jaarverslag 2012 van de noorderlingen

2012 bestuursverslag

DeNOOrDerlINgeN

Leesinstructie Adobe PDF,

instelbaar via de knop “Beeld”:

Kies

- weergave 2 pagina’s

- voorblad weergeven

bestuursverslag 2012

stichting De NoorderlingenMoesstraat 7

9717 JT Groningen

telefoon 050 - 577 22 [email protected]

DeNOOrDerlINgeN

De Noorderlingen - 4 - Bestuursverslag 2012


INHOuD

pagina79

11

BestuursverslagDoelstelling en missieVoorstellingen

producties131517212325

trainingen en presentaties2729

samenwerkingsverbanden31

personeel en organisatie35373943

tongen

spinsels

de kip of het rijk

waar de wereld weg was wijd open

kinetica

Lessen en trainingenWorkshops, doorstroming

Grand Theatre, Station NoordPeergroup, NNT, Tryater, Citadel, Netwerk Jeugdtheaterscholen, LOT

Personeel & OrganisatiePrestatieverantwoordingCommunicatie & MarketingToekomst


vOOrstellINgeN 2012vOOrJaarsPreseNtatIe

zondag 3 juni 19:00 - 22:305 presentaties

Groningen De Studio 106publiek: 106

tONgeNzaterdag 4 en 5 februari 15:30

vrijdag 6 april 20:00 zaterdag 2 juni 20:45

za-ma 18, 19 en 20 augustus 22:307 voorstellingen

Niehove Café Eisseshof 107Amsterdam Rozentheater 94Deventer Fest. Havenwerk 64Groningen Fest. Noorderzon 347publiek: 612

sPINselswoensdag 7 maart 20:30

donderdag 8 maart 20:30zaterdag 19 mei 18:30

3 voorstellingen

Groningen Grand Theatre 84Groningen Grand Theatre 84Groningen Machinefabriek 153publiek: 321

De KIP OF Het rIJK vrijdag 6 juli 21:15

zaterdag 7 juli 16:00zaterdag 7 juli 21:15

zondag 8 juli 14:30zondag 8 juli 17:30

5 voorstellingen

Schipborg FestivalderAa 55Schipborg FestivalderAa 116Schipborg FestivalderAa 95Schipborg FestivalderAa 124Schipborg FestivalderAa 147publiek: 537

KINetICavrijdag 6 april 22:00

zaterdag 19 mei 21:002 voorstellingen

Amsterdam Rozentheater 91Groningen Machinefabriek 153publiek: 244

Waar De WerelD Weg Wasmaandag 26 november 19:00

dinsdag 27 november 19:002 voorstellingen

Groningen Machinefabriek 125Groningen Machinefabriek 137publiek: 262

NaJaarsPreseNtatIezondag 16 december 15:00 - 18:00

6 presentaties


OPeNINgsaCt straatMeubIlaIrzaterdag 24 november 16:00

1 act

Groningen Nijestee, straat 159publiek: 159

Totaal aantal bezoekers 2343Totaal aantal voorstellingen 31


bestuursverslag

In de afgelopen 25 jaar is het wezen van De Noorderlingen steeds hetzelfde gebleven. Jongeren die theater willen maken, toneel willen leren spelen en die genoeg talent hebben bieden we een stevige profes-sionele begeleiding om dat talent verder te ontwikkelen. Vol overtui-ging durven we te beweren dat De Noorderlingen de meest succesvolle vooropleiding in Nederland is. Niet omdat we onze pupillen becijferen en iedereen zomaar een tien geven, niet omdat we wetenschappelijk verantwoorde statistieken bijhouden – maar wel omdat we puur op grond van de praktijk weten wat er met onze spelers gebeurt nadat ze De Noorderlingen verlaten. En bij gebrek aan een Hbo-opleiding voor theater in de noordelijke regio is De Noorderlingen een onmisbare schakel om dit hiaat op te vullen.Van de jonge spelers die onze Productiegroep bevolken wordt 90 tot 100% aangenomen op een van de Nederlandse of Belgische toneel-scholen. In de afgelopen zeven jaar stroomden 33 Noorderlingen door naar een van die vakopleidingen op Hbo-niveau. Dat zijn drie volle toneelschoolklassen, of 10% van het totaal aantal studenten aan de

theateropleidingen in Nederland. Dat is enorm voor één vooropleiding in een niet overmatig bevolkte regio die het noorden van Nederland nu eenmaal is. Ter vergelijking – jaarlijks doen ongeveer 2200 jongeren auditie op een van de drie toneelscholen. Er worden van die 2200 slechts 45 aangenomen.

Ook in 2012 zijn er tal van plannen bedacht en uitgevoerd. We maak-ten 5 nieuwe producties en gaven daarmee 21 voorstellingen. Meer dan 2300 mensen bezochten onze voorstellingen. Er waren 273 les-sen, 2 presentaties, 2 audities waaraan 45 jongeren deelnamen en 2 workshops. Op 31 december hadden we 60 leerlingen verdeeld over 5 groepen. Van onze spelers werden 7 jongeren aangenomen op toneel-scholen in Maastricht (3), Arnhem (2), Amsterdam (1) en Brussel (1).Al vele jaren maakt De Noorderlingen steeds met veel enthousiasme plannen voor haar toekomst. En veel van die plannen hebben we in de afgelopen jaren ook kunnen realiseren. De Noorderlingen is uit-gegroeid tot een solide instituut waar jonge mensen met talent zich onder professionele leiding kunnen ontwikkelen in het theatervak en tevens in hun ontwikkeling als mens en de keuzes die zij ten aanzien van hun toekomst willen maken.

Gedurende het jaar 2012 bleek dat wij te maken zouden krijgen met de bezuinigingen in de kunstensector. Onze landelijke aanvraag werd niet gehonoreerd en de gemeente Groningen voerde een fikse korting door. On deze kortingen het hoofd te bieden gooien we het roer om en pas-sen we onze bedrijfsvoering aan. In september hebben we besloten om de peperdure huisvesting in de Moesstraat op te zeggen en onze toe-komstige werkzaamheden vanaf 1 april 2013 voort te zetten op de mv OurWorld, een schip dat gelegen is tussen Mediacentrale en Euroborg.

