jaarverslag 2013 laylaota- antwerpenondersteuningsteamantwerpen.be/wp-content/uploads/... ·...
TRANSCRIPT
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen
(OTA) Bijzondere jeugdbijstand vzw
Kerkstraat 159-2060 Antwerpen
03/663.13.63 I i [email protected]
laylaOTA- Antwerpen
Jaarverslag
2013
Voorwoord.
2014 wordt het jaar van behoud en verandering. Het startschot voor de integrale
jeugdhulpverlening in Vlaanderen op 1 maart 2014 luidde immers ook de erkenning in van het
OTA.
We hebben dus iets te vieren. En daarbij hoort een woord van dank. Dank aan alle mensen die
hun schouders zetten onder de werking van OTA. Dank aan alle medewerkers, bestuurders en
vrijwilligers die zich doorheen de jaren engageerden voor een kwalitatieve werking ondanks de
onzekere toekomst die OTA als project kende, het krappe budget en de vaak hoge werkdruk.
Dank aan allen die in OTA geloofden en hun steun betuigden: voorzieningen, consulenten,
medewerkers bij de administratie,…Dank ook aan onze trouwe subsidiegevers.
Zetten we tenslotte nog onze cliënten in de schijnwerpers: opgroeiende jongeren van de eerste,
tweede en intussen derde generatie met een migratie achtergrond. Na 50 jaar migratie zoeken
zij hun weg, soms schuw en twijfelend, dan weer mondig en vol vertrouwen, in een samenleving
die diversiteit nu eens wegduwt en dan weer omarmt. Na 26 jaar blijkt interculturele
bemiddeling nog steeds geen overbodige luxe om elkaar te begrijpen in de breedste zin van het
woord, te laten bestaan en worden en samen een hulpverleningstraject op maat af te leggen.
Ter ere van hen een gedicht van de hand van Ann Huybrechs, oudgediende bij het OTA en op
pensioen vanaf 1 april 2014:
Tweede generatie
Verstrikt tussen ja en nee
en voor en tegen
tussen schaamte en schuld
tussen hechten en haten
voel ik me verlaten
en in ’t nauw gedreven
in het web verweven
van anderen!...
Lijst met afkortingen
BJB Bijzondere Jeugdbijstand CBJ Comité voor de bijzondere jeugdzorg CLB Centra voor Leerlingbegeleiding ECM Etnisch Culturele Minderheden IJHV Integrale JeugdHulpverlening JB Jeugbrigade MOF als Misdrijf Omschreven Feit OTA OndersteuningsTeam Allochtonen OOOC Onthaal, oriëntatie en observatiecentrum POS Problematische Opvoedingssituatie SDJRB Sociale Dienst bij de Jeugdrechtbank ITP Intersectorale ToegangsPoort GM Gemandateerde Voorzieningen MDT Multidisciplinair Team OCJ Ondersteuningscentrum Jeugdzorg
DEEL 1: OTA: beschrijving van het project
1 ALGEMEEN ......................................................................................... 1
2 SUBSIDIES EN ERKENNING ............................................................. 1
3 UITGANGSVISIE ................................................................................. 1
4 DOELSTELLING EN KERNTAKEN .................................................... 1 4.1 Doelstelling ........................................................................................................................................... 1 4.2 Doelgroep ............................................................................................................................................. 2 4.3 Kerntaken.............................................................................................................................................. 2
1 ONDERSTEUNING IN CONCRETE DOSSIERS .............................. 3 1.1 Algemene caseload 2013 ....................................................................................................................... 3 1.2 Specifiek ............................................................................................................................................... 5
1.2.a Totale caseload ................................................................................................................................ 5
2 VORMING EN METHODIEKONTWIKKELING ................................. 12 2.1 Vormingscyclus ‘Hulpverlening aan allochtone jongeren in de BJB’ en follow-upvorming. ................... 12
2.2.b Studenten....................................................................................................................................... 13 Zoals ieder jaar zijn we vaak ingegaan op vragen van studenten voor informatie en hulp bij schoolse
opdrachten, onderzoeken en eindwerken. ................................................................................................. 13
3 INTEGRALE JEUGDHULPVERLENING (IJH) EN VERTEGENWOORDIGINGEN ............................................................... 14
3.1 IJH ....................................................................................................................................................... 14 3.2 Vereffeningsfonds en Comité V ............................................................................................................ 14 3.3 Vlaams Welzijnsverbond – Coördinatiecomité Antwerpen .................................................................... 14
1 PERSONEEL ..................................................................................... 15 1.1 Algemeen ............................................................................................................................................. 15 1.2 Co-bemiddelaars .................................................................................................................................. 16 1.3 Stagiairs .............................................................................................................................................. 16 1.4 Opleidingen, vormingen en bijscholingen personeel .............................................................................. 17
2 INTERNE BIJEENKOMSTEN ............................................................ 18 2.1 Teamvergadering.................................................................................................................................. 18 2.2 De Raad van Bestuur ............................................................................................................................ 18 2.3 Werkgroep OTA’s Vlaanderen ............................................................................................................. 18
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 1
Deel 1: OTA. Beschrijving van het project.
