1

C R N A G O R A

SAVJET ZA VISOKO OBRAZOVANJE

P o d g o r i c a

IZVJEŠTAJ KOMISIJE za sprovođenje postupka akreditacije studijskog programa

doktorskih studija Fakulteta za poslovne studije (Montenegro Business School) –

Univerzitet «Mediteran», Podgorica

I)

Odlukom Savjeta za visoko obrazovanje, r. 05-1/6 od 3. februara 2014. godine,

imenovana je Komisija za sprovođenje postupka akreditacije navedenog studijskog

programa u sastavu:

1. Prof. dr Maja Drakić-Grgur, vanredni profesor, Fakultet za međunarodnu

ekonomiju, finansije i biznis, Univerzitet Donja Gorica, predsjednik Komisije

2. Prof. dr Borislav Uskoković, redovni profesor Ekonomskog fakulteta Univerziteta

Crne Gore u penziji, član Komisije

3. Prof. dr Roberto Biloslavo, Univerzitet Primorska, član Komisije

Komisija je imala zadatak da razmotri zahtjev Fakulteta za poslovne studije/MBS

(Univerziteta «Mediteran») za akreditaciju predmetnog studijskog programa, ostalu

relevantnu dokumentaciju, te da na osnovu neposredne provjere činjeničnog stanja,

dostavi Savjetu izvještaj o ocjeni kvaliteta studijskog programa, njegove usklađenosti sa

akademskim i profesionalnim potrebama i usvojenim standardima i kriterijumima.

Komisiji je bila na raspolaganju sljedeća dokumentacija:

- Zahtjev za akreditaciju studijskog programa

- Elaborat o opravdanosti uvođenja doktorskog studijskog programa iz finansija,

računovodstva i revizije, i marketing menadžmenta

2

Sastavni djelovi ovih dokumenata su i nastavni plan, nastavni programi

pojedinih predmeta i informacione liste, spisak nastavnika angazovanih na

realizaciji programa sa biografijama,

- Ugovor o osnivanju Fakulteta za poslovne studije ,,Montenegro Business

School” kao organizacione jedinice Univerziteta” Mediteran” Podgorica

- Potvrda o registraciji – promjena podataka br. 8-0016443/008

- Odluka Naučno nastavnog vijeća Fakulteta o utvrđivanju sadržine novih

studijskih program br. 1500-01/13 od 21.11.2013

- Odluka Upravnog odbora o uvođenju studijskih programa doktorskih studija i

utvrđivanju njihove structure i sadržine

- Odluka o imenovanju v.d. dekana

- Odluka o imenovanju prodekana za nastavu

- Odluka o imenovanju rukovodioca postdiplomskih studija

- Odluka o strukturi Naučno nastavnog vijeća

- Statut ,,Univerziteta” Mediteran” Podgorica

- Pravila doktorskih studija

- Studentske ankete

- Ugovori o zakupu prostora

- Ugovori o saradnji

Komisija je posjetila Fakultet za poslovne studije i upoznala se o ukupnim uslovima za

realizaciju doktorskih studija. Pored dekana prof. dr Dragoljuba Jankovića, sastanku

održanom 24. marta 2014. godine, prisustvovali su i Rukovodilac Postdiplomskih

studija na Fakultetu prof. dr Janko Radulović, te koordinatori doktorskih studija na

dva smjera prof. dr Radislav Jovović i prof.dr Jelena Žugić, i sekretar Fakulteta za

poslovne studije Vesna Mijatović.

Nakon brižljivog uvida u priloženu dokumentaciju i veoma sadržajnih razgovora

članova Komisije i navedenih predstavnika Fakulteta, Komisija je saopštila svoje

sugestije koje su imale više tehnički karakter, a u cilju unapređenja kvaliteta i

pojašnjavanja nekih elemenata Zahtjeva za akreditaciju. Te su se primjedbe odnosile na

nužnost brižljive redakcija teksta zahtjeva/elaborata za akreditaciju.