Namens het bestuur van

Stichting De Noorderlingen

Thom van der Goot, voorzitter

18 maart 2013


Vooropleiding op hoog niveau als wegbereider naar kunstvakopleidingNieuwe theatermakers koppelen aan onze jonge getalenteerde spelers

Vernieuwend, kwalitatief hoogwaardig jongerentoneel

DOelstellINgeN eN aMbItIesZichtbaarheid en bekendheid bij jongeren in de regio vergroten

Positie als hofleverancier consoliderenStructurele basis leggen voor productiehuis voor nieuw experimenteel

jongerentheater1 reisvoorstelling1 locatievoorstelling / Oerol1 experimentele voorstelling1 doelgroepenvoorstelling


DOelstellINg

In de afgelopen jaren hebben wij ons er hard voor gemaakt om een grote diversiteit van vaak jonge aanstormende theatermakers naar Groningen te halen, om met onze “jonge” spelers spannende voorstel-lingen te maken. Wij zijn trots op de zeer uiteenlopende producties die de afgelopen seizoenen door diverse makers met de spelers van De Noorderlingen werden gemaakt. In de afgelopen jaren maakten we met zeven Productiegroepen maar liefst 32 grote en kleinere pro-ducties. Vele disciplines passeerden de revue. Met dans, mime, bewe-gingstheater en het traditionele teksttoneel werd ruimschoots geëx-perimenteerd. Dit leidde tot onvoorziene vergezichten en bijzondere mogelijkheden.Deze praktijk kunnen we met ons huidige budget vanaf 2013 helaas niet voortzetten. Gelukkig is er binnen ons docententeam genoeg po-tentie om ook in de toekomst mooie en leerzame producties te reali-seren.

De belangrijkste doelstelling van De Noorderlingen is en blijft de ta-lent-ontwikkeling van jonge mensen op het gebied van toneel en the-ater. De lat ligt hoog en we willen op hoog niveau toneel maken om het regionale theatertalent verder te ontwikkelen. Het theater dat De Noorderlingen maakt is met beide voeten geworteld in de maatschap-pij. Daarbij is er extra aandacht voor het bereiken van een jong pu-bliek.

Door middel van intensieve trainingen en repetities begeleiden we jon-geren in het verwerven van kwaliteiten en technieken die voor de ac-teur/theatermaker noodzakelijk zijn. Naast het trainingsprogramma voor 45 getalenteerde jongeren, formeren we jaarlijks een Produc-tiegroep. Dit zijn de meest getalenteerde jongeren en zij hebben hun middelbare school afgerond op HAVO niveau. Een theaterseizoen lang werken en spelen zij als acteur en theatermaker bij De Noorderlingen. De Noorderlingen is dus zowel een Noordelijke theater (voor-) oplei-ding als een theaterwerkplaats voor professioneel begeleid jongeren-theater. Deze beide elementen van De Noorderlingen versterken elkaar en dagen elkaar uit. Voor de jongeren betekent dit: het vak in de prak-tijk leren na gedegen jarenlange in-house trainingen om vervolgens de confrontatie aan te gaan met het publiek. Die formule is nog steeds een unicum in Nederland.

In het opleiden staat het vakmanschap hoog in het vaandel. Maar ook het ontwikkelen van een eigen kijk op de wereld wordt gestimuleerd. Zo ontplooit een jonge beginnende kunstenaar zijn visie, en leert hij de weg vinden in een wereld vol keuzes en mogelijkheden.

MIssIeDe missie van De Noorderlingen is om talentvolle jongeren op het ge-

bied van theater middels trainingen en het maken van kwalitatief sterke

voorstellingen te ondersteunen en uit te dagen hun talent verder te

ontwikkelen en zichzelf zichtbaar te maken op het podium.

De Noorderlingen plaatst het leren spelen door middel van het maken van voorstellingen met professio-nele (vaak jonge) theatermakers

en regisseurs centraal. vanuit die overtuiging is De Noorderlingen

tevens een theaterproductiehuis van vernieuwend jongerentheater.


vOOrstellINgeN 2012vOOrJaarsPreseNtatIe

zondag 3 juni 19:00 - 22:305 presentaties


tONgeNzaterdag 4 en 5 februari 15:30

vrijdag 6 april 20:00 zaterdag 2 juni 20:45

za-ma 18, 19 en 20 augustus 22:307 voorstellingen

Niehove Café Eisseshof 107Amsterdam Rozentheater 94Deventer Fest. Havenwerk 64Groningen Fest. Noorderzon 347publiek: 612

sPINselswoensdag 7 maart 20:30

donderdag 8 maart 20:30zaterdag 19 mei 18:30

3 voorstellingen

Groningen Grand Theatre 84Groningen Grand Theatre 84Groningen Machinefabriek 153publiek: 321

De KIP OF Het rIJK vrijdag 6 juli 21:15

zaterdag 7 juli 16:00zaterdag 7 juli 21:15

zondag 8 juli 14:30zondag 8 juli 17:30

5 voorstellingen

Schipborg FestivalderAa 55Schipborg FestivalderAa 116Schipborg FestivalderAa 95Schipborg FestivalderAa 124Schipborg FestivalderAa 147publiek: 537

KINetICavrijdag 6 april 22:00

zaterdag 19 mei 21:002 voorstellingen

Amsterdam Rozentheater 91Groningen Machinefabriek 153publiek: 244

Waar De WerelD Weg Wasmaandag 26 november 19:00

dinsdag 27 november 19:002 voorstellingen

Groningen Machinefabriek 125Groningen Machinefabriek 137publiek: 262

NaJaarsPreseNtatIezondag 16 december 15:00 - 18:00

6 presentaties


OPeNINgsaCt straatMeubIlaIrzaterdag 24 november 16:00

1 act

Groningen Nijestee, straat 159publiek: 159

Totaal aantal bezoekers 2343Totaal aantal voorstellingen 31


vOOrstellINgeN

Toneel leren maken kan niet losstaan van de uitvoeringspraktijk. Wie echt toneel wil spelen moet zich ten overstaan van een publiek bloot durven geven. Daarom stellen we in het curriculum voor onze Pro-ductiegroep het leren spelen door middel van het maken van voor-stellingen centraal. We vinden het belangrijk om spelers, behalve als acteurs, ook als theatermakers te ontwikkelen.