1 Algemeen
Sinds 1988 streeft het Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen (OTA) naar een zo
optimaal mogelijke jeugdhulpverlening voor alle etnisch-culturele minderheden (hierna ECM
genoemd) in de provincie Antwerpen. Het overbruggen van de afstand tussen de leefwerelden
van allochtone jongeren, hun ouders en de jeugdhulpverleners is nog steeds geen sinecure mede
door de sterk toegenomen culturele diversiteit en de diversiteit in leefcontexten van jongeren.
In de jaren ’90 werd volop gesleuteld aan de methodiek en werd de oorspronkelijke doelgroep
(Marokkaanse en Turkse gezinnen) gaandeweg uitgebreid naar alle etnisch-culturele
minderheden waaronder ook de Niet Begeleide Buitenlandse Minderjarigen. Eind jaren ’90
zetten we een samenwerking op met vrijwilligers (later cobemiddelaars genoemd) om hieraan
tegemoet te komen.
2 Subsidies en erkenning
De werking werd bij haar ontstaan opgenomen als preventieproject in de sector Bijzondere
Jeugdbijstand (BJB) van de Vlaamse Gemeenschap. Daarnaast ontvangt het
Ondersteuningsteam jaarlijks een subsidie van de provincie Antwerpen.
In toenemende mate wordt door het OTA in Antwerpen ingezet op coaching en vorming.
Daarnaast willen we een open aanbod mogelijk maken voor advies- en coachingsvragen van
aanverwante sectoren in het kader van de Integrale Jeugdhulpverlening.
In 2013 werden de eerste stappen richting erkenning gezet. De erkenning werd toegekend vanaf
1 maart 2014.
3 Uitgangsvisie
Iedere minderjarige (en zijn gezin) heeft recht op een kwalitatieve en adequate hulpverlening.
De jeugdhulpverlening moet dit recht als een gelijkwaardig recht voor alle hulpvragers hard
maken in organisatie, aanpak en methodiek. Dit gelijkwaardig recht vereist dat er voor kinderen
en jongeren en hun gezinnen afkomstig uit etnisch-culturele minderheden, extra inspanningen
moeten geleverd worden om hulpverlening op maat te bieden1.
4 Doelstelling en Kerntaken
4.1 Doelstelling
Het Ondersteuningsteam stelt zich tot doel de hulpverlening in de Bijzondere Jeugdbijstand
0te optimaliseren ten aanzien van jongeren en gezinnen uit etnisch-culturele minderheden die
zich in een Problematische Opvoedingssituatie (POS) bevinden of die omwille van een als
Misdrijf Omschreven Feit (MOF) in contact komen met diensten van de Bijzondere
Jeugdbijstand.
1 De uitgebreide visie en werking van de Ondersteuningsteams Allochtonen Vlaanderen wordt beschreven in
onze concepttekst.
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 2
4.2 Doelgroep
De doelgroep van het Ondersteuningsteam bestaat enerzijds uit de consulterende diensten en
voorzieningen die het Ondersteuningsteam kunnen inschakelen en anderzijds uit de
minderjarigen en hun gezinnen (ook ‘doelwitgroep’ genaamd) die bereikt worden via
ondersteuning in concrete dossiers.
4.3 Kerntaken
Het ondersteuningsteam realiseert deze doelstellingen door de uitoefening van volgende
kerntaken:
Ondersteuning van de professionelen uit zowel verwijzende instanties als uit voorzieningen
binnen de Bijzondere Jeugdbijstand in de concrete hulpverlening aan kinderen, jongeren en
hun gezinnen uit etnisch-culturele minderheden.
Vorming van de professionelen die werken met kinderen, jongeren en gezinnen uit
etnisch-culturele minderheden.
Pro-actief en beleidsbeïnvloedend werken en pleitbezorger zijn van kinderen, jongeren en
gezinnen uit etnisch-culturele minderheden
4.4 Methodiek.
Het ondersteuningsteam gaat er vanuit dat niet zozeer het verschil in cultuur maar wel de
wijziging van de context (omwille van migratie, vlucht of vertrek uit het land van herkomst)
aan de basis ligt van heel wat probleemsituaties met allochtonen jongeren.
In de ondersteuning van de aanmeldende dienst of consulent worden drie basis methoden
(overleg, verkennen & herkaderen en bemiddelen) gebruikt om de verwevenheid van de
problematische opvoedingssituatie met inter- en intraculturele mechanismen te expliciteren.
Per individuele aanmelding van een allochtone jongere moet bekeken worden of de interventie
van het Ondersteuningsteam een meerwaarde kan betekenen.
Deze methoden blijven onveranderd de kern uitmaken van onze interventies. In de bijlage
achteraan wordt er dieper op ingegaan.
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 3
Deel 2: KERNTAKEN
1 Ondersteuning in concrete dossiers
Onderstaande cijfers en opsommingen proberen een beeld te scheppen hoe we vorm geven aan
onze ondersteuningsopdracht. In sommige tabellen geven we cijfers weer over een aantal jaren
zodat bepaalde evoluties in kaart kunnen gebracht worden.
1.1 Algemene caseload 2013
In totaal werd er ondersteuning geboden in 288 dossiers (zie tabel 1) in 2013. 126
dossiers werden overgedragen uit vorige jaren, 162 dossiers werden als nieuwe
aanmelding genoteerd.
