j ongeren en werk in een snapshot presentatie voor de vlaamse jeugdraad 3 juli 2010, oostende...
TRANSCRIPT
JONGEREN EN WERK IN EEN SNAPSHOT
Presentatie voor de Vlaamse jeugdraad
3 juli 2010, Oostende
Liesbeth Van Parys - HIVA
OVERZICHT PRESENTATIE
1. Inleiding: de intrede van jongeren op de arbeidsmarkt
2. Jeugdwerkloosheid3. Jeugdwerkgelegenheidsbeleid4. Samenvatting5. Bijlagen
1. INLEIDINGDe intrede van jongeren op de arbeidsmarkt
MENING VAN JONGEREN OVER WERK Werk = symbool van volwassen worden Werk krijgt centrale plaats maar komt niet op
eerste plaats Overgrote meerderheid geeft zz goede kans op
werk na afstuderen
4/10 bereid om /wil een job aan te nemen die niet in lijn ligt met studies
Jongens zijn minder bereid om arbeidsduur te verminderen dan meisjes met oog op combineren van arbeid en gezin
Slechts 1 à 2 / 10 jongeren vindt grensarbeid overweegbaar
Let wel: verschillen tussen arbeidsklassen, opleidingsniveaus, loontrekkenden en zelfstandigenBron: Burssens, D. & Sinnaeve, L. 2006, ‘Over mogen, moeten, willen en kunnen werken’, in Vettenburg, N.
et al., Jongeren van nu en straks. Overzicht en synthese van recent jeugdonderzoek in Vlaanderen, Lannoo.
OVERGANG ONDERWIJS-ARBEIDSMARKT IS ABRUPT IN BELGIË
Bron: Hoge Raad voor de Werkgelegenheid, 2009, Verslag Inschakeling van jongeren in de arbeidsmarkt
AANDEEL JONGEREN DAT WERKT IS DAN OOK BEPERKT
Bron: OECD, 2007, Jobs for Youth Belgique
HET ZOEKEN EN VINDEN VAN EEN JOB
Zoekkanalen Vindkanalen
WAAR KOMEN JONGEREN TERECHT? TERTIAIR
Bron: Stevens, E. (2009) Jongeren in beeld: Een analyse op basis van EAK/LFS, Steunpunt Werk en Sociale Economie
WAAR KOMEN JONGEREN TERECHT? TIJDELIJK
Bron: Stevens, E. (2009) Jongeren in beeld: Een analyse op basis van EAK/LFS, Steunpunt Werk en Sociale Economie
WAAR KOMEN JONGEREN TERECHT? VOLTIJDS
Bro
n:
Ste
ven
s, E
. (2
00
9)
Jon
gere
n in
beeld
: Een
an
aly
se o
p b
asi
s van
EA
K/L
FS, S
teu
np
un
t W
erk
en
Soci
ale
Eco
nom
ie
TEVREDENHEID VAN JONGEREN MET HUN JOB
Heel wat jongeren zijn (heel) tevreden mbt tot:• collega’s, mate van contacten met anderen (80-
85%)• de functie en de verantwoordelijkheden (70-
75%)• de werkomgeving, de werktijden en het loon (65-
70%)
Maar (helemaal) niet tevreden mbt: werklast (12%) waardering voor hun werk (18%) mate waarin ze hun opleiding kunnen
gebruiken! (17%) promotiekansen (28%)
Bron: Vettenburg, N., Elchardus, M. en Walgrave, L. (red.) (2007), Jongeren in cijfers en letters. Bevindingen uit Jop-monitor 1, Leuven: LannooCampus
MISMATCH TUSSEN JONGERE EN DE GEVONDEN JOB
2. JEUGDWERKLOOSHEIDOmvang en verklaring
JEUGDWERKLOOSHEIDGRAAD IN EUROPEES PERSPECTIEF (ILO-DEFINITIE)
Bro
n:
htt
p:/
/ww
w.w
erk
.be/a
ssets
/werk
.be/c
ijfers
-en-o
nd
erz
oek/
public
ati
es/
20
08
/20
08
_Nota
_jeu
gd
werk
loosh
eid
_pre
senta
tie.p
df
MAAR GROTE REGIONALE VERSCHILLEN (ILO-DEFINITIE)
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 20080.0%
5.0%
10.0%
15.0%
20.0%
25.0%
30.0%
35.0%
40.0%
13.5%11.3%
10.0%11.6%
15.5%13.6% 14.2%
12.5% 11.7%10.5%
33.0%
27.0%28.3%
26.5%
31.8%33.1%
32.0% 31.3%
27.8% 27.5%
35.5%
30.8%
27.4%
32.9%35.1%
33.5%35.0% 35.3% 34.4%
33.2%
21.1%
17.5% 16.9% 17.7%
21.8% 21.2% 21.5%20.5%
18.8% 18.0%
Vlaams Gewest Waals GewestBrussels H. Gewest België
Bron: Labour Force Survey geraadpleegd via http://www.steunpuntwse.be/view/nl/18767
JEUGDWERKLOOSHEID IN TIJDEN VAN CRISIS
Bron: Persbericht 31/07/2009, Crisis treft mannen en jongeren het ergtst
http://www.statbel.fgov.be/press/pr141_nl.pdf
Dus jeugdwerkloosheidsgraad is 2,7 keer zo hoog als werkloosheidsgraad van 25-64 jarigen in eerste kwartaal 2008 en zelfs 3 keer zo hoog in zelfde periode in 2009!
