsalamander in Niels Broek i.s.m. Natuurpunt

Rupelstreek: bouwaanvraag vergund. De aanleg is uitgesteld naar 2013 omwille van beroep tegen

stedenbouwkundige vergunning (bestendige deputatie wees beroep af, NP en RLRL beslissen om toch

een aantal wijzigingen aan de diepte en vorm van de vlasrootput door te voeren om tegemoet te

komen).


53

Fig. 3-6 Locaties van afgewerkte poelen 2010-2012 en geplande poelen 2013

Tabel 3-5 Overzicht van aangelegde en herstelde poelen 2010 t.e.m. 2012

Jaar Werken Volgnr. Gemeente Adres Eigenaar

2010 Aanleg A41 Beerzel (Putte) Steenovenstraat 21 Particulier

2010 Aanleg A42 Booischot (Heist-o/d-Berg) Brandstraat 8A Particulier

2010 Aanleg A45 Putte Paalstraat (weide) Particulier

2010 Aanleg A48 Berlaar Bosstraat 52 Particulier

2010 Aanleg A57 Kessel (Nijlen) Berlaarsesteenweg 55 Particulier

2010 Aanleg A60 Onze-Lieve-Vrouw-Waver

(SKW)

Bergstraat 39 Particulier

2010 Aanleg A62 Wiekevorst (Heist-o/d-Berg) Turfstraat 6 Particulier

2010 Aanleg A66 Sint-Katelijne-Waver Clemenceaustraat 192 Particulier

2010 Aanleg A68 Itegem (Heist-o/d-Berg) Bevelsesteenweg 85 Particulier

2010 Aanleg / Rijmenam (Bonheiden) Aan Huurstraat Gemeente

2010 Herstel H10 Berlaar Aan monding Gestelbeek in Grote

Nete

Gemeente

2010 Herstel H24 Kessel (Nijlen) Bartstraat 29 Particulier

2011 Aanleg A33 Rijmenam (Bonheiden) Molenlei 9 Particulier

2011 Aanleg A50 Walem (Mechelen) Lange Zandstraat 34 Particulier

2011 Aanleg A58 Leest (Mechelen) Pastoor de Heuckstraat 7 Particulier

2011 Aanleg A46 Rijmenam (Bonheiden) Schranshoeflei 5 Particulier

2011 Herstel H19 Leest (Mechelen) Pastoor de Heuckstraat 7 Particulier

2011 Herstel H23 Leest (Mechelen) Kleine Heide 15 Particulier

2011 Herstel H17 Putte Rijpelsweg 1 Particulier

2012 Aanleg A56 Berlaar Molenlei (natuurgebied) Vereniging

2012 Aanleg A74 Kessel (Nijlen) Bartstraat Vereniging

2012 Aanleg A69 Onze-Lieve-Vrouw-Waver

(SKW)

Hoogstraat 64 Particulier

2012 Aanleg A79 Berlaar Netekant Gemeente

2012 Herstel H12 Berlaar Molenlei (natuurgebied) Vereniging

2012 Herstel / Mechelen Geerdegemstraat (speelbos) Gemeente

2012 Herstel H7 Putte Kaaslei 6 Particulier


54

Illustraties poelaanleg en -herstel 2012

Aanleg A56 Foto 05/10/2012 Aanleg A74 Foto 06/11/2012

Aanleg A69 Foto 03/10/2012

Aanleg A79 Foto 06/11/2012 Herstel H12 Foto 03/10/2012

Herstel Foto 20/08/2012 Herstel H17 Foto 16/11/2012


55

Gepland 2013

- aanleg van 15 poelen en herstel van 8 poelen (zie Tabel 3-6 )

- nazorg en opvolging van poelen aangelegd en hersteld in 2010 (foto’s, monitoring vegetatie en

amfibieën)

Tabel 3-6 Locaties voor poelaanleg of -herstel in 2013

Werken Locatie poel Relictzone Ankerplaats Type eigenaar

Aanleg Krankhoefpad 16, Bonheiden

Bos- en valleigebied Bruine Beek, Krekelbeek, Zwartwaterbeek / Raambeek

Vallei van de Bruine Beek met kasteeldomeinen Berentrode en Zellaar

particulier

Aanleg Bonheidensteenweg 54, Muizen

Dijle-vallei stroomafwaarts Leuven Dijlevallei tussen Mechelen en Rijmenam

particulier

Aanleg Bonheidensteenweg 54, Muizen

Dijle-vallei stroomafwaarts Leuven Dijlevallei tussen Mechelen en Rijmenam

particulier

Aanleg tussen Kesselhof en Grote Nete, Kessel

Vallei van de Grote Nete Omgeving van Gestel natuurvereniging

Aanleg Brede Zeyp, Koningshooikt

Kasteel- en hoevedomeinen Land van St.-Katelijne-Waver

/ natuurvereniging

Aanleg Muizenhoekstraat 6, Mechelen

Dijle-vallei stroomafwaarts Leuven Dijle-vallei tussen Mechelen en Rijmenam

particulier

Aanleg Bemortel 18, Sint-

Katelijne-Waver

Kasteel- en hoevedomeinen Land van

St.-Katelijne-Waver

/ particulier

Aanleg Schuurvelden 16,

Sint-Katelijne-Waver

/ / particulier

Aanleg Noeveren 196,

Boom

/ / erfgoedverenigin

g

Aanleg Herdersstraat 31,

Nijlen

Bos- en akkercomplex Zwartwater,

Kruiskensberg, Herlaar en Merodese Bossen

Kruiskensberg vereniging

Aanleg Heindonkstraat, Willebroek

Zennevallei met haar beemden ten noorden van het Brussels Gewest

/ polderbestuur

Aanleg Broeklei, Niel Scheldevallei van Dendermonde tot

Kruibeke

/ natuurvereniging

Aanleg Broeklei, Niel Scheldevallei van Dendermonde tot

Kruibeke

/ natuurvereniging

Aanleg Bevelsesteenweg

101, Itegem

Vallei van de Grote Nete Omgeving van Gestel particulier

Aanleg Hombeeksesteenwe

g 264, Mechelen

Zennevallei met haar beemden ten

noorden van het Brussels Gewest

Vrijbroek provincie

Herstel Broeklei, Niel Scheldevallei van Dendermonde tot

Kruibeke

/ natuurvereniging

Herstel Bogaertsheide 2, Kessel

Vallei van de Grote Nete Omgeving van Gestel particulier

Herstel De Goren, Heist-op-den-Berg

Bos- en akkercomplex Hulshout-Westerlo

/ natuurvereniging

Herstel Moerbeemden, Hallaar

Vallei van de Grote Nete / natuurvereniging

Herstel Terlakenweg, Berlaar

Zijbeken van de Grote Nete / particulier

Herstel Brede Zeyp, Koningshooikt

Kasteel- en hoevedomeinen Land van St.-Katelijne-Waver

/ natuurvereniging

Herstel d'Elzen, Kerkebroekweg,

Kessel

Zijbeken van de Grote Nete / natuurvereniging

Herstel Streepkensdreef 4, Rijmenam

Dijle-vallei tussen Mechelen en Rijmenam

Dijle-vallei stroomafwaarts Leuven

particulier

Nazorg en opvolging

Aangelegde en herstelde poelen worden minstens om de drie jaar bezocht; hierbij wordt een foto

gemaakt, de evolutie van de poel en de vegetatie beschreven en i.s.m. met de plaatselijke

amfibieënliefhebbers gemonitord (zij kunnen gebruik maken van de monitoringskits die door RLRL ter

beschikking worden gesteld; zie actie 2). Alle informatie wordt in een GIS-gerelateerde databank

bijgehouden. Poeleigenaars worden uitgenodigd op educatieve activiteiten rond poelen.


56


- Projectkosten poelaanleg of -herstel: 70% RLRL via projectsubsidies provincie en via subsidies AOE; 30%

door grondeigenaars

- Loon- en werkingskosten: RLRL via basissubsidies gemeenten, provincie en ANB en via subsidies OE

Gelinkte acties


Actie 10. Stroomlijnen van gemeentelijke subsidiereglementen

Actie 6. Hoogstamboomgaarden


RLRL

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels

Partners

Mechelse pomologen, Nationale Boomgaardenstichting, gemeenten

Doelgroepen

Diverse grondeigenaars: landbouwers, particulieren, openbare besturen, …

Doelstelling

Behoud, herstel en uitbreiding van de hoogstamboomgaarden binnen het werkingsgebied

Omschrijving

De regio rond Mechelen was vroeger een echte fruitstreek. De laatste decennia zijn echter heel wat

hoogstamboomgaarden uit ons landschap verdwenen. Hoogstamboomgaarden hebben, naast hun

landschappelijke en (beperkte) economische waarde ook een ecologische waarde, enerzijds omdat ze

zonder gebruik van pesticiden geoogst kunnen worden, en anderzijds omdat ze gastheer zijn voor en

voedsel bieden aan tal van insecten, vogels en kleine zoogdieren.

RLRL wil hoogstamfruit opnieuw in de kijker plaatsen, de kennis erover vergroten en het herstel en de

aanleg van hoogstamboomgaarden in het werkingsgebied ondersteunen, met bijzondere aandacht voor

het gebruik van streekeigen variëteiten en een goed onderbouwde vorming van geïnteresseerde

grondeigenaars. De voorkeur wordt gegeven aan locaties met een historische aanwezigheid van een

hoogstamboomgaard op plaatsen met voldoende landschaps- en natuurwaarde. Voor

hoogstamboomgaarden worden de typische streekrassen aangeraden die gepubliceerd zijn in de ‘Fruit-

Wijzer’, een naslagwerk over hoogstamfruit in de provincie Antwerpen.

Verloop actie


- communicatie via diverse kanalen: artikel en oproep in

landschapskranten, website; thematische e-nieuwsbrief, gemeentelijke

infobladen, promotie ‘Fruit-Wijzer’

- opmaak voorstel en stimuleren uniform gemeentelijke

subsidiereglementen (zie actie 10)

- adviesverlening over aanleg en herstel hoogstamboomgaarden in

samenwerking met specialist(en)

- aanleg en herstel nieuwe (hoogstamfruit)boomgaarden + omzomen

boomgaarden met houtkanten

- educatieve activiteiten hoogstamboomgaarden (infoavonden, theorie-

en praktijkcursussen zoals zomersnoei - fruitvariëteiten – fruithagen,

sappersing)

Bloeiende perenboom


57

Uitgevoerd 2012

- Cursus ‘De boomgaard als biotoop’ te Putte op 24/03/2012

- Basiscursus Hoogstamboomgaarden, theorie 28/09/2012 te Willebroek en praktijk 03/11/2012 te

Heist-op-den-Berg

- Sappersing 22/09/2012 op landbouwbedrijf Moortgat te Willebroek, ca 4000 liter sap geperst.

- Opmaak aanplantingsplan hoogstamboomgaard in Reet

- Opmaak van aanplantingsplannen in Reet en integratie 10 historische fruitrassen langs wandelpad in

speelbos Schensbos, Rumst

Gepland 2013

- Stimuleren van de aanleg van hoogstamboomgaarden in eerste instantie relictzones en ankerplaatsen

- Aanplant van hoogstamboomgaard in Reet en integratie 10 historische fruitrassen langs wandelpad in

speelbos Schensbos, Rumst

Nazorg en opvolging

Informatie over de aangelegde en herstelde hoogstamboomgaarden wordt in een GIS-gerelateerde

databank bijgehouden. Eigenaars worden op de hoogte gehouden van onze activiteiten rond

hoogstamfruit en gestimuleerd om een correct beheer toe te passen.


Loon- en werkingskosten, organisatie educatieve activiteiten en advisering particulieren: RLRL via

basissubsidies (gemeenten, provincie en ANB) en via subsidies OE

Gelinkte acties

Actie 10. Stroomlijnen van gemeentelijke subsidiereglementen

Actie 25. Educatieve activiteiten hoogstamfruit

Actie 7. Knotboom zoekt kachel


RLRL

Contactpersoon RLRL

Elly Vaes

Partners

Onroerend Erfgoed

Doelgroepen

Brandhoutliefhebbers en grondeigenaars met knotbomen of hakhoutbomen: landbouwers, particulieren,

natuurverenigingen, openbare besturen, wildbeheereenheden, …

Doelstelling

Het onderhoud van knotbomen bevorderen door vrijwilligers op te leiden als ‘knotters’. Eigenaars van

knotbomen en gebruikers van hout(kachels) samen te brengen.

Omschrijving

In het werkingsgebied van Regionaal Landschap Rivierenland vormen knotwilgen een onmiskenbaar deel

van het typische cultuur- en natuurhistorische riviervalleilandschap. Helaas worden heel veel knotbomen

slecht beheerd en dreigen daardoor vroegtijdig af te takelen of zelfs te verdwijnen. Onder andere vanuit

de hoek van de landbouwers komt geregeld het signaal dat het onderhoud van deze knotbomen als een

last ervaren wordt (en er is geen beheerovereenkomst van de VLM die het onderhoud subsidieert).

Daarentegen gebruiken heel wat mensen hout als verwarmingsbron (o.a. via de erg energie-efficiënte

speksteenkachels, tegelkachels of leemkachels) en zijn hier kansen om win-winsituaties te creëren (gratis

hout in ruil voor knotwerken).

Regionaal Landschap Rivierenland wil hier faciliterend optreden door beide groepen bij elkaar te brengen,

knotters op te leiden en te verzekeren tijdens hun knotwerken, een basisondersteuning te bieden bij de


58

opstart van ‘knotteams’, en op te volgen in hoeverre dit systeem tot het behoud van het karakteristieke

knotwilgenlandschap kan leiden.

Naast knotwilgen in de riviervalleien, komen ook heel wat waardevolle knoteiken voor in de hoger

gelegen delen van het werkingsgebied. Ook deze cultuurhistorische relicten zijn het waard om via

dergelijke actie in de kijker te stellen én hun voortbestaan te helpen garanderen.

Verloop actie

Uitgevoerd 2011

- inwerking in projectthematiek en overleg met verschillende RL’en die dergelijk project reeds uitvoeren

- terugkoppeling aan Raad van Bestuur en aftasting draagvlak bij de sectoren

- voorbereiding eerste opleidingsdag voor knotters

- oproep naar kandidaat-knotters en knotboomeigenaars via landschapskrant, nieuwsbrief en website

Uitgevoerd 2012

- promotie en sensibilisatie via landschapskrant, nieuwsbrief en website

- eerste opleidingsdag voor knotters (14/01/2012, Bonheiden)

- knotten van 415 knotbomen op 21 verschillende locaties door het Rivierenland-knotteam (zie Fig. 3-7)

Fig. 3-7 Locaties met aantal en type geknotte bomen tijdens winterseizoen 2011-2012

Gepland 2013

- tweede opleidingsdag voor knotters (12/01/2013, Putte)

- verwerken aanvragen, terreinbezoeken, werkverdeling

- opvolging resultaten (controle uitgevoerde werken)

- evaluatiemoment met knotters

Nazorg en opvolging

RLRL zal deze actie opvolgen om te evalueren in hoeverre dit systeem tot het behoud van het

karakteristieke knotbomenlandschap kan leiden. Knotters worden door RLRL opgeleid en zijn verzekerd

tijdens hun knotactiviteit.


59


Personeel-, werkings- en projectkost via subsidies van OE voor de landschapsanimator.

Gelinkte acties



Actie 8. Fauna-akkers


RLRL

Contactpersoon RLRL

Elly Vaes

Partners

Wildbeheereenheden, Boerenbond, Landelijke Gilden, Natuurpunt, gemeenten

Doelgroepen

Grondeigenaars met maïsakkers en monocultuurakkers (jagers, landbouwers, eventueel ook overheden

en andere verenigingen), particulieren, gemeentebesturen

Doelstelling

De natuurwaarde van maïs- en monocultuurakkerranden (tijdelijk) verhogen door het inzaaien van

‘faunaranden’: zaadmengsels met diverse nectar-, blad-, zaad- en knolgewassen die jaar rond voedsel of

schuilplaats bieden aan een brede groep van insecten, vogels en zoogdieren. In het bijzonder de

doelgroepen jacht en landbouw betrekken bij de thema’s biodiversiteit en natuur.

Omschrijving

Via dit project willen we via het inspelen op gemeenschappelijke belangen de doelgroepen jacht en

landbouw betrekken bij de thema’s biodiversiteit en natuur: jagers zien hun jachtkansen toenemen bij

een stijging van de biodiversiteit, en ook landbouwers hebben baat bij een toegenomen aantal bestuivers

in de omgeving van hun landbouwgewassen. Daarom krijgen zij via dit project de kans om randen van

maïsakkers in te zaaien met zaadmengsels met diverse nectar-, blad-, zaad- en knolgewassen die jaarrond

voedsel of schuilplaats bieden aan een brede groep van insecten, vogels en zoogdieren. Het is niet de

bedoeling om via dit project waardevolle vegetatietypen (bosranden, hooilandranden, …) in te zaaien;

enkel de ecologisch oninteressante akkervegetaties zoals maïsakkers komen in aanmerking (zowel in

landbouwproductie als wildakkers). Het project voorziet ook de nodige kennisverspreiding over de inhoud

van de zaadmengsels, ideale inzaaidiepte en -dichtheid, beheer, te verwachten diersoorten, kennis

relevant voor landbouwers inzake aangifte bij de mestbank e.d.). Daarnaast voorzien we ervaring-

uitwisselingskansen en zal voorzien worden in een monitoringssysteem.

Verloop actie

Uitgevoerd 2011

- inwerking in projectthematiek en overleg met Antwerpse RL’en over gezamenlijke aanpak

- toelichting aan Raad van Bestuur (m.m.v. RL de Voorkempen) en aftasting draagvlak bij de sectoren

- gezamenlijk indienen van twee subsidiedossiers met de Antwerpse RL’en

(draagvlakverbredingsproject niet goedgekeurd; PDPO-project goedgekeurd)

Uitgevoerd 2012

- opstart project: afspraken met doelgroepen, oproep inzaailocaties, aankoop en verspreiding

zaadmengsels, kennisverspreiding

- WBE-overlegmoment met uitwisseling van kennis en ervaring: nadruk op kennismaking project,

evaluatie bestaande zaadmengsel, handleiding grondvoorbereiding en inzaaimethode… (16/02/12 te

Mechelen)

- Aanbieden fauna-akkermengsel in RL Rivierenland en omgeving


60

- Inzaai fauna-akker op 24 locaties in 6 RLRL-gemeenten en 2 gemeenten niet aangesloten bij een

Antwerps RL (Aartselaar, Kapelle-op-den-Bos). In totaal werd 116,8ha ingezaaid (68,25ha

landbouwmengsel, 37,05ha gras-kruidenmengsel en 11,5ha klavermengsel) (zie Fig. 3-8 en Fig. 3-9)

- bekendmakingsactie brede publiek: ‘Je eigen fauna-akker op 1m2’ tijdens Ottertrotter (24/06/2012,

Mechelen), festival 4riVIEREN (02/12/2012, Nijlen) en de 49e Heistse Landbouwdag (08/09/2012,

Heist-op-den-Berg) + realisatie brochure ‘Fauna-akkers in Rivierenland’ voor het brede publiek

- Evaluatie d.m.v. schriftelijke bevraging van de deelnemende WBE’s, landbouwers,

natuurverenigingen en particulieren

Fig. 3-8 Locaties ingezaaide fauna-akkers in de Provincie Antwerpen in 2012

Ingezaaide fauna-akker in de maand juli 2012 (landbouwmengsel)


61

Bekendmakingsactie fauna-akkers

Fig. 3-9 Fauna-akkers ingezaaid in Rivierenland in 2012

Gepland 2013

- op 1 januari 2013 start het PDPO-vervolgproject fauna-akkers ‘een duurzame samenwerking’ met als

doelstellingen:

o provinciebreed aanbieden van geschikte zaadmengsels

o benaderen van fauna-akkers in functie van netwerk KLE’s (autochtone bomen,

landschapsbeelden,…)

o opstarten laagdrempelige monitoring

o kennisopbouw en –uitwisseling via opleidingsmomenten, presentaties voor doelgroepen,

evaluatie, technische fiche, ontmoetingsmoment landbouwers-jagers

o handhaven van regelmatig overleg via stuurgroep en lokaal WBE-overleg

- overleg met Antwerpse RL’en over aanpak 2013

- oproep inzaailocaties, aankoop en verspreiding zaadmengsels, kennisverspreiding, uitwisseling,

opvolging en monitoring

Nazorg en opvolging

RLRL zal via een monitoringssysteem de resultaten van de actie opvolgen. Zo kunnen we evalueren in

hoeverre de fauna-akkers tot meer biodiversiteit en een grotere betrokkenheid van de sectoren jacht en

landbouw bij de thematiek kunnen leiden. Bij succesvolle locaties zullen we de grondeigenaars stimuleren


62

om fauna-akkers te blijven inzaaien. Via terreinbezoeken zal er gezocht worden naar aansluiting met

andere KLE.


Personeels- en werkingskost via basissubsidies RLRL

Projectkost via PDPO

Agentschap voor Natuur en Bos: via projectsubsidies aan WBE’s aankoop zaadmengsels

Gelinkte acties

Actie 3. Vlinders

Actie 12. Bedrijfsplanner en beheerovereenkomsten


63




RLRL

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels

Partners

Regionale landschappen (RLGC, RLSD, RLKGN, RLDV, RLD), INBO, ANB, bosgroepen (BG Antwerpen-Zuid,

BG Groene Corridor, BG Dijle-Geteland, BG Zuiderkempen), VLM, Vereniging voor Bos in Vlaanderen,

gemeenten, provincie Antwerpen, Natuurpunt, IGO Leuven

Doelgroepen

Alle actoren die autochtoon plantgoed (Plant van Hier-plantgoed) willen planten: particulieren,

gemeenten, natuurverenigingen, landbouwverenigingen, wildbeheereenheden, bosgroepen, …

Doelstelling

Bijdragen aan de instandhouding van autochtone bomen en struiken uit de streek, door autochtoon

plantgoed te voorzien voor (op termijn alle) plantacties binnen het werkingsgebied, door resterende

autochtone groeiplaatsen te helpen beschermen en beheren, en de vraag naar autochtoon plantgoed

verhogen door sensibilisatie en promotie van het label ‘Plant van Hier’.

Omschrijving

Autochtone bomen en struiken bezitten het oorspronkelijk genetisch materiaal van de streek, en zijn dus

een belangrijk aspect van het landschappelijk erfgoed. Door een veranderd landgebruik zijn de meeste

groeiplaatsen van autochtone bomen en struiken, zoals bossen, hagen en houtkanten, verdwenen uit het

landschap. Bovendien worden tegenwoordig de meeste heraanplantingen gedaan met plantmateriaal uit

andere delen van Europa, vaak met aanzienlijk verschillende erfelijk materiaal, wat problemen kan

opleveren ivm bloeitijdstip en ziekteresistentie. Om de bewaring van het genetisch erfgoed van de streek

te ondersteunen oogst RLRL zaden van geïnventariseerde autochtone herkomstgebieden en gebruikt het

plantsoen – na opkweek door een erkend boomkweker –voor landschapsherstelprojecten in de streek.

Voor de zaadoogst werkt Regionaal Landschap Rivierenland samen met partners in beide

herkomstgebieden die het werkingsgebied telt (Brabants District West en Kempens District). Zo kan de

genetische diversiteit bewaard blijven en kan de oogstinspanning per soort optimaal verdeeld worden.

Voor het behoud van de nog aanwezige locaties met autochtone bomen en struiken, loopt in de provincie

Antwerpen een PDPO-project ‘Plant van Hier, Platteland van Hier’, waarin alle regionale landschappen en

bosgroepen met lokale partners inzetten op 1) sensibiliseren over en herstellen van bestaande

(bedreigde) autochtone restpopulaties in de provincie door aangepast (achterstallig) beheer, 2) verhogen

van het aanbod aan autochtoon plantgoed, door oogsten op geïnventariseerde en erkende groeiplaatsen

en opkweek van de autochtone zaden door erkende boomkwekers, 3) meehelpen aan de erkenning van

autochtone groeiplaatsen in de provincie en inburgering van het label ‘Plant van Hier’, 4) vraag en aanbod

in de provincie op elkaar afstemmen via breed partnerschap en 5) sensibilisatie van grondeigenaars,

grondgebruikers, milieuambtenaren, brede publiek en doorstroming van het plantgoed naar plantacties in

het Antwerpse platteland.

Verloop actie


- Overleg partners: uitbouw partnerschap en regelmatig overleg met INBO, bosgroep Antwerpen-Zuid,

Bosgroep Zuiderkempen ANB, andere regionale landschappen, provincie, kwekers… binnen elk van de

twee herkomstgebieden, afspraak rond ‘overschotten’ van autochtoon plantgoed van andere RL’en,

overleg rond afzet van autochtoon plantgoed vanaf 2012


64

- Inventarisatie en erkenning autochtone groeiplaatsen: voorselectie potentieel ‘beste’ groeiplaatsen

op basis van inventaris ANB, terreinbezoek en inventarisatie voorgeselecteerde potentiële locaties

(invullen standaardfiche, foto’s, kaartmateriaal), opmaak rapport en terreinplan van iedere locatie,

selectie en terreinbezoek locaties die in aanmerking komen voor erkenning (vooral m.b.t. criterium

van ruimtelijke isolatie), opmaak (door gespecialiseerd boomverzorger) van meerjarenbeheerplan

voor gefaseerde snoei van de enige autochtone zwarte populier in de provincie Antwerpen (op

grondgebied Mechelen). Evaluatie van dit plan in samenspraak met VIOE en INBO. Opmaak bestek

eerste snoeifase, terreinbezoeken i.f.v. opmaak beheerplannen voor achterstallig beheer autochtone

groeiplaatsen in RLRL.

- Zaadoogst: organisatie publieke zaadoogstactie, afspraken met gemeenten voor inzet van

arbeidsuren (technische ploegen) voor zaadoogst, stekname van de laatste zwarte populier, afspraak

verdeling oogstlocatie met bosgroepen, opvolging oogst op terrein en verzameling van de zaden bij

RLRL, soorten die werden geoogst: veldesdoorn, rode kornoelje, éénstijlige meidoorn, mispel, zwarte

populier, sleedoorn, sporkehout, hondsroos, gewone vlier, lijsterbes, gelderse roos, gewone es,

zomereik, ingeven van zaden in online databank INBO

- Verspreiding autochtoon plantgoed: aanplanting verschillende houtkanten,

- PDPO-project: In november 2010 diende RLRL het PDPO project ‘Plant van hier, platteland van hier’

in. Met dit project, dat povinciebreed is opgevat, wil RLRL i.s.m. de andere Antwerpse regionale

landschappen en bosgroepen de bestaande autochtone groeiplaatsen herstellen en beter beheren,

het aanbod aan autochtoon plantgoed verder verhogen en milieuambtenaren en particulieren verder

informeren over de thematiek. Het project werd goedgekeurd voor wat betreft de projectmiddelen.

Het PDPO-project werd overgedragen naar RL Kleine en Grote Nete (wegens opportuniteit

combinatie met project rond de promotie van het label ‘Plant van Hier’

op Vlaamse schaal). Hierin kadert:

o afstemming met de Antwerpse RL’en en andere partners

o update inventaris autochtone groeiplaatsen in RLRL voor

planning achterstallig beheer

o opmaak promotiemateriaal en sensibilisatiematerieel (o.a.

posters voor elke gemeente met detailkaart en gegevens over

alle autochtone groeiplaatsen op hun grondgebied)

o promotie van het label ‘Plant van Hier’.

- Sensibilisatie en vorming: toelichtingen, organisatie opleiding “zaden

oogsten in de praktijk”, medeorganisatie infoavond ‘Behaag natuurlijk’,

bekendmaking project en promotie label ‘Plant van Hier’ tijdens verschillende publiekevenementen

- Communicatie via diverse kanalen over project met partners zoals artikels landschapskrant, website,

gemeentelijke infobladen RLRL… medewerking RLRL bij opstellen “plantwijzer: plantadvies voor

bomen en struiken in de provincie Antwerpen”.

Sfeerbeeld Twee trotse boomverzorgers na de eerste snoeibeurt van de Zwarte populier in Muizen


65

Fig. 3-10 Terreinbezoeken autochtone groeiplaatsen in RLRL in 2012

Uitgevoerd 2012

Bescherming bestaande autochtone groeiplaatsen

- contacteren eigenaars van autochtone groeilocaties ifv opmaak beheerplannen en achterstallig

beheer (zie Fig. 3-10)

- verdeling sensibilisatiepakket Plant Van Hier aan elke gemeente - afstemming aanbesteding en

oogsten met andere partners uit beide herkomstdistricten

- grondeigenaars sensibiliseren m.b.t. goed beheer autochtone groeiplaatsen, locaties 464, 458, 695,

694, 455 en 692

- eerste snoeifase van de enige autochtone zwarte populier in de provincie Antwerpen (op

grondgebied Mechelen) door een gespecialiseerd boomverzorger, locatie 437

- uitvoering proefsnoei oud eikenhakhout te Willebroek, locatie 435

- aanplant bufferstrook rond locaties 726 en 467 tijdens bosplantactie Bos voor Iedereen

Sensibilisatie en vorming

- verdere communicatie en promotie via artikels landschapskrant, website, gemeentelijke infobladen

Verspreiding autochtoon plantgoed

- integratie label ‘Plant van Hier’ in het kader van een vlotte communicatie en vermarkting van

autochtone bomen en struiken; eerste particuliere verkooppunten gerealiseerd in 2012

- aanplantingen in werkingsgebied RLRL in plantseizoen 2011-2012, voor het eerst met autochtoon

plantgoed uit zelf geoogst zaad, verderzetting in plantseizoen 2012-2013

Zaadoogst

- afspraken met gemeenten voor inzet van arbeidsuren (technische ploegen) voor zaadoogst

- opzetten samenwerkingsverband Kempens district naar de richtlijnen binnen het project Plant Van

Hier (kwekers sturen zelf sociale economie aan, RL’en verdelen oogstlocaties)

- selectie oogstlocaties o.b.v. rapport jobstudent in gemeenten die technische ploegen inzetten

- overleg met ploegleiders en planning van zaadoogst op basis van soorten die geoogst worden

- opvolging oogst op terrein en verzameling van de zaden bij RLRL: Wegens de slechte zaadzetting is er

enkel kunnen geoogst worden in Mechelen op de soorten meidoorn, sleedoorn, veldesdoorn en

hondsroos (ca. 10kg).

- afleveren van de geoogste zaden bij de kwekers

- ingeven van zaden in online databank INBO


66

Gepland 2013

Bescherming bestaande autochtone groeiplaatsen

- voortzetting lopende projecten ter behoud, bescherming en herstel van autochtone groeiplaatsen

- grondeigenaars sensibiliseren m.b.t. goed beheer autochtone groeiplaatsen

- opvolging hergroei Zwarte populier te Muizen, nagaan of er kan gestart worden met de tweede

snoeifase

Sensibilisatie en vorming

- verdere communicatie en promotie via artikels landschapskrant, website, gemeentelijke infobladen

Verspreiding autochtoon plantgoed

- verdere integratie label ‘Plant van Hier’ in het kader van een vlotte communicatie en vermarkting van

autochtone bomen en struiken

- aanplantingen in werkingsgebied RLRL met Plant Van Hier voortzetten (o.a. landschappelijke inkleding

volkstuinen…)

Zaadoogst

In het voorjaar van 2013 zal een overleg plaatsvinden met alle PDPO-partners en boomkwekers om

afspraken te maken omtrent organisatie van zaadoogsten en bedeling en verkoop van autochtoon

plantgoed. Afhankelijk van de beslissing zal RLRL de gevraagde acties ondernemen om de zaadoogsten in

goede banen te leiden.

Nazorg en opvolging

Voor autochtone groeiplaatsen die tijdens onze inventarisatie werden beoordeeld als suboptimaal

beheerd, willen we een aangepast beheer voorstellen/uitvoeren/stimuleren i.s.m. de eigenaar. De

opkweek van geoogst autochtoon zaad wordt geregeld opgevolgd bij de kweker. Aangeplant autochtoon

plantgoed wordt om de drie tot vijf jaar bezocht; hierbij wordt een foto gemaakt, en de evolutie van het

plantgoed beschreven. Alle informatie wordt in een GIS-gerelateerde databank bijgehouden.


- Autochtone zaadoogst: RLRL via basissubsidies gemeenten, provincie en ANB en via subsidies OE

- ondersteuning via gemeenten door ter beschikkingstelling arbeidsuren voor zaadoogst

- Verspreiding autochtoon plantgoed: 70% RLRL via basismiddelen gemeenten, provincie en ANB) en

via

- subsidies OE; 30% grondeigenaar

- Herstel van autochtone groeiplaatsen en projectcommunicatie: PDPO-projectsubsidies

- Loon- en werkingskosten medewerker Plant van Hier (op loonrol van RLKGN): Provincie Antwerpen

- Loon- en werkingskosten medewerker RLRL: RLRL via basissubsidies gemeenten, provincie en ANB en

via subsidies OE

Gelinkte acties



Actie 26. Educatieve acties oogst en aanplant autochtone bomen en struiken


inzake natuur en landschap


RLRL

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels

Partners

Gemeenten


67

Doelgroepen

Gemeenten, inwoners

Doelstelling

Binnen het werkingsgebied van RLRL de gemeentelijke subsidiereglementen die raakvlakken vertonen

met de werkthema’s van regionale landschappen (KLE, zwaluwen, …) vergelijken en proberen op elkaar af

te stemmen. Het uniform subsidiereglement dat hieruit voortvloeit proberen ingang te doen vinden bij de

gemeenten, en dit promoten bij de inwoners.

Omschrijving

RLRL wil de bestaande subsidiereglementen van de gemeenten binnen het werkingsgebied vergelijken, via

overleg met de schepenen en milieuambtenaren van de individuele gemeenten, en vergelijking van de

(digitaal beschikbare) subsidiereglementen. Daarboven wordt per “subsidietak” bekeken of ook

subsidiemogelijkheden bij hogere overheden mogelijk zijn.

RLRL wil op basis van deze inventarisatie een uniform subsidiereglement ontwikkelen dat met de

gemeenten (milieuambtenaars) wordt teruggekoppeld. Hierbij worden de afstemming met bestaande

initiatieven en met de projectwerking van RLRL, en de eenduidigheid naar de inwoners toe vooropgesteld.

Bovendien wordt belang gehecht aan het inpassen van bijkomende voorwaarden die de ecologie van het

werkingsgebied ten goede komen: stimuleren van gebruik van autochtoon plantgoed, zorgen voor

optimale plantafstanden per soort, kiezen voor cultuurhistorische fruitvariëteiten, …

Het uniform subsidiereglement dat uit deze inspanningen voortvloeit wordt ter goedkeuring voorgelegd

aan de gemeenten en nadien gecommuniceerd naar de inwoners (website, landschapskrant, nieuwsbrief).

De gemeenten hebben de mogelijkheid om het reglement in fasen goed te keuren.

Verloop actie


- inventarisatie digitaal beschikbare subsidiereglementen, overleg andere mogelijke partners, vergelijking

subsidiereglementen en zoeken naar gemene deler, inpassen bijkomende voorwaarden in samenspraak

met ervaringsdeskundigen (andere RL, provincie), terugkoppeling uniform subsidiereglement met

gemeenten

- voorlegging en opvolging subsidiereglement ter goedkeuring aan gemeenten, communicatie en

promotie (goedgekeurd in Bonheiden, Sint-Katelijne-Waver, Rumst) communicatie en promotie naar de

bevolking

Uitgevoerd 2012

Wegens gemeenteraadsverkiezingen in oktober 2012 lieten de meeste gemeenten weten dat dit best aan

het nieuwe bestuur voorgelegd wordt.

