izve[taj za strategiska ocena na @ivotnata...

IZVE[TAJ ZA STRATEGISKA OCENA VRZ

@IVOTNATA SREDINA

ZA DR@AVNA URBANISTI^KA PLANSKA

DOKUMENTACIJA ZA LOKALITET KOKINO, KO KOKINO, OP[TINA STARO NAGORI^ANE

N A C R T V E R Z I J A

Skopje, Fevruari 2016 godina

2

Oznaka „SO@S”

NAZIV NA

GRADBA/OBJEKT: STRATEGISKI OCENI NA @IVOTNATA SREDINA ZA APP

STRATEGISKA OCENA NA @IVOTNATA SREDINA ZA DUPD

NAZIV NA PROEKT: LOКALITET KOKINO, KO KOKINO, OP[TINA STARO NAGORI^ANE

IN@ENERISKA

OBLAST/

KATEGORIJA: ZA[TITA NA @IVOTNA SREDINA

VID NA PROEKT: STRATEGISKA OCENA NA @IVOTNA SREDINA

AGENCIJA ZA PROSTORNO PLANIRAWE

PLO[TAD MAKEDONIJA BB/4

INVESTITOR: 1000 SKOPJE, REPUBLIKA MAKEDONIJA

M-R. IGOR RISTOVSKI, DIPL. IN@. PO ZA[TITA NA @IVOTNA

SREDINA

D.G.P.U. GEING Krebs und Kifer Interne{nl i dr. DOO

PROEKTANT: ul. Boris Trajkovski br. 111, Skopje

REVIDENT:

TEHNI^KI BROJ NA

PROEKT: СОЖС_033_02/16

MESTO I DATA: SKOPJE, FEVRUARI 2016

DIREKTOR NA SEKTOR PROEKTIRAWE,

UPRAVITEL,

SAWA STO[EVSKA, DIPL. GRAD. IN@.

M-R. DRAGAN DIMITRIEVSKI

mailto:IN@ENERISKA

3

Oznaka „SO@S”

SODR@INA

A. OP[T DEL

Registracija na firma

Re{enie za odgovoren proektant i sorabotnici

Potvrda za izvr{ena vnatre{na kontrola

B. PROEKTEN DEL

V. GRAFI^KI PRILOZI

4

Oznaka „SO@S”

A. OP[T DEL

5

Oznaka „SO@S”

6

Oznaka „SO@S”

So cel navremeno da se sogledaat mo`nite negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto, kako i socio-ekonomskite

aspekti od realizacijata na DUPD za Лokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane, soglasno ~len 65, stav 2 od Zakonot za

ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15 i 192/15), se naloì potrebata za sproveduvawe na Strategiska ocena na ìvotnata sredina.

Vo podgotovka na Izve{tajot za Strategiska ocena na vlijanie vrz ìvotnata sredina u~estvuvaa (timot na GEING KuK, Skopje):

Irena Stefanovska, dipl.in`. po za{tita na ìvotna sredina

Traj~e Mitev, dipl.prof. po biologija

d-r Aleksandar Pavlov, dipl.in`. po za{tita na ìvotna sredina

m-r Emilija Boìnovska, dipl. ekolog

Emil Stojanovski, dipl. in`. po za{tita na ìvotna sredina, Ekspert za Strategiska ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina od Konsultantsko Dru{tvo Enviro Resursi DOO, Skopje

Gorenavedeniot Izve{taj za strategiska ocena na ìvotna sredina,

soglasno ~len 66, stav 5 od Zakonot za ìvotna sredina e potpi{an od

liceto m-r Igor Ristovski, dipl. in`. po za{tita na ìvotna sredina koe e vklu~en vo listata na eksperti za strategiska ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina koja ja vodi Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe. Kako dokaz za istoto vo prilog na Izve{tajot e dadena kopija na Potvrdata so broj 07-23/19 od 13.01.2011 godina dadena od strana na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe.

7

Oznaka „SO@S”

8

Oznaka „SO@S”

POTVRDA

Za izvr{ena vnatre{na kontrola-kontrola na kvalitet D.G.P.U. „GEING Krebs und Kifer Interne{nl i dr.” D.O.O. - Skopje, potvrduva deka e izvr{ena vnatre{na kontrola - kontrola na kvalitet na:

IZVE[TAJ ZA STRATE[KA OCENKA VRZ @IVOTNATA SREDINA

ZA

DR@AVNA URBANISTI^KA PLANSKA DOKUMENTACIJA ZA LOKALITET KOKINO, KO

KOKINO, OP[TINA STARO NAGORI^ANE i deka istiot e izraboten spored standardite i normativite za vakov vid raboti

Vnatre{na kontrola - kontrola na kvalitetot izvr{il: Irena Stefanovska, dipl.in`. po za{tita na `ivotna sredina

Upravitel, __________________________

M-r Dragan Dimitrievski

9

Oznaka „SO@S”

B. PROEKTEN DEL

10

Oznaka „SO@S”

V. GRAFI^KI PRILOZI

11

Oznaka „SO@S”

Sodrìna:

Voved .............................................................................................. 13

1. Celi na Planskiot dokument ................................................... 16

1.1 Celi na za{tita na ìvotnata sredina ................................ 18

1.2 Specifi~ni celi na Strategiskata ocena ........................... 20

1.3 Upotrebena metodologija ......................................................... 22

1.4 Zakonodavna ramka ..................................................................... 23

1.5 Institucionalna ramka ............................................................ 25

1.6 Sodrìna na Izve{tajot za Strategiska ocena na

ìvotnata sredina ...................................................................... 27

1.7 Rezime ............................................................................................ 28

2. Pregled na planskiot dokument .............................................. 29

2.1 Osnovi na Planskiot dokument ............................................... 29

2.2 Planski opfat ............................................................................. 30

2.2.1 Geografska i geodetska mestopolo`ba ................................. 30

2.2.2 Namena na upotreba na zemji{teto ............................. .......... 31

3. Kratok opis i obrazloènie na planskite re{enija za

izgradba na komunalna i soobra}ajna infrastruktura...... 32

3.1 Soobra}ajno povrzuvawe ........................................................... 32

3.2 Vodosnabditelna mreà ............................................................ 33

3.3 Fekalna i atmosferska kanalizacija .................................... 33

3.4 Elektroenergetska infrastruktura i PTT instalacii.... 33

4. 4.1

Karakteristiki na prostorot i sega{na sostojba so ìvotnata sredina ...................................................................... Karakteristiki na prostorot .................................................

35

35

4.1.1 Soobra}ajna povrzanost ............................................................ 35

4.1.2 Reqefni uslovi, naklon i ekspozicija na terenot ........... 36

4.1.3 Geolo{ki karakteristiki ....................................................... 36

4.1.4 Seizmolo{ki karakteristiki na terenot............................ 36

4.1.5 Hidrotehni~ka struktura......................................................... 36

4.1.6 Klimatski i mikroklimatski uslovi na regionot ............ 37

4.1.7 Naselenie ..................................................................................... 38

4.1.8 Prirodno nasledstvo ................................................................. 38

4.1.9 Kulturno nasledstvo.................................................................. 39

4.2 Opis na sega{nata sostojba so ìvotna sredina vo planskiot opfat ..............................................................................................

39

4.3 Sega{na sostojba so ìvotnata sredina vo i okolu planskiot opfat ..........................................................................

43

5. Sostojba bez implementacija na planskiot dokument ........ 45

6. Alternativi i ~initeli za izbor na alternativa .............. 46

7. Pretpostaveni vlijanija vrz mediumite na ìvotnata sredina ............................................................................................

49

8. Merki za za{tita, namaluvawe i neutralizirawe

na zna~ajnite vlijanija vrz ìvotnata sredina od

implementacija na planskiot dokument ................................ 55

9. Plan na merki za monitoring na ìvotnata sredina ......... 65

10. Netehni~ko rezime ...................................................................... 68

12

Oznaka „SO@S”

11. Prilozi ......................................................................................... 74

Dodatok ........................................................................................... 77

Koristena literatura ................................................................. 80

13

Oznaka „SO@S”

Voved

Vo 2001 godina vo Republika Makedonija, pod planinskiot vrv Tati}ev Kamen vo op{tinata Staro Nagori~ane, be{e otkrien arheolo{ki lokalitet od bronzenoto doba vo razvojot na ~ovekovata civilizacija. Pronajdenite artefakti vo arheolo{kite kampawi, kako i sprovedenata arheoastronomska analiza vo godinite koi sledea, pokaàa deka lokalitetot gi ima site karakteristiki na mitska sveta planina, no i na drevna opservatorija. Denes ovoj lokalitet e poznat pod imeto Megalitska opservatorija Kokino ili ednostavno Kokino.

Megalitskata opservatorija Kokino se nao|a vo severoisto~niot del na Mekedonija, vo blizina na granicata so Srbija. Taa se nao|a vo atarot na seloto Kokino, na granicata so seloto Arbana{ko. Celiot region denes e retko naselen, taka {to vo desetinata okolni sela ìveat pomalku od 1000 ìteli.

Vo po{irokiot region registrirani se golem broj na arheolo{ki nao|ali{ta od neolitskiot do srednovekovniot period. Toa zna~i deka celiot region ima istorija vo dolìna od najmalku 6000 godini prepolna so zna~ajni naselbi, svetili{ta, nastani i li~nosti.

Soglasno Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15 i 193/15) Agencija za planirawe na prostorot zapo~na so izrabotka na DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane.

Sproveduvaweto na planot podrazbira zadolìtelno usoglasuvawe na soodvetnite strategii, osnovi kako i drugite razvojni programi i site vidovi na planovi so Prostorniot plan na Republika Makedonija. Prostorniot plan se sproveduva so izrabotka i donesuvawe na prostorni planovi na regioni, prostorni planovi na podra~ja od poseben interes, kako i so urbanisti~ki planovi za planirawe i ureduvawe na prostorot za naselenite mesta i nadvor od naselenite mesta na definirani so zakon.

So samoto realizirawe na ovaa planska zada~a se dobivaat podatoci za po~vata, vozduhot, vodata, klimatskite faktori, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra i dr. i se sozdavaat uslovi za iznao|awe na pri~inite vrz osnova na koja se odbiraat alternativite i se predviduvaat merki za za{tita i namaluvawe na vlijanijata. So identifikacijata na mo`nite problemi treba da se racionaliziraat tro{ocite i da se napravi najsoodveten izbor na merkite za za{tita na ìvotnata sredina. Rezultatot od u~estvoto na javnosta treba da se zeme {to e mo`no pove}e.

Ocenata na vlijanieto na opredeleni strategii, planovi i programi vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto e postapka so koja se procenuvaat efektite vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto od sproveduvaweto na predloènite dokumenti. Celta e mo`nite efekti da bidat zemeni vo predvid vo ranata faza na podgotovkata na dokumentite vklu~uvaj}i gi i promenite na istite.

Cel na Strategiskata ocena e da se integrira za{titata na ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto vo procesot na podgotvuvawe i donesuvawe na planskite dokumenti preku ekspertska procenka i procenka na javnosta pred donesuvawe na istite.

14

Oznaka „SO@S”

Podgotovkata na planskiot dokument gi definira i jasno gi utvrduva osnovnite, a so tek na vreme i realnite celi i pravci vo domenot na zemjodelstvoto, {umarstvoto, energetikata, industrijata, turizmot, upravuvawe so otpadot, upravuvawe so vodite, prostornoto i urbanisti~ko planirawe i koristewe na zemji{teto, kako i Nacionalniot akcionen plan za ìvotna sredina i lokalnite akcioni planovi za ìvotna sredina koi ja nalaga potrebata soglasno ~len 65 od Zakonot za ìvotna sredina od sproveduvawe na Strategiskata ocena na vlijanieto na ìvotnata sredina na ovie planski i programski re{enija i celi.

Strategiskata ocena na vlijanieto na ìvotnata sredina se sostoi

od nekolku fazi na planirawe: - proverka; - opredeluvawe na opfat; - osnovni podatoci na ìvotnata sredina; - ocena; - podgotovka na izve{tajot za ìvotna sredina; - konsultacija so zasegnatata javnost; - prifa}awe na strategijata, planot ili programata i - monitoring.

Pri opredeluvawe na obemot i detalnosta na informaciite vo Izve{tajot za ìvotna sredina, Ministerstvoto za transport i vrski e dol`no da pobara mislewe od organite koi se zasegnati od planskiot dokument. Isto taka, spored Arhuskata Konvencija i Uredbata za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti, kako i

15

Oznaka „SO@S”

planovi i programi od oblasta na ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08 i 45/11) ~len 8, Ministerstvoto za transport i vrski e dol`no da go vklu~i u~estvototo na javnosta preku:

- }e treba da se utvrdi dinamikata i rokovite {to }e bidat realni za efikasno u~estvo na zasegnatata javnost;

- nacrt-pravilata }e treba da bidat javno raspolo`livi, i - na javnosta }e treba da i se ovozmoì da dade komentar.

Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe jasno gi definira osnovnite, a so vreme i ostvarlivite celi i pravci na razvojot, osobeno vo pogled na neophodnite kvalitativni strukturni promeni i za niv relevantni i adaptibilni re{enija i opcii. Neposrednata povrzanost i me|usebnata uslovenost pome|u planskiot opfat i vlijanieto na ìvotnata sredina nametnuva ednovremen, integralen tretman na prostorot i definirawe na dolgoro~na strategija za ureduvawe, opremuvawe i koristewe na prostorot i efikasna za{tita na ìvotnata sredina, prirodata i kulturno-istoriskoto nasledstvo vo regionot.

Posebno vnimanie e posveteno na karakteristikite na koristewe na zemji{teto. Pravnata i administrativna ramka, koja gi opfa}a osnovnite zakoni, strate{ki planovi i standardi na ìvotnata sredina, kako i procedurite za Strategiska ocena na ìvotna sredina obraboteni se vo posebno poglavje od ovoj Izve{taj.

Analizata na alternativite koi se opfateni so ovoj izve{taj ukaùva na potrebata od neminovno sproveduvawe na Strategiskata ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina vo procesot na planirawe zaradi pravilna i poefikasna izbrana alternativa. O~ekuvanite rezultati vrz ìvotnata sredina, preporakite i merkite za namaluvawe na vlijanijata, kako i planot za monitoring se prikaàni i objasneti vo posebni delovi od ovoj Izve{taj.

16

Oznaka „SO@S”

1. Celi na Planskiot dokument

Osnova za izrabotka na DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane }e bide Strategijata za odr`liv razvoj (Agenda 21), aùriranata geodetska podloga, Planska Programa odobrena od Ministerstvo za transport i vrski kako i Uslovite za planirawe na prostorot za predmetnata lokacija. Dràvnata urbanisti~ka planska dokumentacija e izrabotena vrz osnova na metodologijata koja proizleguva od odredbite utvrdeni so Zakonot za prostorno i

urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15 i 193/15) i podzakonskite akti {to proizleguvaat od nego: Pravilnikot za standard

ii normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15 i 228/15) i Pravilnikot za pobliska sodrìna, razmer i na~in na grafi~ka obrabotka na Generalen urbanisti~ki plan, Detalen urbanisti~ki plan, Urbanisti~ki plan za selo, Urbanisti~ki plan von naseleno mesto i regulaciski plan na Generalen urbanisti~ki plan, formata, sodrìnata i na~inot na obrabotka na Urbanisti~ko planski dokumentacii i Arhitektonsko-urbanisti~ki proekt i sodrìnata,

formata i na~inot na obrabotka na Proektot za infrastruktura („Sl.

Vesnik na RM” br. 142/15) so po~ituvawe na Zakon za za{tita na kulturno nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15 i 192/15) i drugi zakoni i podzakonski akti kako i vrz osnova na Odlukata za proglasuvawe na spomeni~kata celina Arheo-astronomski lokalitet-Kokino za kulturno

nasledstvo od osobeno zna~ewe („Sl. Vesnik na RM” br. 12/10). Planskiot opfat koj e predmet na izgotvuvawe na DUPD za

Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane e so povr{ina od 4,66 ha i e vo ramkite na Prostorniot plan na RM, usvoen vo 2004-2020 godina).

Za konkretnata lokacija nema izraboteno prethodna Urbanisti~ka dokumentacija i ne se izdadeni Uslovi za planirawe.

Prostorot koj go zafa}a ovoj lokalitet se nao|a vo severo-isto~niot region na Republika makedonija, severo-isto~no od gradot Kumanovo. Oddale~enosta na lokacijata za Lokalitet Kokino se nao|a na okolu 30 km od gradot Kumanovo. Celiot teren e brdovit, a nadmorskata viso~ina iznesuva 912 m, vo delot od pristapot od regionalniot pat R2244 i do 961 m kon spomeni~kata celina Arheo-Astronomski Lokalitet-Kokino. Spomeni~kata Celina e nastanata vo periodot na ranoto,

srednoto i docnoto bronzeno vreme, odnosno od XX do XVII; XVII do XIV vek p.n.e. i od XIV do XV vek p.n.e.

Arheo-astronomskiot lokalitet Kokino pretstavuva spomeni~ka Celina i e proglasen za kulturno nasledstvo od osobeno zna~ewe so podkategorija-isklu~itelno zna~ewe i za istata se utvrduva reìm na

za{tita od prv stepen („Sl. Vesnik na RM” br. 12/10). Vo planskiot opfat koj e predmet na ovaa DUPD nema izgraden

gradeèn fond, no postoi izgradena komunalna infrastruktura i komunalna suprastruktura vo okolniot prostor.