Komisija je od strane dekana Fakulteta, u pisanoj formi, obaviještena 10. aprila 2014.

godine da su sugestije uvrštene u u dopunjeni/izmijenjeni Zahtjev za akreditaciju koji je

dostavljen članovima Komisije i Savjetu za visoko obrazovanje Crna Gore.

3

II)

Polazeći od odredbi Pravilnika o standardima i normativima za akreditovanje

studijskih programa doktorskih studija, koji je Savjet za visoko obrazovanje donio

22. februara 2010. godine, analize Zahtjeva za akreditaciju i neposrednog uvida u

činjenično stanje, pažnju fokusiramo na prikaz ukupnih uslova realizacije

planiranog studijskog programa: Doktorskih studija iz finansija i marketinga, smjer

Finansije, računovodstvo i revizija i smjer Marketing menadžment (nivo

kvalifikacije VIII) na Fakultetu za poslovne studije/Montenegro Business School,

Univerziteta Mediteran.

(1) Osnovni podaci o Univerzitetu "Mediteran" i Fakultetu za poslovne studije/MBS-u

Univerzitet ,,Mediteran je prvi privatni univerzitet u Crnoj Gori. Osnovan je 30. maja

2006. god. Od svog osnivanja Univerzitet ,,Mediteran Podgorica radi kao jedinstven

pravni subjekat sa nastavnim programima u skladu sa Bolonjskom deklaracijom.

Univerzitet je akreditovana i licencirana institucija koja se sastoji od šest fakulteta:

Fakultet za turizam ,,Montenegro Tours School u Baru, Fakultet za poslovne studije

,,Montenegro Business School, Fakultet za informacione tehnologije, Fakultet

vizuelnih umjetnosti, Pravni fakultet i Fakultet za strane jezike.

Doktorske studije koje su predmet ovog izvještaja realizuje Fakultet za poslovne

studije “Montenegro Business School”. Fakultet je osnovan 22. novembra 2004.

godine; akreditovan naredne 2005. godine (odluka o početnoj akreditaciji, br.05-1/5-

30), a licenciran 23. juna 2005. godine, rješenjem Ministarstva za prosvjetu i nauku (UP

I 05-1/5-1271/2) Fakultet je reakreditovan od strane Komisije za reakreditaciju u julu

2008. godine. Svi studijski programi Univerziteta ,,Mediteran” su reakreditovani od

strane Savjet za visoko obrazovanje Ministarstva prosvjete, rješenjem broj 05-1/5-65.

od 14.06.2013. god.

Odluku o novom studijskom programu doktorskih usvojilo je Naučno-nastavno vijeće

Fakulteta za poslovne studije ,,Montenegro Business School” (br. 1500-01/13 od

21.11.2013.god) i Upravni odbor Univerziteta ,,Mediteran” Podgorica (br. R-2108 od

12.12.2013.)

4

(2) Organizaciona struktura i institucionalna organizovanost

Organi upravljanja Univerzitetom su Skupština osnivača i Upravni odbor

Univerziteta. Organi rukovođenja Univerzitetom su rektor i administrativni

direktor. Fakultetskim jedinicama rukovode dekani. Akademsko tijelo organizacione

jedinice na kome se organizuju doktorske studije koje su predmet akreditacije je

Naučno-nastavno vijeće (NNV).

Stručna tijela doktorskih studija su: Senat Univerziteta, Vijeće organizacione jedinice

Univerziteta, rukovodilac doktorskih studija i koordinatori za dva programa

doktorskih studija.

Rukovodioca doktorskih studija bira Senat na prijedlog Vijeća organizacione

jedinice na predlog dekana, na period od tri godine, uz mogućnost ponovnog izbora.

Rukovodilac doktorskih studija obavlja poslove utvrđene Pravilima doktorskih

studija, a Komisija za doktorske studije prethodno razmatra sva pitanja iz domena

realizacije doktorskih studija o kojima odluku donosi Rukovodilac doktorskih

studija ili Vijeće Fakulteta, odnosno Senat Univerziteta. Komisiju za doktorske

studije pored Rukovodioca doktorskih studija čine dekan, koordinatori i prodekan

za nastavu. Sastav Vijeća Fakulteta i Senata Univerziteta propisan je Zakonom i

Statutom.