Na een aantal jaren lessen gevolgd te hebben bij De Noorderlingen maken onze spelers in de Productiegroep hun vlieguren waarin ze het geleerde in de praktijk kunnen brengen. De samenwerking met profes-sionele makers dwingt hen zich te verhouden tot diverse smaken en manieren van aanpak. Het maken van een voorstelling vraagt van de spelers om langere bogen te maken, zich dienstbaar op te stellen, zich nog meer te verhouden tot de tegenspeler om zich uiteindelijk bloot te stellen aan de beoordeling van publiek en eventueel kritiek in de media. Naast het belang van individuele ontwikkeling in het maakpro-ces wordt ook het resultaat van de voorstelling een onderdeel van het leerproces. De passie van onze spelers is evident maar de uiteindelijke richting die zij willen volgen, is nog niet eenduidig. Wij bieden hen de plek om uit te zoeken in welke richting zij zich het best kunnen ont-plooien.Met onze voorstellingen treden we in de openbaarheid en tonen we de kwaliteit en energie die bij De Noorderlingen wordt gegenereerd. De Productiegroep fungeert als koppeling naar het professionele werk-veld. Ook in 2012 engageerden we professionele regisseurs en thea-termakers die in staat zijn om hun theatrale en artistieke ideeën vorm te geven met onze jonge en ambitieuze spelers en de speelse naïviteit die hun eigen is. Daarmee willen we onze spelers contact laten maken met de beroepspraktijk. En dat werkt! De contacten die onze jongeren bij De Noorderlingen leggen, worden tijdens en na de beroepsopleiding vaak voortgezet en geïntensiveerd.

PrODuCtIegrOeP


foto’s: Harry Bos


tONgeNMidden in het prachtige oude Groningse dorpje Niehove staat een café. Een mooi statig etablissement waarin de tijd al jaren lijkt stil te staan. Donkere balken, krakende vloeren en een piano in de hoek van de zaak. Niets vreemds zou je zeggen, er zijn in Nederland honderden van dat soort plekken. Maar toch... er lijkt iets meer aan de hand te zijn met de barklanten. Ze zijn gekleed alsof ze hier al honderd jaar rondlopen met hun bolhoeden, deftige jurken en monocles. En... ze praten erg raar en maken... ehhh... geluiden!? Daar aan de bar zit een vrouw met – wat lijkt op een snor! – en een baby op schoot. Een brand-weerman klinkt als een ronkende motor. Een echtpaar doet alsof ze elkaar niet kennen. En wat praat die kakker met consumptie! Kunnen ze alsjeblieft even normaal doen? Nee, dat kunnen ze niet.

Tongen is de nieuwste productie van vooropleiding theater De Noorderlingen. In deze voorstelling is regisseur Dorine Niezing – be-kend om haar vertolkingen van werk van Bertolt Brecht en Kurt Weill – met de productiegroep van De Noorderlingen aan het werk gegaan met het fenomeen ‘de stem en de mens daarachter’. Met als gevolg: stemtheater uit de tijden van weleer in een fonkelnieuwe jas. Alles ge-baseerd op teksten van Ionesco, Thomas Bernhard, Samuel Beckett, Cherry Duyns, Armando en Johnny van Doorn (Herenleed). Absurd, indrukwekkend, bizar en vol humor.

4 en 5 februari, Café Eisseshof, Niehove

6 april, Rozentheater, Amsterdam

2 juni, Festival Havenwerk, Deventer

18-20 augustus, Noorderzon, Groningen

spel Nick KamerlingMark Middel

Claudine PantophletNathalie roux

Kaz schonebeekNiki verkaar

Casper Wortmann

concept & regie Dorine Niezing

trailer Joren Molter


foto’s: Koen Jantzen


sPINselsZie jij hetzelfde als wat ik zie? Is jouw blauw hetzelfde als mijn blauw? En als je getuige bent van een incident, zag je dan precies hetzelfde als ik?Misverstanden ontstaan als iets anders verloopt dan je verwacht. Dat kan pijnlijke, leuke of bizarre situaties opleveren. De productiegroep van De Noorderlingen maakt samen met choreograaf Edan Gorlicki een fysieke voorstelling over dit soort misverstanden. Spinsels is een voorstelling waarin korte scènes aaneen worden geweven tot een web van hongerige humor, met een flinke dosis onontbeerlijke menselijk-heid en een onverwachte twist.

In februari en maart werkte de Produktiegroep met Edan Gorlicki aan een voorstelling gebaseerd op beweging. Een maand lang onder-zochten de spelers diverse manieren van communicatie en gebruikten daarbij alle mogelijkheden van hun lichaam.Edan Gorlicki is een van de oprichters van het internationale dans-platform Random Collision, gevestigd in Groningen. Random Collision draagt door middel van allerlei projecten en residencies bij aan de ontwikkeling van jonge choreografen. Het is de eerste keer dat De Noorderlingen en Random Collision samenwerken.

7 en 8 maart, Grand Theatre, Groningen

19 mei, De Machinefabriek, Groningen




Casper Wortmann

choreografie edan gorlicki



foto’s: Harry Bos


De KIP OF Het rIJKOf de marginale invloed van de ruiter Spurius Titus Mama op de we-reldgeschiedenis [Naar Romulus de Grote van Friedrich Dürrenmatt].

Plaats van handeling De keizerlijke zomervilla in Campania, alwaar Romulus en hofhouding tussen een onnoemelijke hoeveelheid kippen afwachten hoe de Germa-nen oprukken in de Italiaanse laars. Terwijl rondom de keizer de paniek uitbreekt en de roep tot handelen steeds luider klinkt heeft Romulus zijn besluit genomen: niets doen.‘Als gewone burger de luiwammes uithangen heeft geen enkel effect op de loop der historie, maar als keizer besluiten om niets te doen levert je een ereplaats in de geschiedenisboekjes op!’

Vanaf april werkten we aan een voorstelling voor FestivalderAa (Klein-tje Oerol) te Schipborg, Drenthe. De Productiegroep vroeg om een dui-delijk eigen inbreng bij het maken van hun laatste voorstelling. Een toneeltekst waarin ze hun tanden konden zetten was het uitgangspunt. In april werden er 10 stukken gelezen en uiteindelijk viel de keus op Romulus de Grote van Durrenmatt. In mei en juni werkten we in onze eigen studio aan de analyse en bewerking van de tekst, de zeggings-kracht van het stuk en de rolverdeling. Daarna volgden tekstrepetities en mise en scène onderzoek. Vanaf eind juni werkten we op locatie in Drenthe om het stuk speelklaar te maken.