Gepland 2013

Start overlegronde met individuele gemeenten van het werkingsgebied met prioriteit aan nieuwe

gemeentebesturen (schepen en milieuambtenaar) met interesse in het uniform KLE-subsidiereglementen

als één van de agendapunten

Nazorg en opvolging

De (gefaseerde) goedkeuring van het uniform subsidiereglement door de gemeentebesturen wordt

opgevolgd en in de projectwerking meegenomen.


Loon- en werkingskosten: RLRL via basissubsidies provincie en gemeenten

Gelinkte acties

Actie 1. Zwaluwen


Actie 5. Poelen




68

Actie 11. Landschapsherstel omgeving recreatieve trajecten


RLRL

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels, Elly Vaes

Partners

Gemeenten, provincie, Natuurpunt, landbouwverenigingen, Agentschap Onroerend Erfgoed, andere

Doelgroepen

Openbare en particuliere grondeigenaars, recreanten

Doelstelling

Vanuit natuurrecreatie draagvlakverbreding voor landschapsherstel creëren en in de omgeving van de

wandeltrajecten (o.a. Wandelnetwerk Rivierenland en Wandelgebied Rivierenland) het landschap

herstellen.

Omschrijving

Regionaal Landschap Rivierenland coördineerde in de periode 2008-2010 de realisatie en publicatie van

de recreatieve wandelstructuren ‘Wandelnetwerk Rivierenland’ en ‘Wandelgebied Rivierenland’, en het

recreatieve fietstraject ‘Landschapsbelevenissen in Rivierenland’. Vanaf de start was het de bedoeling om

de inzet van RLRL rond natuurrecreatie te koppelen aan landschapsherstel; m.a.w. de routestructuren in

te zetten als hefboom voor landschapsherstel in de omgeving van de trajecten. Hierbij is het de bedoeling

om kleine landschapselementen (poelen, hagen en houtkanten, hoogstamboomgaarden) te herstellen,

eventueel landschap verstorende elementen te saneren, en hierover te communiceren naar de

recreanten. Als basis voor de landschapsherstelprojecten kunnen o.a. de inventarisaties van kleine

landschapselementen die voor sommige gemeenten reeds beschikbaar zijn, gebruikt worden.

Verloop actie


- start landschapsherstel in omgeving wandelpaden

- communicatie in landschapskrant, gemeentebladen, website

Uitgevoerd 2012

- herstelacties in de omgeving van de recreatieve paden o.a. (zie Fig. 3-11):

o Herstel poortmuur De Beukelaer en lein, Terhagen, Rumst;

o Inzaaien van vijf hectare fauna-akker langs wandelwegen

o Aanplant 5153 bomen in bosverband en aanleg van een poel langs een trage weg in Berlaar

o …

- communicatie naar de recreanten

Gepland 2013

- verderzetting selectie landschapsherstel langsheen wandelen fietspaden:

o Heraanplant historische kasteeldreven in Schriek langs het Kasteelpad, Wandelgebied

Pallieterland

o …

- aandacht voor oostelijke gemeenten van RLRL waar in 2012 nieuwe wandelkaarten gerealiseerd werden

(Wandelgebied Pallieterland en Wandelnetwerk Kempense Netevallei)

- Communicatie naar recreanten, gemeentebesturen, toeristische verenigingen…


69

Fig. 3-11 Locaties landschapsherstel in omgeving wandeltrajecten RL Rivierenland

Nazorg en opvolging

De herstelacties worden degelijk opgevolgd en gecommuniceerd naar de recreanten.


Loon-, werkings- en projectkosten: RLRL via basissubsidies provincie en gemeenten; in ankerplaatsen en

relictzones door Onroerend Erfgoed

Gelinkte acties


Actie 5. Poelen




Actie 13. Landschapsanimator en landschapsteams

Actie 19. Optimalisatie wandelaanbod in Rivierenland

Actie 20. Themawandellussen

Actie 21. Landschapsbelevenissen



VLM

Contactpersoon RLRL

Katrien Proost

Partners

Landbouwverenigingen, VLM


70

Doelgroepen

Landbouwers

Doelstelling

Via het afsluiten van beheerovereenkomsten agromilieumaatregelen op landbouwbedrijven stimuleren,

dit met de focus op ‘aandachtsgebieden’, waar de inzet van beheerovereenkomsten een duidelijke

meerwaarde heeft voor het landschap.

Omschrijving

Regionale landschappen werken traditioneel samen met een bedrijfsplanner van de Vlaamse

Landmaatschappij, die zich toelegt op het afsluiten van beheerovereenkomsten met landbouwers. In RLRL

startte deze samenwerking in april 2009. Door het aanduiden van ‘aandachtsgebieden’, waar de

bedrijfsplanner zich prioritair op zal richten, willen we de beheerovereenkomsten zo doelgericht mogelijk

inzetten, namelijk waar een duidelijke meerwaarde voor bv. aanpalende waterlopen of

landschapselementen kan gehaald worden.

Verloop actie


- Communicatie: geregeld overleg tussen RLRL en VLM i.k.v. de overeenkomst inzake de

bedrijfsplanner en i.k.v. de aandachtsgebieden voor beheerovereenkomsten, toelichtingen

bedrijfsplanner aan verschillende verenigingen, deelname bedrijfsplanner aan sectoroverleg van RLRL

met doelgroep landbouw-jacht, artikels in landschapskranten RLRL, samenwerking in projecten zoals

poelen-landschapsbelevenissen-workshops-excursies in het werkingsgebied (zie actie 21), oproep

naar gemeenten en sectoren om aandachtsgebieden voor gebiedsgerichte inzet van

beheerovereenkomsten voor te stellen

- Beheerovereenkomsten niet-gebiedsgericht: afsluiten van beheerovereenkomsten in het

werkingsgebied van RLRL.

- Beheerovereenkomsten gebiedsgericht (in ‘aandachtsgebieden’ voor actieve prospectie inzake BO):

na oproep bij gemeenten en partners RLRL waren er verschillende kandidaat gebieden: in 2011

stonden De Goren (noordelijk landbouwgebied) en de zone tussen het Fort van Lier en de Grote Nete

op het programma.

Aandachtsgebied ‘De Goren’

- partners: Onroerend Erfgoed, gemeente Bonheiden, Natuurpunt afdeling Grote Nete, Bosgroep

Antwerpen-Zuid, ANB, bedrijfsplanner VLM, RLRL

- ligging: in relictzone ‘Bos- en akkercomplex Hulshout – Westerlo’ (zie Fig. 3-12)

- situering: de Wiekevorstse Goren maken deel uit van de Goorhyde, gelegen te Westerlo, Hulshout en

Wiekevorst (Heist-op-den-Berg), op de kaart van Eugéne Fricx (1740). Dit gebied was oorspronkelijk

(tot omstreeks 1600) een weidegebied van buurtschaapherders. De heide voorzag ook in brandstof

en bouwmateriaal. Volgens de kaart van Ferraris was deze heide nog zeer uitgestrekt. Het zuidelijke

gedeelte van de Goren is een zeer gaaf landschap waarbij de ontginningsstructuur nog zeer duidelijk

zichtbaar is in de perceelstructuur (historische continuïteit). Tijdens deze periode waren er op de

Goorhyde twee windmolens aanwezig. De Kaasstrooimolen, een houten staakmolen, is de enige

resterende molen in de oude heerlijkheid Mechelen. Deze molen is als monument beschermd sinds

19 april 1955.

- mogelijkheden: Voor het projectgebied is reeds een Masterplan De Goren - Pandoerenhoeve

opgesteld door de gemeente Heist-op-den-Berg met o.a. de ontsluiting van het gebied door fiets- en

wandelpaden. Het Masterplan stelt vier themalandschappen voor: grote open akkers met dreven,

vochtig natuurreservaat, vochtige graslanden met veenputten in een grid van grachten en

houtkanten en een cultuurhistorische entiteit rond de Kaasstrooimolen en Pandoerenhoeve. In het

masterplan wordt gekozen voor tal van verbindingen in de vorm van kleine landschapselementen.

Eveneens staat een hoogstamboomgaard op de planning aan de Pandoerenhoeve. Het projectgebied

ligt in de zoekzone van TPA voor het wandelnetwerk Grote Nete (opmaak in 2012). Een toplocatie

met autochtone bomen en struiken bevindt zich langs enkele dreven. De gemeente diende een

PDPOII project as 3 in voor uitvoer van het masterplan. Naar beheerovereenkomsten toe komt enkel

het noordelijk deel in aanmerking (ongeveer 20 landbouwers actief), omdat het zuidelijk deel volledig

in uitbreidingszone van een erkend natuurreservaat ligt en hier dus geen beheerovereenkomsten


71

kunnen afgesloten worden. In het projectgebied is het niet mogelijk beheerovereenkomsten af te

sluiten voor Botanisch Beheer, Weidevogels of Akkervogels.

- gepland: afsluiten van beheerovereenkomsten in het noordelijke deel van het projectgebied door de

bedrijfsplanner (komen in aanmerking: BO aanleg en herstel KLE en BO perceelsranden natuur en

milieu ter bescherming van kwetsbare zones), heideherstel via plaggen door Natuurpunt, herstel van

een relict van een historisch ven of turfput door RLRL, ontwikkeling wandelnetwerk door TPA,

communicatie over het project.

- uitgevoerd: opmaak projectfiche, overleg met gemeente Heist-op-den-Berg en RLRL op 4/7/11;

aanschrijven van alle landbouwers n.a.v. 10 jaar BO op 23/7/11)

Fig. 3-12 Aandachtzone voor beheerovereenkomsten: het noordelijk deel van projectgebied ‘De Goren’

Uitgevoerd 2012

- Beheerovereenkomsten niet-gebiedsgericht: In 2012 werden de spontane aanvragen van

landbouwers die interesse hadden in een beheerovereenkomst gecontacteerd en bezocht. Het valt

op dat de gemeentes waar de beheerovereenkomsten al vrij goed aanwezig zijn, het sterkst blijven

groeien in aantal. Voor de regio RLRL blijft de totale oppervlakte van perceelsrandenbeheer stijgen

naar bijna 23ha. De oppervlakte van beheer van soortenrijke graslanden en akkers is gestegen naar

bijna 20ha. Het aantal poelen in aanleg/beheer bedraagt momenteel 13. De totaal beheerde

oppervlakte van houtkanten begin 2013 bedraagt 8.25 ha. Verder is er eveneens een lichte stijging

merkbaar qua betreft aanplant en beheer hagen en heggen, deze bedraagt momenteel een totale

lengte van 10,435 km. Het aantal landbouwers binnen RLRL met een beheerovereenkomst blijft

groeien. De teller staat nu op 81 landbouwers (zie Tabel 3-7 en Tabel 3-8 en Fig. 3-13).

- Beheerovereenkomsten gebiedsgericht (in ‘aandachtsgebieden’ voor actieve prospectie inzake BO):

Goren, Heist-op-den-Berg: Alle landbouwers die een perceel in gebruik hebben binnen de perimeter

van De Goren werden aangeschreven op 2 maart 2012. Hierin werd kort uitgelegd wat

beheerovereenkomsten zijn en welke beheerovereenkomsten in aanmerking komen voor dit gebied.

Volgende beheerovereenkomsten zijn mogelijk binnen de perimeter De Goren: perceelsrand milieu,

perceelsrand natuur, onderhoud hagen, heggen en houtkanten, aanleggen hagen, heggen en

houtkanten. De landbouwers werden telefonisch gecontacteerd met de vraag of ze eventueel

interesse hebben in het afsluiten van beheerovereenkomsten en of ze een bezoek wensen om samen

met de bedrijfsplanner te bekijken welke beheerovereenkomsten passen binnen hun bedrijfsvoering.


72

Resultaten:

Van de 23 landbouwers gaven 9 aan dat ze geïnteresseerd zijn op de één of andere manier. 8

landbouwers hadden misschien interesse maar moesten er nog eens over nadenken en 6 gaven aan

geen interesse te hebben in beheerovereenkomsten.

Van de 9 geïnteresseerde landbouwers hebben 7 landbouwers een bezoek gevraagd van de

bedrijfsplanner en er werd voor hen een bedrijfsvoorstel op maat uitgewerkt. Uiteindelijk zijn er 3

landbouwers ingestapt op het bedrijfsvoorstel en gestart met beheerovereenkomsten op 1/1/2013.

Binnen de perimeter De Goren levert dit 50.68 are onderhoud houtkanten op en 1.1281 ha

perceelsrand natuur. De geïnteresseerde landbouwers brengen zowel binnen als buiten de Goren het

volgende resultaat: 57.97 are onderhoud houtkant en 1.6405 ha perceelsrand natuur.

Conclusie:

Van de gecontacteerde landbouwers stapt er effectief 13% in op beheerovereenkomsten, dit is een

goed resultaat gezien de moeilijke overgangsperiode naar het nieuwe GLB.

Het feit dat 26% totaal geen interesse heeft in beheerovereenkomsten kan meerdere oorzaken

hebben; gebrek aan de juiste informatie, stopzetten van bedrijf, onzekerheid over blijvend gebruik

van de percelen, verkoop van de gronden, ouderdom van de landbouwer,.

De perceelsranden die zullen aangelegd worden binnen De Goren zullen zeker en vast een goed

voorbeeld geven voor de landbouwers die nog twijfelden en toch wel wat interesse hadden maar tot

op heden nog geen beheerovereenkomst sloten.

Tabel 3-7 Aantal en type detailbeheerovereenkomsten op 31/12/2012 per gemeente

Overzicht beheerovereenkomsten binnen Regionaal Lan dschap Rivierenland stand van zaken 1 januari 2013

stand van zaken op 1/1/2013 TOTAAL Berlaar Bonheiden He ist-od-Berg Lier Mechelen Nijlen Putte Rumst St.Kat.-Wave r Willebroek

pakket aant

al o

bjec

ten

opp.

/leng

te

eenh

eid

aant

al o

bjec

ten

opp.

/leng

te

aant

al o

bjec

ten

opp.

/leng

te

aant

al o

bjec

ten

opp.

/leng

te

aant

al o

bjec

ten

opp.

/leng

te

aant

al o

bjec

ten

opp.

/leng

te

aant

al o

bjec

ten

opp.

/leng

te

aant

al o

bjec

ten

opp.

/leng

te

aant

al o

bjec

ten

opp.

/leng

te

aant

al o

bjec

ten

opp.

/leng

te

aant

al o

bjec

ten

opp.

/leng

te

BB grasland (maaien 1 juni) 7 10,57 ha 1 0,66 0 0 0 0 0 0 0 0 5 5,406 0 0 0 0 0 0 1 4,5BB grasland (maaien 16 juni) 3 3,08 ha 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1,84 1 1,24 0 0 0 0 0 0 0 0BB grasland (beweiden) 3 3,08 ha 0 0 0 0 3 3,08 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0BB akkerland 2 2,99 ha 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2,99 0 0 0 0 0 0 0 0totaal botanisch beheer 15 19,72 ha 1 0,66 0 0 3 3,08 0 0 2 1,84 8 9,636 0 0 0 0 0 0 1 4,5

KLE (her)aanleg poel 7 1082 m² 0 0 0 0 4 600 0 0 2 210 1 150 1 122 0 0 0 0 0 0KLE onderhoud poel 6 926 m² 0 0 0 0 0 0 0 0 3 615 1 150 0 0 0 0 1 161 0 0totaal poelen 13 2008 m² 0 0 0 0 4 600 0 0 5 825 2 300 1 122 0 0 1 161 0 0

KLE aanplant haag streekeigen 25 2413 m 6 645 4 303 3 272 1 130 3 257 1 60 6 444 1 302 0 0KLE aanplant haag autochtoon 12 1983 m 3 642 3 728 0 0 1 44 1 50 3 359 1 160 0 0 0 0KLE onderhoud haag 25 3577 m 2 664 3 358 7 1407 3 163 3 179 2 166 1 85 0 0 3 334 1 221

KLE aanplant heg streekeigen 8 731 m 1 78 1 68 1 65 1 83 4 437 0 0 0 0 0 0 0 0KLE aanplant heg autochtoon 3 206 m 1 100 0 0 0 0 1 81 1 25 0 0 0 0 0 0KLE onderhoud heg 17 1515 m 1 108 1 94 2 120 3 309 1 141 3 190 2 118 0 0 3 329 1 106totaal heggen/hagen 90 10425 m 3 772 15 1917 17 2626 10 809 7 577 14 1181 8 647 7 604 7 965 2 327

KLE aanplant houtkant/-wal streekeigen 12 76,7500 are 1 6 5 25,2 3 29,55 1 3,35 0 0 2 12,65 0 0 0 0 0 0KLE aanplant houtkant/-wal autochtoon 12 149,0200 are 1 14,6 2 14,68 1 24 0 0 1 2,64 2 6,4 5 86,7 0 0 0 0KLE onderhoud houtkant/-wal 91 599,2800 are 12 82,82 11 79,04 23 173,71 15 102,42 7 28,89 12 79,04 3 11,48 0 0 7 37,38 1 4,5totaal houtkant/-wal 115 825,0500 are 12 82,82 13 99,64 30 213,59 19 155,97 8 32,24 13 81,68 7 30,53 5 86,7 7 37,38 1 4,5

PR milieu 4 0,7703 ha 0 0 0 0 0 0 1 0,1218 1 0,045 2 0,6035 0 0 0 0 0 0PR natuur (maaien vanaf 15 juni) 107 20,2823 ha 9 1,3302 19 3,5445 5 1,0044 11 1,5482 12 2,7199 10 0,8233 16 4,591 3 0,7077 22 4,0131PR natuur (maaien vanaf 15 juli) 11 1,9234 ha 1 0,102 0 0 7 1,4574 0 0 0 0 3 0,364 0 0 0 0 0 0 0 0totaal perceelsrandenbeheer 122 22,9760 ha 1 0,102 9 1,3302 26 5,0019 5 1,0044 12 1,67 16 3,1289 12 1,4268 16 4,591 3 0,7077 22 4,0131

aantal objecten per gemeente 355 17 37 80 34 34 53 28 28 18 26aantal landbouwers met bo in RLRL 81 6 10 20 11 8 10 7 3 8 5

totaal lijnvormige elementen 10425 m 10,425 kmtotaal vlakvormige elementen 511473 m² 51,1473 ha

Gepland 2013

In 2007 keurde de Europese Commissie het Vlaamse Programmadocument voor Plattelandsontwikkeling

2007-2013 (PDPO II) definitief goed. Dit vormde het kader voor het Vlaamse plattelandsbeleid voor de

programmaperiode 2007-2013. De beheerovereenkomsten zijn een onderdeel van het PDPO II. Dit loopt

dus af in 2013. Tot op heden is er nog geen zekerheid over de inhoud van de pakketten die aangeboden

zullen worden en de voorwaarden tot afsluiten van nieuwe beheerovereenkomsten in PDPO III (2014-

2020). Bijgevolg is het niet mogelijk om voor 2013 een gebiedsgerichte werking vast te leggen. Wel zal de

bedrijfsplanner gerichte sensibilisatieacties op poten zetten omtrent KLE’s in het Hombeeks plateau te

Mechelen en Kleine Steilen te Boom (zie Fig. 3-14). Deze activiteiten zullen gecombineerd worden met:

vervolledigen lopende BO dossiers analoog/digitaal, kort opvolgen van de startende BO’s op terrein,

lopende beheerovereenkomsten bezoeken en individueel begeleiden, adviseren en indien nodig bijsturen,

draagvlakverbredingproject natuur-landbouw m.b.t. bijen maar ook agrarisch natuurbeheer…


73

Tabel 3-8 Evolutie beheerovereenkomsten in RLRL tussen begin 2011 en begin 2013

Pakket beheerovereenkomsten aant

al o

bjec

ten

jan.

201

3

opp/lengte totaal jan. 2013 eenheid aa

ntal

obj

ecte

n ja

n. 2

012

opp/lengte totaal jan. 2012 eenheid aa

ntal

obj

ecte

n ja

n. 2

011

opp/lengte totaal jan. 2011 eenheid

BB grasland (maaien 1 juni) 7 105.700,00 m² 7 127.000,00 m² 9 98.500,00 m²

BB grasland (maaien 16 juni) 3 30.800,00 m² 2 23.300,00 m² 1 5.000,00 m²

BB grasland (bew eiden) 3 30.800,00 m² 3 m² m²

BB akkerland 2 29.900,00 m² 0 m² m²

totaal botanisch beheer 15 197.200,00 m² 12 150.300,00 m² 10 103.500,00 m²

KLE (her)aanleg poel 7 1.082,00 m² 7 932,00 m² 6 810,00 m²

KLE onderhoud poel 6 926,00 m² 5 926,00 m² 3 590,00 m²

totaal poelen 13 2.008,00 m² 12 1.858,00 m² 9 1.400,00 m²

KLE aanplant haag streekeigen 25 2.413,00 m 16 1.630,00 m 1 302,00 m

KLE aanplant haag autochtoon 12 1.983,00 m 8 1.205,00 m 3 511,00 m

KLE onderhoud haag 25 3.577,00 m 23 3.395,00 m 14 1.869,00 m

KLE aanplant heg streekeigen 8 731,00 m 7 723,00 m 3 272,00 m

KLE aanplant heg autochtoon 3 206,00 m 2 125,00 m 1 25,00 m

KLE onderhoud heg 17 1.515,00 m 13 1.128,00 m 6 454,00 m

totaal heggen/hagen 90 10.425,00 m 69 8.206,00 m 28 3.433,00 m

KLE aanplant houtk./w al streekeigen 12 7.675,00 m² 10.072,60 m² 4 3.208,00 m²

KLE aanplant houtk./w al autocht. 12 14.902,00 m² 8 6.122,00 m² 4 3.556,00 m²

KLE onderhoud houtkant/-w al 91 59.928,00 m² 72 44.741,00 m² 44 28.348,00 m²

totaal houtkant/-w al 115 82.505,00 m² 80 50.863,00 m² 52 35.112,00 m²

PR milieu 4 7.703,00 m² 3 7.253,00 m² 1 1.920,00 m²

PR natuur (maaien vanaf 15 juni) 107 202.823,00 m² 99 172.955,00 m² 12 10.864,00 m²

PR natuur (maaien vanaf 15 juli) 11 19.234,00 m² 3 3.640,00 m² 43 73.314,00 m²

totaal perceelsrandenbeheer 122 229.760,00 m² 105 183.84 8,00 m² 56 86.098,00 m²

aantal landbouwers met BO januari 2013 81 januari 2012 52 januari 2011 33

aantal objecten in Rivierenland 355 289 155

totaal vlak- en lijnvormige BO

vlakvormige 511.473 m² 400.110 m² 225.110 m²

lijnvormige 10.425 m 8.206 m 3.433 m


74

Fig. 3-13 Locaties beheerovereenkomsten in werkingsgebied RLRL anno 2012

Fig. 3-14 Kleine landschapselementen – Kleine Steilen te Boom

Nazorg en opvolging

De bedrijfsplanner staat in voor opvolging van de correcte uitvoering en evaluatie van de

beheerovereenkomsten gedurende de contractperiode (5 jaar).


- Vergoedingen voor beheerovereenkomsten: VLM met Europese steun


75

- Loon- en werking bedrijfsplanner: VLM met Europese steun

- Loon- en werking voor opvolging vanuit RLRL: RLRL via basissubsidies gemeenten, provincie en ANB

Gelinkte acties


Actie 5. Poelen

Actie 11. Landschapsherstel langs recreatieve paden

Actie Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.: Onbekend onbemind?



RLRL

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels, Elly Vaes

Partners

Onroerend Erfgoed Vlaanderen en Onroerend Erfgoed Antwerpen

Doelgroepen

Grondeigenaars (particulieren, verenigingen, overheden) in ankerplaatsen en relictzones (met

uitzondering van beschermde landschappen, beschermde monumenten, beschermde stads- en

dorpsgezichten en erfgoedlandschappen).

Doelstelling

Cultuurhistorisch herstel van landschappen en klein bouwkundig erfgoed in ankerplaatsen en relictzones

(met uitzondering van beschermde landschappen, beschermde monumenten, beschermde stads- en

dorpsgezichten en erfgoedlandschappen), promotie van het instrumentarium van het landschapsbeleid in

de andere zones.

Omschrijving

Regionale landschappen werken traditioneel samen met Onroerend Erfgoed (OE) in het kader van hun

landschapswerking, dankzij subsidies voor een landschapsanimator en landschapsteams.

Landschapsanimatoren stimuleren, bemiddelen en motiveren overheden en particulieren (landbouwers,

grondeigenaars en grondgebruikers…) tot het meewerken aan of realiseren van concrete thematische en

gebiedsgerichte projecten en acties inzake landschapszorg met inzet van het bestaande instrumentarium

van het landschapsbeleid. De bedoeling is om flexibel te werken en in te gaan op kansen die zich

aanbieden en te werken op maat van het werkingsgebied van het regionaal landschap.

Onroerend Erfgoed voorzag in het verleden voor regionale landschappen een subsidie voor een

landschapsanimator vanaf het eerste volledige jaar na ingaan van de voorlopige erkenning. In december

2010 werd echter een nieuw uitvoeringsbesluit goedgekeurd door de Vlaamse regering, dat bepaalt dat

regionale landschappen die hun voorlopige erkenning behaalden na 1 januari 2010, voor 1 juni van het

jaar volgend op hun voorlopige erkenning door de minister bevoegd voor leefmilieu, een

erkenningsdossier moeten indienen bij de minister bevoegd voor Onroerend Erfgoed. Dit dossier dient

o.a. een visienota over de werking rond landschappen te bevatten, en een werkprogramma voor het

komende jaar. Pas in het jaar volgend op goedkeuring van dit dossier kan een regionaal landschap dan

aanspraak maken op subsidies. Deze bestaan uit een basisbedrag van 90.000 €, vermeerderd met 5.000 €

per volledige schijf van 5.000 ha relictzone of ankerplaats (voor RLRL komt dit in totaal neer op 100.000 €

i.p.v. de vroeger voorziene 125.733 €). Dit bedrag is bestemd voor loon- en werkingskosten voor een

landschapsanimator, en projectkosten (uitvoering via zogenaamde landschapsteams). Voor RLRL betekent

dit concreet in 2012 een subsidie van 100.000 €, een budget waarmee in datzelfde jaar dus reeds heel wat

projecten zullen kunnen uitgevoerd worden. In 2011 werden deze projecten voorbereid.


76

Verloop actie


- Uitbouw beperkte werking die past in de opdracht van een landschapsanimator (rond aanleg en

herstel van kleine landschapselementen, autochtone bomen en struiken, …), lid beheercommissie

voor landschapsbeheerplan Kesselse Heide, opvolging nieuw uitvoeringsbesluit over de werking en

subsidies van landschapsanimatoren, oproep in landschapskrant voor projecten rond herstel van

landschappelijk en klein bouwkundig erfgoed…

- Overleg met OE-Vlaanderen i.v.m. start landschapsanimator in werkingsgebied RLRL, vergaderingen

van de Vlaamse Landschapsanimatoren, bevraging gemeenten en verenigingen i.v.m.

projectvoorstellen, terugkoppeling na toetsing aan criteria, opmaak en indiening erkenningsdossier

voor ARE, m.i.v. visienota en werkplanning landschapsanimator, voorbereiding uitbouw volwaardige

werking landschapsanimator (vanaf 2012 subsidies), voorbereiding afsprakennota 2012 en concrete

projectrealisaties 2012 op terrein

Uitgevoerd 2012

Vanaf begin 2012 is de landschapsanimator officieel gestart bij RLRL. Hieronder wordt een overzicht

gegeven van de acties waarbij de landschapsanimator betrokken is. De terreinprojecten en

sensibiliserende acties worden hieronder opgesomd en eveneens besproken in andere actiefiches in dit

verslag; de acties i.k.v. prospectie, vertaling en promotie van het bestaand instrumentarium rond

landschapsbeleid worden enkel hieronder opgelijst (zie ook Fig. 3-15).

- terreinprojecten in ankerplaatsen en relictzones (zie ook andere actiefiches):

o aanleg en herstel van poelen en waterplassen

o promotie en herstel autochtone bomen en struiken

o promotie en herstel streekeigen hoogstamboomgaarden

o facilitatie knotbomenbeheer

o herstel klein bouwkundig erfgoed (kapellen, steenbakkerijerfgoed en bakhuizen)

o inventarisatie erfgoedrelicten in en langs de Rupel

o gebiedsgerichte projecten (Kesselse heide, Vallei van de Bruine Beek, De Goren)

- sensibiliserende acties (zie ook andere actiefiches):

o verspreiding autochtoon plantgoed

o opstart project ‘Knotboom zoekt kachel’ (knotbeheer door knotteams in ruil voor brandhout)

o participatie in organisatie van Erfgoeddag 2012 (thema Helden)

o inbreng erfgoedluik in diverse RLRL-projecten: rivierfilms, wandelkaarten, cursus

rivierkenner, …

o -sensibilisering via landschapskrant, nieuwsbrief, website, gemeentebladen, …

- prospectie, vertaling en promotie bestaand instrumentarium landschapsbeleid

o Beschermd landschap Gemeentepark Boom, Boom

o Beschermd landschap Abdij van Roosendael, Sint-Katelijne-Waver & Mechelen

o Beschermd landschap Kesselse Heide – Het Goor, Nijlen

o Beschermd landschap Mispeldonck – Dijlevallei, Mechelen

o Erfgoedlandschap Battenbroek, Willebroek & Mechelen

o Beschermd landschap Kruiskensberg en omgeving, Nijlen

o Beschermd landschap Park rond het Kasteel van Laar, Rumst

o Beschermd dorpsgezicht Omgeving van het kasteel van Berentrode, Bonheiden

o Beschermd dorpsgezicht Het kerkplein met omgeving, Heist-op-den-Berg

o Beschermd dorpsgezicht Onmiddellijke omgeving Hellegat 41, Niel

o Beschermd dorpsgezicht De Wijk Noeveren, Boom

o Beschermd monument Hof ter Laken en omgeving, Heist-op-den-Berg

o Beschermd monument fort van Walem, Mechelen

o Beschermd monument Kastanjeboom Domein van Blaasveld, Willebroek

o Beschermd monument Sint-Franciscuskapel, Willebroek

- promotie en realisatie van beheerovereenkomsten i.s.m. bedrijfsplanner


77

Fig. 3-15 Terreinbezoeken ter prospectie van binnengekomen voorstellen voor de landschapswerking van

de landschapsanimator (met aanduiding van stand van zake van het project).

Sfeerbeelden werken 2012

Gepland 2013

- terreinprojecten in ankerplaatsen en relictzones (zie ook andere actiefiches):

o aanleg en herstel van poelen en waterplassen

o promotie en herstel autochtone bomen en struiken

o promotie en herstel streekeigen hoogstamboomgaarden

o facilitatie knotbomenbeheer

o herstel klein bouwkundig erfgoed (kapellen, steenbakkerijerfgoed, bakhuizen…)

o gebiedsgerichte projecten

� Kesselse heide,

� Vallei van de Bruine Beek,

� De Goren,

� Waverwoud - Onderzoek mogelijkheid om een groenblauwe verbinding aan te

leggen tussen de Hondsbossen en het Gasthuisbos langs de Dorpsbeek in Sint-

Katelijne-Waver in samenwerking met de Dienst Waterbeleid van de provincie

Antwerpen en Natuurpunt. Mits integratie van een trage weg kan het


78

Waverwoudpad langs deze verbinding verlegd worden en enkele honderden

meters verharde weg vervangen.

� Uitwerken landschappelijke integratie rond fort van Koningshooikt i.s.m. ANB

en Bosgroep Antwerpen Zuid

- sensibiliserende acties (zie ook andere actiefiches):

o verspreiding autochtoon plantgoed

o opstart project ‘Knotboom zoekt kachel’ (knotbeheer door knotteams in ruil voor

brandhout)

o participatie in organisatie van Erfgoeddag 2012 (thema Helden)

o inbreng erfgoedluik in diverse RLRL-projecten: rivierfilms, wandelkaarten, cursus

rivierkenner, …

o -sensibilisering via landschapskrant, nieuwsbrief, website, gemeentebladen, …

- prospectie, vertaling en promotie bestaand instrumentarium landschapsbeleid

o beschermd landschap en erfgoedlandschap:

� beheer van autochtone zwarte populier te Mechelen

� uitvoering beheerplan landschapsbeheerplan Kesselse Heide, Nijlen

o beschermd dorps- en stadsgezicht:

� ondersteuning gemeente Niel i.k.v. Hellegat 41, Niel in functie van

herwaardering Gloriëtte

� ondersteuning en advisering werken Noeveren ifv herwaardering museumsite

en herstel tunnel onder Nielsestraat

o beschermd monument:

� beheercommissie Fort van Walem, Mechelen

� advies in werkgroep Masterplan fort Lier, Kempens Landschap

� ondersteuning herstel Sint-Franciscuskapel Domein Blaasveld

� ondersteuning herstel Kastanjeboom Domein Blaasveld

o promotie en realisatie van beheerovereenkomsten i.s.m. bedrijfsplanner

Nazorg en opvolging

De gerealiseerde projecten in het kader van landschapszorg worden na uitvoering op regelmatige

tijdstippen bezocht en opgevolgd (zie ook gelinkte acties).


- Loonkosten voor voorbereiding projecten en erkenningsdossier in 2011: RLRL via basissubsidies

- Loon-, werkings- en projectkosten landschapsanimator vanaf 2012: Agentschap Onroerend Erfgoed

Gelinkte acties


Actie 5. Poelen



Actie 11. Landschapsherstel omgeving recreatieve routes

Actie 13. Herstel klein bouwkundig erfgoed

Actie 15. Gebiedsgerichte projecten

Actie 16. Landschapsbeheerplan Kesselse Heide



RLRL

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels

Partners

Agentschap Onroerend Erfgoed, Monumentenwacht, gemeente, …


79

Doelgroepen

Eigenaars van klein bouwkundig erfgoed (gemeenten, inwoners, particulieren), brede publiek

Doelstelling

Klein bouwkundig erfgoed in relictzones en ankerplaatsen in het werkingsgebied van RLRL herstellen.

Omschrijving

Klein bouwkundig erfgoed (kapelletjes, ijskelders, veldkruisen, grenspalen, …)bepaalt mee het uitzicht en

streek specifieke karakter van een streek. Vele van die, vaak niet beschermde, bouwwerkjes hebben nood

aan (beperkte) verfraaiingswerken om verder verval tegen te gaan. RLRL voert daarom (in het kader van

de werking van de landschapsanimator) herstel en landschappelijke herwaardering uit van klein

bouwkundig erfgoed in relictzones en ankerplaatsen in het werkingsgebied.

Verloop actie

Uitgevoerd 2011

- oproep naar partners en inwoners via landschapskrant, overleg met gemeenten, nieuwsbrief, …

- selectie van kandidaat-projecten

Uitgevoerd 2012

Verfraaiing en landschappelijke herwaardering kapel ‘Celen’ in Heist-op-den-Berg

- Kleine bakstenen wegkapel op rechthoekige plattegrond. De kapel is gebouwd rond 1860 en hersteld

in 1980. De kapel heeft een puntgevel met hoeklisenen en een rondboognisje met plaasteren Onze-

Lieve-Vrouwenbeeld (nu niet meer aanwezig). Het bekronende kruis is afgebroken en verdwenen. De

verfraaiing van de kapel sluit aan bij een toeristisch-recreatief ontsluitingsproces van Kempens

Landschap.