Naučno-nastavno vijeće Fakulteta čine: dekan, prodekan, rukovodilac

postdiplomskih studija, rukovodilac postdiplomskih studija i predstavnik studenata.

Članovi Vijeća biraju se na sjednici Naučno nastavnog vijeća Fakulteta.

Senat Univerziteta čine: rektor, dekani fakulteta i po jedan član izabran iz reda

akademskog osoblja, po pravilu sa najvišim zvanjem, na svom fakultetu, bez obzira

na broj stalno zaposlenih u akademskom zvanju, predstavnik studenata osnovnih i

predstavnik studenata postdiplomskih ili doktorskih studija.

Rukovodilac postdiplomskih studija je prof. dr Janko Radulović, redovni profesor

biran u zvanje Odlukom br. 01-1148 od 15.12.1997. god.

Koordinatori doktorskih studija su:

a) Koordinator doktorskih studija smjer Finansije, računovodstvo i revizija je

prof. dr Radislav Jovović, koji je Odlukom Senata Univerziteta, br. R-

1015/3-11 od 29.03.2011. biran u zvanje vanrednog profesora za

predmete: Elektronsko poslovanje, Finansijska analiza, Analiza

finansijskih izvještaja i Međunarodno poslovanje.

5

b) Koordinator doktorskih studija smjer Marketing menadžment je prof. dr

Jelena Žugić, koja je Odlukom Senata Univerziteta, br. R-500/3-13 od

25.03.2013. birana u zvanje vanrednog profesora za užu naučnu oblast

Marketing menadžment.

Predstavnici studenata osnovnih, postdiplomskih specijalističkih, magistarskih i

doktorskih studija su uključeni u rad Upravnog odbora, Senata i Naučno-nastavnog

vijeća organizacione jedinice.

Pravila na doktorskim studijama usvojena su na sjednici Senata dana 22.11.2007.

god. Ovim pravilima uređuje se organizacija i izvođenje doktorskih studija, upis na

doktorske studije, način sprovođenja ispita i istraživačkog rada, postupak prijave i

odbrane doktorske disertacije, postupak promocije doktora nauka, kao i druga

pitanja od značaja za ostvarivanje doktorskih studija na Univerzitetu ,,Mediteran”.

(3) Podaci o studijskom programu doktorskih studija

Naziv studija je Doktorski studij iz finansija i marketinga, smjera Finansije,

računovodstvo i revizija i smjer Marketing menadžment. Nastava na navedenim

doktorskim studijama izvodi se na crnogorskom ili engleskom jeziku.

Cilj doktorskih studija je da se doktoranti obuče za naučno-istraživački rad, da

prošire i prodube znanje u oblasti u kojoj će obavljati naučno istraživanje, kako bi se

osposobio da izradi kvalitetnu doktorsku disertaciju kao samostalnu monografsku

obradu određene teme. Cilj doktorskih studija je povećanje naučnih saznanja iz

navedenih oblasti koji će biti na raspolaganju naučnoj i stručnoj javnosti. Nalazi

naučnih istraživanja biće u funkciji daljeg produbljivanja i širenja saznanja iz

predmetnih oblasti ne samo za potrebe nastavnog procesa, već i za primjenu u

praksi.

Doktorski studijski program smjer Finansije, računovodstvo i revizija priprema

studente za karijeru u istraživanju i nastavi na domaćim i svjetskim akademskim

institucijama, s naglaskom na vrednovanje imovine i upravljanja portfeljima,

korporativne finansije, međunarodne finansije, računovodstvo i reviziju. Ishod

procesa učenja treba da slijedi:

razvoj samostalnog i visoko kvalitetnog naučno-istraživačkog rada iz

savremenih finansija, računovodstva i revizije, te marketinga na fakultetima i

univerzitetima, kompanijama i drugim organizacijama,

Finansijski i marketinški konsalting na domaćem i ino-tržištu,

6

Upravljanje istraživačkim projektima u službama za finansijske analize i

projekcije,

Upravljanje istraživačkim projektima u istraživačkim sektorima u javnim

finansijama, posebno sektorima za makroekonomske prognoze.