6, 7 en 8 juni, Festival der Aa , Schipborg




Casper Wortmann

regie Koen Jantzen



Dagblad vh Noorden, 3-7-2012


Dagblad vh Noorden, 29 november 2012


Waar De WerelD Weg WasDe nieuwe Productiegroep bestaande uit Peter Boven, Fabian van der Dussen, David Elsendoorn en Marie Seck werkten in het najaar van 2012 met Hanna van Mourik Broekman en Peter Vandemeulebroecke aan de voorstelling Waar de wereld weg was. Deze productie werd ge-maakt voor het Jonge Hartenfestival en ging daar in premiere op 26 november 2012.

Wdwww is gebaseerd op het toneelstuk Het eenzame westen van Mar-tin Mcdonagh. Het gaat over vier dorpelingen die vastzitten in patro-nen van drank, geweld en wraak. De Noorderlingen interpreteren deze ingrediënten vanuit hun eigen jonge perspectief. Met lichte humor en een rauwe speelstijl laten de Noorderlingen een wereld vol instortings-gevaar zien.Wdwww werd gespeeld op 26 en 27 november in de Machinefabriek. Rinnert Veldman, student theatervormgeving aan academie Minerva, gaf samen met Herman van Keulen vorm aan de decor-ideeën van Peter Vandemeulebroecke.

26 en 27 nov, Machinefabriek, Groningen

spel Peter bovenFabian van der Dussen

David elsendoornMarie seck

regie Hanna van Mourik broekmanscenografie Peter vandemeulebroecke


FOYERGROTE ZAAL GARAGE

17:00 Opening

17:30 De Vloer Op18:30 Spinsels19:30 Lekkere

dingen en drankjes

Interviews

20:00 De Vloer Op21:00 Kinetica22:00 NIGHTCLUB

live muziek24:00

Programma Wijd Open

Groninger Gezinsbode, 15 mei 2012


WIJD OPeNMINIFestIval IN tHeater De MaCHINeFabrIeK (NNt)Op deze dag stond de Machinefabriek (het ‘huis’ van het NNT) in Gro-ningen helemaal in het teken van De Noorderlingen. Onder de naam Wijd Open presenteerde De Noorderlingen een tweetal succesvolle voorstellingen (Spinsels en Kinetica) die afgelopen seizoen werden gemaakt, we deden een unieke Noorderlingen-versie van De Vloer Op waarbij Noorderlingen-van-nu scènes improviseren met Noorderlingen-van-toen. De Noorderlingen gooide hiermee – een middag en avond - de deuren van de vooropleiding theater open voor een breed publiek en ontvingen ook vele oud-spelers.

De Noorderlingen De vloer Op Het programma De Vloer Op is misschien wel een van de leukste en opvallendste programma’s van de Nederlandse televisie. Hierin krijgen bekende acteurs een gegeven situatie, die zij al improviserend tot een eind moeten brengen. Dit levert vaak prachtige, ontroerende maar vaak ook hilarische televisie op. Wij presenteerden een eigen versie van De Vloer Op met oud-Noorderlingen die samen improviseerden met huidige Noorderlingen. Mads Wittermans, Margien van Doesen, Marjan Barlage, Rutger en Jurriën Remkes en Joris Smit waren enkelen van die oudjes die een opdracht van Lotte Lohrengel aannamen.

19 mei, Machinefabriek, Groningen

sifra Kramer (11 jaar)de eerste kinderdichter van Groningen

schreef een gedicht voor de opening:

toneel maar anderstoneel

maar andersiets van jezelf

of een persoondie je niet kent

een oudeof een nieuwe

van buiten of binneneen ander persoon

oude en nieuwemensenspelers


Dagblad vh Noorden,21-5-2012


KINetICa

6 april, Rozentheater, Amsterdam

19 mei, De Machinefabriek, Groningen

Foto: Joren Molter

Kinetica is een schakelketting van losgeslagen beelden en fysieke stunts maar zonder tekst. Taco van Dijk (De Jongens) regisseert de spelers van onze nieuwe Productiegroep, maar de hoofdrol is wegge-legd voor een gigantisch groen zeil. Een zeil dat onrustbarende vormen aan kan nemen en alles kan zijn wat je niet wilt…en 7 moedige spelers die de strijd met dat zeil aangaan. En die elkaar steeds verleiden om een stapje verder te gaan, te ver, en het publiek daaraan medeplichtig maken.Deze voorstelling, die werd gemaakt voor het Jonge Hartenfestival 2011, werd hernomen voor onze minifestivals in het Rozentheater te Amsterdam en Wijd Open in De Machinefabriek te Groningen.




Casper Wortmann

regie taco van Dijkdecor en techniek Herman van Keulen

trailer Joren Molterartistieke leiding Koen Jantzen


taco van Dijk (1981) begon op zijn twaalfde bij De Noorderlingen (Vooropleiding

Theater). Na het afsluitende Productiegroep-jaar speelde hij bij diverse noordelijke

gezelschappen, zoals De Citadel, Tryater en De Steeg. In 2000 speelde hij in de tv-

serie Finals. In 2003 richtte hij samen met o.a. oud-Noorderlingen Mats Boswijk

en Jan-Joost Alberts zijn eigen groep De Jongens op, met wie hij tot op de dag van

vandaag zelf voorstellingen maakt en speelt. Recent nog op de festivals Oerol en

Parade met Monaco, Onder Constructie en Aktieman. Sinds 2002 geeft hij lessen bij

De Noorderlingen. Daarbij richt hij zich vooral op improvisatie en op theatermaken.

Centraal staan: discipline, doorzettingsvermogen en ontplooiing van je eigen creati-

viteit.

brenda Hauer (1965) groeide op in een acteursfamilie te Amsterdam. In Arnhem

volgde zij de toneelschool waarna zij bij diverse gezelschappen speelde, ondermeer bij

de Citadel. Sinds 2002 geeft zij lessen bij De Noorderlingen. Brenda Hauer combi-

neert een grote liefde voor het gesproken woord en het (klassieke) toneelrepertoire

met een enorme gedrevenheid en inzicht die zij inzet tijdens haar improvisatielessen.