17

Oznaka „SO@S”

Analizata na mo`nostite za prostoren razvoj go uslovuva planiraweto koe treba da bide segmentirano i bazirano vrz:

prioriteti i potrebi;

korelativni pove}edisciplinski me|usebni uslovenosti;

komplementarnost;

ekonomska isplatlivost. Vo definirawe na planskiot koncept va`ni se slednite

kriteriumi iscrpeni od analizata na prostorot:

Definirawe na soobra}ajnata mreà vo posebni reqefni uslovi za potrebite na visokokvaliteten fleksibilen prostor;

Racionalno planirawe na zemji{teto so utvrduvawe golemina na grade`ni parceli koi }e bidat maksimalno fleksibilni i adaptabilni za potrebite na idnite korisnici;

Zadovoluvawe na sovremenite normi za rabota vo ramkite na vaè~kite normi za urbanisti~koto planirawe;

Oformuvawe na prostor za javni institucii so sodrìni od kultura;

Uslovuvawe na soobra}ajnata infrastruktura za bezbeden pristap do sekoja gradba;

Uslovuvawe na pe{a~koto dvièwe vo funkcija na lica so posebni potrebi, bez barieri;

Uslovuvawe na potrebite za parkirawe da se re{avaat vo sopstvenite parceli;

Zadovoluvawe na potrebite od energija (elektroenergija kako energent za zatopluvawe) preku adekvatna i racionalna infrastrukturna mreà;

Povrzuvawe na sekoja gradba na infrastrukturnata mreà za telekomunikaciski uslugi;

Zadovoluvawe na potrebite od vodosnabduvawe (sanitarna i tehni~ka voda, za polivawe i protivpoàr) preku adekvatna i racionalna infrastrukturna mreà;

Adekvatno i racionalno prifa}awe na otpadnite vodi (fekalni i atmosferski oddelno) preku adekvatna i racionalna infrastrukturna mreà;

Soodveten tretman na fekalnite i drugite otpadni vodi vo pre~istitelna stanica (poedine~no za sekoj korisnik ili grupni po dogovor). Analizata na mo`nostite za prostoren razvoj go izdvojuva

slednoto:

Povrzanost so site delovi na Makedonija preku sistemot na primarnata i sekundarna soobra}ajna mreà spored Prostoren plan na RM;

Blizina na gradot Kumanovo i negovata supra i infrastruktura, kako i blizinata na me|unarodniot koridor-avtopat A2;

Mo`nosta za povrzuvawe na infrastrukturnite vodovi za snabduvawe so elektroenergija i telekomunikacii;

Dobri mikroklimatski uslovi so intenzivno provetruvawe.

18

Oznaka „SO@S”

Analizata pokaùva deka na ovoj opfat e mo`na realizacija na DUPD za Lokalitet Kokino.

1.1 Celi na za{tita na ìvotnata sredina

Za{titata na ìvotnata sredina podrazbira mnoèstvo na razli~ni postapki i merki koi go spre~uvaat zagrozuvaweto na ìvotnata sredina. Pod za{tita na ìvotnata sredina se podrazbira ne samo za{tita na ~ovekot tuku i za{tita na bilnata vegetacija i ìvotinskiot svet. Celite na za{titata na ìvotnata sredina se za{tita na zdravjeto na lu|eto, kvalitetot na ekosistemite, za{tita na rastitelniot i ìvotinskiot svet i kulturni dobra ~ij tvorec e ~ovekot, za~uvuvawe na ramnoteàta i ekolo{kata stabilnost na prirodata, racionalno i adekvatno koristewe na prirodnite resursi.

Deklaracijata za ìvotnata sredina e donesena na Svetskata konferencija na Obedinetite dràvi vo 1972 godina. Stokholmskata konferencija za ~ovekovata sredina, odràna 1972 godina ja razbudila svesta i go ozna~ila po~etokot na ekolo{kata era i istovremeno ja inicirala Pariskata konvencija na Pretsedateli na Dràvi i Vladi na zemjite od Evropskata ekonomska zaednica, odràna istata godina. Vo usvoenata deklaracija kako osnovna cel na ekolo{kiot razvoj se naveduva smaluvawe na rizikot vo pogled na uslovite na ìvot, podobruvawe na kvalitetot na ìveewe i da se vo ostvaruvawe na ovie celi posebno vnimanie obrati na za{titata na ìvotnata sredina. Spored toa, Evropskoto zakonodavstvo koe go ima usvoeno Sovetot na Evropskite ekonomski zaednici se naglasi garancijata na pravoto na sekoj gra|anin na ~ista i zdrava ìvotna sredina.

Vo tekot na 1992 godina vo sila stapi Bazelskata Konvencija, ~ija {to cel e smaluvawe na supstanciite odredeni kako opasen otpad. Vo Maj 2004 godina stapi vo sila i Stokholmskata konvencija za perzistentni organski zagaduva~i, so koi gi definira 12 ekstremno otrovni organski zagaduva~i, baraj}i nivna redukcija ili nivno celosno eliminirawe.

Me|unarodnata pravna za{tita na ìvotnata sredina se sveduva vo najgolem del na me|unarodno - pravna akcija protiv zagaduvaweto. Sepak, me|unarodnata regulativa vo oblasta na ìvotnata sredina seu{te ne dostignala na nivo koj bi ovozmoìl miren ìvot na site ìvi su{testva na na{ata planeta. Se donesuvaat razni protokoli, konvencii, deklaracii i dr.

Republika Makedonija, vo ramkite na evrointegraciskite procesi vo ìvotnata sredina ima potpi{ano golem broj na me|unarodni konvencii, bilateralni dogovori i protokoli i koi zaedno so nacionalnite propisi ja so~inuvaat pravnata ramka koja go ureduvaat upravuvaweto so mediumite na ìvotnata sredina. Vo procesot na aprkosimacijata na (EU zakonodavstvo) od oblasta na ìvotnata sredina preku transponirawe na EU zakonodavstvoto Republika Makedonija gi ima doneseno slednite zakoni:

Zakon za ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15 i 192/15);

19

Oznaka „SO@S”

Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11, 100/12, 163/13, 10/15 i 146/15);

Zakon za upravuvawe so otpadot („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 163/13, 51/15, 146/15 i 192/15);

Zakon za upravuvawe i pakuvawe i otpad od pakuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 161/09, 17/11, 47/11, 136/11, 6/12, 39/12 i 163/13);

Zakon za upravuvawe so baterii i akumulatori i otpadni baterii i akumulatori („Sl. Vesnik na RM” br. 140/10, 47/11 i 148/11);

Zakon za elektri~na i elektronska oprema i otpadna elektri~na i

elektronska oprema („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/11 i 6/12);

Zakon za za{tita od bu~avata vo ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15);

Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14 i 164/15). Procesot na usoglasuvawe so zakonodavstvoto na EU i vo sega{no

vreme e vo tek, posebno vo tehni~kite barawa dadeni vo aneksite na EU Direktivite. Listata na relevantni zakoni i relevantni EU Direktivi i me|unarodni dogovori se dadeni vo to~kata 11 od ovoj Izve{taj.

Site obvrski {to proizleguvaat od ovie zakonski i nacionalni strate{ki dokumenti, bea analizirani i zemeni vo predvid pri definirawe na osnovnite celi za za{tita na ìvotnata sredina vo planskiot opfat pri izgotvuvawe na ovoj Izve{taj.

Kako generalni celi utvrdeni po ovie zna~ajni osnovi se slednite: - Obezbeduvawe na preventivni merki na za{tita na vodnite

resursi-podzemnite vodi od mo`nite zagaduva~ki emisii na materii od realizirawe na planskiot opfat;

- Vospostavuvawe na permanenten monitoring na kvalitetot na vodata, po~vata i vozduhot;

- Zbogatuvawe na {umskiot fond preku zasaduvawe na pojas od soodvetni drvni rastenija;

- Vospostavuvawe na permanentna sorabotka vo sledeweto na sostojbite vo oblasta na kvalitetot na vodata, po~vata i drugite mediumi vo ìvotnata sredina od strana na lokalnite i Republi~kite zdravstveni institucii od aspekt na so~uvuvawe na zdravjeto na naselenieto;

- Vklu~uvawe na javnosta vo procesot na monitorirawe na sostojbite i donesuvawe na odluki za mediumite vo ìvotnata sredina;

- Vospostavuvawe na baza na podatoci za sostojbata vo sekoj medium

vo ìvotnata sredina po principot DPSIR (dviè~ka sila-pritisok-sostojba na ìvotnata sredina-vlijanie-odgovor) na lokalno i regionalno nivo. Vo ovoj proces se predlaga pocelosno implementirawe na gore

navedenite celi preku realizirawe sistem na predlog merki za za{tita, odbegnuvawe, namaluvawe, neutralizirawe ili kompenzacija na eventualnite vlijanija od realizacija na predvidenite sodrìni

20

Oznaka „SO@S”

soglasno urbanisti~kiot plan. Za taa cel vo ponatamo{niot tekst na sodrìnata na ovoj dokument se predlagaat:

Tehni~ki merki koi treba da se prevzemat za vreme na sproveduvawe na planot;

Preporaki za podgotvuvawe, donesuvawe i dopolnuvawe na planovite i programite vo ramkite na sproveduvaweto na zakonskite obvrski vo ìvotnata sredina.

1.2 Specifi~ni celi na Strategiskata ocena

Specifi~nite celi na Strategiskata ocena na ìvotnata sredina se definirani soglasno nacionalnata i me|unarodna legislativa i se prikaàni preku statusot na biolo{ka raznovidnost, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra, kulturnoto nasledstvo i predelot:

- Za{tita na ìvotnata sredina so implementacija na planskiot dokument;

- Podobruvawe na ekonomskite uslovi i zgolemuvawe na ìvotniot standard;

- Pravilno upravuvawe so prostorot zaradi odrùvawe na postojanoto nivo na flora;

- Obezbeduvawe na za{titni zeleni pojasi i formirawe na hortikulturni nasadi od aspekt na pojava na bu~ava;

- Podobruvawe na kvalitetot na vozduhot; - Za~uvuvawe na kvalitetot na vodata; - Integralno upravuvawe so otpadot i negova selekcija za

za~uvuvawe na po~vata, a so toa i minimizirawe na otpadot; - Minimizirawe na pojavite od nesre}i i havarii; - Za~uvuvawe na kulturnoto nasledstvo; - Za~uvuvawe na karakteristikite na predelot i ìvotnata sredina.

Vrska so drugi planski dokumenti:

Prostoren plan na RM

Uvaùvawe na realnite faktori na razvoj;

Prevzemawe stimulativni merki od strana na dràvnite i drugi vidovi poddr{ka za programi na lokalnite zaednici i stopanskite akteri;

Vospostavuvawe na pazarni principi i formirawe soodvetna institucionalna ramka vo koja }e moàt da funkcioniraat pazarnite institucii;

Sozdavawe na regionalen diferenciran ambient za stopanisuvawe so pomo{ na soodvetna politika.

Nacionalen ekolo{ki akcionen plan

Da se ovozmoì integrirawe na politikata za za{tita na ìvotna sredina vo ostanatite sektorski politiki;

Da se pottiknat industrijata, davatelite na uslugi i drugite subjekti vo oblasta na ìvotnata sredina kon pogolema odgovornost za za{titata na ìvotnata sredina;

21

Oznaka „SO@S”

Da se dadat nasoki za ekolo{ki odr`liv pristap;

Da se zgolemi stepenot na ispolnuvawe na obvrskite od regionalnite i globalnite dogovori vo oblasta na ìvotnata sredina. Planskiot opfat e usoglasen u{te so:

Planskiot opfat e usoglasen u{te so:

Nacionalna strategija za odr`liv razvoj;

Vtor na cionalen Ekolo{ki Akcionen Plan na RM;

Vtor Nacionalen izve{taj za klimatski promeni;

Nacionalna strategija za aproksimacija na ìvotnata sredina;

Nacionalen plan za upravuvawe so otpad;

Strategija za uprvuvawe so otpad vo RM;

Strategija za upravuvawe so podatoci za ìvotnata sredina, 2005;

Strategija i akcionen plan za implementacija na Arhuskata konvencija, 2005 i dr. Vo podgotovkata na izve{tajot zemeni se predvid celite na

za{tita na ìvotnata sredina odredeni na nacionalno i me|unarodno nivo, a koi se relevantni za planskiot dokument. Generalnite celi za za{tita na ìvotnata sredina zemeni vo predvid pri podgotovkata na urbanisti~kiot plan, odnosno {to se o~ekuva da se postignat so merkite za izbegnuvawe, ublaùvawe i/ili kompenzacija na potencijalnite vlijanija predloèni vo ovoj izve{taj:

Za~uvuvawe, za{tita, obnovuvawe i unapreduvawe na kvalitetot na ìvotnata sredina;

Za{tita na kvalitetot na ambientniot vozduh, izbegnuvawe, spre~uvawe ili namaluvawe na {tetni emisii vo vozduhot;

Dostapnost do dovolni koli~estva kvalitetna voda, za{tita, za~uvuvawe i postojano podobruvawe na raspolo`livite vodni resursi, spre~uvawe ili namaluvawe na {tetni ispu{tawa, odveduvaweto i tretman na komunalnite otpadni vodi od strana na samite subjekti;

Izbegnuvawe i namaluvawe na sozdadeniot otpad, negovo povtorno iskoristuvawe, otstranuvawe na prifatliv na~in;

Ramnomeren prostoren razvoj, racionalno ureduvawe i koristewe na prostorot;

Racionalno koristewe i za{tita na zemjodelskoto zemji{te;

Racionalno i odr`livo koristewe na prirodnite resursi;

Koristewe na obnovlivi izvori na energija;

Za~uvuvawe i za{tita na rastitelniot i ìvotinskiot biodiverzitet;

Izbegnuvawe, spre~uvawe ili namaluvawe na bu~avata. Dràvnata urbanisti~ka planska dokumentacija kako osnovna cel

gi ima zacrtano nasokite na idniot prostoren razvoj, so sozdavawe uslovi za planirawe na organizirani prostori, definirawe na optimalni re{enija za organizirawe na osnovnite funkcii preku analiza na postojnata sostojba i sozdavawe na osnovna koncepcija za planiranite povr{ini so konkretni prostorni, soobra}ajni i infrastrukturni re{enija.

22

Oznaka „SO@S”

So samata inicijativa za izrabotka na Dràvna urbanisti~ka planska dokumentacija se vr{i delumno istraùvawe na prostorot kako i se opredeluvaat aktivnostite i organizacijata na prostorot.

Neophodno e vospostavuvawe na efikasna kontrola na koristeweto i ureduvaweto na zemji{teto i utvrduvawe na normi i standardi za gradba.

So izrabotka na DUPD, treba da se ovozmoàt uslovi za gradba na vakov kompleks, koj }e ovozmoì uslovi za podobruvawe i razvoj na uslu`nite dejnosti, podobruvawe na funkcionalnost, kvalitet na gradba, pro{iruvawe na stopanski, komercijalnite i delovni dejnosti. So toa se sozdavaat uslovi za urbanizacija, razvoj i napredok na naselenite mesta.

Parterno da se uredat za{titni povr{ini so visoko i nisko zelenilo, a priodite da se obrabotat soglasno namenata.

Maksimalno da se po~ituvaat uslovite za za{tita na ìvotnata sredina, pri toa od osobena va`nost e respektiraweto na prirodniot visokovreden prostor.

1.3 Upotrebena Metodologija

Pri podgotovkata na Izve{tajot za strategiska ocena se kreira{e metodologija kompatibilna na karakteristikite na prostorot opfaten so planskiot dokument, planskata zada~a, dostapnite strategii i dokumenti.

Postapno se prevzedoa slednite ~ekori:

– Se napravi prvi~en uvid na sega{nite sostojbi vo ìvotnata sredina vo analiziraniot planski opfat, negovata okolina i po{iroko;

– Se ostvari razgovor so izrabotuva~ot na planskiot dokument i se realizira razgovor za celite na investicionite aktivnosti i sodrìni koi }e bidat opfateni vo prostorot;

– Podetalno se prou~ija sodrìnite {to se predvideni da se lociraat vo planskiot opfat, urbanisti~kiot proekt, namenata i kategorijata na zemji{teto;

– Detalno se razgledaa tehni~kite re{enija predvideni za realizacija na proektnata zada~a;

– Definirani se celite za za{tita na ìvotnata sredina utvrdeni vo strate{kite dokumenti na lokalno, nacionalno i me|unarodno nivo;

– Se napravi uvid na postojnata realizirana urbanisti~ka sostojba na podra~jeto definirano so planskiot opfat (bespravna gradba, soobra}aen pristap i sl.);

– Sogleduvawe na mo`nite negativni vlijanija po ìvotnata sredina od realizacija na sodrìnite predvideni so planot;

– Nadminuvawe na negativnite vlijanija po ìvotnata sredina od realizacija na sodrìnite predvideni so planot;

– Nadminuvawe na eventualnite vlijanija ili nivno ublaùvawe i za taa cel predlagawe na preventivni i korektivni merki;

– Predlagawe na sistem na permanenten monitoring na sostojbite;

23

Oznaka „SO@S”

– Vklu~uvawe i zapoznavawe na site zainteresirani strani vo procesot na izgotvuvawe na dokumentot i utvrduvawe na sostojbite vo ìvotnata sredina so realizacija na planot.

Pri izgotvuvawe na Izve{tajot koristena e stru~na literatura od

ovaa oblast, EU Direktivite, nacionalni strate{ki dokumenti, relevantnata zakonska regulativa, me|unarodni dogovori, prostorni i urbanisti~ki planski dokumenti, katastarski skici i drugi dokumenti relevantni za izrabotka na dokumentot.

1.4 Zakonodavna ramka

Izve{tajot za Strategiska ocena na ìvotnata sredina za DUPD

za Лokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane e izraboten soglasno postojnata zakonska regulativa vo ìvotnata sredina i prirodata vo Republika Makedonija:

24

Oznaka „SO@S”

Zakon za @ivotna sredina Zakon za ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15 i 192/15).

