izve[taj za strategiska ocena na @ivotnata...

IZVE[TAJ ZA STRATEGISKA OCENA NA @IVOTNATA SREDINA

ZA

LOKALNA URBANISTI^KA PLANSKA DOKUMENTACIJA SO NAMENA E3, MALA

PREÎSTITELNA STANICA ZA OTPADNI VODI VO S. KUÎÎNO, M.V. DOLNA LAKA, KO KUÎÎNO,

OP[TINA Ê[INOVO-OBLE[EVO

N A C R T I Z V E [ T A J

Skopje, Juli 2016 godina

2

So cel navremeno da se sogledaat mo`nite negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto, kako i socio - ekonomskite aspekti od realizacija na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, soglasno ~len 65, stav 2 od Zakonot za

ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 42/16), se naloì potrebata za sproveduvawe na Strategiska ocena na ìvotnata sredina. Izve{tajot za Strategiska ocena e potpi{an od Ekspert za Strategiska ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina (videno od Kopija na potvrda, dadeno vo prilog). Vo podgotovkata na Izve{tajot za Strategiska ocena na vlijanie vrz ìvotnata sredina u~estvuvaa: Emil Stojanovski, dipl. in`. po za{tita na ìvotna sredina, Qup~o Avramovski, dipl. ekonomist, Igor Kukulovski, dipl. in`. po za{tita na ìvotna sredina, Keti Andonova, administrator.

Gorenavedeniot izve{taj za strategiska ocena na ìvotnata sredina soglasno ~len 66 stav (5) od Zakonot za ìvotna sredina e potpi{an od lice koe e vklu~eno vo listata na eksperti za strategiska ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina koja ja vodi Ministerstvototo za ìvotna sredina i prostorno planirawe. Kako dokaz za istoto vo prilog na izve{tajot e dadena kopija na Potvrdata so broj 07-10997/2 od 26.12.2012 godina dadena od strana na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe.

Enviro Resursi, DOO Skopje

Upravitel

Emil Stojanovski

3

Imaj}i predvid potrebata od izrabotka na Izve{taj za strategiska ocena vrz ìvotnata sredina za LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo kako i odredbite od Zakonot za ìvotna sredina donesuvam:

R E [ E N I E

Za opredeluvawe na ekspert za izrabotka na Izve{taj za strategiska ocena na ìvotnata sredina

Emil Stojanovski, diplomiran inèner, se opredeluva za ovlasten Ekspert za izrabotka na strategiska ocena na ìvotna sredina za LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo.

Obrazloènie: Emil Stojanovski, diplomiran inèner, gi ispolnuva uslovite propi{ani so ~len 68 stav (3) od Zakonot za ìvotna sredina na Republika Makedonija so toa {to ima poloèn ispit za Ekspert za strategiska ocena na ìvotnata sredina kako i e vklu~en vo Listata na eksperti za strategiska ocena vrz ìvotnata sredina {to ja vodi Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe. Enviro Resursi, DOO Skopje

Upravitel

_________________ Emil Stojanovski

9

Sodrìna:

Voved .............................................................................................. 11

1. Celi na Planskiot dokument ................................................... 14

1.1 Celi na za{tita na ìvotnata sredina ................................ 15

1.2 Specifi~ni celi na Strategiskata ocena ........................... 17

1.3 Upotrebena metodologija ......................................................... 19

1.4 Zakonodavna ramka ..................................................................... 20

1.5 Institucionalna ramka ............................................................ 22

1.6 Sodrìna na Izve{tajot za Strategiska ocena na

ìvotnata sredina ...................................................................... 24

1.7 Rezime ............................................................................................ 25

2. Pregled na planskiot dokument .............................................. 26

2.1 Osnovi na Planskiot dokument ............................................... 26

2.2 Planski opfat ............................................................................. 27

2.2.1 Geografska i geodetska mestopolo`ba ................................. 27

2.2.2 Namena na upotreba na zemji{teto ............................. .......... 27

3. Kratok opis i obrazloènie na planskite re{enija za

izgradba na komunalna i soobra}ajna infrastruktura...... 29

3.1 Soobra}aen plan ......................................................................... 29

3.2 Vodosnabditelna mreà ............................................................ 29

3.3 Fekalna i atmosferska kanalizacija ..................................... 30

4. 4.1

Karakteristiki na prostorot i sega{na sostojba so ìvotnata sredina ...................................................................... Karakteristiki na prostorot .................................................

32

32

4.1.1 Soobra}ajna povrzanost ............................................................ 33

4.1.2 Reqefni uslovi, naklon i ekspozicija na terenot ............ 33

4.1.3 Geolo{ki karakteristiki ........................................................ 33

4.1.4 Seizmolo{ki karakteristiki ................................................. 33

4.1.5 Hidrotehni~ka struktura.......................................................... 34

4.1.6 Klimatski i mikroklimatski karakteristiki ................... 34

4.1.7 Naselenie ..................................................................................... 35

4.1.8 Prirodno nasledstvo ................................................................. 35

4.1.9 Kulturno-istorisko nasledstvo.............................................. 37

4.2 Opis na sega{nata sostojba so ìvotna sredina vo planskiot opfat ..............................................................................................

38

4.3 Sega{na sostojba so ìvotnata sredina vo i okolu planskiot opfat ..........................................................................

42

5. Sostojba bez implementacija na planskiot dokument ....... 44

6. Alternativi i ~initeli za izbor na alternativa ............. 45

7. Pretpostaveni vlijanija vrz mediumite na ìvotnata sredina ...........................................................................................

47

8. Merki za za{tita, namaluvawe i neutralizirawe

na zna~ajnite vlijanija vrz ìvotnata sredina od

implementacija na planskiot dokument ................................ 53

10

9. Plan na merki za monitoring na `ivotnata sredina ......... 63

10. Netehni~ko rezime ..................................................................... 65

11. Prilozi ......................................................................................... 71

Dodatok ........................................................................................... 74

Koristena literatura ................................................................. 75

11

Voved

So Popisot na naselenie, doma}instva i stanovi od 2002 godina se sobirani podatoci za opremenost na stanovi so instalacii za sobirawe na otpadni vodi od doma}instvata vo javnite kanalizacii, pokaùva deka mala e griàta za za{tita na ìvotnata sredina od otpadnite vodi vo RM. Ako na toa se dodade i faktot deka pogolem del od izgradenata kanalizaciona mreà ne vodi kon moderni kanalizaciski sistemi, situacijata zagriùva, osobeno nadle`nite institucii i edinicite na lokalni samoupravi. Vodite koi {to doa|aat od doma}instvata i industrijata se ispu{taat vo recipientite direktno bez nikakov tretman.

Inicijativata za izrabotka na LUPD na predmetnata lokacija e vo nasoka na realizacija na planskiot koncept za integralen i decentraliziran razvoj. So izrabotkata na LUPD i efikasnata infrastrukturna opremenost na ovoj prostor }e se stvorat uslovi za izgradba na mala pre~istitelna stanica za odpadni vodi vo s. Ku~i~ino.

So samoto realizirawe na ovaa planska zada~a vo delot na izve{tajot na Strategiskata ocena na ìvotna sredina se dobivaat podatoci za po~vata, vozduhot, vodata, klimatskite faktori, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra i dr. i se sozdavaat uslovi za iznao|awe na pri~inite vrz osnova na koja se odbiraat alternativite i se predviduvaat merki za za{tita i namaluvawe na negativnite vlijanija. So identifikacijata na mo`nite problemi treba da se racionaliziraat tro{ocite i da se napravi najsoodveten izbor na merkite za za{tita na ìvotnata sredina. Rezultatot od u~estvoto na javnosta treba da se zeme {to e mo`no pove}e. Preku realizacija na planskiot opfat doa|a do podobruvawe na ekonomskite uslovi preku otvarawe na novi rabotni mesta, odnosno }e se sozdadat uslovi za ekonomsko angaìrawe na naselenieto, a so samoto toa vospostavuvawe na preduslovi za odr`liv ekonomski razvoj.

Ocenata na vlijanieto na opredeleni strategii, planovi i programi vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto e postapka so koja se procenuvaat efektite vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto od sproveduvaweto na predloènite dokumenti. Celta e mo`nite efekti da bidat zemeni vo predvid vo ranata faza na podgotovkata na dokumentite vklu~uvaj}i gi i promenite na istite. Isto taka, cel na Strategiskata ocena e da se integrira za{titata na ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto vo procesot na podgotvuvawe i donesuvawe na planskite dokumenti preku ekspertska procenka i procenka na javnosta pred donesuvawe na istite.

Podgotovkata na planskiot dokument gi definira i jasno gi utvrduva osnovnite, a so tek na vreme i realnite celi i pravci vo domenot na zemjodelstvoto, {umarstvoto, energetikata, industrijata, turizmot, upravuvawe so otpadot, upravuvawe so vodite, prostornoto i urbanisti~ko planirawe i koristewe na zemji{teto, kako i Nacionalniot akcionen plan za ìvotna sredina i lokalnite akcioni planovi za ìvotna sredina koi ja nalaga potrebata soglasno ~len 65 od Zakonot za ìvotna sredina od sproveduvawe na Strategiskata ocena na

12

vlijanieto na ìvotnata sredina na ovie planski i programski re{enija i celi.

Strategiskata ocena na vlijanieto na ìvotnata sredina se sostoi od nekolku fazi na planirawe:

proverka;

opredeluvawe na opfat;

osnovni podatoci na ìvotnata sredina;

podgotovka na izve{tajot za ìvotna sredina;

konsultacija so zasegnatata javnost;

prifa}awe na strategijata i

monitoring.

Pri opredeluvawe na obemot i detalnosta na informaciite vo

Izve{tajot za ìvotna sredina, organot koj go podgotvuva planskiot dokument e dolèn da pobara mislewe od organite koi se zasegnati od planskiot dokument. Isto taka, spored Arhuskata Konvencija i Uredbata za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti,

kako i planovi i programi od oblasta na ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08 i 45/11) ~len 8, organot koj go podgotvuva planskiot dokument e dolèn da go vklu~i u~estvototo na javnosta preku:

}e treba da se utvrdi dinamikata i rokovite {to }e bidat realni za efikasno u~estvo na zasegnatata javnost;

nacrt-pravilata }e treba da bidat javno raspolo`livi, i

na javnosta }e treba da i se ovozmoì da dade komentar.

13

Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe jasno gi definira osnovnite, a so vreme i ostvarlivite celi i pravci na razvojot, osobeno vo pogled na neophodnite kvalitativni strukturni promeni i za niv relevantni i adaptibilni re{enija i opcii. Neposrednata povrzanost i me|usebnata uslovenost pome|u planskiot opfat i vlijanieto na ìvotnata sredina nametnuva ednovremen, integralen tretman na prostorot i definirawe na dolgoro~na strategija za ureduvawe, opremuvawe i koristewe na prostorot i efikasna za{tita na ìvotnata sredina, prirodata i kulturno-istoriskoto nasledstvo vo regionot.

Posebno vnimanie e posveteno na karakteristikite na koristewe na zemji{teto. Pravnata i administrativna ramka, koja gi opfa}a osnovnite zakoni, strate{ki planovi i standardi na ìvotnata sredina, kako i procedurite za Strategiska ocena na ìvotna sredina obraboteni se vo posebno poglavje od ovoj Izve{taj.

Analizata na alternativite koi se opfateni so ovoj Izve{taj ukaùva na potrebata od neminovno sproveduvawe na Strategiskata ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina vo procesot na planirawe zaradi pravilna i poefikasna izbrana alternativa. O~ekuvanite rezultati vrz ìvotnata sredina, preporakite i merkite za namaluvawe na vlijanijata, kako i planot za monitoring se prikaàni i objasneti vo posebni segmenti od ovoj Izve{taj.

14

1. Celi na Planskiot dokument

Kako osnova za izgotvuvawe na ovaa urbanisti~ka dokumentacija posluìja Uslovite za planirawe na prostorot za izrabotka na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, koi uslovi proizleguvaat od Prostorniot Plan na R. Makedonija, a izgotveni od strana na Agencijata za planirawe na prostorot od januari, 2016

godina, zavereni pod tehni~ki br. Y22515. Sodrìnata na urbanisti~kata dokumentacija e definirana so

Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe, („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15 i 31/16), Pravilnikot za pobliska sodrìna, razmer i

na~in na grafi~ka obrabotka na urbanisti~kite planovi („Sl. Vesnik na

RM” br. 37/14 i 142/15) i Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15 i 228/15).

Urbanisti~kata dokumentacija vo svojata analiza od aspekt na geografsko i geodetska mestopolo`ba, so namena E3 - nekompatibilna infrastruktura, (mala pre~istitelna stanica za odpadni vodi vo s. Ku~i~ino), na KP br. 1870 i KP br. 1871, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, oddale~eno okolu 500,0 do 600,0 m severo-zapadno od s. Ku~i~ino, vo op{tina ê{inovo-Oble{evo, zavzemaj}i povr{ina od 5.031,00 m2, odnosno 0,50 ha,

Granicite na opfatot se slednite:

istok - grani~i so del od nekategoriziran lokalen pat;

zapad - grani~i so del od KP br. 1888, KP br. 1885 i del od KP br. 1884;

sever - grani~i so KP br. 1869/1 i del od KP br. 1869/2;

jug - grani~i so KP br. 1872. Reljefot na predmetniot lokalitet e so pad od 0,67% vo pravec

severo zapad - jugo istok. Lokalitetot-grade`nata parcela ima povolna geografska dispozicija vo odnos na gradot i e ovoz`moèno povolno oson~uvawe i vo zimskiot period.

Pri predviduvawe na vkupniot broj naselenie vo 2002 godina, respektirani se pove}e pretpostavki. Zemani se vo predvid dosega{nite tendencii vo dvièweto kaj vkupnoto naselenie. Pri toa e pretpostavena tendencija na postojano namaluvawe na stapkata na natalitet, odnosno priroden prirast. Isto taka, bitna pretpostavka e poklopuvawe na emigracii i migracii, odnosno neutralno i migracisko saldo. Vakvite pretpostavki se baziraat na o~ekuvaniot socio-ekonomski razvoj na gradot i op{tinata vo naredniot period, koj treba da obezbedi relativni pomali teritorijalni dvièwa na naselenieto vo odnos na dosega{nite.

Planiraweto na sodrìnata, brojot i kapacitetot na funkciite na op{testveniot standard i javnite funcii ima za osnovna cel optimalizirawe na ìvotniot standard na naselenieto preku podobruvawe na uslovite za zadovoluvawe na potrebite.

ê{inovo-Oble{evo imaj}i ja previd planiranata populaciska golemina i perspektivata na postojna op{tina, raspolaga so spektar na kapaciteti kako: dom na kultura, biblioteka, penzionerski dom, banki,

15

teatar, po{ta, bolnica i drugi sodrìni i nameni od oblasta na zakonodavno-administrativni, zdrastveno-socijalni kulturno-istoriski i drugi ~initeli koi }e pridonesat za pobrz razvoj na ê{inovo-Oble{evo i op{tinata vo celost.

Vo ramkite na planskiot opfat, za izrabotka na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija so namena E3 - nekompatibilna infrastruktura, (mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi) vo s. Ku~i~ino, na KP br. 1870 i KP br. 1871, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, e vo funcija na vakviot koncept, kako mo`nost za ponuda na kvalitetni uslugi vo funkcija na stopanskiot razvoj koja se bazira na populacijata i stanbeniot fond vo naselbite vo neposredna blizina.

Na lokalitetot koj e predmet na izrabotka na LUPD, ne postoi

predhodno izraboten urbanisti~ki plan. Inicijativata za izrabotka na LUPD na predmetnata lokacija e vo

nasoka na realizacija na planskiot koncept za integralen i decentraliziran razvoj. So izrabotkata na LUPD i efikasnata infrastrukturna opremenost na ovoj prostor }e se stvorat uslovi za izgradba na mala pre~istitelna stanica za odpadni vodi vo s. Ku~i~ino.

1.1 Celi na za{tita na ìvotnata sredina

Za{titata na ìvotnata sredina podrazbira mnoèstvo na razli~ni postapki i merki koi go spre~uvaat zagrozuvaweto na ìvotnata sredina. Pod za{tita na ìvotnata sredina se podrazbira ne samo za{tita na ~ovekot tuku i za{tita na bilnata vegetacija i ìvotinskiot svet. Celite na za{titata na ìvotnata sredina se za{tita na zdravjeto na lu|eto, kvalitetot na ekosistemite, za{tita na rastitelniot i ìvotinskiot svet i kulturni dobra ~ij tvorec e ~ovekot, za~uvuvawe na ramnoteàta i ekolo{kata stabilnost na prirodata, racionalno i adekvatno koristewe na prirodnite resursi.

Deklaracijata za ìvotnata sredina e donesena na Svetskata konferencija na Obedinetite dràvi vo 1972 godina. Stokholmskata konferencija za ~ovekovata sredina, odràna 1972 godina ja razbudila svesta i go ozna~ila po~etokot na ekolo{kata era i istovremeno ja inicirala Pariskata konvencija na Pretsedateli na Dràvi i Vladi na zemjite od Evropskata ekonomska zaednica, odràna istata godina. Vo usvoenata deklaracija kako osnovna cel na ekolo{kiot razvoj se naveduva smaluvawe na rizikot vo pogled na uslovite na ìvot, podobruvawe na kvalitetot na ìveewe i da se vo ostvaruvawe na ovie celi posebno vnimanie obrati na za{titata na ìvotnata sredina. Spored toa,

16

Evropskoto zakonodavstvo koe go ima usvoeno Sovetot na Evropskite ekonomski zaednici se naglasi garancijata na pravoto na sekoj gra|anin na ~ista i zdrava ìvotna sredina.

Vo tekot na 1992 godina vo sila stapi Bazelskata Konvencija, ~ija {to cel e smaluvawe na supstanciite odredeni kako opasen otpad. Vo Maj 2004 godina stapi vo sila i Stokholmskata konvencija za perzistentni organski zagaduva~i, so koi gi definira 12 ekstremno otrovni organski zagaduva~i, baraj}i nivna redukcija ili nivno celosno eliminirawe.

Me|unarodnata pravna za{tita na ìvotnata sredina se sveduva vo najgolem del na me|unarodno - pravna akcija protiv zagaduvaweto. Sepak, me|unarodnata regulativa vo oblasta na ìvotnata sredina seu{te ne dostignala na nivo koj bi ovozmoìl miren ìvot na site ìvi su{testva na na{ata planeta. Se donesuvaat razni protokoli, konvencii, deklaracii i dr.

Republika Makedonija, vo ramkite na evrointegraciskite procesi vo ìvotnata sredina ima potpi{ano golem broj na me|unarodni konvencii, bilateralni dogovori i protokoli i koi zaedno so nacionalnite propisi ja so~inuvaat pravnata ramka koja go ureduvaat upravuvaweto so mediumite na ìvotnata sredina. Vo procesot na aprkosimacijata na (EU zakonodavstvo) od oblasta na ìvotnata sredina preku transponirawe na EU zakonodavstvoto Republika Makedonija gi ima doneseno slednite zakoni:

Zakon za ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 42/16);

Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11, 100/12, 163/13, 10/15 i 146/15);

Zakon za upravuvawe so otpadot („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 163/13, 51/15, 146/15, 156/15, 192/15 i 39/16);

Zakon za upravuvawe i pakuvawe i otpad od pakuvawe („Sl. Vesnik

na RM” br. 161/09, 17/11, 47/11, 136/11, 6/12, 39/12, 163/13, 146/15 i 39/16);

Zakon za upravuvawe so baterii i akumulatori i otpadni baterii i akumulatori („Sl. Vesnik na RM” br. 140/10, 47/11 i 148/11);

Zakon za elektri~na i elektronska oprema i otpadna elektri~na i

elektronska oprema („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/11 i 6/12);

Zakon za za{tita od bu~avata vo ìvotnata sredina („Sl. Vesnik

na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15);

Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14 i 164/15) i dr. Procesot na usoglasuvawe so zakonodavstvoto na EU i vo sega{no

vreme e vo tek, posebno vo tehni~kite barawa dadeni vo aneksite na EU Direktivite. Listata na relevantni zakoni i relevantni EU Direktivi i me|unarodni dogovori se dadeni vo to~kata 11 od ovoj Izve{taj. Site obvrski {to proizleguvaat od ovie zakonski i nacionalni strate{ki dokumenti, bea analizirani i zemeni vo predvid pri definirawe na

17

osnovnite celi za za{tita na ìvotnata sredina vo planskiot opfat pri izgotvuvawe na ovoj Izve{taj.