- gelegen in de relictzone ‘Vallei van de Grote Nete’.

- eigenaar en aanvrager restauratie: Kempens Landschap vzw

- partners: Onroerend Erfgoed, Kempens Landschap vzw, heemkundige Kring, gemeente Heist-op-den-

Berg

- Herstelwerken uitgevoerd in augustus 2012

Sfeerbeelden werken toegangspoort in Rumst (2012)

Herstel toegangspoort en afsluiting steenbakcultuur in Rumst

- De baksteenindustrie heeft een grote invloed gehad op de ontwikkelingsgeschiedenis van de

Rupelstreek, ook op de cultuur, het landschap en de natuur. Momenteel vindt men nog verschillende

restanten terug van deze baksteenindustrie. Eén van de restanten is een bakstenen toegangspoort in

Terhagen, Rumst. Deze poort gaf toegang tot de droogloodsen van Steenbakkerij De Beuckelaer. De

poort dateert uit de periode 1938-1940. De toegangspoort is overwoekerd door klimop, met

muurschade ten gevolge. De poort is het startpunt van de Rupelkleiroute, met een infobord van RLRL.

Langs beide kanten van de poortmuur vindt men nog overblijfselen van de lein terug, geplaatst tussen

1898 en 1905. De lein is een metalen afsluiting die vroeger het voetpad van de lagergelegen

ontginningsgronden scheidde. Dit moest voorkomen dat kinderen, volwassenen en goederenvervoer

in de diepte zouden terechtkomen. De lein vervulde eveneens een belangrijke maatschappelijke rol:

in de zomermaanden hingen de mensen met bosjes tegen de leuning en werden er sociale contacten

gelegd.

- gelegen op de grens van de relictzone ‘Kleiontginningsgebied Niel, Boom en Rumst’

- eigenaar en aanvrager restauratie: gemeente Rumst


80

- partners: Onroerend Erfgoed, Monumentenwacht Antwerpen, provincie Antwerpen (GSPR), Rumst

- kostenraming en bestek opgesteld in 2011

- herstelwerken aan de poortmuur en de lein uitgevoerd in augustus-september 2012, met

persmoment bij start werken en publieksactiviteit rond verdwenen gehuchtjes in augustus.

- Bij de herstelwerken werd een trap blootgelegd die vroeger naar de momenteel opgespoten putten

met droogloodsen leidde. De trap werd voor de helft blootgelegd en afgedekt met een

gegalvaniseerd rooster om passage toe te laten en tegelijkertijd dit stukje trap zichtbaar te maken.

- In 2013 volgt de plaatsing van originele (of nagemaakte) letters ‘Steenbakkerij De Beukelaer’ die

vroeger boven de poort prijkten.

Inventarisatie Bakhuizen Rijmenam

- Overleg met Heemkring ’t Hoefyser – Rijmenam in functie van hun inventaris van bakhuizen op het

grondgebied Rijmenam uit 2008

- Ingeven inventaris in GIS-project, overlap met relictzones en ankerplaatsen zichtbaar

Gepland 2013

Herstel toegangspoort en afsluiting steenbakcultuur in Rumst

- Productie oorspronkelijke letters voor de naamplaat boven de poortmuur.

Verfraaiing en landschappelijke herwaardering kapel ‘Zoete naam Jezus’ in Heist-op-en-Berg

- Uitvoering werken op basis van inspectieverslag Monumentenwacht Antwerpen

Verfraaiing en landschappelijke herwaardering kapel ‘Onze-Lieve-Vrouw Troost der Bedrukten in Berlaar

- Uitvoering werken op basis van inspectieverslag Monumentenwacht Antwerpen

Herstelprojecten Bakhuizen Rijmenam

- Op basis van de inventaris van de heemkring worden opportuniteiten gezocht om een of enkele

bakhuizen in Rijmenam te herstellen, eventueel zodat ze terug kunnen gebruikt worden.

- Herstel geselecteerde bakhuizen mits medewerking eigenaar

Tunnel onder Nielsestraat ter hoogte van beschermd dorpsgezicht Noeveren

- Wegens de noodzaak aan dringende herstelmaatregelen wordt onderzocht in welke mate RLRL de

particulieren die eigenaar zijn ondersteuning kan geven, vooral op administratief vlak

Bouwkundig erfgoed polder Heindonk

- Er wordt onderzocht welke kleine bouwwerken in de polder van Heindonk hersteld kunnen worden,

op basis van de informatie uit de terreinbezoeken met het polderbestuur uit 2012.

Paddekot langs de Paddekotenwandeling te Nijlen

- De Paddekotenwandeling in het Noorden van Nijlen (wandelgebied Pallieterland) is genoemd naar de

specifieke woonstijl van de inwoners van dit gebied. Er wordt gedacht om zo’n typische woning, met

maar een stenen/houten zijde te herbouwen. Op die manier brengen we de verhalen over dit gebied

terug in de kijker.

Nazorg en opvolging

De bedoeling is dat de gerestaureerde bouwwerkjes ook een meerwaarde vormen voor het brede publiek.

RLRL zal daarom de openstelling of wandelingen langsheen de bouwwerkjes mee ondersteunen en

stimuleren.


Personeels- en werkingskost: RLRL via subsidies AOE

Projectkost: 70% door RLRL via subsidies AOE; 30% door eigenaar

Gelinkte acties



81



RLRL

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels

Partners

Agentschap Onroerend Erfgoed, gemeente, bosgroep, Natuurpunt, lokale organisaties, …

Doelgroepen

Diverse eigenaars en landgebruikers van gebieden met een grote landschappelijke samenhang

(overheden, landbouwers, boseigenaars, jagers, particulieren, natuurverenigingen, …), brede publiek

Doelstelling

Via een gebiedsgerichte benadering landschappelijk waardevolle gebieden helpen beschermen en

opwaarderen via opmaak en (stimulatie tot) realisatie van een visie rond o.a. herstel en aanleg van kleine

landschapselementen en cultuurhistorische erfgoedelementen, landschappelijke integratie van functies,

realisatie van bos- en natuurverbindingen, en faciliteren van natuurrecreatie met oog voor de draagkracht

van het gebied.

Omschrijving

In het werkingsgebied van RLRL zijn nog een redelijk aantal waardevolle landschappen te vinden, waar

samenwerking tussen verschillende eigenaars en partners tot een significante meerwaarde kan leiden op

vlak van landschapsontwikkeling (natuur, bos, erfgoed, recreatie, integratie van functies, …). RLRL

participeert in de visievorming rond een aantal van dergelijke gebieden en (stimuleert) de uitvoering op

terrein in overleg met de eigenaars.

Verloop actie

Uitgevoerd 2012

Stimulering uitvoering beheerplan Kesselse heide, Nijlen

- ligging: de Kesselse heide is gelegen in beschermd landschap

- partners: provincie Antwerpen, Onroerend Erfgoed, gemeente Nijlen, Natuurpunt afdeling De

Wielewaal, Bosgroep Antwerpen-Zuid, grondeigenaars

- Situering: de provincie Antwerpen trekt momenteel de opmaak van een landschapsbeheerplan voor

het gebied. RLRL zetelt in de beheercommissie en zal meewerken aan de stimulering van de

grondeigenaars tot uitvoer van het landschapsbeheerplan (promotie van het instrumentarium van

het landschapsbeleid)

- uitgevoerd 2012: zie Actiefiche 16

- gepland 2013: zie Actiefiche 16

Landschapsherstel ‘Vallei van de Bruine Beek, Bonheiden’

- partners: Onroerend Erfgoed, gemeente Bonheiden, Natuurpunt afdeling Mechels Rivierengebied

kern Bonheiden, (Bosgroep Antwerpen-Zuid, ANB)

- ligging: het gebied valt bijna volledig samen met de Ankerplaats ‘Vallei van de Bruine Beek met

kasteeldomeinen Berentrode en Zellaar’ en Relictzone ‘Bos- en valleigebied Bruine Beek, Krekelbeek,

Zwartwaterbeek/Raambeek’. Het gaat om een gesloten, bosrijk landschap met een grote afwisseling

aan kleine landschapselementen.

- uitgevoerd 2011: overleg werkgroep, eerste terreininventarisatie (1/3e gebied)

- uitgevoerd 2012: terreininventarisatie, vastlegging prioritaire ingrepen, benadering eigenaars ivm

herstelwerken op terrein via persoonlijk schrijven, overleg met rentmeester van het Kasteel van

Zellaer en Dienst Waterbeleid, provincie Antwerpen, communicatie over het project. Aanleg van circa

300m houtkant bij 1 particulier. Opmaak van aanplantingsplannen voor 5000m² bosaanplant, 100m

haag en 40m heg bij 2 particulieren


82

- gepland 2013:

In 2013 wordt verder overlegd met de familie die eigenaar is van het Kasteel van Zellaer en een groot

deel van de percelen in deze zone. In samenwerking met de Dienst Waterbeleid van de provincie

Antwerpen wordt bekeken of er een hermeandering van de Bruinbeek kan gerealiseerd worden.

Wegens de beperkte reactie van eigenaars in 2012, zal RLRL deze zone pragmatisch aanpakken en via

voorbeeldprojecten proberen het draagvlak voldoende te vergroten voor verdere ontwikkeling.

Acties en planning

- Overleg met dienst Waterbeleid Provincie Antwerpen en rentmeester: voorjaar 2013

- Terreinbezoek en consultatie geïnteresseerde eigenaars projectgebied: zomer 2013

- Terugkoppeling naar eigenaars: zomer 2013

- Opmaak concrete uitvoeringsplannen: zomer 2013

- Aanvraag eventuele vergunningen: zomer 2013

- Aanvraag offertes en bestellen werken: nazomer 2013

- Eerste realisaties: november – december 2013 Landschapsherstel De Goren, Heist-op-den-Berg

- partners: Onroerend Erfgoed, gemeente Bonheiden, Natuurpunt afdeling Grote Nete, Bosgroep

Antwerpen-Zuid, ANB, bedrijfsplanner VLM

- ligging: in relictzone ‘Bos- en akkercomplex Hulshout – Westerlo’

- situering: de Wiekevorstse Goren maken deel uit van de Goorhyde, gelegen te Westerlo, Hulshout en

Wiekevorst, op de kaart van Eugéne Fricx (1740). Dit gebied was oorspronkelijk (tot omstreeks 1600)

een weidegebied van buurtschaapherders. De heide voorzag ook in brandstof en bouwmateriaal.

Volgens de kaart van Ferraris was deze heide nog zeer uitgestrekt. Het zuidelijke gedeelte van de

Goren is een zeer gaaf landschap waarbij de ontginningsstructuur nog zeer duidelijk zichtbaar is in de

percelering (historische continuïteit). Tijdens deze periode waren er op de Goorhyde twee

windmolens aanwezig. De Kaasstrooimolen, een houten staakmolen, is de enige resterende molen in

de oude heerlijkheid Mechelen. Deze molen is als monument beschermd sinds 19 april 1955.

- uitgevoerd: opstart vergunningsdossier voor het herstel van een relict van een historisch ven of

turfput door RLRL, ontwikkeling wandelnetwerk door TPA, communicatie over het project

- gepland 2013: Het vergunningsdossier is in opmaak en de herstelwerken worden ingepland in het

najaar van 2013. Acties en planning

o Slibanalyse door PIH: maart 2013

o Opmaak natuurvergunningsaanvraag: april 2013

o Uitschrijven bestek en organiseren werken: april - mei 2013

o Uitvoeren werken: najaar 2013

Nazorg en opvolging

RLRL zal de projecten in principe blijven opvolgen. Eigenaars kunnen met vragen bij RLRL terecht.


Personeels- en werkingskost: RLRL via subsidies AOE

Projectkost: 70% door RLRL via subsidies AOE; 30% door eigenaar

Gelinkte acties


Actie 16. Beschermd landschap Kesselse Heide – Het Goor


RLRL

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels, Charlotte De Wit, Moïra Heyn (VIA)

Partners

Provincie Antwerpen, Agentschap Natuur en Bos, Onroerend Erfgoed, gemeente Nijlen, Natuurpunt

afdeling De Wielewaal, Bosgroep Antwerpen-Zuid, beheercommissie Kesselse Heide, grondeigenaars


83

Doelgroepen

Diverse eigenaars en landgebruikers van de Kesselse Heide (overheden, landbouwers, boseigenaars,

jagers, particulieren, natuurverenigingen, wandelaars, …)

Doelstelling

In samenwerking met Bosgroep Antwerpen-Zuid zal RLRL de uitvoering van de actiepunten in het

landschapsbeheerplan Kesselse Heide- Het Goor coördineren. In een eerste fase worden alle betrokken

grondeigenaars geïnformeerd over het landschapsbeheerplan (communicatie verloopt samen met

Bosgroep Antwerpen-Zuid in geval van boseigenaars). Het is de bedoeling hen te stimuleren in hun rol als

landschapsherstellers zodat een aantal knelpunten in de Kesselse Heide weggewerkt kunnen worden. Dit

d.m.v. herstel van KLE’s voor benadrukking historische percelering, exotenbestrijding, beperking toevoer

nutriënten, aangepast beheer van bossen en heide (opmaak bosbeheerplan samen met de bosgroep),

mogelijkheid houtverkoop (via bosgroep) aanpak wandelen fietspaden, landschappelijke inpassing

gebouwen en erven, enz. Op die manier kan er een duurzame relatie opgebouwd worden met wederzijds

begrip tussen de verschillende instanties:

- Ondersteunen van lokale actoren, bevorderen van wederzijds begrip en samenwerking (bottom-up,

netwerken en sociale samenhang realiseren d.m.v. gezamenlijk uitwerken van geïntegreerd

gebiedsgericht project)

- Actie op terrein, een aantal knelpunten wegwerken; stimuleren van onderhoud en leefbaarheid van

het platteland door landbouwers

- Bewoners en actoren (brede publiek) betrekken, resultaten uitdragen: communicatie, appreciatie en

inspiratie. Deze meervoudig impuls zal resulteren in een verhoogde betrokkenheid, concrete

terreinacties, activiteiten en kennisoverdracht.

Omschrijving

De Kesselse Heide – Het Goor is gelegen in een beschermd landschap. Provincie Antwerpen heeft voor dit

gebied een landschapsbeheerplan opgesteld dat begin 2013 wordt gefinaliseerd en goedgekeurd. De rol

van RLRL zal erin bestaan om in samenwerking met Bosgroep Antwerpen-Zuid de uitvoering van de

actiepunten op het terrein te stimuleren. Dit in overleg met de eigenaars en d.m.v. landschapspremies.

Om de uitvoering van deze actiepunten te stimuleren, zullen een aantal infomomenten, contactdagen en

demonstratieprojecten aangepakt worden die kaderen binnen de vooropgestelde maatregelen. Lokale

actoren en bewoners worden op die manier actief betrokken bij het waarderen en ontwikkelen van de

landschappelijke kwaliteiten van dit beschermd landschap.

Verloop actie


Oprichting stuurgroep en opmaak landschapsbeheerplan:

Er werd een officieuze beheercommissie samengesteld vanuit de stuurgroep om voldoende input en

feedback te krijgen voor de opmaak van het landschapsbeheerplan Kesselse Heide – Het Goor. Hierin

kregen ook eigenaars (incl. erfpachters, huurders...) de mogelijkheid om te zetelen. Zij werden

aangesproken d.m.v. brieven en een brochure. Verder worden ook de verenigingen (o.a. Natuurpunt,

Kempens Landschap), overheden (OE, ANB), gemeenten, provincie, Bosgroep Antwerpen-Zuid en

Regionaal Landschap vertegenwoordigd in deze commissie. De provincie Antwerpen werkt het plan

concreet uit en koppelt dit steeds terug met de beheercommissie. Er werden jaarlijks vergaderingen

gekoppeld met wandelingen georganiseerd ter verduidelijking van het landschapsbeheerplan.

Gepland 2013

Finalisatie en goedkeuring landschapsbeheerplan Kesselse Heide – Het Goor:

Provincie Antwerpen legt de laatste hand aan het landschapsbeheerplan en roept hierna de

beheercommissie nog eens samen voor goedkeuring. Hierna zal dit nog voorgelegd worden aan gemeente

en Minister. Dit zal vermoedelijk voor begin 2013 zijn.

Voorbeeld Brechtse Heide:

RLRL steekt zijn licht op bij RL de Voorkempen dat ondertussen al een paar jaar ervaring heeft in het

beschermd landschap De Brechtse Heide. Hoe pakten zij dit aan? Hoe verkregen ze het engagement van

de verschillende instanties en in het bijzonder van de grondeigenaars? Ze werkten in 3 fases: (1)

kennisuitwisseling: a.d.h.v. de organisatie van info- en contactdagen tussen alle actoren en


84

grondeigenaars; (2) demonstratieprojecten: realisatie voorbeeldprojecten om het landschapsbeheerplan

te illustreren met actieve betrekking van alle actoren; (3) publieksactiviteiten: o.a. zomerpicknick op

Brechtse Heide.

Coördinatie RLRL in samenwerking met Bosgroep Antwerpen Zuid en gemeente Nijlen:

Na officiële goedkeuring van het landschapsbeheerplan wordt er op terrein gegaan met betrokken

actoren ter voorbereiding van de actiepunten en kennisname van het terrein.

Starten met de uitvoering en sensibilisatie van het landschapsbeheerplan via stimulerende projecten:

- Opmaak informatiewand over de Kesselse Heide – Het Goor die eenvoudig uitgeleend kan worden

door participerende instanties of tentoongesteld kan worden op de gemeente Nijlen

- Opzetten en begeleiden werkgroepen om kennis en ervaring uit te wisselen

- Begeleiden deelnemers in het aanvragen van vergunningen en landschapspremies

- Organiseren van cursusmomenten over beheer en onderhoud kleine landschapselementen

- Uitvoeren demonstratieprojecten rond onderhoud en herstel kleine landschapselementen

- Organiseren van publieksactiviteiten rond de Kesselse Heide voor inwoners betrokken gemeenten

- Opmaak van tijdelijke informatieborden bij de werkzaamheden zodat voorbijgangers weten waarom

wat gebeurt

- Organiseren van een themadag/studiedag rond agrarisch natuur- en landschapsbeheer

Overleg beheercommissie 2 maal per jaar.

Nazorg en opvolging

RLRL speelt een centrale rol spelen in de coördinatie van de actiepunten in het landschapsbeheerplan. Het

is echter de bedoeling dat eigenaars na enkele jaren zelfstandig verder kunnen werken aan het landschap

van de Kesselse Heide – Het Goor en met ondersteuning van de beheercommissie. RLRL blijft voor advies

nog steeds bereikbaar maar zal geen intensieve rol meer vervullen.


RLRL via basissubsidies gemeenten, provincie en ANB

Grondeigenaars via landschapspremies (en evt. via beheerovereenkomsten vanaf 2014)

Gelinkte acties



Actie 8. Fauna-akkers





Actie 17. Streekontwikkeling Rupelstreek


Provincie Antwerpen

Contactpersoon RLRL

Ankatrien Boulanger, Tim Ghysels, Joke Maes

Partners

Provincie Antwerpen, gemeente Boom, Niel, Rumst, Natuurpunt Rupelstreek, Natuurpunt Studie,

Toerisme Rupelstreek-Vaartland, Hyla, Wienerberger, steenbakkerijmusea, TPA, WBE Rupelstreek, ANB,

INBO

Doelgroepen

Brede publiek, recreanten, natuur- en cultuurliefhebbers, scholen


85

Doelstelling

Een evenwichtige ontwikkeling van een nieuwe landschapsvorm in relatie tot ontginning, recreatie,

landbouw, natuur en bos in het projectgebied te Boom en Rumst.

Omschrijving

Het dagzomen van de Boomse klei (cuestafront gelegen net ten noorden van de Rupel) heeft de

economische, sociale en landschappelijke geschiedenis van de Rupelstreek bepaald. Eeuwenlang (sinds

omstreeks 1244 tot op heden) was de streek het decor voor -steeds grootschaligere- kleiontginningen.

Het industriële verleden weerspiegelt zich nog in de oude steenbakkerijen met droogloodsen en bakovens

en de typische arbeiderswijken eromheen (bv. Hellegat en Noeveren). Ook het landschap is onherstelbaar

getekend, met de typische kleiputten (ondertussen al dan niet terug dichtgespoten). In de loop der jaren

heeft de natuur veel van de verlaten kleiputten heroverd. Zo komen er onder meer uitgestrekte vijvers,

pioniersbossen en zandvlakten met ruderale planten- en dierengemeenschappen voor. Rugstreeppad,

verscheidene libellensoorten, oeverzwaluw en boomvalk zijn maar enkele van de kleiputtenbewoners. De

pioniersgemeenschappen die in de kleiputten ontstonden zijn echter afhankelijk van externe dynamiek

voor hun voortbestaan, anders zal de successie naar verdere climaxvegetaties zich onverminderd

doorzetten.

Bij de provincie Antwerpen loopt het 3-jarige ‘Strategisch Project Rupel’ met als doel één integrale visie te

ontwikkeling over het landschap in een afgebakend visiegebied. In dit gebied zijn vele functies aanwezig:

in het noordelijk deel landbouwgronden, het noordoosten het huidige klei-ontginningsfront, in het zuiden

dorpskern Terhagen en de sterk geïndustrialiseerde zone naast de Rupel en ten westen de gemeente

Boom en het Provinciaal Recreatiedomein De Schorre. Al deze actoren en privéeigenaars formuleerden

onafhankelijk reeds ontwikkelingsvisies. Tijdens de looptijd van het Strategisch Project Rupel wordt een

kaderplan en een uitvoeringsgericht actieplan opgesteld voor het visiegebied. Het is ook de bedoeling om

strategische acties op terrein re realiseren en communicatie rond de Rupelstreek te voeren, i.s.m.

verschillende provinciale diensten, de Rupelgemeenten, Toerisme Rupelstreek-Vaartland, de

ontginningsfirma Wienerberger, Natuurpunt Rupelstreek, Natuurpunt Studie, ANB, INBO en RLRL. Er is

binnen de werkgroepen van het strategisch project aandacht voor afstemming en actie-uitvoering rond

o.a. landschapsontwikkeling, natuurbehoud en soortbescherming, erfgoed, natuurrecreatieve en

educatieve ontsluiting van delen van de kleiputten, en afstemming van allerlei lopende initiatieven en

ideeën/plannen.

Kleiputten uitgegraven voor de baksteenindustrie typeren de Rupelstreek

Verloop actie


- Medewerking projecten met raakvlakken aan de thematiek van het Strategisch project Rupelstreek:

studiedag ‘Ecomusea’, educatieve inrichting watertoren Rumst, realisatie van ‘Wandelnetwerk

Rivierenland’, opmaak brochure ‘Rupelkleiroute…

- Deelname overlegmomenten i.k.v. het Strategisch Project Rupel: algemeen coördinatieoverleg,

werkgroep natuur, werkgroep toerisme en recreatie, werkgroep erfgoed en klankbordwerkgroep.


86

Uitgevoerd 2012

- Medewerking projecten met raakvlakken aan de thematiek van het Strategisch project Rupelstreek:

uitwerking educatieve invulling opmaak infobord werking RLRL en deelname opening watertoren in

Rumst tot ‘poort’ van de Rupelstreek (project ingediend bij Toerisme Vlaanderen). De watertoren is

gelegen op de cuestarug net ten noorden van de Rupelvallei ter hoogte van de actuele

kleiontginningen, met een uniek zicht over de kleiputten en een ligging langsheen Wandelnetwerk

Rivierenland. De watertoren werd educatief ingericht, met bovenop een uitkijkpost met

informatiepanelen, en binnenin een permanente tentoonstelling rond klei- en waterontginning, de

cultuurhistorie van de Rupelstreek en de natuurwaarden gekoppeld aan de kleiputten, en

doorverwijzingen naar de verschillende bezienswaardigheden in de streek.

- Deelname overlegmomenten i.k.v. het Strategisch Project Rupel: coördinatieteam (13/02/12,

18/04/12, 31/05/12); Werkgroep Natuur (13/01/12, 06/04/12, 22/05/12); invulling Watertoren

(06/04/12, 03/05/12, 03/07/12, 12/07/12); klankbordgroep (28/02/12).

Gepland 2013

- Opvolging coördinatieoverleg en werkgroepen natuur, toerisme en recreatie, en erfgoed van het

Strategisch Project Rupel (opvolging vorderingen en input in actieplan rond Rupelstreek) - Eind juni zou de visie voor de Rupelstreek klaar moeten zijn. Op basis hiervan worden actieplannen

opgemaakt. RLRL zal zich inzetten om enkele van deze actieplannen (i.k.v. natuurontwikkeling,

soortbescherming, natuurrecreatie, draagvlakverbreding…) mee te realiseren op terrein. - Voortzetting lopende werking in de Rupelstreek en afstemming RLRL-acties op visie die ontwikkeld is

i.k.v. het Strategisch Project Rupel

Nazorg en opvolging

De opvolging van het streekontwikkelingsproject zal door verschillende lokale partners gedragen worden.


Provincie Antwerpen, Rupelgemeenten, toerismeverenigingen, ontginningsfirma Wienerberger,

Natuurpunt Rupelstreek…

Gelinkte acties





Actie 18. PDPO Buiten-gewone plekjes


RLRL (hoofdpromotor) i.s.m. Antwerpse Regionale Landschappen

Contactpersoon RLRL

Charlotte De Wit, Ankatrien Boulanger

Partners

Provincie Antwerpen, RL de Voorkempen, RL Schelde-Durme, RL Kleine Grote Nete, Landschapspark

Zuidrand, Antwerpse gemeenten, overige instanties, brede publiek…

Doelgroepen

Brede publiek (gemeenten, open ruimte gebruikers, andere instanties, …)

Doelstelling

Door opknappen en vergroenen willen de Antwerpse regionale landschappen 50 locaties in de provincie

Antwerpen transformeren tot “buiten-gewone plekjes”. Dit door een participatieve benadering waarbij

het brede publiek een centrale rol speelt in het project. Zij zorgen voor het aanmelden van locaties en

kunnen ook ingeschakeld worden bij de opknapwerken. We willen aantonen dat je met vele kleintjes een

groot verschil kan maken. Volgende doelstellingen staan hierbij voorop:


87

- Een rechtstreekse kwaliteitsverbetering van de leefomgeving in de Antwerpse gemeenten

- Een verhoging van de beleefbaarheid van woon- en werkomgeving

- Een verhoogde betrokkenheid van gemeenten en inwoners

- Draagvlakvergroting voor het belang van groen, ook de kleine plekjes

- De buiten-gewone plekjes fungeren als demonstratieprojecten waarmee een katalysator-effect wordt

beoogd om bijkomende locaties aan te pakken

Omschrijving

Via dit project zullen in heel de provincie Antwerpen zo’n 50 locaties opgefleurd worden. Dit is niet alleen

ten voordelen van de natuur maar ook ten voordelen van de openruimte gebruikers van deze locaties. Er

zijn zoveel plekjes en hoekjes in de provincie die tussen de mazen van het net glippen. We zetten daarom

ook vooral in op de sociale betekenis van het groen om zo een breed publiek aan te spreken en een mooie

samenwerking tussen mens en natuur tot stand te brengen die ook na het project nog blijft voortbestaan.

Door het opknappen van deze plekjes tonen we aan het brede publiek dat je met relatief kleine ingrepen

(zonder vergunningplicht) grote veranderingen kan maken.

Het project werkt daardoor mee aan landschapszorg maar speelt ook een belangrijke rol in de

sensibilisatie van het thema.

Verloop actie

Uitgevoerd 2012

Projectvoorstel PDPO Buiten-gewone plekjes werd opgemaakt en ingediend door de provincie

Antwerpen.

Gepland 2013

Uitvoering van het project door de Antwerpse regionale landschappen volgens de vooropgestelde

planning in het projectvoorstel:

- Informeren en sensibiliseren van de gemeenten met de vraag hen mee te engageren voor het

project. Dit vooral voor de communicatie naar hun inwoners toe alsook financieel indien de gekozen

locatie op gemeentelijke grond ligt.

- Informatiecampagne naar het brede publiek d.m.v. opmaak projectwebsite, affiche en flyer. Er

worden zoveel mogelijk informatiekanalen aangesproken om een zo breed mogelijk publiek aan te

spreken.

Zoektocht 50 geschikte locaties in de provincie Antwerpen: Deze zal starten vanaf het voorjaar 2013.

- Fase 1: aanmelden van verrommelde locaties door het brede publiek waarbij de projectwebsite als

eerste aanmeldpunt fungeert

- Fase 2: er wordt per gemeente een shortlist (3-5 plekjes per gemeente) samengesteld van alle

aanmeldingen waarop iedereen kan stemmen om zo tot 50 locaties te komen

Ontwerp en aanleg Buiten-gewone plekjes komend winterseizoen. Buurtbewoners, jeugdbewegingen,

scholen, andere verenigingen en openruimte gebruikers worden betrokken bij ontwerp en aanleg. Dit kan

gaan van het maken van een insectenhotel tot het aanplanten van een boomgaard. Er zal vanuit RLRL ook

getracht worden om gevarieerde ontwerpen te maken zodat er een aantal demonstratieprojecten zijn om

achteraf te gebruiken bij de stimulatie bijkomende plekjes aan te pakken. Na de werken worden de

realisaties in de kijker gezet, o.a. op de projectwebsite.

- Fase 3: opzetten van publiekswedstrijd waarin het brede publiek kan stemmen op het mooiste

buiten-gewone plekje. Er worden 3 plekjes verkozen die dan een publieksevenement verdienen.

Organisatie van een publieksevenement bij de 3 winnende plekjes in samenspraak met de gemeenten om

de locatie en het projectthema in de kijker te zetten bij het brede publiek.

Opzet buiten-gewone plekjes (VOOR – NA)


88

Nazorg en opvolging

RLRL zal de opgeknapte plekjes na 2 en na 5 jaar gaan bezoeken ter ondersteuning van de eigenaar. Er zal

ook getracht worden bijkomende locaties vanop de shortlist aan te pakken en eigenaars hierin ook te

stimuleren. Hier kan de landschapsanimator ook bijspringen indien de locaties in ankerplaats of relictzone

gelegen zijn.


Personeelskost (0.4 VTE) en overige projectkost via PDPO

Financiering opknap- en ingroeningswerken 50 plekjes: € 65% door PDPO en 35% door eigenaar

Gelinkte acties






89




RLRL

Contactpersoon RLRL

Anke Geeraerts, Flor Verschaeren, Ankatrien Boulanger, Joke Maes

Partners

Gemeenten van RLRL, Toerisme Provincie Antwerpen (TPA), Toerisme Rupelstreek-Vaartland, Toerisme

Sint-Katelijne-Waver, Toerisme Lier en het Pallieterland, Natuurpunt, werkgroep Hombeeks Plateau,

Kempens Landschap vzw, …

Doelgroepen

Brede publiek, recreanten van binnen en buiten het werkingsgebied van RLRL

Doelstelling

Door het wandelaanbod in het werkingsgebied van RLRL te optimaliseren en als één geheel te promoten

willen we (1) de streekidentiteit versterken, (2) de mogelijkheid vergroten voor inwoners en recreanten

om het typische landschap, de natuur en de cultuurhistorie van het Rivierenland te (her)ontdekken, (3)

een hefboom creëren om de zorg voor het landschap als een belangrijk en vanzelfsprekend engagement

te verduurzamen, (4) kansen creëren voor bv. promotie van hoevetoerisme, hoeveverkoop,

streekproducten.

Omschrijving

Bestaande en nieuwe wandelroutes van verschillende partners binnen het werkingsgebied (gemeenten,

toeristische verenigingen, Natuurpunt, lokale werkgroepen) worden samengebracht, op elkaar afgestemd

en verfijnd tot een coherent wandelaanbod, afgestemd op de criteria van Toerisme Vlaanderen. Om

praktische redenen werd gefaseerd gewerkt en eerst gefocust op de westelijke helft van RLRL, waar ook

de vraag vanuit de lokale partners het grootst was. In 2012 werd ook in het oostelijk deel een

wandelgebied gerealiseerd.

In de zeven westelijke gemeenten van RLRL ontwikkelden we in overleg met de lokale partners en

rekening houdend met de zoekzones voor wandelknooppuntennetwerken (afgebakend door Toerisme

Vlaanderen) een wandelknooppuntennetwerk en een geheel van wandellussen. De routes worden

bewegwijzerd en waar nodig voorzien van infrastructuur zoals poortjes, brugjes, vlonderpaden,

infoborden, …. Er wordt veel aandacht besteed aan het lokale draagvlak, en wordt zoveel mogelijk

gekozen voor routes met een hoge landschappelijke kwaliteit, liefst langsheen toegankelijke trage wegen

of onverharde wegen. In Rijmenam werd ook een trage weg hersteld doorheen een historisch landschap.

In de vijf oostelijke gemeenten van RLRL werd in eigen coördinatie een wandellussengebied gerealiseerd.

Toerisme Provincie Antwerpen ontwikkelde een knooppuntenkaart die de zoekzone in de oostelijke

gemeenten bestrijkt. Beide kaarten zijn complementair.

Het geheel van wandeltrajecten wordt gepromoot via vier wandelkaarten in Wandelbox Rivierenland:

1. “Wandelnetwerk RIVIERENLAND - Langs Nete, Dijle, Zenne en Rupel”

2. “Wandelgebied RIVIERENLAND - Beneden-Dijlevallei - Waverwoud - Groentestreek”

3. “Wandelgebied PALLIETERLAND – Netevallei”

4. “Wandelnetwerk KEMPENSE NETEVALLEI”

Op de wandelkaarten worden openbaar vervoer, horeca en cultuurhistorische bezienswaardigheden

vermeld, maar de nadruk in de teksten ligt geheel op het landschap en de natuur in het Rivierenland. Ook

routes geschikt voor kinderwagens en rolstoelgebruikers worden op de kaart aangeduid. Peters en meters

helpen bij de signalisatie van problemen en de monitoring van het netwerk.


90

Verloop actie

Uitgevoerd 2008 - 2011

RLRL-west (Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver, Bonheiden)

- Werkgroep vergaderingen met TPA, Natuurpunt, gemeentebesturen, werkgroep Hombeeks plateau,

organisatie publieke infovergaderingen, oproep in landschapskrant voor vrijwilligers –peter en meter,

organisatie wandelhelpersdag (zie actie 39)

- Opmaak subsidiedossier Toerisme Vlaanderen (goedgekeurd in juni 2009) en Interreg (i.s.m. TPA)

- Realisatie van knooppuntennetwerk Rivierenland (310 km lang en 304 knooppunten) en

wandelgebied Rivierenland (14 wandellussen, 100 km lang) met bijhorende wandelkaarten

- Openingsmomenten in Mechelen - Sint-Katelijne-Waver - Niel - Bonheiden - Terhagen (zie actie 38)

- Infrastructuurwerken langsheen wandeltrajecten (vlonderpad, wandelsluis…), herstel- en

correctierondes bewegwijzering, opmaak en plaatsing van 19 infoborden, herdruk en promotie

wandelkaart, overdracht onderhoud wandelnetwerk aan routedokter

RLRL-oost (Putte, Lier, Nijlen, Berlaar, Heist-op-den-Berg)

- Participatie in stuurgroep Wandelnetwerk in de vallei van de Grote Nete

- Aftasten mogelijkheden tot ontwikkeling wandellussengebied in oostelijke helft werkingsgebied RLRL

Knooppuntwegwijzers en doorverwijsbordje Wandelnetwerk Rivierenland

Covers van de wandelkaarten ‘Wandelnetwerk Rivierenland’ en ‘Wandelgebied Rivierenland’

Uitgevoerd 2012

RLRL-west (Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver, Bonheiden)

- Ondersteuning ontwikkeling themalussen op wandeltrajecten (zie actie 20)

- Organisatie van de ‘Wandelhelpersdag’ op 20/05/2012 te Sint-Katelijne-Waver met een

netwerkmoment voor de vrijwilligers tijdens een lunch en een begeleide wandeling.