Strategiska ocena na ìvotnata sredina

1. Uredba za kriteriumite vrz osnova na koi se donesuvaat odlukite dali opredeleni planski dokumenti bi moèle da imaat zna~itelno vlijanie vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto

(„Sl. Vesnik na RM” br. 114/07); 2. Uredba za sodrìnata na izve{tajot za strategiska ocena na

ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 3. Uredba za strategiite i programite, vklu~uvaj}i gi i promenite na

tie strategii, planovi i programi, za koi zadolìtelno se sproveduva postapka za ocena na nivnoto vlijanie vrz ìvotnata

sredina i vrz ìvotot i zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07 i 45/11);

4. Uredba za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti, kako i planovi i programi od oblasta na ìvotnata

sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08 i 45/11); 5. Pravilnik za formata, sodrìnata i obrazecot na Odlukata za

sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe na strategiska ocena i na formularite za potrebata od sproveduvawe, odnosno

nesproveduvawe na strategiska ocena („Sl. Vesnik na RM” br. 122/11).

Za{tita na prirodata Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14 i 146/15).

Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11 i 100/12-pre~isten tekst, 10/15 i 146/15).

Upravuvawe so otpadot Zakon za upravuvawe so otpadot („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 147/13, 163/13, 51/15, 146/15 i 192/15).

Za{tita od bu~ava Zakon za za{tita od bu~ava vo ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15).

Indikatori za bu~ava

1. Pravilnik za primena na indikatorite za bu~ava, dopolnitelni indikatori za bu~ava, na~inot na merewe na bu~ava i metodite za

ocenuvawe so indikatorite za bu~ava vo ìvotnata sredina („Sl.

Vesnik na RM” br. 107/08);

25

Oznaka „SO@S”

2. Pravilnik za grani~ni vrednosti na nivoto na bu~ava vo

ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08). Monitoring za bu~ava

1. Pravilnik za lokaciite na mernite stanici i mernite mesta („Sl. Vesnik na RM” br. 120/08);

2. Pravilnik za pobliskite uslovi vo pogled na potrebnata oprema koja treba da ja poseduvaat ovlasteni nau~ni stru~ni organizacii i institucii kako i drugi pravni i fizi~ki lica za vr{ewe na

opredeleni stru~ni raboti za monitoring na bu~ava („Sl. Vesnik

na RM” br. 152/08). Zakon za voda Zakon za vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/2011, 44/12, 23/13, 163/13, 180/14 i 146/15).

Nacionalna strategija za upravuvawe so otpad (2008-2020) Nacionalen plan za upravuvawe so otpad (2009-2015) Zakon za za{tita i spasuvawe Zakon za za{tita i spasuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 36/04, 49/04, 86/08, 124/10, 18/11, 41/14 i 146/15).

Prostorno planirawe Prostoren plan na Republika Makedonija („Sl. Vesnik na RM” br. 39/04).

Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe

Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15 i 193/15).

Pravilnik za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl.

Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15 i 228/15). Pravilnikot za pobliska sodrìna, razmer i na~in na grafi~ka obrabotka na urbanisti~ki planovi („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15).

1.5 Institucionalna ramka

Zakonot za organi na upravata gi definira odgovornostite na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe, kako {to sledi:

Podgotovka na re{enie vo onie slu~ai vo koi ne se soglasuva so odlukata za sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe na SOV@S ili so opredeleniot obem na SOV@S vo odlukata;

Podgotovka na re{enie za soodvetnosta na izve{tajot na SOV@S za planskiot dokument, i;

Vospostavuvawe i aùrirawe na listata na eksperti za SOV@S.

26

Oznaka „SO@S”

Organi na dràvnata uprava/edinicite na lokalna samouprava koi

gi podgotvuvaat-usvojuvaat planskite dokumenti imaat obvrska za:

Podgotovka na izve{tajot za SOV@S;

Objavuvawe na informacii za otpo~nuvaweto na podgotvuvaweto na planskite dokumenti i za u~estvo na javnosta vo procesot na konsultacii;

Objavuvawe na informacii za nacrt planskiot dokument koj se podgotvuva i za predlog izve{tajot za SOV@S;

Podgotovka na izve{tajot od konsultacijata so javnosta vrz osnova na dobienite komentari i mislewa od javnite konsultacii;

Kompletirawe na izve{tajot za SOV@S i na planskite dokumenti so dobieni mislewa i komentari, i

Monitoring na vlijanijata od implementacijata na planskiot dokument i vo slu~aj na negativni efekti i informirawe na M@SPP. Ministerstvoto za nadvore{ni raboti e odgovorno za

sproveduvawe na prekugrani~ni konsultacii za SOV@S vo odnos na dostavuvawe na izvestuvawe do sosednata dràva koja moè da bide zasegnata od podgotovkata na planskiot dokument ili koga Republika Makedonija moè da bide zasegnata od podgotovka na planski dokument vo sosedna dràva.

27

Oznaka „SO@S”

Drugi ministerstva i dràvni institucii so odredeni nadle`nosti na poleto na za{tita na ìvotnata sredina se:

Ministerstvo za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo;

Ministerstvo za transport i vrski;

Republi~ki Zavod za zdravstvena za{tita;

Ministerstvo za zdravstvo;

Uprava za hidrometerolo{ki raboti i

Edinicite na lokalnata samouprava. Postoi i Parlamentarna komisija za ìvotna sredina, koja

sorabotuva so Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe.

1.6 Sodrìna na Izve{tajot za Strategiska ocena na ìvotnata sredina

Sproveduvaweto na Strategiskata ocena na ìvotnata sredina e

interaktiven proces koj treba da se sprovede paralelno so razvojot na planot ili programata. Strategiskata ocena na ìvotnata sredina e proces za da se osigura deka zna~itelen efekt vrz ìvotnata sredina {to proizleguvaat od politiki, planovi i programi se identifikuvaat, ocenuvaat i namaluvaat. Vaèn instrument za da im se pomogne vo postignuvawe na odr`liv razvoj i kreirawe na politikata e Strategiskata ocena na ìvotnata sredina. Posebni beneficii vo Strategiskata ocena vklu~uvaat:

– Poddr{ka na odr`liviot razvoj;

– Da se podobrat dokazite kako dobra osnova za strate{kite odluki;

– Da se konsultiraat site zainteresirani strani vo procesot na izgotvuvawe na dokumentot i utvrduvawe na sostojbite vo ìvotnata sredina so realizacija na planot;

– Da se naso~at na drugi procesi, kako {to se vlijanieto vrz ìvotnata sredina na ocenkite vrz oddelni razvojni proekti.

Strategiskata ocena sledej}i gi odredbite za sodrìnata na ovoj Izve{taj, gi obrabotuva slednite sodrìni:

– Karakteristiki na ìvotnata sredina vo oblastite koi bi bile zna~itelno zasegnati;

– Problemi od oblastite koi se od posebno zna~ewe za ìvotnata sredina, a osobeno od aspekt na za{tita na divite ptici i habitatite;

– Celite na za{tita na ìvotnata sredina, odredeni na nacionalno ili me|unarodno nivo, koi se relevantni za planskiot dokument i na~inot na koj ovie celi i site aspekti na ìvotnata sredina se zemeni vo predvid za vreme na nivnite podgotovki;

– Verojatnite zna~ajni vlijanija vrz ìvotnata sredina vo celina, vklu~itelno i vrz biodiverzitetot, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, florata, faunata, vodata, vozduhot, po~vata, klimatskite faktori, kulturnoto nasledstvo, pejsaòt

28

Oznaka „SO@S”

i materijalnite pridobivki. Ovie vlijanija vklu~uvaat sekundarni, kratkoro~ni, dolgoro~ni, trajni i privremeno pozitivni i negativni efekti;

– Rezime/kratok pregled na pri~inite na alternativite, opis za toa kako e napravena procenkata, vklu~uvaj}i gi site pote{kotii (kako {to se tehni~kite nedostatoci ili

nedostigot na know-how) do koi se do{lo pri sobiraweto na potrebnite informacii;

– Opis na predvidenite merki koi se odnesuvaat na monitoringot vo soglasnost so zakonskite obvrski;

– Ne-tehni~ko rezime na informaciite dadeni vo soglasnost so barawata navedeni vo prethodnite to~ki.

1.7 Rezime

Vrz osnova na sprovedenata Strategiska ocenka na `ivotnata

sredina za DUPD za Лokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane istiot mo`e da se izraboti i kako takov e prifatliv za implementacija.

29

Oznaka „SO@S”

2. Pregled na Planskiot dokument 2.1 Osnovi na Planskiot dokument

Planskata dokumentacija pretstavuva Dràvna urbanisti~ko planska dokumentacija za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane (m.v. Mladenovo ûkar~e) so povr{ina od 4,66 ha, koja se izrabotuva vrz osnova na ~len 47 od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko

planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15 i 193/15), Pravilnikot za

standard ii normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15 i 228/15), Pravilnik za pobliska sodrìna, forma i na~in na obrabotka na Generalen urbanisti~ki plan, Detalen urbanisti~ki plan, Urbanisti~ki plan za selo, Urbanisti~ki plan von naseleno mesto i Regulaciski plan na Generalen urbanisti~ko-planski dokumentacii i Arhitektonsko-urbanisti~ki proekt i sodrìnata,

formata i na~inot na obrabotka na Proektot za infrastruktura („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15) i ~lenot 57 od Zakonot za gradewe („Sl. Vesnik na RM” br. 70/13-pre~isten tekst, 79/13, 137/13, 163/13, 27/14, 28/14, 42/14, 115/14, 149/14, 187/14, 44/15, 129/15, 217/15 i 226/15) i Godi{nata programa za finansirawe na izrabotka na urbanisti~ki planovi, regulaciski planovi na generalni urbanisti~ki planovi, urbanisti~ko planska dokumentacija i urbanisti~ko-proektni dokumentacii za 2015 godina

(„Sl. Vesnik na RM” br. 215/15).

Za dràvna urbanisti~ko planska dokumentacija nema planski period. Planskiot koncept e postaven vrz osnova na naliza na prostorot, analiza na mo`nostite za prostoren razvoj, planskata programa, Odluka

na Vladata na Republika Makedonija („Sl. Vesnik na RM” br. 12/10) za

30

Oznaka „SO@S”

proglasuvawe na Arheo-astronomskiot lokalitet Kokino za kulturno nasledstvo od osobeno zna~ewe so podkategorija isklu~itelno zna~ewe in a 26.01.2010 godina nominiran na Spisokot na svetsko nasledstvo, soglasno Konvencijata za za{titan a svetskoto kulturno nasledstvo i prirodno nasledstvo (Sl. Vesnik na SFRJ br. 56/74). Za Arheo-astronomskiot lokalitet Kokino se utvrduva reìm na za{tita od prv stepen.

2.2 Planski opfat

2.2.1 Geografska i geodetska mestopolo`ba

Prostorot koj go zafa}a Lokalitet Kokino se nao|a vo severo-isto~niot region na Republika Makedonija, severo-isto~no od gradot Kumanovo. Oddale~enosta na lokacijata za Lokalitet Kokino se nao|a na okolu 30 km od gradot Kumanovo. Celiot teren e brdovit, a nadmorskata viso~ina iznesuva 912 m vo delot od pristapot od regionalniot pat R2244 i do 961 m kon spomeni~kata celina Arheo-Astronomski Lokalitet Kokino. Granicata na planskiot opfat se dviì po severozapadnata granica na KP 483 i na KP 484 i ja se~e KP 331 i KP 473, na severo-istok zafa}a del od KP 480/1, del od KP 444, na istok odi po oskata na regionalniot paten pravec R2244 i zafa}a del od KP 656, prodolùva po ju`nata granica na KP 484, isto~nata i ju`nata granica na KP 527, jugo-zapadnata granica po KP 526 i jugo-zapadnata i zapadnata granica na KP 514, za na sever da se spoi so KP 483. Planskiot opfat zafa}a vkupna povr{ina od 4,66 ha i perimetar od 981.26 m

Sintezen plan za DUPD za Лokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro

Nagori~ane

31

Oznaka „SO@S”

2.2.2 Namena na upotreba na zemji{teto

So DUPD za Лokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane predvidena e edna grade`na parcela. Vo nea predvidena e edna namena na zemiji{teto. Namenata na zemji{teto e definirani spored ~len 28 od Pravilnik za standardi i normativi za urbanisti~ko

planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15 i 228/15):

Kultura-klasa na namena V3 (osnovna klasa na namena), zaedno so kompatibilni nameni soglasno istiot Pravilnik:

Verski institucii-klasa na namena V5 (49%) Mali komercijalni i delovni nameni-klasa na namena B1

(49%) Golemi trgovski edinici-klasa na namena B2 (49%) Delovni prostori-klasa na namena B4 (49%) Hotelski kompleksi-klasa na namena B5 (49%) Obrazovanie i nauka-klasa na namena V1 (49%) Dr`avni institucii-klasa na namena V4 (49%) Sport i rekreacija-klasa na namena D3 (49%).

Vo utvrdeniot prostor za gradewe predvidena e povr{ina za gradewe od 22493 m2 i razviena povr{ina po katovi 53983,64 m2, odnosno predvideni se gradbi so spratnost P+2.

Celata povr{ina e nameneta za gradba na objekti od kulturata. Vo prizemniot del mo`ni se kompatibilni nameni, sprema potrebite na Ministerstvoto za kultura.

Vo planskiot opfat procentot na izgradenost e predviden 50%, dodeka koeficientot na iskoristenost e 1,2.

.

32

Oznaka „SO@S”

3. Kratok opis i obrazloènie na planskite re{enija za izgradba na komunalna i soobra}ajna

infrastruktura

So planot se utvrduvaat i planskite re{enija za infrastrukturata. Na ovoj prostor uslovenosta od programskite barawa i postojnata sostojba gi odreduva planskite re{enija za soobra}ajnicite, za fekalnite i atmosferskite infrastrukturni vodovi, kako i za elektri~nata i elektronsko-komunikaciskata infrastrukturna, koi se vo direktna zavisnost od uli~nata mreà, pored koja se vodat. Vodeweto na infrastrukturata da bide vo infrastrukturni koridori.

Infrastrukturata ja definiraat slednite vodovi: - Uli~na mreà; - Vodovodna mreà; - Kanalizaciona mreà; - Elektri~na mreà.

3.1 Soobra}aen plan

Postojniot pristap do lokacijata, a voedno i soobra}ajnoto povrzuvawe so po{irokiot region e preku regionalniot pat R2244 (vrska so [email protected] R. Srbija) na jugoistok i e so slednata struktura:

Stacionarniot soobra}aj-parkirawe na motornite vozila e vo ramki na grade`nata parcela soglasno Pravilnikot za standardi i

normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15 i 228/15). Dozvoleno e podzemno parkirawe na motorni vozila vo ramki na podzemna grade`na linija, odnosno vo ramki na granica na grade`na parcela.

33

Oznaka „SO@S”

3.2 Vodosnabditelna mreà Vo granicite na planskiot opfat se predviduva izgradba na dve vodosnabditelni mreì: za sanitarna voda (za piewe) i za tehni~ka voda (za polevawe na zeleniloto i za odrùvawe na komunalnata higiena). Potrebnite koli~ini na voda moè da se obezbedat so zafa}awe na lokalnite izvori ili od podzemnite vodi-bunari. Pred da se zafatat vodite potrebno e da se izvr{at ispituvawa so koi }e se utvrdi izda{nosta na izvornikot ili kvalitetot na vodata, odnosno dali fizi~ko-hemiskite i bakteriolo{kite karakteristiki na vodata }e odgovaraat za soodvetnata namena. Potrebnite koli~ini na voda (sanitarna i tehni~ka) }e bide definirana so Arhitektonsko-urbanisti~ki proekt so koj }e bide definirana namenata, povr{inite i kapacitetot na gradbite.

3.3 Fekalna i atmosferska kanalizacija

Vo granicite na planskiot opfat se predviduva izgradba na separaciona kanalizaciona mreà - fekalna i atmosferska.

Fekalnite otpadni vodi pred da se ispu{tat vo recipientot }e bidat podloèni na tretman vo lokalna pre~istitelna stanica.

Atmosferskite vodi pred da bidat ispu{teni vo recipientot }e bidat tretirani vo talo`nici i maslofa}a~.

Koli~inite na otpadni vodi (fekalni i atmosferski) }e bidat definirani so Arhitektonsko-urbanisti~ki proekt so koj }e bide definirana namenata, povr{inite i kapacitetot na gradbite.

3.4 Elektroenergetska infrastruktura i PTT instalacija

Za korisnicite od Lokalitetot Kokino potrebno e da obezbedi

sigurno i neprekinato snabduvawe so elektri~na energija so napon koj }e bide vo dozvolenite granici.

Vo ova plansko re{enie za snabduvawe so elektri~na energija na grade`nata parcela predvidena e edna distributivna 10(20)/0,4 kV trafostanica koja e locirana na samata ju`na granica, nad regionalniot pat R2244. Trafostanicata treba da se povrze vo srednonaponskata distributivna 10(20)kV mreà so podzemni elektrovodovi postaveni vo infrastrukturen koridor. Za niskonaponski priklu~ok na korisnicite od lokalitetot, do distributivnata trafostanica predviden e 0,4kV razvoden ormar.

Vo neposredna blizina na grade`nata parcela minuva distributiven 10kV dalnovod kon seloto Arbana{ko. Vo soglasnost so distributerot na elektri~na energija (EVN Makedonija) na ovoj dalnovod moè da se priklu~at i korisnicite od lokalitetot Kokino. Dalnovodot minuva na bezbedno rastojanie od najbliskata i najisturena to~ka od grade`nata parcela na Lokalitet Kokino.

Za za{teda na energijata se planira na krovovite od objektite da se postavat solarni kolektori na koi }e se vr{i zagrevawe na sanitarna

34

Oznaka „SO@S”

i tehni~ka voda. Za zgolemena energetska efikasnost na objektot se prepora~uva primena na sovremeni visokokvalitetni grade`ni i drugi materijali.

Celokupnata izvedba i rekonstrukcija na elektronsko komunikaciskata instalacija treba da se izvr{i po~ituvaj}i gi pozitivnite zakoni i pravilnici.