Kako generalni celi utvrdeni po ovie zna~ajni osnovi se slednite: - Obezbeduvawe na preventivni merki na za{tita na vodnite

resursi-podzemnite vodi od mo`nite zagaduva~ki emisii na materii od realizirawe na planskiot opfat;

- Iskoristuvawe na solarnata energija - kako ~ista energija, preku implementirawe na konceptot po~ista sredina;

- Vospostavuvawe na permanenten monitoring na kvalitetot na vodata, po~vata i vozduhot;

- Zasaduvawe na pojas so soodvetni drvni rastenija; - Za~uvuvawe na postojnite vodni resursi; - Naso~uvawe na celata kanalizaciona mreà kon pre~istitelnata

stanica so {to }e se postigne za{tita na po~vata i podzemnite vodi;

- Vospostavuvawe na permanentna sorabotka vo sledeweto na sostojbite vo oblasta na kvalitetot na vodata, po~vata i drugite mediumi vo ìvotnata sredina od strana na lokalnite i Republi~kite zdrastveni institucii od aspekt na so~uvuvawe na zdravjeto na naselenieto;

- Vklu~uvawe na javnosta vo procesot na monitorirawe na sostojbite i donesuvawe na odluki za mediumite vo ìvotnata sredina;

- Vospostavuvawe na baza na podatoci za sostojbata vo sekoj medium vo ìvotnata sredina po principot (dviè~ka sila-pritisok-sostojba na ìvotnata sredina-vlijanie-odgovor) na lokalno i regionalno nivo. Vo ovoj proces se predlaga pocelosno implementirawe na gore

navedenite celi preku realizirawe sistem na predlog merki za za{tita, odbegnuvawe, namaluvawe, neutralizirawe ili kompenzacija na eventualnite vlijanija od realizacija na predvidenite sodrìni soglasno urbanisti~kiot plan. Za taa cel vo ponatamo{niot tekst na sodrìnata na ovoj dokument se predlagaat:

Tehni~ki merki koi treba da se prevzemat za vreme na sproveduvawe na planot;

Preporaki za podgotvuvawe, donesuvawe i dopolnuvawe na planovite i programite vo ramkite na sproveduvaweto na zakonskite obvrski vo ìvotnata sredina.

1.2 Specifi~ni celi na Strategiskata ocena

Specifi~nite celi na Strategiskata ocena na ìvotnata sredina se definirani soglasno nacionalnata i me|unarodna legislativa i se prikaàni preku statusot na biolo{ka raznovidnost, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra, kulturnoto nasledstvo i predelot:

- Za{tita na ìvotnata sredina so implementacija na planskiot dokument;

18

- Podobruvawe na ekonomskite uslovi i zgolemuvawe na ìvotniot standard;

- Pravilno upravuvawe so prostorot zaradi odrùvawe na postojanoto nivo na flora i fauna;

- Obezbeduvawe na za{titni zeleni pojasi i formirawe na hortikulturni nasadi od aspekt na pojava na bu~ava i vibracii;

- Podobruvawe na kvalitetot na vozduhot; - Za~uvuvawe na kvalitetot na vodata; - Integralno upravuvawe so komunalniot otpad i negova selekcija

za za~uvuvawe na po~vata, a so toa i minimizirawe na otpadot; - Minimizirawe na pojavite od nesre}i i havarii; - Za~uvuvawe na kulturnoto nasledstvo; - Za~uvuvawe na karakteristikite na predelot i ìvotnata sredina.

Planskiot opfat e usoglasen so:

Prostoren plan na RM, 2004;

Nacionalna strategija za odr`liv razvoj, 2010-2030;

Vtor Nacionalen Ekolo{ki Akcionen Plan na RM, 2006;

Vtor Nacionalen izve{taj za klimatski promeni, 2008;

Strategija za upravuvawe so podatoci za ìvotnata sredina, 2005;

Strategija za razvoj na energetikata vo RM;

Strategija za iskoristuvawe na obnovlivite izvori na energija vo Republika Makedonija do 2020 godina;

Nacionalna strategija za odr`liv razvoj vo RM 2009-2030 godina;

Strategija i akcionen plan za implementacija na Arhuskata konvencija, 2005.

Vrska so drugi planski dokumenti:

Prostoren plan na RM

Uvaùvawe na realnite faktori na razvoj;

Prevzemawe stimulativni merki od strana na dràvnite i drugi vidovi poddr{ka za programi na lokalnite zaednici i stopanskite akteri;

Vospostavuvawe na pazarni principi i formirawe soodvetna institucionalna ramka vo koja }e moàt da funkcioniraat pazarnite institucii;

Sozdavawe na regionalen diferenciran ambient za stopanisuvawe so pomo{ na soodvetna politika.

Nacionalen ekolo{ki akcionen plan:

Da se ovozmoì integrirawe na politikata za za{tita na ìvotna sredina vo ostanatite sektorski politiki;

Da se pottiknat industrijata, davatelite na uslugi i drugite subjekti vo oblasta na ìvotnata sredina kon pogolema odgovornost za za{titata na ìvotnata sredina;

Da se dadat nasoki za ekolo{ki odr`liv pristap;

Da se zgolemi stepenot na ispolnuvawe na obvrskite od regionalnite i globalnite dogovori vo oblasta na ìvotnata sredina.

19

1.3 Upotrebena Metodologija

Pri podgotovkata na Izve{tajot za strategiska ocena se kreira{e metodologija kompatibilna na karakteristikite na prostorot opfaten so planskiot dokument, planskata zada~a, dostapnite strategii i dokumenti.

Postapno se prevzedoa slednite ~ekori:

– Se napravi prvi~en uvid na sega{nite sostojbi vo ìvotnata sredina vo analiziraniot planski opfat, negovata okolina i po{iroko;

– Podetalno se prou~ija sodrìnite {to se predvideni da se lociraat vo planskiot opfat, urbanisti~kiot proekt, namenata i kategorijata na zemji{teto;

– Se ostvari sredba so pretstavnik od lokalnata samouprava i izrabotuva~ot na planskiot dokument i se realizira razgovor za celite na investicionite aktivnosti i sodrìni koi }e bidat opfateni vo prostorot;

– Detalno se razgledaa tehni~kite re{enija predvideni za realizacija na proektnata zada~a;

20

– Definirani se celite za za{tita na ìvotnata sredina utvrdeni vo strate{kite dokumenti na lokalno, nacionalno i me|unarodno nivo;

– Sogleduvawe na mo`nite negativni vlijanija po ìvotnata sredina od realizacija na sodrìnite predvideni so urbanisti~kiot proekt;

– Nadminuvawe na eventualnite vlijanija po ìvotnata sredina od realizacija na sodrìnite predvideni so urbanisti~kiot proekt;

– Nadminuvawe na eventualnite vlijanija ili nivno ublaùvawe i za taa cel predlagawe na preventivni i korektivni merki;

– Predlagawe na sistem na permanenten monitoring na sostojbite;

– Vklu~uvawe i zapoznavawe na site zainteresirani strani vo procesot na izgotvuvawe na dokumentot i utvrduvawe na sostojbite vo ìvotnata sredina so realizacija na planot.

Pri izgotvuvawe na planskiot dokument koristena e stru~na literatura od ovaa oblast, EU Direktivite, nacionalni strate{ki dokumenti, relevantnata zakonska regulativa, me|unarodni dogovori, prostorni i urbanisti~ki planski dokumenti, katastarski skici i drugi dokumenti relevantni za izrabotka na dokumentot.

1.4 Zakonodavna ramka

Izve{tajot za Strategiska ocena na ìvotnata sredina za LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo e izrabotena soglasno postojnata zakonska regulativa vo ìvotnata sredina i prirodata vo Republika Makedonija:

Zakon za @ivotna sredina Zakon za ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 42/16).

Strategiska ocena na ìvotnata sredina 1. Uredba za kriteriumite vrz osnova na koi se donesuvaat odlukite

dali opredeleni planski dokumenti bi moèle da imaat zna~itelno vlijanie vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto

(„Sl. Vesnik na RM” br. 114/07); 2. Uredba za sodrìnata na izve{tajot za strategiska ocena na

ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 3. Uredba za strategiite i programite, vklu~uvaj}i gi i promenite na

tie strategii, planovi i programi, za koi zadolìtelno se sproveduva postapka za ocena na nivnoto vlijanie vrz ìvotnata

sredina i vrz ìvotot i zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07 i 45/11);

21

4. Uredba za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti, kako i planovi i programi od oblasta na ìvotnata

sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08 i 45/11); 5. Pravilnik za formata, sodrìnata i obrazecot na Odlukata za

sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe na strategiska ocena i na formularite za potrebata od sproveduvawe, odnosno

nesproveduvawe na strategiska ocena („Sl. Vesnik na RM” br. 122/11).

Za{tita na prirodata Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14 i 146/15).

Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11 i 100/12-pre~isten tekst, 10/15 i 146/15).

Upravuvawe so otpadot Zakon za upravuvawe so otpadot („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 147/13, 163/13, 51/15, 146/15, 192/15 i 39/16).

Za{tita od bu~ava Zakon za za{tita od bu~ava vo ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15).

Indikatori za bu~ava

1. Pravilnik za primena na indikatorite za bu~ava, dopolnitelni indikatori za bu~ava, na~inot na merewe na bu~ava i metodite za

ocenuvawe so indikatorite za bu~ava vo ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 107/08);

2. Pravilnik za grani~ni vrednosti na nivoto na bu~ava vo

ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08). Monitoring za bu~ava

1. Pravilnik za lokaciite na mernite stanici i mernite mesta („Sl. Vesnik na RM” br. 120/08);

2. Pravilnik za pobliskite uslovi vo pogled na potrebnata oprema koja treba da ja poseduvaat ovlasteni nau~ni stru~ni organizacii i institucii kako i drugi pravni i fizi~ki lica za vr{ewe na

opredeleni stru~ni raboti za monitoring na bu~ava („Sl. Vesnik

na RM” br. 152/08). Zakon za voda Zakon za vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/2011, 44/12, 23/13, 163/13, 180/14 i 146/15).

Nacionalna strategija za upravuvawe so otpad (2008-2020) Nacionalen plan za upravuvawe so otpad (2009-2015)

22

Zakon za za{tita i spasuvawe Zakon za za{tita i spasuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 36/04, 49/04, 86/08, 124/10, 18/11, 41/14 i 146/15).

Prostorno planirawe Prostoren plan na Republika Makedonija („Sl. Vesnik na RM” br. 39/04). Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15 i 31/16).

Pravilnik za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl.

Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16 i 99/16). Pravilnikot za pobliska sodrìna, razmer i na~in na grafi~ka obrabotka na urbanisti~ki planovi („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15).

1.5 Institucionalna ramka

Zakonot za organizacija i rabota na organite na dràvnata uprava

(„Sl. Vesnik na RM” br. 58/00, 44/02, 82/08, 167/10 i 51/11) gi definira slednite nadle`nosti na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe:

sledeweto na sostojbata na ìvotnata sredina;

za{titata na vodite, po~vata, florata, faunata, vozduhot i ozonskata obvivka od zagaduvawe;

za{titata od bu~ava, radijacija, za{titata na biodiverzitetot, geodiverzitetot, nacionalnite parkovi i za{titenite oblasti;

restavracijata na zagadenite delovi od ìvotnata sredina;

predlagaweto merki za tretman na cvrst otpad;

prostornoto planirawe;

prostorniot informativen sistem;

nadzorot od negova nadle`nost i

vr{i i drugi raboti utvrdeni so zakon. Zakonot za organizacija i rabota na organite na dràvnata uprava

vo ova nasoka na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe mu dava klu~na uloga, vo procesot na kreirawe na politikata za za{tita na ìvotnata sredina.

Odredeni nadle`nosti vo upravuvaweto so ìvotnata sredina imaat i drugi organi na dràvnata uprava i lokalnata samouprava kako {to se:

Ministerstvo za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo;

Ministerstvo za transport i vrski;

Institutot za javno zdravje;

Ministerstvo za zdravstvo;

Hidrometerolo{ki Zavod, i

Edinicite na lokalnata samouprava.

23

Zna~ajna uloga vo procesot na donesuvaweto na zakonite od oblasta na ìvotnata sredina ima i Sobraniskata komisija za transport vrski i ekologija.

Vo procesot na Strategiska ocena na ìvotnata sredina,

Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe ima odredeni nadle`nosti propi{ani so Zakonot za ìvotnata sredina, kako {to se:

podgotovka na re{enie vo onie slu~ai vo koi ne se soglasuva so odlukata za sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe na SOV@S ili so opredeleniot obem na SOV@S vo odlukata;

podgotovka na re{enie za soodvetnosta na izve{tajot na SOV@S za planskiot dokument, i;

vospostavuvawe i aùrirawe na listata na eksperti za SOV@S. Organi na dràvnata uprava/edinicite na lokalna samouprava koi

gi podgotvuvaat-usvojuvaat planskite dokumenti soglasno Zakonot za ìvotnata sredina imaat obvrska za:

podgotovka na izve{tajot za SOV@S;

objavuvawe na informacii za otpo~nuvaweto na podgotvuvaweto na planskite dokumenti i za u~estvo na javnosta vo procesot na konsultacii;

24

objavuvawe na informacii za nacrt planskiot dokument koj se podgotvuva i za predlog izve{tajot za SOV@S;

podgotovka na izve{tajot od konsultacijata so javnosta vrz osnova na dobienite komentari i mislewa od javnite konsultacii;

kompletirawe na izve{tajot za SOV@S i na planskite dokumenti so dobieni mislewa i komentari, i

monitoring na vlijanijata od implementacijata na planskiot dokument i vo slu~aj na negativni efekti i informirawe na M@SPP.

Vo ovoj proces Ministerstvoto za nadvore{ni raboti e odgovorno

za sproveduvawe na prekugrani~ni konsultacii za SOV@S vo odnos na dostavuvawe na izvestuvawe do sosednata dràva, koja moè da bide zasegnata od podgotovkata na planskiot dokument ili koga Republika Makedonija moè da bide zasegnata od podgotovka na planski dokument vo sosedna dràva.

1.6 Sodrìna na Izve{tajot za Strategiska ocena na ìvotnata sredina

Sproveduvaweto na Strategiskata ocena na ìvotnata sredina e

interaktiven proces koj treba da se sprovede paralelno so razvojot na planot ili programata. Strategiskata ocena na ìvotnata sredina e proces za da se osigura deka zna~itelen efekt vrz ìvotnata sredina {to proizleguvaat od politiki, planovi i programi se identifikuvaat, ocenuvaat i namaluvaat. Vaèn instrument za da im se pomogne vo postignuvawe na odr`liv razvoj i kreirawe na politikata e

25

Strategiskata ocena na ìvotnata sredina. Posebni beneficii vo Strategiskata ocena vklu~uvaat:

– Poddr{ka na odr`liviot razvoj; – Da se podobrat dokazite kako dobra osnova za strate{kite

odluki; – Da se konsultiraat site zasegnati strani vo procesot na

izgotvuvawe na dokumentot i utvrduvawe na sostojbite vo ìvotnata sredina so realizacija na planot;

– Da se naso~at na drugi procesi, kako {to se vlijanieto vrz ìvotnata sredina na ocenkite vrz oddelni razvojni proekti.

Strategiskata ocena sledej}i gi odredbite za sodrìnata na ovoj Izve{taj, gi obrabotuva slednite sodrìni:

– Karakteristiki na ìvotnata sredina vo oblastite koi bi bile zna~itelno zasegnati;

– Problemi od oblastite koi se od posebno zna~ewe za ìvotnata sredina, a osobeno od aspekt na za{tita na divite ptici i habitatite;

– Celite na za{tita na ìvotnata sredina, odredeni na nacionalno ili me|unarodno nivo, koi se relevantni za planskiot dokument i na~inot na koj ovie celi i site aspekti na ìvotnata sredina se zemeni vo predvid za vreme na nivnite podgotovki;

– Verojatnite zna~ajni vlijanija vrz ìvotnata sredina vo celina, vklu~itelno i vrz biodiverzitetot, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, florata, faunata, vodata, vozduhot, po~vata, klimatskite faktori, kulturnoto nasledstvo, pejsaòt i materijalnite pridobivki. Ovie vlijanija vklu~uvaat sekundarni, kratkoro~ni, dolgoro~ni, trajni i privremeno pozitivni i negativni efekti;

– Rezime/kratok pregled na pri~inite na alternativite, opis za toa kako e napravena procenkata, vklu~uvaj}i gi site pote{kotii (kako {to se tehni~kite nedostatoci ili

nedostigot na know-how) do koi se do{lo pri sobiraweto na potrebnite informacii;

– Opis na predvidenite merki koi se odnesuvaat na monitoringot vo soglasnost so zakonskite obvrski;

– Ne-tehni~ko rezime na informaciite dadeni vo soglasnost so barawata navedeni vo prethodnite to~ki.

1.7 Rezime

Vrz osnova na sprovedenata Strategiska ocenka na ìvotnata

sredina za LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo istiot moè da se izraboti i kako takov e prifatliv za implementacija.

26

2. Pregled na Planskiot dokument 2.1 Osnovi na Planskiot dokument

Prostorniot koncept na lokalitetot za izrabotuvawe LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo e vo soglasnost so osnovnata strate{ka opredelba na Prostorniot Plan na Republikata so ostvaruvawe na povisok stepen na vkupnata funkcionalna integriranost na prostorot na dràvata, kako i obezbeduvawe uslovi za zna~itelno pogolema infrastrukturna i ekonomska integracija so sosednite i ostanatite evropski zemji. Edna od osnovnite celi na Prostorniot Plan na Republikata se odnesuva na {tedewe, racionalno koristewe i za{tita na prirodnite resursi, iskoristuvawe na pogodnostite za stopanski komleks - so namena, E3 - nekompatibilna infrastruktura, (mala pre~istitelna stanica za odpadni vodi vo s. Ku~i~ino), na KP br. 1870 i KP br. 1871, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo i locirawe na aktivnosti na prostori vrzani so mesto na odgleduvawe ili iskoristuvawe. Planot za prostoren razvoj e najzna~ajniot del od izrabotka na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija, (LUPD), a so koj, vrz osnova na sostojbite so stopanskata i op{testvenata razvienost, izgradenosta i uredenosta, sogledani vo Dokumentacionata osnova se planira organizacija i ureduvawe na naseleno mesto, von naseleno mesto, grad, stopanski kompleks ili na drugi podra~ja predvideni za kompleks na izgradba. LUPD preku neposredna realizacija treba da se obezbedi prostorni mo`nosti za humano ìveewe i rabota, preku prostoren razvoj na stopanskite i nestopanskite dejnosti, za{titata na nasledenite kulturni i prirodni vrednosti i za{titata na ìvotnata sredina. Pri planiraweto na prostorot, maksimalno se po~ituvani barawata i programskite zada~i. Kako osnova za izgotvuvawe na ovaa urbanisti~ka dokumentacija posluìja Uslovite za planirawe na prostorot za izrabotka na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, koi uslovi proizleguvaat od Prostorniot Plan na R. Makedonija, a izgotveni od strana na Agencijata za planirawe na prostorot od januari, 2016

godina, zavereni pod tehni~ki br. Y22515. Sodrìnata na Planskata dokumentacija e definirana so Zakonot

za prostorno i urbanisti~ko planirawe, („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15 i 31/16), Pravilnikot za pobliska sodrìna, razmer i na~in

na grafi~ka obrabotka na urbanisti~kite planovi („Sl. Vesnik na RM” br. 37/14 i 142/15) i Pravilnikot za standardi i normativi za

urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15 i 228/15). Vo pogled na karakterot na urbanisti~koto planirawe proizleguva interdisciplinarniot na~in na obrabotka na podatocite pri {to se donesuva metodolo{ki pristap na izrabotuvawe na LUPD so

27

namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo. Motivite za izrabotka na LUPD za ovoj prostor se:

problemi pri realizacija na invisticioni tehni~ki dokumentacii;

stopanisuvawe so parcelata - izmeni vo Zakon za grade`no zemji{te i èlbi na sopstvenikot za maksimalno koristewe na parcelata.