- Infrastructuurwerken wandelproject: o.a. aanleg plankenpad in St.-Michielsdomein in Sint-Katelijne-

Waver, veekeerroosters Mechels Broek…


91

Vlonderpad in het St.-Michielsdomein

Uitgevoerd 2012

RLRL-oost (Putte, Lier, Nijlen, Berlaar, Heist-op-den-Berg)

- Participatie in stuurgroep wandelnetwerk in de vallei van de Grote Nete

- Coördinatie stuurgroep wandelgebied RLRL-oost

- Organisatie infoavond rond wandelproject RLRL-oost (12/1/2012 te Heist-op-den-Berg)

- Opmaak subsidiedossier voor ontwikkeling wandellussengebied in oostelijke helft werkingsgebied

RLRL (Toerisme Vlaanderen – niet goedgekeurd)

- Opmaak wandelkaart en infoborden wandellussengebied in oostelijke helft werkingsgebied RLRL

- Plaatsing bewegwijzering wandelgebied (29 wandellussen, 222.3 km lang)

- Opmaak, redactie, druk en promotie van de wandelkaart ‘Wandelgebied Pallieterland’ en het

bijhorende inspiratieboekje, i.s.m. partners.

- Organisatie infoavond wandelpeters en meters (05/09/2012 te Putte).

- Feestelijke opening wandelgebied (30/09/2012 te Putte)

- Realisatie Wandelbox Rivierenland: in deze wandelbox zitten de vier wandelkaarten die het volledige

werkingsgebied van RLRL bestrijken en de themalussenbrochures, Rupelkleiroute en de Groene

Longenwandeling. De box zelf is een stevige brooddoos waar nog plaats is voor de komende

inspiratieboekjes en themalussenbrochures.

Cover van Wandelgebied Pallieterland en van de wandelbox Rivierenland startbord Wandelgebied

Pallieterland


92

Wandelbox Rivierenland

Gepland 2013

- Verbeteringen aan de infrastructuur van Wandelnetwerk en Wandelgebied Rivierenland.

o Onderzoek naar en eventuele realisatie van een begaanbaar wandelpad in het Robbroek

(knooppunt 128-64-66) te Mechelen en aanleg van een vlonderpad in het Boom N bos in

Boom (knooppunt 105-243).

o Onderzoek naar en eventuele realisatie van een bijkomend traject in het Battenbroek

(knooppunt 169 tot aansluiting dijk).

o Onderzoeken van de mogelijkheid om een bijkomend traject te realiseren langs de oostelijke

oever van de Kleine Vijver in Walem en verbindingen naar het dorp.

o Onderzoek naar en eventuele realisatie van wandelpad aan de Gloriëtte aan de Rupeldijk.

o Onderzoek naar en eventuele realisatie van herstellingswerken aan de grote brug

Boeimeerbeek

o plaatsen van picknicktafels in gebied “den Battelaar” en aan het bezoekerscentrum van het

Mechels Broek.

o Onderzoek naar en eventuele realisatie van plaatsing van twee dubbele poorten met een

klappoort in functie van fietsers

o Onderzoek naar en eventuele realisatie van plaatsing van een plankenpad in gebied “den

Battelaar” (max 100 meter, minimum 30 meter) tot aan de uitkijktoren.

o Onderzoek naar en eventuele realisatie van plaatsing van plankenpad in gebied “Mechels

Broek” (75cm breed 11m lang)

o Onderzoek naar en eventuele realisatie van een brug aan de Gasthuisvelden.

o Productie en plaatsing (tijdelijk) infoborden aan de Bosstraat in Boom.

- Voorbereidingen herdruk Wandelnetwerk Rivierenland: Onderzoek naar mogelijke

trajectaanpassingen in overleg met stuurgroep en Toerisme Vlaanderen: whiskystokerij te Blaasveld -

Harmoniummuseum te Klein-Willebroek – Walenhoek, starten met opmaak inspiratieboekje van

wandelnetwerk Rivierenland

- Optimalisatie en correcties aan wandelbewijzering Wandelgebied Pallieterland

- Promotie en verkoop Wandelbox Rivierenland

Nazorg en opvolging

Voor herstel van beschadigde of verdwenen wegwijzers en voor herstel en onderhoud van de

wandelpaden wordt met de gemeenten, wandelpeters en -meters en met de routedokter van TPA

samengewerkt. RLRL zal de wandeltrajecten als kapstok voor de ontwikkeling van themalussen en

landschapsprojecten gebruiken en promoten.


- Loonkost medewerker natuurrecreatie: RLRL via extra toelage betrokken gemeenten (zowel west als

oost)


93

- Productiekost Wandelnetwerk Rivierenland: 60% Toerisme Vlaanderen, 15% provincie Antwerpen,

stuk in arr. Antwerpen 50% door Europa (Interreg), restbedragen door betrokken gemeenten.

- Productiekost Wandelgebied Rivierenland: 60% Toerisme Vlaanderen, restbedrag gemeenten.

- Productiekost Wandelgebied Pallieterland en inspiratieboekje: 15% provincie Antwerpen, 25%

deelnemende gemeente.

- Onderhoud bewegwijzering: wandelnetwerk door TPA (routedokter); wandelgebied door gemeenten

(i.s.m. peters en meters, en RLRL als meldpunt)

- Onderhoud paden: in hun gebieden: Natuurpunt, ANB, Kempens Landschap vzw, BLOSO Hazewinkel,

provinciale domeinen; buiten deze gebieden: gemeenten

Gelinkte acties


Actie 38. Opening wandeltrajecten Rivierenland

Actie 39. Wandelhelpersdag



RLRL

Contactpersoon RLRL

Anke Geeraerts, Bart Vermylen, Joke Maes

Partners

Gemeenten, toeristische verenigingen, natuurverenigingen, lokale werkgroepen

Doelgroepen

Recreanten

Doelstelling

Mensen betrekken bij hun streek, landschap en erfgoed via de uitwerking en publicatie van themalussen

op de routestructuren in RLRL (wandelnetwerken, wandelgebieden).

Omschrijving

Wandelnetwerken bieden een uitstekende houvast voor de ontwikkeling van themalussen (kortere

trajecten geschikt voor één wandeling, waarbij een bepaald thema centraal staat. RLRL wil lokale

verenigingen en gemeenten ondersteunen bij de uitwerking en publicatie van dergelijke themalussen. De

streekidentiteit, de cultuurhistorie en het landschap staan vaak centraal.

Als eerste themalus werd de ‘Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet van Aken’ in Terhagen (Rumst)

uitgewerkt. Deze route belicht de steenbakkerijgeschiedenis van de Rupelstreek, geïllustreerd via citaten

uit boeken van lokaal schrijver en tijdgenoot Piet van Aken. Door de combinatie van elementen van

landschapshistoriek, sociaal verleden en industrieel erfgoed wordt de unieke Rupelstreekidentiteit bij de

recreant tot leven gebracht.

De tweede themalus die we realiseerden was de Groene Longenwandeling in Boom, dit in samenwerking

met o.a. de gemeente Boom, Natuurpunt Rupelstreek, ATB de Natuurvrienden en WSV de

Schorrestappers. De wandeling plaatst het verstedelijkte boom in een groen daglicht. De ondertitel van de

wandeling is Kleibroodroute, dit aangezien grote delen van de Rupelstreek kleiontginningsgebieden waren

en mensen hiermee hun brood verdienden. De wandeling start en eindigt aan het Ecohuis (genaamd ’t

Kleibrood) in Boom.

De themalussen op het Hombeeks Plateau zijn het derde themalus-project dat nu in de pijplijn zit. Deze

worden gerealiseerd in samenwerking met de lokale werkgroep Hombeeks Plateau, TRVL, Igemo en Pure

Hubs. Deze lussen volgen het Knooppuntennetwerk Rivierenland en de wandelaar beweegt door het

mooie landbouwlandschap van het plateau in de rand van de stad Mechelen.

Verloop actie

Uitgevoerd 2011

Realisatie themalus ‘Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet van Aken’ met feestelijke opening op

24/6/11 in Terhagen.


94

Uitgevoerd 2012

- Rupelkleiroute: organisatie geleide voorjaarswandeling op 29/04/2012.

- Realisatie van de themalus en bijhorende brochure ‘Groene longenwandeling in Boom” met als

ondertitel “Kleibroodroute”.

- overleg met partners over route en inhoud, concept en vormgeving brochure en infobord

- redactie, eindredactie en lay-out brochure, infobord aan het Ecohuis in Boom

- aanbesteding druk en productie brochure en infobord

- opvolging plaatsing infoborden en verspreiding brochure

- communicatie via website en Facebook

- Feestelijke opening van de wandeling en persmoment op 17 juni 2012 aan het Ecohuis in Boom.

- Ondersteuning lokale werkgroep rond ontwikkeling van historische landschapsthemalussen op het

Hombeeks plateau.

o Vormgeven definitieve lussen: lus Battel-Heffen-Leest, hoofdlus Leest + uitbreidingslus en

hoofdlus Hombeek +uitbreidingslus.

o Verzamelen van bezienswaardigheden langs de lus en teksten hierover, dit in nauwe

samenwerking met de lokale werkgroep en partners.

Sfeerbeeld voorjaarswandeling Rupelkleiroute

Sfeerbeelden opening van de Groene Longenwandeling op 17 juni 2012


95

Cover van de brochure Groene Longen wandeling en sfeerbeeld van de wandeling

Gepland 2013

- Opmaak, lay-out en druk van de brochure ‘Hombeeks Plateau’

- Feestelijke opening/inhuldiging van de brochure en de bijhorende wandellussen.

- Herdrukken van de themalusbrochure ‘Rupelkleiroute’

- Prospectie realisatie themalusbrochure in de omgeving Walenhoek te Niel

Nazorg en opvolging

Aangezien de themalussen geënt worden op bestaande routestructuren, vergen ze geen extra onderhoud.

Themalusbrochures worden herdrukt bij uitputting van de voorraad.


Loon- en werkingskost: RLRL via basissubsidies gemeenten, provincie en ANB

Druk- en productiekosten brochure en infoborden: deels gemeente Rumst voor Rupelkleiroute, deels RLRL

Druk- en productiekosten herdruk brochure Rupelkleiroute: deels gemeente Rumst voor Rupelkleiroute,

deels RLRL

Druk-en productiekosten brochure Groene Longen wandeling: deels gemeente Boom, deels RLRL

Druk-en productiekosten brochure Hombeeks Plateau: voorlopig RLRL

Gelinkte acties

Actie 19. Optimalisatie wandelaanbod Rivierenland



RLRL

Contactpersoon RLRL

Joke Maes

Partners

LNE, provincie, gemeenten, sectoren landbouw, natuur, toerisme, RL de Voorkempen, RL Kleine en Grote

Nete, TPA, Rurant, Hooibeekhoeve, Kempens Landschap vzw, …

Doelgroepen

Landbouwers, natuurbeschermers, recreanten

Doelstelling

Draagvlakverbreding tussen de participerende sectoren in RLRL (vooral landbouwsector en de milieu- en

natuursector, maar ook overheden en toerismesector). Via het gezamenlijk ontwerpen van een fietstocht

met haltes in het landschap een positieve ervaring creëren voor actoren in het landschap, die op een


96

duurzame manier het begrip en vertrouwen tussen de sectoren landbouw, natuur en toerisme vergroot,

met het oog op eventuele toekomstige samenwerkingen.

Omschrijving

De Antwerpse regionale landschappen Rivierenland, de Voorkempen en Kleine en Grote Nete kregen een

budget van LNE voor een project rond draagvlakverbreding tussen landbouw en milieu. Hiermee proberen

we om het wederzijds begrip te vergroten door gezamenlijk een positief project uit te werken met

medewerking van alle sectoren. In elk regionaal landschap ontwikkelen de sectoren landbouw, natuur en

toerisme samen met de gemeenten een fietstocht die geënt is op het fietsknooppuntennetwerk, met

haltes op interessante plaatsen waar vanuit het oogpunt van die verschillende sectoren het landschap

wordt belicht (boerderijen, natuurgebieden, bouwkundig erfgoed, kleine landschapselementen, …). De

route wordt feestelijk geopend en is nadien blijvend befietsbaar. De landschapsbelevenissenroute wordt

als themalus met brochure uitgegeven.

Het project Landschapsbelevenissen geldt als een ‘voorbeeldproject’ binnen de opmaak van de inventaris

‘Toeristische hoevepunten en landbouwbeleving’ door RURANT i.s.m. TPA. Hierbij is het de bedoeling een

link te creëren tussen het zacht recreatief (fiets- en wandelroute)aanbod en de recreatief interessante

hoeve uitbatingen en landbouwbelevingspunten in de provincie Antwerpen, via de opmaak van een

provincie dekkende inventaris van de hoeveproducenten, hoeveverkooppunten, recreatief interessante

hoeve uitbatingen, hoevelogies en landbouwbelevingselementen (vb. producenten en verkooppunten van

hoeve- en streekgebonden producten, landbouwleerpaden, kijkhoeves, infopanelen, maïsdoolhoven,

kinderboerderijen, …).

Verloop actie


- Voorbereiding subsidiedossier LNE, overleg sectoren voor input routes en haltes fietsroute Nijlen,

Berlaar, Putte, Heist-op-den-Berg, Lier, werkgroep vergaderingen en infietsmomenten…

- Opmaak, lay-out, druk brochure ‘Landschapsbelevenissen I’ (zie Fig. 3-16), verdeling naar toeristische

diensten

- Communicatie via diverse mediakanalen zoals website en landschapskrant

- Feestelijke opening route voor het brede publiek

- Herdruk en verdeling van de brochure ‘Landschapsbelevenissen’

- ideevorming rond uitgave nieuwe routes

o ‘Landschapsbelevenissen II’ in het centrum-westen van RLRL (gemeenten Willebroek, Sint-

Katelijne-Waver, Bonheiden en Mechelen) o.b.v. route van Trefdag Rivierenland (zie gelinkte

acties).

o ‘Landschapsbelevenissen III’ in het noordwesten van RLRL (gemeenten Niel, Boom, Rumst)

obv route van Zomerzoektocht Rupelstreek (zie gelinkte acties).

Fig. 3-16 Cover brochure ‘Landschapsbelevenissen’ en fietsroute


97

Uitgevoerd 2012

Wegens tijdsgebrek, ontstaan door de vele recreatieprojecten (onder meer Wandelgebied Pallieterland)

die afgerond moesten zijn voor de verkiezingen, is er in 2012 geen actie ondernomen. De realisatie van

Landschapsbelevenissen II wordt bijgevolg verplaatst naar 2013.

Gepland 2013

Uitwerking en publicatie ‘Landschapsbelevenissen II’ in het centrum-westen van RLRL (gemeenten

Willebroek, Sint-Katelijne-Waver, Bonheiden en Mechelen) o.b.v. route van Trefdag Rivierenland.

Volgende stopplaatsen kunnen in de brochure aan bod komen: water en samenleving in de Mechelse

binnenstad, beemdenlandschap Zennevallei, beheerovereenkomsten VLM, Domeinbos het Broek (ANB),

Stuifzandrug Heindonk, historische dijk en wielen aan Koeienstaart, Zennegat en geactualiseerd

Sigmaplan, Domein Roosendael, Oude spoorweg, Groentenmuseum ’t Grom, Boscomplex Zellaer,

Blijdenberghoeve, autochtone locaties Dijlevallei, Zwarte populier, Mechels Broek.

Nazorg en opvolging

Aangezien de fietsroutes nagenoeg volledig langsheen het fietsknooppuntennetwerk loopt, wordt het

onderhoud van de fietspaden op die manier verzorgd. Door publicatie van

landschapsbelevenissenbrochures door RLRL kunnen mensen ook in de toekomst van de

landschapsbelevenissenroute genieten.


Landschapsbelevenissen I: draagvlakproject door LNE (7500 € voor RLRL, RLDV en RLKGN), loonkosten via

VIA-subsidies, provinciale subsidies en basissubsidies RLRL, drukkosten via PDPO-subsidies aan

RURANT/TPA

Landschapsbelevenissen II: DMN subsidies Provincie Antwerpen en RLRL

Gelinkte acties

Actie 11. Landschapsherstel langs recreatieve trajecten

Actie 22. Speelbossen en speelzones, toegankelijke bossen


RLRL, stad Mechelen

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels

Partners

Gemeente, jeugdbeweging, Natuurpunt, ANB, JNM, Vereniging voor Bos in Vlaanderen

Doelgroepen

Jeugdbeweging, kinderen en jeugd, recreanten

Doelstelling

Een voorbeeldproject uitbouwen rond de inrichting van speelbossen; de speelzones en -bossen in kaart

brengen voor het werkingsgebied van RLRL; kinderen en jeugd in contact brengen met bos en natuur; de

toegankelijkheid van de bossen in RLRL promoten

Omschrijving

- Stad Mechelen plant de inrichting van een vijftal speelbossen op haar grondgebied. Als eerste komt

het speelbos ‘Thila Coloma’ (Geerdegembos) aan de beurt. Het bos is in eigendom van de stad en in

gebruik door de lokale scouts. De bedoeling is om een voorbeeldproject te realiseren, waarbij

volgende elementen belangrijk zijn: veiligheid (spelen nabij spoorweg en nabij vijver), respect voor de

draagkracht van de vegetatie, acceptatie van ‘storende vegetatie’ zoals bramen en brandnetels als

speelprikkels, eventueel inzet van de scouts in het beheer (o.a. knotten van wilgen) en integratie van

beheerresten in vlechtwerkconstructies in het scoutsterrein. RLRL helpt de stad bij het realiseren van

dit voorbeeldproject. Voor het toegankelijkheidsreglement kunnen de nieuwe iconen van ANB


98

gebruikt worden (enkel van toepassing voor bos- of natuurgebied). Voor expertise m.b.t. het

betrekken van jeugd bij speelzones en m.b.t. de voorwaarden hierrond, wordt Steunpunt Jeugd

gecontacteerd.

- Ook in andere gemeenten wordt de inrichting van speelbossen gepland. RLRL zal onderzoeken wat de

mogelijkheden zijn tot ondersteuning van dit project.

- De speelzones en speelbossen binnen het werkingsgebied van RLRL zullen in kaart gebracht worden

en in een brochure worden gepubliceerd.

- Om de toegankelijkheid van bepaalde bossen in het werkingsgebied te promoten wil RLRL de

mogelijkheden onderzoeken om veilige fietsverbindingen vanuit stads- en dorpscentra naar deze

bossen te publiceren in een brochure

Verloop actie


- overleg met betrokkenen rond Geerdegembos (stad Mechelen, scouts, JNM), opmaak dossier

officiële erkenning als speelzone (toegankelijkheidsreglement),

- realisatie: terreinbezoeken en inventarisatie, optekenen plannen in GIS, uitwerking

inrichtingsplannen, uitvoering van de inrichtingswerken Geerdegembos op terrein cf. inrichtingsplan,

voorbereiding herstel poel in het speelbos

- communicatie: bewonersvergadering voor omwonenden, verzameling info ter voorbereiding uitgave

brochure speelzones en speelbossen

- opening speelbos ‘Geerdegem - Thilo Coloma’ (25/9/2011) tijdens publieksactiviteit

- terreinbezoek speelbos ‘Verloren Hoek’ te Sint-Katelijne-Waver met Groencomité Sint-Katelijne-

Waver en Natuur- en Landschapszorg. Advisering extra speelmogelijkheden op basis van resterend

hout van beheerwerken.

Uitgevoerd 2012

- uitvoering poelherstel in speelbos Geerdegembos

- Uitvoering werken speelbos ‘Verloren Hoek’ te Sint-Katelijne-Waver door het Groencomité en

plechtige heropening.

- Opmaak inrichtingsplan speelzone Kruiskensberg in samenspraak met de gemeente Nijlen

(jeugddienst, groendienst, milieudienst). Uitvoering inrichtingswerken en officiële opening van de

speelzone op 30/09

- Presentatie over speelbossen voor de gemeente Rumst. Mede-organisatie inrichtingsplan speelbos

Schensbos te Reet. Bestelling plantgoed en officiële plantactie op 18/11 i.s.m. gemeente en Lions

Aartselaar-Cleydael.

Sfeerbeelden opening speelbos Kruiskensberg (links) en jeugd vlecht mee wilgenhutten bij de aanplant

van het speelbos in Rumst

- Opvolgen projectidee m.b.t. de toegankelijkheid van bepaalde bossen in het werkingsgebied helpen

promoten door meewerken aan veilige wandelen fietsverbindingen vanuit stads- en dorpscentra

(het OCMW van Mechelen sloot een overeenkomst met Natuurpunt om 300 ha bossen tot Mechels

stadsrandbos om te vormen met wandelen fietsroutes en natuureducatie. We zouden in 2012

uitgenodigd worden op de ‘groene gordelcommissie’ met vertegenwoordigers van het OCMW,


99

Natuurpunt, Stad Mechelen en Regionaal Landschap Rivierenland om het project op te volgen.

Landbouwers en wildbeheereenheden zullen de evolutie van de wildschade opvolgen. Deze

vergadering is echter niet doorgegaan.

- Ondersteuning uitbreiding Waverwoud (leveren plantgoed) door Natuurpunt aan de Gasthuisbossen

en de Brede Zeype.

- Terreinbezoek met ANB in het Robbroek om opties te bespreken om deze groene long attractiever te

maken voor de bewoners van Mechelen

- Terreinbezoek bosje aan de Gloriëtte in Niel met gemeente en TRVL, met intentie volgend jaar om te

vormen tot speelbos.

- Eerste contacten met Kerkfabriek Rumoldus om populierenbos aan de Gestellei in Bonheiden open te

stellen als speelbos.

Gepland 2013

- Verder opvolgen ‘Groene Gordelcommissie’ projectidee toegankelijkheid van bepaalde bossen in het

werkingsgebied helpen promoten door meewerken aan veilige wandelen fietsverbindingen vanuit

stads- en dorpscentra Ook het ANB-domein Robbroek kadert hier in. ANB wil dit domein recreatief

toegankelijk(er) maken (zie actie 19).

- Realisatie speelbossen in Niel (Gloriëtte) en Bonheiden (Gestellei).

- Verder inzetten op meer speelbossen in de gemeenten van RLRL.

- Webpagina op de website van RLRL met overzicht van de speelbossen in het werkingsgebied en link

naar www.natuurenbosspel.be

Nazorg en opvolging

Gemeente staat in voor de opvolging van haar speelbossen en speelzones; RLRL verzamelt info over alle

speelbossen en -zones binnen het werkingsgebied voor publicatie.


Loon- en werkingskost projectmedewerker: RLRL via basissubsidies gemeenten, provincie en ANB

Kostprijs inrichtingswerken: gemeente (70% steun voor aanplant autochtoon plantgoed door RLRL)

Participatie in uitvoering en inhuldiging: jeugdverenigingen, natuurverenigingen

Gelinkte acties

Actie 36. Publieke plantactie speelbos Rumst

Actie 37. Plechtige opening speelbos Kruiskensberg



100


Actie 23. Landschapskrant, website en e-nieuwsbrief


RLRL

Contactpersoon RLRL

Bart Vermylen, Ankatrien Boulanger

Partners

Alle doelgroepen van RLRL

Doelgroepen

Brede publiek

Doelstelling

Het brede publiek sensibiliseren (draagvlak voor natuurbehoud) en betrekken bij acties van RLRL; RLRL

bekendmaken; activiteiten aankondigen, thema’s belichten.

Landschapskrant Omschrijving

Tweemaal per jaar wordt een landschapskrant uitgegeven (zie Bijlage 3), waarin volgende rubrieken aan

bod komen:

- Voorwoord

- Artikels i.k.v. natuurbehoud en KLE, landschap en streekeigen karakter, natuureducatie,

natuurrecreatie

- Verslagen van concrete projecten en activiteiten

- Oproepen voor deelname aan projecten

- Activiteitenkalender

- Landschapsquiz

De redactie gebeurt door RLRL zelf. Lay-out en druk worden uitbesteed. De bedeling gebeurt in nagenoeg

alle gemeenten bus aan bus (ook de bussen met sticker ‘geen reclame’); enkele gemeenten kozen voor

verdeling via centrale verdeelpunten en mogelijkheid tot abonneren voor de inwoners (Lier, Nijlen, Niel).

Verloop actie

Uitgevoerd 2012

In de landschapskrant van mei 2012, (zie Bijlage 3), kwamen volgende thema's aan bod:







o snoeiwerken zwarte populier gestart

o knoteiken in nood

o verfraaiing poortmuur en afsluiting

steenbakkerijcultuur in Terhagen

o landschapsherstel ‘vallei van de Bruinbeek’

o geen landschapsanimator zonder landschapsteam


- terugblik



101

In de landschapskrant van oktober 2012 (zie Bijlage 3Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.), kwamen

volgende thema's aan bod:








o herstel poortmuur en kapel Celen

o op zoek naar nieuwe projecten

o nieuwe bossen in Rivierenland

o oproep houtige lijnen in het landschap; bestelformulier Plant van

Hier

- terugblik


Gepland 2013

Uitgave en verspreiding van 2 landschapskranten (mei en oktober).

Nazorg en opvolging

Via de landschapsquiz op de achterzijde van de landschapskrant (met vragen waarvan de antwoorden in

de landschapskrant te vinden zijn) krijgen we telkens een idee van het minimum aantal mensen die de

krant helemaal doorlezen. Gemiddeld is dit zo’n 0,1% van het aantal bedeelde exemplaren (oplage

ongeveer 120.000). Ook de respons op aankondigingen en oproepen in de landschapskrant (bv. de

aankondigingen praktijkcursus hoogstamfruit, knotbeurt in ruil voor brandhout), en de opkomst op

activiteiten van RLRL geven een idee van de ‘effectiviteit’ van de landschapskrant.


2012: redactie, druk en lay-out door RLRL via basissubsidies; 50% van de bedeling door gemeenten (50%

van de kosten door RLRL).

Gelinkte acties

Alle acties komen aan bod in de landschapskrant, de nieuwsbrief en/of de website; de landschapskrant

bevat ook een kalender met alle RLRL-activiteiten.

Website Omschrijving

RLRL heeft een website Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.(www.rlrl.be), waarin volgende

webpagina’s aan bod komen:

- Homepagina - nieuwspagina, met ook links naar laatste landschapskrant en nieuwsbrief. De

homepagina bevat recente weetjes over activiteiten en projecten, vacatures, … Ook de recent

geüpdatete items kunnen via een speciale link snel gevonden worden.

- Rivierenland - info over het werkingsgebied (met link naar andere regionale landschappen,

organisatie, team, bestuur, leden)

- Projecten - info over de werking van RLRL, opgebouwd rond de thema’s streekidentiteit, natuur,

landschap, natuureducatie en natuurrecreatie

- Activiteiten - aankondiging van cursussen, publieksactiviteiten, wandelingen, …

- Publicaties - downloadbare publicaties in pdf-formaat (brochures, nieuwsbrieven,

landschapskranten)

- Zelf aan de slag - zeer concrete informatie voor inwoners m.b.t. subsidiemogelijkhede …

- Contact - contactgegevens en links


102

Uitgevoerd 2012

In de loop van 2012 werd de website meerdere keren per maand geüpdatet. Waarbij de items op de

homepagina, de activiteitenpagina en de publicatiepagina steeds worden aangepast aan de actualiteit.

Daarnaast werden er ook twee nieuwe platforms gecreëerd, toegankelijk vanuit de homepagina, voor de

opleiding rivierkenner en voor het 4riVIEREN festival.

http://www.rlrl.be/rivierkenner.php http://www.rlrl.be/4riVIEREN/4riVIEREN.php

Gepland 2013

Ook in 2013 blijft het constant up-to-date houden van de website erg belangrijk in onze

communicatiestrategie. Verder zouden we via een CMS (Content Management System) applicatie de

mogelijkheid willen creëren voor gebruikers om zelf documenten en gegevens op onze website te

publiceren, te beheren en te delen. Sinds de publicatie in 2009 kent de website een duidelijke stijging van

het aantal bezoekers. Fig. 3-17 toont pieken tijdens grote publieksactiviteiten en belangrijke momenten

zoals dit jaar het 4riVIERENfestival (2 september 2012) en de opening van het wandelgebied Pallieterland

(30 september).

Nazorg en opvolging

De redactie en publicatie gebeurt door RLRL zelf, en wordt zorgvuldig opgevolgd door de

communicatiemedewerker. Op basis van de evolutie van het aantal bezoekers hebben we een zicht op

hoe intensief de website bezocht wordt (zie Fig. 3-17).

Fig. 3-17 Evolutie van het aantal bezoekers van de RLRL-website


103

e-nieuwsbrief Omschrijving

Vanaf najaar 2009 is RLRL gestart met een elektronische nieuwsbrief,

die per mail verspreid wordt naar een uitgebreid adressenbestand van

geïnteresseerden. Het betreft een thematische nieuwsbrief, die

verstuurd wordt ‘als er nieuws is’. De nieuwsbrieven zijn eveneens te

downloaden op onze website bij ‘publicaties’.

Verloop actie

Uitgevoerd 2011

- Nieuwsbrief april 2011: ‘De zwaluwen zijn terug’

- Nieuwsbrief juni 2011: ‘De Rupel in beeld’

- Nieuwsbrief augustus 2011: ‘Zomeren in Rivierenland’

- Nieuwsbrief september 2011: ‘Ruimte voor bos in Rivierenland’

- Nieuwsbrief oktober 2011: ‘Trek erop uit in Rivierenland’

- Nieuwsbrief december 2011: ‘Houtige lijnen in het landschap’

Uitgevoerd 2012

- Nieuwsbrief januari 2012: ‘Leer bij in Rivierenland’

- Nieuwsbrief februari 2012: ‘Rivierenland in vogelvlucht’

- Nieuwsbrief juni 2012: ‘Rivierenland heeft drukke agenda’

- Nieuwsbrief augustus 2012: ‘Genieten van Rivierenland’

- Nieuwsbrief oktober 2012: ‘Rivierenland plukt vruchten van noeste arbeid’

- Nieuwsbrief december 2012: ‘Rivierenland gaat de versiertoer op’

Nazorg en opvolging

Voor de verspreiding van de nieuwsbrief maken we gebruik van een online platform voor het versturen

van nieuwsbrieven. Hierbij kunnen we precies volgen hoeveel mensen de nieuwsbrief openen en hoeveel

mensen doorklikken naar onze website (zie Fig. 3-18). Het adressenbestand wordt geregeld bijgewerkt, en

mensen kunnen zich steeds in- of uitschrijven op de nieuwsbrief.

Fig. 3-18 Evolutie van het aantal lezers van de nieuwsbrief in 2012

Gebruik sociale media Sinds 2012 maakt Regionaal Landschap Rivierenland gebruik van de sociale media fora Twitter en

Facebook. Dit om zoveel mogelijk communicatiekanalen in te zetten om partners, sympathisanten en

deelnemers te bereiken of hen de mogelijkheid te bieden ons te bereiken. Bovendien fungeren deze fora


104

als openbaar fotoboek en meldpunt om onze realisatie tentoon te stellen en korte oproepen te

verspreiden.

Landschapsflits Omschrijving

Sinds najaar 2011 geeft RLRL een ‘Landschapsflits’ uit, die per mail en

in brochurevorm verspreid wordt naar de partners van RLRL (in het

bijzonder de gemeentebesturen). Het betreft een brochure waarin

alle lopende projecten van RLRL bondig worden voorgesteld. Dit

document geeft -veel sneller dan het jaarverslag- een goed beeld van

het actieveld en de realisaties van RLRL. Minstens jaarlijks verschijnt

een nieuwe Landschapsflits. De Landschapsflits is te downloaden op

onze website bij ‘publicaties’.

Verloop actie

Eind 2011 verscheen de eerste Landschapsflits (12 pagina’s). Op het

einde van 2012 startte RLRL met de opmaak van de tweede editie.

Gepland 2013

De uitgave van de Landschapsflits 2012 waarin de activiteiten van het

afgelopen jaar worden voorgesteld wordt begin 2013 uitgegeven.

Nazorg en opvolging

Via de Landschapsflits bieden we onze partners een toegankelijk en up-to-date overzicht van de RLRL-

activiteiten. De Landschapsflits is uit te breiden met een katern waarin de resultaten per project

uitgesplitst per gemeente worden weergegeven.

Gelinkte acties

Alle acties

Actie 24. Bekendmaking RLRL: toelichtingen, infostanden,

ondersteuning activiteiten en evenementen van partners


Diverse partners

Contactpersoon RLRL

Bart Vermylen, Ankatrien Boulanger

Partners

Alle doelgroepen van RLRL

Doelgroepen

Brede publiek (publieksactiviteiten) of specifieke doelgroep (bv. gemeentebesturen, politici, studenten,

milieu- of landbouwraden, …)

Doel

RL Rivierenland bekendmaken, enerzijds door aanwezigheid met infostand tijdens publieksactiviteiten

georganiseerd door partnerverenigingen; anderzijds door toelichtingen over RLRL voor diverse

doelgroepen.

Omschrijving

Verschillende verenigingen organiseren regelmatig publieksactiviteiten, studiedagen of symposia in het

werkingsgebied van RLRL, waarbij de thema’s landschap, natuur, natuureducatie of natuurrecreatie aan

bod komen of goed aansluiten. Om RLRL verder bekend te maken proberen we geregeld met een

infostand (zie Fig. 3-19) aanwezig te zijn op dergelijke activiteiten. RLRL kondigt de activiteit dan in


105

principe ook aan in haar communicatiekanalen, en steekt eventueel financieel of organisatorisch een

handje toe. Soms is de ondersteuning vooral promotioneel. Er zijn ook heel wat specifieke doelgroepen

betrokken bij of geïnteresseerd in de werking van RLRL. Op vraag voorzien we een toelichting op maat

over de georganiseerde activiteit, regionale landschappen in het algemeen, RL Rivierenland in het

bijzonder, of specifieke projecten van RLRL.