35

Oznaka „SO@S”

4.Karakteristiki na prostorot i sega{na sostojba so ìvotnata sredina

4.1 Karakteristiki na prostorot

Sedi{te na op{tinata e seloto Staro Nagori~ane koja se nao|a vo

severniot del od Republika Makedonija. Vo slivnoto podra~je na rekata P~iwa. Brojot na ìteli e 4840 i se protega na povr{ina od 433,41 km2. Broj na naseleni mesta e 39 i toa selata: Alguwa, Aqince, Arbana{ko, Bajlovce, Bre{ko, Bukovqane, Vojnik, Vratogurce, Vra~evce, Dejlovce, Dlabo~ica, Dobra~a, Dragomance, Drenok, @egqane, Kanarevo, Karlovce, Koince, Kokino, Mglence, Makre{, Malotino, Mlado Nagori~ane, Nikuqane, Oblavce, Orah, Osi~e, Pelince, Puzajka, Ramno, Ru|ince, Staro Nagori~ane, Stepance, Strezovce, Strnovac, Cveti{nica, Cvilance i êlopek.

Po{iroko, oblasta na Kumanovo od sosednite oblasti od zapadnata i severnata strana e oddelena so delovi na stari i gramadni planini. Na zapad se izdigaat ogranocite na Skopska Crna Gora, koi vo ovoj kraj se poznati i kako Karadag. Na sever se nao\aat padinite na ogoleniot Ruen, a padinite na srednovisokiot Kozjak se spu{taat vo trgovi{kata oblast. Na istok e planinata German i Slavi{kata Kotlina, dodeka od ju`na i jugoisto~na strana so rit~esti tereni i Gradi{ka planina branovidnoto Kumanovsko pole e oddeleno od Skopskata kotlina i Ov~e Pole.

4.1.1 Soobra}ajna povrzanost

Spored Prostorniot plan na Republika Makedonija (2002 - 2020) avtopatskata i magistralna patna mreà relevantna za predmetniot prostor e:

E-871 koj se poklopuva so magistralniot pat M-2: (BG-Deve Bair-Kriva Palanka-E-75) - del od koridorot za paten soobra}aj vo nasoka zapad-istok;

M-2 - (Kumanovo-krstosnica Koware-Rankovce-Kriva Palanka-granica so R. Bugarija-Deve Bair). Vrz osnova na Odlukata za kategorizacija na dràvnite pati{ta

(Sl. Vesnik broj 133/11, 150/11 i 20/12) ovoj magistralen paten pravec se preimenuva so oznakata:

A2 - (Granica so Bugarija - GP Deve Bair - Kriva Palanka - Stracin - Romanovce - Kumanovo - Miladinovce - obikolnica Skopje - Tetovo - Gostivar - Ki~evo - Trebeni{te - Struga - granica so Albanija - GP ]afasan). Vo idnata patna mreà na R. Makedonija, osnovnite patni

koridori }e gi sledat ve}e tradicionalnite pravci vo nasoka sever-jug (koridor 10), odnosno istok-zapad (koridor 8), {to se vkrstosuvaat vo prostorot pome|u gradovite: Skopje, Kumanovo i Veles. Na toj na~in del od magistralnite pati{ta vo Republika Makedonija }e formiraat tri osnovni patni koridori, {to treba da se izgradat so tehni~ki i

36

Oznaka „SO@S”

eksploatacioni karakteristiki kompatibilni so sistemot na evropskite avtopati{ta (TEM):

sever-jug: M-1 (Srbija - Kumanovo - Veles - Gevgelija - Grcija);

istok-zapad: M-2 i M-4 (Bugarija-Kriva Palanka-Kumanovo-Skopje; Tetovo-Struga-Albanija i krak Skopje - Srbija);

istok-zapad: M-5 (Bugarija - Del~evo - Ko~ani - [tip - Veles -Prilep - Bitola - Resen - Ohrid- Trebeni{ta- M4 (krak Bitola -granica so Grcija). Na avtopatskata i magistralnata patna mreà se nadovrzuvaat

regionalnite pati{ta, {to zaedno so lokalnite kategorizirani pati{ta }e ja so~inuvaat patnata mreà na Republika Makedonija. Relevanten regionalen paten pravec za predmetnata lokacija spored Prostorniot plan na Republika Makedonija (2002 - 2020 g.) e:

R-203 - (Vrska so [email protected] R.Srbija) Vrz osnova na Odlukata za kategorizacija na dràvnite pati{ta

(„Sl. Vesnik na RM” br. 133/11, 150/11 i 20/12) ovoj regionalen paten pravec vleguva vo grupata na regionalni pati{ta R2 i se preimenuva so oznakata:

R2244 - (Vrska so [email protected] R.Srbija).

4.1.2 Reqefni uslovi, naklon i ekspozicija na terenot

Prostorot koj go zafa}a ovoj Lokalitet Kokino se nao|a vo severo-isto~niot regiona na Republika Makedonija, severo-isto~no od gradot Kumanovo. Celiot teren e brdovit, a nadmorskata viso~ina iznesuva 912 m vo delot od pristapot od regionalniot pat R2244 i do 961 m kon spomeni~nata celina Arheo-Astronomski Lokalitet Kokino.

4.1.3 Geolo{ki karakteristiki

So ogled na toa deka ne se poznati inènersko-geolo{kite karakteristiki na po~vata na predmetniot prostor, pri izrabotka na Arhitektonsko-urbanisti~kite proekti za sekoja grade`na parcela i poedine~no, potrebno e da se izraboti poseben elaborat za geolo{ki i geotehni~ki karakteristiki na zemji{teto.

4.1.4 Seizmolo{ki karakteristiki na terenot

Lokacijata na Lokalitet Konkino se nao|a vo zona so 8 stepeni po Merkalievata skala na o~ekuvani zemjotresi.

4.1.5 Hidrotehni~ka struktura

So Prostorniot plan na Republika Makedonija na teritorijata na Republikata definirani se 15 vodostopanski podra~ja (VP): VP Polog, Skopje”, Treska, P~iwa, Sreden Vardar, Gorna Bregalnica, Sredna i Dolna Bregalnica, Pelagonija, Sredna i Dolna Crna, Dolen Vardar, Dojran, Strumi~ko Radovi{ko, Ohridsko - Stru{ko, Prespa i Debarsko.

37

Oznaka „SO@S”

Lokalitetot Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane, se nao|a vo vodostopanskoto podra~je P~iwa koe go opfa}a slivot na rekata P~iwa od granicata me|u R. Makedonija i R. Srbija do vlivot vo rekata Vardar.

Za celosno iskoristuvawe na hidropotencijalot na povr{inskite vodoteci vo VP P~iwa izgradeni se akumulaciite Lipkovo i Gla`wa na Lipkovska Reka. Osnovna namena na akumulaciite e navodnuvawe na zemjodelskite povr{ini, vodosnabduvawe na naselenieto, za{tita od golemi vodi i zadrùvawe na nanosi. Za idniot period se predviduva izgradba na akumulaciite Slup~ane na Slup~anska Reka, Vakuf i Dlabo~ica na Kriva Reka i akumulacijata P~iwa na reka P~iwa.

4.1.6 Klimatski i mikroklimatski uslovi na regionot

Ova podra~je e na pogolema nadmorska viso~ina od Skopskata Kotlina i otvoreno e kon sever, {to ovozmoùva nesmetano prodirawe na vozdu{nite masi od pogolemite geografski {iro~ini, koi vo zimskite meseci vlijaat na sniùvawe na temperaturata na vozduhot.

Poradi ovie pri~ini prose~nata godi{na temperatura e poniska

od Skopskata kotlina i iznesuva 11,8ºS, no vo poedini godini se dviì vo

granicite na 10,8 do 13,0ºS. Najtopol mesec e juli so prose~na mese~na temperatura od 22,3ºS, a najstuden e januari so prose~na temperatura od 0,4ºS. Prose~nite godi{ni temperaturni kolebawa iznesuvaat 21,9ºS.

Prose~nata godi{na minimalna temperatura iznesuva 8,0ºS, a

prose~nite mese~ni temperaturi imaat vrednost pod 0ºS, samo vo januari i fevruari.

Esenskiot mraz e so najgolema za~estenost vo oktomvri prose~no 60%, potoa vo noemvri 40%. Proletniot mraz se javuva naj~esto vo april prose~no 64%, a potoa vo mart 36%.

Prose~nata godi{na maksimalna temperatura iznesuva 17,4ºS, po meseci prose~nata maksimalna temperatura e so vrednost povisoka za

20ºS, od maj zaklu~no so septemvri i so mala vrednost povisoka od 25ºS od juni zaklu~no so septemvri. Apsolutno maksimalnata temperatura

iznesuva 40ºS. Prose~no godi{no ima 105 letni i 43 tropski denovi. Kumanovskata kotlina e so pogolemi godi{ni koli~ini na vrneì

od Ov~e Pole i Skopskata Kotlina, a so ne{to pomalku vrneì od Ju`na Srbija. Prose~na godi{na suma na vrneìte iznesuva 549 mm, no vo poedini godini godi{nata suma se menuva od 320 mm do 913 mm. Od prose~niot broj na vrne`livi denovi (100), 74% se denovi so dnevna koli~ina ramna ili pogolema od 1,0 mm, 35% se so dnevna koli~ina ramna ili pogolema od 5,0 mm, 18% so dnevna koli~ina ramna ili pogolema od 10 mm, a samo 5% so dnevna koli~ina ramna ili pogolema od 20 mm.

Prose~no godi{no ima 24 dena so pojava na sneèn pokriva~ koj se javuva od noemvri do april.

Prose~na godi{na relativna vla`nost iznesuva 72%, a so maksimum vo dekemvri i minimum vo avgust so prose~no 60%.

Maglata se javuva od oktomvri do mart, i prose~no se javuvaat 27 dena, a vo poedini godini tie iznesuvaat od 6 do 53 dena.

38

Oznaka „SO@S”

Kumanovskata kotlina e dosta vetrovita. Od vkupniot broj na izmereni slu~ai izrazeni vo promili 694 %0 e so veter od razni pravci, a samo 306%0 e bez veter so ti{ini. So najgolema za~estenost e severniot veter so prose~na godi{na brzina od 3,1 m/sek i maksimalna brzina do 26,4 m/sek. Ponatamu sleduvaat severozapadniot veter so prose~na godi{na brzina od 1,8 m/sek i maksimalna brzina od 19,9 m/sek, ju`niot i jugozapadniot veter so prose~na godi{na brzina od 1,5 m/sek, zapadniot veter e so mala za~estenost so prose~na godi{na brzina od 1,7 m/sek i maksimalna brzina od 12,3 m/sek.

Ruà na vetrovi

4.1.7 Naselenie

Na osnov podatocite od posledniot popis na naselenieto, doma}instvata vo op{tinata ìveat vkupno 4840 ìteli, rasporedeni vo 1697 doma}instva i 3598 stanovi. Vo op{tinata ìveat Makedonci, Srbi, Romi, Albanci i dr.

4.1.8 Prirodno nasledstvo

Od oblasta na za{tita na prirodata (prirodno nasledstvo i biolo{kata i predelskata raznovidnost), urbanisti~kite planovi i proekti treba da se usoglasat so Prostorniot plan na Republikata na toj na~in {to, vrz osnova na reìmot za za{tita, }e se organizira raspored na aktivnosti i izgradba na objekti koi }e se usoglasat so barawata koi gi postavuva odr`livoto koristewe na prirodata i sovremeniot tretman na za{tita.

Posebno vnimanie pri za{titata na prirodata, treba da se obrne na na~inot, vidot i obemot na izgradbata {to se predviduva vo za{titenite prostori za da se odbegnat ili da se nadminat sudirite i koliziite so inkompatibilnite funkcii. Za taa cel e neophodno po~ituvawe na slednite principi: - optimalna za{tita na prostorite so isklu~itelna vrednost;

39

Oznaka „SO@S”

- optimalna za{tita na proizvodnite prirodni potencijali i unapreduvawe na priodnite bogatstva; - za~uvuvawe na dominantnite karakteristiki na postojanata sostojba; - racionalna izgradba na infrastrukturata; - koncentracija i ograni~uvawe na izgradbata; - optimalna izgradba na rekreativnata infrastruktura; - pravilen izbor na soodvetna lokacija.

4.1.9 Kulturno nasledstvo

Vo svoeto mileniumsko postoewe, ~ovekovata civilizacija od

praistorijata do denes, na teritorijata na Republika Makedonija, ostavila zna~ajni tragi od vonredni kulturi, istoriski i umetni~ki vrednosti, koi go potvrduvaat postoeweto, kontinuitetot i indentitetot na makedonskiot narod na ovie prostori.

Prostorniot aspekt na nedvi`noto kulturno nasledstvo e predmet na analiza vo korelacija so dolgoro~nata strategija za ekonomski, op{testven i prostoren razvoj, odnosno strategija za za~uvuvawe i za{tita na toa nasledstvo vo uslovi na pazarno stopanstvo.


srednoto i docnoto bronzeno vreme, odnosno od XX do XVII; XVII do XIV

vek p.n.e. i od XIV do XV vek p.n.e. Arheo-astronomskiot lokalitet Kokino pretstavuva spomeni~ka

Celina i e proglasen za kulturno nasledstvo od osobeno zna~ewe so podkategorija-isklu~itelno zna~ewe i za istata se utvrduva reìm na

za{tita od prv stepen („Sl. Vesnik na RM” br. 12/10).

4.2 Opis na sega{nata sostojba so ìvotnata sredina vo planskiot opfat

Osnoven preduslov za identifikacija na problemite so ìvotnata

sredina i postavuvawe na strate{ki celi za nadminuvawe i unapreduvawe na istite e identifikacijata i ocenata na sega{nata sostojba so mediumi na ìvotnata sredina (vozduh, voda, otpad, po~va, biodiverzitet, bu~ava), kako i so koristeweto na zemji{teto i prirodnite resursi vo op{tinata.

So ogled na toa {to vo planiraniot prostor do sega ne se vr{eni merewa, sledewa i istraùvawa na osnovnite vitalni komponenti vozduhot, vodata, tloto, bu~avata i tvrdiot otpadok, poremetuvawata vo ekosistemot vo celost ne moàt da se otkrijat, a ocenkata za sostojbite proizleguva isklu~ivo od dejstuvaweto na ~ovekot i negovite aktivnosti vo ovoj prostor.

40

Oznaka „SO@S”

Kvalitet na vozduhot Soglasno Direktivite na Evropskata Unija, zagaduvaweto e

neposredno ili posredno vnesuvawe, kako rezultat na ~ovekovite dejstvija, na materii, vibracii, toplina ili bu~ava vo vozduhot, vodata ili vo po~vata, koi {to moàt da bidat {tetni po ~ovekovoto zdravje ili po kvalitetot na ìvotnata sredina, od koi {to moè da proizleze {teta po materijalniot imot ili koi {to gi naru{uvaat ili vlijaat vrz prirodnite ubavini i drugite legitimni na~ini na koristewe na ìvotnata sredina.

Kvalitetot na vozduhot e eden od pova`nite ~initeli na koi treba da se vnimava pri planirawe na prostorot zaradi spre~uvawe na degradacija na istiot so implementacija na planskiot dokument.

Kvalitetot na vozduhot najmnogu go naru{uva aerozagaduvaweto so gasovi, pra{ina i drugi materii vo koli~estva i koncentracii koi {tetno vlijaat vrz zdravjeto na lu|eto, ekosistemot i prirodnite i sozdadenite vrednosti. Zagaduvaweto na vozduhot e rezultat na golema koncentracija na industrija i naselenie vo relativno mal prostor koja postojano generira visoka emisija na pove}e polutanti vo tekot na godinata. Vo poslednite 20-tina godini emisijata na sulfur dioksid, na olovo i na cvrsti ~esti~ki vo vozduhot e zna~itelno zgolemena, {to e rezultat na aktivirawe na soodvetni industriski kapaciteti i na zgolemen avtomobilski soobra}aj, a osobeno na teretni vozila. Na zagaduvaweto na vozduhot mnogu vlijae i topografijata na terenot, visinata na industriskite oxaci i atmosferskite uslovi. Najkriti~no aerozagaduvawe e vo uslovi na otsustvo na horizontalno i vvertikalno struewe na vozduhot, osobeno koga e prosledeno so temperaturni inverzii.

Voda

Kolku vodite vo odreden prostor moè da se smetaat za voden resurs zavisi od mo`nosta za nivno iskoristuvawe, odnosno od mo`nosta za realizirawe na vodostopanski re{enija so koi vodite }e se iskoristat za pokrivawe na potrebite od voda za naselenieto, zemjodelstvoto, industrijata i za{titata na ìviot svet. Vodata kako resurs ja ima mnogu pomalku od prisutnite vodi {to treba da se ima sekoga{ vo predvid pri planiraweto za nejzino iskoristuvawe.

Za podmiruvawe na potrebite na voda najzna~ajni se povr{inskite vodi, bidej}i tie se najrasprostraneti, najbliski se do mestata na ~ovekovata aktivnost, obezbeduvaat ìvot i razvoj na ekosistemot.

Izda{nosta na podzemnite vodi zavisi od klimatskite, morfolo{kite i hidrogeolo{kite karakteristiki na prostorot. Ovie vodi poradi posebniot kvalitet se zna~ajni i moè da bidat korisni za pokrivawe na potrebite od voda.

Lokalitetot Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane, se nao|a vo vodostopanskoto podra~je P~iwa koe go opfa}a slivot na rekata P~iwa od granicata me|u R. Makedonija i R.Srbija do vlivot vo rekata Vardar.

41

Oznaka „SO@S”

Za celosno iskoristuvawe na hidropotencijalot na povr{inskite vodoteci vo VP P~iwa izgradeni se akumulaciite Lipkovo i Gla`wa na Lipkovska Reka. Osnovna namena na akumulaciite e navodnuvawe na zemjodelskite povr{ini, vodosnabduvawe na naselenieto, za{tita od golemi vodi i zadrùvawe na nanosi. Za idniot period se predviduva izgradba na akumulaciite Slup~ane na Slup~anska Reka, Vakuf i Dlabo~ica na Kriva Reka i akumulacijata P~iwa na reka P~iwa.