In deze 288 dossiers werden 1510 interventies gedaan met name 942 ondersteuningen,
523 dossierbesprekingen en 45 keer een netwerkoverleg. Het totaal aantal interventies
houdt een stijging in van 116 interventies in vergelijking met 2012. De werkdruk werd
dan ook als hoog ervaren in 2013.
Het aantal vragen voor ondersteuning en pedagogisch advies die telefonisch werden
beantwoord en beperkt werden genoteerd in kader van eventuele latere interventies
bedroeg 57.
In 51 dossiers werd beroep gedaan op een cobemiddelaar (vrijwilliger met dezelfde
etnisch-culturele achtergrond en/of taalkennis). Door de toegenomen caseload en de
stijgende diversiteit werd er vaker samengewerkt met cobemiddelaars. Uiteraard
betekende dit een meerkost voor de vzw.
Noord-Afrikaans, zwart-Afrikaanse en Roma dossiers zijn dominant aanwezig in onze
caseload. Daarnaast wordt er een waaier aan etnische origines aangemeld. Het meest in
het oog springen de gemengde relaties. Mensen van zeer diverse herkomst (etnisch,
cultureel, religieus) stichten nieuwe gezinnen en dragen zo bij tot een superdiverse
samenleving. Nieuw zijn ook de Chinese dossiers (5).
De sociale dienst bij de jeugdrechtbank (SDJRB, 61%) en het comité voor de bijzondere
jeugdzorg (CBJ, 29%) blijven de verwijzers waarmee het vaakst wordt samengewerkt.
Daarnaast is er een sterke stijging merkbaar van CLB dossiers (7%). Wellicht is dit een
voorbode van de werking van de intersectorale toegangspoort met startschot op 1 maart
2014.
De vernoemde verwijzers (SDJRB, CBJ) zijn tevens onze grootste aanmelders.
Daarnaast melden de verschillende jeugdhulpaanbieders zoals OOOC’ s,
thuisbegeleidingsdiensten, werkvormen crisishulpverlening e.a. regelmatig nieuwe
gezinnen aan bij OTA.
Ondanks het een relatief kleine gerechtelijke arrondissement is, wordt er opvallend meer
gewerkt in Turnhout (28 dossiers). Dit heeft wellicht te maken met de toegenomen
naambekendheid van het OTA bij de consulenten ter plaatse. Uiteraard brengt dit meer
en verdere verplaatsingen met zich mee wat zich opnieuw vertaalt in een hogere
werkdruk en een meerkost voor de organisatie.
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 4
Tabel 1: totale caseload van het ondersteuningsteam van bij de oprichting tot heden
88
64
5479
67
102
144
141
155
119
134
152
127164
159
161
197
181
182
205
214
230
228 245
238
288
0
50
100
150
200
250
300
350
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 5
1.2 Specifiek
1.2.a Totale caseload
In tabel 1 vindt u een overzicht van de belangrijkste deelgroepen in onze caseload.
Doorslaggevend criterium voor deze indeling is ofwel het land van herkomst ofwel de etnische
origine waartoe de jongere en/of zijn gezin toebehoren.
Marokkaanse, zwart-Afrikaanse en Roma dossiers maken steevast deel uit van onze caseload.
Recenter worden we geconfronteerd met vragen naar ondersteuning in zeer gemengde
(intercontinentale) gezinnen. Naast een grote groep van Belgen met partner uit een meestal niet-
Eu land gaan we ook steeds meer aan de slag in gezinnen waar beide partners uit verschillende
werelddelen komen (bijvoorbeeld een Oost-Europese vrouw met een zwart-Afrikaanse man).
Afkomst Aantal
2010
Aantal
2011
Aantal 2012 Aantal 2013
%
Marokko 71 80 61 64 22%
Turkije 22 17 19 19 7%
Roma 40 52 36 39 14%
Kongo 18 12 11 9 3%
Andere Zwart-Afrika 54 44 43 64 22%
Gemengd (partner is Belg)
Gemengd (partners uit
verschillende
herkomstlanden)
Restcategorie
23
40
17
50
21
19
53
7%
7%
18%
Totaal 228 245 238 288 100 %
Tabel 2: Totale caseload 2013 opgesplitst naar significante deelgroepen
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 6
Bij een regionale verdeling van de caseload zijn er slechts minimale verschillen te vermelden
in vergelijking met 2012. Zwart-Afrika, Azië en de Russische federatie, Europa en de Maghreb
maken een even groot deel uit van de totale caseload. De categorie gemengde gezinnen steeg
van 1% naar 6%.
Figuur 1: totale case-load 2013 opgesplitst naar regio’s
1.2.b soort dossier
De sociale diensten bij de jeugdrechtbank en de comités bijzondere jeugdzorg blijven de
voornaamste verwijzers. De verhouding tussen beide (60% vs.30%) is al jaren een klassiek
beeld in onze caseload. We noteren een lichte stijging van het aantal CLB dossiers (van 4%
naar 7%).