Verloop actie


- Aanwezigheid publieksevenementen en studiedagen partners: ANKONA, Prominant, Dag van de

Landbouw, Kortweg, Ecodroom…

- Toelichtingen werking RLRL aan/op: milieuraden gemeenten RLRL, schepencolleges, gemeentelijke

ambtenaren i.k.v. project (toerisme, milieu…), raden, vergaderingen, studenten, verenigingen…

Uitgevoerd 2012

• Publieksactiviteiten 2012

- 04/03/12 - Plantactie The Lions - > 30 deelnemers

- 24/03/12 - Ophanging nesten Lier - 25 deelnemers

- 09/04/12 - Scheldehappening Boom - > 500 deelnemers

- 15/04/12 - Opening Stuifzandrug Willebroek - 100 deelnemers

- 22/04/12 - Erfgoeddag Fort van Walem - 400 deelnemers

- 05/05/12 – Opening Ecohuis Boom - +-100 deelnemers

- 20/05/12 - Wandeling Sint-Katelijne-Waver 20/5 - > 25 deelnemers

- 17/06/12 - Opening Groene Longen Wandeling in Boom - > 100 deelnemers

- 01/07/12 - 16/09/12 - Wandelzoektocht NP Mechels Broek zomer 2012- >5.000 deelnemers

- 02/09/12 - 4riVIEREN-festival Nijlen - +-2.000 deelnemers

- 05/09/12 - Peter en meter avond Wandelgebied Pallieterland - 20 deelnemers

- 23/09/12 - Langste en Leukste Wandeling, Willebroek - 200 deelnemers

- 29/09/12 - Sappers Willebroek - 24 deelnemers

- 30/09/12 - Opening wandelgebied Pallieterland - > 200 man

- 18/11/12 - Aanplanting Speelbos Rumst - 300 deelnemers

- 18/11/12 - Bosaanplantactie Gasthuisbossen NP SKW - >100 deelnemers

- 18/11/12 - Bosaanplantactie Brede Zeype NP Lier - >100 deelnemers

• Bekendmakingen op activiteiten van derden 2012

- 15/01/12 - Opening Trage Weg Terhagen - > 1000 deelnemers

- 11/02/12 - Contactdag Ankona (infostand) - > 100 deelnemers

- 22/04/12 - Zwaluwententoonstelling PTS Boom - > 300 deelnemers

- 27/05/12 – Dag van het park – Vrijbroekpark Mechelen - >300 deelnemers

- 24/06/12 - Ottertrotter Mechelen - > 25 deelnemers (slecht weer)

- 01/07/12 - Hoevefeesten ‘Op het veld’ te Kessel (Landelijke Gilden) - >500 deelnemers

- 08/07/12 - Big Jump Mechelen - 150 deelnemers

- 30/06/12-30/09/12 – Natuur.Fietszoektocht Aartselaar-Rupelstreek - 600 deelnemers

- 26/08/12 - Oogstfeesten Vrijbroekpark, Mechelen - > 50 deelnemers (slecht weer)

- 02/09/12 - Prominant (infostand werking RL’en van Provincie Antwerpen) – 3.000 deelnemers

- 08/09/12 - Heistse Landbouwdag Wiekevorst - > 3.000 deelnemers

- 22/09/12 - Opening Watertoren Rumst - >250 deelnemers

- 30/09/12 - Opening speelbos Kruiskensberg - >50 deelnemers

• Toelichtingen 2012

- 30/01/12: schepencollege Putte

- 31/01/12: schepen, groendienst en milieuambtenaar Boom

- 13/06/12: milieuraad Lier

- 29/11/12: schepen toerisme, diensthoofd milieudienst en deskundige grondgebiedzaken Niel

- 20/12/12: schepen toerisme en deskundige grondgebiedzaken Niel


106

Fig. 3-19 Infostand RLRL

Gepland 2013

- Scheldehappening (1 april 2013)

- Erfgoeddag (21 april 2013)

- Dag van het park (26 mei 2013)

- Natuurhappening Pinzieleke herleeft (i.s.m. Natuurpunt afdeling Grote Nete - 23 juni 2013)

- Ottertrotter (30 juni 2013)

- Big Jump (14 juli 2013)

- 4riVIERENfestival (1 september 2013)

- Heiste Landbouwdag (14 september 2013)

- …

Financiering en samenwerking

Organisatie activiteiten door partners, loonkost medewerker RLRL via basissubsidies

Gelinkte acties

Alle acties

Financiering en samenwerking

Organisatie activiteiten door partners, loonkost medewerker RLRL via basissubsidies

Gelinkte acties

Alle acties

Actie 25. Educatieve activiteiten hoogstamfruit


RLRL

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels

Partners

Pomona Belgica, Mechelse Pomologen, Houtlandse Tuinsappen (mobiele pers), gemeenten

Doelgroepen

Eigenaars of liefhebbers van hoogstamboomgaarden


107

Doelstelling

Hoogstamfruitboomgaarden en lokale fruitvariëteiten in de kijker zetten, mensen ondersteunen bij het

beheer en aanleg van hoogstamboomgaarden in het werkingsgebied.

Omschrijving

Het werkingsgebied van Regionaal Landschap Rivierenland was vroeger een echte fruitstreek, met

verschillende streekeigen fruitvariëteiten. Ook nu nog zijn de ‘Mechelse pomologen’ actief rond het

thema. Om dit erfgoed opnieuw in de kijker te zetten, ondersteunt RLRL mensen bij aanleg en herstel van

hoogstamfruitboomgaarden, en organiseert educatieve activiteiten rond hoogstamfruit? Via een

veelzijdige opleidingsreeks willen we zoveel mogelijk aspecten aan bod laten komen:

- algemene infoavond (geeft mensen een idee over wat allemaal bij een boomgaard komt kijken

- cursus aanplant, beheer en wintersnoei van hoogstamfruitbomen (theorie en praktijk)

- cursus zomersnoei van hoogstamfruitbomen

- cursus fruitvariëteiten (over smaak, bewaareigenschappen en toepassingsmogelijkheden van een

waaier aan (lokale) variëteiten van vooral appels en peren, om op die manier de soortkeuze bij

eventuele aanleg van een boomgaard te onderbouwen)

- cursus fruithagen (bepaalde lokale variëteiten doen het niet goed op hoogstam; via een fruithaag

kunnen zij toch bewaard blijven en kunnen ook mensen met een kleine tuin genieten van streekeigen

fruit)

- een sappersing op terrein biedt mensen met een hoogstamfruit de mogelijkheid om hun zefgekweekt

fruit tot hoogwaardig sap te verwerken en op die manier een extra (economische) waarde aan

hoogstamfruit te geven

- cursus ‘De boomgaard als biotoop’ (gaat in op de ecologische meerwaarde van een natuurlijk

onderhouden hoogstamboomgaard, de relatie tussen beheer en biodiversiteit, ook van bestuivers en

natuurlijke plaagbestrijders)

Verloop actie


- regelmatig overleg met Mechelse Pomologen en Nationale Boomgaardenstichting

- voorbereiding van de activiteiten (samenstelling programma, aankondigingen in gemeentebladen,

landschapskrant en website, aanmaak cursusmateriaal, afspraken met boomgaardeigenaars ivm

cursuslocatie, afspraken met mobiele sapperser)

- organisatie activiteiten Cursus ‘zomersnoei van hoogstamboomgaarden’, Cursus ‘fruitvariëteiten’,

Mobiele sappersing, informatieavond ‘zelf biologisch fruit kweken’, Basiscursus hoogstamfruit, cursus

streekeigen fruitvariëteiten, cursus streekeigen fruitvariëteiten in een fruithaag

Uitgevoerd 2012

- cursus ‘De boomgaard als biotoop’ in Putte op 24/03/2012

- mobiele sappersing in Willebroek op 29/09/12

- theoriecursus hoogstamboomgaarden in Willebroek op 22/09/12

- praktijkcursus hoogstamboomgaarden in Heist-op-den-Berg (03/11/ 2012)

Sfeerbeelden (links) praktijkcursus hoogstamboomgaarden 2013 (rechts) sappers


108

Gepland 2013

Mobiele sappers in combinatie met een theoriecursus

Praktijkcursus hoogstamboomgaarden in Heist-op-den-Berg (najaar 2013)

Nazorg en opvolging

Cursisten worden op de hoogte gehouden van nieuwe opleidingen en ontvangen de nieuwsbrief van RLRL.

Mensen die interesse hebben om zelf een hoogstamfruitboomgaard aan te leggen of te herstellen krijgen

deskundig advies (RLRL heeft hiervoor een samenwerking met de een specialist van de Mechelse

Pomologen). Resultaten hiervan worden ingevoerd in de GIS-gerelateerde projectendatabank.


Personeels- en werkingskost: RLRL via basissubsidies (gemeenten, provincie, ANB) en via subsidies AOE

Organisatiekost: RLRL via basissubsidies (gemeenten, provincie, ANB) en via subsidies AOE

Gelinkte acties

Actie 6: Hoogstamboomgaarden

Actie 26. Educatieve acties oogst en aanplant autochtone bomen

en struiken


RLRL

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels

Partners

Regionale landschappen, bosgroepen, gemeenten, INBO, ANB, Vereniging voor Bos in Vlaanderen,

Natuurpunt, Provincie Antwerpen

Doelgroepen

Gemeentebesturen, natuurverenigingen, sociale economiebedrijven, brede publiek, kinderen, scholen

Doelstelling

Verschillende doelgroepen en het brede publiek actief betrekken bij de instandhouding van autochtone

bomen en struiken, informatie en advies verstrekken rond het onderwerp, vraag en aanbod van

autochtoon plantgoed vergroten, autochtone zaden oogsten voor opkweek, plantacties ondersteunen.

Omschrijving

RLRL wil de vraag en aanbod aan autochtoon plantgoed verhogen via het betrekken van diverse

doelgroepen bij het thema. Dit doen we door (1) de oogst van autochtone zaden op geïnventariseerde

groeiplaatsen door publiek en door technische ploegen, (2) theoretische en technische kennisverspreiding

over oogst, behandeling en opkweek van autochtone zaden en plantgoed (aan overheden, sociale-

economiebedrijven), en (3) ondersteuning van plantacties met autochtoon plantgoed (samen met diverse

partners). Op die manier wordt het onderwerp bekendgemaakt bij het brede publiek, en wordt werk

gemaakt van de verhoging van het aanbod van autochtoon plantgoed (de geoogste zaden worden

opgekweekt bij boomkwekers en ingegeven in de online databank van het INBO), en gebeuren meer en

meer plantacties met autochtoon plantmateriaal.

Verloop actie


- publieke zaadoogsten, medeorganisatie vorming rond autochtone zaadoogst, oogsten door

technische ploegen van gemeenten op geïnventariseerde locatie(s), , plantacties, bekendmakingen,

verspreiding van autochtoon plantgoed …


109

- communicatie en promotie via artikels landschapskrant, website, gemeentelijke infobladen,

toelichting op studienamiddag-infoavonden, medewerking RLRL bij opstellen “plantwijzer: plantadvies

voor bomen en struiken in de provincie Antwerpen”

Uitgevoerd 2012

- communicatie over het thema en promotie via artikels landschapskrant, website, gemeentelijke

infobladen, eventueel vormingen

- verspreiding van autochtoon plantgoed in werkingsgebied RLRL (voor het eerst met autochtoon

plantgoed opgekweekt uit eigen zaad) aan 41 particulieren (3684 stuks plantgoed van zeven

verschillende soorten).

- ondersteuning plantacties met levering autochtoon plantgoed voor Natuurpuntactie ‘Bos voor

Iedereen’ en geboortebos Lier 800

- Plantacties met autochtoon plantgoed aan speelbos Schensbos, Rumst en Netekant, Berlaar.

Sfeerbeelden van de plantacties Rumst (links) en Sint-Katelijne-Waver (rechts )

Gepland 2013

- 19/02/2013: uitbreiding van 400m bestaande houtkant en aanplant van 300m nieuwe houtkant in

Rumst. Wildbeheereenheid Rupelstreek – Antwerpen-Zuid en Natuurpunt Rupelstreek slaan de

handen in elkaar om natuurlijke verbindingen te creeëren.

- 02/03/2013: JNM Hageland – Zuiderkempen plant 400m doornige haag aan bij landbouwer in

Wiekevorst.

- 05/03/2013: aanplant van een doornige haag, gemengde heg en houtkant van Zwarte els op de

terreinen van zorgboerderij Emiliushoeve te Nijlen. De gasten van dit dagverblijf ontdekken op een

speelse manier verschillende soorten bomen en struiken en steken de handen uit de mouwen om de

aanplant zelf uit te voeren.

- communicatie over het thema en promotie via artikels landschapskrant, website, gemeentelijke

infobladen, eventueel vormingen

- verspreiding van autochtoon plantgoed met autochtoon plantgoed opgekweekt uit eigen zaad aan

particulieren en in werkingsgebied RLRL

- plantactie speelbos Kruiskensberg met autochtoon plantgoed…

Nazorg en opvolging

Deelnemers aan de zaadoogstacties werden achteraf op de hoogte gebracht van de hoeveelheden

geoogste zaden. Ze worden op de hoogte gesteld van onder meer de verkoop van autochtoon plantgoed.


Personeelskost medewerker en organisatiekosten: RLRL via basissubsidies gemeenten, provincie en ANB,

en via subsidies OE; ondersteuning via arbeiders van de gemeenten

Aankoop plantgoed: RLRL via basissubsidies gemeenten, provincie en ANB, en via subsidies AOE

Gelinkte acties




110

Actie 27. Educatieve activiteiten poelen


RLRL

Contactpersoon RLRL

Elly Vaes

Partners

Hyla, Natuurpunt

Doelgroepen

Geïnteresseerden in aanleg of herstel van een poel, poeleigenaars, natuurbeheerders

Doelstelling

Mensen op een aangename manier informeren over de aanleg en het herstel van poelen.

Omschrijving

De infomomenten over poelen kunnen verschillende aspecten behandelen: het RLRL poelenproject , de

ecologie en het manueel onderhoud van een poel, historisch-culturele aspecten van poelen

(vlasrootputten, bomputten, veedrinkpoelen,…)… Doorgaans wordt een theoretisch deel gecombineerd

met een excursie of een praktijkervaring op terrein.

Verloop actie

Uitgevoerd 2011

Organisatie infonamiddag poelen (20/02/11, Berlaar): 40 deelnemers

De infonamiddag bestond uit een theoretisch gedeelte (presentatie over werkwijze RLRL bij poelaanleg-

en herstel, door de eigenaar te tekenen overeenkomst en financiële bijdrage, timing, administratieve

aspecten, te verwachten resultaten, en een presentatie over het belang van poelen als biodiversiteits-

hotspots in een cultuurhistorisch landschap), gevolgd door een gegidste wandeling langs enkele poelen

die RLRL in 2010 aanlegde of herstelde.

Uitgevoerd 2012

Organisatie opleiding ‘Manueel onderhoud van poelen’ (13/10/12, Kessel) i.s.m. Inverde. De voormiddag

spitst zich toe op de basisbeginselen van een poel, het bijhorende waterleven en het beheer. In de

namiddag wordt samen met de cursisten de theorie in de praktijk omgezet en ruimen we manueel een

(deels) verlande poel.

Sfeerbeeld cursus ‘Hoe onderhoud ik mijn poel?’ (13/10/12 in Kessel)

Gepland 2013

In 2013 zal er door RLRL geen cursus – opleiding omtrent poelen georganiseerd worden. Wel zullen er

heel wat nieuwe poelen aangelegd/hersteld worden. Voor deze nieuwe groep poeleigenaars zullen we


111

vanaf 2014 nieuwe vormingen organiseren. In tussentijd kan iedereen voor advies omtrent poelen verder

terecht bij RLRL.

Nazorg en opvolging

Geïnteresseerde deelnemers kunnen een aanvraag indienen voor poelaanleg- en herstel of kunnen voor

verder advies rond poelen bij RLRL terecht.


Personeels- en werkingskost: RLRL via basissubsidies en via subsidies AOE

Organisatiekost: RLRL via projectsubsidies provincie en via subsidies AOE

Gelinkte acties


Actie 5. Poelen

Actie 28. Opleiding ‘Rivierenland-knotteam’


RLRL

Contactpersoon RLRL

Elly Vaes

Partners

Inverde

Doelgroepen

Mensen die brandhout gebruiken en hiervoor de handen uit te mouwen willen steken.

Doelstelling

Brandhoutliefhebbers opleiden die in ruil voor het brandhout knotbomen willen gaan knotten bij

eigenaars van knotbomen die hun bomen niet (kunnen) beheren.

Omschrijving

Brandhoutliefhebbers die deel willen uitmaken van het ‘Rivierenland-knotteam’ volgen verplicht een

opleidingsdag. Deze bestaat enerzijds uit een theoretisch gedeelte over veiligheidsaspecten en de regels

van de kunst van het knotten verschillende knotbomen. Daarna volgt een praktijkgedeelte over veilig

werken met de motorzaag. Knotters krijgen nadien contactgegevens van knotboomeigenaars waar ze

kunnen knotten en zijn daarbij verzekerd door RLRL.

Verloop actie


- promotie via landschapskrant, nieuwsbrief, website en gemeentelijke media

- opleiding van 29 personen tot ‘Rivierenland-knotter’ (14/01/12,Bonheiden): theorie en praktijk o.l.v.

gecertificeerd lesgever. Aan bod komen: persoonlijke veiligheidsmaatregelen, de werking van de

kettingzaag, optimale kettingzaagtechnieken en hoe het brandhout te verwerken. Afsluitend worden

enkele knotbomen in verschillende generatiestadia geknot en de knotwerken besproken en

bediscussieerd.

- knotten van 415 knotbomen op 21 verschillende locaties

Gepland 2013

- uitbreiding van het knotteam van Rivierenland d.m.v. een tweede opleiding tot ‘Rivierenland-knotter’

(+-30 personen, 12/01/13 te Putte)

- uitvoering van nieuwe knotaanvragen (+- 45 aanvragen eind 2012)


112

Sfeerbeeld knotcursus 14/01/2012 te Bonheiden

Nazorg en opvolging

Deelnemers kunnen deel uitmaken van het Rivierenland-knotteam en worden in contact gebracht met

knotboomeigenaars waar ze kunnen knotten in ruil voor brandhout. Knotters zijn verzekerd door RLRL.

Een knotdatabase met knotlocaties en woonplaatsen van de knotters wordt opgemaakt om de

vervoersafstand voor de knotters te beperken, en knotboomeigenaars in de toekomst proactief te kunnen

contacteren bij de aanvang van een nieuwe knotcyclus (±5 jaar voor knotwilgen, -elzen en -populieren, ±6

à 7 jaar voor knotessen en ±8 à 10 jaar voor knoteiken en –haagbeuken).


Personeels- en werkingskost: RLRL via basissubsidies (gemeenten, provincie, ANB) en via subsidies AOE

Organisatiekost: RLRL via subsidies AOE

Gelinkte acties


Actie 29. Educatieve activiteiten zwaluwen


RLRL

Contactpersoon RLRL

Anke Geeraerts

Partners

Natuurpunt, gemeenten

Doelgroepen

Brede publiek

Doelstelling

Mensen op een aangename manier laten genieten van zwaluwen, kennis bijbrengen en informeren over

de nestkastactie van RLRL.

Omschrijving

Om mensen opnieuw in contact te brengen met zwaluwen organiseren we o.a. i.s.m. Natuurpunt en de

gemeenten divers activiteiten rond zwaluwen.

Verloop actie


- voorbereiding zwaluwenproject, zwaluwfietstocht,

- communicatie naar scholen in werkingsgebied RLRL en uitleen zwaluwententoonstelling


113

Uitnodiging zwaluwenfietstocht (10/06/2012 in Lier)

Uitgevoerd 2012

- Gratis verdeling zwaluwbordjes: in 2012 werden de zwaluwbordjes verdeeld, rechtstreeks aan

particulieren van het kunstnestenproject, en onrechtstreeks via de gemeentelijke milieudiensten.

- Het ter beschikking stellen van een zwaluwententoonstelling voor verenigingen, scholen, rusthuizen,

enz.: de zwaluwtentoonstelling werd 8 keer uitgeleend aan scholen en rusthuizen, en tijdens

persmomenten, met name Provinciale School voor Techniek en Tuinbouw te Boom (persmoment en

opendeurdag), OLVI Middenschool Boom (opendeurdag en ophanging nesten), Rusthuis Maria

Boodschap te Niel (ikv zwaluwworkshop), Heilig Hartkerk te Terhagen (opendeurdag), persmoment

Zwaluwenstraat te Rumst, persmoment ophanging huiszwaluwnesten te Lier (Netekanaal).

- Het geven van de zwaluwenworkshop ‘zwaluwen op school’: samen met Natuurpunt werd een

zwaluwenworkshop ‘zwaluwen op school’ opgestart. Deze workshop omvat een interactieve

PowerPoint met werkbladen en educatief materiaal en een bezoek aan een kolonie zwaluwen in de

buurt. Deze workshop werd 3x gegeven in de OLVI Middenschool te Boom (B-stroom). Het materiaal

diende als basis voor een zwaluwworkshop gegevens door een stagiair in de PTS te Boom.

- Het plaatsen van infoborden over zwaluwen: bij de plaatsingen aan de scholen en kerken in de

Rupelstreek werd een gezamenlijk infobord geplaatst door Natuurpunt en RLRL.

- Het organiseren van activiteiten rond zwaluwen: in 2012 werden twee activiteiten rond zwaluwen

georganiseerd:

- Inhuldiging zwaluwenstraat: op 3 juni 2012 werd het Molenveld te Rumst ingehuldigd als

zwaluwenstraat. De bewoners kregen een receptie aangeboden. Kinderen konden een tekening

inkleuren en maakten kans op een mooie prijs. Er werd tevens een infobord ‘zwaluwenstraat’

opgehangen.

- Zwaluwenfietstocht: op 10 juni 2012 fietsten we de zwaluwen achterna te Lier in samenwerking met

Natuurpunt De Wielewaal.

- Het publiceren van een zwaluwenflyer: er werd een beknopte zwaluwenflyer ontworpen en gedrukt

(ca. 400 exemplaren) om inwoners van het werkingsgebied op de hoogte te stellen van de

zwaluwacties van RLRL en Natuurpunt.


114

Sfeerbeelden opening zwaluwenstraat Rumst (links) en workshop PTS Boom (rechts)

Gepland 2013

- Verder verdeling van de zwaluwbordjes aan terreineigenaars met zwaluwnesten

- Zwaluwtentoonstelling: RLRL plant een eigen tentoonstelling te maken in combinatie met het

uitwerken en verspreiden van zwaluwflyer

- Promotie rond uitleen van zwaluwen tentoonstelling voor verenigingen, scholen, rusthuizen, enz.

- Zwaluwenfietstocht: In 2013 zouden we de zwaluwfietstocht willen koppelen aan de fietstocht van de

milieuraad van Lier.

Nazorg en opvolging

Geïnteresseerde deelnemers aan de educatieve zwaluwenactiviteiten kunnen via de nestkastactie van

RLRL gratis kunstnesten ter beschikking krijgen indien ze een geschikte locatie hebben.


Personeels- en werkingskost: RLRL via basissubsidies

Organisatiekost: RLRL via projectsubsidies provincie

Gelinkte acties

Actie 1. Zwaluwen

Actie 30. Otter gespot


Toerisme Rupelstreek Vaartland (hoofdpromotor), RLRL (uitvoering)

Contactpersoon RLRL

Ankatrien Boulanger, Bart Vermylen

Partners

Provincie Antwerpen, Agentschap voor Natuur en Bos, Natuurpunt Educatie, Natuurpunt werkgroep

zoogdieren, Natuurpunt Rupelstreek, Natuurpunt kern Willebroek, Provinciale Groendomeinen -Broek De

Naeyer, W&Z, INBO…

Doelgroepen

Brede publiek, gezinnen en recreanten van binnen en buiten het werkingsgebied van RLRL met apart

educatief en recreatief luik voor scholen en kinderen.

Doelstelling

Het brede publiek laten kennismaken met de terugkeer van otter en bever in Rivierenland. De

hernieuwde aanwezigheid van deze twee zwemkampioenen toont immers aan dat de waterkwaliteit van

onze rivieren en natuurdomeinen erg verbeterd is. Bovendien zijn beide dieren interessante

medebewoners van onze rivierenregio en was hun terugkeer voor velen hét natuurmoment van de

afgelopen jaren.


115

Bever (castor fiber) Otter (lutra lutra)

Omschrijving

1) Via een vaste otter-bever tentoonstelling in het Scheyvaertshof te Blaasveld, Willebroek, willen we

bezoekers informeren over de leefwijze, leefomgeving en typische kenmerken van deze twee zoogdieren.

We leggen uit waarom ze verdwenen zijn en waarom ze zijn terug gekomen.

2) Voor schoolgroepen wordt er in het Broek een educatief otter-bevereiland ontworpen waar kinderen al

doende van naderbij kunnen kennismaken met otter en bever.

3) Verder kan het grote publiek in Broek De Naeyer (provinciedomein) met mogelijke uitbreiding naar

Biezenweide (Natuurpunt) een belevingstraject van otter en bever volgen

Uitgevoerd 2012

- -Op vraag van de Provincie Antwerpen werd er een werkgroep opgericht om de terugkeer van otter

en bever in Rivierenland in de spotlight te plaatsen (23/8)

- -Brainstormsessie betreffende de mogelijkheden en te volgen pistes (5/10)

- -bespreking 3 luik (tentoonstelling, speelzone, wandeltraject) (28/11)

- -vergadering betreffende tentoonstellingsruimte en inrichting (19/12)

Gepland 2013

- Terreinbezoeken om belevingstraject Broek De Nayer en Biezenweide vast te leggen

- Ontwerp belevingstraject Broek de Nayer en Biezenweide

- Opstellen tentoonstelling Scheyvaertshof, Broek te Blaasveld

- Samenstellen educatieve beverrugzakken te gebruiken voor educatief bevereiland, Broek Blaasveld

- Ontwerp bevereiland, Broek Blaasveld

- Officiële opening 3-luik

Nazorg en opvolging

Aangezien de belevingsroute geënt worden op bestaande routestructuren, vergen ze geen extra

onderhoud. Het onderhoud van het educatief materiaal op de route wordt in samenspraak met de

betrokken terreinbeheerders onderhouden. Brochures worden herdrukt bij uitputting van de voorraad.


Personeelskost: deels via projectsubsidies toegekend aan TRVL en RLRL + basissubsidies RLRL

Werkingskost: via projectsubsidies Provincie Antwerpen TRVL

Gelinkte acties


Actie 22: Speelbossen en speelzones, toegankelijke bossen

Actie 31. Zoetwatergetijdenrivieren in de kijker


Diverse organisaties

Contactpersoon RLRL

Anke Geeraerts, Elly Vaes


116

Partners

Natuurpunt, gemeenten, provincie, toerismeverenigingen, waterschappen, WenZ, Sigma, …

Doelgroepen

Recreanten, brede publiek

Doelstelling

Positieve sensibilisatie rond de zoetwatergetijdenrivieren, eigen aan het Rivierenland.

Omschrijving

De zoetwatergetijdenrivieren typeren bij uitstek het Rivierenland. De overstromingsdynamiek van de

getijdenrivieren werd echter in het verleden getemd met hoge dijken. Met de geactualiseeerde

Sigmaplannen komt daar in het werkingsgebied van RLRL weer (deels) verandering in. Op verschillende

locaties zullen Sigmawerken doorgaan: cluster Boven-Dijle, cluster Dijlemonding, cluster Netes. Zo zal bv.

in Heist-op-den-Berg meer dan 500 ha graslanden worden omgezet naar vloeibeemden met

getijdenwerking.

De rivieren zijn ondanks alle antropologische ingrepen nog steeds één van onze meest waardevolle

ecosystemen, en zoetwatergetijdenrivieren zijn in Europa zeer zeldzaam geworden. Rond dit thema wil

RLRL positief sensibiliseren naar een brede doelgroep. Via laagdrempelige activiteiten willen we mensen

laten kennismaken met de natuurlijke rijkdom van de rivieren (tonen wat er leeft in de bodem, onder

stenen, in de waterkolom, het belang aantonen voor watervogels, als natuurverbindingsgebieden,

landschapsvormers, als waterzuiverende entiteiten, … ).

Slikken aan de Zenne-oevers te Leest

Verloop actie


- ondersteuning biodiversiteitszoektocht in de Dijlevallei

- de rivieren kregen een centrale rol op de achterzijde van de wandelkaarten van ‘Wandelnetwerk

Rivierenland’ en ‘Wandelgebied Rivierenland’

- ondersteuning educatieve winterse boottocht op de Rupel en de Dijle, promotie in landschapskrant

- Scheldehappening: lancering Rupelfilm (Nautisch bezoekerscentrum, Boom) en verspreiding naar

verschillende doelgroepen

- participatie thematische werkgroepen Sigma

Uitgevoerd 2012

- opleiding ‘Rivierkenner’ (januari-april 2012) en beschikbaar maken presentaties via website

- mede-organisatie Scheldehappening 2012, met demonstratie-bemonstering van de vissen in de

Rupel, plaatsing infobord, organisatie workshop i.s.m. Natuurpunt Rupelstreek

- festival 4riVIERen (Kessel, 02/09/2012) met o.a. een rondwandeling langs 15 plakkaten met

historische postkaarten van de Nete en bijhorende ‘rivierweetjes’, een fototentoonstelling over de

Nete (zie Fig. 3-20) , gegidste wandelingen langs de rivier, en infostanden van partners (vb. over het

Sigmaplan)


117

Fig. 3-20 Eén van de 15 borden op de rondwandeling met oude postkaarten en rivierweetjes over de Nete

op festival 4riVIEREN (02/09/2012, Kessel)

Gepland 2013

- mede-organisatie Scheldehappening 2013

- Boottocht ‘Stop de tijd/het tij’ in kader van Erfgoeddag 2013

- ‘vier rivieren’-voorjaarswandeling aan het Zennegat gegidst door Rivierkenners

- de tentoonstelling met historische postkaarten van de Nete wordt opnieuw ingezet op evenement

(Natuurhapening Pinzieleke herleeft op 23 juni 2013) en digitaal ter beschikking gesteld via de

website

- festival 4riVIEREN aan de Zenne, met opnieuw een historische postkaartenwandeling, een

fototentoonstelling over de Zenne, gegidste rivierwandelingen en infostanden van partners

- voorbereiding organisatie ‘Rivierkenner II’ (voorjaar 2014)


Personeels- en werkingskost bijdragen RLRL: RLRL via basissubsidies (gemeente, provincie, ANB)

projectkost: RLRL via projectsubsidies provincie of basissubsidies (gemeente, provincie, ANB, OE)

Gelinkte acties

Actie 32. Rivierfilms - Rupelfilm

Actie 33. Opleidingsreeks Rivierkenner

Actie 35. 4riVIERen

Actie 42. Erfgoeddag

Actie 43. Scheldehappening

Actie 32. Rivierfilms


RLRL

Contactpersoon RLRL

Anke Geeraerts, Elly Vaes


118

Partners

Natuurpunt Rupelstreek, Toerisme Rupelstreek-Vaartland, Erfgoed- en Landschapshuis Rupel – provincie

Antwerpen, INBO, WenZ…

Doelgroepen

Recreanten, brede publiek, scholen, …

Doelstelling

Educatie rond de zoetwatergetijdenrivieren, kenmerkend voor het Rivierenland.

Omschrijving

Om inwoners op een aangename manier te laten bijleren over de zoetwatergetijdenrivieren en hun

valleien maakt RLRL laagdrempelige filmpjes over de vier zoetwatergetijdenrivieren in het Rivierenland.

Hierbij worden aspecten als historiek, actuele verandering, erfgoed- en natuurwaarde, belevingswaarde

en toegankelijkheid meegenomen. De films worden gratis verspreid naar de lokale overheden, scholen,

natuurverenigingen, bibliotheken, erfgoedverenigingen, … van de betrokken gemeenten.

Verloop actie

Uitgevoerd 2011

In 2011 realiseerde RLRL samen met Toerisme Rupelstreek-Vaartland en Natuurpunt Rupelstreek een

kortfilm over de Rupel: ‘De Rupel, opnieuw een natuurmonument’. Volgende thema’s komen hierin aan

bod: riviersysteem, natuur, landschap en erfgoed, Sigmaplan en beleving. De film werd gelanceerd tijdens

de Scheldehappening 2011 in het Nautisch Bezoekerscentrum in Boom, is te bekijken op

http://www.rlrl.be/publicaties_video.php en werd gratis verspreid naar overheden, scholen,

natuurverenigingen, bibliotheken, erfgoedverenigingen, … in Rupelstreek-Vaartland.

Cover van de Rupelfilm-DVD

Uitgevoerd 2012

Uit navraag bij verschillende partners bleek er nood aan evaluatiegegevens over het gebruik van de

Rupelfilm zelf. Het bestuur van RLRL besliste om dit in 2013 prioritair uit te voeren mede omdat de

personeelsinzet voor het maken van dergelijke film vrij hoog ligt is het noodzakelijk om dergelijk rapport

op te maken.

Gepland 2013

In 2013 zullen de aanvragers van de Rupelfilm een evaluatieformulier toegestuurd krijgen. Dit analyse

hiervan zal mede bepalen hoe we deze actie verderzetten. Sowieso willen we graag in alle vier seizoenen

beelden draaien waardoor de volgende film pas voor een van de komende jaren zal zijn.

Nazorg en opvolging

Bij de doelgroepen zal gepeild worden of en hoe ze de rivierfilms gebruiken. De films kunnen steeds gratis

aangevraagd worden bij RLRL.


119


Personeels- en werkingskost bijdragen RLRL: RLRL via basissubsidies (gemeente, provincie, ANB)

Projectkost: RLRL via projectsubsidies provincie of basissubsidies (gemeente, provincie, ANB, AOE)

Gelinkte acties



Actie 35. 4 riVIERen



RLRL, Natuurpunt Rupelstreek, Toerisme Rupelstreek-Vaartland

Contactpersoon RLRL

Elly Vaes

Partners

Provincie Antwerpen, INBO, WenZ, Stad Mechelen, Aquafin, ANB, UA, Gidsenbond Scheldelanders,

Koninklijke Gidsenbond Mechelen, Natuurpunt De Wielewaal

Doelgroepen

Gidsenverenigingen, natuurverenigingen, geïnteresseerden

Doelstelling

Kennisverspreiding over de zoetwatergetijdenrivieren in het Rivierenland stimuleren en faciliteren door

een veelzijdige opleidingsreeks aan te bieden aan natuur-, rivier-, en toeristische gidsen en

geïnteresseerden uit het werkingsgebied.

Omschrijving

Regionaal Landschap Rivierenland wil met een opleidingsreeks rond de vier zoetwatergetijdenrivieren,

hun bijhorend ecosysteem en landschappelijk verhaal de kennis bij gidsen en indirect het brede publiek

rond deze thema’s vergroten. Met de opleidingsreeks worden 50 deelnemers opgeleid om de inhoud

nadien zoveel mogelijk door te geven aan anderen. Gidsen en andere geïnteresseerden krijgen zo de kans

een meer verdiepende en verbredende kennis over onze zoetwatergetijdenrivieren op te bouwen.

De opleidingsreeks bestaat uit vijf theoretische vormingsmomenten en drie excursies rond verscheidene

aspecten van het thema ‘zoetwatergetijdenrivieren’, gegeven door gerenommeerde sprekers. Elk

vormingsmoment vindt plaats op een andere riviergebonden locatie in het Rivierenland. Een

opleidingsavond bestaat uit twee sessies van elk 50 minuten presentatie en 20 minuten vragenronde met

tussenin 10 minuten pauze. Daarnaast zijn drie excursies voorzien (boottocht, busexcursie en

valleiwandeling).

Voor de opleidingsreeks is een aparte website opgestart: www.rlrl.be/rivierenkenner.php met alle

informatie over het programma. De inhoud van de presentaties wordt zo volledig mogelijk online

beschikbaar gesteld.