2.2 Planski opfat 2.2.1 Geografska i geodetska mestopolo`ba

Urbanisti~kata dokumentacija vo svojata analiza od aspekt na geografsko i geodetska mestopolo`ba, so namena E3 - nekompatibilna infrastruktura, (mala pre~istitelna stanica za odpadni vodi vo s. Ku~i~ino), na KP br. 1870 i KP br. 1871, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, oddale~eno okolu 500,0 do 600,0 m, severo-zapadno od s. Ku~i~ino, vo op{tina ê{inovo-Oble{evo, zavzemaj}i povr{ina od 5.031,00 m2, odnosno 0,50 ha. Granicite na opfatot se slednite:




jug - grani~i so KP br. 1872. Lokalitetot e oddale~en okolu 500,0 do 600,0 m, severo-zapadno od s. Ku~i~ino, vo op{tina ê{inovo-Oble{evo. Soobra}ajno ovoj prostor preku lokalen (nekategoriziran) pat, e povrzan so s. Ku~i~ino, a preku soobra}ajnata infrastruktura vo s. Ku~i~ino i kon drugite urbani centri vo Republikata i nadvor od Republika Makedonija. Reljefot na predmetniot lokalitet e so pad od 0,67% vo pravec severo zapad - jugo istok. Lokalitetot-grade`nata parcela ima povolna geografska dispozicija i e ovoz`moèno povolno oson~uvawe i vo zimskiot period.

2.2.2 Namena na upotreba na zemji{teto

Povr{inata vo granicata na planskiot opfat na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo e so povr{ina na planskiot opfat od 5.031,00 m2, odnosno 0,50 ha. Namenata na prostorot na lokalitetot za stopanski komleks e izgradba na objekti od klasa na namena E3 - nekompatibilna infrastruktura, (mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi) vo s. Ku~i~ino. Za{titni povr{ini (pojasi) vo lokalitetot moè da se podeli vo soglasnost so negovata osnovna namena:

za{titni povr{ini (pojasi) na:

na delekovodot so nizok napon.

28

Hortikulturnoto re{enie i izborot na tipot na zelenilo se ostava na izbor na podetalni razrabotuvawa na samiot korisnik na parcelata i instituciite koi se vo sklop na lokalnata samouprava pri op{tina ^e{inovo-Oble{evo.

29

3. Kratok opis i obrazloènie na planskite re{enija za izgradba na komunalna i soobra}ajna

infrastruktura

Infrastrukturata ja definiraat slednite vodovi: - Uli~na mreà; - Vodovodna mreà; - Kanalizaciona mreà; - Elektri~na mreà.

3.1 Soobra}aen plan

Lokalitetot- grade`nata parcela, so namena E3 - nekompatibilna infrastruktura, (mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino), m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, vo odnos na soobra}ajnata mreà se nao|a:

od isto~nata strana, opfatot go tangira del od lokalniot (nekategoriziran) pat, (adaptiran vo industriska ulica), koj e povrzan so s. Ku~i~ino, a preku soobra}ajnata infrastruktura vo s. Ku~i~ino, i kon drugite urbani centri vo Republikata i nadvor od Republika Makedonija.

3.2 Vodosnabditelna mreà So predvidenata maksimalna povr{ina za gradba koe prestavuva maksimalen kapacitet na prostorot vo momentot se planira so maksimalen broj na vraboteni od Mk=5. Vodosnabditelnata norma treba da iznesuva 400 l/den/ìt. Potrebna koli~ina na voda za vraboteni od planskiot opfat: Nk - broj na vraboteni, posetiteli;

Q - vodosnabditelna norma Q = 400l/den/ìt.; a1 - koeficient na dnevna neramnomernost a1 = 1,4; a2 - koeficient na ~asova neramnomernost a2 = 1,6;

q mah/~as =5 h 400 h 1,4 h 1,6 / 86400 = 0,05 l/sek., Potrebi od voda za protivpoàr:

qpo`. = 2 h 5,0 = 10,0 l/sek. Vkupni potrebi za industriskiot lokalitet, iznesuva:

qmah/~as + qpo`. = 0.05 + 10,0 = 10,05 l/sek. Ovaa potrebna koli~ina na voda do vodokorisnicite }e se distribuira preku planiranata, odnosno postojnata distributivna vodovodna razvodna mreà. So izrabotka na AUP na razvodna mreà }e se predvidi postavuvawe na protivpoàrni hidranti, priklu~oci, vozdu{ni ventili, ispusni ventili i drugi objekti potrebi za normalno funkcionirawe na mreàta.

30

3.3 Fekalna i atmosferska kanalizacija

Fekalnite otpadni vodi }e se priklu~at na planiranata pre~istitelna stanica, koja e planirana vo lokalitetot-grade`nata parcela.

So ogled na predvidenite sodrìni vo lokalitetot, posebno vnimanie treba da se posveti na tretmanot na otpadnite fekalni vodi. Da se predvidat soodvetni tehni~ki zafati za nivno pre~istuvawe, so predtretman, pri {to kvalitetot na vodata {to se ispu{ta treba da bide ekvivalenten na kvalitetot na vodata vo recipientot, odnosno vo soglasnost so Uredbata za klasifikacija na vodite i Uredbata za kategorizacija na vodite za konkretniot lokalitet;

Zadolìtelno ispituvawe na pre~istenite otpadni vodi pred ispu{tawe vo najbliskiot recipient-reka Bregalnica, so cel da se usloglasat vrednostite na koncetracijata na materiite prisutni vo pre~istenata otpadna voda so grani~nite vrednosti na maksimalno dozvolenite koncetracii na materiite prisutni vo recipientot dadeni vo Uredbata za klasifikacija na vodite (~len 4). Od analizata na postojnata sostojba konstatirano e deka nema

atmosferska kanalizaciona mreà vo lokalitetot. So Lokalnata urbanisti~ka planska dokumentacija, planirana e atmosferska kanalizaciona mreà, koja }e go opfati celiot lokakalitet so ispust vo recipient - r. Bregalnica. Dimenzioniraweto na istata }e se dobie po empiriski formuli koi se vo funkcija od namenata, goleminata i vidot na pripadnite slivni povr{ini koi se odvodnuvaat, a pred se od intenzitetot na do`dot, a voedno }e gi prifatat i tranzitnite koli~ini na atmosferski otpadni vodi od pripadnite lokaliteti.

3.4 Elektroenergetska infrastruktura Bilansot na potrebnata snaga vo objektite vo planskiot opfat, se vr{i sprema elektro energetski parametri za angaìrana povr{ina za gradba na grade`nite parceli i toa od 5.031,00 m2, odnosno 0,50 ha. Za ovaa angaìrana povr{ina bilansot na potrebnata snaga }e bide:

Red1=0,50 h 10.000 h 0,0010 kw/kw2 = 5,0kw. Ako se usvoi deka napojuvaweto so elektri~na energija }e se vr{i so distributivna 10/0,4 kV, toga{ postojnite objekti }e se napojuvaat so elektri~na energija od dlekovodot so nizok napon, koj e vo neposredna blizina na lokalitetot. Dimenzionirawe na telefonskata mreà vo lokalitetot treba da se opredeluva prema golemina na objektot (povr{ina funkcija, broj na vraboteni i sl).

31

So ogled deka e na snaga koristewe na mobilnata telefonija, cenime deka vo grade`nite parceli e potreben 1 telefonski priklu~ok. Samoto priklu~uvawe vo postojnata telefonskata mre`a na planiraniot telefonski korisnik }e se izvr{i od postojnata-izvedena telefonska instalacija vo s. Ku~i~ino. Priklu~uvaweto da se izvr{i vo soglasnost so AD Makedonski Telekomunikacii-Skopje, rabotna edinica Ko~ani.

32

4.Karakteristiki na prostorot i sega{na sostojba so ìvotnata sredina 4.1 Karakteristiki na prostorot

Ko~anskata kotlina so svojata mestopolo`ba i osobenostite spa|a

vo redot na posebnite podra~ja vo isto~niot del na Republika Makedonija. Ova od pri~ina {to nad kotlinata od nejzinata severna strana se igdigaat planinskite grebeni na Osogovskite planini (so najvisok vrv Ruen 2085 mnv), a kon jug planinskite grebeni na Pla~kovica (so najvisok vrv Turtel 1754 mnv). Na severnite padini od Pla~kovica se nao|a Oble{evo. Oble{evo i okolnite sela vklu~uvaj}i so i s. Sokolarci, zavzemaat mo{ne povolna geoprometna polo`ba vo prostorot na Ko~anskata kotlina, koe u{te pove}e dobiva vo zna~ewe {to se nao|a na glavnata soobra}ajnica (magistralen paten pravec M-5), Veles-[tip-Ko~ani-Del~evo i Ko~ani-Vinica-Berovo i e vo neposredna blizina na administrativniot centar Ko~ani.

Mestopolo`ba na ê{inovo-Oble{evo

Op{tina ê{inovo-Oble{evo se nao|a vo najniskiot ramni~arski

predel od Ko~ansko Pole. Go zafa}a prostorot vo srednoto slivno podra~je na rekata Bregalnica, vo podno`jeto na planinite Osogovo i Pla~kovica. Op{tinata ima sredi{na pozicija pome|u pogolemite gradski op{tini: Ko~ani, [tip i Probi{tip. Preku glavnata soobra}ajnica [tip-Ko~ani-Del~evo, op{tinata se povrzuva so R. Bugarija. Na vkupna teritorija od 133,5 km2 se protegaat slednite naseleni mesta: ê{inovo, Sokolarci, Span~evo, Teranci, îflik, Ku~i~ino, Buril~evo, Ularci, @i|anci, Bawa, Vrbica, Novoselani i Lepopelci i sedi{teto na op{tinata Oble{evo. Istoriskite podatoci kaùvaat deka u{te so formiraweto na kralstvoto SHS pa se do krajot na Vtorata svetka vojna ovde bilo locirano sedi{teto na lokalnata

33

vlast na srpskite upraviteli, a podocna i na bugarskite kmetovi za vreme na Vtorata svetska vojna. Po Vtorata svetska vojna Oble{evo i ê{inovo vo razli~ni vremenski periodi egzistiraat kako oddelni op{tini, se do 2004 godina koga so Zakonot za teritorijalna organizacija od 55/04, 12/05 godina op{tinata ê{inovo se pripoi kon op{tinata Oble{evo vo zaedni~ka op{tina, so edno ime: Op{tina ê{inovo-Oble{evo.

4.1.1 Soobra}ajna povrzanost

Niz op{tinata pominuva magistralniot pat M5 koj ja povrzuva R. Makedoija so R. Bugarija. Site naseleni mesta vo op{tinata se povrzani so lokalni pati{ta. Dolìnata na lokalnata patna mreà vo op{tinata iznesuva 71,7 km, od koi asfaltirani se 33,7 km, a 38 km se zemjeni pati{ta. Niz op{tinata pominuva i èlezni~ka pruga, so stanica vo naselenoto mesto ê{inovo.

4.1.2 Reqefni uslovi, naklon i ekspozicija na terenot

Okolinata na gradot Ko~ani i po{irokoto okruùvawe izgradeni se glavno od kartarni naslagi i tercierni sedimenti. Kvartarnite naslagi pretstaveni se so stari re~ni terasi. Tie vo najgolem del se erozivno-akumulativni i leàt preku paleogenite i miocenskite sedimenti. Sostaveni se voglavno od nanosi od epirot-kvarc sercit hloritski {krilci. Na ova podra~je preovladuva prisustvoto aluvijanite po~vi - nekarbonatna i koluvijalni po~vi i toa drasti~no asilikatna. Rudni pojavi vo analiziraniot prostor ne se registrirani. Vakvata pogodna polo`ba, plodnosta na Ko~anskata kotlina, povolnite klimatski uslovi se osnovni faktori koi moàt i ovaa naselba da ja pro{irat vo selska naselba so urbani karakteristiki.

4.1.3 Geolo{ki karakteristiki

Opfatot na urbanisti~kata dokumentacija i negovata bliska okolina po svojot geolo{ki sostav pripa|a na srpsko-makedonskata geotektonska masa. Terenot se odlikuva so sloèna tektonska gradba nastanata vo kvarter-gelo{ki formacii na aluviumot so normalna utvrdena granica so geolo{ki formacii formirani vo star paleozoik - albit, kvarc, muskovit i hloritski {krilci.

Prvata zona e kompleks od aluvijalni edinki: ~akal, pesoci i glinoviti pra{asti frakcii. Po svoite karakteristiki tie se slabo konsolidirani, so neuedna~ena golemina i sloènost na zrnoto. Spa|aat vo kategorijata na slabo vrzani steni. Vtorata zona bi bila formaciite formirani vo stariot paleozoik.

4.1.4 Seizmolo{ki karakteristiki na terenot

Podra~jeto na op{tina ê{inovo-Oble{evo se nao|a pome|u dve

mnogu aktivni seizmi~ki zoni: Vardarska i Strumska, koi vr{at silno

34

vlijanie vrz seizmi~kata aktivnost i ja~ina na zemjotresite vo kotlinata.

Poa|aj}i od genetskata povrzanost i me|usebno deluvawe na zemjotresite, vo op{tinata moè da se o~ekuvaat zemjotresi so intenzitet nad 6 stepeni.

Terenot, spored inènersko-geolo{kite karakteristiki e prete`no stabilen i e izgraden od steni so postojani fizi~ko-mehani~ki svojstva, koi vo sporedba so vekot na objektot ne podleàt na bitni izmeni pod vlijanie na nadvore{nite faktori pri deluvawe na ~ovekot.

Me|utoa, spored seizmi~kata reonizacija aluvijalnite tereni pretstavuvaat seizmi~ki nepovolni inènersko-geolo{ki uslovi.

Spored nabquduvanite intenziteti, vo blizinata na gradot Ko~ani i okolinata, vklu~uvaj}i gi i naselenite mesta, spa|a vo zonata na slu~ajni zemjotresi so ja~ina do 9oS po MCS skala, a isto taka i o~ekuvanite zemjotresi se so identi~en intenzitet.

4.1.5 Hidrotehni~ka struktura

Vo delot na vodosnabduvaweto na gra|anite vo op{tina ê{inovo-

Oble{evo postojat razli~ni mreì za vodosnabduvawe. Naseleno mesto Bawa e priklu~eno na regionalniot sistem za vodosnabduvawe, odnosno so voda za piewe se snabduva preku gradski vodovod Ko~ani. Vo naselenite mesta Oble{evo, îflik i ê{inovo postoi sekundarna vodovod na mreà. Istite se povrzani so gradski vodovod Ko~ani, no seu{te mreàta ne funkcionira. So voda za piewe se snabduvaat preku individualni bu{otini-hidrofori. Vo naselenite mesta Teranci, Sokolarci, Span~evo, Ku~i~ino i @iganci postojat lokalni vodovodi i so niv seu{te stopanisuvaat Mesnite zaednici. Ostanatite naseleni mesta so voda za piewe se snabduvaat preku individualni bu{otini-hidrofori. Op{tinata ima izgotveno proekt za regionalen vodovod vo koj se opfateni 12 naseleni mesta vo op{tinata.

4.1.6 Klimatski i mikroklimatski uslovi na regionot

Za prou~uvaweto na klimatskite karakteristiki na podra~jeto na Ko~ani i negovata po{iroka okolina, koristeni se podatocite dobieni so merewe i nabquduvawa na meteorolo{kite elementi i pojavi na Meteorolo{kata stanica vo Ko~ani, locirana na n.v. od 345 m. Pokraj podatocite od ovaa obi~na meteorolo{ka stanica, koristeni se podatocite (za vrneìte) od do`domernite stanici: Nebojani (na n.v. od 1100 m Nivi~ani (n.v. od 340 m).

Karakteristi~na za ova podnebje e umereno kontinentalnata klima, koja se odlikuva so dolgi i topli leta i kratki i blagi zimi. Godi{nata temperaturna amplituda e dosta golema i iznesuva 25,4oS. Vo ê{inovo-Oble{evo zimata ne e mnogu studena i ne trae dolgo, retko pa|a sneg, a i koga }e padne ne se zadrùva dolgo. Proletta e umereno topla i vo sporedba so drugite godi{ni vremiwa e dosta vrne`liva. Nasproti nea, letoto e mnogu toplo i suvo, kako i esenta koja e topla i ~esto dosta dolga. Vetrovite vo op{tina ê{inovo-Oble{evo duvaat re~isi od site pravci i vo sekoe vreme od godinata. Sepak, najgolema

35

~estina imaat vetrovite koi duvaat od jugozapaden i od zapaden pravec. Ovie vetrovi doa|aat od Ov~e Pole poradi {to naselenieto gi vika pod

edno ime „Ov~e polec”. Toa se glavno topli i prili~no blagi vetrovi. Duvaat najmnogu vo prolet i vo esen. Na vtoro mesto e severoisto~niot vetar koj doa|a po dolinata na rekata Bregalnica. Toa e studen vetar i donesuva vedro vreme. Duva najmnogu zime. Od temperaturata na vozduhot zavisi negovata vla`nost koja e vaèn klimatski element za zemjodelstvoto. Prose~nata relativna vla`nost na vozduhot iznesuva 70%. Najniska e vo mesec avgust 56%, a najvisoka vo mesec dekemvri 83%. Vo ê{inovo-Oble{e vo pa|a prose~no po 538 l/m do`d. Najmalku do`d pa|a vo mesec juli 25 l/m, a najmnogu vo maj 68 l/m. Najgolem broj od vrneìte se vo vid na do`d. Brojot na denovite so magla e nezna~itelen i obla~nosta ne e golema. Srednata godi{ na obla~nost iznesuva 5,0.

Ruà na vetrovi

4.1.7 Naselenie

Denes na teritorija na op{tina ê{inovo-Oble{evo ìveat

vkupno 7.490 ìteli (Popis 2002 godina). Izrazeno vo doma}instva, brojot iznesuva vkupno 2.423 doma}instva ili 2.960 stanovi za ìveewe. Prose~en broj na ~lenovi na edno doma}instvo iznesuva 3,1. Spored nacionalnata pripadnost na teritorija na op{tinata ìveat 7.455 Makedonci, 30 Vlasi i 4 Srbi. Od vkupniot broj na ìteli 45,6% se aktivno naselenie. Gustinata na naselenieto iznesuva 49,7 ìteli na 1 km2. Migracijata selo-grad vo poslednite godini e dosta opadnata i golem procent od mladoto naselenie ostanuva vo op{tinata, baraj}i egzistencija vo zemjodelieto.