Figuur 2: Totale caseload 2013 opgesplitst naar soort dossier
Zwart-Afrika22%
Azië en Russische Federatie
20%Europa25%
Gemengd6%
Latijns-Amerika2%
Maghreb en Midden-Oosten
25%
Zwart-Afrika
Azië en Russische Federatie
Europa
Gemengd
Latijns-Amerika
Maghreb en Midden-Oosten
CLB7%
SDJRB61%
CBJ29%
JB2%
IJHV1%
CLB
SDJRB
CBJ
JB
IJHV
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 7
Onze bemiddelaars waren actief in 249 dossiers in Antwerpen, 11 in Mechelen en 28 in
Turnhout (zie tabel 3). Voor het gerechtelijk arrondissement Antwerpen betekende dit een
stijging van bijna 50 dossiers ten opzichte van 2012. De stijging tekent zich deels af bij de
CLB’s. Zij belden frequenter met een vraag voor advies die leidde tot een effectieve
ondersteuning ter plaatse (verkennend, herkaderend gesprek met de jongere). Dit zou wel eens
een voorbode kunnen zijn van de start van de toegangspoort gezien de OTA’s een consultfunctie
zullen opnemen naar het rechtstreeks toegankelijk aanbod.
REGIO INSTANTIE Aantal 2011 Aantal 2012 Aantal 2013 %
Antwerpen Comité (CBJ) 53 52 62 25
Sociale Dienst Jeugdrechtbank
(SDJRB) 132 135 158 63
Sociale Dienst Jeugdbrigade (JB) 8 7 6 3
CLB 6 6 21 8
IJHV 2 1
Totaal 199 200 249
Mechelen Comité 4 8 6 55
Sociale Dienst Jeugdrechtbank 11 10 5 45
CLB 4 2 0
Totaal 19 20 11
Turnhout Comité 6 7 15 54
Sociale Dienst Jeugdrechtbank 7 8 12 43
CLB 0 0 1 3
Totaal 13 15 28
Tabel 3: dossiers per gerechtelijk arrondissement sinds 2011
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 8
Aanmelder
# 2012 # 2013
SDJRB 31 46
CBJ 32 23
CLB 9 22
OOOC 28 19
Thuisbegeleiding 13 7
Begeleidingstehuis 8 6
CHAH, Crisiteam-18 3 6
JB 5 5
GI De Markt, De Hutten, Beernem, De Overstap, Yar
6 3
Pleegzorg 6 2
CKG 3 1
Dagcentrum 1 1
CO3 1 1
JAC/VK 1 2
OPZ Geel 1 1
BZW 0 1
Tabel 4: overzicht aanmelders van nieuwe dossiers 2012/2013
1.2. c verhouding POS-MOF dossiers
Figuur 3: opsplitsing in POS en MOF
MOF; 15
POS; 271
POS/MOF; 2
MOF
POS
POS/MOF
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 9
1.2.d Soorten interventies van het Ondersteuningsteam
De interventies van het Ondersteuningsteam kunnen grosso modo in drie soorten worden
opgesplitst:
Ondersteuning : alle interventies waarbij hetzij de jongere hetzij één of meerdere van de
gezinsleden aanwezig zijn
Dossierbespreking: overleg met de aanmelder of een betrokken hulpverlener rond de
jongere of het gezin (bijvoorbeeld informatie uitwisseling i.v.m. de voorgeschiedenis van
de hulpverlening, bespreken van de te volgen strategie etc…)
Netwerkoverleg: overleg met alle betrokken hulpverleners binnen het gezin meestal
georganiseerd door de consulent van het CBJ of SDJRB
Er werden iets minder dossierbesprekingen geregistreerd. Mogelijk heeft dit te maken met de
gestegen caseload waardoor er meer tijd geïnvesteerd werd in cliëntcontacten (en de
noodzakelijke dienstverplaatsingen) en minder met voorafgaand of aansluitend overleg. Het
gemiddeld aantal ondersteuningen blijft al een aantal jaren stabiel.
Ondersteuning Dossierbespreking Netwerkoverleg
Gemiddelde/totale caseload
van 2013
(cijfer van 2012)
3,2 (3,2) 1,8 (2,2) 0,16 (0,2)
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 10
1.2. e Indeling naar soort problematiek
Functioneren jongere # dossiers
Psycho-medisch functioneren jongere 9
Spijbelproblematiek 19
Gedragsproblematiek 11
Fugues 22
Functioneren ouders/context
Partnerrelatieproblematiek 13
Vechtscheiding 17
Onvoldoende pedagogische vaardigheden 26
Alleenstaande ouder 35
Nieuw samengesteld gezin 18
Polygamie
Gemengde huwelijken 20
Minderjarige moeders in schoonfamilie 2
Psychisch functioneren ouders 17
Pleeg-of netwerkplaatsing 18
Problematiek gelinkt aan veiligheid
Incest of seksueel misbruik 10
Intrafamiliaal geweld 10
Risico op eergerelateerd geweld 7
Moeilijk/onzeker verblijf of kansarmoede 14
Multiproblem 19
Problematiek gelinkt aan migratie
NBM 1
Migratie/volgmigratie 12
Tweede generatie 32
Neveninstromer 30
Traumatische ervaringen 5
Tabel 6: POS dossiers naar soort problematiek
Bovenstaande tabel inventariseert de POS dossiers naar soort problematiek. Dossiers kunnen
uiteraard op meerdere items scoren. Het gaat hier niet om de problematiek die bij de aanmelding
wordt vermeld maar wel om de dominante problematiek(en) waarrond gewerkt werd gedurende
het lopende jaar.