Verloop actie

Uitgevoerd 2011

- brainstorming, uitwerken programma, contacteren sprekers, vastleggen zalen en excursies

- promotie opleiding via landschapskrant, nieuwsbrief en kanalen van partners

- constructie van een website met alle info over de opleiding, waar nadien ook de presentaties op

gezet werden

- afronding inschrijvingen

Uitgevoerd 2012

- verdere organisatie van de details van de opleidingsreeks

- voorbereiding met sprekers

- video-opname van de presentaties


120

- feestelijke afsluiting met uitreiking certificaat aan cursisten

- evaluatie door de cursisten (schriftelijke bevraging) en daarop volgende evaluatievergadering met de

organiserende partners

- CD voor elke cursist met neerslag van alle presentaties, foto’s, persberichten, extra informatie,

deelnemerslijst, programma, en informatie over de organisatoren

Gepland 2013

- brainstorming, uitwerken programma, contacteren sprekers, vastleggen zalen en excursies voor

‘Rivierkenner II’ (voorjaar 2014)

- promotie opleiding via landschapskrant, nieuwsbrief en kanalen van partners

- afronding inschrijvingen

Boottocht op onze zoetwatergetijdenrivieren i.k.v. opleiding ‘Rivierkenner’

Nazorg en opvolging

De cursisten krijgen nadien een neerslag van de opleidingsreeks op CD en worden gestimuleerd om de

opgedane kennis te gebruiken bij gidsbeurten in het werkingsgebied van RLRL.


Personeels- en werkingskost: RLRL via basissubsidies (gemeente, provincie, ANB, AOE)

Projectkost: RLRL via projectsubsidies provincie

Gelinkte acties


Actie 32. Rivierfilms - Rupelfilm

Actie 35. 4riVIEREN

Actie 34. Onbekend onbemind


RLRL


121

Contactpersoon RLRL

Joke Maes, Ankatrien Boulanger, Elly Vaes, Charlotte De Wit, Katrien Proost

Partners

Boerenbond, Kringwerking Boerenbond, VLM, Landelijke Gilden, Natuurpunt en haar lokale afdelingen,

ECO², Agentschap voor Natuur en Bos, Provincie Antwerpen, gemeentebesturen, gemeentelijke diensten

voor landbouw…

Doelgroepen

Landbouwers zonder ervaring met agrarisch natuurbeheer, landbouwers met ervaring met agrarisch

natuurbeheer, natuurverenigingen

Doelstelling

RLRL wil landbouwers op een laagdrempelige manier laten kennismaken met agrarisch natuurbeheer in

verschillende vormen om het draagvlak hiervoor te vergroten. Bovendien kunnen de geïnteresseerde

landbouwers nadien regelmatig betrokken worden bij het uitwerken van (nieuwe) projecten (o.a.

Landschapsbelevenissen, fauna-akkers…) om het inlevingsmoment te verduurzamen. Op termijn zouden

we willen streven naar een samenwerking in de vorm van bijvoorbeeld agrarisch natuurbeheer en/of

gezamenlijke soortbeschermingsprojecten, die kan leiden tot de oprichting van een agrobeheergroep in

een bepaald gebied.

Omschrijving

Op dit moment is er nog geen agro-beheergroep actief in Rivierenland. Ook kan de landbouw in het

bevorderen van de biodiversiteit een prominente rol spelen, zeker in een verstedelijkte omgeving. Een

voorbeeld hiervan is het zoeken naar oplossingen om de bijencrisis aan te pakken. Zowel honingbijen als

wilde bijen gaan de laatste jaren sterk achteruit. Het probleem is deels te verhelpen door wilde bijen

meer leefruimte te geven, samen met een slim natuurbeheer. Zo kunnen er bijvoorbeeld bijenhotels

geplaatst worden. Door in de buurt van landbouwgronden wilde terreinen te beschermen of aan te leggen

zodat er veel wilde bijen in een rijke soortenvariatie kunnen leven, kan men de landbouwproductie

verhogen en het tekort aan honingbijen enigszins opvangen. Deze win-win is nog vaak onbekend.

Bij het vergroten van het vertrouwen tussen landbouw en natuur ligt de uitdaging in eerste instantie in

kennismaken met de kansen en opportuniteiten van een multifunctionele ruimte. Regionaal Landschap

Rivierenland wil in samenwerking met andere (landbouw)organisaties land- en tuinbouwers motiveren

eens bij elkaar op bezoek te gaan. Om dit te realiseren kiest RLRL er voor om een heel laagdrempelige

activiteit te organiseren die een eerste kennismaking met dergelijke initiatieven tot stand brengt.

Concreet wil dit zeggen dat landbouwers die reeds (al is het zeer kleinschalig) ervaringen hebben met

agrarisch natuurbeheer, beheerovereenkomsten, inzaaien van bloemenweiden etc. zullen gevraagd

worden om hun projecten voor te stellen aan andere landbouwers. Het thema van de excursie is gedragen

door hen aangezien ze het zelf mee gekozen hebben.

In eerste instantie gaan we in samenwerking met onze partners op zoek naar land- en tuinbouwers die

openstaan voor een uitstap om iets bij te leren. Via ons fauna-akkerproject komen we ook in contact met

landbouwers die zeer nauw samenwerken met de wildbeheereenheden in de regio. De zoektocht zal

gebeuren door gesprekken op terrein en via mond aan mond reclame. Samen met hen bepalen we de

inhoud van de dag/namiddag. In dezelfde periode organiseren we samen met Natuurpunt Educatie een

voordracht/terreinbezoek over de mogelijkheden voor een bijvriendelijk(er) beheer van

landbouwgebieden (met specifieke aandacht voor bedrijfsvoeringen zoals glasteelt en fruitteelt). Uit

onderzoek blijkt dat bijen - en vooral honingbijen - uitermate belangrijk zijn voor de bestuiving van de

wilde flora en de land- en tuinbouwgewassen. Dit ontmoetingsmoment is opnieuw een aangelegenheid

om landbouwers met interesse in natuurbeheer te ontmoeten.

Verloop actie

Uitgevoerd 2012

Projectvoorstel ‘Onbekend Onbemind’ werd opgemaakt en ingediend ikv ‘Draagvlakverbreding Landbouw

en Milieu’.

Gepland 2013

- Kennismaken met de kansen en opportuniteiten op het terrein


122

- Contacten met landbouwers met ervaring in agrarisch natuurbeheer, beheerovereenkomsten,

draagvlakverbreding voor agrarisch natuurbeheer en soortbeschermingsprojecten

- Bekendmaking in de Landschapskrant (bedeeld in iedere postbus van het werkingsgebied), in de

digitale nieuwsbrief, op de website en in sociale media

- Organisatie van een kwaliteitsvolle en interessante voordracht/terreinbezoek over bijvriendelijk

beheer

- De organisatie van een laagdrempelige excursie georganiseerd voor en door landbouwers (thema

kennismaking met (verschillende vormen van) natuurbeheer): Voorafgaand overleg met partners,

terreinwerk: contacten met mogelijks geïnteresseerde landbouwers, prospectie van mogelijk te

bezoeken locaties, voorbereiding excursie, promotie in eigen media en media partners, excursie

- Samenwerking op poten zetten tussen landbouwers, natuurverenigingen en/of imkers

Nazorg en opvolging

Ontstaan van duurzame samenwerkingsverbanden die een meerwaarde zijn voor de werking van RLRL in

de toekomst ook in het kader van nieuwe projecten:

⁻ Landbouwers en VLM: onder de vorm van beheerovereenkomsten.

⁻ Landbouwers en natuurverenigingen: door het bijvriendelijk inrichten van landbouwgebieden.

⁻ In andere regio’s bestaat er reeds samenwerking tussen imkerij en landbouw. We hopen dat er in

Rivierenland ook kansen ontstaan. Deze samenwerking kan leiden tot wederzijdse voordelen:

bijvoorbeeld imkers halen meer honing binnen en landbouwers halen een betere opbrengst.

⁻ Landbouwers en natuurverenigingen (lange termijn): Landbouwer staat in voor onderhoud en beheer

van natuurgebieden. Landbouwers verdienen een cent bij door hun bijdrage in het beheer.


Project en personeelskosten: deels RLRL en deels gefinancierd door Departement LNE, Departement

Landbouw en Visserij, VLM en ANB.

Gelinkte acties

Actie 8. Fauna-Akkers



Actie 35. 4riVIEREN


RLRL

Contactpersoon RLRL

Bart Vermylen, Flor Verschaeren, Ankatrien Boulanger

Partners

Provincie Antwerpen, TerraNova, Natuurpunt, VMM, ANB, INBO, VLM, heemkundige kring, bosgroepen,

gemeenten, Boerenbond, (voor editie Nete: gemeente Nijlen, WBE Nete & Wimp, Landelijke Gilden

Kessel-Bevel…)

Doelgroep

Brede publiek

Doelstelling

Organisatie van een breed publieksevenement dat de streek en de werking van het regionaal landschap

onder de aandacht brengt, het draagvlak voor natuur en landschap in de streek verhoogt, de

zoetwatergetijdenrivieren in het Rivierenland in de kijker zet en de streekidentiteit verhoogt.

Omschrijving

Om het brede publiek kennis te laten maken met het unieke rivierenlandschap in eigen streek wil RLRL

een grote publiekshappening ‘4riVIERen’ organiseren. I.s.m. verschillende partners willen we ‘s zomers de

zoetwatergetijdenrivieren, het Rivierenland en de werking van RLRL (en betrokken partners) in de kijker

zetten. Het evenement zal elk jaar in een andere gemeente plaatsvinden, telkens aan een andere


123

zoetwatergetijderivier (als eerste de Nete). In het programma kunnen diverse zaken aan bod komen, bv.

geleide wandelingen voor verschillende doelgroepen (families, kinderen…), educatieve sessies rond het

leven in, op en rond de rivier (vistrap, vissen, watervogels, …), kinderanimatie en vertelsessies,

streekgebonden producten…

Verloop actie

Uitgevoerd 2012

- aanvraag bijdrage Terra Nova, stuurgroep 4riVIEREN samenstellen + uitwerken activiteit i.s.m.

gemeenten en organisaties

- promotie via affiches, flyers, website, landschapskrant, persberichten, Facebook, RTV…

- realisatie 4riVIEREN: De Nete beet dit jaar op 2 september de spits af. Het festival vond plaats op de

terreinen van melkveebedrijf Dirk en Kizzy Jacobs-Dockx, Bartstraat 38, Kessel (Nijlen), gelegen aan de

oevers van de Nete, tussen 11u en 18u. We verwelkomden meer dan 2000 enthousiaste bezoekers

die met volle teugen genoten van de belevenissenmarkt de meer dan 20 interactieve stands,

streekproductenkraampjes, strobalenspeelberg, het hoeveterras, de natuurwandelingen, de

melkkoetoeren, het bezoek aan het fort van Kessel, de live muziek, de Nete-honden, het

circusterrein, de oevers van de Nete…

- evaluatie en bijsturing naar editie 2013


124

Sfeerbeelden 4riVIERENfestival 2/09/12

Gepland 2013

- zoeken financiële middelen, zoeken locatie, stuurgroep 4riVIEREN samenstellen + uitwerken activiteit

i.s.m. gemeenten en organisaties en eigenaar terreinen

- promotie via affiches, flyers, website, landschapskrant, persberichten, Facebook, RTV…

- evaluatie

Nazorg en opvolging

Het evenement wordt jaarlijks geëvalueerd en bijgestuurd.


Personeels- en werkingskost: RLRL via basissubsidies (gemeente, provincie, ANB, OE) en met steun van de

gastgemeente

Projectkost: nog financiële middelen zoeken evt. Terra Nova?

Gelinkte acties


Actie 36. Publieke plantactie speelbos Reet


Gemeente Rumst

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels

Partners

Gemeente Rumst (jeugddienst en milieudienst), Lions club Cleydael-Aartselaar, Milieuraad Reet,

Regionaal Landschap Rivierenland, jeugdbewegingen

Doelgroepen

Kinderen en jongeren

Doelstelling

Via een groots publiek plantevenement van een nieuw speelbos kinderen en jongeren op een speelse

manier dichter bij natuur en bos brengen.


125

Omschrijving

RLRL werkte mee aan de opmaak van het inrichtingsplan, leverde autochtoon plantgoed voor de actie en

volgde de uitvoering van de werken op. Naast een persmoment op 14/09/2012 met aanplant van enkele

symbolische hoogstammige bomen ging de aanplant verder op 18/11/2012, waarbij alle kinderen geboren

na 2000 met hun ouders welkom waren om hun boom te planten. Tal van jeugdbewegingen kwamen hun

steentje bijdragen aan de aanplant en wilgenvlechtwerk. Samen met de andere partners werkte RLRL mee

aan de feestelijke inkleding van het openingsevenement.

Verloop actie

Uitgevoerd 2012

- inrichting van het speelbos (opmaak inrichtingsplan, opvolging werken)

- voorbereiding openingsevenement samen met partners

- medeorganisatie plantactie

Sfeerbeelden plantactie speelbos Schensbos (18/11/2012 in Rumst)


Loon- en werkingskost voor bijdrage vanuit RLRL: RLRL via basissubsidies, plantgoed via provinciale

projectsubsidies (DMN)

Gelinkte acties

Actie 22. Speelbossen en speelzones, toegankelijkheid bossen

Actie 37. Publieke opening speelbos Kruiskensberg


Gemeente Nijlen

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels

Partners

Gemeente Nijlen (milieudienst, jeugddienst, milieuraad), Agentschap Natuur en Bos, Regionaal Landschap

Rivierenland

Doelgroepen

Kinderen en jongeren

Doelstelling

Kinderen en jongeren op een speelse manier in contact brengen met het speelbos Kruiskensberg

Omschrijving

RLRL maakte een inrichtingsplan op voor de speelzone in Kruiskensberg, waar een grootschalige eindkap

en dunning uitgevoerd werden. Op 30/09/12 was de officiële inhuldiging van het speelbos in


126

aanwezigheid van schepen van leefmilieu en jeugd Carrie Verrelst. Samen met de andere partners werkte

RLRL mee aan de feestelijke inkleding van het openingsevenement.

Verloop actie

Uitgevoerd 2012

- inrichting van het speelbos (opmaak inrichtingsplan, opvolging werken)

- realisatie wilgentunnel en opleiding vlechtwerk aan gemeentearbeiders

Sfeerbeelden opening en inrichtingswerken Kruiskensberg


Loon- en werkingskost voor bijdrage vanuit RLRL: RLRL via basissubsidies. Inrichtingswerkzaamheden door

gemeente.

Gelinkte acties

Actie 22. Speelbossen en speelzones, toegankelijkheid bossen

Actie 38. Openingen wandeltrajecten Rivierenland


RLRL, gemeenten, toerismeverenigingen, …

Contactpersoon RLRL

Anke Geeraerts, Flor Verschaeren

Partners

Gemeenten, toerismeverenigingen, Natuurpunt, lokale organisaties,...

Doelgroepen

Brede publiek, recreanten van binnen en buiten het werkingsgebied van RLRL

Doelstelling

Zoveel mogelijk mensen laten kennismaken met de wandelroutestructuren die RLRL i.s.m. verschillende

partners realiseert, zodat de waardering voor eigen streek en landschap toeneemt.

Omschrijving

RLRL werkt samen met een brede waaier aan partners aan de afstemming, optimalisatie en

bewegwijzering van het wandelaanbod in haar werkingsgebied. Telkens worden de nieuwe

wandelstructuren feestelijk geopend i.s.m. de betrokken gemeenten en organisaties.

Sinds april 2010 zijn ‘Wandelnetwerk Rivierenland’ en ‘Wandelgebied Rivierenland’ (in de westelijke helft

van RLRL) op terrein bewegwijzerd en op wandelkaart uitgebracht. Zowel in 2011 als in en 2012 werd een

themalus ontwikkeld op het wandelnetwerk. Sinds september 2012 is “Wandelgebied Pallieterland” op

terrein bewegwijzerd en op kaart uitgebracht. Daarmee finaliseerde RLRL haar langverwachte Wandelbox


127

Rivierenland. Op 30 september 2012 werd dit wandelgebied feestelijk en officieel geopend in ter

Speelbergen te Putte. Ook “wandelbox Rivierenland” werd hier voor de eerste maal voorgesteld.

Verloop actie


- Realisatie van Wandelnetwerk RIVIERENLAND en Wandelgebied RIVIERENLAND, organisatie

openingsevenementen (18-25 april 2010), feestelijke inhuldiging Rupelkleiroute (24 juni 2011)

- Communicatie via diverse kanalen zoals de landschapskrant, gemeentebladen, website RLRL,

Marching…

Uitgevoerd 2012

- Participatie aan inhuldiging Trage Weg die de dorpskernen van Reet en Terhagen verbindt (initiatief

provincie)

- :

Sfeerbeelden inhuldiging Trage Weg Terhagen-Rumst (15/01/2012)

- Participatie aan inhuldiging Wandelnetwerk rondom de vallei van de Grote Nete op 22/09/2012

(initiatief TPA)

- Participatie aan evenement Leukste en Langste Wandeling georganiseerd door TPA ter viering van de

afgewerkte wandelnetwerken. RLRL had een informatiestand op de route in Klein-Willebroek

Sfeerbeelden Langste en Leukste Wandeling op 23/09/2012

- Feestelijke inhuldiging Wandelgebied Pallieterland - Netevallei (initiatief RLRL)

- realisatie van het wandelgebied Pallieterland + voorbereiding van het

openingsevenement(vastleggen datum en locatie, partners, programma)

- communicatie: aankondiging openingsevenement in de landschapskrant, gemeentebladen,

website, Facebook, op andere activiteiten (4riVIERENfestival, cursus sappersing, Heistse

Landbouwdag), …In de gemeentebladen van de gemeenten Lier, Berlaar, Putte, Heist-op-den-


128

Berg en Nijlen werd bij de aankondiging van de opening een bon voor een gratis hoeve-ijsje

bijgevoegd.

- op 30 september 2012 werd in domein Ter Speelbergen in Putte het wandelgebied Pallieterland

feestelijk ingehuldigd met medewerking van de betrokken gemeenten, de lokale natuur- en

wandelverenigingen, vrijetijdsverenigingen en partners. Het wandelgebied werd geopend door

het in elkaar puzzelen van de wandelkaart door de schepenen van de gemeenten. Schepen voor

Toerisme van de gemeente Heist-op-den-Berg, Anja Van Dijk, gaf een toespraak en ook

waarnemend coördinator Ankatrien Boulanger gaf een korte toespraak waarin ze “Wandelbox

Rivierenland” voorstelde. Dit is een stevige kunststofdoos die de vier wandelkaarten bevat die

het volledige werkingsgebied van RLRL bestrijken. Men kan nu doorheen het hele Rivierenland

wandelen op twee lussenkaarten en twee knooppuntenkaarten. Op het terrein liep een RLRL

medewerker verkleed als wandelende box die fungeerde als eyecatcher en informatiepunt.

Er waren verschillende geleide wandelingen met erfgoed of natuur als onderwerp. De bezoekers

konden ook op eigen houtje wandelen met, de juist gekochte, wandelkaart Pallieterland of met

het plannetje dat meegegeven werd met het dagprogramma. Op de route van deze wandeling

werd er hoeve-ijs aangeboden door een zuivelboerderij die hoeveproducten verkoopt. Met het

invullen van een fotozoektocht konden de bezoekers leuke prijzen winnen zoals een

stappenteller, een wandelkaart,… ook voor de kinderen was er een bewegwijzerde wandeling

voorzien waarbij ze onderweg letters moesten zoeken die samen een woord vormden. De

kinderprijzen bestonden uit amfibie-fluohesjes, potloden, T-shirts en stappentellers.

De Wandelmarkt bestond uit verschillende standen van volgende organisaties: Toerisme Lier en

Pallieterland, Toerisme Nijlen, Toerisme Putte, Toerisme Heist-op-den-Berg, Natuurpunt de

Wielewaal, Natuurpunt Putte-Grasheide, Trage Wegen Koningshooikt, Regionaal Landschap

Rivierenland, Kempens Landschap, Vlaamse Wandelfederatie en Pasar. Op de eet- en speelweide

stonden volgende standen: microbrouwerij Achilles, Jean Sur Mer met kiblings, ambachtelijke

bakker in het bakhuis en KWB Zonderschot baatte een bar uit. Op de speelweide waren ook

verschillende speeltuigen aanwezig zodat de allerkleinsten zich konden uitleven (aantal

deelnemers: circa 500).


129

Sfeerbeelden Opening Wandelgebied Pallieterland 30/09/2012

Nazorg en opvolging

RLRL maakt blijvend werk van de promotie van het wandelaanbod in Rivierenland via o.a. verkoop van de

wandelkaarten en de organisatie van wandelopeningen en wandelactiviteiten, zodat het verhaal van het

landschap en de natuur in het Rivierenland het brede publiek blijft bereiken via de koppeling aan

recreatief wandelen. Zo was TPA ook aanwezig op de opening van het Wandelgebied Pallieterland.


De organisatie van de wandelopeningsevenementen wordt gedragen door verschillende betrokken

organisaties (RLRL, gemeenten, toerismeverenigingen, …). De realisatie van de wandelroutestructuren zelf

gebeurt met steun van Toerisme Vlaanderen, provincie Antwerpen, gemeenten, Europa, Toerisme

Provincie Antwerpen. Bij sommige promotie-evenementen zijn ook andere partners betrokken (bv. UIT/IN

Mechelen, Natuurpunt, …).

Gelinkte acties






RLRL

Contactpersoon RLRL

Anke Geeraerts

Partners

Natuurpunt Rupelstreek, TPA

Doelgroepen

Wandelhelpers: mensen die meehielpen aan de realisatie van de wandelroutestructuren in RLRL (mee

routes uitwerken, peters en meters van de wandelroutes, leden van de stuurgroep, …)

Doelstelling

De wandelhelpers van de wandelroutestructuren in RLRL jaarlijks op de hoogte brengen van de evoluties

binnen het wandelproject, en hen in de bloemetjes zetten via een hapje en drankje gevolgd door een

geleide wandeling.

Omschrijving

Bij de realisatie van de wandelroutestructuren in RLRL werken we samen met heel wat mensen die

(vrijwillig) mee nadenken over de routes, in de stuurgroep zetelen, routes op terrein gaan controleren,

problemen signaleren, gidsen tijdens wandelingen, mee openingen organiseren, fouten in de


130

bewegwijzering signaleren, peter of meter van een deel van de routes worden, …). Om deze mensen te

informeren, te ondersteunen en te bedanken, organiseert RLRL jaarlijks een ‘wandelhelpersdag’.

Verloop actie

Uitgevoerd 2011

Organisatie eerste wandelhelpersdag op 30/04/11, bezoekerscentrum De Paardenstal in Niel:

Uitgevoerd 2012

Organisatie tweede wandelhelpersdag op 20/05/12, Sint-Michielsdomein in Sint-Katelijne-Waver

- informatief gedeelte (presentatie over terugblik en stand van zaken wandelproject door RLRL en

presentatie over de overgave van het onderhoud van het wandelnetwerk)

- culinair gedeelte met drankjes en veggie-buffet

- natuurgedeelte: geleide wandeling in Sint-Katelijne-Waver langsheen onder meer het nieuwe

vlonderpad aangelegd in januari 2012

Sfeerbeelden Wandelhelpersdag 20/05/12

Gepland 2013

Organisatie derde wandelhelpersdag in de zomer van 2013. Hier zullen ook de nieuwe peters en meters

van het Wandelgebied Pallieterland uitgenodigd worden

Nazorg en opvolging

Wandelhelpers worden geregeld gebriefd over evoluties in het wandelproject en kunnen jaarlijks

deelnemen aan de wandelhelpersdag.


Organisatie- en personeelskost: RLRL via basissubsidies

Gelinkte acties


Actie 38. Openingen wandeltrajecten Rivierenland

Actie 40. Zomerzoektochten

Zomerzoektocht Mechels Broek


Natuurpunt Mechels Rivierengebied

Contactpersoon RLRL

Ankatrien Boulanger

Partners

RLRL


131

Doelgroepen

Het brede publiek, de inwoners van Rivierenland

Doelstelling

Een zeer grote groep recreanten op een actieve manier de veelzijdigheid van de Rupelstreek laten

ontdekken via een breed gepromote zoektocht.

Wandelzoektocht Mechels Broek

Kennismaking met het Mechels Broek, de specifieke fauna en flora en het waardevolle karakter van dit

natuurgebied vlakbij de stad Mechelen. Via deze zoektocht wordt de deelnemers hun nieuwsgierigheid

geprikkeld, krijgen ze zinvolle informatie en beleven ze een fijne namiddag in de vrije natuur.

Natuurfietstocht in Aartselaar en de Rupelstreek

Via een gezinsvriendelijke natuurfietszoektocht de deelnemers laten kennis maken met de mooiste

natuurplekjes van Aartselaar en bij uitbreiding de Rupelstreek.

Omschrijving

Wandelzoektocht Mechels Broek

Aangename wandelzoektocht langsheen de bestaande blauwe wandellus met allerhande interessante

vragen en opdrachten die de bezoeker zijn kennis test over het Mechels Broek. De 2 euro inschrijfgeld

wordt gebruikt voor de bescherming van dit waardevolle gebied. De uitgelote winnaar krijgt een

Natuurpunt-verwendag met een arrangement voor 12 personen.

Natuurfietstocht in Aartselaar en de Rupelstreek

De tocht leidt langs natuurgebieden zoals het Cleydael, Walenhoek, Maaienhoek, Niels Broek en De

Reukens. Je passeert park Solhof in Aartselaar en het park van Boom. Je kan even verpozen in

recreatiedomein De Schorre en je wordt geleid door het toekomstige Stadsrandbos. De route is lusvormig.

Je kan dus overal instappen. Op de verschillende aandachtsplekken zal je gevarieerde vragen kunnen

oplossen. Ook fotovragen zullen je aandacht vasthouden. Soms laten we je even te voet in een

natuurgebiedje stappen

Verloop actie

Uitgevoerd 2012

Medewerking aan promotie voor beide tochten via landschapskrant, website, Facebook, sponsoring

prijzen als wandelkaarten RLRL


Loon- en werkingskost voor bijdrage vanuit RLRL: RLRL via basissubsidies

Bijdrage in drukkosten: RLRL via basissubsidies

Gelinkte acties


Actie 41. Wandelactiviteiten in Rivierenland


RLRL

Contactpersoon RLRL

Anke Geeraerts

Partners

Gidsenverenigingen, Natuurpunt, gemeenten, …

Doelgroepen

Brede publiek

Doelstelling

Inwoners op een aangename manier laten kennismaken met hun eigen omgeving via geleide

wandelactiviteiten.


132

Omschrijving

Gegidste wandelingen zijn een ideale manier om inwoners hun eigen streek te laten beleven en kennis bij

te brengen. RLRL zet zich sterk in voor de optimalisatie van het wandelaanbod in haar werkingsgebied, en

via de organisatie van geleide wandelingen (i.s.m. diverse partners) willen we de nieuwe

wandelstructuren en het omliggende landschap ‘tot bij de mensen brengen’.

Verloop actie

Uitgevoerd 2011

Landschapswandeling Steynehofpad Nijlen (14/08/2011)- 15 deelnemers

Uitgevoerd 2012

Wandeling Stuifzandrug Willebroek (15/04/2012)

Zondag 15 april openden het gemeentebestuur van Willebroek, Natuurpunt kern Willebroek en Regionaal

Landschap Rivierenland het wandelpad op de stuifzandrug. Een nieuw infobord van Wandelnetwerk

Rivierenland werd onthuld aan de voetbalvelden. Tussen 13u30 en 15u wandelden zo'n honderd

enthousiaste natuurliefhebbers langs een wandelroute die speciaal voor deze opening werd uitgestippeld.

Op verschillende plaatsen stonden ervaren gidsen die de wandelaars wat informatie gaven over het

landschap, de natuur en de beheerwerken die de gemeente hier uitvoert.

Voorjaarswandeling Rupelkleiroute Rumst (29/04/2012)

In 2011 publiceerde RLRL i.s.m. gemeente Rumst en verschillende andere organisaties de ‘Rupelkleiroute,

in de voetsporen van Piet van Aken’, een themawandeling op Wandelnetwerk Rivierenland. Deze route

werd op 24/06/11 plechtig geopend, met voorstelling van de wandelbrochure, een groot infobord en 10

kleine infoborden. In het voorjaar van 2012 willen we inwoners opnieuw de kans geven om de

Rupelkleiroute met een gids te beleven.

Wandeling Hombeeks Plateau Mechelen (10/05/2012)

In het Hombeeks Plateau werkt RLRL mee aan een themalus rond het thema landschap en historiek. Bij de

voorbereidingen van de opmaak van de brochure werden de voorgestelde lussen ingewandeld (en

geëvalueerd) door een deel van het personeel van de stad Mechelen tijdens hun personeelsdag.

Wandeling Sint-Michielsdomein - Sint-Katelijne-Waver (20/05/2012)

Op zondag 20 mei bewandelden we een uitgestippelde route langs de knooppunten van het

Wandelnetwerk Rivierenland. Je kon er het nieuwe vlonderpad en een aantal unieke plekjes in de buurt

van het Sint-Michielskasteel ontdekken.


Loon- en werkingskost: RLRL via basissubsidies; organisatiekost soms via specifieke projectsubsidies

Gelinkte acties



Actie 42. Erfgoeddag


Erfgoedcellen, Natuurpunt, …

Contactpersoon RLRL

Tim Ghysels

Partners

Erfgoedcellen, gemeenten, OE, toeristische verenigingen, natuurverenigingen, …

Doelgroepen

Brede publiek


133

Doelstelling

Het brede publiek laten kennismaken met het (landschappelijk) erfgoed in het werkingsgebied van RLRL.

Omschrijving

Erfgoeddag is een sensibiliseringsactie rond cultureel erfgoed voor publiek, sector, pers en beleid in

Vlaanderen en Brussel (Algemene coördinatie: FARO-Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw). Een

feestdag voor het ganse gezin die jaarlijks doorgaat op de eerste zondag na de Paasvakantie. Erfgoeddag

focust op het roerend (voorwerpen) en immaterieel (verhalen, technieken en vaardigheden) cultureel

erfgoed en onderscheidt zich zo van de Open Monumentendag, die zich op het onroerend erfgoed

toespitst. Jaarlijks heeft de Erfgoeddag een ander thema.

Verloop actie

Uitgevoerd 2011

Deelname infosessies voor Erfgoeddag 2012, met als thema ‘Helden’ te Mechelen en te Putte,

kennismaking met de werking van erfgoeddag en om het netwerk van spelers in het erfgoedveld te leren

kennen. RLRL zal in 2012 participeren door ondersteuning en samenwerking bij reeds geplande

activiteiten door partnerverenigingen die aansluiten bij de werkingsthema’s van RLRL.

Uitgevoerd 2012

Mede-organisatie Erfgoeddag 2012 (op 22/04/2012) in Mechelen en Putte.

- ondersteuning Erfgoeddag in Putte (de gemeenten Sint-Katelijne-Waver, Bonheiden, Putte en Duffel

hebben een beurtrol voor de organisatie): uitwerken fietsroute en opmaak brochure in

samenwerking met Pasar Putte. Start van de fietstocht aan het heemmuseum in Putte.

- Ondersteuning Erfgoeddag in het Fort van Walem

Gepland 2013

- Uitwerken eigen activiteit Erfgoeddag 2013: Stop de tijd, met zenuwcentrum rond de Lamotsite in

Mechelen. RLRL linkt het thema van Erfgoeddag met het tij, en hoe het tij het leven van de mensen in

de riviervallei beïnvloedde, soms zelf letterlijk de tijd stopzette.

- Uitwerken tijdelijk infobord met de uren van de getijden op bepaalde belangrijke plaatsen langs onze

zoetwatergetijdenrivieren.

- Ondersteuning Erfgoeddag Niel: Tijdens Erfgoeddag 2013 zal het Scheldeheldenproject: Grachten van

de Broeklei voorgesteld worden aan het publiek. Een project waarbij natuur en erfgoed hand in hand

gaan, en waarbij Natuurpunt samenwerkt met de gemeente Niel, Regionaal Landschap Rivierenland

en het Woon- en Zorgcentrum Maria Boodschap. Voornaamste doelstelling is de oude

afwateringsgrachten langs de historische dreef de Broeklei opnieuw uit te graven en ecologisch in te

richten, ge(co)financierd in het kader van het plattelandsproject Scheldelandschapspark, in opdracht

van de Vlaamse regering. Een ander project, dat nauw aansluit bij deze projecten is het herstel van

een oude vlasrootput langs de Broeklei, een project waarbij erfgoed en natuur intens verbonden zijn.

Op 21 april 2012 staan tussen 12u en 17u de infostands van Natuurpunt en Regionaal Landschap

Rivierenland opgesteld aan de ingang van het WZC Maria Boodschap te Niel.

Nazorg en opvolging

Indien opportuun zal RLRL regelmatig participeren aan Erfgoeddag.


Organisatie Erfgoeddag: Erfgoedcel Mechelen – Erfgoed Rupelstreek, het Niels Erfgoedarchief, de

Cultuurraad Niel, het gemeentebestuur van Niel en de geschiedkundige kring Het Wiel.

Partnerverenigingen

Bijdrage van RLRL (loon- en werkingskost): RLRL via subsidies AOE

Gelinkte acties

Actie 13. Landschapsanimator en landschapsteam


Actie 5. Poelen


134

Actie 43. Scheldehappening


Natuurpunt Rupelstreek en RLRL

Contactpersoon RLRL

Anke Geeraerts

Partners

Rivertours, Natuurpunt Rupelstreek, Toerisme Rupelstreek-Vaartland, Instituut voor Natuur en Bos,

Waterwegen en Zeekanaal, gemeente Boom

Doelgroepen

Recreanten, brede publiek

Doelstelling

Positieve sensibilisatie rond de zoetwatergetijdenrivieren, eigen aan het Rivierenland. Het doel is de

mensen kennis te laten maken met de streek, met als eenheid het rivierenlandschap.

Omschrijving

Het jaarlijkse evenement ‘Scheldehappening’ georganiseerd door Rivertours en RLSD laat recreanten al

varend, fietsend en wandelend genieten van de natuurpracht en erfgoed van de Schelde en zijn zijrivieren

Durme, Dender en Rupel. Omdat rivieren een blauwe draad zijn doorheen de werking van RLRL, neemt

RLRL sinds 2011 actief deel aan dit evenement.

Verloop actie

Uitgevoerd 2011

Doorlopende vertoning Rupelfilm

Uitgevoerd 2012

- Deelname overlegmoment met Rivertours en alle lokale partners – halte Boom

- Productie en plaatsing infobord: vissen in de Rupel

- Organisatie infodorp aan ’t Steencayken te Boom met infostands van TRVL, RLRL, Natuurpunt, vzw De

Steenschuit.

- Organisatie dagprogramma rond zoetwatergetijdenrivieren, zoetwatergetijdendiertjes en vissen in de

Rupel:

o 10u: vertoning Rupelfilm (RLRL, Natuurpunt en TRVL)

o 10u30: Verhalen Zoetwaterrivieren (RLRL en Natuurpunt)

o 11u: bodemdiertjes Rupel (RLRL en Natuurpunt)

o 13u30: presentatie vissen in de Rupel (INBO)

o 14u: onthulling infobord (alle partners)

o 14.15u: bemonstering Rupel (INBO)

o Nautisch Centrum is geopend van 10u tot 16.30u.

- Evaluatievergadering evenement 2012 + voorbereiding Scheldehappening 2013

Gepland 2013

- Deelname overleg ter voorbereiding van het evenement

- Organisatie dagprogramma en activiteiten op de infostand

o Infostands: Toerisme Rupel VaartLand, Regionaal Landschap RivierenLand (RLRL),

Natuurpunt Rupelstreek, Nautisch Centrum (10u-16.30u),

o Aquariums: vissen uit de Rupel. Bemonstering bodemdiertjes uit de Rupel (11u),

o doorlopend vertoning film 'De Rupel... opnieuw een natuurmonument',

o bemonstering visfuiken in de Rupel (15u),

o retro - vis/ligweide met o.m inkleuren tekeningen aprilvissen door kinderen (RLRL -

Natuurpunt - TRVL).