Koen Jantzen (1966) bracht zijn jeugd door in Assen en was eind jaren tachtig zelf

als speler aan De Noorderlingen (toen nog Vooropleiding Theater) verbonden. Na een

jaar regieopleiding koos hij uiteindelijk toch voor de Amsterdamse Toneelschool. Na

zijn afstuderen speelde hij bij enkele gezelschappen waaronder Huis aan de Amstel

en maakte hij met Hans Man in ‘t Veld en Guido Kleene de Dakar-Trilogie. Hij regis-

seerde twee voorstellingen met jongeren bij de Toneelschuur in Haarlem en werkte

vanaf 1999 als staflid bij De Vrijehogeschool in Driebergen. Zijn veelzijdigheid brengt

hij op de spelers over door op een praktische manier alle facetten van het theaterma-

ken te combineren om tot volwaardig spel te komen. Sinds 2004 is hij artistiek leider

van De Noorderlingen.

lies van de Wiel (1963) is als docent drama afgestudeerd aan de Hogeschool voor

de Kunsten Utrecht. Ze heeft sindsdien gewerkt als actrice en theatermaakster bij

o.a. Dansgroep RAZ/Hans Tuerlings, Theatergroep Levend Wild en Jeugdtheater

Wederzijds. Bij ToiHaus in Salzburg maakte ze diverse voorstellingen voor kinderen.

In haar lessen wordt gewerkt aan fysiek bewustzijn in relatie tot de ruimte, medespe-

lers en het publiek. Ook is er aandacht voor het fysiek vormgeven van emoties, beel-

den en kleine verhalen. De spelers onderzoeken hoe ze een personage vanuit de fysiek

kunnen ontwikkelen en hoe ze kunnen transformeren. Van de Wiel is regelmatig te

zien bij Theater De Citadel.

Mads Wittermans (Drachten, 1977) is zelf jong begonnen bij De Noorderlingen

(toen Vooropleiding Theater) en geeft er nu les aan de pilotgroep van 9-12 jarigen.

Hij is bekend geworden met zijn rol als Ot, in de serie Fort Alpha. Ook speelde hij rol-

len in de films Van God Los, Phileine zegt sorry, De scheepsjongens van Bontekoe, De

Schippers van de Kameleon en Doodeind.

Mads heeft naast een groot aantal televisierollen ook in toneelstukken gespeeld:

Vader & Zoon (met vader Joop Wittermans), Mijn Elektra, Stormbrein (zijn eerste

soloperformance over zijn ADHD), Peerd & Woagen en hij schreef Tulp en deed daar-

van ook de regie.


lesseN & traININgeNLessen en trainingen worden door een pool van 5 vaste docenten ge-geven aan een groep van inmiddels 60 spelers (per 31-12-2012). Twee keer in de week volgen zij in de avonduren les van twee verschillende docenten. De docenten dagen de spelers uit om met lef en durf de speelvloer op te gaan. Teksttoneel, beweging en dans, het losmaken van de fantasie, improvisatie en het werken op de vierkante millime-ter zijn de ingrediënten die de verschillende docenten met hun lessen inbrengen. Steeds vaker zoeken oud-Noorderlingen die inmiddels in de beroeps-praktijk werkzaam zijn, contact met hun theaterroots in Groningen en bieden hun diensten aan om hun kennis over te dragen op nieuwe generaties Noorderlingen. Daar maken we graag gebruik van. De lessen en trainingen vormen de basis van De Noorderlingen. Door middel van een intensief trainingsprogramma proberen wij het talent van de spelers verder te ontwikkelen. Docenten begeleiden de spelers intensief in het verwerven van technieken en vaardigheden. Zij heb-ben een scherp oog voor de persoonlijke en emotionele ontwikkeling van de individuele speler. Om de kwaliteit van de lessen te waarbor-gen ontwikkelt de artistieke leiding een informeel curriculum. Daar-binnen blijft grote speelruimte voor de individuele docenten om naar eigen inzicht en goeddunken hun lessen in te richten. Docenten bij De Noorderlingen zijn allemaal afkomstig uit de beroepspraktijk – zij ken-nen het acteursvak van binnenuit en koppelen zodoende hun artistieke kwaliteiten aan pedagogisch inzicht. Daarmee reageren ze op de mo-gelijkheden van de spelers. De lessen en trainingen werden gegeven door ons vaste docententeam – Brenda Hauer, Lies van de Wiel, Taco van Dijk, Mads Wittermans en Koen Jantzen. Gastdocenten waren IJbert Verweij, Lotte Lohrengel en Lotte Dunselman. De presentaties waren op 3 juni en 16 december 2012.

Koen Jantzen

taco van Dijk

lotte Dunselman

brenda Hauer

lotte lohrengel

IJbert verweij

lies van de Wiel

Mads Wittermans


auDItIesDoor middel van twee audities per jaar zoeken we naar talentvolle scholieren die zich met enthousiasme en energie aan De Noorder-lingen willen verbinden. Behalve op kwaliteit, mentaliteit en talent letten we bij de audities ook op de diversiteit van de nieuw te vormen groepen, liefst veelkleurig en afkomstig van diverse achtergronden. Een aantal jongens en meisjes dat elkaar in evenwicht houdt en een instroom van jonge mensen die meerdere jaren bij De Noorderlingen betrokken zullen blijven. De audities vinden plaats in mei en december. Op 2 juni hielden we een auditie. Er waren 24 auditanten waarvan we er 11 hebben aangenomen. Zij vormen in september de nieuwe introductiegroep. Op 15 december deden 22 jongeren auditie. Van hen werden 10 aangenomen. Zij vormen vanaf januari 2013 de nieuwe introductiegroep.

De geografische spreiding van de huidige spelers-

groep (60 in december 2012) komt overeen met

een, door de jaren heen, vrij constant beeld:

provincie Drenthe 8,3%

provincie Groningen 25%

stad Groningen 66,7%

In 2012 kwamen er 46 jongeren op de audities af.

De auditanten kwamen voor 12,8% komt uit de

provincie Drenthe, 29,8% uit de provincie Gro-

ningen en 57,4% uit de stad Groningen.


anne HarbersJts en Noorderlingen

7 Noorderlingen aangenomen

WOrKsHOPsIn de voorjaarsvakantie gaf oud-Noorderling Anne Harbers een workshop aan 15 spelers van De Noorderlingen en de JTS. De spelers werden uitgedaagd om zelf scènes te maken en met veel verkleedpar-tijen extreme personages te ontwikkelen. Deze mix was een creatief succes en daagde spelers van beide groepen uit om met plezier hun kwaliteiten te tonen.