WAAROM ZIJN JONGEREN WERKLOOS? Individueel niveau:
Onderwijsniveau Afkomst Duurtijd werkloosheid en werkervaring Handicap Taal Rijbewijs Werkzoekgedrag Arbeidsmarktregio Sociaal kapitaal – persoonlijk netwerk Niet-werkgerelateerde problemen (medisch,
psycho-sociaal, financieel, justitieel, druggerelateerd,…)
ANDERE VERKLARINGEN VOOR WERKLOOSHEID
Structureel: mismatch onderwijs-arbeidsmarkt (vaardigheden en
attitude) te weinig prikkels voor combinatie werk-onderwijs,
stage, … blijvende hoge kost van jobs met lage productiviteit kinderopvang wachtuitkering?
Conjunctureel LAFI: last in first out (tijdelijke contracten, investeringen, ervaring)
Discriminatie
Bron: Hoge Raad voor de Werkgelegenheid, 2009, Verslag Inschakeling van jongeren in de arbeidsmarkt; OECD, 2007 Jobs for Youth Belgique
3. JEUGDWERKGELEGENHEIDSBELEIDKomen tot een oplossing voor vastgestelde problemen
DE HOOFD- EN BIJROLSPELERS
Internationaal: ILO (internationale normen), OECD
Europees: ‘Europese werkgelegenheidsrichtsnoeren’ (Lissabon strategie): prioriteiten, good practices
Federaal: wachttijd, tewerkstellingsmaatregelen: financiële prikkels voor tewerkstelling kansengroepen
Gemeenschappen: (afstemming) onderwijs (op noden arbeidsmarkt)
Gewesten: bemiddeling en begeleiding, sociale economie, training en opleiding, tewerkstellingsmaatregelen
Lokaal: lokale economisch beleid
Merk op: hele reeks andere actoren: RVA: recht op uitkeringen en ev. sancties VDAB: bemiddeling en begeleiding Vakbonden/hulpkas: uitdelen uitkeringen werkgevers, interim VESOC/SERV en RESOC/SERR Mutualiteit: ziekte-verzekering OCMW: maatschappelijke integratie Vele private commerciële niet commerciële dienstverleners
DE EU LISSABON STRATEGIE 2000
De EU moet tegen 2010:
1) de meest dynamische en competitieve kenniseconomie ter wereld worden
2) die in staat is tot duurzame economische groei
3) met meer en betere banen en 4) een hechtere sociale samenhang
VERTALING OP FEDERAAL EN VLAAMS NIVEAU 2004: introductie van de sluitende aanpak
De preventieve aanpak De curatieve aanpak (de stock)
2004: samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid, de gewesten en de gemeenschappen (RVA-VDAB)Elektronische uitwisseling gegevens RVA-VDAB; art. 80 => controle op werkZOEKgedrag
2002 OCMW: bestaansminimum => leefloon (-25 jarigen nadruk op activering GPMI)
Eerste beleids-
maatregel
Tweede beleids-maatregel
WAT BEKIJKEN WE OP VOLGENDE SLIDES?