- Evaluatie happening 2013 + voorbereiding happening 2014


135

Sfeerbeelden Scheldehappening 2012


Basissubsidies (gemeente, provincie, ANB)

Gelinkte acties

Actie 31: Zoetwatergetijdenrivieren in de kijker


136

4 Verplichte activiteiten

Conform het ‘Besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling van de regelen voor de voorlopige en

definitieve erkenning van regionale landschappen’ van 08/12/1998 zijn regionale en verplicht om jaarlijks

minstens 2 landschapskranten uit te geven en breed te verspreiden in het werkingsgebied, minstens drie

vormingsactiviteiten voor telkens minstens 25 deelnemers en minstens drie publieksactiviteiten voor

telkens minstens 100 deelnemers te organiseren. Hieronder worden de landschapskrant, de

vormingsactiviteiten en publieksactiviteiten toegelicht. Voor illustratiemateriaal wordt verwezen naar

Bijlage 3, Bijlage 4, Bijlage 5, Bijlage 6 en Bijlage 7.

4.1 Landschapskrant

Regionaal Landschap Rivierenland geeft twee maal per jaar een landschapskrant uit (zie Bijlage 3), die

breed verspreid wordt in het werkingsgebied. De bedeling gebeurt in nagenoeg alle gemeenten bus aan

bus (ook de bussen met sticker ‘geen reclame’); enkele gemeenten kozen voor verdeling via centrale

verdeelpunten en mogelijkheid tot abonneren voor de inwoners (Lier, Nijlen, Niel).

In de landschapskrant van mei 2012 (zie Bijlage 3) kwamen volgende thema's aan bod:







• snoeiwerken zwarte populier gestart

• knoteiken in nood

• verfraaiing poortmuur en afsluiting steenbakkerijcultuur in

Terhaegen

• landschapsherstel ‘vallei van de Bruinbeek’

• geen landschapsanimator zonder landschapsteam


- artikel fauna-akkers: bloemenrijke akkers bieden voedsel- en

schuilgelegenheden

- terugblik


In de landschapskrant van oktober 2012 (zie Bijlage 3) kwamen volgende thema's aan bod:








• herstel poortmuur en kapel Celen

• op zoek naar nieuwe projecten

• nieuwe bossen in Rivierenland

• oproep houtige lijnen in het landschap; bestelformulier

Plant van Hier

- terugblik



137

4.2 Vormingsactiviteiten

Tabel 4-1 toont een overzicht van de vormingen waarvan Regionaal Landschap Rivierenland enige

organisator, hoofdorganisator of medeorganisator was. In Bijlage 4 zijn de deelnemerslijsten opgenomen.

Tabel 4-1 Vormingsactiviteiten 2012

Datum Titel Omschrijving Deelnemers Actie

11-01-12 Rivierkenner sessie 1 Nijlen** Kennismaking met de getijdenrivieren in het

Rivierenland: Nete, Dijle, Zenne en Rupel

50 33

12-01-12 Infoavond wandelgebied oost

Heist-op-den-Berg**

Informatieavond over de nieuwe wandelkaarten

in opmaak voor de inwoners van de betrokken

gemeenten

15 19

14-01-12 Knotcursus Bonheiden* Opleiding 30 knotters in Rivierenland ikv

knotboom zoekt kachel

30 28

25-01-12 Rivierkenner sessie 2 Lier** Ontstaan en geologie van een riviersysteem,

volksgeschiedenis en landschapsevolutie in het

Rivierenland

50 33

08-02-12 Rivierkenner sessie 3 Boom** Biodiversiteit van zoetwatergetijdenrivieren. 50 33

29-02-12 Rivierkenner sessie 4 Klein-

Willebroek**

Geactualiseerd Sigmaplan: waterveiligheid en

natuurinrichting hand in hand.

50 33

03-03-12 Rivierkenner excursie 1

boottocht**

Boottocht door het Rivierenland. 50 33


Mechelen**

Water en samenleving (met gegidste

stadswandeling)

50 33


Sigma**

Blik in de toekomst: bezoek aan het Lippenbroek

(Hamme) en GOG Kruibeke-Bazel-Rupelmonde.

50 33

29-04-12 Voorjaarswandeling

Rupelkleiroute*

Wandeling ‘Rupelkleiroute’ (een themawandeling

op Wandelnetwerk Rivierenland) met gids voor

alle inwoners.

12 41

10-05-12 Personeelsdag stad

Mechelen*

Inwandeling door deel van het personeel van de

stad Mechelen ter voorbereiding van de opmaak

van de themalus-brochure op het Hombeeks

Plateau.

30 20

20-05-12 Wandelhelpersfeest Sint-

Katelijne-Waver*

Jaarlijkse activiteit voor wandelhelpers van de

wandelroutestructuren in RLRL: stavaza

wandelproject, bedanking via hapje en drankje

gevolgd door een geleide wandeling.

15 39

22-05-12 Fietstocht Lessius Hogeschool

Mechelen/Toerisme*

Kennismaking werking RLRL door middel van

fietstocht rond Mechelen.

25 24

03-06-12 Opening Zwaluwstraat

Rumst***

Inhuldiging Molenveld te Rumst als

zwaluwenstraat.

-+30 29

10-06-12 Zwaluwenfietstocht Lier*** Samen met NP De Wielewaal fietsten we de

zwaluwen achterna te Lier.

6 29

22-09-12 Theorie

Hoogstamboomgaarden

Willebroek**

Basiscursus hoogstamfruit: stappenplan naar een

ecologische boomgaard (theorie)

10 25

13-10-12 Onderhoud poelen (Nijlen)** Praktische cursus voor poeleigenaars 13 27

03-11-12 Praktijk

Hoogstamboomgaarden

Itegem**

Praktijkcursus fruitbomen 44 25

* RLRL enige organisator; ** RLRL hoofdorganisator; *** RLRL medeorganisator


138

4.3 Publieksactiviteiten

Tabel 4-2 en Tabel 4-3 toont een overzicht van de publieksactiviteiten waarvan Regionaal Landschap

Rivierenland enige organisator (*), hoofdorganisator (**) of medeorganisator (***) was, of aanwezig met

infostand of toelichting op evenementen van derden (****).

Tabel 4-2 Publieksactiviteiten 2012

Datum Titel Omschrijving bijdrage RLRL Deelnemers Actie

04-03-12 Plantactie The Lions*** Verschillende doelgroepen en het brede

publiek actief betrekken bij plantactie +

aanleveren plantgoed.

30 26

24-03-12 Ophanging nesten Lier*** Aanleveren en organisatie ophangen

zwaluwnesten.

25 29

09-04-12 Scheldehappening Boom** Deelname overlegmoment, productie en

plaatsing infobord: vissen in de Rupel,

organisatie infodorp aan ’t Steencayken

te Boom met infostands,

Organisatie dagprogramma rond

zoetwatergetijdenrivieren,

zoetwatergetijdendiertjes en vissen in de

Rupel

>500 43

15-04-12 Opening Stuifzandrug

Willebroek***

Opening wandelpad op de stuifzandrug +

productie en inhuldiging nieuw infobord.

100 26

22-04-12 Erfgoeddag Fort van Walem*** Ondersteuning organisatie erfgoeddag +

infostand RLRL + RLRL zat aan het

onthaal

400 42

22-04-12 Erfgoeddag Putte Ondersteuning Erfgoeddag in Putte,

uitwerken fietsroute en opmaak

brochure in samenwerking met Pasar

Putte.

+-250 42

05-05-12 Opening Echohuis Boom**** Opmaak en realisatie permanente

tentoonstelling werking RLRL

+-100 24

20-05-12 Wandeling Sint-Katelijne-Waver* RLRL organiseerde een gegidste

wandeling langs de knooppunten van

het Wandelnetwerk Rivierenland

>25 41

17-06-12 Opening Groene Longen

Wandeling in Boom***

Realisatie en uitwerking brochure +

medeorganisatie inhuldiging

>100 38,41

01-07-

12-16-

09/12

Wandelzoektocht NP Mechels

Broek zomer 2012***

Zoektocht in het Mechels Broek, RLRL

ondersteunde het drukwerk

>5.000 40

02-09-12 4riVIEREN Festival Nijlen** Organisatie van een breed

publieksevenement dat de streek en de

werking van het regionaal landschap

onder de aandacht brengt, het draagvlak

voor natuur en landschap in de streek

verhoogt, de zoetwatergetijdenrivieren

in het Rivierenland in de kijker zet en de

streekidentiteit verhoogt

+-2.000 35

05-09-12 Peter en meter avond

Wandelgebied Pallieterland*

Zoektocht naar peters en meters voor de

nieuwe wandelkaart, informatieavond

over werking

20 19

23-09-12 Langste en Leukste Wandeling,

Willebroek***

Infostand langs de Rupeldijk over

werking RLRL

200 41

29-09-12 Sappers Willebroek** Organisatie gelegenheid tot persen van

meegebracht fruit tot sap

24 25

30-09-12 Opening Wandelgebied

Pallieterland**

Inhuldiging nieuwe kaart Wandelgebied

Pallieterland, organisatie evenement en

persmoment + promotie Wandelbox

Rivierenland, infostand RLRL

>200 38


139

18-11-12 Aanplanting Speelbos Rumst*** Plantacties met autochtone bomen en

struiken + toelichting werking RLRL

300 9,26,36

18-11-12 Bosaanplantactie Gasthuisbossen

NP Sint-Katelijne-Waver***

Plantacties met autochtone bomen en

struiken + infostand PvH

>100 9,26

18-11-12 Bosaanplantactie Brede Zeype NP

Lier***

Plantacties met autochtone bomen en

struiken + infostand PvH

>100 9,26

* RLRL enige organisator; ** RLRL hoofdorganisator; *** RLRL medeorganisator, ****RLRL aanwezig op

evenement van derden met toelichting of infostand

Tabel 4-3 Bekendmakingen werking RLRL op evenementen/publieksactiviteiten van derden

Datum Titel Omschrijving bijdrag RLRL Deelnemers

15-01-12 Opening Trage Weg Terhagen Infostand RLRL + organisatie kinderactiviteit –

maak een landschapsschilderij

>1000

11-02-12 Contactdag ANKONA Infostand Antwerpse RL’en >100

24-04-12 Zwaluwententoonstelling PTS

Boom

Uitleen en opbouw zwaluwententoonstelling +

zwaluwworkshop

>300

27-05-12 Dag van het park Onbemande infostand Plant van Hier. >300

24-06-12 Ottertrotter Mechelen Infostand RLRL met promotie 1m² fauna-akkers +

natuureducatieve kinderanimatie

>25

01-07-12 Hoevefeesten ‘op het veld’ te

Kessel (landelijke Gilden)

Infostand Regionaal Landschap Rivierenland met

promoten van Fauna-Akkers en

Landschapsbelevenissen I.

>500

08-07-12 Big Jump Mechelen RLRL springt in Dijle 150

30-06-12-

30/09/12

Natuur.fietszoektocht

Aartselaar-Rupelstreek

RLRL schenkt wandelkaarten voor de winnaars

fietszoektocht

600

26-08-12 Oogstfeesten Vrijbroekpark

Mechelen


uitleg

50(slecht weer)

02-09-12 Prominant infostand werking Regionale Landschappen van

Provincie Antwerpen

>3.000

08-09-12 Heiste Landbouwdag

Wiekevorst


promoten van Fauna-Akkers en

Landschapsbelevenissen I.

>3.000

22-09-12 Opening Watertoren Rumst Infostand RLRL + deelname opening >250

30-09-12 Opening Speelbos

Kruiskensberg

Deelname opening >50

4.4 Terreinacties en acties gericht op participatie van derden aan

natuurbehoud en KLE

Tabel 4-4 toont een overzicht van de terreinacties en acties gericht op participatie van derden aan

natuurbehoud en kleine landschapselementen waarvan Regionaal Landschap Rivierenland initiatiefnemer

en trekker (*), actief maar geen initiatiefnemer (**) of ondersteunend (***) was.

Tabel 4-4 Terreinacties en acties gericht op participatie van derden aan natuurbehoud en kleine

landschapselementen 2012

Titel Gemeente Omschrijving Resultaat 2012 Actie

Zwaluwen** alle Aanbieden nestgelegenheid

voor zwaluwen; inventarisatie

zwaluwkolonies

Uitleen

zwaluwententoonstelling,

zwaluwenworkshop,

infoborden, opmaak

zwaluwflyer…

1

Amfibieën op pad** alle Ondersteuning amfibieën

overzetacties in elke

gemeente met overzetkits

Uitbreiding overzetkits,

oproep overzetters,

opvolging resultaten

2

Vlinders** Heist-op-

den-Berg

Verbetering en uitbreiding

leefgebied via

Voorlopig geen extra

beheerovereenkomsten

3


140

beheerovereenkomsten met

grondeigenaars

Hagen en houtkanten* alle Verspreiding van autochtoon

plantgoed voor hagen en

houtkanten

41 particulieren (3684 stuks

plantgoed van zeven

verschillende soorten)

4

Poelen* alle Herstel en aanleg van poelen 4 poelen aangelegd en 3

poelen hersteld, poel ikv

soortbescherming Niels

Broek, sensibilisatie

5

Hoogstamboomgaarden* alle Advies bij aanleg en herstel

van hoogstamboomgaarden

Advies voor nieuwe

boomgaarden +

aanplantingsplan

boomgaarden

6

Knotboom zoekt kachel* alle Vrijwillige knotters opleiden

die in ruil voor brandhout

knotten bij

knotboomeigenaars

Opleiding knotters, opstart

knotteam Rivierenland,

oproep knotaanbod, 415

knotbomen geknot op 21

locaties…

7

Fauna-akkers* alle Maïsakkerranden inzaaien

met gevarieerde

zaadmengsels

Opstart project, overleg

WBE’s, bestelling en

aanbieden zaadmengsels,

12ha ingezaaid in RLRL,

evaluatie, sensibilisatie…

8

Autochtone bomen en

struiken*

alle Oogst autochtone zaden voor

opkweek tot plantgoed;

inventarisatie autochtone

groeiplaatsen

Beheerplan zwarte

populier,

sensibilisatiepakket PvH ikv

bescherming autochtone

groeiplaatsen, zaadoogst,

bekendmaking Plant van

Hier, aanplantingen,

levering plantgoed

9

Stroomlijnen gemeentelijke

subsidiereglementen*

alle Voorleggen uniform voorstel

subsidiereglementen voor

KLE’s en zwaluwen

Geen verdere acties

omwille van

gemeenteraadsverkiezingen

10

Landschapsherstel

omgeving wandelpaden*

alle Herstel en aanleg KLE en

gebiedsgerichte projecten in

de omgeving van de

wandeltrajecten

Verschillende

herstelprojecten rondom

wandelpaden (aanleg en

herstel KLE):

11

Bedrijfsplanner en

beheerovereenkomsten***

alle Afsluiten

beheerovereenkomsten voor

agro-milieumaatregelen op

landbouwbedrijven

29 extra landbouwers met

beheerovereenkomsten

12

Landschapsanimator en

landschapsteams*

alle Herstel van historische

landschappen en klein

bouwkundig erfgoed in

relictzones en ankerplaatsen

Sensibiliserende acties en

uitvoering terreinprojecten,

promotie bestaand

instrumentarium

landschapsbeleid, herstel

klein bouwkundig erfgoed,

gebiedsgerichte projecten…

13

Landschapsbeheerplan

Kesselse Heide**

Nijlen Uitvoering en communicatie

Landschapsbeheerplan

Deelname

beheercommissie opmaak

landschapsbeheerplan,

opmaak plan +

terreinbezoeken, …

16

Buiten-gewone plekjes* alle Opknappen en vergroenen

van 50 locaties in de provincie

Antwerpen door een

participatieve benadering

(betrekking brede publiek)

Uitwerken projectvoorstel +

indienen dossier

18

Wandelnetwerk en

Wandelgebied

Rivierenland*

Niel, Boom,

Rumst,

Willebroek,

Mechelen,

Afstemming wandelaanbod;

ontwikkeling en

bewegwijzering

wandelknooppuntennetwerk;

Wandelhelpersdag,

realisatie en promotie

wandelbox

19


141

St.-Kat.-

Waver,

Bonheiden

aanmaak wandelkaarten en

infoborden, opvolging

Wandelgebied

Pallieterland*

Lier, Nijlen,

Berlaar,

Putte en

Heist-op-

den-Berg

Afstemming wandelaanbod;

ontwikkeling en

bewegwijzering

wandellussengebied;

aanmaak wandelkaarten,

inspiratieboekjes en

infoborden, opvolging

Wandelgebied

Pallieterland: realisatie

(bewegwijzering, kaart en

inspiratieboekje,

infoborden…), peters en

meters avond, opening op

30/9, nazorg en afwerking,

Netevallei…

19

Themawandellussen** Rumst,

Boom,

Mechelen

Uitwerken van themalussen

op routestructuren

(voorbeeldproject:

Rupelkleiroute)

Realisatie themalus ‘Groene

longenwandeling in Boom’,

plaatsen infobord Ecohuis,

feestelijke opening en

persmoment, voorbereiding

lussen HP + indienen

dossier KBS…

20

Landschapsbelevenissen* Nijlen,

Berlaar,

Putte, Heist-

op-den-Berg

Fietsroute met haltes in het

landschap, toegelicht in een

brochure. Samenwerking

sectoren landbouw, natuur,

toerisme en gemeenten

Herdruk en verdere

verdeling

Landschapsbelevenissen I

21

Speelbossen en

speelzones**

alle Opmaak inrichtingsplannen

voor speelbos +

ondersteuning uitvoering

werken

Herstel poel speelbos

Mechelen, officiële

openingen speelbossen

(SKW, Rumst, Nijlen),

opvolging projectidee

toegankelijke bossen……

22

* RLRL initiatiefnemer en trekker; ** RLRL actief maar geen initiatiefnemer; *** RLRL ondersteunend


142

5 Relatie doelstellingen-activiteiten en geografische spreiding

Tabel 5-1 toont hoe de activiteiten en projecten in 2011-2012 van Regionaal Landschap Rivierenland

corresponderen met de doelstellingen van regionale landschappen, zoals bepaald in het ‘Besluit van de

Vlaamse regering tot vaststelling van de regelen voor de voorlopige en definitieve erkenning van regionale

landschappen’ van 08/12/1998.

Tabel 5-1 Overzicht actiefiches RLRL 2012-2013, met timing en relatie tot doelstellingen

Acties Regionaal Landschap Rivierenland 2012-2013

nr.

act

ie

TITEL ACTIE 20

12

20

13

Nat

uu

rbeh

ou

d

Beh

eer,

her

stel

en a

anle

g K

LE

Lan

dsc

hap

szo

rg

en e

rfgo

ed

Stre

ekei

gen

kara

kter

Nat

uu

red

uca

tie

Rec

reat

ief

med

egeb

ruik

Nat

uu

rrec

reat

ie

Dra

agvl

ak

nat

uu

rdec

reet

Do

elgr

oep

en

1 Soortbescherming zwaluwen x x x x x

2 Amfibieën op pad (ondersteuning overzetacties) x x x x x

3 Vlinders x x x x x x x x

4 Hagen en Houtkanten (promotie, aanleg en herstel) x x x x x x x

5 Poelen (promotie, aanleg en herstel) x x x x x x x

6 Hoogstamboomgaarden (promotie, aanleg en herstel) x x x x x x

7 Knotboom zoekt kachel x x x x x x x x

8 Fauna-akkers x x x x x x x

9 Autochtone bomen en struiken (zaadoogst, beheer en opkweek) x x x x x x x x

10 Stroomlijnen gemeentelijke subsidiereglementen x x x x x x x

11 Landschapsherstel omgeving recreatieve trajecten x x x x x x x x

12 Bedrijfsplanner en beheerovereenkomsten x x x x x x

13 Landschapsanimator en landschapsteams x x x x x

14 Herstel klein bouwkundig erfgoed x x x x

15 Gebiedsgerichte projecten x x x x x x x x

16 Landschapsbeheerplan Kessels Heide x x x x x x x x

17 Streekontwikkeling Rupelstreek x x x x x x x x x x

18 Buiten-gewone plekjes x x x x x x

19 Optimalisatie wandelaanbod in Rivierenland x x x x x x x

20 Themalussen op wandelroutes x x x x x x x

21 Landschapsbelevenissen x x x x x x x

22 Speelbossen en speelzones, toegankelijke bossen x x x x x x x

23 Landschapskrant, website en e-nieuwsbrief x x x x x x x x x x

24 Bekendmaking RLRL op evenementen van partners x x x x

25 Educatieve activiteiten hoogstamboomgaarden x x x x x x x x

26 Educatieve acties oogst en aanplant autochtone bomen x x x x x x x x

27 Educatieve activiteiten poelen x x x x x x x x

28 Opleiding Rivierenland-knotteam x x x x x x x

29 Educatieve activiteiten zwaluwen x x x x x x

30 Otter-gespot x x x x

31 Zoetwatergeti jdenrivieren in de kijker x x x x x x x

32 Rivierfilms - Rupelfilm x x x x x x x

33 Opleidingsreeks Rivierkenner x x x x x

34 Onbekend onbemind? x x x x x

35 4 riVIERen x x x x x x x

36 Publieke plantactie speelbos Rumst x x x x x x x

37 Plechtige opening speelbos Kruiskensberg x x x x x x x

38 Openingen wandeltrajecten Rivierenland x x x x x x

39 Wandelhelpersdag x x x x x x

40 Zomerzoektochten x x x x x x

41 Wandelactiviteiten in Rivierenland x x x x x x x x x x

42 Erfgoeddag x x x x x

43 Scheldehappening x x x x x

Timing Doelstel lingen regionale landschappen


143

In Fig. 5-1 wordt weergegeven hoe de activiteiten en projecten van Regionaal Landschap Rivierenland

uitgevoerd in 2011 gespreid zijn over de verschillende gemeenten van het werkingsgebied. Projecten,

vormingen, publieksactiviteiten en persmomenten zijn met puntvormige symbolen weergegeven;

georganiseerde wandelingen, fiets- of boottrajecten met lijnvormige symbolen; en gebiedsgerichte

projecten met vlakvormige symbolen.

Fig. 5-1 Geografische spreiding van de activiteiten en projecten van RLRL in 2012


144

6 Financieel verslag

6.1 Balans en resultatenrekening 2011

Zie Bijlage 8: boekhoudkundig verslag van erkend accountant, proef- en saldibalans, fiscale balans 2012

Tabel 6-1 en Tabel 6-2 geven een overzicht van de resultatenrekening resp. balans van het boekjaar 2012.

Tabel 6-1 Resultatenrekening RLRL 2012

Inkomsten en uitgaven 2012

DEBET / UITGAVEN CREDIT / INKOMSTEN

60 HANDELSGOEDEREN 19.372,14 70 OMZET 32.539,36

603 onderaannemingen grondwerken 7.615,23 Restfinanciering poelen 10.530,13

604 aankopen autochtoon plantgoed/publicaties 11.756,91 Restfinanciering hoogstamfruit-

hagen-houtkanten 667,72

61 DIENSTEN EN DIVERSE GOEDEREN 213.351,32 Restfinanciering autocht.

plantgoed 3.846,85

6100 Huur en huurlasten huisvesting 1.306,71 Wandelkaarten 13.930,61

6100 Huur en huurlasten cursusruimten en machines 1927,27 Restfinanciering klein bouwkundig

erfgoed 616,55

6100 Onderhoud en herstellingen 998,25 cursus rivierkenner 2550,00

6100 Aannemers 88.483,80 bijdrage activiteiten(Floriade

uitstap) 397,5

6103 Boekhouder 435,6

6103 Sprekers-gidsen-begeleiders activiteiten 1141,4

6103 Sociaal secretariaat 2.998,11 73 LIDGELD, SCHENKINGEN, LEGATEN

EN SUBSIDIES 552.414,65

6103 Ereloon maaltijdcheques 418,34 730 Gemeenten jaarbijdragen/

projectsubsidie 196.719,45

6103 Administratie 148,17 731 Provincie

basissubsidie/projectsubsidie 180.018,20

6103 Lidgelden 440 731 ANB basissubsidie 38.882,75

6103 Interventies 453,3 731 Uitbreiding toelagen gemeenten 59.316,98

6103 Fotografie 118,90 731 PDPO subsidies 13.718,50

6103 Schoonmaak huisvesting 1.630,48 731 OE subsidie landschapsanimator 50.000,00

6103 Stagiairs 2.541,00

6103 Muzikanten 530,42

6104 Kantoorbenodigdheden 801,28

6104 Computers, andere hardware en software 3062,14

6104 Boeken, publicaties, kaartmateriaal, fotokopieën 340,59 74 OVERIGE BEDRIJFSOPBRENGSTEN 527,21

6104 Verzendingskosten, postzegels 1185,15

6104 Dienstverplaatsingen en parking

personeel/vrijwilligers 6.151,28

6104 vzw-kosten 176,2 75 FINANCIËLE OPBRENGSTEN 3.549,78

6105 Verzekeringen (niet personeel) 312,26

6107 Telefonie 2.208,30

6108 Advertenties & publiciteit - documentatie & druk 26.279,33

6108 Advertenties & publiciteit – catering/

geschenken/relatiegeschenken 3.099,77

6108 Advertenties & publiciteit -

tentoonstelling/infoborden 28.003,03

6108 Advertenties & publiciteit - opleidingen 625,82


145

6108 Advertenties & publiciteit - landschapskrant 36.205,76

6108 Advertenties & publiciteit - nieuwsbrief 98,01

6108 Advertenties & publiciteit - evenementen 1.046,75

6108 Educatieve uitstappen 702,50

6110 Bureelbenodigdheden - klein 1.745,51

6110 Klein gereedschap allerlei /sanitaire benodigheden 754,48

6110 Klein gereedschap (project amfibieën) 405,00

6110 Klein gereedschap (wandelproject) 721,00

6110 Klein gereedschap (zwaluwproject) 5.697,68

6110 Klein gereedschap (educatie) 62,46

62 BEZOLDIGINGEN, SOCIALE LASTEN EN PENSIOENEN 274.322,27

63 AFSCHRIJVINGEN, WAARDEVERMINDERINGEN EN

VOORZIENINGEN 3.201,31

64 ANDERE BEDRIJFSKOSTEN 83,12

65 FINANCIËLE KOSTEN 691,47

69 OVERBOEKING 78.009,37

TOTAAL

DEBET 589.031,00

TOTAAL

CREDIT 589.031,00

Tabel 6-2 Balans RLRL 2012

Balans 2012

ACTIEF PASSIEF

2 OPRICHTINGSKOSTEN, VASTE ACTIVA, VORDERINGEN > 1 J 12.231,82 1 EIGEN VERMOGEN, VOORZIENINGEN EN

SCHULDEN 251.902,46

24 Bureelmaterieel, meubilair en rollend materieel in volle

eigendom 3.348,82

1

4 Overgedragen resultaat 176.902,46

28 Diverse waarborgen 8.883,00 1

6

Voorzieningen pensioenen en soortgelijke

verpl. 75.000

4 VORDERINGEN EN SCHULDEN OP < 1 JAAR 37.325,33 4 VORDERINGEN EN SCHULDEN OP < 1 JAAR 210.232,19

40 Handelsdebiteuren 13.894,94 4

4 Leveranciers 50.871,36

4

9 Af te grenzen kosten (voorraad) 23.430,39

4

5 Personeelsvoorzieningen 23.950,83

4

9 Over te dragen opbrengsten 135.410,00

5 GELDBELEGGINGEN EN LIQUIDE MIDDELEN 412.577,50

53 Op meer dan een jaar 198.916,58

55 Standaard banken 213.006,18

57 Kas 654,74

TOTAAL ACTIEF 462.134,65 TOTAAL PASSIEF 462.134,65

De inkomsten in 2012 bestonden hoofdzakelijk uit gemeentebijdragen, provinciale subsidies voor

basiswerking, een toelage van Stad Mechelen, basissubsidies van het Agentschap voor Natuur en Bos,

subsidies van Onroerend Erfgoed, projectsubsidies van de provincie en inkomsten uit de verkoop van

wandelkaarten. De uitgaven bestonden voornamelijk uit personeelskosten en kosten verbonden aan de

werking van het secretariaat en projecten. De vzw heeft op 31/12/2012 nog 37.325,33 € aan openstaande

vorderingen: van handelsdebiteuren (13.894,94 €) en voorraadwaarde (23.430,39 €), en is nog 210.232,19

€ schuldig: aan leveranciers (50.871,36 €), voorzieningen voor vakantiegeld (23.950,83€, conform de

loonlastdocumenten van het sociaal secretariaat), en voorzieningen voor projecten waarvan een deel van

de subsidies reeds in 2012 uitbetaald werden (DMN Provincie Antwerpern) en voorzieningen voor


146

verwachte tekorten nu de extra toelage van de stad Mechelen stopgezet werd – zie ook begroting 2013

(totaal 135.410,00 €).

Het boekjaar 2012 wordt afgesloten met een positief resultaat van 78.009,37€, dat opgeteld bij het

overgedragen resultaat van 2011 (98.893,09€) aanleiding geeft tot een resultaat van 176.902,46€. Samen

met de voorzieningen pensioenen en soortgelijke zoals sociaal passief (75.000 €) komt dit neer op

251.902,46€. Op het einde van 2012 stond er 213.006,18€ euro op de bankrekeningen. Het vermogen van

de vzw komt neer op 462.134,65€.

In het verslag van de erkend accountant over de jaarrekeningen van 2012 wordt aangegeven dat de

boekhouding van de vzw werd onderzocht over de periode 01/01/2012 t/m 31/12/2012 aan de hand van

de voorgelegde bewijsstukken. De accountant bevestigt dat de boekhouding is gevoerd volgens de huidige

wettelijke normen en dat de balans met balanstotaal van 462.134,65€ en de resultatenrekening met een

positief resultaat van 78.009,37€ de financiële toestand en de resultaten van de vzw waarheidsgetrouw

weergeven.

6.2 Begroting 2013

Zie Bijlage 8 en Tabel 6-3: begroting 2013

De inkomsten in 2013 zijn begroot op 530.524,13€, bestaande uit de transfer van het vorig boekjaar,

gemeentebijdragen (77.650,25€), provinciale subsidies (107.000 €), subsidies van het Agentschap voor

Natuur en Bos (62.770,59 €), subsidies Agentschap Onroerend Erfgoed (100.000€). Voor 2013 werden ook

de reeds goedgekeurde subsidiebedragen voor een aantal geplande projecten in 2013 (DMN – LNE –

PDPO – TVL) mee opgenomen. Op deze manier tracht RLRL reeds een deel van de vroegere extra toelage

van stad Mechelen te compenseren.

De uitgaven in 2013 zijn verdeeld over loonkosten voor een 7-koppig team (318.000 € - 1 persoon neemt

voltijds ouderschapsverlof, verlof en onbetaald verlof), werkingskosten (23.000€), aanmaak en helft

bedelingskosten van 2 landschapskranten (27.000 €), reeds geplande prefinanciering voor

subsidieprojecten en andere diverse projectkosten (79.974,13€). Er wordt ook een bedrag voorzien voor

provisie vakantiegeld (24.000 €), opbouw van het sociaal passief (20.000 €), en verenigings- en financiële

kosten (1050€).

Tabel 6-3 Begroting RLRL 2013

Begroting 2013

INKOMSTEN UITGAVEN

79 TRANSFER VORIG BOEKJAAR 78.009,37 62 PERSONEELSKOSTEN 318.000,00

73 SUBSIDIES 401.129,76 61 WERKINGSKOSTEN 23.000,00

Basissubsidie 12 gemeenten 77.650,25

Basissubsidie provincie 107.000,00 61 PROJECTKOSTEN

Toelage stad Mechelen 0,00

landschapskranten 27.000,00

Basissubsidie Agentschap voor Natuur en Bos 61.564,51

projecten divers 79.974,13

Subsidie Agentschap Ruimte en Erfgoed 100.000,00

projecten landschapsanimator 40.000,00

projectmiddelen Provincie Antwerpen 22.000,00

projectmiddelen LNE draagvlakverbreding 7.500,00

projectmiddelen PDPO 31.800,00

projectmiddelen TVL en TRP 25.000,00

62 FISCALE PROVISIE VAKANTIEGELD 24.000,00

70 OMZET 20.000,00 62 OPBOUW SOCIAAL PASSIEF 20.000,00

Restfinanciering particulieren 15.000,00 64 ANDERE VERENIGINGSKOSTEN 300,00

Inkomsten wandelkaarten 5.000,00 65 FINANCIELE KOSTEN 750,00

TOTAAL INKOMSTEN 530.524,13 TOTAAL UITGAVEN 530.524,13


147

Wegens de besparingen bij de Vlaamse overheid bedragen de subsidies van het Agentschap voor Natuur

en Bos en de subsidies van het Agentschap Ruimte en Erfgoed minder dan de oorspronkelijk verwachte

bedragen zoals opgenomen in de meerjarenbegroting van het erkenningsdossier (zie ook verder). De extra

toelage door de stad Mechelen is ook niet meer opgenomen in de begroting omdat deze afliep in 2012.

Aangezien RLRL nog maar sinds 1 december 2010 voorlopig erkend is door de minister bevoegd voor

leefmilieu en sinds 18 juli 2011 erkend is door de minister bevoegd voor onroerend erfgoed, betekenen

deze besparingen vooral een beperking van de uitbouw van ons jong regionaal landschap, eerder dan

bijvoorbeeld een noodgedwongen personeelsinkrimping. Op lange termijn dient er dan ook uitgegaan te

worden van een beperktere groei tegenover de oorspronkelijk verwachte. In de begroting van 2013 zijn

de verminderde subsidiebedragen opgenomen. Voor 2013 kunnen de inkomsten min of meer

gehandhaafd worden omwille van een aantal goedgekeurde subsidiedossiers. Deze vereisen weliswaar

extra personeelsinzet.

6.3 Aanwending verminderde subsidies subsidiërende overheden

Sinds 1 december 2010 is Regionaal Landschap Rivierenland voorlopig erkend door de minister bevoegd

voor leefmilieu en sinds 18 juli 2011 door de minister bevoegd voor onroerend erfgoed. RLRL ontvangt

naast de structurele subsidies van de aangesloten gemeenten en de provincie Antwerpen, nu ook

subsidies van het Agentschap voor Natuur en Bos en het Agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse

Overheid.

Deze middelen worden aangewend om de personeels- en werkingskosten van het huidige vaste team (6

VTE met contract van onbepaalde duur: wnd. coördinator, 2 projectmedewerker, PDPO-

projectmedewerker, landschapsanimator en communicatiemedewerker), en een basisprojectwerking te

garanderen. Extra projecten worden indien mogelijk gefinancierd met aparte subsidies (bv. subsidies van

gemeenten, subsidies van de provincie, Toerisme Vlaanderen, Interreg, Europa, Vlaamse overheid zoals

VLM - LNE - …)

Toelichting bij de subsidies van de Vlaamse Overheid:

• Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) voorziet volgens het uitvoeringsbesluit vanaf het

moment van voorlopige erkenning in principe een jaarlijkse subsidie van zo’n 80.462,54€ (bedrag

o.b.v. indexering 2010) voor een regionaal landschap met de grootte van Regionaal Landschap

Rivierenland. Wegens besparingen werd deze subsidie met zo’n 20% verminderd en bedraagt in

2012 slechts 64.804,58€. In 2013 verlaagt deze subsidie waarschijnlijk nogmaals met 5%. De

subsidies van het ANB worden geïnvesteerd in loon- en werkingskosten en projectkosten voor

natuurgerelateerde projecten. De verminderde subsidies hebben tot gevolg dat minder middelen in

personeel, werking en projecten kunnen worden geïnvesteerd. Voor RLRL heeft dit vooral een

beperkend effect op de groei.