4.1.8 Prirodni bogatstva

PRIRODNI ATRAKCII

Op{tina ê{inovo-Oble{evo zafa}a del od Ko~anskata kotlina, kako i del od padinite na planinata Pla~kovica na istok i padinite na

36

planinata Osogovo na zapad. Najzna~ajna prirodna atrakcija e bawata Bawa vo selo Bawa. TERMALNI IZVORI

Izvorot vo s. Bawa vo minatoto pretstavuval kaptaà vo vid na obi~en bunar soyidan so kamewa, so dlabo~ina od 2,30 m i bil pokrien so betonska plo~a otvorena vo sredinata za osloboduvawe od vodenata parea. Nivoto na vodata vo kaptaàta se nao|a na 1 m pod povr{inata na terenot. Starata bawa, primitivno izgradena, se nao|ala do samata kaptaà. Eden del od vodata od kaptaàta e sproveden vo samata bawa, a drugiot vo selskata ~e{ma koja se nao|a vedna{ pred bawata. Deneska ovde postoi izgraden bawolo{ki centar. Za bawata e obezbedeno dovolna koli~ina na termomineralna voda, koja e so visoka temperatu ra od 63°C.

Lekovitite svojstva na vodata se isti so vodata na Negorska Bawa. Taka, konstatirano e deka vodata deluva blagotvorno pri lekuvaweto na slednite bolesti: za boluvawe na òl~nite pati{ta i òl~nata kesi~ka, ginekolo{ki zaboluvawa, vospalenie na nervite, revmati~ni zaboluvawa i drugi bolesti. No, najgolem efekt so ovaa voda kako lekovita e postatignat prilekuvaweto na ~ir na èludnikot i na dvanaesetpale~noto crevo. Ovaa voda moè da se primenuva i za inhalacii, poradi {to moè da ima silno blagotvorno dejstvo na kataral nite vospaluvawa na di{nite pati{ta. Vo momentot bawolo{kiot kompleks zaradi nere{eni sopstveni~ki i upravuva~ki prava i odnosi ne e vo aktivna sostojba, so {to od edna strana objektot e ostaven na zabot na vremeto, a potencijalite stojat neiskoristeni. Op{tinata prezema nicijativa za preotstapuvawe na stopanisuvaweto od Vladata na RM, so {to se nadeva deka naskoro }e moè da planira nov, sovremen razvoj na bawata. LOV

Lovnoto zdruènie „Gorica” od s. ê{inovo e korisnik na lovi{teto br. 4 „Sokolarci” (Odluka na Vlada br. 23-2157/3 od 16.05.2000 godina). Vkupnata povr{ina {to ja zafa}a lovi{teto iznesuva 8.350 ha, od koi pod lovna povr{na se 8.110 ha, od koi na lovno-produktivna povr{ina otpa|aat 7.270 ha, na lovno-neproduktivna povr{ina 840 ha, i na nelovna povr{ina 240 ha. Namena na lovi{teto e za odgleduvawe, za{tita i lovewe na siten dive~. Vo granicite na lovi{teto se sre}avaat slednite vidovi na dive~ bez za{tita: lisica, lasica, kuna belka, tvor, jastreb, koko{kar, stra~ka, volk i dr. [to se odnesuva na brojnosta na dive~ot bez za{tita ne e za beleàna prenamnoènost na nekoj od niv, so isklu~ok na lisicata.

Dive~ pod za{tita vo Lovi{teto br. 4 „Sokolarci” se: div zajak, polska erebica i erebica kamewarka. Vo blizina na rekata Bregalnica na 1 km od s. îflik izgradena e fazanerija. Istata datira od 80-tite godini. Zafa}a po vr{ina od 2000 m2 (zagradeno so ìca). Godi{noto proizvodstvo na fazanite iznesuva okolu 1.000 ptici. Del od niv se koristat za pu{tawe po lovnite tereni, a del za komercijalni celi. Vadeweto na fazanite e inkubatorski.

37

RIBOLOV Ribolovot e dosta razvien na teritorijata na op{tinata i toa kako

hobi, odnosno sportski ribolov na Zletovska reka i reka Bregalnica. Vo reka Bregalnica moàt da se sretnat slednite vidovi na riba: crvenoperka, klen, bojnik, kara{, mrena i drugi. Vo sredniot i dolniot tek na Zletovska reka gi ima slednite vidovina riba: mrena, klen, klen~e, vretenar, kara{, popadika, bojnik i drugi.

4.1.9 Kulturno-istorisko nasledstvo

Ovoj kraj bil mnogu gusto naselen vo anti~ko vreme pokaùvaat mnogu arheolo{ki naodi i spomenici. Me|u arheolo{kite materijali naj~esto sretnuvame golemi rimski pitosi, pokrivna i grade`na keramika, fragmenti od drugi kerami~ki sadovi, fragmenti ili celi nadgrobni spomenici i nekropoli. Golemi rimski pitosi se najdeni, a i denes seu{te se otkrivaat na pove}e mesta, no }e gi spomeneme

lokalitetite „Turski grobi{ta” kaj seloto Bawa (kade se otkrieni i celi anti~ki zgradi) i „Gradi{te” vo blizina na Span~evo. Anti~ki skulpturi i nadgrobni spomenici se otkrieni i na lokalitet kaj s. Teranci. Edna od skulpturite prikaùva trka~ki kowanik vo akcija, so hlamida les no podignata i nabrana od veterot. Okolu nozete na kowot dvièweto go sledi i edno ku~e. Spomenikot denes se nao|a vo lapidariumot na Muzejot vo [tip. Na 7 km od seloto Teranci isto taka se otkrieni i ostatoci od bedem i ne kolku zgradi. Po svojata mestopolo`ba i forma posebno interesno e gra di{ te to vo blizina na

seloto Buril~evo. Mesetoto e nare~eno „Pilavo”. Vo nego se otkrieni tragi od bedem {to opfa}al pogolem za ramnet prostor vo koj ostanalo mnogu gradeèn materijal i keramika. Ovde se otkopani i nekolku rimski pitosi. Interesno za spomenuvawe e i gradi{teto nad seloto Sokolarci. Od postarite za~uvani crkvi }e ja spomeneme taa posvetena na Sv. Arhangel Mihail vo s. Span~e Od stariot fresko-ìvopis vo

oltarniot prostor se za~uvani svetitelite od „Velikiot vhod i

Bogorodica {ir{aja nebesa”. Stilskata analiza na za~uvaniot ìvopis ukaùva na vremeto od XVI do XVII vek. Vo XVX vek crkvata bila prepravana i dogradena, pri {to pogolemiot del od stariot ìvopis bil

uni{ten. Od postarite crkvi e i crkvata „Manastiri{teto” nad s. Sokolarci.

Na podra~jeto koe e predmet na analiza ima registrirani nedvi`ni spomenici na kulturata (Eksperten elaborat):

1. Arheolo{ki lokalitet Gradi{te, Ku~i~ino, docnorimski period

2. Arheolo{ki lokalitet Prese~nik, Ku~i~ino, docnorimski period.

Vo Arheolo{kata karta na Republika Makedonija, koja gi prou~uva predistoriskite i istoriskite sloevi na ~ovekovata egzistencija, od najstarite vremiwa do docniot sreden vek, na analiziranoto podra~je, evidentirani se slednite lokaliteti:

38

KO Ku~i~ino - Gradi{te, gradi{te od docno anti~koto vreme na 3 km ju`no od seloto. Prese~nik, naselba od docnoanti~koto vreme na 2 km isto~no od seloto.

4.2. Opis na sega{nata sostojba so ìvotnata sredina vo planskiot opfat

Osnoven preduslov za identifikacija na problemite so ìvotnata

sredina i postavuvawe na strate{ki celi za nadminuvawe i unapreduvawe na istite e identifikacijata i ocenata na sega{nata sostojba so mediumi na ìvotnata sredina (vozduh, voda, otpad, po~va, biodiverzitet, bu~ava) kako i so koristeweto na zemji{teto i prirodnite resursi vo op{tinata.

So ogled na toa {to vo planiraniot prostor do sega ne se vr{eni merewa, sledewa i istraùvawa na osnovnite vitalni komponenti vozduhot, vodata, po~vata, bu~avata i tvrdiot otpad, poremetuvawata vo ekosistemot vo celost ne moàt da se otkrijat, a ocenkata za sostojbite proizleguva isklu~ivo od dejstuvaweto na ~ovekot i negovite aktivnosti vo ovoj prostor.

Vozduh

Glaven izvor na zagaduvawe e industrijata koja vo ekosistemot emitira, gasovi, parei, ~ad magla, pra{ina i areosoli. Zagaduvaweto na vozduhot najpove}e e rezultat na prerabotka na sulfidni koncentracii na oboeni metali, kako i na sogoruvawe na koks i drugi karbofilni goriva vo industrijata i doma}instvata.

Na zagaduvawata na vozduhot mnogu vlijae topografijata na terenot, visinata na industriskite oxaci i atmosferskite uslovi. Najkriti~no zagaduvawe e vo uslovi na otsustvo na horizontalno i vertikalno struewe na vozduhot, osobeno koga e istoto prosledeno so temperaturni inverzii.

Maksimalno dozvoleni koli~ini na {tetni materii spored zakonskata regulativa treba da se dviàt vo slednite granici:

Komponenti Emisiono koli~estvo Emisioni koncentracii

MKD (g/h) MKD (mg/m3)

olovo 25 5

azotni oksidi 5000 500-800

jaglevodorodi / 500

formaldehid 100 20

cvrsti ~esti~ki / 130

jaglen monoksid / 650

jaglen dioksid / 2,5

Maksimalno dozvoleni granici na {tetni materii

Najracionalen i efikasen na~in za za{tita na ìvotnata sredina od {tetnite vlijanija vrz vozduhot e preventivnoto deluvawe i spre~uvawe na produkcija na {tetni emisii vo samite izvori na nivno sozdavawe. Kvalitetot na vozduhot najmnogu go naru{uva prisustvoto na

39

gasovi, pra{ini i drugi {tetni materii koi negativno vlijaat vrz zdravjeto na lu|eto, ekosistemite i prirodnite sozdadeni vrednosti.

Edna od merkite za realizacija na preventivniot pristap vo za{titata na vozduhot e obezbeduvawe na solidno sogorevawe vo ogni{tata na raznite gorivni instalacii i dobra karburacija na gorivata vo motorite so vnatre{no sogoruvawe.

Isto taka, zna~ajni merki koi pridonesuvaat za nadminuvawe na problemot so zagaduvawe na vozduhot se:

izgradba na {iroki ulici koi ovozmoùvaat brzo provetruvawe;

zgolemuvawe na povr{inite so zeleni nasadi i drvoredi;

podobruvawe na koeficientot pome|u izgradenite i slobodnite povr{ini;

podigawe zeleni pojasi okolu industriskite zoni, proizvodnite kapaciteti i dr.

Voda

Kolku vodite vo odreden prostor moè da se smetaat za voden resurs zavisi od mo`nosta za nivno iskoristuvawe, odnosno od mo`nosta za realizirawe na vodostopanski re{enija so koi vodite }e se iskoristat za pokrivawe na potrebite od voda za naselenieto, zemjodelstvoto, industrijata i za{titata na ìviot svet. Vodata kako resurs ja ima mnogu pomalku od prisutnite vodi {to treba da se ima sekoga{ vo predvid pri planiraweto za nejzino iskoristuvawe.

Za podmiruvawe na potrebite na voda najzna~ajni se povr{inskite vodi, bidej}i tie se najrasprostraneti, najbliski se do mestata na ~ovekovata aktivnost, obezbeduvaat ìvot i razvoj na ekosistemot.

Izda{nosta na podzemnite vodi zavisi od klimatskite, morfolo{kite i hidrogeolo{kite karakteristiki na prostorot. Ovie vodi poradi posebniot kvalitet se zna~ajni i moè da bidat korisni za pokrivawe na potrebite od voda.

Republika Makedonija zafa}a del od slivovite na r. Vardar, r. Crn Drim i r. Strumica. Na celata nejzina teritorija 84% od vodite se domicilni, a samo 16% se nadvore{ni vodi koi doa|aat vo Republikata. Za podobro sogleduvawe na raspolo`livite i potrebni koli~ini na voda teritorijata na Republikata e podelena na 15 vodostopanski podra~ja vo osnovnite slivovi na rekite: Vardar, Crn Drim i Strumica.

Seloto Ku~i~ino, op{tina ê{inovo Oble{evo, za koe se predviduva izgradbata na pre~istitelnata stanica za otpadni vodi se nao|a vo vodostopanskoto podra~je (VP) “Sredna i Dolna Bregalnica” koe go opfa}a slivot na rekata Bregalnica od branata “Kalimanci” do vlivot vo rekata Vardar. Vo ova VP se nao|aat rekite Orizarska, Zletovska, Sv. Nikolska - desni pritoki na rekata Bregalnica i levite pritoki Osojnica, Zrnovka, Kozja~ka i Lakavica.

Za celosno iskoristuvawe na hidrolo{kiot potencijal na povr{inskite vodoteci vo VP Dolna i Sredna Bregalnica izgradeni se akumulaciite Grad~e na r. Ko~anska, Pi{ica na r. Pi{ica, Mantovo na r. Lakavica i Mavrovica na r. Mavrovica. Za idniot period se

40

predviduva izgradba na akumulaciite: Jagmurlar na r. Bregalnica, Re~ani na r. Orizarska, Kneèvo na r. Zletovska i Bargala na r. Kozja~ka.

Planskata opredelba za za{tita na vodite e da se za~uva visokiot kvalitet na izvori{tata na voda, da se podobri kvalitetot na povr{inskite i podzemnite vodi i da se dovedat vo zakonski propi{aniot kvalitet. Prioritet vo za{titata imaat vodite od 1 i 2 klasa od koi e predvideno da se vr{i vodosnabduvawe na naseleniete mesta. Za{titata na kvalitetot ne moè da se ostvari parcijalno, taa e splet na tehnolo{ki, vodostopanski i ekonomsko-organizacioni merki i kontinuirana rabota.

Zagaduvaweto na vodite vo ìvotnata sredina se dolì na ispu{tawe na efluenti od doma}instvata, industrijata, rudarstvoto, zemjodelieto, neuredenite deponii i soobra}ajnicite. Koli~estvata na komunalni otpadni vodi se najgolemi vo gradovite. Vo op{tinata otpadnite vodi direktno se ispu{taat vo recipientot ili vo sopstveni jami, a vo ostanatite naseleni mesta vo regionot odveduvaweto na otpadnite vodi ne e izvedeno spored sanitarni i tehni~ki soodvetni propisi.

Sostojbite so zagadenosta na podzemnite vodi ne se sledat organizirano, nitu kontinuirano, taka {to ispituvawata se odnesuvaat na parcijalni i incidentni slu~ai.

Industriskite kapaciteti koi ispu{taat vodi zagadeni od tehnolo{kiot proces mora da izvr{at pre~istuvawe na vodite vo krugot na fabrikata pred da gi ispu{taat vo kanalizaciona mreà na naselenoto mesto ili vo najbliskiot recipient. Razvojot na stopanstvoto vo naredniov period }e se temeli na ve}e postoe~kite kapaciteti so poseben akcent na nivno osovremenuvawe, odnosno primena na novi ~isti tehnologii so koi }e se zapazi kvalitetot na ìvotnata sredina i }e se namalat site vidovi rizici na zagaduvawe na povr{inskite i podzemnite vodi.

Zagaduvawe na rekite od otpadnite vodi od industrijata e poseben problem.

Kanalizaciona mreà ima vo dve naseleni mesta i toa vo ê{inovo i vo Oble{evo. Vo ê{inovo postoi i Pre~istitelna stanica na fekalnata kanalizacija. Istata e od anaeroben tip. Naseleno mesto Oble{evo ne e celosno opfateno so kanalizaciona mreà.

Otpad

Skladiraweto, koristeweto, transportot, deponiraweto na industriskiot otpad se potencijalen rizik, ~ie {to nadminuvawe vo sekoja oddelna sfera treba da se ostvaruva organizirano preku sistem na merki.

Komunalen otpad pretstavuva sekakov vid na otpad {to se producira od doma}instvata, javnite i ekonomskite ustanovi i pretprijatija i instituciite na edna urbana sredina. Otpadot {to se producira od industrijata, zemjodelieto i rudarstvoto, kako i patogenite ostatoci od izumreni ìvotni ne spa|aat vo ovoj vid na otpad.

Vo minatoto, otpadot {to go sozdaval ~ovekot od zadovoluvaweto na svoite ìvotni potrebi bil vo koli~ini i oblik {to prirodata bila

41

sposobna sama da go razgradi do oblik na izvorna materija, so {to se vospostavila ramnoteà pome|u ~ovekot i negovata okolina. Me|utoa, vo ponovo vreme na intenziven industrisko tehnolo{ki razvoj od edna strana i demografskata eksplozija i pregolema gustina vo naselenost od druga, svedoci sme na superprodukcija na cvrst otpad vo koli~ini i oblik koj prirodata nemoè samostojno da go razgradi so {to se naru{uva ramnoteàta pome|u ~ovekot i negovata ìvotna okolina. Cvrstiot otpad se pove}e gi osvojuva zemjenite povr{ini, ja zagaduva po~vata, vozduhot i povr{inskite i podzemnite vodi.

Otpadnite materii koj nastanuvaat od doma}instvata, naselbite, industrijata i drugi objekti se odveduvaat od epidemiolo{ki i estetski pri~ini. Otpadnite materii nastanuvaat od ~ovekot i se proizvod na negovite fiziolo{ki funkcii na ìvotnite i rastenijata. Ima nekolku podelbi na otpadnite materiii toa se:

- @ivotni aktivnosti na lu|eto - komunalen otpad; - Otpad od rudarsko-metalur{kite i energetski kapaciteti -

tehnogen otpad; - Otpad od industrijata (prerabotuva~ki kapaciteti) i kapaciteti

na organska i neorganska tehnologija - industriski otpad; - Otpadot {to se sozdava so izveduvawe na grade`ni, industriski,

prerabotuva~ki i zanaet~iski raboti koi nemaat svojstvo na komunalen cvrst i tehnolo{ki otpad i toa: gradeèn otpaden materijal, zemja, zgura, kal (inertna ili ne{tetna), kamewa, kerami~ki kr{, sanitarni uredi i sl. - gradeèn otpad;

- Otpad od zdrastvenite ustanovi - medicinski otpad (poseben otpad);

- Radioaktiven otpad. Prema agregatna sostojba se delat na: - Te~ni (fekalii na lu|e, od bawi, kujni, garaì, industriski otpadni vodi, atmosferski otpadni vodi);

- Cvrsti (otpadoci od naselbite i industrijata vo tvrda sostojba, hartija, staklo, metal, porcelan, pra{ina, pepel). Po sostav, cvrstite otpadoci se sostojat od: sostojki koi fermentiraat (organski sostojki koi brzo se raspa|aat: otpadoci od prerabotena i neprerabotena hrana, koski, izumreni ìvotni i sl); mineralni sostojki (organski i neorganski) koi se razgraduvaat mnogu sporo: keramika, staklo, plastika i dr. Sobiraweto na komunalniot smet go vr{i JKP Oble{evo.

Rastitelen i ìvotinski svet

Vegetaciskite karakteristiki ukaùvaat na postoewe na golemi povr{ini pod trevna vegetacija, potoa {umska vegetacija i sekako zemjodelsko zemji{te. Trevnata vegetacija zafa}a golem del od prostorot, a pasi{tata spored mestopolo`bata i nivnata ekonomska vrednost se javuvaat kako ramni~arski, ridski i planinski pasi{ta.

Klimatskata, reqefnata, pedolo{kata i hidrografskata heterogenost ovozmoìle da egzistiraat pove}e {umski zaednici: dabov pojas, ~etinari i dr. Ovoj kraj e isto taka bogat i so ìvotinski svet, glavno sostaven od mediteranska i srednoevropska fauna. Me|u najpro{irenite

42

ìvotinski vidovi spa|aat: zajakot, lisicata, volkot, divata sviwa, srnata, divata koza potoa erebicata (polska i kamewarka) i fazanskiot dive~.