Obezbeduvaweto na potrebnite koli~ini na voda za lokalitetot, treba da se odviva vo nasoka na:

Sinhronizirana izgradba na vodostopanskite objekti so koi }e se ovozmoì pove}e korisnici da se snabduvaat so kvalitetna voda;

Definirawe na za{titni zoni okolu izvornikot i reìm na za{tita vo zonite;

Spre~uvawe parcijalni re{enija koi }e go ote`nuvaat ili onevozmoùvaat razvojot na novi vodostopanski re{enija; Dokolku pri obezbeduvaweto na potrebnite koli~ini na voda za

lokalitetot se koristat podzemni vodi, nivnoto koristewe da se bazira na izvr{eni hidrogeolo{ki istraùvawa so koi }e se utvrdi nivniot kapacitet i kvalitet.

Eden od osnovnite prioriteti vo za{titata na ìvotnata sredina e za{tita na kvalitetot na podzemnite i povr{inskite vodi. Za da se za{titi kvalitetot na podzemnite i povr{inskite vodi potrebno e striktno da se sproveduva “principot za za{tita na kvalitetot na vodite na samite izvori{ta na zagaduvawe” preku:

Izgradba na separaciski kanalizaciski sistem vo granicite na planskiot opfat;

Otpadnite vodi od planskiot opfat da se ispu{tat vo recipientotot od kako nivniot kvalitet }e bide doveden vo soglasnost so Uredbata za kategorizacija na vodotecite, ezerata, akumulaciite i podzemnite vodi.

Otpad Komunalen otpad pretstavuva sekakov vid na otpad {to se producira od doma}instvata, javnite i ekonomskite ustanovi, pretprijatija i instituciite na edna urbana sredina. Otpadot {to se producira od industrijata, zemjodelieto i rudarstvoto, kako i patogenite ostatoci od izumreni ìvotni ne spa|aat vo ovoj vid na otpad.

Vo minatoto, otpadot {to go sozdaval ~ovekot od zadovoluvaweto na svoite ìvotni potrebi bil vo koli~ini i oblik {to prirodata bila sposobna sama da go razgradi do oblik na izvorna materija, so {to se vospostavila ramnoteà pome|u ~ovekot i negovata okolina. Me|utoa, vo ponovo vreme na intenziven industrisko tehnolo{ki razvoj od edna strana i demografskata eksplozija i pregolema gustina vo naselenost od druga, svedoci sme na superprodukcija na cvrst otpad vo koli~ini i oblik koj prirodata nemoè samostojno da go razgradi so {to se naru{uva ramnoteàta pome|u ~ovekot i negovata ìvotna okolina. Cvrstiot otpad se pove}e gi osvojuva zemjenite povr{ini, ja zagaduva po~vata, vozduhot i povr{inskite i podzemnite vodi.

42

Oznaka „SO@S”

Sobiraweto i transportiraweto na komunalniot otpad se vr{i so specijalni vozila za taa cel. Javnoto komunalno pretprijatie Kozjak vr{i usluga na sobirawe, transportirawe i deponirawe na komunalniot otpad na teritorija na Op{tina Staro Nagori~ane. Deponiraweto na komunalniot otpad i drugi vidovi na neopasen otpad se vr{i vo lokalnata deponija.

Rastitelen i ìvotinski svet (flora i fauna)

Kvalitetot na po~vite pretstavuva osnoven preduslov za ostvaruvawe na odr`liviot razvoj. Sovremenite procesi na urbanizacija i osobeno koristeweto na zemji{teto za stopanski celi najdirektno vlijae vrz intenzitetot na koristewe na zemji{teto i promenata na negoviot kvalitet. Postojat mnogu pri~initeli koi predizvikuvaat o{tetuvawe i zagrozuvawe na zemji{teto: zagadenite otpadni vodi, istaloènite ~estici od vozduhot (te{ki metali i sl.), erozijata, neracionalnoto koristewe na hemiski sredstva vo zemjodelstvoto, soobra}ajnicite, deponiite, urbanite i ruralnite naselbi, dobito~nite farmi so nesoodvetna izgradba na pomo{ni objekti, vikend naselbite, infrastrukturnite sistemi i dr.

Koristeweto na arsko i ve{ta~ko |ubre i pesticidi se odviva bez soodvetna kontrola. Nekoi pesticidi imaat visoka toksi~nost so golem rizik po zdravjeto na ~ovekot i negativni vlijanija vrz rastenijata, ìvotnite i ekosistemot.

Za da se spre~at negativnite posledici od primenata na hemiskite preparati i ve{ta~kite |ubriva vo zemjodelieto, neophodne e da se namalat koli~inite na optimalnoto nivo i ednovremeno nivno supstituirawe so voveduvawe i primena na bio pesticidi i organski |ubriva so koi se obezbeduva produkcija na zdravi i ekolo{ki ~isti proizvodi.

Biopesticidite pretstavuvaat ìvi organizmi, mikroorganizmi ili proizvodi na nivnite ìvotni procesi. Higienskite prednosti od upotreba na biopesticidite se:

otsustvo na negativni efekti vrz florata i faunata,

otsustvo na zagaduvawe na ìvotnata sredina,

otsustvo na rezidui (ostatoci) vo hranlivite produkti,

neregistrirana otpornost kon niv.

Bu~ava

Na nivo na Republika Makedonija mereweto na nivoto na bu~ava se meri od strana na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe i Republi~kiot Zavod za zdravstvena za{tita so svojata mreà na regionalni zavodi.

Bu~avata proizleguva od urbanite aktivnosti i toa: - Soobra}aj; - Proizvodni i delovni procesi; - Bu~ava od enterierno poteklo (stambeni zgradi, trgovsko delovni

centri i sl).

43

Oznaka „SO@S”

4.3. Sega{ni problemi so ìvotnata sredina vo i okolu planskiot opfat

Problemite so generirawe na otpadot se razgleduvaat kako

vlijanie vrz povr{inskite i podzemnite vodi, vlijanie na zagaduvaweto na po~vite i indirektno kako vlijanie vrz kvalitetot na vozduhot i po~vite i indirektno kako vlijanie vrz kvalitetot na vozduhot i sozdavaweto na stakleni~ki gasovi (klimatski promeni).

Najosetlivi elementi na ìvotnata sredina vo predmetniot opfat (Elementi na SO@S)

Vodi Vozduh Otpad Klimatski Naselenie Materijalni

faktori dobra

Vrz osnova na evidentirawe na najosetlivite elementi na

ìvotnata sredina vo planskiot opfat koi se narekuvaat i elementi na Strategiska ocena na ìvotnata sredina (Elementi na SO@S) se vospostavuvaat celi na strategiska ocena na ìvotna sredina (Celi na SO@S) i se definirani mo`ni indikatori za sekoja cel.

Vo procesot na Strategiska ocena na vlijanie na planskiot dokument vrz ìvotnata sredina va`no e da se vidi kako, na koj na~in, so koja ja~ina i intenzitet celite na planskiot dokument vlijaat vrz celite na SO@S so cel da se predvidat merki za spre~uvawe na vlijanijata i da se predloì soodveten plan za monitoring na indikatorite za sekoja cel na SO@S.

Na slednata tabela se prikaàni sega{nite problemi so elementite na ìvotnata sredina:

Elementi na

Strategiskata Problem Relevantno

opften ocena na ìvotna

sredina problem

Vozduh

Naru{en kvalitet na vozduhot od drva kako agens za zatopluvawe, zgolemen soobra}aj h

Neadekvatna zdrastvena za{tita na naselenieto h

Voda Niska javna svest h

Necelosen monitoring za kvalitetot i kvantitetot na povr{inskite, podzemnite i otpadnite vodi h

Otpad Postoewe na divi deponii

h

Po~va

Naru{en kvalitet na po~vata kako rezultat na postoewe na septi~ki jami, odnosno ne tretirawe na otpadnite vodi h

Divi deponii na teritorijata h

Predel

Uzurpacija i degradacija na prostorot, odnosno nekontroliran urban razvoj na naselenite mesta h

Naselenie Niska ekolo{ka svest kaj gra|anite vo op{tinata h

44

Oznaka „SO@S”

Nevrabotenost h

Klimatski faktori Koristewe na ogrevno drvo za zatopluvawe h

Ne koristewe na obnovlivi izvori na energija h

Sega{nite problemi so elementite na `ivotnata sredina

45

Oznaka „SO@S”

5. Sostojba bez implementacija na planskiot dokument

Za zna~eweto na realizacija na DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane treba da se zeme vo predvid i sega{nata sostojba so najosetlivite elementi na ìvotnata sredina na planskiot opfat.

Isto taka, se razgleduva opcijata bez da se sprovede planskata

aktivnost, odnosno rabotite da оstanat vo prvobitnata polo`ba. Vo konkretniov slu~aj, dokolku DUPD za Lokalitet Kokino, KO

Kokino, op{tina Staro Nagori~ane ne se sprovede se o~ekuvaat slednive posledici:

Pojava na nekompatibilni dejnosti;

Nekontrolirana izgradba na bespravni objekti;

Naru{uvawe na kvalitetot na mediumite vo ìvotnata sredina;

Intenzivno zagaduvawe so otpadni materii (cvrst, komunalen i drugi vidovi otpad) i postoewe na divi deponii;

Intenzivno zagaduvawe na podzemnite vodi i po~vata;

Nema uslovi za sozdavawe na povolen ekonomski ambient za odr`liv ekonomski i ekolo{ki razvoj na podra~jeto - regionot;

Namaleni prihodi vo buxetot;

Otsustvo na investicioni vloùvawa;

Naru{eno zdravje na naselenieto;

Zgolemeni socijalni tro{oci;

Namalena mo`nost za vrabotuvawe;

Porast na ekonomskata migracija;

Namalen ìvoten standard. Dokolku ne se realiziraat predvidenite re{enija vo ramki na

planskiot opfat }e se ispu{ti mo`nosta za ekonomski-odr`liv razvoj.

46

Oznaka „SO@S”

6. Alternativi i ~initeli za izbor na alternativa Realizacijata na DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino,

op{tina Staro Nagori~ane e od osobeno zna~ewe za realizirawe namenski sodrìni i funkcionalna operacionalizacija za razvoj na planskiot opfat i op{tinata.

Realizacijata na ovoj Planski dokument e od fundamentalno zna~ewe i pretstavuva osnova za negovo ekonomsko oìvuvawe.

Sekako, osobeno zna~ajno e za izgotvuvawe na strate{ka ocena, {to e i voobi~aena postapka da se izanalizira opcijata od nesproveduvawe na planskoto re{enie so {to sostojbata bi ostanala onakva kakva {to e. Vo takviot slu~aj realno e da se o~ekuva da ne se promeni fakti~kata sostojba, odnosno da prodolàt trendovite na u{te pogolema pasivizacija na analiziraniot planski region.

Vo slu~aj na nerealizirawe na planskite re{enija na analiziranoto podra~je se o~ekuva:

Postojniot socijalno-ekonomski status na naselenieto vo po{irokoto podra~je i ponatamu da stagnira;

Trendot na migracija na naselenieto kon porazvienite urbani centri i ponatamu da prodolì;

Namaluvawe na vrednosta na zemji{teto;

Uzurpacija na prostorot so divogradbi i drugi neplanski i nekompatibilni sodrìni, a so toa i degradacija na predelskata raznovidnost na podra~jeto;

Neplansko i neorganizirano ureduvawe na prostorot so {to negativno }e se odrazi vrz mediumite vo ìvotnata sredina. Realiziraweto na planskite re{enija so izbranata namena vo

prostorot }e ovozmoì iskoristuvawe na povolnata geografska polo`ba na lokacijata, iskoristuvawe na povolnite mikroklimatski uslovi i dobrata postavenost vo odnos na soobra}ajnata povrzanost so okolnite naseleni mesta, zgolemuvawe na atraktivnosta na prostorot preku izgradba na sodrìni koi se vklopuvaat vo predelot.

So realizacija na ovoj plan se ovozmoùva lokacijata da prerasne kako edinstvena prostorna i funkcionalna celina koja }e dade golem doprinos za razvojot na lokalnata i nacionalna ekonomija, istovremeno imaj}i go za cel animiraweto na interesot na razni investitori za realizacija na predloènata programa kako orientacija vo aktuelnite ekonomski tendencii na dràvata.

Aktiviraweto na ovoj prostor }e ovozmoì odr`liv razvoj na pove}e dejnosti, koi }e produciraat ekonomski efekti i vo ostanatite dejnosti neposredno povrzani so izrabotkata i efektuiraweto na urbanisti~ki re{enija i toa: proektiraweto, grade`ni{tvoto, komunalnite dejnosti, trgovijata, soobra}ajot, zanaet~istvoto, javnite funkcii i dr.

Neposredniot efekt koj }e proizleze so realizacijata na predloènata investicija }e se reflektira vrz zgolemeno angaìrawe na raspolo`livata rabotna sila preku novi vrabotuvawa vo dejnostite predvideni so planskite sodrìni, odnosno pozitiven kumulativen

47

Oznaka „SO@S”

efekt vrz socio - ekonomskata komponenta i odr`liva i integrirana za{tita na ìvotnata sredina, {to se odslikuva preku:

Socijalna, ekonomska i prostorna kohezija pome|u urbanite i ruralnite op{tini vo ramki na regionot, so optimalno koristewe na negovite specifi~ni osobenosti;

Realizacija na celite za za{tita na ìvotna sredina relevantni za planskiot dokument, preku primena na merkite za izbegnuvawe, ublaùvawe i/ili kompenzacija na potencijalnite vlijanija predloèni vo ovoj izve{taj;

Za~uvuvawe, za{tita, obnovuvawe i unapreduvawe na kvalitetot na ìvotnata sredina;

Za{tita na kvalitetot na ambientniot vozduh, izbegnuvawe, spre~uvawe ili namaluvawe na {tetni emisii vo vozduhot;

Za{tita, za~uvuvawe i postojano podobruvawe na raspolo`livite vodni resursi preku nivno odr`livo koristewe od strana na samite subjekti;

Izbegnuvawe i namaluvawe na sozdadeniot otpad, negovo selektirawe i povtorno iskoristuvawe i otstranuvawe na prifatliv na~in soglasno zakonskite re{enija;

Ramnomeren i odr`liv prostoren razvoj, racionalno ureduvawe i koristewe na prostorot;

Racionalno i odr`livo koristewe na prirodnite resursi;

Mo`nost za koristewe na obnovlivi izvori na energija;

Za~uvuvawe i za{tita na komponentite na biolo{kata i predelskata raznovidnost i

Izbegnuvawe, spre~uvawe ili namaluvawe na bu~avata.

Treba da se ima vo predvid, deka celite na planskiot dokument za odr`liv ekonomski razvoj, so svoite propratni sodrìni i neophodnata infrastruktura, vo eden del moè da bide vo konflikt so ìvotnata sredina i toa bi bilo izrazeno preku kratkoro~ni negativni vlijanija vo fazata na izgradba (aerozagaduvawe, bu~ava, sozdavawe na otpad). Poradi ova, vo ovoj dokument se predloèni merki za za{tita na mediumite od emisija na otpadni materii, emisija na bu~ava, generirawe na otpad, razli~ni nepogodi i havarii. Isto taka, kako sostaven del na Izve{tajot za Strategiska ocena se prezentirani dopolnitelni merki za spre~uvawe, namaluvawe ili ublaùvawe na negativnite vlijanija vrz ìvotnata sredina od realizacijata na celite na planskiot dokument.

Imaj}i gi predvid konstatiranite sostojbi na terenot, navedeniot planski opfat sozdava povolen ambient za odr`liv ekonomsko - socijalen razvoj. Kako rezultat na realizirawe na planskite sodrìni, soglasno potrebite i senzibilnosta na planskiot opfat, }e zaìvee odr`liviot ekonomski razvoj na op{tinata i regionot, }e se namali ekonomskata migracija na naselenieto i }e se efektuira prostorot vo nasoka na negovo racionalno iskoristuvawe vo funkcija na odr`liv ekonomski i ekolo{ki razvoj.

So realizirawe na planskiot opfat se o~ekuvaat i pozitivni aspekti vo delot na mo`nosta za koristewe na obnovlivi izvori na energija, povolna dispozicija vo odnos na razvojot na soobra}ajnata i

48

Oznaka „SO@S”

komunalnata infrastruktura, {to e vo funkcija na razvojot na ovoj region.

49

Oznaka „SO@S”

7. Pretpostaveni vlijanija vrz mediumite na ìvotnata sredina

Vakvite pojavi koi kako pretpostavka moè da se javat od

implementacijata DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane, moè da se analiziraat od negativen aspekt, kako i od aspekt na perspektivni, odnosno pozitivni vlijanija.

Izve{tajot za strategiska ocena na ìvotnata sredina ne gi analizira poedine~nite razvojni proekti, tuku vlijanijata vrz mediumite na ìvotnata sredina od globalen aspekt. Zna~i, so izve{tajot se pravi samo procenka na mo`nite negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina, dodeka vo podocne`nite fazi, preku Studiite za ocena na vlijanie vrz ìvotnata sredina ili Elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina {to se zakonska obvrska na osnova na ukaànite rizici se pravat detalni analizi i preporaki.