Een gezin wordt pas beschouwd als een multiproblem gezin wanneer het kampt met een
chronisch en complex netwerk van socio-economische en psycho-sociale problemen waarbij er
een falende hulpverleningsrelatie is of de hulpverlening zeer moeilijk aansluiting vindt op het
gezinssysteem.
Voor meer uitleg over het gebruikte jargon (bijvoorbeeld een neveninstromer) verwijzen wij
naar het jaarverslag van 2009.
Het aantal jongeren en/of ouder(s) die met problemen kampen op het gebied van hun psycho-
medisch functioneren is niet gering (28). Zelfs indien deze problematiek dominant aanwezig is,
is er zelden een pasklaar antwoord. Taalobstakels, weinig probleembesef of een
cultuurgebonden definitie van de oorzaken bemoeilijken de weg naar een passend hulpaanbod.
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 11
Opnieuw constateren we veel bewogen gezinscontexten: alleenstaande ouders (35),
vechtscheidingen en partnerrelatieproblemen (30), nieuw samengestelde gezinnen en
gemengde huwelijken (38), neveninstromers (30) en pleeg- of netwerkplaatsingen (17).
De jongeren uit onze caseload waarbij een tweede generatie problematiek (52) speelt, zijn
jongeren die zich afzetten tegen hun verstikkende context. Zij hebben het gevoel te weinig hun
eigen leven te kunnen leiden. Hier vallen niet alleen jongeren onder die het keurslijf van de
traditie om zich voelen knellen maar evengoed kinderen die verwend of overbeschermd
worden. Het is deze groep die regelmatig een oplossing zoekt door fugues (22).
30 onder hen zijn neveninstromers, jongeren die op latere leeftijd naar België migreren uit
voornamelijk Afrika en Azië en hier een context vervoegen die hen vaak onbekend is.
1.2. f Observaties vanuit het werkveld
Door zijn specifieke inbedding komt het OTA in aanraking met een veelheid van diensten en
organisaties maar ook leefsituaties van individuele allochtone jongeren en hun gezin. Graag
delen wij hieronder een aantal observaties, bezorgdheden en/of aandachtspunten die relevant
zijn voor de kwaliteit van de jeugdhulpverlening aan ECM.
Nieuwe doelgroepen
Chinese en joodse dossiers duiken voor het eerst significant op in de caseload. Het is een
belangrijk signaal dat vanuit deze gesloten gemeenschappen de hand wordt gereikt aan de
bestaande structuren in de jeugdhulpverlening. Bemiddeling in deze dossiers vergt een goede
samenwerking met de gemeenschappen zelf en specifieke organisaties.
Gemengde dossiers
Het grote aantal intercontinentaal gemengde dossiers en dossiers waarbij één van beide ouders
Belg is, vallen op in onze caseload. Het verschil in socialisering van beide ouders op gebied
van waarden en normen, religie, identiteit etc. maken dat er heel wat verschillen moeten worden
overbrugd in functie van hun gezamenlijk opvoedingsproject. Door de verschillende
achtergronden zijn er bovendien ook meerdere bemiddelaars actief in het dossier.
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 12
2 VORMING EN METHODIEKONTWIKKELING
2.1 Vormingscyclus ‘Hulpverlening aan allochtone jongeren in de BJB’ en
follow-upvorming.
Dit betreft de vaste vormingscyclus van het Ondersteuningsteam (zie vorige jaarverslagen).
Deze vormingscyclus bestaat uit 2 à 3 volledige dagen gegeven door Ann Huybrechs.
Dit jaar werden 3 cycli georganiseerd.
Data Deelnemers
17, 24 en 31 januari OOOC Elegast
3 en 27 mei (An), 6 juni (Joy) Jeugdparket en jeugdrechters Antwerpen
6,13 en 20 december Gemengde groep hulpverleners
2.2 Vorming en Ondersteuning ad hoc
2.2.a Intervisie, vormings- en overlegmomenten
Dit zijn vormingen op maat op vraag van de voorziening of verwijzer of derden. Waar mogelijk
sloten ook nieuwe medewerkers en stagiaires aan van het OTA Antwerpen. Buiten de BJB is
dit een betalend aanbod.
28/2, 11/3, 21/3,28/3 (halve dagen) EEG: risico’s leren inschatten binnen het
ruimer kader van interculturele
hulpverlening.
Ann Huybrechs en Bela Shah
3/1, 10/10, 17/10,24/10 (halve dagen) Vorming interculturele hulpverlening en
omgaan met eergevoeligheid en
eergerelateerd geweld. CAW Antwerpen.
Bela Shah, Valerija Ludvig
14/01 en 7/03 Overleg met De Touter en Vagga rond
samenwerking in joodse dossiers.
Joy Eeman, Bela Shah.
25/01, 04/03 en 15/04 Coaching en intervisie in Roma dossiers van
de buurstewards van De 8.
Joy Eeman.
14/06 en 26/04 Roma ketenaanpak.
Joy Eeman.
20/04 en 2/12 Overleg mogelijke ontheemding naar
Marokko.