Bu~ava

Problemot na bu~ava na podra~jeto na op{tina ê{inovo-Oble{evo dosega ne e analiziran i istraùvan. Vo ovoj region izvorite na sozdavawe na bu~ava ne se od takov vid da ovoj problem vo ìvotnata sredina pretstavuva zna~itelna zakana za zdravjeto na lu|eto. Na nivo na Republika Makedonija mereweto na nivoto na bu~ava se vr{i od strana na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe i Republi~kiot Zavod za zdrastvena za{tita.

Bu~avata proizleguva od urbanite aktivnosti i toa: - Soobra}aj; - Proizvodni i delovni procesi; - Bu~ava od enterierno poteklo (stambeni zgradi, trgovsko delovni

centri i sl).

4.3. Sega{ni problemi so ìvotnata sredina vo i okolu planskiot opfat

Problemite so generirawe na otpadot se razgleduvaat kako

vlijanie vrz povr{inskite i podzemnite vodi, vlijanie na zagaduvaweto na po~vite i indirektno kako vlijanie vrz kvalitetot na vozduhot i po~vite i indirektno kako vlijanie vrz kvalitetot na vozduhot i sozdavaweto na stakleni~ki gasovi (klimatski promeni).

Najosetlivi elementi na ìvotnata sredina vo predmetniot opfat (Elementi na SO@S)

Vodi Vozduh Otpad Klimatski Naselenie Materijalni

faktori dobra

Vrz osnova na evidentirawe na najosetlivite elementi na

ìvotnata sredina vo planskiot opfat koi se narekuvaat i elementi na Strategiska ocena na ìvotnata sredina (Elementi na SO@S) se vospostavuvaat celi na strategiska ocena na ìvotna sredina (Celi na SO@S) i se definirani mo`ni indikatori za sekoja cel.

Vo procesot na Strategiska ocena na vlijanie na planskiot dokument vrz ìvotnata sredina va`no e da se vidi kako, na koj na~in, so koja ja~ina i intenzitet celite na planskiot dokument vlijaat vrz celite na SO@S so cel da se predvidat merki za spre~uvawe na vlijanijata i da se predloì soodveten plan za monitoring na indikatorite za sekoja cel na SO@S. Na slednata tabela se prikaàni sega{nite problemi so elementite na ìvotnata sredina:

43

Elementi na

Strategiskata Problem Relevantno

opften ocena na `ivotna

sredina problem

Vozduh Naru{en kvalitet na vozduhot od zgolemen soobra}aj h

Nemawe kvalitetna medicinska baza na podatoci vo odnos na zaboluvawata predizvikani od zagaduvaweto na vozduhot h

Voda Nekontrolirano tro{ewe na pitka voda h

Necelosen monitoring za kvalitetot i kvantitetot na povr{inskite, podzemnite i otpadnite vodi h

Otpad Postoewe na divi deponii h

Nepostoewe deponija za otpad {teten po zdravjeto na lu|eto h

Po~va Zagaduvawe na po~vata (osobeno vo industriskata zona na op{tinata) h

Divi deponii na teritorijata h

Predel Uzurpacija i degradacija na prostorot h

Nedovolna zastapenost na parkovi i zeleni povr{ini h

Naselenie Niska ekolo{ka svest kaj gra|anite vo op{tinata h

Nevrabotenost h

Klimatski faktori Koristewe na jaglen i nafta za zatopluvawe h

Nepostoewe strategija za iskoristuvawe na alternativni izvori na energija h

Materijalni dobra Postoewe na bespravni gradbi h

Sega{nite problemi so elementite na `ivotnata sredina

44

5. Sostojba bez implementacija na planskiot dokument

Za zna~eweto i realizacijata na planskiot dokument LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo treba da se zeme vo predvid i sega{nata sostojba so najosetlivite elementi na ìvotnata sredina na planskiot opfat. Isto taka, se razgleduva opcijata

bez da se sprovede, odnosno rabotite da оstanat vo prvobitnata polo`ba. Vo konkretniov slu~aj, dokolku LUPD so namena E3, mala

pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo ne se sprovede se o~ekuvaat slednive posledici:

Pojava na nekompatibilni dejnosti;

Ograni~en razvoj na op{tinata;

Nekontrolirana izgradba na bespravni objekti;

Naru{uvawe na kvalitetot na mediumite vo ìvotnata sredina;

Intenzivno zagaduvawe so otpadni materii (cvrst, komunalen i drugi vidovi otpad) i sozadvawe na divi deponii;

Intenzivno zagaduvawe na podzemnite vodi i po~vata;

Namaleni prihodi vo op{tinskiot buxet;

Otpadnite vodi i ponatamu }e se ispu{taat direktno vo po~vata i rekata Bregalnica;

Porast na migracija;

Nerealizacijata na planskiot opfat }e se ispu{ti mo`nosta od idni potencijalni investicii za ekonomski-odr`liv razvoj.

45

6. Alternativi i ~initeli za izbor na alternativa Realizacijata na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica

za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo e od osobeno zna~ewe za realizirawe namenski sodrìni i funkcionalna operacionalizacija za razvoj na planskiot opfat i op{tinata.

Realizacijata na ovoj Planski dokument e od fundamentalno zna~ewe i pretstavuva osnova za negovo ekonomsko oìvuvawe.

Sekako, osobeno zna~ajno e za izgotvuvawe na strate{ka ocena, {to

e i voobi~aena postapka, da se izanalizira varijantata, odnosno opcijata od nesproveduvawe na planskoto re{enie so {to sostojbata bi ostanala onakva kakva {to e. Vo takviot slu~aj realno e da se o~ekuva da ne se promeni fakti~kata sostojba, odnosno da prodolàt trendovite na u{te pogolema pasivizacija na analiziraniot planski region.

Vo slu~aj na nerealizirawe na planskiot opfat se o~ekuva da:

Socijalno-ekonomskiot status na naselenieto }e inicira pogolema stagnacija;

Sostojbata so naru{en kvalitet na povr{inskite vodi (recipienti) i ponatamu }e prodolì;

Biodiverzitetot i ekosistemite vo recipientite ponatamu }e imaat naru{eni ìvotni uslovi;

Prodolùvawe na trendot migracija;

Nevrabotenosta nema da se namali;

Namaluvawe na vrednosta na zemji{teto;

Uzurpacija na prostorot so divogradbi i drugi neplanski i nekompatibilni sodrìni;

Neplansko i neorganizirano ureduvawe na prostorot so {to negativno }e se odrazi vrz mediumite vo ìvotnata sredina.

Vo slu~aj na realizirawe na planskiot opfat se o~ekuvaat nekolku pozitivni aspekti:

- Povolna geografska polo`ba; - Odli~na dispozicija vo odnos na soobra}ajnata povrzanost; - Obezbeduvawe na novi vrabotuvawa; - Zajaknuvawe na mo`nostite za odr`liv ekonomski i

socijalen razvoj na regionot; - Zapirawe na ekonomskata migracija; - Razvoj na lokalnata samouprava preku pla}awe na danoci,

komunalii i drugi dava~ki; - So predvidenite sodrìni }e ovozmoì ostvaruvawe na

funkcii so direktni ili indirektni ekonomski efekti. Od aspekt na lokacijata vo tekot na izrabotkata na Planot bile

razgleduvani nekolku opcii od strana na pretstavnici na op{tinata so cel da se izbere najsoodvetnata lokacija. Lokaciite bile analizirani od pove}e aspekti, imotno-pravni, ekonomski infrastrukturna opremenost itn.

So cel da se izbere najdobrata alternativa vo pogled na tehnologijata na pre~istitelnata stanica }e se razgleduva vo

46

ponatamo{nite postapki preku Studiite ili Elaboratite za za{tita na `ivotna sredina.

47

7. Pretpostaveni vlijanija vrz mediumite na ìvotnata sredina

Vakvite pojavi koi kako pretpostavka moè da se javat od

implementacijata LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo moè da se analiziraat od negativen aspekt, kako i od aspekt na perspektivni, odnosno pozitivni vlijanija.

Izve{tajot za strategiska ocena na ìvotnata sredina ne gi analizira poedine~nite razvojni proekti, tuku vlijanijata vrz mediumite na ìvotnata sredina od globalen aspekt. Zna~i, so izve{tajot se pravi samo procenka na mo`nite negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina, dodeka vo podocne`nite fazi, preku Studiite za ocena na vlijanie vrz ìvotnata sredina ili Elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina {to se zakonska obvrska na osnova na ukaànite rizici se pravat detalni analizi i preporaki.

Soglasno Zakonot za ìvotna sredina i Uredbata za opredeluvawe na kriteriumite vrz osnova na koi se utvrduva potrebata za sproveduvawe na postapkata za ocenka na vlijanijata vrz ìvotnata sredina potrebno e da se utvrdi potreba za sproveduvawe na postapka za ocenka na vlijanieto na proektot vrz ìvotnata sredina. Potrebata od ocena na vlijanijata vrz ìvotnata sredina ja donesuva Organot na dràvnata uprava nadleèn za rabotite od oblasta na ìvotnata sredina. Soglasno Zakonot za ìvotna sredina, kako i Zakonot za za{tita na prirodata, pravnite ili fizi~kite lica koj vr{at dejnosti ili aktivnosti koi ne spa|aat vo proektite za koi se sproveduva postapka za ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina se dol`ni da izgotvat Elaborat za za{tita na ìvotnata sredina, so cel da se oceni vlijanieto na dejnostite ili aktivnostite vrz ìvotnata sredina, pred da zapo~nat so sprovduvawe na proektot i istiot da go dostavat do organot nadleèn za odobruvawe na sproveduvaweto na proektot.

Vlijanie vrz demografskiot faktor

Realizacijata na planot }e pretstavuva pozitiven stimul za demografskiot razvoj. Isto taka, }e ima pozitivni vlijanija na dolgoro~na osnova i na zgolemuvawe na natalitetot, kako u{te eden pozitiven element na demografskiot razvoj. Ova od pri~ina {to investicionite vloùvawa za realizacija na ovaa planska sodrìna }e zna~i otvorawe na novi rabotni mesta i zgolemuvawe na ìvotniot standard i kvalitetot na ìveewe.

Vlijanie vrz ~ovekovoto zdravje

Zaradi namenata na objektot predviden za izgradba nadvor od zonata na domuvawe i individualnite stambeni objekti ne se o~ekuva istiot da predizvika vlijanija vrz zdravjeto na lokalnoto naselenie. Emisijata na pra{ina i izduvni gasovi od motornite vozila i te{kata mehanizacija }e se poka~at pri izveduvawe na grade`ni aktivnosti.

48

Obezbeduvaweto na parkovsko i za{titno zelenilo i ostanato hortikulturno ureduvawe na prostorot }e bide vo funkcija na podobruvawe na zdravjeto na lu|eto {to e opfateno i so planskata sodrìna vo planskiot opfat kade }e se implementira planot.

Podetalna analiza od eventualnite vlijanija vrz ~ovekovoto zdravje }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za Ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina, elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina ili integriranite ekolo{ki dozvoli {to se zakonska obvrska.

Vlijanie vrz socio-ekonomskata sostojba

Implementacijata na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, }e ima pozitivno vlijanie vrz socio-ekonomskite razvoj na op{tinata, otvarawe na novi rabotni mesta, zgolemuvawe na stapkata na ekonomski rast, stimulirawe na razvojot na ostanatite dejnosti, proektiraweto, komunalnite dejnosti, grade`ni{tvoto, trgovijata i sl., zgolemuvawe na prihodite na lokalnata samouprava, podobruvawe na komunalnata infrastruktura i uredenost na prostorot.

Vlijanie vrz kvalitetot na ambientniot vozduh

Odredeni kratkoro~ni vlijanija vrz kvalitetot na vozduhot se o~ekuvaat vo vreme na gradba-izvedbata na zemjeni i grade`ni raboti pri {to se o~ekuva pojava na pra{ina, kako fugitivna emisija na najsitni ~esti~ki na pra{ina i pesok.

Vo vreme na grade`nata faza treba da se o~ekuvaat, pred se:

Povremeno zagaduvawe na vozduhot od mestata na izvedba na grade`nite aktivnosti, od grade`nite materijali koi }e se koristat i od vidot na transportot na grade`nite materijali;

Celata grade`na mehanizacija za vreme na podgotovkata na terenot }e ima negativno vlijanie vrz kvalitetot na vozduhot;

Glaven zagaduva~ na vozduhot za vreme na grade`nite aktivnosti }e bide pra{inata predizvikana od kopawe, nabivawe na tloto, odnosno zemjenite raboti. Karakteristika na pre~istitelnite stanici za otpadni vodi e

pojavata na mil. Vo zavisnost od tehnologijata koja }e se primenuva vo tretmanot na otpadnite vodi }e se postapuva i so ovoj mil.

Eventualnite vlijanija od ovoj vid }e bidat detalno analizirani pri izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina od site aspekti na ìvotnata sredina, {to e i zakonska obvrska, koja treba da se realizira vo fazata na dobivawe na odobrenieto za gradba.

49

Vlijanija vrz klimatski promeni

So ogled na lokacijata na koja se predviduva realizacijata na ovaa planska sodrìna ne se o~ekuva deka }e ima klimatski promeni.

Postoi opcija od iskoristuvawe na obnovlivi izvori na energija, solarnata energija kako energetski resurs koi bi gi koristel objektot.

Vlijanie predizvikano od zgolemena bu~ava

Vo faza na implementacija na planiranite aktivnosti za infrastrukturno opremuvawe na planskiot opfat i izgradba na infrastrukturnata mreà treba da se o~ekuva zgolemena bu~ava. Kako izvori na bu~ava }e se javi grade`nata mehanizacija.

So ogled na prirodata na raboteweto na instalacijata, vo najgolem del vlijanijata bi poteknuvale od funkcioniraweto na opremata.

Dokolku pri implementacija na planskiot opfat se primenat

merkite definirani soglasno Сtrategiskata ocena na vlijanijata vrz ìvotnata sredina od sekoja posebna aktivnost }e se namalat o~ekuvanite efekti od zgolemena bu~ava i }e se svedat na dozvolenite nivoa, vo soglasnost so Zakonot za bu~ava.

Vlijanie od vibracii

Pri izvedba na grade`nite aktivnosti moè da se o~ekuvaat vibracii, no toa }e bidat so ograni~en intenzitet i vremetraewe.

Vlijanie vrz kvalitetot na vodite

Ako nepravilno se upravuva so otpadnite vodi moè negativno da vlijaat vrz povr{inskite i podzemnite vodi i da go zagrozat kvalitetot na okolnoto zemji{te. Implementacijata na planskiot dokument ima za cel dolgoro~no pozitivno vlijanie vrz kvalitetot na povr{inskite i podzemnite vodi i po~vata od zagaduvawe. Pre~istuvaweto na otpadnite vodi }e rezultira so podobruvawe na kvalitetot na rekata Bregalnica.

Vlijanijata vrz vodite vo operativnata faza se ocenuvaat kako mo`ni negativni vlijanija.

Podetalna analiza }e se izvr{i vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina {to se zakonska obvrska.

Vlijanie vrz po~vata

So implementacija na ovoj plan }e se ostvari racionalno koristewe na zemji{teto, odnosno celokupnata povr{ina }e se osmisli so namenska sodrìna koi }e rezultira so ve}e spomenatite benefiti. Negativnite vlijanija vrz po~vata moè da proizlezat od nesoodvetno upravuvawe so otpadnite vodi, generiraniot otpad, izduvnite gasovi od prevoznite sredstva, iskopuvawata, eventualnata erozija i sl.

50

Zna~ajni vlijanija vrz po~vata ne se o~ekuvaat, bidej}i vo Planot za izgradba se predvideni merki i re{enija za komunalnata infrastrukturna mreà, upravuvawe so otpadnite vodi i otpadot. Indirektno negativno vlijanie na po~vata kako rezultat na izduvnite gasovi od vozilata i emisiite od planiraniot kapacitet vo planskiot opfat se procenuvaat kako ne mnogu zna~ajni so ogled na predloènite za{titni zeleni zoni i prirodata na predvideniot objekt.

Vo tekot na operativnata faza od rabotata na pre~istitelnata stanica }e se sozdava otpaden mil. Soglasno tehnologijata na procesot na pre~istitelnata stanica }e se odredi kvalitetot i kvantitetot na dobienata mil, kako i razgleduvawe na mo`nosta istata da se upotrebuva povtorno vo zemjodelski aktivnosti.

Milta moè da se koristi vo zemjodelieto dokolku e obrabotena na na~in soglasno dozvolata za koristewe na istata.

Pocelosna analiza od site aspekti na eventualnite vlijanija vrz po~vata }e bidat predmet na posebni studii ili elaborati soglasno Zakonot.

Vlijanie vrz predelot

Implementacijata na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo ne se o~ekuvaat negativni vlijanija vrz predelot.

Pri izgradba na objektot i infrastrukturata moè da predizvikaat negativni vlijanija vrz predelot kako rezultat na iskopuvaweto na zemji{teto i deponiraweto na vi{okot zemja na nesoodvetni lokacii. Vakvite vlijanija se o~ekuva da se tretiraat kako negativni vlijanija so ograni~en intenzitet i vremetraewe.

Vlijanie vrz kulturnoto nasledstvo

Vo Arheolo{kata karta na Republika Makedonija, koja gi prou~uva predistoriskite i istoriskite sloevi na ~ovekovata egzistencija, od najstarite vremiwa do docniot sreden vek, na analiziranoto podra~je, evidentirani se slednite lokaliteti:

KO Ku~i~ino - Gradi{te,gradi{te od dosnoanti~koto vreme na 3 km ju`no od seloto. Prese~nik, nasleba od docnoanti~koto vreme na 2 km isto~no od seloto.

Spored zakonot, dokolku se pojavi nekoe arheolo{ko nao|ali{te }e se postapi soglasno so odredbite od ~len 65 od Zakonot za za{tita na

kulturno nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15 i 192/15).

Vlijanie vrz biodiverzitetot (flora i fauna)

Vo sovremenoto planirawe na prostorot, zada~ite na za{tita na

prirodata se usmereni osobeno na aktivno ureduvawe i za{tita na ìvotnata sredina, sanirawe na mo`nite {teti i povtorno

51

vospostavuvawe na prirodnata sredina. Za{titata na prirodata ja opfa}a za{titata na biolo{kata i predelskata raznovidnost i za{titata na prirodnoto nasledstvo.

Implementacijata na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo ne moè da predizvika odredeni vlijanija vrz florata i faunata, bidej}i dosega ne e identifikuvano postoewe na karakteristi~ni vidovi ili endemi~ni primeroci. Vlijanijata vrz biodiverzitetot predizvikani od aktivnostite vo opfatot }e bidat nezna~itelni.

Vlijanija vrz materijalnite dobra

Implementacijata na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo }e ja zgolemi ekonomskata vrednost na zemji{teto vo planskiot opfat i po{iroko.

Vlijanija po odnos na generirawe na otpad

Upravuvaweto so komunalniot otpad vo op{tinata i po{iroko e na prose~no nivo vo sporedba so drugite gradovi vo regionot. Poimite kako selektirawe, reciklirawe i prerabotka se daleku od realnosta, no sepak ima ambicija i èlba za ovoj trend da se zapo~ne da se primenuva i vo sekojdnevniot ìvot.

Pri realizacija na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, za o~ekuvawe e generirawe na gradeèn i zemjen otpad. So planskiot dokument treba da se predvidi otpadot pri novata gradba soodvetno da se sobira i prevzema, a del od nego da se iskoristi vo tamponirawe na pristapnite delovi i pokrivawe na iskopite. Isto taka, eventualnoto vlijanie vrz po~vata moè da se predizvika od nepravilnoto upravuvawe so otpadot.