• Het Agentschap Onroerend Erfgoed voorzag in het verleden voor regionale landschappen een

subsidie voor een landschapsanimator vanaf het eerste volledige jaar na ingaan van de voorlopige

erkenning. In december 2010 werd echter een nieuw uitvoeringsbesluit goedgekeurd door de

Vlaamse regering, dat bepaalt dat regionale landschappen die hun voorlopige erkenning behaalden

na 1 januari 2010, voor 1 juni van het jaar volgend op hun voorlopige erkenning door de minister

bevoegd voor leefmilieu, een erkenningsdossier moeten indienen bij de minister bevoegd voor

onroerend erfgoed. Dit erkenningsdossier dient o.a. een visienota over de werking rond

landschappen te bevatten, en een werkprogramma voor het komende jaar. Pas in het jaar volgend

op goedkeuring van dit dossier kan een regionaal landschap aanspraak maken op subsidies. Deze

bestaan uit een basisbedrag van 90.000 €, vermeerderd met 5.000 € per volledige schijf van 5.000

ha relictzone of ankerplaats. Voor RLRL komt dit in totaal neer op 100.000 € (ipv de vroeger

voorziene 125.733 €), bestemd voor loonkosten voor een landschapsanimator, werkingskosten en

projectkosten (uitvoering via zogenaamde landschapsteams). De landschapsanimator heeft als taak

het stimuleren, bemiddelen en motiveren van overheden en particulieren (landbouwers,

grondeigenaars en grondgebruikers…) tot het meewerken aan of realiseren van concrete

thematische en gebiedsgerichte projecten en acties (in ankerplaatsen en relictzones) inzake

landschapszorg, met inzet van het bestaande instrumentarium van het landschapsbeleid. De

bedoeling is om flexibel te werken en in te gaan op kansen die zich aanbieden en te werken op maat

van het werkingsgebied van het regionaal landschap.


148

7 Aanbevelingen adviserende instanties

Bij de beoordeling van het dossier ter aanvraag van de voorlopige erkenning van Regionaal Landschap

Rivierenland vzw werd door de adviserende instanties (gewestelijke MINA-raad, provinciale dienst van het

Agentschap voor Natuur en Bos en centrale diensten van het Agentschap voor Natuur en Bos) een aantal

adviezen geformuleerd. RLRL dient deze adviezen ter harte te nemen en te rapporteren over de

inspanningen om eraan tegemoet te komen. Hieronder worden de betreffende aanbevelingen opgesomd.

In de periode van voorlopige erkenning zal stelselmatig aan de opvolging van deze aanbevelingen gewerkt

worden en zal in het jaarverslag telkens teruggegrepen worden naar deze aanbevelingen. In 2012 ontving

Regionaal Landschap Rivierenland echter begin december 2012 de brief met adviezen van ANB

betreffende de evaluatie van de werking 2011 van RLRL. Deze zullen besproken worden op de Raad van

Bestuur en de Algemene Vergadering op 21/02/2013. De antwoorden en tegemoetkomingen zijn

weergegeven in volgende paragraaf. Het laatste advies van de Minaraad ging over de werking van de

regionale landschappen in 2011 dateert van september 2012.

7.1 Aanbevelingen betreffende de bestuursorganen

7.1.1 Algemene Vergadering

Algemene Vergadering

De Minaraad wijst op het grote aandeel van groep C (erkende vertegenwoordigers voor landbouw-

toerisme-wildbeheer): groep C maakt 43% van het totaal aantal leden uit, en binnen groep C bestaat 48%

uit vertegenwoordigers van de toeristische sector. Deze groep kent hierdoor de op één na grootste

procentuele vertegenwoordiging in de Algemene Vergadering van alle regionale landschappen. De Raad

besluit dan ook dat een evenwichtige inspraak- en taakverdeling extra bewaakt zal moeten worden.

Tevens merkt de Minaraad op dat de landeigenaars niet expliciet zijn opgenomen in de Algemene

Vergadering. Aangezien bos een significant areaal bestrijkt in de provincie Antwerpen, zijn de

boseigenaars niet voldoende vertegenwoordigd.

De Raad van Bestuur ziet het niet als een nadeel dat een zo breed mogelijke groep van

organisaties lid kan zijn van de AV. Mogelijk kan aan een aantal organisaties gevraagd worden of

ze willen overgaan van vast lid naar geassocieerd lid; op die manier krijgen ze evenveel informatie

en hebben in de praktijk nog evenveel kans om input te leveren. Bosgroep Zuiderkempen is als

geassocieerd lid toegetreden tot de Algemene Vergadering sinds 17/02/2011. Daarmee zijn nu

alle bosgroepen die actief zijn in het werkingsgebied van RLRL vertegenwoordigd (Bosgroep

Antwerpen-Zuid was al geassocieerd lid sinds de oprichting van RLRL op 03/07/2008).

7.1.2 Raad van Bestuur

Volgens het verslag van de Algemene Vergadering van 3 juli 2008 is uitgegaan van een maximale invulling

van de Raad van Bestuur. Het ANB - centrale diensten vindt dat een Raad van Bestuur die uit 80% van de

stemgerechtigde leden van de Algemene Vergadering bestaat in verhouding tot de AV te omvangrijk is.

Volgens de vzw-wetgeving moet de AV minstens 1 lid meer tellen dan de RvB, op dat vlak is er dus

geen wettelijk probleem. En ook al klopt het dat een omvangrijke RvB nadelen heeft op vlak van

discussievoering en besluitvorming, is het regelmatig en structureel betrekken van een brede

groep organisaties toch ook erg belangrijk voor het regionaal landschap. Het is wel belangrijk dat

de leden van de RvB regelmatig de vergaderingen bijwonen of minstens een geldige volmacht

geven. Omwille van de gemeenteraadsverkiezingen in 2012 was het niet opportuun om de Raad

van Bestuur af te slanken en bijvoorbeeld een bestuurlijk overleg in te voeren. Met de nieuwe

afvaaardiging van groep A zal er in 2013 actief gepraat worden over mogelijke formules om een

afslanking te bevorderen.

7.1.3 Dagelijks Bestuur

De samenstelling van het Dagelijks Bestuur bestaat uit drie vertegenwoordigers van groep A (provincie en

gemeentebesturen), één vertegenwoordiger van groep B (erkende milieu- en natuurverenigingen) en één

vertegenwoordiger van groep C (erkende vertegenwoordigers voor landbouw-toerisme-wildbeheer). Het

ANB-Antwerpen wijst erop dat de verdeling van de leden van het Dagelijks Bestuur best niet te sterk


149

afwijkt van deze van de Raad van Bestuur. Dit zou tot een oververtegenwoordiging kunnen leiden van een

bepaalde groep in de beslissingen.

In 2013 werd er een nieuw Dagelijks Bestuur gekozen tijdens de Algemene Vergadering

bestaande uit twee vertegenwoordigers van groep A (provincie en gemeentebesturen), één

vertegenwoordiger van groep B (erkende milieu- en natuurverenigingen) en één

vertegenwoordiger van groep C (erkende vertegenwoordigers voor landbouw-toerisme-

wildbeheer). Op deze manier is de oververtegenwoordiging van groep A beperkter dan voorheen.

7.1.4 Algemeen

Het Regionaal Landschap moet voldoende een eigen identiteit ontwikkelen en kan geen instrument

worden van het provinciaal of gemeentelijk beleid.

Hierover waakt de Raad van Bestuur.

Het Regionaal Landschap moet streven naar een meer evenwichtige vertegenwoordiging van mannen en

vrouwen in haar bestuursorganen. De vzw kan zich hiervoor inspireren op de 1/3-regel die van toepassing

is bij de Vlaamse overheid.

Momenteel zetelen 21 vrouwen en 75 mannen als effectief en plaatsvervangend vertegenwoordiger

van de vaste leden in de AV (22% vrouwen), 8 vrouwen en 6 mannen als effectief en

plaatsvervangend vertegenwoordiger van de adviserende leden in de AV (57% vrouwen), 1 vrouwen

en 21 mannen als effectief en plaatsvervangend vertegenwoordiger van de geassocieerde leden in de

AV (5% vrouwen), 8 vrouwen en 31 mannen in de RvB (20% vrouwen) en 1 vrouw en 4 mannen in het

DB (20% vrouwen). De verhouding 1/3 wordt dus meestal niet gehaald; het is namelijk moeilijk om

vrouwelijke vertegenwoordigers te vinden.

Het Regionaal Landschap zit nog in de groeifase. Gelet op de toename van het personeelsbestand

(landschapsanimator) en de projectmiddelen in de begroting van 2012 wordt een verdere groei in het

aantal terreinrealisaties noodzakelijk geacht.

Het klopt dat ook het personeelsbestand is toegenomen sinds de opstart van het regionaal

landschap. Dit uit zicht zeker in het aantal terreinrealisaties. In 2012 werd er ook een

communicatiemedewerker aangeworven ter ondersteuning van de huidige projectmedewerkers en

de communicatie van hun projecten. Eind 2012 kon RLRL in kader van het PDPO project Buiten-

gewone plekjes een extra medewerker aanwerven. De uitvoering maar ook de coördinatie van het

project in de Provincie Antwerpen is de taak van RL Rivierenland.

Regionaal Landschap Rivierenland dient haar werking meer te ‘verkopen’ zodat het draagvlak bij bepaalde

gemeenten of organisaties nog verder toeneemt.

In 2012 werd er ook een communicatiemedewerker aangeworven ter ondersteuning van de huidige

projectmedewerkers en de communicatie van hun projecten. Deze communicatiemedewerker

organiseerde ook mee het eerste eigen rivierenfestival van RLRL in samenwerking met al de

partners van het regionaal landschap. Verder is RLRL er zich van bewust dat de communicatie naar

de (verschillende diensten) gemeenten extra aandacht nodig heeft. Hier zal in 2013 ook extra

aandacht aan besteed worden door middel van toelichtingen over de werking van RLRL specifief

aan de (nieuwe) gemeentebesturen.

De Minaraad meldt volgende blijvende aandachtspunten: de opvolging van lopende en gefinaliseerde

projecten en het expliciet besteden van aandacht aan de instandhoudingsdoelstellingen.

Regionaal Landschap Rivierenland gaat akkoord met deze aandachtspunten. Een voorbeeld van

opvolging is terug te vinden bij het project poelen. Van bij de opstart van het project werd er

vooropgesteld dat aangelegde en herstelde poelen minstens om de drie jaar bezocht zullen worden;

hierbij wordt een foto gemaakt, de evolutie van de poel en de vegetatie beschreven en i.s.m. met de

plaatselijke amfibieënliefhebbers gemonitord. Dit zal voor de eerste maal op gezet worden voor de

12 poelen die in 2010 werden aangelegd en hersteld. Met betrekking tot de aandacht voor

instandhoudingsdoelstellingen zie hoofdstuk 8.


150

7.2 Aanbevelingen betreffende het werkingsgebied

Het werkingsgebied van Regionaal Landschap Rivierenland strekt zich uit over 12 aaneengesloten

gemeenten. In het erkenningsdossier worden bijkomend nog acht extra gemeenten vermeld die

landschappelijk aansluiten bij het werkingsgebied. Om landschappelijke volledigheid na te streven, is de

Minaraad er voorstander van om deze gemeenten in de toekomst in het werkingsgebied op te nemen, op

voorwaarde dat dit lokaal gedragen wordt en een duurzame ontwikkeling van de betrokken open ruimte

ten goede komt. Het ANB - centrale diensten merkt bij deze uitbreidingsperimeter op dat de gemeente

Zemst momenteel deel uitmaakt van het erkend Regionaal Landschap Groene Corridor. Zoals de Minaraad

in zijn advies heeft aangegeven, is naast het landschappelijke criterium ook de affiniteit die een gemeente

heeft met een regio van belang. Dit biedt de beste perspectieven op een ‘duurzaam samenwerkings-

verband’.

In artikel 5 van de statuten wordt de gemeente Duffel vermeld als behorende tot het werkingsgebied

terwijl deze gemeente niet is toegetreden tot het samenwerkingsverband. Het ANB - centrale diensten is

van mening dat ten laatste tegen de aanvraag van een definitieve erkenning van het regionaal landschap

hierover duidelijkheid moet zijn. Indien de gemeente Duffel in de loop van de periode van voorlopige

erkenning niet toetreedt, moeten de statuten ook in die zin worden aangepast. Het regionaal landschap

dient tijdens de duur van de voorlopige erkenning de nodige initiatieven te ondernemen voor de

aansluiting van de gemeente Duffel bij het samenwerkingsverband.

Sinds de gemeenteraadsverkiezingen in 2012 is er opnieuw contact opgenomen met de gemeente

Duffel. RLRL gaf op 8 februari 2013 een toelichting aan een deel van het schepencollege en de

milieuambtenaar van de gemeente Duffel over haar werking en mogelijkheden tot toetreding van de

gemeente tot het Regionaal Landschap. Deze vraag komt in maart 2013 op het schepencollege en

gemeenteraad..

7.3 Administratieve aanbevelingen

Het regionaal landschap neemt de opmerkingen geformuleerd in de adviezen en het eindadvies ter harte.

Het regionaal landschap neemt binnen de maand na haar erkenning contact op met de provinciale dienst

Antwerpen van het ANB om de nodige afspraken te maken over het opstarten van een structureel overleg

tussen de coördinator van het regionaal landschap en het ANB.

Hiertoe werd contact opgenomen met het ANB. Vanuit het ANB werd voorgesteld om op de reeds

bestaande manier te blijven overleggen.

Het regionaal landschap rapporteert herkenbaar en afzonderlijk over de basistaken die het regionaal

landschap uitvoert in het kader van haar basisfinanciering.

Dit zal zo worden opgenomen in de jaarverslagen.

Het herhalen van statutaire bepalingen in een Huishoudelijk Reglement moet vermeden worden.

Het huishoudelijk reglement zal worden aangepast zodat er geen herhalingen meer in voorkomen. De

Raad van Bestuur geeft tijdens de vergadering van 16/06/2011 het mandaat hiervoor.

Het ANB beschouwt de geografische aanduiding van terreinrealisaties of -aanvragen als een meerwaarde

aangezien dit enerzijds opvolging mogelijk maakt van de projecten en anderzijds ook weergeeft waar het

regionaal landschap actief is.

Dit wordt reeds zo gedaan in de jaarverslagen en zal verder zo gedaan worden.

De provinciale dienst ANB-Antwerpen doet de suggestie om de vergaderingen van de Raad van Bestuur

alternerend te laten plaatsvinden in een van de gemeenten uit het werkingsgebied.

Dit wordt sinds 2011 zo gedaan: de 1e RvB vond plaats in Boom; de 2

e in Bonheiden; de 3

e in Lier; de

4e in Berlaar. Het principe werd ook aangehouden in 2012: 1

e RvB vond plaats in Sint-Katelijne-

Waver, 2e RvB vond plaats in Rumst, 3

e RvB vond plaats in Nijlen en de 4

e in Mechelen.

Het ANB-Antwerpen stelt vast dat in de meerjarenbegroting het budget voor projecten niet toeneemt. Er

mag evenwel verwacht worden dat met een toename van het personeel en een uitbreiding van de


151

werking er meer projectmiddelen gegenereerd worden. Dit zal moeten blijken uit de jaarprogramma’s. De

provinciale dienst beveelt ook aan om bij de begrotingsopmaak een voorzichtige inschatting te maken van

de inkomstenzijde omwille van besparingen op de overheidsfinanciën.

De inkomsten worden begroot op basis van het bedrag verminderd met het besparingsbedrag.

7.4 Inhoudelijke aanbevelingen en suggesties

Het regionaal landschap besteedt bij de uitvoering van haar werkingsprogramma 2010-2013 aandacht aan

haar basistaken die zich situeren binnen het doelgroepenbeleid van het natuurbehoud. Deze taken dienen

een essentieel en herkenbaar onderdeel uit te maken van de werking van het regionaal landschap.

Hiervan wordt verder werk gemaakt.

De Minaraad wijst op het voorkomen van stedelijke kernen zoals Mechelen in het werkingsgebied. De

Raad benadrukt dat deze kernen -ook al heeft een dergelijke stadsomgeving in se minder

natuurpotentieel in vergelijking met de omringende landelijke omgeving- een uitermate belangrijke rol

hebben in de draagvlakverbreding en sensibilisatie voor natuurbeleving- en ontwikkeling in de peri-

urbane omgeving. Gezien deze verstedelijkingsdruk in het werkingsgebied, is het belangrijk dat het

regionaal landschap ook initiatieven uitwerkt die op een positieve manier omgaan met deze potentiële

bedreiging van de open ruimte.

RLRL zal extra aandacht besteden aan deze uitdaging.

Buiten de riviervalleien zijn er ook nog tal van verspreid liggende (openbare) bossen, kasteelparken en

kleine landschapselementen aanwezig die een grote uitdaging vormen voor Regionaal Landschap

Rivierenland.

RLRL zal zoeken naar extra kansen rond deze thema’s. De ontwikkeling en het in kaart brengen

van recreatieve trajecten maakt ook dat er een inventarisatie bestaat van de vaak verspreide

bossen en kleine landschapselementen. De ontwikkelde kaarten zijn een communicatiemiddel om

de groene elementen in de kijker te zetten en op die manier het draagvlak voor landschapszorg te

vergroten. In 2012 werden er opnieuw inrichtingsplannen uitgewerkt zowel voor

bosaanplantingen als voor speelbossen.

Daarnaast geeft de provinciale dienst van het ANB nog enkele suggesties mee voor bijkomende acties (in

de evaluatie van het dossier ter voorlopige erkenning alsook in de evaluatie van de werking van 2010): de

aanleg van oeverzwaluwwanden in de vallei van de Rupel (eventueel in samenwerking met Regionaal

Landschap Schelde-Durme), de aanleg van kleine landschapselementen als verbindingselementen tussen

de forten -overwinteringsplaatsen voor vleermuizen- en de omliggende jachtgebieden van de

vleermuizen, een voortgezette aandacht voor de bescherming van de bruine vuurvlinder, actieve

prospectie voor poelaanleg en -herstel i.k.v. soortbescherming van bv. kamsalamander en rugstreeppad,

de locatie van de aandachtsgebieden voor beheerovereenkomsten met landbouwers, meer aandacht voor

landschapsherstel in de omgeving van de wandelpaden.

Omtrent de locatie voor de oeverzwaluwenwand in de Rupelstreek (dit zou gaan over grondresten

in bedrijvenzones in de omgeving van het kanaal Brussel-Willebroek) zal RLRL deze mogelijkheid

onderzoeken. In 2013 zal er werk gemaakt worden van een realisatie van een oeverzwaluwwand

in de Rupelstreek. Wat betreft vleermuizen: RLRL zal de mogelijkheden nagaan. Wat betreft de

bruine vuurvlinder: RLRL zal in 2013 opnieuw een verhoogde aandacht voor dit project hebben.

Wat betreft poelen i.k.v. kamsalamander en rugstreeppad: RLRL zoekt via de werkgroep natuur

van het Strategisch Project Rupel mee naar kansen om de rugstreeppad meer leefruimte te geven

via instandhouding/uitbreiding van o.a. voortplantingspoelen. Voor de kamsalamander zal RLRL

in 2012-2013 verschillende voorstellocaties voor poelaanleg behandelen. Wat betreft de locaties

van aandachtsgebieden voor beheerovereenkomsten: zie kaartje bij actiefiche 12. Wat betreft

landschapsherstel in de omgeving van de wandelpaden: zie actiefiche 11.

Het regionaal landschap zorgt bij de uitvoering van het werkprogramma voor de nodige afstemming met

reeds bestaande initiatieven zoals SIGMA en ‘IHD Kleine Nete’. De Kleine Netevallei is voor een deel

gesitueerd in het Habitatrichtlijngebied ‘Valleigebied van de Kleine Nete met brongebieden, moerassen en

heiden’. ANB-Antwerpen wijst erop dat er bij de uitvoering van het werkprogramma dient afgestemd te

worden op de instandhoudingsdoelstellingen die in ontwerp zijn bij het ANB.


152

Hier zal RLRL aandacht aan besteden. In het kader van het Geactualiseerd Sigmaplan werd reeds

uitvoerig gecommuniceerd bij de opmaak van de Rupelfilm en tijdens ‘Trefdag Rivierenland’. RLRL

maakt ook deel uit van de SIGMA thematische subwerkgroep ‘natuur en recreatie’. In 2012 kwam

het Sigmaverhaal uitvoerig aan bod in de ‘Opleidingsreeks Rivierkenner’. Ook op 4riVIERENfestival

werd er een infostand opgezet over SIGMA.

Fauna-akkers: ANB Provincie Antwerpen geeft volgende aandachtspunten bij de uitvoering: begeleiding

van de WBE’s rond een goede locatiekeuze (bosdecreeet – vergunningen – ontheffingen) en het

bijhouden van de locaties in GIS als evaluatie van het project o.a. in relatie tot natuurverbinding en IHD’s.

De ingezaaide akkerlocaties worden bijgehouden in GIS. 2012 was het eerste jaar dat RLRL fauna-

akkers promootte in haar werkingsgebied. In 2013 zal er (nog) stricter toegekeken worden op de

nauwkeurigheid en accuraatheid van de ingevulde fiches met betrekking tot de akkers. Opnieuw

maken terreinbezoeken deel uit van het project.

Streekontwikkeling Rupelstreek: De rol van het RLRL ligt niet in het uitwerken en afstemmen van visies

binnen het Strategisch project Rupelstreek. Het kan – in een latere fase – wel bijdragen tot de uitvoering

van bepaalde acties

RLRL neemt nota van dit advies en zal hiermee rekening houden in haar werking.

Ontwikkeling ‘wandelnetwerk Rivierenland’ en ‘Wandelgebied Rivierenland’: de rol van een RL ligt in

eerste instantie in de landschappelijke aankleding van de wandelnetwerken en niet zozeer de realisatie

van het recreatief netwerk zelf.

In 2012 finaliseerde RLRL haar Wandelbox Rivierenland. Dit maakt dat er vanaf nu een duidelijk

recreatief netwerk bestaat dat (verder) landschappelijk ingekleed kan worden. In 2012 werden reeds

een aantal landschapszorgprojecten en herstel van klein onroerend erfgoed gerealiseerd langsheen

de recreatieve paden doorheen Rivierenland. Ook werd er een nieuwe themalus in Boom uitgewerkt.

Eind 2012 werden de voorbereidingen voor themalussen in het Hombeeks Plateau opgestart.


153

8 Instandhoudingsdoelstellingen in RLRL

De Habitat- en Vogelrichtlijn vormen samen de hoeksteen van het Europese natuurbeleid. Dit werd

opgebouwd rond twee pijlers: enerzijds het Natura 2000 netwerk van beschermde gebieden en anderzijds

het strikte systeem van soortbescherming. De richtlijnen hebben tot doel het beschermen en herstellen

van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna, waarbij de nadruk ligt op habitats en soorten die op

het Europese niveau bedreigd zijn. Deze zijn in de bijlagen van de richtlijnen opgesomd. Bijlage II van de

habitatrichtlijn bevat dieren plantensoorten waarvan de instandhouding de aanwijzing van speciale

beschermingszones vereist. Bijlage IV bevat dieren plantensoorten die strikt moeten worden beschermd.

Bijlage V bevat dieren plantensoorten waarvan het onttrekken aan de natuur en de exploitatie kunnen

worden onderworpen aan beheersmaatregelen.

De Europese regelgeving is omgezet in Vlaamse wetgevingen. Een essentieel onderdeel ervan is de

realisatie van een Europees ecologisch netwerk van beschermde gebieden, het Natura 2000 netwerk. In

die gebieden, “Speciale beschermingszones” of “vogel- en habitatrichtlijngebieden” genoemd, dienen

maatregelen genomen en randvoorwaarden gesteld om de aanwezig soorten en habitattypen te

behouden of hun toestand te verbeteren. Om aan deze verplichting tegemoet te komen heeft Vlaanderen

beslist eerst gewestelijke instandhoudingdoelstellingen op te maken voor heel Vlaanderen en die

vervolgens te vertalen naar de afzonderlijke Speciale Beschermingszones. Instandhoudingsdoelstellingen

(IHD’s) zijn de doelstellingen voor de instandhouding van de leefgebieden en van de habitats of populaties

van in het wild levende dieren plantensoorten, voor zover vereist op grond van de Vogel- en

Habitatrichtlijn. IHD’s omvatten de doelstellingen en voorwaarden om te komen tot een gunstige staat

van instandhouding voor alle Europees te beschermen habitats en soorten. Daarbij wordt prioriteit

gegeven aan de habitatrichtlijngebieden.

Regionale landschappen kunnen vanuit hun platformwerking een belangrijk meerwaarde bieden bij de

draagvlakvorming van G-IHD’s (gewestelijke niveau doelstellingen), de ondersteuning van het hiervoor

beschikbare instrumentarium en het stimuleren van maatregelen om de doelstellingen hieromtrent te

behalen. Nu al verhogen regionale landschappen de natuurwaarden in het buitengebied (buiten de

erkende natuurreservaten en domeinbossen) enorm via de vele terreingerichte concrete projecten en

acties. Het is daarom duidelijk dat er voor de RL’en een belangrijke taak ligt in het creëren van draagvlak

voor Natura 2000 bij het grote publiek en de betrokken particulieren in het bijzonder. Een overzicht van

de expertise van de regionale landschappen. In het proces en het realiseren van het Natura 2000 netwerk

kunnen de regionale landschappen dus een belangrijke rol vervullen. RL’en beschikken over heel wat

troeven om deze taken op zich te kunnen nemen:

- Ze beschikken over de knowhow van soortgericht werken en gebiedsgericht werken;

- Ze zijn aanvaard als gesprekspartner bij vele actoren die eerder huiverig staan tegenover

natuurbeheer;

- Ze hebben geen beleidstaken of vergunningsbevoegdheid maar zijn draagvlak- en

uitvoeringsgericht;

- Ze benaderen de omgeving via een brede insteek van natuur – landschap – erfgoed;

- Ze beschikken over multi-inzetbare teams met naast biologen en bio-ingenieurs ook

communicatiemedewerkers, erfgoeddeskundigen en educatieve medewerkers;

- Ze spelen vlot in op bijkomende subsidiemogelijkheden als Interreg, Life, PDPO, Leader…

waardoor zij een groot multiplicator effect teweegbrengen en extra middelen kunnen

aantrekken;

- Ze hebben een werking die is afgestemd op de specifieke streek en op de kenmerkende actoren

van de streek, ze leveren passend maatwerk.

8.1 Kansen in RLRL

Delen van het Natura 2000 netwerk liggen op gronden van private eigenaars, lokale overheden,

landbouwers… In de gebieden die in particulier bezit zijn, is in de praktijk weinig of geen aandacht besteed

aan de Europese doelstellingen, tenzij in het kader van het vergunningenbeleid. Het is duidelijk dat er


154

voor de RL’n daarom een grote opdracht ligt in het creëren van draagvlak voor de Natura 2000 gebieden

bij het grote publiek en de betrokken particulieren in het bijzonder. Er zullen inspanningen geleverd

worden om particulieren daadwerkelijk bij te staan via communicatie, educatie, concrete ondersteuning

en het opzetten van samenwerkingsverbanden. Regionaal Landschap Rivierenland kan financiële

ondersteuning en concrete bijstand leveren bij het opmaken van plannen, vergunningen en andere

documenten. Ook bij lokale overheden ontbreekt het vaak aan expertise, tijd en middelen en kunnen

ondersteund worden door het regionaal landschap.

Tabel 8-1 Habitatrichtlijngebieden in RLRL

Naam habitatrichtlijngebied

Code

habitat-richtlijn

Opp. in

RLRL (ha)

% van totale habitatricht-

lijngebied in RLRL

Opp.% van

werkings-gebied RLRL

Bos-en heidegebieden ten oosten van Antwerpen BE2100017 46,74 12,55 0,11

Bossen van het zuidoosten van de Zandleemstreek BE2300044 137,64 36,96 0,32

Historische fortengordels van Antwerpen als vleermuizenhabitats BE2100045 68,18 18,31 0,16

Schelde- en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent BE2300006 119,82 32,18 0,28

Valleigebied van de Kleine Nete met brongebieden, moerassen en heiden BE2100026 128,07 34,39 0,30

Totaal 372,38 100 0,87

In het werkingsgebied van RLRL werden vijf habitatrichtlijngebieden aangeduid (Fig. 8-1). In totaal gaat

het om 372,38 ha habitatrichtlijngebied in RLRL (Tabel 8-1). Elk gebied vraagt om maatwerk dat niet door

één partner kan gedragen en gerealiseerd worden maar door vele handen samen. Al deze gebieden liggen

in een relictzone of een ankerplaats, het werkingsgebied van de landschapsanimator waarover

Rivierenland vanaf 2012 beschikt. Aangezien dat landschapsanimatoren overheden en particulieren

(landbouwers, grondeigenaars en grondgebruikers…) stimuleren, bemiddelen en motiveren tot het

meewerken aan of realiseren van concrete thematische en gebiedsgerichte projecten en acties inzake

landschapszorg, is dit een kans om de instandhoudingsdoelstellingen mee te nemen in een

gebiedsgerichte aanpak. De inzet van de middelen van de landschapsanimator in deze gebieden zullen

echter de instandhoudingsdoelstellingen slechts deels tegemoet komen. De middelen hebben een eigen -

erfgoed- finaliteit die niet steeds gelijk loopt met IHD’s. Indien nodig zullen er extra projectmiddelen

gezocht worden via andere subsidiekanalen. Een aantal habitrichtlijngebieden in Rivierenland zijn in

eigendom van de Natuurpunt zoals het estuarium Schelde-Durme en de bos en heidegebieden ten oosten

van Antwerpen. In het estuarium is er sprake van (project wordt onderzocht) de aanleg van een aantal

extra poelen (in samenwerking met RLRL) wat voor een aantal soorten zoals de kamsalamander ten goede

zou komen. Verder liggen er ook heel wat kansen (oa voor vleermuizen) bij de historische fortengordels

van Antwerpen (Walem, Lier, Koningshooikt en Kessel). In 2013 zal er in samenwerking met ANB en

Bosgroep Antwerpen Zuid actief samengewerkt worden aan landschappelijke integratie van het Fort van

Koningshooikt. Kempens Landschap werkt samen met de stad Lier een masterplan uit voor het fort van

Lier. RLRL overlegt regelmatig met Kempens Landschap om mogelijke opportuniteiten en advies omtrent

IHD’s op te volgen. In Tabel 8-2 worden de habitattypes en habitatrichtlijnsoorten opgelijst die aangeduid

zijn voor de verschillende habitatrichtlijngebieden (niet noodzakelijk allemaal aanwezig in RLRL).

Verschillende acties die Regionaal Landschap Rivierenland plant in 2012 zetten ook in op bepaalde

habitattypes en habitatrichtlijnsoorten maar ook op draagvlakverbreding van een gebiedsgericht

natuurbeleid. Een overzicht:

- Actie 2: Amfibieën op pad

- Actie 5: Poelen

- Actie 9: Autochtone bomen en struiken

- Actie 11: Landschapsherstel omgeving recreatieve omgevingen

- Actie 12: Bedrijfsplanner en beheeroveeenkomsten

- Actie 13: Landschapsanimator en landschapsteams

- Actie 15: Gebiedsgerichte projecten

- Actie 16: Landschapsbeheerplan Kesselse Heide

- Actie 17: Streekontwikkeling Rupelstreek


155

- Actie 25: Educatieve activiteiten poelen

- Actie 30: Otter gespot

- Actie 33: Opleidingsreeks Rivierkenner

Fig. 8-1 Habitatrichtlijngebieden in RLRL

Tabel 8-2 Habitats en habitatrichtlijnsoorten van de habitatrichtlijngebieden in werkingsgebied RLRL

Code habitatrichtlijngebied

BE

21

00

01

7

BE

23

00

00

6

BE

23

00

04

4

BE

21

00

04

5

BE

21

00

02

6

Habitats

1130 Estuaria x

1140 Bij eb droogvallende slikwadden en zandplaten x

1310 Eénjarige pioniersvegetaties van slik- en zandgebieden met Salicornia-soorten en andere zoutminnende planten

x

1320 Schorren met slijkgrasvegetaties (Spartinion) x

1330 Atlantische schorren (Glauco-Puccinellietalia maritimae) x

2310 Psammofiele heide met Calluna- en Genista-soorten x x

2330 Open grasland met Corynephorus- en Agrostis-soorten op landduinen x x x

3110 Mineraalarme oligotrofe wateren van de Atlantische zandvlakten met amfibische vegetatie: Lobelia, Littorellia en Isoëtes

x x

3130 Oligotrofe wateren van het Midden-Europese en peri-alpiene gebied met Littorella- of Isoëtes-vegetatie of met eenjarige vegetatie op drooggevallen oevers (Nanocyperetalia)

x x

3150 Van nature eutrofe meren met vegetatie van het type Magnopotamium of Hydrocharition x

3260 Drijvende Ranunculus-vegetatie van submontane en planitaire rivieren x

4010 Noordatlantische vochtige heide met Erica tetralix x x x

4030 Droge heide (alle subtypen) x x x x

6230 Soortenrijke heischrale graslanden op arme bodems x

6410 Grasland met Molinia op kalkhoudende bodem en kleibodem (Eu-Molinion) x x x


156

6430 Voedselrijke ruigten x x x

6510 Laaggelegen, schraal hooiland (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis) x x

7140 Overgangs- en trilveen x

7150 Slenken in veengronden (Rhynchosporion) x

7210 Kalkhoudende moerassen met Cladium mariscus en Carex davalliana x

7230 Alkalisch laagveen x

9120 Beukenbossen van het type met Ilex- en Taxus-soorten, rijk aan epifyten (Ilici-Fagetum) x x

9130 Beukenbossen van het type Asperulo-Fagetum x

9160 Eikenbossen van het type Stellario-Carpinetum x x

9190 Oude zuurminnende bossen met Quercus robur op zandvlakten x

91E0 Overblijvende of relictbossen op alluviale grond (Alnion glutinoso-incanae) x x x x

Soorten

1040 Leucorrhinia pectoralis - Gevlekte witsnuitlibel x

1096 Lampetra planeri – Beekprik x x

1099 Lampetra fluviatilis – Rivierprik x

1145 Misgurnus fossilis - Grote modderkruiper x

1149 Cobitis taenia - Kleine modderkruiper x x x

1163 Cottus gobio – Rivierdonderpad x x

1166 Triturus cristatus – Kamsalamander x x x

1393 Drepanocladus vernicosus - Geel schorpioenmos x

1831 Luronium natans - Drijvende waterweegbree x x

1614 Apium repens - Kruipend moerasscherm x

1318 Myotis dascyneme – Meervleermuis X

1321 Myotis emarginatus - Ingekorven vleermuis X

1903 Liparis loeselii – Groenknolorchis x


157

Bijlagen

Bijlage 1 Neerleggingsdocumenten

Bijlage 2 Verslagen Algemene Vergadering en Raad van Bestuur

Bijlage 3 Landschapskranten

Bijlage 4 Bewijsstukken vormingsactiviteiten

Bijlage 5 Illustratiemateriaal publieksactiviteiten

Bijlage 6 Publicaties

Bijlage 7 Persartikels

Bijlage 8 Financiële documenten

jaarverslag jaarprogamma 2012-2013

Documents