1. De sluitende aanpak in Vlaanderen – VDAB2. Controle op werkzoekgedrag door VDAB en
RVA3. Andere beleidsmaatregelen
3.1. BELEIDSRESPONS 1De sluitende aanpak
BELEIDSRESPONS 1: DE SLUITENDE AANPAK
1e Europese richtsnoer :
Elke jonge werkloze (-25) met voor hij/zij 6 maanden werkloos is
een nieuwe start worden geboden
= opleiding, omscholing, werkervaring, een baan of individuele beroepskeuzebegeleiding, andere maatregelen
HET JEUGDWERKPLAN
Het “jeugdwerkplan plus” heeft als doel alle Vlaamse jongeren zo snel mogelijk te
activeren en zo snel en maximaal mogelijk te laten doorstromen naar een duurzame tewerkstelling in het normaal
economisch circuit via een snellere diagnose en intensievere en snellere
bemiddeling en opvolging.
Bron: Voorstel Jeugdwerkplan Vlaanderen (14/09/08; www.werk.be)
KWALITATIEVE EVALUATIE VH JWP DOOR VDAB (1)
Sterke punten:
Maatwerk Intensieve bemiddeling Kort op de bal spelen Het niet loslaten van jongeren Mix van individuele en collectieve
begeleiding Duidelijk rechten en plichten verhaal Goede samenwerking met partners
KWALITATIEVE EVALUATIE VH JWP DOOR VDAB (2)
Zwakke punten:
Niet altijd passende vacatures via de online automatische matching
Economische crisis Jongere heeft geen vaste consulent Grote administratieve belasting voor consulenten Overgang van strikte richtlijnen naar het bieden
van maatwerk
KWALITATIEVE EVALUATIE JWP DOOR VDAB (3)
Knelpunten:
Te weinig kinderopvang Te weinig aanbod in sociale economie Schoolaanbod onvoldoende afgestemd op
arbeidsmarkt Ex-gedetineerde jongeren weinig kans door
strafblad
GEVOLGEN EVALUATIE
JWP bestaat nog
Aanpassingen om zwakke punten aan te pakken
3.2. BELEIDSRESPONS 2Activering door opvolging en sanctionering
BELEIDSRESPONS 2: ACTIVERING
Van passieve verzorgingsstaat naar actieve welvaartstaat
Van controle op werkLOOSheid naar controle op werkZOEKENDheid
Rechten maar óók plichten
Sancties bij niet naleving plichten
Actief arbeidsmarktbeleid: overheid doet inspanning om rechten te vervullen
ACTIVERING D.M.V. (DREIGING TOT) SANCTIONERING
Wie controleert wat?
RVA roept alle langdurig werkzoekenden (min 15 mnd) op ter
VDAB meldt aan de RVA wanneer de werkzoekende in gebreke blijft
51
RVA opvolging
RVA, 2009
De opvolgingsprocedure van RVA
PRO’S VAN ACTIVERING D.M.V. SANCTIONERING
Tegenover rechten staan plichten
Graag ‘een schop onder de kont’
In België is sanctionering geen cowboy-verhaal
VDAB levert veel inspanningen van VDAB
Ook na transmissie naar RVA kan jongeren rekenen op ondersteuning VDAB
Bron: Van Hemel, L. en Darquenne, R. (2009), Een andere kijk op hardnekkige jeugdwerkloosheid: Aanbevelingen en succesfactoren bij de inschakeling van laaggeschoolde jongeren, Koning Boudewijnstichting. [eigen aanvullingen]
BEDENKINGEN M.B.T. ACTIVERING D.M.V. SANCTIONERING
Voldoende info mbt rechten en plichten?
Onterechte culpabilisering
Niet zinvol voor meest kwestbare jongeren voor wie werk (tijdelijk) geen optie is
Wat is ‘actief’ zijn? Ook vrijwilligerswerk, huismoeder?