Milta {to }e se sozdava od stanicata za pre~istuvawe na otpadni vodi treba da opfati najdobra tehnologija i postapka za nejzin tretman i ponatamo{na nejzina upotreba.

Se prepora~uva site ovie aktivnosti da bidat opfateni so izrabotkata na Studiite ili Elaboratite soglasno Zakonot.

Vlijanija od nesre}i i havarii

Za namaluvaweto na seizmi~kiot rizik predvideni se soodvetni merki na grade`na intervencija na nosivata konstrukcija, zaradi doveduvawe na otpornost protiv najsilnite zemjotresi, odnosno zadolìtelna primena na normativno - pravna regulativa, so koja se uredeni postapkite, uslovite i barawata za postignuvawe tehni~ki konzistenten i ekonomski odr`liv stepen na seizmi~ka za{tita.

Bidej}i ne postoi seizmi~ka mikroreonizacija za ovoj prostor merodavna e kartata na makroseizmi~ka reonizacija so {to prirodno

52

nestabilnite i seizmi~kite nepovolni tereni, a toa se mestata kade se smenuvaat geolo{kite formacii, treba da se isklu~uvaat od grade`nite zafati, a za pogolemite investicioni objekti potrebno e izvr{uvawe na detalni inìwersko-geolo{ki i seizmolo{ki istraùvawa na terenot.

Od ostanatite prirodni katastrofi se i meterolo{ki pojavi so karakteristiki na elementarni nepogodi koi se manifestiraat so pojava na grad, luweni vetrovi i magli.

Vo investicioniot proekt se razraboteni merki za za{tita na ~ovekot, materijalnite dobra i ìvotnata sredina od prirodnite katastrofi.

53

8. Merki za za{tita, namaluvawe i neutralizirawe na zna~ajnite vlijanija vrz ìvotnata sredina od

implementacija na planskiot dokument

Za{titata i unapreduvaweto na ìvotnata sredina e temelna

vrednost na Ustavot na Republika Makedonija (~len 8) i e regulirana so Zakonot za ìvotna sredina, kako i ostanatite zakoni i podzakonski akti koi se navedeni vo ovoj Izve{taj. Ovoj Izve{taj, koj se bazira na relevantnite podatoci od Prostorniot plan na Republika Makedonija, Nacionalniot Ekolo{ki Akcionen Plan, sektorski studii za odredeni oblasti, kako i podatoci utvrdeni na samiot planski opfat, predviduva i merki za za{tita na ìvotnata sredina od vlijanijata koi se o~ekuvaat so

implementacijata na planskata dokumentacija, a koi e potrebno da se ispo~ituvaat vo tekot na podgotovkata na planskata dokumentacija.

So cel da se obezbedi za{tita i unapreduvawe na ìvotnata sredina pri izrabotkata na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, potrebno e da se po~ituvaat odredbite propi{ani vo zakonskata regulativa od oblasta na za{tita na ìvotnata sredina i podzakonskite akti doneseni vrz nivna osnova.

Na podra~jeto, emisijata na zagaduva~kite materii vo vozduhot se dolì na otpadnite gasovi od industriskoto proizvodstvo i soobra}ajot.

Poradi toa {to ne se vr{i monitoring na emisiite na otpadni gasovi od poedine~nite izvori na zagaduvawe, ote`nata e procenkata na realnata sostojba i istovremeno se nametnuva potrebata od integrirawe na komponentata na upravuvawe so kvalitetot na vozduhot vo urbanisti~koto planirawe. Potrebno e da se sledi i kontrolira prisustvoto na zagaduva~ki materii vo vozduhot so cel da se odrì kvalitetot na vozduhot vo granici na dozvolenite nivoa na emisii. Da se uredi okolniot prostor so zelenilo. Pri izborot na vegetacijata da se dade prioritet na vidovite (avtohtoni) so visok bioakumulativen kapacitet za zagaduva~ki materii.

Da se predvidi soodvetna infrastruktura i da se prevzemat merki za minimizirawe na neprijatnostite i opasnostite {to proizleguvaat od:

Emisii od mirizbi i prav;

Materii razneseni so veter;

Bu~ava i soobra}aj;

Ptici, {tetnici i insekti;

Poàri. Zagaduvaweto na vodite e posledica na erozivnite procesi, preku

koi se vnesuvaat golemi koli~ini na minerali i organski materii, ispu{tawe na efluenti od doma}instvata, industrijata, zemjodelieto (poljodelstvoto i sto~arstvoto), prisustvo na neuredeni i divi deponii. Od procenetiot kvalitet na vodite vo Bregalnica e utvrdeno permanentno otstapuvawe od propi{aniot kvalitet, osobeno po vlivot na komunalnite i industriskite otpadni vodi. Da se kontrolira kvalitetot na pre~istenite otpadni vodi, pred ispu{tawe vo najbliskiot recipient, so cel da se usoglasat vrednostite na koncentracijata na

54

materiite prisutni vo pre~istenata otpadna voda so propi{anite grani~ni vrednosti na maksimalno dozvolenite koncentracii na materiite prisutni vo recipientot.

Pri realizacija na predvidenite aktivnosti na teren da se vnimava da ne dojde do iskoristuvawe na zemji{teto na na~in i obem so koj bi se zagrozile negovite prirodni vrednosti. Da se izbegne gubewe, modifikacija i fragmentacija na ìveali{tata i prekumerno iskoristuvawe na prirodnite resursi, so cel da se namalat ili celosno eliminiraat negativnite posledici vrz stabilnosta na ekosistemite i degradacija na biodiverzitetot.

So cel da se izbegnat negativnite efekti od bu~avata vrz zdravjeto na naselenieto vo neposrednata okolina i da se po~ituvaat propi{anite grani~ni vrednosti za dozvoleno nivo na bu~ava vo ìvotnata sredina, potrebno e da se prevzemat aktivnosti za namaluvawe na bu~avata i vibraciite od opremata.

Neophodno e sproveduvawe na organizirano upravuvawe so otpadot so cel da se minimizira negativnoto vlijanie vrz ìvotnata sredina, ìvotot i zdravjeto na lu|eto. Sozdava~ot i/ili poseduva~ot na otpadni materii i emisii gi snosi site tro{oci za sanacija na eventualno predizvikanite naru{uvawa vo ìvotnata sredina.

Vo pogled na ozelenuvaweto, da se planiraat soodvetni profili na drvoredi pokraj soobra}ajnicite kako i pokraj drugite infrastrukturni objekti koi moàt negativno da vlijaat na kvalitetot na ìvotnata sredina. Izborot na zelenilo treba da se usoglasi so uslovite za za{tita i negova namena. Dispozicijata na visokite drvja da bide usoglasena so trasite na podzemnite instalacii, dodeka izborot na vidot na ozelenuvaweto da bide vo soglasnost so uslovite vo rabotnata sredina, odnosno sposobnosta na pove}e apsorpcija na {tetni gasovi i koi nemaat poseben tretman za odrùvawe. - Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz demografskiot faktor

Implementacijata na planskiot dokument pozitivno }e vlijae na demografskiot razvoj i zatoa ne se prepora~uvaat merki za za{tita.

Realizacija na planskata dokumentacija }e vlijae vo nasoka na namaluvawe na ekonomskata migracija na lokalnoto naselenie i }e pretstavuva pozitiven stimul za demografskiot razvoj kako i zgolemuvawe na natalitetot na dolgoro~na osnova. Investicionite vloùvawa za realizacija na ovaa planska sodrìna }e zna~at zgolemuvawe na ìvotniot standard i kvalitetot na ìveeweto, kako i privlekuvawe na novi investicii od strana na biznis sektorot.

Spored toa, moè da se kaè, deka implementacijata na planot }e ima pozitivni dolgoro~ni vlijanija vrz razvojot na demografskite karakteristiki na op{tina ê{inovo-Oble{evo i po{iroko.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz ~ovekovoto zdravje

Integralnata realizacija na predloènite merki vo site fazi na investicioniot ciklus e vo nasoka na namaluvawe na mo`nite negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina koi moè na direkten ili indirekten

55

na~in da se reflektiraat vrz zdravjeto na lu|eto. Dosledno sproveduvawe na planskite re{enija za soobra}ajnata i komunalna infrastruktura, pojasi so hortikulturno ureduvawe, izvedba na vodovodni i kanalizacioni mreì, organizirano upravuvawe so otpadot }e dovede do direktna za{tita na ~ovekovoto zdravje. Primenata na site merki }e ovozmoì eliminirawe na eventualnite vlijanija vrz ìvotnata sredina koi moè da se reflektiraat na direkten ili indirekten na~in vrz zdravjeto na ~ovekot.

Vo nasoka na podobruvawe na ìvotnite uslovi na naselenieto se prepora~uva:

Organizirawe na javni debati i kampawi za {irokata javnost za predloènite aktivnosti so donesuvawe na ovoj urbanisti~ki plan;

Vospostavuvawe na pravni i institucionalni kapaciteti za sproveduvawe na integralno upravuvawe so otpadot, preku mo`nosta za povtorna upotreba na ovaa surovina.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz ambientniot vozduh

Vozduhot e eden od osnovnite elementi za ~ista i zdrava ìvotna sredina, pa za negov kvalitet neophodno e site zagaduva~i, odnosno site objekti koi ispu{taat {tetni materii da koristat uredi za pre~istuvawe.

Pri proektirawe i realizacija na planot potrebno e da se primenat sovremeni tehniki koi go za{tituvaat vozduhot od zagaduvawe. Objektot od aspekt na ekolo{ka za{tita ne smee da ja naru{i postojnata ekolo{ka ramnoteà i istiot e potrebno da bide izveden soglasno site standardi i normativi od vakov vid.

Za namaluvawe na vlijanijata vrz kvalitetot na ambientniot vozduh od implementacijata na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo se predlagaat slednite merki:

- Koristewe na obnovlivi izvori na energija kako energetski resursi koi {to se vo direktna nasoka na podobruvawe na kvalitetot na ambientniot vozduh;

- Koristewe na sovremeni transportni sredstva i mehanizacija pri vr{ewe na grade`nite i operativnite raboti, soglasno standardite na EU;

- Izbegnuvawe na koristeweto na drvata i fosilnite goriva kako energetski resurs;

- Podigawe na zeleni zoni na nisko i visoko zelenilo okolu grani~nata linija na planskiot opfat zaradi podobruvawe na vizuelnata sredina;

- Pri planiraweto i izgradbata na objektot prioritet da se dava na najdobro dostapnite tehniki i instalacii zaedno so primena na dobra grade`na praksa;

- Pravilno upravuvawe so otpadot; - Za podobruvawe na kvalitetot na vozduhot vo opfatot, na site

slobodni povr{ini da se predvidat zeleni povr{ini, odnosno da se predvidi formirawe na pojasi so za{titno zelenilo, nisko i

56

sredno, so dolg vegetaciski period se so cel nivno funkcionalno razvivawe kako i dodatno namaluvawe na eventualnoto aerozagaduvaweto. Vo delot na mo`nite vlijanija od sozdavawe na neprijatni mirisi

neophodno e podetalna analiza na izvorite i nivnite karakteristiki i predviduvawe na soodvetni merki za nivno namaluvawe, spre~uvawe i kontrola. Se prepora~uva primena na tehnologii za tretman na ovie emisii so {to }e se postignat nivoata na emisii usoglaseni so dozvolenite grani~ni vrednosti. - Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz klimatskite promeni

Vo domenot na za{titata na ìvotnata sredina osnovna cel e preku soodvetni planski postavki da se obezbedat uslovi za nepre~en razvoj so istovremeno ~uvawe na kvalitetot na sredinata za ìvot i rabota.

Za ostvaruvawe na navedenata cel, postavkite i potrebite od za{tita na sredinata se vgraduvaat vo site domeni na urbanisti~koto planirawe preku proverka i izgotvuvawe na sovremeni standardi i normativi.

So ogled na lokacijata na koja se predviduva realizacijata na ovaa planska sodrìna ne se o~ekuva deka }e ima naru{uvawe na kvalitetot na vozduhot na mikro plan i po{irokiot region ili klimatski promeni. Zatoa ne se prepora~uvaat merki. - Merki za namaluvawe na bu~ava

Pra{aweto za namaluvawe na problemite so bu~avata treba da se re{ava so obezbeduvawe na linearno zelenilo, odnosno drvoredi okolu opfatot. Isto taka, vo planot da se predvidi za{titni zeleni pojasi i formirawe na hortikulturni nasadi za dodatno smaluvawe na aerozagaduvaweto i bu~avata.

Pri planiraweto na objektot i infrastrukturata potrebno da se predviduvaat tehnologii i tehniki koi }e doprinesuvaat za redukcija na zagaduvaweto so bu~ava i doveduvawe na istoto vo zakonski dozvolenite parametri. Redovna kontrola na rabotata na opremata i povremeniot monitoring na bu~avata zaedno so dobrata rabotna praksa }e bide vo nasoka na namaluvawe na bu~avata.

Dokolku vo vremeto na implementacija na planot se uvidi potreba od voveduvawe na dopolnitelni merki na za{tita od bu~ava, istite da se sprovedat.

- Merki za za{tita od vibracii

Implementacijata na planskata dokumentacija nema da predizvika zna~itelni vibracii poradi {to nema da se vovedat nekoi posebni merki.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz kvalitetot na vodite

Za{titata na vodata se tretira kako preventivna za{tita. Preventivnata za{tita na vodata pri podzemno vodewe na

57

infrastrukturnite vodovi za vodosnabduvawe i prifa}awe na otpadnite vodi, kako podzemni instalacii se odnesuva na nivna montaà, eksploatacija, odrùvawe i intervencija. Vodovite da se postavat vo se prema tehni~kite normativi i standardi koi }e ja obezbedat nivnata sigurnost, bezbednost i dolgotrajnost vo eksploatacijata, rakuvaweto i odrùvaweto.

Sekoj subjekt e dolèn vo tekot na svoite aktivnosti da prevzema merki so koi }e se spre~i zagaduvaweto na vodite i da izbegnuva aktivnosti koi bi predizvikale rizici i negativni efekti vrz ìvotnata sredina.

Pri realizacija na predvidenite aktivnosti na teren da se vnimava da ne dojde do iskoristuvawe na zemji{teto na na~in i obem so koj bi se zagrozile negovite prirodni vrednosti, kvalitetot i koli~inata i reìmot na povr{inskite i podzemnite vodi;

Potencijalnata erozija na zemji{teto treba da se spre~i so {to e mo`no pobrzo zavr{uvawe na zemjenite raboti i iskopuvawa i nivno prekrivawe so vegetacija. Merkite za kontrola na erozivnite procesi za vreme na izgradbata vklu~uvaat primena na ograduvawata na nagibite.

Ispu{taweto na otpadnite vodi mora da odgovaraat spored Uredbata za klasifikacija na vodite i da go imaat regulirano vodnoto pravo, odnosno da poseduvaat dozvola za ispu{tawe na otpadni vodi dobiena od nadle`niot organ M@SPP;

Koristeweto na milta od raboteweto na pre~istitelnata stanica da bide regulirano so posebna dozvola za koristewe na milta;

Atmosferskata kanalizaciona mreà so koja }e se sobiraat do`dovnite vodi da se sobira i preku najbliskata trasa gravitaciono da se odveduva do recipientot;

Soodvetno upravuvawe so otpadot;

Pravilno skladirawe i ~uvawe na surovini za rabota;

Zapazuvawe na celite na ìvotnata sredina i po~ituvawe na postavenite standardi. Posebno za vakov tip na objekt ako ima potreba }e se izrabotat

programi za kontrola i obezbeduvawe na kvalitetot na soodvetnite proizvodni programi za miewe i sanacija na opremata i prostorot.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz po~vata

Erozijata na podlogata e priroden proces, koj {to egzistira niz geoistorijata i najgolem osvrt se dava na t.n. zabrzana erozija, kade {to intenzitetot na normalnata (geolo{ka) erozija e nekolku pati zgolemen poradi humanite aktivnosti. Erozijata na po~vata e ozna~ena kako najzna~aen, najopasen i najra{iren tip na degradacija na po~vata i e limitira~ki faktor za odr`livo koristewe na zemji{teto. Po~vata moè da bide erodirana poradi dejstvo na veter i voda. Ovoj izve{taj ne e vo mo`nost da dade detali za protiverozivnite i protivporojnite merki za sodrìnata vo opfatot. Detalniot obem na merki i aktivnosti, nivnata precizna lokacija i povr{inska postavenost vo prostorot, }e

58

bidat definirani so osnovni-izvedbeni proekti, vrz osnova na detalni geodetski, geotehni~ki i drugi terenski snimawa i prospekcii.

Namaluvaweto na vlijanijata vrz po~vata najmnogu zavisat od pravilnoto upravuvawe so otpadnite vodi, otpadot, mastite, maslata, gorivata. Za namaluvawe na vlijanijata vrz po~vata se predlagaat slednite elementi:

- pred zapo~nuvawe na investicijata, investitorot da organizira sobirawe na grade`niot otpad, negovo deponirawe ili iskoristuvawe vo investicionite aktivnosti;

- integrirano upravuvawe so komunalniot otpad i negova selekcija; - zadolìtelno ispituvawe na pre~istenite otpadni vodi pred

ispu{tawe vo najbliskiot recipient so cel da se usoglasat vrednostite na koncentracijata na materiite prisutni vo pre~istenata otpadna voda so grani~nite vrednosti na maksimalno dozvolenite koncentracii na materiite prisutni vo recipientot

dadeni vo Uredbata za klasifikacija na vodite („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99), ~len 4;

- Milta koja {to }e se javi od pre~istitelnata stanica pred da bide dadena na koristewe treba da bide predemet na posebna analiza. Za ~ista i nezagadena po~va treba da se obezbedi pogolema

kontrola pri upotrebata na materijalite i surovinite koi }e se koristat vo prometot i raboteweto vo objektite. Doslednata primena na planskite re{enija od strana na investitorite }e bide dovolna garancija za eventualnite vlijanija (zagaduvawe i erozija) da bidat svedeni na minimum. - Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz florata i faunata

Osnoven uslov za namaluvawe na vlijanijata vrz florata i faunata se primenata na predvidenite merki za pravilno upravuvawe so prostorot, otpadnite vodi, otpadot, bu~avata, po~vata, vozduhot i sl. Na prostorot za izrabotka na planot nema evidentirano prirodno nasledstvo. Dokolku pri izgradba na objektite ili pri ureduvawe na prostorot se dojde do odredeni novi soznanija za prirodnoto nasledstvo koi moàt da bidat zagrozeni so urbanizacijata na ovoj prostor, potrebno e da se prevzemat slednite merki na za{tita na prirodnoto nasledstvo:

Utvrduvawe na granicite i ozna~uvawe na delovite proglaseni i predloèni kako prirodno nasledstvo;

Vo podra~jata i zonite so stroga za{tita da se dozvolat samo nau~no-istraùva~ki aktivnosti;

Na mestata so karakter na prirodno nasledstvo dozvoleno e koristewe na rastitelni i ìvotinski vidovi samo vo sanitarno-zdravstveni celi so specijalna dozvola od nadleèn organ;

Na podra~jata koi se predloèni za za{tita kako prirodno nasledstvo, izgradbata i ureduvaweto do proglasuvaweto na istite mora da se vr{i samo so specijalna dozvola od nadleèn organ;

Magistralnata i ostanatata infrastruktura (nadzemna i podzemna) da se vodi nadvor od objektite so prirodni vrednosti, a pri pomali

59

zafati potrebno e nejzino estetsko vklopuvawe vo prirodniot pejsa`;

Vospostavuvawe na monitoring, permanentna kontrola i nadzor na objektite so prirodni vrednosti i prevzemawe na stru~ni i upravni postapki za sanirawe na negativnite pojavi;

Vospostavuvawe na stru~na sorabotka so soodvetnite institucii vo okruùvaweto.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz predelot

Dene{niot stepen na razvitok na site nau~ni granki na tehnikata i hemijata, apsolutno ovozmoùva zdrav i ~ist ìvoten ambient.