Soglasno Zakonot za ìvotna sredina i Uredbata za opredeluvawe na kriteriumite vrz osnova na koi se utvrduva potrebata za sproveduvawe na postapkata za ocenka na vlijanijata vrz ìvotnata potrebno e da se utvrdi potreba za sproveduvawe na postapka za ocenka na vlijanieto na proektot vrz ìvotnata sredina. Potrebata od ocena na vlijanijata vrz ìvotnata sredina ja donesuva Organot na dràvnata uprava nadleèn za rabotite od oblasta na ìvotnata sredina. Soglasno Zakonot za ìvotna sredina, kako i Zakonot za za{tita na prirodata, pravnite ili fizi~kite lica koi vr{at dejnosti ili aktivnosti koi ne spa|aat vo proektite za koi se sproveduva postapka za ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina se dol`ni da izgotvat Elaborat za za{tita na ìvotnata sredina, so cel da se oceni vlijanieto na dejnostite ili aktivnostite vrz ìvotnata sredina, pred da zapo~nat so sproveduvawe na proektot i istiot da go dostavat do organot nadleèn za odobruvawe na sproveduvaweto na proektot.

Vlijanie vrz demografskiot faktor

Inicijativata na sozdavawe na nestopanski kapaciteti }e ima pozitivno vlijanie na ruralnite naselbi vo neposrednata okolina i }e pretstavuva dviè~ka sila za pobrz i poramnomeren odr`liv razvoj na istite. Toa }e vlijae posredno i na vkupniot odr`liv op{testveno-ekonomski i urban razvoj vo regionot, odnosno po{irokata okolina. Uslovite za planirawe na prostorot za izrabotka na DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane, }e imaat pozitivni impulsi i efekti vrz celoto neposredno opkruùvawe od aspekt na povisoka organizacija, infrastrukturna opremenost i uredenost na prostorot i negovo odr`livo koristewe i se razbira ekonomski efekti manifestirani preku otvarawe na novi rabotni mesta, educirawe na novi kvalitetni stru~ni kadri, neophodni vo procesot na sozdavawe na nova rabotna sila i nejzino vklu~uvawe vo ekonomskiot i op{testven ìvot, kako na lokalno, taka i na regionalno i na nacionalno nivo. Toa e va`no so zemawe vo predvid deka vo op{tinata Staro Nagori~ane na ~ij prostor

50

Oznaka „SO@S”

se nao|a predmetnata lokacija, pretstavuva raspoloìva rabotna sila, {to e zna~aen potencijal za idniot razvoj na ovoj kraj.

Realizacijata na predvidenata sodrìna od planskiot opfat, ne samo {to }e vlijae vrz namaluvawe na ekonomskata migracijata na lokalnoto naselenie, tuku }e pretstavuva i pozitiven stimul za demografskiot razvoj, kako i zgolemuvawe na natalitetot na dolgoro~na osnova. Investicionite vloùvawa za realizacija na ovaa planska sodrìna }e zna~at zgolemuvawe na ìvotniot standard i kvalitetot na ìveeweto, kako i privlekuvawe na novi investicii od strana na biznis sektorot, odnosno na sozdavawe na povolen i odr`liv ekonomski ambient.

Investicionite vloùvawa za realizacija na predvidenite planski sodrìni }e zna~at zgolemuvawe na ìvotniot standard i kvalitetot na ìvot vo neposrednata okolina.

Vlijanie vrz ~ovekovoto zdravje

Zaradi namenata na objektite ne se o~ekuva istite da predizvikaat negativni vlijanija vrz zdravjeto na lokalnoto naselenie. Vo odnos na vlijanieto vrz ~ovekovoto zdravje ne se o~ekuvaat vlijanija imaj}i ja, pred se vo predvid namenata.

So implementacijata na planot moè da se predizvikaaat eventualno odredeni vlijanija vrz zdravjeto na lu|eto od aspekt na:

Nepravilno upravuvawe so ìvotnata sredina;

Nepravilno postapuvawe so otpadot od ras~istuvaweto na terenot vo podgotvitelnite aktivnosti. Poradi transportot na gradeèn materijal, rabotnata sila, kako i

bu~avata predizvikana od zgolemeniot soobra}aj koja moè da se poka~i, no samo vo periodot na grade`nata faza emisijata na pra{ina i izduvni gasovi od motornite vozila i mehanizacijata }e se poka~at poradi izveduvawe na grade`ni aktivnosti.

Podetalna analiza od eventualnite vlijanija vrz ~ovekovoto zdravje }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina od razli~ni aspekti na mediumite na ìvotnata sredina {to e i zakonska obvrska.

Vlijanie vrz socio-ekonomskata sostojba

Implementacijata na DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane }e ima pozitivno vlijanie vrz socio-ekonomskiot razvoj na op{tinata, otvarawe na novi rabotni mesta, zgolemuvawe na stapkata na ekonomski rast, stimulirawe na razvojot na ostanatite dejnosti, proektiraweto, komunalnite dejnosti, grade`ni{tvoto, trgovijata i sl., zgolemuvawe na prihodite na lokalnata samouprava, podobruvawe na komunalnata infrastruktura i uredenost na prostorot, zgolemeno iskoristuvawe na obnovlivite izvori na energija.

51

Oznaka „SO@S”

Vlijanie vrz kvalitetot na ambientniot vozduh

So DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane ne se o~ekuvaat osobeni vlijanija vrz ambientniot vozduh.

Spored klasata na namena vo planot, ne se o~ekuva da se naru{i kvalitetot na vozduhot.

Eventualnite vlijanija od ovoj vid }e bidat detalno analizirani pri izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina od site aspekti na ìvotnata sredina, kako bi se ostvarile povolni uslovi za ~ist vozduh, {to e i zakonska obvrska, koja treba da se realizira vo fazata na dobivawe na odobrenieto za gradba.

Vlijanie vrz klimatski promeni

So ogled na lokacijata na koja se predviduva realizacijata na ovaa planska sodrìna ne se o~ekuva deka }e ima naru{uvawe na kvalitetot na vozduhot vo po{irokiot region ili klimatski promeni.

Vlijanie predizvikano od zgolemena bu~ava

Vo faza na implementacija na planiranite aktivnosti za infrastrukturno opremuvawe na planskiot opfat i izgradba na infrastrukturnata mreà treba da se o~ekuva zgolemena bu~ava.

Na opfatot vo ovaa faza ne se predvideni sodrìni koi bi moèle da bidat izvori na {tetna bu~ava.

Dokolku pri implementacija na planskiot opfat se primenat

merkite definirani soglasno Сtrategiskata ocena na vlijanijata vrz ìvotnata sredina od sekoja posebna aktivnost }e se namalat o~ekuvanite efekti od zgolemena bu~ava i }e se svedat na dozvolenite nivoa, vo soglasnost so Zakonot za bu~ava.

Vlijanie od vibracii

Vo planskata zada~a za realizacijata na planskiot opfat ne se predvideni dejnosti koj }e produciraat postojani izvori na vibracii, osven vo periodot na izgradba na objektite i infrastrukturata.

Vlijanie vrz kvalitetot na vodite

Identifikuvani izvori na emisii na otpadni vodi vo opfatot se sanitarnite vodi. Ako nepravilno se upravuva so istite moè negativno da vlijaat vrz povr{inskite i podzemnite vodi i da go zagrozat kvalitetot na okolnoto zemji{te.

Od analizata na postojnata sostojba konstatirano e deka vo ramkite na planskiot opfat se planira da se zadovolat potrebite od sopstveni resursi. Potrebnite koli~ini na voda moè da se obezbedat so zafa}awe na lokalnite izvori ili od podzemnite vodi-bunari. Pred da se zafatat vodite potrebno e da se izvr{at ispituvawa so koi }e se utvrdi

52

Oznaka „SO@S”

izda{nosta na izvornikot ili kvalitetot na vodata, odnosno dali fizi~ko-hemiskite i bakteriolo{kite karakteristiki na vodata }e odgovaraat za soodvetnata namena. Fekalnite otpadni vodi pred da se ispu{tat vo recipientot }e bidat podloèni na tretman vo lokalna pre~istitelna stanica.


Podetalna analiza od eventualnite vlijanija vrz kvalitetot na povr{inskite i podzemnite vodi }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina {to se zakonska obvrska.

Vlijanie vrz po~vata

Eventualnite vlijanija vrz po~vata moè da proizlezat od nesoodvetna implementacija na proektot, generiraniot otpad, izduvnite gasovi od prevoznite sredstva i sl.

Zna~ajni vlijanija vrz po~vata ne se o~ekuvaat, bidej}i vo Planot se predvideni merki i re{enija za komunalnata infrastrukturna mreà, upravuvawe so otpadnite vodi i otpadot koj }e se generira vo kompleksot. Vlijanija vrz po~vata isto taka, se o~ekuvaat pri aktivnostite okolu ras~istuvawe na terenot so vegetacija. Komunalen otpad moè da se pojavi dokolku rabotnicite koi }e rabotat ne go otstranat.

Eventualni vlijanija vrz po~vata moè da se o~ekuvaat vo slu~aj na nesoodvetno upravuvawe i rakuvawe so otpadnite masla i otpadnite vodi. Vo planskata dokumentacija se predvideni aktivnosti za pravilno upravuvawe so otpadnite vodi.

Podetalna analiza od eventualnite vlijanija vrz kvalitetot na po~vata }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za Ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina {to se zakonska obvrska.

Vlijanie vrz predelot

Implementacijata na DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane ne se o~ekuvaat negativni vlijanija vrz predelot.

Vlijanie vrz kulturnoto nasledstvo


53

Oznaka „SO@S”


Arheo-astronomskiot lokalitet Kokino pretstavuva spomeni~ka Celina i e proglasen za kulturno nasledstvo od osobeno zna~ewe so podkategorija-isklu~itelno zna~ewe i za istata se utvrduva reìm na za{tita od prv stepen („Sl. Vesnik na RM” br. 12/10).

So Proglasuvaweto na spomeni~kata celina Arheo-astronomski lokalitet Kokino, za kulturno nasledstvo od osobeno zna~ewe se ovozmoùva:

Trajno za~uvuvawe na avtenti~nosta, edinstvenosta, retkosta, raznovidnosta, vlijatelnosta i drugi svojstva, sodrìni i funkcii;

Sozdavawe na povolni uslovi za opstanok i zadrùvawe na integritetot na site podatoci {to gi nosi vo sebe kako svedo{tvo;

[irewe na soznanija za negovite vrednosti, zna~ewe i uloga vo kulturnata identifikacija;

Osposobuvawe da sluì za zadovoluvawe na kulturnite, nau~nite, edukativnite, estetskite, ekonomskite, turisti~kite i drugite potrebi na gra|anite, kako i

Spre~uvawe na dejstvija, pojavi i vlijanija so koi se vr{i ili moè da nastane o{tetuvawe ili degradirawe.

Vlijanie vrz biodiverzitetot (flora i fauna)

Implementacijata na planot ne moè da se predizvika odredeni

vlijanija vrz florata i faunata bidej}i dosega ne se identifikuvalo postoewe na posebni primeroci.

Pocelosna analiza od site aspekti na eventualnite vlijanija vrz biodiverzitetot }e bidat predmet na posebni studii ili elaborati soglasno Zakonot.

Vlijanija vrz materijalnite dobra

Implementacijata na DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane }e ja zgolemi ekonomskata vrednost na zemji{teto vo planskiot opfat i po{iroko.

Vlijanija po odnos na generirawe na otpad

Pri realizacija na DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane, za o~ekuvawe e genererirawe na komunalen otpad. So planskiot dokument treba da se predvidi otpadot pri gradbata da se sobira i prevzema od strana na javnoto komunalno pretprijatie ili od drug licenciran praven subjekt. Dokolku otpadot uredno se selektira i sobira vo kontejneri, a posle toa i organzirano se transportira na deponija se o~ekuva vlijanijata od generiraweto na otpad da bidat svedeni na minimum. Se prepora~uva ispituvawe na mo`nosta za iskoristuvawe na otpadot kako sekundarna surovina ili negovo

54

Oznaka „SO@S”

odloùvawe do kapaciteti kade }e moè da se iskoristuva negoviot energetski potencijal.

Se prepora~uva site ovie aktivnosti da bidat opfateni so izrabotkata na studiite ili elaboratite soglasno zakonot.

Vlijanija od nesre}i i havarii

Za namaluvaweto na seizmi~kiot rizik predvideni se soodvetni merki na grade`na intervencija na nosivata konstrukcija, zaradi doveduvawe na otpornost protiv najsilnite zemjotresi, odnosno zadolìtelna primena na normativno - pravna regulativa, so koja se uredeni postapkite, uslovite i barawata za postignuvawe tehni~ki konzistenten i ekonomski odr`liv stepen na seizmi~ka za{tita.

Bidej}i ne postoi seizmi~ka mikroreonizacija za ovoj prostor merodavna e kartata na makroseizmi~ka reonizacija so {to prirodno nestabilnite i seizmi~kite nepovolni tereni, a toa se mestata kade se smenuvaat geolo{kite formacii, treba da se isklu~uvaat od grade`nite zafati, a za pogolemite investicioni objekti potrebno e izvr{uvawe na detalni inìwersko-geolo{ki i seizmolo{ki istraùvawa na terenot.

Od ostanatite prirodni katastrofi se i meterolo{ki pojavi so karakteristiki na elementarni nepogodi koi se manifestiraat so pojava na vetrovi i magli.

Planiraweto i izrabotkata na tehni~kata dokumentacija treba da e vo soglasnost so Zakonot za za{tita na poàr.

Detalnata analiza na ovie vlijanija }e bide so Studiite ili Elaboratite soglasno Zakonot i se obvrska da se izgotvat vo podocne`nite fazi na realizacija na investicijata.

55

Oznaka „SO@S”

8. Merki za za{tita, namaluvawe i neutralizirawe na zna~ajnite vlijanija vrz ìvotnata sredina od

implementacija na planskiot dokument

Za{titata i unapreduvaweto na ìvotnata sredina e temelna

vrednost na Ustavot na Republika Makedonija (~len 8) i e regulirana so Zakonot za ìvotna sredina, kako i ostanatite zakoni i podzakonski akti koi se navedeni vo ovoj Izve{taj. Ovoj Izve{taj, koj se bazira na relevantnite podatoci od Prostorniot plan na Republika Makedonija, Nacionalniot Ekolo{ki Akcionen Plan, sektorski studii za odredeni oblasti, kako i podatoci utvrdeni na samiot lokalitet, predviduva i merki za za{tita na ìvotnata sredina od vlijanijata koi se o~ekuvaat so

implementacijata na planskata dokumentacija, a koi e potrebno da se ispo~ituvaat vo tekot na podgotovkata na planskata dokumentacija.

Za realizacija na sistemot za za{tita na ìvotnata sredina potrebno e da se po~ituva:

- Selektirano i organizirano deponirawe na otpadot vo deponija; - Za~uvuvawe na ambientalnite i estetskite potencijali na

prostorot; - Izvedba na sovremena infrastruktura; - Soodveten tretman na otpadnite vodi; - Zagaduva~ot e dolèn da gi nadomesti tro{ocite za otstranuvawe

na opasnosta od zagaduvawe na ìvotnata sredina, da gi podnese tro{ocite za sanacija, kako i da ja stavi vo funkcija ìvotnata sredina vo sostojba kako pred o{tetuvaweto;

- Sproveduvawe na postojnite zakoni i propisi so koi se za{tituva prostorot, resursite i nacionalnoto bogatstvo;

- Pomo{nite i prate~ki grade`ni objekti (magacinski objekti za materijali, alati i gorivo i drugi pomo{ni objekti) koi }e se

koristat вo fazata na izgradba, treba da bidat locirani na pogolemi rastojanija;

- Dosledno sproveduvawe na planot. So pre~istitelnata stanica }e se vr{i pro~istuvawe na otpadnite

vodi pred nivno ispu{tawe vo recipientot so {to }e se za{titi ìvotnata sredina od ekolo{ki aspekt. Podetalna analiza od vlijanijata vrz ìvotnata sredina od postavuvaweto na pre~istitelnata stanica }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi ~ija mestopolo`ba i kapacitet }e se definira so Arhitektonsko-urbanisti~ki proekt preku izrabotkata na studiite za Ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina {to se zakonska obvrska.

Bidej}i vodosnabduvaweto so voda }e se vr{i od podzemen bunar, pred izvedbata na bunarot potrebno e da se napravat hidrogeolo{ki istra`ni i probno eksploatacioni raboti so koi }e se utvrdi izda{nosta i kapacitetot na bunarot. Isto taka, da se napravat i ispituvawa so koi }e se utvrdi i kvalitetot na vodata, odnosno dali fizi~ko-hemiskite i bakteriolo{ki karakteristiki na vodata }e odgovaraat za soodvetnata namena.

Vo zonata na bunarot (bunarite) se zabranuva servisirawe na motorni vozila, pasewe na stoka, zakopuvawe na umreni ìvotni,

56

Oznaka „SO@S”

skladirawe na otpad, ispu{tawe na materii koi po svojot sostav se opasni i {tetni, upotreba na agrohemiski sredstva, izgradba na septi~ki jami, kopawe na kanali, izveduvawe na zemjeni raboti i sl. Pri lociraweto na bunarite da se po~ituva Zakonot za vodi za odreduvawe na za{titnite zoni na bunarite.

Dinamikata na koristeweto na podzemnite vodi mora da bide usoglasena za dolgoro~na eksploatacija. Ne se dozvoluva prekumerna eksploatacija na podzemnite vodi poradi koe bi do{lo do poremetuvawe na nivniot reìm.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz demografskiot faktor

Implementacijata na planskiot dokument pozitivno }e vlijae na demografskiot razvoj i zatoa ne se prepora~uvaat merki za za{tita.

Realizacija na planskata dokumentacija }e vlijae vo nasoka na namaluvawe na ekonomskata migracija na lokalnoto naselenie i }e pretstavuva pozitiven stimul za demografskiot razvoj kako i zgolemuvawe na natalitetot na dolgoro~na osnova. Investicionite vloùvawa za realizacija na ovaa planska sodrìna }e zna~at zgolemuvawe na ìvotniot standard i kvalitetot na ìveeweto, kako i privlekuvawe na novi investicii od strana na biznis sektorot.