DOOrstrOMINgIn het voorjaar deden 9 spelers van De Noorderlingen auditie op diverse toneelscholen in Nederland en België. Van hen werden er zeven aangenomen. Drie in Maastricht, twee in Arnhem, een in Amsterdam en een in Brussel.


saMeNWerKINg

Eind 2011 begin 2012 is er op tal van momenten en in diverse gremia veel contact geweest tussen de Groningse theaterproducenten en –po-dia die allen in het teken stonden om zich als regio stevig te positio-neren in het landelijk debat over de bezuinigingen in de cultuursector. De Noorderlingen was als toonaangevend talentontwikkelingsinstituut steeds nauw betrokken bij deze meetings waarin diverse vormen van samenwerking en fusering werden onderzocht. Uit de aard van onze missie en om de regio een kleurrijke en diverse plek te blijven waar-borgen, hebben we er welbewust voor gekozen een onafhankelijke en autonome positie voor de toekomst te behouden.

Het Grand Theatre is onder leiding van Jan Stelma in de afgelopen jaren een belangrijke partner geweest in het produceren en technisch afwerken van onze voorstellingen. Jonge technici werden vanuit het Grand ingezet om samen met de artistieke staf van De Noorderlingen licht- en vormgevingsplannen te ontwikkelen. In een grote mate van artistieke samenwerking werden deze plannen in het Grand Theatre vorm gegeven. De jonge medewerkers van het Grand kregen daar-mee de mogelijkheid om hun artistieke vaardigheden in samenwerking met De Noorderlingen verder te ontwikkelen. Ook het Grand Theatre wordt getroffen door bezuinigingen en dat zal gevolgen hebben voor de bedrijfsvoering. Toch streven we er naar om ook in de toekomst binnen onze financiële kaders met het Grand Theatre te kunnen blijven samenwerken.Eveneens in samenwerking met het Grand Theatre en tevens met Peergroup, Noord Nederlands Toneel, Tryater en Citadel waren we verantwoordelijk voor Station Noord. In dit samenwerkingsverband organiseren we per seizoen een of twee plekken voor net afgestuur-de theatermakers om zich als artists in residence in het noorden te vestigen. Ze doen ervaring op bij de deelnemende gezelschappen en maken een eigen project bij het Grand Theatre. Eva van Manen (To-neelschool Amsterdam), Teddy May de Kock (Toneelschool Arnhem), Nhung Dam (Toneelschool Amsterdam) en Lourens van den Akker (Toneelacademie Maastricht) waren in 2011/2012 in Groningen. Britt Bakker – oud Noorderling en afgestudeerd in Gent – is in 2012/2013 via Station Noord actief bij Peergroup, Grand Theatre en De Noor-derlingen.Tegelijkertijd blijven we in gesprek met de JTS en de KTM (mbo kunst theater en management/noorderpoort) om jongeren met talent voor theater in de regio het best mogelijke voortraject naar de HBO the-ateropleidingen te bieden. JTS en Noorderlingen starten vanaf 2013

Debat

grand theatre

station Noord

PeergroupNNt

tryaterCitadel

Netwerk Jeugdtheaterscholen


samen de noordelijke versie van de LOT-cursus (Leergang Oriëntatie Theaterscholen). Het curriculum van de LOT wordt beoordeeld door de toneelscholen en het Netwerk landelijke jeugdtheaterscholen. Het door ons aangeleverde leerplan is gewogen en goed bevonden. Daar-mee bedienen we jongvolwassenen (16-21 jaar) die vanwege hun leef-tijd niet meer in het curriculum van JTS of Noorderlingen passen, maar zich toch willen oriënteren op een toekomst in het theatervak. In eerste instantie richten we ons op de regio maar de LOT-cursus wordt als leergang landelijk onder de aandacht gebracht.

Gedurende het afgelopen jaar zijn er vele momenten geweest met bij-zondere ontmoetingen en diverse vormen van overleg en samenwer-king die we hier kort willen benoemen.Op 6 april presenteerden we ons werk opnieuw in het Rozentheater in Amsterdam en op 1 juni waren we te gast op het Havenwerkfestival in Deventer (zie ook: voorstellingen).In maart stond een van onze spelers voor de rechter in de Groningse rechtbank. Op indringende wijze vertolkte hij een jongere die in het gesteggel tussen ouders, kinderen en Bureau Jeugdzorg tussen wal en schip dreigt te belanden in het kader van een trainingsmiddag voor hulpverleners. Een aantal van hen was tot tranen toe geroerd…In mei traden 2 van onze spelers op tijdens een conferentie over twee-talig onderwijs met een in het Engels gespeelde versie van de “balkon-scène” uit Romeo en Julia van Shakespeare.In juni speelden werden 3 van onze spelers gecast voor rollen in de film Wederopstanding van een Klootzak. Op 13 en 14 september namen we deel aan een door het FCP en Fonds Soziokultur georganiseerde werkconferentie in Amsterdam waarbij interessante contacten zijn gelegd met Theater im Fluss te Kleve en Kuluretage festival in Oldenburg (D).Op 2 oktober organiseerden we op De Noorderlingen een ontvangst voor een groep theaterstudenten uit Dundee (Schotland). Na een soep- en broodmaaltijd speelden en improviseerden deze studenten met een 15-tal Noorderlingen ruim twee uur lang in onze studio. De begeleidende docenten zaten die twee uur werkloos maar enthousiast aan de kant; de jongeren gaven elkaar les en bestookten elkaar met het ene na het andere goeie idee.Op 14 november bracht de artistieke leiding een werkbezoek aan de Maastrichtse Toneelschool.Later die maand verzorgde een lesgroep een theatrale happening rondom de opening van nieuw straatmeubilair van kunstenares Lena van der Wal in de Groningse wijk Corpus Den Hoorn

lOt

rozentheater amsterdam

Festival Havenwerk Deventer

rechtbank

tweetalig onderwijs

gecast

Werkconferentie Nl-D

theaterstudenten uit Dundee

Werkbezoek Maastricht

Opening straatmeubilair Nijestee


bestuur Afgetreden AangetredenFemke Eerland v Voorzitter 10-09-2012 25-10-2004Thom van der Goot m Voorzitter 10-09-2012Pieter Rollingswier m Penningmeester 01-12-2012 26-06-2006Peter Bon m Penningmeester 01-12-2012Nynke Oele v 27-10-2008Arjen van Leeuwen m 12-09-2011Gea Boerma v 06-09-2010Alice Faber v 12-11-2012

team Koen Jantzen Artistieke directie 0,8 fteNicolette Klein Bleumink (freelance) Zakelijke leiding 0,3 fteHans Schripsema Administratie, boekhouding, ICT en PR 1,0 fteHerman van Keulen Productieleiding, techniek en gebouwenbeheer 0,85 fteMark Hospers (freelance) Marketing 0,1 fteLies van de Wiel Docent 0,1 fteBrenda Hauer Docent 0,1 fteKoen Jantzen Docent 0,2 fteOverige Docenten 0,3 fte


PersONeel & OrgaNIsatIeMet een klein en flexibel team organiseren we de vele activiteiten bij De Noorderlingen. Artistiek leider Koen Jantzen geeft samen met 3 tijdelijke en 2 vaste docenten de 7 lessen per week. Herman van Keu-len ondersteunt Koen Jantzen als productieleiding en activiteitenco-ordinator. Nicolette Klein Bleumink zorgt voor de zakelijke leiding en Hans Schripsema de financiële administratie en de PR. Op tijdelijke basis worden regisseurs, docenten, marketingmedewerker en work-shopdocenten ingehuurd.