Joy Eeman en Atika Boulafdal.
2/2 Worskhop rond interculturele communicatie.
Plantijn Hogeschool.
Joy Eeman, Valerij Ludvig, Hayat Aarab.
16/4 Intervisie bij Van Celst.
Atika Boulafdal.
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 13
6/5 (halve dag) Workshops rond interculturele hulpverlening
OPZ Geel.
Hele team.
16/5 Teamcoaching OPZ Geel.
Houria Benzerar en Khadija Talbi.
30/5 Teamcoaching aan begeleidingstehuis De
Vlieger
Bela Shah en Ann hubrechs.
3/6 Teamcoaching CKG ’t Open poortje.
Valerija Ludvig.
11/6 Teamcoaching DC De Schans.
Houria Benzerar.
13/6 Teamcoaching Afrikaanse gezinnen. Elegast/
Atika Boulafdal.
16/6 Teamcoaching aan OOOC Elegast
Ann Huybrechs.
17/6 Teamcoaching begeleidingstehuis De
Scharnier.
Ann Huybrechs en Khadija Talbi.
23/10 Toelichting over EEG aan directies CLB.
Bela Shah.
605, 19/08 en 4/11 Netwerkoverleg Rom dossiers op SDJRB
Antwerpen.
Joy Eeman en Valerija Ludvig.
19/12 Teamcoaching DC De Steiger, Roma
dossiers.
Valeija Ludvig.
2.2.b Studenten
Zoals ieder jaar zijn we vaak ingegaan op vragen van studenten voor informatie en hulp bij
schoolse opdrachten, onderzoeken en eindwerken.
2.3 Thematiek van eergerelateerd geweld.
Met middelen van het instituut voor gelijkheid van vrouwen en mannen startte in het najaar
van 2013 een proefproject rond EEG op in Antwerpen. Men denkt na hoe men veilige opvang
kan aanbieden aan slachtoffers van EEG.
Op 7 en 8 oktober participeerde Bela aan een werkbezoek naar Friesland. Samen met een
aantal professionals uit Antwerpen bezocht zij Fier Fryslan. Fier biedt hulp aan slachtoffers,
getuigen en plegers van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Fier werkt onder meer rond
eergerelateerd geweld. Op 9 november volgde hierover nog een overleg.
OTA werkt mee het vormingsaanbod rond EEG uit (zie tabel 2.2.a.).
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 14
3 Integrale Jeugdhulpverlening (IJH) en vertegenwoordigingen
3.1 IJH
Het Ondersteuningsteam participeert aan het overleg Bijzondere Jeugdbijstand arrondissement
Antwerpen van de provincie Antwerpen (het hele jaar door). IJHV is één van de punten die hier
regelmatig aan bod komen.
Sinds eind 2006 participeert OTA in de netwerkstuurgroep crisis Antwerpen. Het
Ondersteuningsteam neemt binnen dit netwerk een consultfunctie op.
De OTA’s van de regio’s Antwerpen en Vlaams-Brabant en Brussel participeren actief in het
project rond cultuurgevoelige jeugdhulp, een project dat opstartte met middelen van het
Europees Integratiefonds2. Dit project wil de toegang van ‘derdelanders’ tot de jeugdhulp
bevorderen door middel van dialooggroepen, expertisenetwerken en een interactieve website.
De aanpak vertrekt vanuit de ketenaanpak waarbij expertise uit diverse sectoren worden
samengebracht.
3.2 Vereffeningsfonds en Comité V
Op 6 maart 2002 werd in de provincie Antwerpen het provinciaal vereffeningsfonds opgericht. Het vereffeningsfonds kadert in de visie van herstelbemiddeling. Uit dit fonds kunnen slachtoffers van een strafbaar feit dat gepleegd werd door minderjarigen,
een vergoeding ontvangen. Als tegenprestatie werken de jongeren gedurende een bepaalde tijd
in een organisatie van sociaal, cultureel, humanitair of openbaar nut.
Het vereffeningsfonds omvat een begeleidingsgroep en een comité V. De begeleidingsgroep is
een overlegorgaan dat tevens het vereffeningsfonds evalueert en toezicht houdt op het Comité
V. Dit is een soort dagelijks bestuur dat de individuele dossiers voor tussenkomst behandelt en
maandelijks samenkomt.
Gezien de eerdere betrokkenheid van het Ondersteuningsteam in de herstelbemiddeling, werden
ze door de Provinciale Dienst Welzijn aangesproken om hieraan te participeren.
Dit werd concreet opgenomen door Bela Shah.
3.3 Vlaams Welzijnsverbond – Coördinatiecomité Antwerpen
Op basis van de actuele agendapunten wordt gekeken of de opvolging gebeurd via deelname
aan de vergadering of via het verslag.
Dit overleg is een interessant forum om op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen in
de Bijzondere Jeugdbijstand.