Spored toa, moè da se kaè, deka implementacijata na DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane }e ima pozitivni dolgoro~ni vlijanija vrz razvojot na demografskite karakteristiki na op{tinata i po{iroko. - Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz ~ovekovoto zdravje

Integralnata realizacija na predloènite merki vo site fazi na investicioniot ciklus e vo nasoka na namaluvawe na mo`nite negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina koi moè na direkten ili indirekten na~in da se reflektiraat vrz zdravjeto na lu|eto. Cvrstiot otpad {to bi se javil vo ramkite na planiraniot opfat e potencijalna opasnost. Zatoa se predlaga (integrirano upravuvawe), organizirano sobirawe i transportirawe do mestoto nameneto za otpad. Kanalizacionata otpadna voda potrebno e soodvetno da se postapuva soglasno planskata dokumentacija. Doslednoto sproveduvawe na planskite re{enija, }e dovede do direktna za{tita na ~ovekovoto zdravje. Primenata na site merki }e ovozmoì eliminirawe na eventualnite negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina koi moè da se reflektiraat na direkten ili indirekten na~in vrz zdravjeto na ~ovekot.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz ambientniot vozduh

Pri proektirawe i realizacija na planot potrebno e da se primenat sovremeni tehnologii koi go za{tituvaat vozduhot od zagaduvawe. Objektite od aspekt na ekolo{ka za{tita ne smeat da ja naru{at postojnata ekolo{ka ramnoteà i istite e potrebno da bidat izvedeni soglasno site standardi i normativi od vakov vid.

57

Oznaka „SO@S”

Za namaluvawe na vlijanijata vrz kvalitetot na ambientniot vozduh od implementacijata na DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane se predlagaat slednite merki:

Pri planiraweto prioritet da se dava na najdobro dostapnite tehniki i instalacii;

Koristewe na obnovlivi izvori na energija;

Se predlaga merkite za za{tita na ambientalniot vozduh da se vgradat vo Operativen plan, koj }e bide podgotven od ekspert od ovaa oblast i voveduvawe na strog i permanenten monitoring na sproveduvawe na planot kako i vo delot na hortikulturnoto ureduvawe.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz klimatskite promeni

So ogled na lokacijata na koja se predviduva realizacijata na ovaa planska sodr`ina ne se o~ekuva deka }e ima naru{uvawe na kvalitetot na vozduhot na mikro plan i po{irokiot region ili klimatski promeni. Zatoa ne se prepora~uvaat merki.

- Merki za namaluvawe na bu~ava

Pri planiraweto potrebno e da se predviduvaat tehnologii i tehniki koi }e doprinesuvaat za redukcija na zagaduvaweto so bu~ava i doveduvawe na istoto vo zakonski dozvolenite parametri.

Pra{aweto za namaluvawe na problemite so bu~avata treba da se re{ava so obezbeduvawe na za{titni zeleni pojasi i formirawe na hortikulturni nasadi vo opfatot.

Dokolku vo vremeto na implementacija na planot se uvidi potreba od voveduvawe na dopolnitelni merki na za{tita od bu~ava, istite }e se sprovedat. - Merki za za{tita od vibracii

Implementacijata na planskata dokumentacija nema da predizvika zna~itelni vibracii poradi {to vo ovaa faza nema da se vovedat nekoi posebni merki za za{tita od vibracii. - Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz kvalitetot na vodite

Identifikuvani izvori na emisii na otpadni vodi vo opfatot }e bidat sanitarnite vodi. Ako nepravilno se upravuva so istite mo`e negativno da vlijaat vrz povr{inskite i podzemnite vodi i da go zagrozat kvalitetot na okolnoto zemji{te i zdravjeto na lu|eto.

Za da se spre~i nepravilnoto upravuvawe so otpadnite vodi i da predizvikaat zagaduvawe na povr{inskite i podzemnite vodi se prepora~uvaat slednive merki:

Kanalizacioniot sistem prepora~livo e da bide re{en po separaciski sistem, odnosno da bide odvoeno odveduvaweto na fekalnite i atmosferskite vodi;

58

Oznaka „SO@S”

Soodveten tretman na sanitarnite vodi; naso~uvawe kon predvidenata septi~ka jama i nejzino redovno servisirawe od strana na JKP;

Soodvetno upravuvawe so otpadot;

Neutralizirawe na {tetnite otpadni materii. Za namaluvawe na eventualnite vlijanija vrz ìvotnata sredina se

prepora~uva: - Integralno upravuvawe so komunalniot otpad i negova selekcija, i - Zapazuvawe na celite na ìvotnata sredina i po~ituvawe na

postavenite standardi.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz po~vata

Za namaluvawe na vlijanijata vrz po~vata se predlagaat slednite elementi:

Soodvetno postapuvawe so sanitarnite vodi;

Integralno upravuvawe so komunalniot otpad i negova selekcija;

Postavuvawe kontejneri sprema vidot na otpadot na soodvetni betonski povr{ini;

Selektirano i organizirano deponirawe na komunalniot otpad so kontroliran transporten sistem vo deponija;

So planovite za hortikultura da se utvrdat isklu~ivo dekorativni nasadi za da ne se o~ekuva zna~ajno zagaduvawe na po~vata.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz florata i faunata

Zagrozuvaweto i namaluvaweto na biodiverzitetot e globalen proces koj vo poslednite 100 godini dobiva zagriùva~ki razmeri. Pri~inite za vakviot trend se mnogubrojni, neposredno usloveni i naj~esto te{ko moè da se eliminiraat. Razli~nite dejnosti na ~ovekot vo smisol na menuvawe na prirodata, dovedoa do silni i vo mnogu slu~ai irevizibilni procesi koi neposredno se odrazuvaat vrz promenata ili celosno uni{tuvawe na poodelni ekosistemi, a so toa i do nepovratno is~eznuvawe na golem broj organski vidovi i namaluvawe na nivnite populacii do kriti~na granica. Negativniot efekt se reflektira i vo direktnoto naru{uvawe na prirodnite ekosistemi i nivnata potpolna destrukcija, pri {to istite se preveduvaat vo urbani ekosistemi i stani{ta.

Dokolku se utvrdi deka urbanizacijata na predmetnata lokacija bi predizvikala naru{uvawe na biolo{kata i predelskata raznovidnost na evidentiraniot prostor, potrebno e da se po~ituvaat odredbite propi{ani vo Zakonot za za{tita na prirodata i podzakonskite akti doneseni vrz osnova na ovoj zakon.

Soglasno Studijata za za{tita na prirodnoto nasledstvo, izrabotena za potrebite na Prostorniot plan na Republika Makedonija

(„Sl. Vesnik na RM” br. 39/04) na prostorot predloèn za izrabotka na Dràvna urbanisti~ka planska dokumentacija za lokalitet Kokino, KO Kokino, Op{tina Staro Nagori~ane, nema registrirano nitu evidentirano prirodno nasledstvo. Dokolku pri izrabotkata na planot

59

Oznaka „SO@S”

ili pri ureduvawe na prostorot se dojde do odredeni novi soznanija za prirodnoto nasledstvo koi moàt da bidat zagrozeni so urbanizacijata na ovoj prostor, potrebno e da se prevzemat slednite merki na za{tita na prirodnoto nasledstvo:

- Utvrduvawe na granicite i ozna~uvawe na objektite proglaseni i predloèni kako prirodno nasledstvo;

- Zabrana za vr{ewe na kakvi bilo stopanski aktivnosti koi ne se vo soglasnost so celite i merkite za za{tita utvrdeni so pravniot akt za proglasuvawe na prirodno dobro ili Prostorniot plan za podra~je so specijalna namena;

- Magistralnata i ostanatata infrastruktura (nadzemna i podzemna) da se vodi nadvor od objektite so prirodni vrednosti, a pri pomali zafati potrebno e nejzino estetsko vklopuvawe vo prirodniot pejsa`;

- Vospostavuvawe na monitoring, permanentna kontrola i nadzor na objektite so prirodni vrednosti i prevzemawe na stru~ni i upravni postapki za sanirawe na negativnite pojavi;

- Vospostavuvawe na stru~na sorabotka so soodvetnite institucii vo okruùvaweto;

- Po~ituvawe na na~elata za za{tita na prirodata soglasno Zakon za za{tita na prirodata.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz predelot

Predvidenite aktivnosti vo planskata dokumentacija }e bidat vo nasoka na za~uvuvawe i podobruvawe na estetskite potencijali na predelot. Zatoa ne se predvideni nikakvi merki. - Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz materijalnite dobra

Implementacijata na planskiot dokument ima pozitivno vlijanie vrz materijalnite dobra i zatoa ne se prepora~uvaat merki za vlijanijata. - Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz kulturnoto nasledstvo

Soglasno Zakonot za za{tita na kulturnoto nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15 i 192/15) se ureduvaat vidovite, kategoriite, identifikacijata, na~inot na stavawe pod za{tita i drugite instrumenti za za{tita i koristeweto na kulturnoto nasledstvo, pravata i dol`nostite na imatelite i ograni~uvawata na pravata na sopstvenost na kulturnoto nasledstvo vo javen interes.

Pri izrabotka na planska dokumentacija od ponisko nivo, da se utvrdi to~nata pozicija na utvrdeniot lokalitet so kulturno nasledstvo i vo taa smisla da se primenat planski merki za za{tita na nedvi`noto nasledstvo:

zadolìtelen tretman na nedvi`noto kulturno nasledstvo vo procesot na izrabotkata na prostornite i urbanisti~kite planovi od ponisko nivo zaradi obezbeduvawe na planski uslovi za nivna za{tita, ostvaruvawe na nivnata kulturna funkcija, prostorna

60

Oznaka „SO@S”

integracija i aktivno koristewe na spomenicite na kulturata za soodvetna namena, vo turisti~koto stopanstvo, vo maloto stopanstvo i uslugite, kako i vo vkupniot razvoj na dràvata;

planirawe na rekonstrukcija, revitalizacija i konzervacija na najzna~ajnite spomeni~ki celini i objekti i organizacija i ureduvawe na kontaktniot, okolniot spomeni~en prostor zaradi za~uvuvawe na nivnata kulturno - istoriska dimenzija i nivna soodvetna prezentacija;

izmena i dopolnuvawe na prostornite i urbanisti~kite planovi zaradi usoglasuvawe od aspekt na za{titata na nedvi`noto kulturno nasledstvo.

Soglasno Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14 i 44/15) kulturnoto nedvi`no nasledstvo vo prostornite i urbanisti~ki planovi treba da se tretira na na~in koj }e obezbedi negovo uspe{no vklopuvawe vo prostornoto i organizaciono tkivo na gradovite i naselenite mesta ili po{irokite podra~ja i potencirawe na negovite grade`ni, oblikovni i estetski vrednosti.

Pri izrabotkata na planskata dokumentacija od ponisko nivo da se vnimava na granicite na lokalitetot koi se utvrdeni vo Sl. Vesnik na RM br. 12/10, ~len 3, dodeka osobeno vnimanie pri izveduvawe na zemjeni raboti da se posveti na kontaktnite zoni regulirani so istiot zakon ~len 5:

za~uvuvawe na izvornata sostojba na spomeni~kata celina;

za~uvuvawe na postojnata konfiguracija na terenot, na pristapnite pateki i drugi karakteristi~ni sodrìni;

prevzemawe na preventivni merki za za{tita, sanacija i obezbeduvawe na dobroto;

redovno odrùvawe i prevzemawe na merki protiv destruktivno dejstvo na vegetacijata;

redovno prevzemawe na preventivni intervencii na za{tita;

izrabotka na planovi i programi za neposredna za{tita;

izrabotka na plan za ureduvawe na prostorot vo funkcija na posetitelot (pristapni pateki, ogradeni povr{ini i sl);

izgotvuvawe na plan za bezbednosna za{tita;

vra}awe vo porane{na sostojba dokolku nastane {teta na spomeni~kata celina;

zabrana za site vidovi istraùvawa koi se vr{at po pat na destruktivni metodi;

zabrana za site vidovi nelegalni istraùvawa i prisvojuvawa na dvi`ni arheolo{ki naodi;

zabrana za o{tetuvawe i uni{tuvawe na dobroto;

zabrana na sozdavawe na deponii za bilo koj smet;

zabrana za postavuvawe na instalacii ili bilo kakvi natpisi, osven oficijalnite oznaki predvideni so propisite za za{tita na kulturno nasledstvo;

zabrana za izgradba na bilo kakvi objekti i izveduvawe na drugi zemjeni raboti;

61

Oznaka „SO@S”

zabrana za postavuvawe na reklamni panoa, antenski i drugi instalacii i kakvi bilo natpisi so isklu~ok na me|unarodfni znaci i oficijalnite oznaki predvideni so propisite za za{tita na kulturnoto nasledstvo. Vo kontaktnite zoni se utvrduva kombiniran reìm na za{tita od

vtor i tret stepen, so slednite merki na za{tita:

za~uvuvawe na postojnata sostojba na kontaktnite zoni;

za~uvuvawe na postojnata konfiguracija na terenot, pristapnite pateki i drugi karakteristi~ni sodrìni;

arheolo{ko doistraùvawe i dokumentirawe na dosega neistraènite povr{ini;

arheolo{ko istraùvawe i dokumentirawe na povr{inite koi do sega ne bile predmet na doistraùvawe;

izrabotka na planovi i programi za neposredna za{tita;

prevzemawe na konzervatorski intervencii;

izgotvuvawe na planovi i programi za prezentacija na objektite so pronajdeniot inventar;

prevzemawe na preventivni i korektivni merki protiv destruktivni efekti na zagaduvawe, bu~ava, udari i vibracii;

izgotvuvawe na soodveten urbanisti~ki plan ili drug vid na dokument za ureduvawe na prostorot i kontaktnite zoni;

zabrana za site vidovi nelegalni istraùvawa i prisvojuvawe na dvièn materijal;

zabrana za vr{ewe na stopanska dejnost;

zabrana za site vidovi iskopini, nivelirawa na terenot za zemjodelski ili drugi zafati;

zabrana za obrabotka na zemji{teto podlaboko od 0,3 m;

zabrana za po{umuvawe i odgleduvawe na pove}egodi{ni sadnicvi;

zabrana za deponirawe smet ili sozdavawe na deponii za bilo koj vid na otpad;

zabrana za izgradba na objekti so koi se naru{uva integritetot na dobroto, odnosno preku usoglasuvawe na parametrite na objektite se dava mo`nost za izgradba na parkinzi, sanitarni jazli i rekonstrukcija na pristapnite pati{ta, kako i na drugi sodrìni vo funkcija na posetitelot;

zabrana za izgradba na industriski i drugi kapaciteti {to pridonesuvaat za prisustvo na razni formi na zagaduvawe;

zabrana za postavuvawe na reklamni panoa, antenski i drugi instalacii i kakvi bilo natpisi so isklu~ok na me|unarodnite znaci i oficijalnite oznaki predvideni so propisite za za{tita na kulturnoto nasledstvo;

zabrana za eksploatacija na mineralni surovini i vr{ewe na detalni geolo{ki istraùvawa.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata od upravuvawe so otpad

Soglasno Zakonot za upravuvawe so otpad, sozdava~ite na otpad se dol`ni vo najgolema mo`na mera, da go izbegnat sozdavaweto na otpad i

62

Oznaka „SO@S”

da gi namalat {tetnite vlijanija na otpadot vrz ìvotnata sredina, ìvotot i zdravjeto na lu|eto. Pri upravuvawe so otpadot po prethodno izvr{enata selekcija, otpadot treba da bide preraboten po pat na reciklirawe, povtorno upotreben vo istiot ili vo drug proces za ekstrakcija na sekundarnite surovini ili pak da se iskoristi kako izvor na energija. Mora da se pottiknuvaat procesite na povtorno iskoristuvawe, reciklirawe i na prerabotka na materijalnite /energetskite frakcii na otpadot, so cel da se podobri iskoristenosta na resursite, a na deponiite da se otstranuvaat samo neupotreblivite frakcii.

Sozdava~ot i/ili poseduva~ot na otpadni materii i emisii }e gi snosi site tro{oci za sanacija na eventualno predizvikanite naru{uvawa vo ìvotnata sredina.

So planovite za hortikultura neophodno e da se utvrdat isklu~ivo dekorativni nasadi.

Za izbegnuvawe na eventualnite vlijanija vrz ìvotnata sredina poradi nesoodvetnoto upravuvawe so otpadot, koj {to }e se sozdava na lokacijata se prepora~uva realizacija na zakonskite obvrski za upravuvawe so otpadot, po~ituvaj}i gi pred se osnovnite principi za upravuvawe so otpadot (odr`liv razvoj, principot na blizina, hierarhija na otpadot, zagaduva~ot pla}a i dr.). Pri upravuvaweto so otpadot da se zeme vo predvid hierarhijata vo upravuvaweto so otpadot i razli~ni dostapni tehni~ki opcii za izbegnuvawe na otpadot, namaluvawe na potencijalot na opasnost na otpadot i namaluvawe na samite izvori, iskoristuvawe za materijali/energija, kako i namaluvawe na ostatocite za deponirawe vo soglasnost so ocenkata na najdobra mo`na ekolo{ka opcija so cel da se primenuva ekolo{ki bezbedno finalno deponirawe, za~uvuvawe na neobnovlivite prirodni resursi i postignuvawe na minimalni emisii od procesite na tretman/deponirawe na otpad vo ìvotnata sredina.

Neophodno e da se vospostavi efektivna organizaciska postavenost vo site fazi na realizacija na planskiot opfat od planirawe do finalno otstranuvawe na generiraniot otpad na lokacijata. Aktivnostite na upravuvawe so otpad mora da gi spre~uvaat emisiite vo ìvotnata sredina, kako i {tetnite i drugite negativni efekti vrz zdravjeto i dobrosostojbata na naselenieto, za ìvotnite i za vegetacijata i za ìveali{tata i za prirodata, preku tehni~kite merki so posebna cel da se za{titat zelenite povr{ini i vodnite resursi koi pretstavuvaat dobra od poseben nacionalen interes.