Vođenje statističkih istraživanja iz oblasti finansija i marketinga, prije svega,

na kompanijskom nivou ali i regionalnom.

Vođenje investicija od izrade fizibiliti studija do realizacije itd.

Doktorski studijski program smjer Marketing menadžment obučava studente da

postanu istraživači u najvažnijim oblastima marketing menadžmenta. Ključna

kvalifikacija koja je rezultat ovog programa je osposobljenost za naučni, istraživački

i nastavni rad, te kritičko i drugačije promišljanje iz oblasti marketing

menadžmenta. Program priprema studente za karijeru u istraživanju i nastavi na

domaćim i svjetskim akademskim institucijama, s naglaskom na savremene

trendove u marketingu, istraživanje u oblasti integrisanih marketing komunikacija,

menadžmenta lanca snabdijevanja, menadžmenta odnosa sa kupcima, kao i socijalne

mreže kao savremenog marketing oruđa.

Doktorske studije na Univerzitetu organizuju se i ostvaruju u skladu sa pravilima

studiranja zasnovanom na Crnogorskom sistemu prenosa kredita (CSPK) koji je

usklađen sa Evropskom sistemu prenosa kredita (ECTS).

Završetkom doktorskog studija doktorant stiče naziv kvalifikacije: doktor finansija

za doktorski studijski smjer Finansije, računovodstvo i revizija, odnosno doktor

marketinga za doktorski studijski smjer Marketing menadžment. Nivo kvalifikacije

je VIII. Skraćenica akademske titule je dr.

Po završetku studija polaznik dobija diplomu sa dodatkom (suplement) diplome.

Dodatak diplome sadrži detaljan opis studija, položene predmete i važniji

istraživački radovi.

Doktorske studije traju 3 akademske godine (ukupno šest semestara u svakoj akademskoj godini po dva semestra), odnosno ukupan obim studijskog programa ovih studija iznosi 180 CSPK (ECTS). Svi akti MBS omogućavaju uporedivost studijskih programa i stepena koji se stiču nakon završetka odgovarajućeg studijskog programa. Dodatno, Komisija preporučuje Fakultetu za poslovne studije da unapređuje i sadržaje nastavnih programa pojedinih predmeta u cilju povećanja međunarodne uporedivosti pojedinih disciplina.

7

(4) Studenti

Predviđeno je da se upiše maksimalno 10 studenata - 5 po usmjerenju. Uslovi za

upis studija jeste da je kandidat stekao postdiplomski studij za sticanje akademskog

zvanja magistra nauka obima 300 ECTS kredita. Kandidat treba da je stekao

magistraturu iz odgovarajućih oblasti: finansija i marketinga. Uslovi za upis

regulisani Pravilima studiranja na doktorskim studijama, koji su dostavljeni u

prilogu.

Studijski program se realizuje kroz: nastavu, istraživački rad i izradu i odbranu

doktorske disertacije. Kompletna realizacija studijskog programa odvija se kroz

predavanja, konsultacije, mentorski rad i pomoć u organizovanju individualnog i

grupnog naučno istraživačkog rada. Posebna pažnja tokom provjere znanja na

pojedinim predmetima biće posvećena izradi istraživanja iz predmetnih oblasti

posebno u slučajevima kada se odnose na doktorsku tezu doktoranta.

Doktorant na početku ovog studijskog programa dobija savjetnika koji je jedan od

koordinatora doktorskog studijskog programa zavisno od izabrane oblasti. Nakon I

semestra doktorantima se određuju mentori shodno ispunjenim uslovima u pogledu

položenih ispita i preliminarnih istraživanja.

(5) Resursi za realizaciju studijskog programa

Fakultet ima kadrovske, prostorne i tehničke uslove za realizaciju studijskog

programa doktorskih studija. Fakultet ima dovoljno opremljenog prostora za

organizaciju nastave. Nastava se istovremeno može izvoditi u dvije sale. Za ovaj

studijski program predavanja će se, po pravilu izvoditi poslije podne i vikendom.