Jongeren schrijven zich niet altijd terug in bij VDAB
VDAB wordt gezien als ‘schorsingsmachine’ en ‘opjager’ ipv dienstverlener
Bron: Van Hemel, L. en Darquenne, R. (2009), Een andere kijk op hardnekkige jeugdwerkloosheid: Aanbevelingen en succesfactoren bij de inschakeling van laaggeschoolde jongeren, Koning Boudewijnstichting. [eigen aanvullingen]
3.2. BELEIDSRESPONS 3Andere maatregelen
ANDERE MAATREGELEN
Financiële stimulansen voor werkgevers Startbanen en doelgroepvermindering (fed.) Activa start (laaggeschoolden) (fed.) Maatregelen voor alle werkzoekenden-> kluwen van maatregelen
Stage, alternerend leren en werken, IBO… (Vlaams)
Maatregelen voor specifieke doelgroepen Sociale economie (Vlaams/fed) Diversiteitsplannen (Vlaams) Tegemoetkomingen personen met een handicap (fed)
4. TWEE AANDACHTSGROEPENMoeilijk bemiddelbare en moeilijk bereikbare jongeren
TWEE AANDACHTSGROEPEN DIE WIJZEN OP DE LIMIETEN VAN ACTIVERING
Moeilijk bemiddelbaren
Moeilijk bereikbaren
Merk op: overlappen elkaar deels
4.1. MOEILIJK BEMIDDELBARE JONGEREN
DE MOEILIJK BEMIDDELBARE JONGEREN BIJ VDAB-ANTWERPEN, 2008
TotaalN
Totaal%
Werkloosheidsredenen
Beroepskennis en attesten
1 836 58,87
Werkzoekgedrag 1 384 44,37Externe factoren 1 091 34,98Sociale redenen 470 15,07
Kennis Nederlands 434 13,91Medische redenen 212 6,80
Psychische redenen 172 5,51Randvoorwaarden
Mobiliteit 450 14,43Zorgtaak 109 3,49
Fysieke kenmerken 74 2,37Geletterdheid 57 1,83Kansarmoede 42 1,35
Leeftijd 36 1,15Werkloosheidsval 0 0,00
Totaal 3 119 100,00
Bro
n:
Str
uyven, H
eyle
n &
Van
Hem
el, 2
01
0, D
e (
nog)
nie
t b
em
iddelb
are
n:
een
verl
ore
n g
roep o
p d
e A
ntw
erp
se a
rbeid
smark
t?, Le
uven:
HIV
A
4.2. MOEILIJK BEREIKBARE JONGEREN
DE MOEILIJK BEREIKBARE JONGEREN (VAN PARYS, 2010)
Verklaring moeilijke bereikbaarheid:
2 afstemmingsproblemen tussen VDAB-aanbod en de jongeren:1. Aanbod onvoldoende laagdrempelig (taal, vereiste vaardigheden,
afspraken)
2. Aanbod niet gericht op niet-werkgerelateerde obstakels
Jongeren voelen (nog) geen nood aan VDAB
Jongeren lopen verloren in dienst- en hulpverlening
Bron: Van Parys, L. en Struyven, L. (2010), Ongepaste vragen of een ongepast antwoord, Eindrapport evaluatieonderzoek ‘Experimenten moeilijk bereikbaren in het kader van het Jeugdwerkplan’ , Leuven: HIVA-K.U.Leuven.
SAMENVATTING
SAMENVATTING
Intrede arbeidsmarkt: Abrupt en eerder laat Zoekkanaal ≠ vindkanaal Gevonden job: tertiair, tijdelijk en voltijds Over algemeen tevreden Mismatch probleem – problematisch?
Jeugdwerkloosheid: Vlaanderen < Ned, Denemarken, Ierland; > Brussel, Wallonië Jongeren >> ouderen Specifieke groepen extra kwetsbaar: laaggeschoolden, allochtonen,
jongeren met handicap, bep. Opleidingen, zonder rijbewijs/auto, zorgtaak
conjunctuur!: last in first out
Beleid: Belang Europa Sluitende aanpak + controle zoekgedrag + andere maatregelen
UITDAGINGEN VOOR VLAANDEREN
Link onderwijs-arbeidsmarkt: Terugdringen ongekwalificeerde uitstroom Kansen voor laaggeschoolde jongeren:
werkervaring, opleiding, stage, …? Aantrekkelijkere combinatie leren-werken? Afstemming onderwijs op noden en wensen
arbeidsmarkt (let wel: zonder algemeen vormende taak van onderwijs in gevaar te brengen!)
Aandacht voor moeilijkheden specifieke groepen jongeren
De competentieagenda Wat met de wachtuitkering? Wat met
flexicurity? (voorlopig nog federaal)
BIJLAGEN-Rechten en plichten werkzoekende-Bronnen
NOG VRAGEN?
Liesbeth Van Parys
Wetenschappelijk medewerker HIVA