2 Meer informatie vind je op http://www.cultuurgevoeligejeugdhulp.be/
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 15
Deel 3: Het Ondersteuningsteam: de vzw
1 Personeel
1.1 Algemeen
Een kort overzicht voor werkjaar 2013:
Bemiddelaars:
- Atika Boulafdal (19u)
- Ann Huybrechs (24 uur inclusief arbeidsduurvermindering oudere werknemer)
- Khadija Talbi (19u), in ouderschapsverlof tot maart 2013 en vervangen door Hayat Aarab
- Hatice Altünbay (19 u)
- Houria Benzerar (19 uur)
- Valerija Ludvig (20 u + 7.6 u vervanging van Joy, JT wijziging)
- Bela Shah (26u5)
Administratieve Ondersteuning:
- Atika Boulafdal en Bela Shah: registratie van de dossiers.
- Piet Janssen (vrijwilliger): 4u/week
Coördinator:
- Joy Eeman (28,5 uur) en bijkomend een specifieke bemiddelingsopdracht voor Roma
(9,5 u).
Joy werkte 4/5 in 2013 en werd vervangen door Nizio dos Santos Santiago voor de coördinatie
wegens bevallingsrust vanaf 14/10/13 en door Valerija voor de bemiddelingsopdracht.
De loonsubsidies Sociale Maribel 1, 2 en 4 werden besteed aan een gedeelte van de lonen van
Valerija Ludvig, en Khadija Talbi/Hayat Aarab, Atika Boulafdal en Hatice Altunbay.
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 16
1.2 Co-bemiddelaars
Op vrijwillige basis werkten mee:
Doelgroep Co-bemiddelaar(s)
Latijns-Amerikaanse gezinnen Marian van Brussel, Katleen Schuermans
Gambiaanse en Senegalese gezinnen Doudou Ba
Thaïse gezinnen Nartaya Viyakul
Portugese gezinnen
Indische en Pakistaanse gezinnen Berlas Baria, Hurmatullah Dawari, Bhatti
Muhammad Khalid
Ghanese gezinnen Hanson Francis, Suley Fati, Paulina Akosura
Konadu
Congolese gezinnen Boika Firmin
Gezinnen uit Midden-Oosten Elraoui Rafa
Albanese gezinnen
Chinese gezinnen Yumin Shi
Armeense gezinnen Minasian Shahnur
Spaanse gezinnen
Poolse gezinnen
Koerdische gezinnen Yardimsever Hati
Iraanse gezinnen Mohammed Osma, Karime
Nigeriaanse gezinnen Helen Okparanta
Somalische gezinnen Djelan Mohamed Amina
Camilo Co
Roemeense gezinnen Rotaru Adina Ioana
Joodse gezinnen Tamara Kleinfeld
Poolse gezinnen Danuta Mihali, Altunbay Anka
Tamil gezinnen Dajina Uthayachancdran
Mongoolse gezinnen Tsedenpil Nangoltuya
Sinds 2000 werkt het Ondersteuningsteam Allochtonen in Antwerpen met cobemiddelaars.
Door de jaren heen hebben wij een actief bestand van vrijwilligers uitgebouwd waarop we
beroep kunnen doen.
In praktijk volgen de bemiddelaar en co-bemiddelaar steeds samen het dossier op. Co-
bemiddelaars maken slechts uitzonderlijk zonder een vaste bemiddelaar van het team een
afspraak in een dossier. Nieuwe co-bemiddelaars worden vooraf gescreend op basis van een
gesprek.
1.3 Stagiairs
In 2013 hadden we 2 stagiaires:
- Baria Berlas, begeleid door Bela
- Asma Azouagh, begeleid door Houria
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 17
1.4 Opleidingen, vormingen en bijscholingen personeel
Vormings- en infodagen
Gevolgde vorming Deelname door Datum
Signs of safety,
Prakticum
Bela, Houria 10/1, 21/1, 31/1, 21/2, 14/3
Seksuele vorming
Lezing, Garant uitgeverij
Bela 20/03
Colloquium: superdiversiteit
in de samenleving.
Alert.
Bela, Khadija, Valerija, Ann,
Joy, Hatice
14/5
Talking to our children about
safety.
Initiatief van de Joodse
gemeenschap
Bela 5/6
Colourful Minds Forum
Lezing De Acht.
Bela 30/05
Trauma en rouw bij migratie.
Provincie Oost-Vlaanderen.
Dr. Métraux.
Nizio 16/10
Netwerkdag kwetsbare
migranten en seksuele
gezondheid.
Sensoa.
Nizio 8/11
Mid-term conference
Steunpunt Inburgering en
Integratie.
Nizio 26/11
Studiedag voor
onthaalmedewerkers rond
het thema cultuurgevoelig
werken.
Nizio 28/11
Het hele team volgde de opleiding ‘Werken met de nieuwe autoriteit’ bij Paul Meganck op
23/5, 4/6 en 1/10.
Joy Eeman zette de opleiding Leiding geven en adviseren van een organisatie bij Balans
voort. In 2013 vatte zij de modules ‘ontwikkelingssupervisie’ en ‘medewerkersbeleid’ aan (9
opleidingsdagen).
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 18
2 Interne bijeenkomsten
2.1 Teamvergadering
Wekelijks vindt op dinsdagvoormiddag de teamvergadering plaats. Tijdens de teamvergadering
worden nieuwe aanmeldingen toegewezen en lopende dossiers besproken. Het is tevens een
forum tot uitwisseling en verdieping rond bemiddelingsmethodieken en het signaleren van
aandachtspunten in de samenwerking met andere diensten.