Doktoranti mogu koristiti kompjutersku salu opremljenu sa 24 računara, čitaonicu i

biblioteku.

Doktoranti će moći da koriste EBSCO http://search.ebscohost.com/ bazu

podataka (naučni časopisi, knjige, naučni članci) na koju je Univerzitet pretplaćen

kao i druge akademske internet baze podataka. Fakultet redovno dobija

međunarodne časopise Abstract, Montenegro Journal of Economics i Economy and

Economics.

8

Studentima su dostupne knjige u bibliotekama Fakulteta i Univerziteta i svi naslovi

se odnose na literaturu novijeg datuma što proizilazi iz karaktera studija kakav je

poslovni fakultet u posttranzicionom periodu. Broj naslova je više stotina. Fakultet

raspolaže sa salom sa računarima koja će biti na raspolaganju doktorantima i

odgovarajući softver za finansije i statistiku.

Kad su u pitanju stručne i naučno-istraživačke aktivnosti, na Univerzitetu

Mediteran su realizovani projekti i drugi oblici aktivnosti koji su rezultirali u

postizanju više naučnih rezultata. Univerzitet je izdao više od 10-tak stručnih knjiga

čiji su autori nastavnici Univeziteta Mediteran, data su tri počasna doktorata (prof.

Filip Kotler, Bil Klinton i prof. Slobodan Unković). Nastavno osoblje sa Fakulteta za

poslovne studije „Montenegro Business School“ preko 100 naučnih članaka od

časopisa sa SCI liste do drugih međenarodnih i domaćih časopisa. Data je podrška

usavršavanju nastavnika sa Fakulteta tako da je broj napredovanja u docenturu,

vanrednu i redovnu profesuru udvostručen za poslednjih 5 godina. Podsticana sul, u

skladu sa mogućnostima Univerziteta, učešća nastavnog kadra na međunarodne

kongrese i simpozijume u okviru raznih međunarodnih projekata.

U poslednje 3 godine od osnivanja magistarskih studija na Fakultetu za poslovne

studije je odbranjeno 7 magistarskih teza. Fakultet do sada nije imao ni jedan

doktorski program. Na nivou Univerziteta Mediteran, doktorski program je samo

uspostavljen na Fakultetu za turizam i hotelijerstvo u Baru.

Na Univerzitetu Mediteran je realizovan veći broj naučno-istraživačkih projekata,

među kojima se izdvajaju: Istraživanje i analiza poslovanja hotelijerstva Crne Gore u

periodu 2008. – 2014. godina., Horwath Consulting Zagreb, član Crow Crowe

Horwath International, Univerzitet Mediteran, Fakultet za turizam, Bar; Istraživanje

doprinosa turističkog sektora socijalno-ekonomskom razvoju u Crnoj Gori, u saradnji

sa GTZ Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (nemačkom

organizacijom za tehničku saradnju), 2008-2009. God; Vidovi održivog turizma u NP

Skadarsko jezero - u funkciji privrednog aktiviranja prirodnih i kulturnih resursa,

2012. - 2015., Univerzitet Mediteran; JPHES- Joint Projects Higher Education and

Society; Online presence for learning - OP4L (2010-2012); Razvoj dinamički

adaptivnih SOA na osnovu nefunkcionalnih zahtjeva i istorijskih podataka

(nacionalni naučno-istraživački finasiran od strane Ministarstva nauke); Jačanje

obrazovnih ustanova za e-učenje (projekat bilateralne saradnje sa Slovenijom);

Naučna istraživanja na polju primjene i uvođenja novih metoda u sistemu e-

9

obrazovanja (projakt bilateralne saradnje sa BiH); Primjena cloud computing-a i

web servisa za razvoj nekih tipova ucenja na daljinu itd.