Predvidenite aktivnosti vo planskata dokumentacija }e bidat vo nasoka na za~uvuvawe i podobruvawe na estetskite potencijali na predelot. So izrabotka na ovoj plan prostorot dobiva nova mo`nost za urbanisti~ka razrabotka i realizacija.

Osobeno vnimanie pri za{tita na prirodata, treba da se obrne na na~inot, vidot i obemot na izgradbata. Za taa cel e neophodno po~ituvawe na slednite principi:

Optimalna za{tita na prostorite so isklu~itelna vrednost;

Za~uvuvawe na dominantnite karakteristiki na postojnata sostojba;

Racionalna izgradba na infrastrukturata;

Koncentracija i ograni~uvawe na izvedbata;

Optimalna izgradba na infrastruktura;

Pravilen izbor na soodvetna lokacija.

Spored Zakonot za za{tita na prirodata („Sl.Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14 i 164/15) i

Zakonot za ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 42/16) potrebno e vnesuvawe na merki za za{tita na prirodata pri planiraweto i ureduvaweto na prostorot koi treba strogo da se po~ituvaat.

Pri izrabotka na planskata dokumentacija povr{inite za site sodrìni treba da se baraat isklu~ivo na povr{ini od poslabi bonitetni klasi. Prioritet e za{titata na zemjodelskoto zemji{te i ograni~uvawe na transformacija na zemjodelskoto zemji{te vo nezemjodelsko. - Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz materijalnite dobra

Implementacijata na planskiot dokument ima pozitivno vlijanie vrz materijalnite dobra i zatoa ne se prepora~uvaat merki za vlijanijata.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz kulturnoto nasledstvo

Soglasno Zakonot za za{tita na kulturnoto nasledstvo („Sl.

Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15 i 192/15) se ureduvaat vidovite, kategoriite,

60

identifikacijata, na~inot na stavawe pod za{tita i drugite instrumenti za za{tita i koristeweto na kulturnoto nasledstvo, pravata i dol`nostite na imatelite i ograni~uvawata na pravata na sopstvenost na kulturnoto nasledstvo vo javen interes.

Soglasno Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15 i 31/16) kulturnoto nedvi`no nasledstvo vo prostornite i urbanisti~ki planovi treba da se tretira na na~in koj }e obezbedi negovo uspe{no vklopuvawe vo prostornoto i organizaciono tkivo na gradovite i naselenite mesta ili po{irokite podra~ja i potencirawe na negovite grade`ni, oblikovni i estetski vrednosti.

Dokolku pri izveduvaweto na zemjanite raboti se naide na arheolo{ki artefakti, odnosno dojde do otkrivawe na materijalni ostatoci so kulturno-istoriska vrednost, potrebno e da se postapi vo soglasnost so postoe~kata zakonska regulativa, odnosno vedna{ da se zapre so otpo~natite grade`ni aktivnosti i da se izvesti nadle`nata institucija za za{tita na kulturnoto nasledstvo. - Merki za namaluvawe na vlijanijata od upravuvawe so otpad

Soglasno Zakonot za upravuvawe so otpad sozdava~ite na otpad se dol`ni vo najgolema mera da go izbegnat sozdavaweto na otpad i da gi namalat {tetnite vlijanija na otpadot vrz ìvotnata sredina, ìvotot i zdravjeto na lu|eto.

Vo slu~aj na istekuvawe na maslo od mehanizacijata na okolnoto zemji{te, zagadenata po~va da bide otstraneta i soodvetno dislocirana, soglasno zakonskite propisi od oblasta na upravuvaweto so otpadot. - Namaluvawe na sozdavawe na otpad; - Sobirawe, selektirawe i obezbeduvawe na soodvetni uslovi za

pravilno privremeno skladirawe na otpad i prevzemawe za ponatamo{na upotreba kako sekundarna surovina;

- Dosledno sproveduvawe na planiranite aktivnosti za tretman na tiwata i nejzino doveduvawe do kvalitet za nejzino ponatamo{no iskoristuvawe.

Ovie elementi }e ovozmoàt spre~uvawe na zagaduvaweto na po~vite i na podzemnite vodi, a so toa i na ìvotnata i rabotnata sredina voop{to.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata od nesre}i i havarii

Za namaluvawe na mo`nite vlijanija predizvikani od nesre}i i

havarii se prepora~uva implementacija na merkite dadeni vo planskata dokumentacija, vo fazata na izgradba, {to }e ovozmoàt minimizirawe na eventualnite pojavi za nesre}i i havarii vo operativnata faza.

- Merki za za{tita i spasuvawe

Merkite za za{tita i spasuvawe se ostvaruvaat preku organizirawe na dejstva i postapki od preventiven i operativen karakter, koi gi podgotvuva i sproveduva Republikata, odnosno lokalnata

61

samouprava soglasno Zakonot za za{tita i spasuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 93/12-pre~isten tekst) i Uredbata za na~inot na primenuvawe na merkite za za{tita i spasuvawe, pri planirawe i ureduvawe na prostorot i naselbite, vo proektite i izgradba na objektite kako i u~estvo vo

tehni~kiot pregled („Sl. Vesnik na RM” br. 105/05 i 98/05), Zaradi organizirano sproveduvawe i spasuvaweto, u~esnicite vo

sistemot donesuvaat Plan za za{tita i spasuvawe od prirodni nepogodii i drugi nesre}i. Istiot sodrì preventivni i operativni merki i postapki za za{tita i spasuvawe. Vo zavisnost od nameneti na objektite koi }e se gradat da se predvidat merkite za radiolo{ka, hemiska i biolo{ka za{tita.

Merkata zasolnuvawe }e se ostvaruva soglasno ~len 62 od Zakonot

za za{tita i spasuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 93/12-pre~isten tekst) koja opfa}a planirawe, izgradba, odrùvawe i koristewe na javni zasolni{ta. Potrebniot broj na zasolni{ni mesta se utvrduva spored namenata na objektot i novoproektiranata korisna povr{ina, a stepenot na za{titata se opredeluva spored utvrdeniot potreben broj na

zasolni{ni mesta i Odlukata za utvrduvawe na zagrozeni zoni („Sl. Vesnik na RM” br. 105/05).

Javnite zasolni{ta se planiraat soglasno programata na Vladata za merkite za za{tita i spasuvawe i programite na edinicite na lokalnata samouprava za merkite za za{tita i spasuvawe, a istite }e se vgraduvaat vo Arhitektonsko-urbanisti~kite proekti.

Merkata za{tita od urnatini kako preventivna merka se utvrduva vo urbanisti~kite re{enija vo tekot na planirawe na prostorot, urbanizirawe na naselbite i izgradbata na objektite.

Vo urbanisti~kite re{enija }e se utvrduva pretpostaveniot stepen na urnatini, nivniot odnos prema slobodnite povr{ini i stepenot na proodnost na soobra}ajnicite. Za{titata od urnatini se obezbeduva so izgradba na optimalno otporni objekti soglasno se izmolo{kata karta na Republika Makedonija, izgradeni so pomala koli~ina na gradeèn materijal i relativno pomali teìni.

- Merki za za{tita od poàr

Merkata za{tita od poàri }e se primenuva pri izrabotka na Osnovnite proekti za predvidenite objekti, a soglasno namenata na objektite }e se po~ituvaat propi{anite merki za za{tita od poàri soglasno Zakonot za za{tita i spasuvawe, Zakonot za poàrnikarstvo i drugite pozitivni propisi so koi e regulirana ovaa oblast. Gromobranskata instalacija }e se re{i so Arhitektonsko-urbanisti~kite proekti za sekoj objekt posebno so cel da nema pojava na zgolemeno poàrno optovaruvawe.

Oddale~enosta na objektite so razli~ni nameni i otpornost na poàri na konstrukciite vnatre, treba da ovozmoì sproveduvawe na merkite za za{tita od poàr.

[irinata, nosivosta i proto~nosta na pati{tata treba da ovozmoì pristap na PP vozila do sekoj objekt i negovo manevrirawe.

62

Objektite treba da se gradat od nesogorlivi materijali so otpornost na konstruktivnite elementi soglasno dadenite normativi. - Merki za za{tita od prirodni katastrofi

Za{titata od urnatini kako preventivna merka se utvrduva vo urbanisti~kite planovi vo tekot na planiraweto na prostorot. Spored postojnite analizi i dobienite rezultati za seizmi~nost na mesnoto podra~je spored o~ekuvanite dejnosti na zemjotresi vo idnina,

osnoven stepen na seizmi~ki itenzitet vo podra~jeto iznesuva 8° po MCS. Definirawe na seizmi~ki hazard vsu{ost pretstavuva definirawe na ekonomsko-tehni~ki kriteriumi za prifatlivo nivo na bezbedenost na grade`nata konstrukcija za razli~ni materijali na objektite.

Za da se izbegne seizmi~kiot hazard potrebno e gradbata da se gradi spored parametrite i kriteriumite za seizmi~ka gradba.

Vo slu~aj na mo`ni razurnuvawa bilo od zemjotres ili od vozdu{en voen udar, planiranoto re{enie na uli~nata mreà obezbeduva: - brza i nepre~ena evakuacija na lu|eto (nema tesni grla); - brz pristap na ekipite za spasuvawe i nivnite specijalni vozila; - nepre~ena intervencija; - {tetite da se svedat na minimum; - brza sanacija na posledicite. - Merki za za{tita od tehnolo{kite katastrofi

Pod tehni~ki katastrofi se podrazbiraat poàri, eksplozii, kontaminacija na vozduhot i vodata, hemiski zagaduvawa i drugi nesre}i i drugi pri~ini koi moàt da dovedat do masovni nesre}i, gubitoci na ~ove~ki ìvoti i materijalni bogatstva.

Po odnos na za{tita od tehnolo{ki katastrofi treba da se prevzemat site merki za za{tita so izrabotka na proektna dokumentacija i izgotvuvawe na soodvetni elaborati za za{tita.

63

9. Plan na merki za monitoring na ìvotnata sredina

Za izrabotka na efektiven plan za upravuvawe, neophodno e

najnapred da se sprovede ocena na statusot na site prirodni vrednosti vklu~uvaj}i go i zdravjeto na ~ovekot. Vo sledniot ~ekor se opredeluvaat celi i prioriteti za upravuvawe. Dali prevzemenite merki i aktivnosti gi davaat posakuvanite rezultati se utvrduva preku kontinuiran monitoring. Podatocite od monitoringot }e bidat osnova za izrabotka na sledniot plan za upravuvawe. Spored toa, monitoringot e sostaven del od kru`niot proces na planirawe na upravuvaweto.

Osnovni celi na planot za monitoring se:

Podobruvawe na kvalitetot na ìveewe i zgolemuvawe na ìvotniot standard;

Za{tita na ìvotnata sredina so implementacija na Planot;

Odrùvawe na postojano nivo na flora i fauna;

Podobruvawe na kvalitetot na vozduhot;

Za~uvuvawe na kvalitetot na po~vata;

Minimizirawe na otpadot, reciklirawe i negova povtorna upotreba;

Minimizirawe na pojavi od nesre}i i havarii. Sepak, toa naj~esto se postignuva niz osmisleni nau~ni

istraùvawa ~ija glavna cel e da gi opi{at procesite na ekosistemite vklu~uvaj}i gi i zakonite koi vlijaat vrz niv.

Ekolo{kiot monitoring se odnesuva na posledovatelni merewa vo ekosistemite so glavna cel opredeluvawe na trendovi vo komponentite, procesite ili funkciite.

So sekoj predlog merki za za{titata na ìvotnata sredina potrebno e da se izgotvi plan za monitoring na predloènite merki i monitoring na ìvotnata sredina. Vo sovremenoto planirawe na prostorot, zada~ite na za{tita na prirodata se usmereni osobeno na aktivno ureduvawe i za{tita na prirodata i ìvotnata sredina, sanirawe na mo`nite {teti i povtorno vospostavuvawe na prirodnata sredina.

Dokolku pri izrabotka na planot i ureduvaweto na prostorot se dojde do odredeni novi soznanija za prirodni retkosti koi moè da bidat zagrozeni potrebno e da se prezemat merki za za{tita soglasno Zakonot.

Planot na monitoring predviduva sledewe na slednite parametri vo ìvotnata sredina: - Sledewe na kvalitetot i kvantitetot na vodite; - Sledewe na kvalitetot na vozduhot; - Sledewe na kvalitetot na po~vata; - Sledewe na bu~avata.

So ovoj plan }e se ovozmoì:

Potvrda deka dogovorenite uslovi pri odobruvawe na proektot se soodvetno sprovedeni;

Upravuvawe so nepredvideni vlijanija i promeni;

64

Potvrda deka vlijanijata vrz mediumite na `ivotnata sredina se vo ramkite na predvideni ili dozvoleni grani~ni vrednosti;

Potvrda deka so primena na merkite se vr{i za{tita na `ivotnata sredina, odnosno namaluvawe na negativnite vlijanija.

65

10. Netehni~ko rezime

So samoto realizirawe na ovaa planska zada~a se dobivaat podatoci za po~vata, vozduhot, vodata, klimatskite faktori, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra i dr. i se sozdavaat uslovi za iznao|awe na pri~inite vrz osnova na koja se odbiraat alternativite i se predviduvaat merki za za{tita i namaluvawe na negativnite vlijanija. So identifikacijata na mo`nite problemi treba da se racionaliziraat tro{ocite i da se napravi najsoodveten izbor na merkite za za{tita na ìvotnata sredina. Rezultatot od u~estvoto na javnosta treba da se zeme {to e mo`no pove}e. Preku realizacija na planskiot opfat doa|a do podobruvawe na ekonomskite uslovi preku otvarawe na novi rabotni mesta, odnosno }e se sozdadat uslovi za ekonomsko angaìrawe na naselenieto, a so samoto toa vospostavuvawe na preduslovi za odr`liv ekonomski razvoj.

Kako osnova za izgotvuvawe na ovaa urbanisti~ka dokumentacija posluìja Uslovite za planirawe na prostorot za izrabotka na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, koi uslovi proizleguvaat od Prostorniot Plan na R. Makedonija, a izgotveni od strana na Agencijata za planirawe na prostorot od januari, 2016

godina, zavereni pod tehni~ki br. Y22515. Sodrìnata na urbanisti~kata dokumentacija e definirana so

Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe, („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15 i 31/16), Pravilnikot za pobliska sodrìna, razmer i

na~in na grafi~ka obrabotka na urbanisti~kite planovi („Sl. Vesnik na

RM” br. 37/14 i 142/15) i Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15 i 228/15).

Urbanisti~kata dokumentacija vo svojata analiza od aspekt na geografsko i geodetska mestopolo`ba, so namena E3 - nekompatibilna infrastruktura, (mala pre~istitelna stanica za odpadni vodi vo s. Ku~i~ino), na KP br. 1870 i KP br. 1871, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, oddale~eno okolu 500,0 do 600,0 m severo-zapadno od s. Ku~i~ino, vo op{tina ê{inovo-Oble{evo, zavzemaj}i povr{ina od 5.031,00 m2, odnosno 0,50 ha.

Granicite na opfatot se slednite:




jug - grani~i so KP br. 1872. Reljefot na predmetniot lokalitet e so pad od 0,67% vo pravec

severo zapad - jugo istok. Lokalitetot-grade`nata parcela ima povolna geografska dispozicija vo odnos na gradot i e ovoz`moèno povolno oson~uvawe i vo zimskiot period.

Pri predviduvawe na vkupniot broj naselenie vo 2002 godina, respektirani se pove}e pretpostavki. Zemani se vo predvid dosega{nite tendencii vo dvièweto kaj vkupnoto naselenie. Pri toa e pretpostavena

66

tendencija na postojano namaluvawe na stapkata na natalitet, odnosno priroden prirast. Isto taka, bitna pretpostavka e poklopuvawe na emigracii i migracii, odnosno neutralno i migracisko saldo. Vakvite pretpostavki se baziraat na o~ekuvaniot socio-ekonomski razvoj na gradot i op{tinata vo naredniot period, koj treba da obezbedi relativni pomali teritorijalni dvièwa na naselenieto vo odnos na dosega{nite.

Planiraweto na sodrìnata, brojot i kapacitetot na funkciite na op{testveniot standard i javnite funcii ima za osnovna cel optimalizirawe na ìvotniot standard na naselenieto preku podobruvawe na uslovite za zadovoluvawe na potrebite.

ê{inovo-Oble{evo imaj}i ja previd planiranata populaciska golemina i perspektivata na postojna op{tina, raspolaga so spektar na kapaciteti kako: dom na kultura, biblioteka, penzionerski dom, banki, teatar, po{ta, bolnica i drugi sodrìni i nameni od oblasta na zakonodavno-administrativni, zdrastveno-socijalni kulturno-istoriski i drugi ~initeli koi }e pridonesat za pobrz razvoj na ê{inovo-Oble{evo i op{tinata vo celost.

Vo ramkite na planskiot opfat, za izrabotka na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija so namena E3 - nekompatibilna infrastruktura, (mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi) vo s. Ku~i~ino, na KP br. 1870 i KP br. 1871, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, e vo funcija na vakviot koncept, kako mo`nost za ponuda na kvalitetni uslugi vo funkcija na stopanskiot razvoj koja se bazira na populacijata i stanbeniot fond vo naselbite vo neposredna blizina.

Na lokalitetot koj e predmet na izrabotka na LUPD, ne postoi predhodno izraboten urbanisti~ki plan.

Inicijativata za izrabotka na LUPD na predmetnata lokacija e vo nasoka na realizacija na planskiot koncept za integralen i decentraliziran razvoj. So izrabotkata na LUPD i efikasnata infrastrukturna opremenost na ovoj prostor }e se stvorat uslovi za izgradba na mala pre~istitelna stanica za odpadni vodi vo s. Ku~i~ino. Prostorniot koncept na lokalitetot za izrabotuvawe LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo e vo soglasnost so osnovnata strate{ka opredelba na Prostorniot Plan na Republikata so ostvaruvawe na povisok stepen na vkupnata funkcionalna integriranost na prostorot na dràvata, kako i obezbeduvawe uslovi za zna~itelno pogolema infrastrukturna i ekonomska integracija so sosednite i ostanatite evropski zemji. Edna od osnovnite celi na Prostorniot Plan na Republikata se odnesuva na {tedewe, racionalno koristewe i za{tita na prirodnite resursi, iskoristuvawe na pogodnostite za stopanski komleks - so namena, E3 - nekompatibilna infrastruktura, (mala pre~istitelna stanica za odpadni vodi vo s. Ku~i~ino), na KP br. 1870 i KP br. 1871, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo i locirawe na aktivnosti na prostori vrzani so mesto na odgleduvawe ili iskoristuvawe. Planot za prostoren razvoj e najzna~ajniot del od izrabotka na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija, (LUPD), a so koj, vrz

67

osnova na sostojbite so stopanskata i op{testvenata razvienost, izgradenosta i uredenosta, sogledani vo Dokumentacionata osnova se planira organizacija i ureduvawe na naseleno mesto, von naseleno mesto, grad, stopanski kompleks ili na drugi podra~ja predvideni za kompleks na izgradba. LUPD preku neposredna realizacija treba da se obezbedi prostorni mo`nosti za humano ìveewe i rabota, preku prostoren razvoj na stopanskite i nestopanskite dejnosti, za{titata na nasledenite kulturni i prirodni vrednosti i za{titata na ìvotnata sredina. Pri planiraweto na prostorot, maksimalno se po~ituvani barawata i programskite zada~i. Kako osnova za izgotvuvawe na ovaa urbanisti~ka dokumentacija posluìja Uslovite za planirawe na prostorot za izrabotka na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, koi uslovi proizleguvaat od Prostorniot Plan na R. Makedonija, a izgotveni od strana na Agencijata za planirawe na prostorot od januari, 2016

godina, zavereni pod tehni~ki br. Y22515. Vo pogled na karakterot na urbanisti~koto planirawe proizleguva interdisciplinarniot na~in na obrabotka na podatocite pri {to se donesuva metodolo{ki pristap na izrabotuvawe na LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo. Motivite za izrabotka na LUPD za ovoj prostor se:

problemi pri realizacija na invisticioni tehni~ki dokumentacii;

stopanisuvawe so parcelata - izmeni vo Zakon za grade`no zemji{te i èlbi na sopstvenikot za maksimalno koristewe na parcelata.