Cultural gOverNaNCe eN De NOOrDerlINgeNHet bestuur van De Noorderlingen is divers qua man/vrouw, leeftijd, kennis en kunde samengesteld en het schema van aftreden wordt ge-hanteerd. In de vergaderingen wordt de zorgvuldig voorbereide agen-da en stukken goed besproken, besluiten genomen en genotuleerd en gecontroleerd op uitvoering. Een delegatie van het bestuur voert het jaarlijkse functioneringsgesprek met de directeur. Een verslag van het gesprek wordt getekend door voorzitter en directeur. In 2012 heeft het bestuur vier maal vergaderd.Naast de gebruikelijke bestuursvergaderingen over de begroting, voortgang en jaarrekening zijn er ook themavergaderingen geweest waarin we met name over de veranderingen voor 2013 hebben ge-sproken. De 23 aanbevelingen voor Cultural Governance worden alle gehanteerd. Voorjaar 2012 is er een advertentie geplaatst om te komen tot een nieuwe voorzitter van De Noorderlingen. Uit deze procedure is Thom van der Goot als voorzitter geselecteerd en Alice Faber als nieuw be-stuurslid. Najaar 2012 is gestart met het zoeken naar een nieuwe pen-ningmeester onder de ouders. Deze is gevonden in Peter Bon.

Personeel

bestuurssamenstelling


FCP PrestatIeaFsPraKeN

6 producties29 voorstellingen 45 deelnemersAantal lessen per week van 2,5 uurAantal lessen per week van 1,5 uurDoorstroming naar KunstvakonderwijsBezoekers

2009

53435

22035

31908

2010

41245

24535

31626

2011

62850

24535

22192

2012

63060

28035

72343

*seizoen 2009-2010 was er geen Productiegroep.


Ondanks het turbulente jaar met aandacht van de directie voor de toe-komst en het voortbestaan heeft De Noorderlingen gedaan waar het goed in is. Lessen geven aan talentvolle jongeren met ambitie om naar de toneelschool te gaan. Het Productiegroepjaar is goed verlopen.

In 2012 hebben we met Tongen, Spinsels, Kinetica, De Kip of het Rijk, Wijd Open en Waar de Wereld Weg Was laten zien wat de kracht van De Noorderlingen is. Onzichtbaarder maar zeker niet minder be-langrijk, zijn de lessen en de workshops. We verzorgen voor 60 jonge mensen de maattrajecten op weg naar de auditie voor het Kunstvakon-derwijs Theater. Naast eigen inkomsten ontvangen we vooral subsidies van overheden. In 2012 worden de toegezegde structurele subsidies van de Provincie Drenthe en het Fonds voor Cultuurparticipatie met een percentage gekort. De aanvragen voor structurele subsidie voor de periode 2013-2016 zijn ingediend bij Gemeente Groningen en Fonds voor Podiumkunsten. Bij de provincie Groningen zijn we opgenomen in de Cultuurnota 2013-2016 met een bedrag van € 100.600. Het Fonds voor Cultuurparticipatie heeft geen toekenning gedaan. De gemeente Groningen heeft wel een maatschappelijke nuttige baan toegekend met een maximum bijdrage loonkosten van € 18.000 per jaar tot en met december 2014. De cultuursubsidie toekenning is € 60.000 per jaar geworden. Met het exploitatieresultaat van € 11.718 voor 2012 verbeteren we de positie van het Eigen Vermogen tot € 14.657. Het resultaat komt met name door een toekenning frictiekosten van het Fonds voor Cul-tuurparticipatie d.d. 28 januari 2013 ten bedrage van € 4.740 ten laste van 2012.

tOelICHtINg OP De PrestatIeveraNtWOOrDINg 2012

Financieel


Spinsels

Tongen

Waar de Wereld Weg Was

Youtube trailers


COMMuNICatIe & MarKetINgIn de afgelopen jaren hebben wij de Marketing & Communicatie van De Noorderlingen aanzienlijk aangescherpt en gedigitaliseerd. Dat heeft zich geuit in nieuwe activiteiten (Wijd Open) en in nieuwe ma-nieren om de kernwaarden van een vooropleiding theater (met relatief weinig voorstellingsmomenten) te communiceren met het publiek.

ONlINe COMMuNICatIe eN Het breDe NetWerK Door regelmatig gebruik van digitale nieuwsbrieven en van facebook merken wij dat we steeds meer contact krijgen met de grote kring van mensen die op de Noorderlingen heen hangt. De inmiddels 2000 vrienden op facebook zijn op vele manieren betrokken; als speler, als oud-speler, als ouder, als publiek of als gewone geïnteresseerde. Een breed netwerk dat graag wordt aangesproken.

Wij hebben dit jaar enkele keren een ‘foto uit de oude doos’ geplaatst van vroegere jaargangen van De Noorderlingen en wij merken dat de reacties op deze foto’s overweldigend zijn. Wat ons sterkt in de over-tuiging dat het belang van De Noorderlingen niet alleen is af te meten aan het talent dat momenteel actief is bij de opleiding, maar ook aan het noordelijke talent dat al generaties lang alle gelederen van het Nederlandse theaterlandschap bevolkt. Gevestigde namen als Marcel Hensema, Anniek Pheifer en Joris Smit gaven dit jaar in landelijke me-dia het belang aan van wat ze hier in Groningen bij De Noorderlingen hebben geleerd.

Door gebruik van een medium als Facebook hebben wij als – logischer-wijs ietwat gesloten opleidingsinstituut – een opening naar de wereld. Waardoor wij veel beter kunnen vertellen wat wij doen.