Fakultet za poslovne studije je bio organizator u junu 2013. God. velike

međunarodne konferencije: Agribusiness and Rural Development as a Global

Challenge, Budva, 2013 http://agrimba2013.me/

Fakultet za poslovne studije ,,Montenegro Business School” je postao 16 član

međunarodne mreže MBA u agrobiznisu (International MBA Network) što mu

omogućava međunarodnu saradnju sa svim univerzitetima članicama pomenute

mreže i to: Business School u Budimpešti, Mađarska, Waganingen Univerzitet u

Holandiji, Univerzitetom u Debrecinu, Univerzitetom Lum u Bariju, Univerzitetom

Primorska u Kopru, Beogradskom bankarskom akademijom Univerziteta Union u

Beogradu.

(6) Kompetentnost akademskog osoblja

Na visokoškolskoj ustanovi angažovano je sedam nastavnika sa punim radnim

vremenom koji se u potpunosti mogu uključiti u realizaciju studijeskog programa

doktorskih studija. Kad je u pitanju struktura po akademskim zvanjima tri stalno

angažovana nastavnika imaju akademsko zvanje redovnog profesora, tri su

vanredni profesori, a jedan je docent. Na visokoškolskoj ustanovi angažovana su dva

nastavnika u zvanju vanrednog profesora u dopunskom radnom odnosu ali sa

punom nastavnom normom.

Na spisku potencijalnih mentora na doktorskim studijama je devet imena, od čega je

šest potencijalnih mentora (tri redovna i tri vanredna profesora) stalno zaposleno

na Fakultetu, a tri će biti angažovana na osnovu posebnog ugovora (dva redovna i

jedan vanredni profesor). Ostali nastavnici koji budu uključeni u realizaciju nastave

na doktorskim studijama takođe će biti potencijalni mentori po ispunjenju

kriterijuma.

U prilogu materijalu su dostavljeni CV svih imenovanih nastavnika gdje su detaljno

prikazane njihove reference iz oblasti istraživanja doktorskih studija. Na osnovu

svega priloženog ne može se dovesti u pitanje kvalitetna realizacija nastave i

planirani kompetentni mentorski rad – sve je usklađeno sa zahtijevanim

standardom.

10

(7) Monitoring i kvalitet studijskog programa

Procedura kontrole studijskog programa doktorskih studija biće dvojaka: interna i

eksterna. Internu kontrolu kvaliteta studijskog programa vršiće doktoranti putem

anketa na kraju svakog semestra. Takođe, internu kontrolu će vršiti i profesori,

Komisija za doktorske studije i Vijeće Fakulteta. Eksterna kontrola povjerena je

nadležnim organima saglasno predviđenim pravilima i propisima Univerziteta.

Procedure za praćenje napredovanja studenta tokom studija počinje još od samog

početka kada rukovodioci doktorskih studija u formi savjetnika podstiču rad

doktoranta. Već u drugom semestru to preuzima izabrani mentor za svakog

doktoranta i to praćenje traje do kraja studija, tj. do odbrane doktorske teze. Shodno

pravilima, mentor redovno izvještava rukovodioca doktorskog studija, dekana i

Naučno-nastavno vijeće o postignutim rezultatima doktoranta tokom izrade

doktorske teze. Odraz napredovanja studenta vidi se i kroz izvještaje komisija

vezanih za sve faze od izbora doktorske teze do prihvatanja konačne verzije

doktorske disertacije za njenu odbranu.

Napredovanje doktoranta neposredno prati mentor koji je obavezan da sastavlja

odgovarajuće izvještaje koji se prezentuju Nastavno-naučnom vijeću.

Doktoranti će biti uključeni u kontrolu kvaliteta kroz ankete koje će se sprovoditi na

kraju svakog semestra.

Preko anketnih upitnika, doktoranti će moći da iznesu svoje mišljenje o nastavnom

planu i programu doktorskih studija, o načinu organizovanja nastave, literaturi koju

izučavaju, kao i o angažovanom nastavničkom kadru.

Na osnovu dostavljene dokumentacije može se zaključiti da će o svim segmentima

kvaliteta realizacije predmetnog programa biti vođena odgovarajuća pažnja.

1