Namenata na prostorot na lokalitetot za stopanski komleks e izgradba na objekti od klasa na namena E3 - nekompatibilna infrastruktura, (mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi) vo s. Ku~i~ino. Za{titni povr{ini (pojasi) vo lokalitetot moè da se podeli vo soglasnost so negovata osnovna namena:

za{titni povr{ini (pojasi) na:

na delekovodot so nizok napon. Hortikulturnoto re{enie i izborot na tipot na zelenilo se ostava na izbor na podetalni razrabotuvawa na samiot korisnik na parcelata i instituciite koi se vo sklop na lokalnata samouprava pri op{tina ê{inovo-Oble{evo.

Infrastrukturata ja definiraat slednite vodovi: - Uli~na mreà; - Vodovodna mreà; - Kanalizaciona mreà; - Elektri~na mreà.

Lokalitetot- grade`nata parcela, so namena E3 - nekompatibilna infrastruktura, (mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s.

68

Ku~i~ino), m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo, vo odnos na soobra}ajnata mreà se nao|a:

od isto~nata strana, opfatot go tangira del od lokalniot (nekategoriziran) pat, (adaptiran vo industriska ulica), koj e povrzan so s. Ku~i~ino, a preku soobra}ajnata infrastruktura vo s. Ku~i~ino, i kon drugite urbani centri vo Republikata i nadvor od Republika Makedonija.

So predvidenata maksimalna povr{ina za gradba koe prestavuva maksimalen kapacitet na prostorot vo momentot se planira so maksimalen broj na vraboteni od Mk=5. Vodosnabditelnata norma treba da iznesuva 400 l/den/ìt. Potrebna koli~ina na voda za vraboteni od planskiot opfat: Nk - broj na vraboteni, posetiteli;

Q - vodosnabditelna norma Q = 400l/den/ìt.; a1 - koeficient na dnevna neramnomernost a1 = 1,4; a2 - koeficient na ~asova neramnomernost a2 = 1,6;

q mah/~as =5 h 400 h 1,4 h 1,6 / 86400 = 0,05 l/sek., Potrebi od voda za protivpoàr:

qpo`. = 2 h 5,0 = 10,0 l/sek. Vkupni potrebi za industriskiot lokalitet, iznesuva:

qmah/~as + qpo`. = 0.05 + 10,0 = 10,05 l/sek. Ovaa potrebna koli~ina na voda do vodokorisnicite }e se distribuira preku planiranata, odnosno postojnata distributivna vodovodna razvodna mreà. So izrabotka na AUP na razvodna mreà }e se predvidi postavuvawe na protivpoàrni hidranti, priklu~oci, vozdu{ni ventili, ispusni ventili i drugi objekti potrebi za normalno funkcionirawe na mreàta.

Fekalnite otpadni vodi }e se priklu~at na planiranata pre~istitelna stanica, koja e planirana vo lokalitetot-grade`nata parcela.

So ogled na predvidenite sodrìni vo lokalitetot, posebno vnimanie treba da se posveti na tretmanot na otpadnite fekalni vodi. Da se predvidat soodvetni tehni~ki zafati za nivno pre~istuvawe, so predtretman, pri {to kvalitetot na vodata {to se ispu{ta treba da bide ekvivalenten na kvalitetot na vodata vo recipientot, odnosno vo soglasnost so Uredbata za klasifikacija na vodite i Uredbata za kategorizacija na vodite za konkretniot lokalitet;

Zadolìtelno ispituvawe na pre~istenite otpadni vodi pred ispu{tawe vo najbliskiot recipient-reka Bregalnica, so cel da se usloglasat vrednostite na koncetracijata na materiite prisutni vo pre~istenata otpadna voda so grani~nite vrednosti na maksimalno dozvolenite koncetracii na materiite prisutni vo recipientot dadeni vo Uredbata za klasifikacija na vodite (~len 4). Od analizata na postojnata sostojba konstatirano e deka nema

atmosferska kanalizaciona mreà vo lokalitetot.

69

So Lokalnata urbanisti~ka planska dokumentacija, planirana e atmosferska kanalizaciona mreà, koja }e go opfati celiot lokakalitet so ispust vo recipient - r. Bregalnica. Dimenzioniraweto na istata }e se dobie po empiriski formuli koi se vo funkcija od namenata, goleminata i vidot na pripadnite slivni povr{ini koi se odvodnuvaat, a pred se od intenzitetot na do`dot, a voedno }e gi prifatat i tranzitnite koli~ini na atmosferski otpadni vodi od pripadnite lokaliteti. Bilansot na potrebnata snaga vo objektite vo planskiot opfat, se vr{i sprema elektro energetski parametri za angaìrana povr{ina za gradba na grade`nite parceli i toa od 5.031,00 m2, odnosno 0,50 ha. Ako se usvoi deka napojuvaweto so elektri~na energija }e se vr{i so distributivna 10/0,4 kV, toga{ postojnite objekti }e se napojuvaat so elektri~na energija od dlekovodot so nizok napon, koj e vo neposredna blizina na lokalitetot. Dimenzionirawe na telefonskata mreà vo lokalitetot treba da se opredeluva prema golemina na objektot (povr{ina funkcija, broj na vraboteni i sl). So ogled deka e na snaga koristewe na mobilnata telefonija, cenime deka vo grade`nite parceli e potreben 1 telefonski priklu~ok. Samoto priklu~uvawe vo postojnata telefonskata mreà na planiraniot telefonski korisnik }e se izvr{i od postojnata-izvedena telefonska instalacija vo s. Ku~i~ino. Priklu~uvaweto da se izvr{i vo soglasnost so AD Makedonski Telekomunikacii-Skopje, rabotna edinica Ko~ani.

Na podra~jeto, emisijata na zagaduva~kite materii vo vozduhot se dolì na otpadnite gasovi od industriskoto proizvodstvo i soobra}ajot.

Poradi toa {to ne se vr{i monitoring na emisiite na otpadni gasovi od poedine~nite izvori na zagaduvawe, ote`nata e procenkata na realnata sostojba i istovremeno se nametnuva potrebata od integrirawe na komponentata na upravuvawe so kvalitetot na vozduhot vo urbanisti~koto planirawe. Potrebno e da se sledi i kontrolira prisustvoto na zagaduva~ki materii vo vozduhot so cel da se odrì kvalitetot na vozduhot vo granici na dozvolenite nivoa na emisii. Da se uredi okolniot prostor so zelenilo. Pri izborot na vegetacijata da se dade prioritet na vidovite (avtohtoni) so visok bioakumulativen kapacitet za zagaduva~ki materii.

Da se predvidi soodvetna infrastruktura i da se prevzemat merki za minimizirawe na neprijatnostite i opasnostite {to proizleguvaat od:

Emisii od mirizbi i prav;

Materii razneseni so veter;

Bu~ava i soobra}aj;

Ptici, {tetnici i insekti;

Poàri. Zagaduvaweto na vodite e posledica na erozivnite procesi, preku

koi se vnesuvaat golemi koli~ini na minerali i organski materii, ispu{tawe na efluenti od doma}instvata, industrijata, zemjodelieto (poljodelstvoto i sto~arstvoto), prisustvo na neuredeni i divi deponii. Od procenetiot kvalitet na vodite vo Bregalnica e utvrdeno

70

permanentno otstapuvawe od propi{aniot kvalitet, osobeno po vlivot na komunalnite i industriskite otpadni vodi. Da se kontrolira kvalitetot na pre~istenite otpadni vodi, pred ispu{tawe vo najbliskiot recipient, so cel da se usoglasat vrednostite na koncentracijata na materiite prisutni vo pre~istenata otpadna voda so propi{anite grani~ni vrednosti na maksimalno dozvolenite koncentracii na materiite prisutni vo recipientot.

Pri realizacija na predvidenite aktivnosti na teren da se vnimava da ne dojde do iskoristuvawe na zemji{teto na na~in i obem so koj bi se zagrozile negovite prirodni vrednosti. Da se izbegne gubewe, modifikacija i fragmentacija na ìveali{tata i prekumerno iskoristuvawe na prirodnite resursi, so cel da se namalat ili celosno eliminiraat negativnite posledici vrz stabilnosta na ekosistemite i degradacija na biodiverzitetot.

So cel da se izbegnat negativnite efekti od bu~avata vrz zdravjeto na naselenieto vo neposrednata okolina i da se po~ituvaat propi{anite grani~ni vrednosti za dozvoleno nivo na bu~ava vo ìvotnata sredina, potrebno e da se prevzemat aktivnosti za namaluvawe na bu~avata i vibraciite od opremata.

Neophodno e sproveduvawe na organizirano upravuvawe so otpadot so cel da se minimizira negativnoto vlijanie vrz ìvotnata sredina, ìvotot i zdravjeto na lu|eto. Sozdava~ot i/ili poseduva~ot na otpadni materii i emisii gi snosi site tro{oci za sanacija na eventualno predizvikanite naru{uvawa vo ìvotnata sredina.

Vo pogled na ozelenuvaweto, da se planiraat soodvetni profili na drvoredi pokraj soobra}ajnicite kako i pokraj drugite infrastrukturni objekti koi moàt negativno da vlijaat na kvalitetot na ìvotnata sredina. Izborot na zelenilo treba da se usoglasi so uslovite za za{tita i negova namena. Dispozicijata na visokite drvja da bide usoglasena so trasite na podzemnite instalacii, dodeka izborot na vidot na ozelenuvaweto da bide vo soglasnost so uslovite vo rabotnata sredina, odnosno sposobnosta na pove}e apsorpcija na {tetni gasovi i koi nemaat poseben tretman za odrùvawe.

Koga stanuva zbor za monitoring za ìvotnata se dava mo`nost za ispituvawe, ocenuvawe i sistemsko nabquduvawe na zagaduvaweto i sostojbata na mediumite vo ìvotnata sredina kako i identifikacija i registracija na izvorite na zagaduvawe. Planot na monitoringot pretstavuva alka pome|u site vklu~eni strani i pretstavuva osnova za nadle`nite institucii vo koj }e go kontroliraat procesot na sproveduvawe na zakonskata regulativa i da donesuvaat odluki.

Najgolem benefit vo sproveduvaweto na strategiskata ocena na ìvotnata sredina e vo vklu~uvawe na aspektite od poleto na socijalata, ekonomijata i ìvotnata sredina, me|usebnata sorabotka, razvoj na regionalnite celi i celite za odr`liv razvoj i za{tita na ìvotnata sredina i lu|eto.

71

11. Prilozi Lista na nacionalna zakonska regulativa

1. Zakon za ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 42/16);

2. Uredba za opredeluvawe na proektite i za kriteriumite vrz osnova na koi se utvrduva potrebata za sproveduvawe na postapkata za

ocena na vlijanijata vrz ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 74/05);

3. Pravilnik za sodrìnata na barawata {to treba da gi ispolnuva studijata za ocena na vlijanieto na proektot vrz ìvotnata

sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 33/06); 4. Uredba za strategiite, planovite i programite, vklu~uvaj}i gi i

promenite na tie strategii, planovi i programi, za koi zadolìtelno se sproveduva postapkata za ocena na nivnoto vlijanie vrz ìvotnata sredina i vrz ìvotot i zdravjeto na lu|eto

(„Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 5. Uredba za sodrìnata na izve{tajot za strategiska ocena na

ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 6. Pravilnik za vospostavuvawe na listata na eksperti za SO@S,

procedurata za sproveduvawe na ispitot za eksperti za SO@S, vospostavuvawe komisijata za ocenka na znaeweto na ekspertite za

SO@S („Sl. Vesnik na RM” br. 129/07); 7. Uredba za kriteriumite vrz osnova na koi se donesuvaat odlukite

dali opredeleni planski dokumenti bi moèle da imaat zna~itelno vlijanie vrz ìvotnata sredina i vrz zdravjeto na

lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 144/07); 8. Uredba za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i

drugi akti, kako i planovi i programi od oblasta na ìvotnata

sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08); 9. Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na

RM” br. 199/14, 44/15, 193/15 i 31/16); 10. Zakonot za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM”

br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11 i 100/12-pre~isten tekst, 10/15 i 146/15); 11. Pravilnik za kriteriumite, metodite i postapkite za ocenuvawe

na kvalitetot na ambientalniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04);

12. Zakon za vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/2011, 44/12, 23/13, 163/13, 180/14 i 146/15);

13. Uredba za klasifikacija na vodite („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99); 14. Uredba za kategorizacija na vodotecite, ezerata, akumulaciite i

podzemnite vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99 i 71/99); 15. Uredba za klasifikacija na vodite („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99); 16. Zakon za otpad („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08,

143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 147/13, 163/13, 51/15, 146/15, 192/15 i 39/16);

17. Lista na otpadi („Sl. Vesnik na RM” br. 100/05);

72

18. Zakon za za{tita od bu~ava vo ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15);

19. Odluka za utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi uslovi se smeta deka

e naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava („Sl. Vesnik na RM” br. 64/93);

20. Zakon za za{tita na kulturnoto nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15 i 192/15);

21. Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14 i 146/15);

22. Zakon za blagosostojba na ìvotnite („Sl. Vesnik na RM” br. 113/07);

23. Zakon za blagosostojba na rastenijata („Sl. Vesnik na RM” br. 25/98; 06/00);

24. Zakon za za{tita na rastenijata („Sl. Vesnik na RM” br. 25/98; izmeni 06/00);

25. Zakon za bezbednost i zdravje pri rabota („Sl. Vesnik na RM” br. 92/07, 136/11, 23/13 i 25/13);

26. Zakon za energetika („Sl. Vesnik na RM” br. 63/06, 36/07); 27. Zakon za eksproprijacija („Sl. Vesnik na RM” br. 33/95, 20/98, 40/99,

31/03, 46/05 i 10/08).

Lista na relevantni EU direktivi

Direktivi na EU ipfateni vo Nacionalna strategija za aproksimacija vo ìvotnata sredina (2008). Relevantni se i nivnite izmeni i dopolnuvawa:

1. Ramkovna direktiva za otpad (2006/12/ES) 2. Direktiva za deponii (99/31/ES) dopolneta so Regulativa (ES)

1882/2003 3. Regulativa za prenos na otpad (EES) 259/93 dopolneta so Odlukite

94/721/ES, 96/660/ES, 98/368/ES i 99/816/ES i Regulativite (ES) 2408/98, (ES) 120/97 i (ES) 2557/2001

4. Direktiva za upravuvawe so otpadot od industrija za ekstrakcija na mineralni surovini (2006/21/ES)

5. Ramkovna direktiva za kvalitet na ambienten vozduh (96/62/ES), dopolneta so Regulativata (ES) 1882/2003

6. Direktiva za nacionalni plafoni na emisii (2001/81/ES) 7. Direktiva za benzen i jaglerod monoksid (2000/69/ES) 8. Direktiva za ozon vo ambientniot vozduh 2002/3/ES 9. Direktiva 2004/107/ES za arsen, kadmium, ìva, nikel i

policikli~ni jaglevodorodi vo ambientniot vozduh 10. Direktiva za informirawe na korisnici (1999/94/ES) dopolneta

so Direktivata 2003/73/ES 11. Ramkovna Direktiva za voda (2006/60/ES) dopolneta so Odlukata

2455/2001/ES 12. Direktiva za urbani otpadni vodi (91/271/EES) dopolneta so

Direktivata 98/15/ES i Regulativata (ES) 1882/2003

73

13. Direktiva za voda za piewe (98/83/ES) dopolneta so Regulativata (ES) 1882/2003

14. Direktiva za povr{inska voda za apstrakcija (75/440/ES) dopolneta so Direktivite 79/869/EES i 91/692 EES (}e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2006/60/ES) od 22.12.2007

15. Direktiva za voda za kapewe (2006/7/ES) 16. Direktiva za ispu{tawe na opasni supstancii vo vodite

(76/464/EES) dopolneta so Direktivata (91/692/EES i 2000/60/ES) e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2000/60/ES) od 22.12.2007, osven ~len 6, koj be{e otpovikan na 22.12.2000.

17. Direktiva za merewe na kvalitetot na vodata za piewe (79/869/EES) dopolneta so Direktivite 81/855/EES, 91/692/EES, i Regulativata (ES) 807/2003 }e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2000/60/ES) od 22.12.2007)

18. Direktiva za podzemni vodi (80/68/EES) dopolneta so Direktivata 91/692/EES

19. Direktiva za voda za ribi (78/659/EES) dopolneta so Direktivata 91/692/EES i Regulativata (ES) 807/2003

20. Direktiva za Strate{ka ocena na `ivotna sredina (2001/42/ES) 21. Direktiva za pristap na informacii za `ivotnata sredina

(2003/4/ES)

74

Dodatok

Izvestuvawa

75

Koristena literatura

Prostorniot plan na RM, 2004;

LUPD so namena E3, mala pre~istitelna stanica za otpadni vodi vo s. Ku~i~ino, m.v. Dolna Laka, KO Ku~i~ino, op{tina ê{inovo-Oble{evo;

Pregled na za{titni podra~ja vo RM (2008) i Izve{taj na me|unaroden konsultant za za{titeni podra~ja vo ramki na UNDP/GEF/M@SSP proektot: Zajaknuvawe na ekolo{kata, institucionalnata i finansiskata odr`livost na sistemot na za{titeni podra~ja vo Makedonija;

Nacionalna strategija za odr`liv razvoj, 2009;

Vtor Nacionalen izve{taj za klimatski promeni, 2008

Nacionalna strategija za mehanizmot za ~ist razvoj za prviot period na obvrski spored protokolot od Kjoto 2008-2012, 2007;

Vtor Nacionalen Ekolo{ki akcionen plan na RM, 2006

Nacionalna strategija za biolo{ka raznovidnost, 2004;

Strategija za upravuvawe so otpad vo RM 2008-2020;

Nacionalna transportna strategija za patniot prevoz, 2008;

Strategija za demografski razvoj na RM 2008-2015;

Nacionalna programa za usvojuvawe na pravoto na EU (NPPA II, 2007);

Nacionalna strategija za monitoring na ìvotnata sredina, 2004;

Strategija za upravuvawe so ìvotnata sredina, 2005;

Strategija za podigawe na javnata svest vo ìvotnata sredina, 2005;

Strategija i akcionen plan za implementacija na Arhuskata konvencija, 2005;

Nacionalen zdrastveno-ekolo{ki akcionen plan (NZEAP), 1999;

Direktiva za stani{ta (92/43/EES);

Direktiva za divi ptici (79/409/EES);

Ramkovna direktiva za voda (2000/60/ES);

Ramkovna direktiva za kvalitet na ambienten vozduh (96/62/ES);

Ramkovna direktiva za otpad (2006/12/ES);

Ramkovna direktiva za bu~ava (2002/49/ES);

Direktiva za ocenka na vlijanieto vrz ìvotnata sredina (85/537/EES);

Direktiva za strategiska ocena na ìvotna sredina (2001/42/ES);

EU [estiot Akcionen Plan za ìvotna sredina (2001/42/ES);

Direktivata na sovetot 96/61/ES od 24.09.1996 god. za integrirana kontrola i prevencija od zagaduvaweto;

Dostapni iskustva i praktiki.

izve[taj za strategiska ocena na @ivotnata...

Documents