Naast uitstekende bezoekersaantallen voor de voorstellingen en mooie


Weergaven op YoutubeParoles 545Waar de Wereld Weg Was 483De Kip of het Rijk 1425Spinsels 1554Tongen 1 1703Tongen 2 897Kinetica 1272De Wandeling 619Zone 1 384Zone 2 307

Groninger Gezinsbode, 20 november 2012


reacties van de facebookvrienden, heeft dit ook geleid tot een onge-kend grote hoeveelheid auditanten tijdens de twee audities. En… in het grootste aantal Noorderlingen dat ooit tegelijkertijd deze oplei-ding heeft gevolgd.

CaMPagNe saMeN Met JONgereNEen belangrijke reden voor veel goodwill onder jongeren, is dat wij de campagnes voor werving van auditanten en voor de voorstellingen ook ontwikkelen samen met de spelers zelf. Zo werken wij al jaren met een ambassadeurssysteem voor audities (jongeren werven jongeren) en sinds een paar jaar werken wij ook samen met de spelers aan het promotieplan voor hun eigen voorstellingen.

Dat betekent dat de spelers zelf actief betrokken zijn bij de ideevor-ming rond het campagnebeeld, de flyers en natuurlijk ook de videotrai-ler. Voor het maken van de videotrailer hebben wij in 2012 onder meer samengewerkt met de uiterst getalenteerde jonge regisseur (en oud-Noorderling) Joren Molter. Molter is met zijn 18 jaar aangenomen op de filmacademie in Amsterdam, waarmee hij de jongste nieuwe stu-dent is sinds de beroemde regisseur Tim Oliehoek. Deze samenwerking heeft geresulteerd in een aantal prachtige trailers die duizenden keren werden bekeken.

Ook de komende jaren gaan wij door met het ontwikkelen van plannen met de spelers. Jongeren spreken jongeren aan!

De KerN vaN De NOOrDerlINgeN OP WIJD OPeNDat De Noorderlingen een (bescheiden) centrale plaats innemen in het noordelijke en landelijke culturele landschap bleek ook weer in 2012. En al helemaal tijdens de Noorderlingen-dag Wijd Open op 19 mei in het Theater de Machinefabriek. We wilden heel graag eens in een dag presenteren waar De Noorderlingen om draait, en dat is met veel succes gelukt tijdens Wijd Open. We presenteerden twee voor-stellingen en organiseerden twee Noorderlingen-sessies van het con-cept De Vloer Op. Dit laatste leverde prachtige improvisaties op met oud-Noorderlingen als Mads Wittermans en Joris Smit en ook huidige jonge spelers. De eerste Wijd Open eindigde met improviseren in een enorm ensemble, waarbij het halve publiek op het podium stond. Men bleef de hele dag en zelfs tijdens het late night – dat werd verzorgd door enkele zeer talentvolle muzikale (oud-) Noorderlingen – was het nog een feest. Wijd Open was een enorme opsteker voor ons. De grote opkomst qua publiek, de kwaliteit van de voorstellingen en het talent tijdens de improvisaties maakte eens te meer duidelijk dat er heel veel talent uit het noorden komt en dat de ontwikkeling van dat talent bij De Noorderlingen in goede handen is. Wijd Open is hopelijk het begin van een traditie.

vOOrstellINgeNDaarnaast waren wij natuurlijk weer te zien op een aantal belangrijke festivals, zoals Noorderzon Performing Arts Festival Groningen, Jon-ge Harten en FestiValderaa. Spelen op festivals is fijn omdat een en-thousiaste (soms grote) nieuwe groep bezoekers kennis maakt met De Noorderlingen. Omdat kaartverkoop en marketing vaak groots wordt ingezet door deze festivals staan wij goed op de kaart. Daarbij vullen wij natuurlijk de festivalcampagnes aan met onze eigen campagne. Wat dit jaar positieverwijs opviel was dat ook de voorstellingen die niet op een festival te zien waren een uitstekende bezettingsgraad had-

Trailer voor De Kip of het Rijk

YouTube


tOeKOMst?Al met al was 2012 een bewogen jaar waarin ook wij geconfronteerd werden met de bezuinigingen in de kunstensector. Desalniettemin re-aliseerden we vier bijzondere theaterproducties, was er een record aantal deelnemers aan onze lessen en trainingen en mochten we niet klagen over belangstelling van publiek en in theater geïnteresseerde jongeren.Ten aanzien van de bezuinigingen hebben we de handschoen opgepakt en zijn op tal van gebieden aan het werk gegaan om antwoorden te vinden op onze nieuwe financiële werkelijkheid. De verhuizing is de meest ingrijpende beslissing maar levert ons ook een flinke financiële meevaller op. De inzet van docenten in de begeleiding van de Produc-tiegroep is voor het personeel een spannende uitdaging en biedt veel nieuwe mogelijkheden. Tegelijkertijd zetten we op meerdere vlakken acties uit om op nieuwe manieren geld te verwerven.De nieuwe situatie dwingt ons echter ook om elk dubbeltje om te ke-ren. Groots opgezette producties of het maken van een voorstelling op Oerol zijn met onze huidige jaarbegroting nauwelijks te realiseren. In die zin moeten we onze ambities wel degelijk bijstellen en met zin voor realiteit kijken naar wat we wel en niet kunnen doen.Desalniettemin zijn we er van overtuigd dat De Noorderlingen een bij-zondere en belangrijke plek inneemt in het noordelijke culturele veld. Door het ontbreken van een Hbo-opleiding op het gebied van theater in de noordelijke regio vervult De Noorderlingen een onmisbare scha-kel tussen ambitieuze jongeren op het gebied van theater en hun door-stroming naar deze landelijke instituten. We hebben op dat gebied een jarenlange en enorme expertise die we ook in de toekomst graag willen blijven inzetten en ook de kwaliteit van onze voorstellingen kunnen we blijven garanderen.

den (Tongen in Niehove, Wijd Open in Groningen). Dat betekent dat alleen de naam De Noorderlingen sterk genoeg is om voorstellingen uit te verkopen. Op dit laatste fijne gegeven gaan wij in de volgende jaren met frisse moed doorbouwen.

De NOOrDerlINgeN IN De MeDIaVanwege al het bovenstaande zien wij in de afgelopen twee jaar ook een flinke toename van aanwezigheid van De Noorderlingen in de me-dia. Maar ook dit toont aan dat de relevantie van De Noorderlingen ook als producent van serieuze voorstellingen groot is.

jaarverslag 2012 van de noorderlingen

Documents