In 2013 werden de teamvergaderingen hervormd. Deze hervorming was nodig om meer tijd te
scheppen voor intervisie over dossiers enerzijds en beleidsmatige discussies anderzijds.
2.2 De Raad van Bestuur
De samenstelling van de raad van bestuur van OTA bleef ongewijzigd.
Winand de Smet bleef voorzitter, An Lion secretaris en Luc van Jole penningmeester.
Piet Janssen, Theo Vanderstukken, Kathleen Debruyne en Karel Verleije bleven lid.
De Raad kwam 6 keer samen in de loop van het jaar.
De Algemene Vergadering vergaderde op 18 april 2013.
De raden van bestuur werden grotendeels besteed aan diverse beleidsmatige-, financiële- en
personeelszaken.
2.3 Werkgroep OTA’s Vlaanderen
Vergaderingen in 2013 stonden in het teken van het verder verfijnen van de opdracht van de
Ondersteuningsteams Allochtonen Vlaanderen in functie van de opstart van de toegangspoort
voorzien op 1 maart 2014.
Daarnaast werd een werkgroep vorming opgericht. Deze werkgroep zal in kaart brengen welk
vormingsmateriaal aanwezig is op de verschillende diensten, over welke thema’s nu reeds
vorming georganiseerd wordt en hoe vorming in de toekomst vorm zal krijgen.
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 19
Bijlage: Methodiek van het Ondersteuningsteam.
Het ondersteuningsteam gaat er vanuit dat niet zozeer het verschil in cultuur maar wel de
wijziging van de context (enerzijds omwille van migratie, vlucht of vertrek uit het land van
herkomst; anderzijds omwille van de veranderende sociaal-economische realiteit en perceptie
op allochtonen binnen de samenleving hier) aan de basis ligt van heel wat probleemsituaties
met allochtonen jongeren.
In de ondersteuning van de aanmeldende dienst of consulent worden drie basis methoden
gebruikt om de verwevenheid van de problematische opvoedingssituatie met inter- en
intraculturele mechanismen te expliciteren. Per individuele aanmelding van een allochtone
jongere moet bekeken worden of de interventie van het Ondersteuningsteam een meerwaarde
kan betekenen.
1. Overleg
Het Ondersteuningsteam kan vanuit zijn specifieke deskundigheid gevraagd worden bij overleg
in de BJB. De inbreng van het Ondersteuningsteam is afhankelijk van de complexiteit van de
hulpvraag: éénmalig advies, hulp bij inschatting van een probleem, coaching, systematisch
overleg. Daarnaast kan OTA ook gevraagd worden om methodisch te ondersteunen bij een
netwerkoverleg i.v.m. een multi-problem gezin met de bedoeling tot duidelijke rol- en
taakafspraken te komen met de verschillende betrokkenen in de hulpverlening aan een gezin of
jongere.
2. Verkennen en herkaderen (inter- en intracultureel)
De probleemsituatie wordt met de consulterende dienst, jongeren en ouders verkend en
herkaderd.
Tijdens aparte gesprekken met jongeren en ouders worden verschillende specifieke factoren en
aspecten die de allochtone persoon kunnen beïnvloeden en bepalen verkend. De betekenissen
die de persoon geeft, worden tijdens de verkenning van hun vanzelfsprekendheid ontdaan door
aanvullende informatie te geven, vragen te stellen, andere betekenissen te opperen etc. Dit
wordt herkaderen genoemd.
Gaandeweg wordt ook het conflict verkend en herkaderd. De bemiddelaar gaat op zoek naar de
reële belangentegenstellingen en mogelijke oplossingen of haalbare compromissen. In deze
fase wordt nog niet onderhandeld.
3. Bemiddelen
Via betekenisbemiddeling en conflictbemiddeling proberen de bemiddelaars een dialoog op
gang te brengen tussen de verschillende partijen (tussen allochtone jongeren en hun ouders of
tussen allochtonen gezinnen en diensten of voorzieningen van de BJB).
Jaarverslag 2013
Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw 20
Daarbij hanteert de bemiddelaar van het Ondersteuningsteam een unieke positie van
meervoudige partijdigheid:
De bemiddelaar is meerzijdig betrokken. Hij kiest geen partij in het probleem of conflict.
Er wordt gewerkt aan een vertrouwensrelatie met alle betrokkenen.
De bemiddelaar heeft een grote interculturele deskundigheid en streeft ernaar alle
voorwaarden voor een optimale verbale en non-verbale communicatie aanwezig te maken.
De bemiddelaar heeft een autonome positie via het Ondersteuningsteam. Hij draagt geen
eindverantwoordelijkheid voor het dossier en neemt geen beslissingen. Dit vergroot zijn
invloed op alle betrokkenen.
Tijdens de betekenisbemiddeling worden de betekenissen over en weer uitgeklaard door middel
van gesprekken met alle betrokken partijen in aparte gesprekken.
Nadat de betekenissen op elkaar zijn afgestemd en de onderhandelingsmarges verbreed kan het
eigenlijk belangenconflict voorwerp worden van bemiddeling en kan er gewerkt worden aan
een compromis. Bij het rond de tafel brengen van de verschillende partijen spreken we van
conflictbemiddeling.