Vo pogled na sozdavawe na otpad od rabotata na transformatorskata stanica, nema da ima. Pojava na otpad, mo`na e samo pri promena na funkcijata na transformatorskata stanica (promena na o{teten ili pojava na defekt na nekoj element od stanicata). Istite tie delovi }e bidat soodvetno deponirani od lokacijata od strana na ~lenovite koi }e ja vr{at nivnata promena i odrùvawe.

Ovie elementi }e ovozmoàt spre~uvawe na zagaduvaweto na po~vite i na podzemnite vodi, a so toa i na ìvotnata i rabotnata sredina voop{to.

63

Oznaka „SO@S”

- Merki za namaluvawe na vlijanijata od nesre}i i havarii

Za namaluvawe na mo`nite vlijanija, predizvikani od nesre}i i havarii se prepora~uva implementacija na merkite, dadeni vo planskata dokumentacija, vo fazata na realizacija na planskiot opfat, {to }e ovozmoàt minimizirawe na eventualni pojavi na nesre}i i havarii vo operativnata i funkcionalnata faza.

- Merki za za{tita i spasuvawe

Merkite za za{tita i spasuvawe zadolìtelno se primenuvaat pri planiraweto i ureduvaweto na prostorot, a na~inot na primena so uredba go ureduva Vladata. Kako poseben vid na za{tita treba da se tretira i zasolni{teto koe treba da se predvidi vo objektite kako vtorostepena funkcija na nekoj prostor dovolno dimenzioniran po site standardi i lesno pristapen i adaptabilen za kus period.

Soglasno Zakonot za za{tita i spasuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 36/04, 49/04, 86/08, 124/10, 18/11, 41/14 i 146/15) zadolìtelno treba da se primenuvaat merkite za za{tita i spasuvawe pri planirawe i ureduvawe na prostorot. Toa opfa}a pred se: izgradba na objekti otporni na seizmi~ki dejstvija, regulirawe na vodotecite i izgradba na sistem na odbrambeni nasipi, izgradba na snegoza{titni pojasi i po{umuvawe na golinite, obezbeduvawe na protivpoàrni pre~ki, izgradba na objekti i za{tita i izgradba na potrebnata infrastruktura vo soglasnost so ~len 54 od Zakonot za za{tita i spasuvawe. - Merki za za{tita od poàr

Predvideni se slednite planski merki za za{tita od poàr:

Objektite vo ramkite na planot da se predvideni so ognootporni materijali;

Objektite da bidat locirani taka da se pristapni za poàrnite vozila so {to se ovozmoùva lesna podgotovka i stavawe vo dejstvo na potrebnata oprema za borba protiv poàrot i spasuvawe na lu|eto;

Soobra}ajnicite da se so dovolna {irina, a potrebno e da se izvedat so zadovoluva~ki osovinski pritisok {to ovozmoùva nepre~eno i brzo dvièwe na protivpoàrnite vozila;

Pri planirawe na hidrantskata mreà potrebno e da e obezbedeno dovolno koli~ina na voda za gasnewe na poàri; Vo odnos na za{titata od poàri potrebno e so proektite da se

re{i gromobranskata instalacija so cel da nema pojava na zgolemeno poàrno optovaruvawe.

Planiraweto i izrabotkata na tehni~kata dokumentacija treba da

e vo soglasnost so Zakonot za za{tita i spasuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 36/04, 49/04, 86/08, 124/10, 18/11, 41/14 i 146/15), Zakonot za

poàrnikarstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 81/07, 55/13, 158/14 i 193/15) i drugite pozitivni propisi so koi e regulirana ovaa oblast.

64

Oznaka „SO@S”

- Merki za za{tita od prirodni katastrofi

Vo mirnodopski period moè da dojde do pojava na vonredni uslovi poradi elementarni nepogodi koi nastanuvaat pod dejstvo na prirodni sili: zemjotres, poplava, silen veter, sneg, nanosi, lavini, lizgawe i odronuvawe na teren i sl. Mnogu od ovie opasnosti moàt predvreme da se predvidat, vo koj slu~aj moàt da se prezemat odredeni organizaciono-tehni~ki merki za nivno spre~uvawe ili namaluvawe na posledicite.

Prirodnite pojavi moàt da se javat i kako kombinirani pojavi kaj koi pri~initel e ~ovekot, a posledicite se rezultat na prirodni sili (poplavi predizvikani so ru{ewe na brani, naso~uvawe na meterolo{kite pojavi i predizvikuvawe na vonredni sostojbi).

Seizmi~kite pojavi, zemjotresite se dominantni nepogodi koi moàt da imaat katastrofalni posledici vrz ~ovekot i prirodata.

Prostorot na seloto spored seizmi~kite karakteristiki e zona so

visok stepen na seizmo~nost i o~ekuvan intenzitet od 8º po MCS. Namaluvawe na seizmi~niot rizik i posledicite moè da se postigne so primena na soodvetni ekonomski merki za za{tita na sozdadenite vrednosti (grade`na intervencija na nosivata konstrukcija na postojnite objekti zaradi zgolemuvawe na otpornosta na zemjotres), odnosno zadolìtelna primena na tehni~kite normativi za izgradba na objekti od visokogradbata vo seizmi~kite podra~ja.

65

Oznaka „SO@S”

9. Plan na merki za monitoring na ìvotnata sredina

Za izrabotka na efektiven plan za upravuvawe, neophodno e

najnapred da se sprovede ocena na statusot na site prirodni vrednosti vklu~uvaj}i go i zdravjeto na ~ovekot. Vo sledniot ~ekor se opredeluvaat celi i prioriteti za upravuvawe. Dali prevzemenite merki i aktivnosti gi davaat posakuvanite rezultati se utvrduva preku kontinuiran monitoring. Podatocite od monitoringot }e bidat osnova za izrabotka na sledniot plan za upravuvawe. Spored toa, monitoringot e sostaven del od kru`niot proces na planirawe na upravuvaweto.

Osnovni celi na planot za monitoring se:

Podobruvawe na kvalitetot na ìveewe i zgolemuvawe na ìvotniot standard;

Za{tita na ìvotnata sredina so implementacija na Planot;

Odrùvawe na postojano nivo na flora i fauna;

Podobruvawe na kvalitetot na vozduhot;

Za~uvuvawe na kavalitetot na po~vata;

Minimizirawe na otpadot i negova selekcija;

Minimizirawe na pojavi od nesre}i i havarii. Sepak, toa naj~esto se postignuva niz osmisleni nau~ni

istraùvawa ~ija glavna cel e da gi opi{at procesite na ekosistemite vklu~uvaj}i gi i zakonite koi vlijaat vrz niv.

Ekolo{kiot monitoring se odnesuva na posledovatelni merewa vo ekosistemite so glavna cel opredeluvawe na trendovi vo komponentite, procesite ili funkciite.

So sekoj predlog merki za za{titata na ìvotnata sredina potrebno e da se izgotvi plan za monitoring na predloènite merki i monitoring na ìvotnata sredina. Vo sovremenoto planirawe na prostorot, zada~ite na za{tita na prirodata se usmereni osobeno na aktivno ureduvawe i za{tita na prirodata i ìvotnata sredina, sanirawe na mo`nite {teti i povtorno vospostavuvawe na prirodnata sredina.

[to se odnesuva do izrabotkata na DUPD za Лokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane, osobeno treba da se ima vo predvid blizinata na obrabotuvaniot prostor. Dokolku pri izrabotka na planot i ureduvaweto na prostorot se dojde do odredeni novi soznanija za prirodni retkosti koi moè da bidat zagrozeni potrebno e da se prezemat merki za za{tita soglasno Zakonot.

Planot na monitoring predviduva sledewe na slednite parametri vo ìvotnata sredina: - Sledewe na kvalitetot i kvantitetot na vodite; - Sledewe na kvalitetot na vodite; - Sledewe na kvalitetot na po~vata; - Sledewe na bu~avata.

So ovoj plan }e se ovozmoì:

Potvrda deka dogovorenite uslovi pri odobruvawe na proektot se soodvetno sprovedeni;

66

Oznaka „SO@S”

Upravuvawe so nepredvideni vlijanija i promeni;

Potvrda deka vlijanijata vrz mediumite na `ivotnata sredina se vo ramkite na predvideni ili dozvoleni grani~ni vrednosti;

Potvrda deka so primena na merkite se vr{i za{tita na `ivotnata sredina, odnosno namaluvawe na negativnite vlijanija.

67

Oznaka „SO@S”

68

Oznaka „SO@S”

10. Netehni~ko rezime

So samoto realizirawe na ovaa planska zada~a se dobivaat podatoci za po~vata, vozduhot, vodata, klimatskite faktori, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra i dr. i se sozdavaat uslovi za iznao|awe na pri~inite vrz osnova na koja se odbiraat alternativite i se predviduvaat merki za za{tita i namaluvawe na negativnite vlijanija. So identifikacijata na mo`nite problemi treba da se racionaliziraat tro{ocite i da se napravi najsoodveten izbor na merkite za za{tita na ìvotnata sredina. Rezultatot od u~estvoto na javnosta treba da se zeme {to e mo`no pove}e. Preku realizacija na planskiot opfat doa|a do podobruvawe na ekonomskite uslovi preku otvarawe na novi rabotni mesta, odnosno }e se sozdadat uslovi za ekonomsko angaìrawe na naselenieto, a so samoto toa vospostavuvawe na preduslovi za odr`liv ekonomski razvoj.

Osnova za izrabotka na DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane }e bide Strategijata za odr`liv razvoj (Agenda 21), aùriranata geodetska podloga, Planska Programa odobrena od Ministerstvo za transport i vrski kako i Uslovite za planirawe na prostorot za predmetnata lokacija. Dràvnata urbanisti~ka planska dokumentacija e izrabotena vrz osnova na metodologijata koja proizleguva od odredbite utvrdeni so Zakonot za prostorno i

urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15 i 193/15) i podzakonskite akti {to proizleguvaat od nego: Pravilnikot za standard

ii normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15 i 228/15) i Pravilnikot za pobliska sodrìna, razmer i na~in na grafi~ka obrabotka na Generalen urbanisti~ki plan, Detalen urbanisti~ki plan, Urbanisti~ki plan za selo, Urbanisti~ki plan von naseleno mesto i regulaciski plan na Generalen urbanisti~ki plan, formata, sodrìnata i na~inot na obrabotka na Urbanisti~ko planski dokumentacii i Arhitektonsko-urbanisti~ki proekt i sodrìnata,

formata i na~inot na obrabotka na Proektot za infrastruktura („Sl.

Vesnik na RM” br. 142/15) so po~ituvawe na Zakon za za{tita na kulturno nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15 i 192/15) i drugi zakoni i podzakonski akti kako i vrz osnova na Odlukata za proglasuvawe na spomeni~kata celina Arheo-astronomski lokalitet-Kokino za kulturno

nasledstvo od osobeno zna~ewe („Sl. Vesnik na RM” br. 12/10). Planskiot opfat koj e predmet na izgotvuvawe na DUPD za

Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane e so povr{ina od 4,66 ha i e vo ramkite na Prostorniot plan na RM, usvoen vo 2004-2020 godina).

Za konkretnata lokacija nema izraboteno prethodna Urbanisti~ka dokumentacija i ne se izdadeni Uslovi za planirawe.

Prostorot koj go zafa}a ovoj lokalitet se nao|a vo severo-isto~niot region na Republika makedonija, severo-isto~no od gradot Kumanovo. Oddale~enosta na lokacijata za Lokalitet Kokino se nao|a na okolu 30 km od gradot Kumanovo. Celiot teren e brdovit, a nadmorskata viso~ina iznesuva 912 m, vo delot od pristapot od regionalniot pat R2244

69

Oznaka „SO@S”

i do 961 m kon spomeni~kata celina Arheo-Astronomski Lokalitet-Kokino. Spomeni~kata Celina e nastanata vo periodot na ranoto,


Arheo-astronomskiot lokalitet Kokino pretstavuva spomeni~ka Celina i e proglasen za kulturno nasledstvo od osobeno zna~ewe so podkategorija-isklu~itelno zna~ewe i za istata se utvrduva reìm na

za{tita od prv stepen („Sl. Vesnik na RM” br. 12/10). Vo planskiot opfat koj e predmet na ovaa DUPD nema izgraden

gradeèn fond, no postoi izgradena komunalna infrastruktura i komunalna suprastruktura vo okolniot prostor.

Analizata na mo`nostite za prostoren razvoj go uslovuva planiraweto koe treba da bide segmentirano i bazirano vrz:

prioriteti i potrebi;

korelativni pove}edisciplinski me|usebni uslovenosti;

komplementarnost;

ekonomska isplatlivost. Vo definirawe na planskiot koncept va`ni se slednite

kriteriumi iscrpeni od analizata na prostorot:

Definirawe na soobra}ajnata mreà vo posebni reqefni uslovi za potrebite na visokokvaliteten fleksibilen prostor;

Racionalno planirawe na zemji{teto so utvrduvawe golemina na grade`ni parceli koi }e bidat maksimalno fleksibilni i adaptabilni za potrebite na idnite korisnici;

Zadovoluvawe na sovremenite normi za rabota vo ramkite na vaè~kite normi za urbanisti~koto planirawe;

Oformuvawe na prostor za javni institucii so sodrìni od kultura;

Uslovuvawe na soobra}ajnata infrastruktura za bezbeden pristap do sekoja gradba;

Uslovuvawe na pe{a~koto dvièwe vo funkcija na lica so posebni potrebi, bez barieri;

Uslovuvawe na potrebite za parkirawe da se re{avaat vo sopstvenite parceli;

Zadovoluvawe na potrebite od energija (elektroenergija kako energent za zatopluvawe) preku adekvatna i racionalna infrastrukturna mreà;

Povrzuvawe na sekoja gradba na infrastrukturnata mreà za telekomunikaciski uslugi;

Zadovoluvawe na potrebite od vodosnabduvawe (sanitarna i tehni~ka voda, za polivawe i protivpoàr) preku adekvatna i racionalna infrastrukturna mreà;

Adekvatno i racionalno prifa}awe na otpadnite vodi (fekalni i atmosferski oddelno) preku adekvatna i racionalna infrastrukturna mreà;

Soodveten tretman na fekalnite i drugite otpadni vodi vo pre~istitelna stanica (poedine~no za sekoj korisnik ili grupni po dogovor).

70

Oznaka „SO@S”

Analizata na mo`nostite za prostoren razvoj go izdvojuva slednoto:

Povrzanost so site delovi na Makedonija preku sistemot na primarnata i sekundarna soobra}ajna mreà spored Prostoren plan na RM;

Blizina na gradot Kumanovo i negovata supra i infrastruktura, kako i blizinata na me|unarodniot koridor-avtopat A2;

Mo`nosta za povrzuvawe na infrastrukturnite vodovi za snabduvawe so elektroenergija i telekomunikacii;

Dobri mikroklimatski uslovi so intenzivno provetruvawe. Analizata pokaùva deka na ovoj opfat e mo`na realizacija na

DUPD za Lokalitet Kokino. Prostorot koj go zafa}a Lokalitet Kokino se nao|a vo severo-isto~niot region na Republika Makedonija, severo-isto~no od gradot Kumanovo. Oddale~enosta na lokacijata za Lokalitet Kokino se nao|a na okolu 30 km od gradot Kumanovo. Celiot teren e brdovit, a nadmorskata viso~ina iznesuva 912 m vo delot od pristapot od regionalniot pat R2244 i do 961 m kon spomeni~kata celina Arheo-Astronomski Lokalitet Kokino. Granicata na planskiot opfat se dviì po severozapadnata granica na KP 483 i na KP 484 i ja se~e KP 331 i KP 473, na severo-istok zafa}a del od KP 480/1, del od KP 444, na istok odi po oskata na regionalniot paten pravec R2244 i zafa}a del od KP 656, prodolùva po ju`nata granica na KP 484, isto~nata i ju`nata granica na KP 527, jugo-zapadnata granica po KP 526 i jugo-zapadnata i zapadnata granica na KP 514, za na sever da se spoi so KP 483. Planskiot opfat zafa}a vkupna povr{ina od 4,66 ha i perimetar od 981.26 m.

So DUPD za Лokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane predvidena e edna grade`na parcela. Vo nea predvidena e edna namena na zemiji{teto. Namenata na zemji{teto e definirani spored ~len 28 od Pravilnik za standardi i normativi za urbanisti~ko

planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15 i 228/15):

Kultura-klasa na namena V3 (osnovna klasa na namena), zaedno so kompatibilni nameni soglasno istiot Pravilnik:

Verski institucii-klasa na namena V5 (49%) Mali komercijalni i delovni nameni-klasa na namena B1

(49%) Golemi trgovski edinici-klasa na namena B2 (49%) Delovni prostori-klasa na namena B4 (49%) Hotelski kompleksi-klasa na namena B5 (49%) Obrazovanie i nauka-klasa na namena V1 (49%) Dràvni institucii-klasa na namena V4 (49%) Sport i rekreacija-klasa na namena D3 (49%).

Vo utvrdeniot prostor za gradewe predvidena e povr{ina za gradewe od 22493 m2 i razviena povr{ina po katovi 53983,64 m2, odnosno predvideni se gradbi so spratnost P+2.

71

Oznaka „SO@S”

Celata povr{ina e nameneta za gradba na objekti od kulturata. Vo prizemniot del mo`ni se kompatibilni nameni, sprema potrebite na Ministerstvoto za kultura.

Vo planskiot opfat procentot na izgradenost e predviden 50%, dodeka koeficientot na iskoristenost e 1,2.

So planot se utvrduvaat i planskite re{enija za infrastrukturata. Na ovoj prostor uslovenosta od programskite barawa i postojnata sostojba gi odreduva planskite re{enija za soobra}ajnicite, za fekalnite i atmosferskite infrastrukturni vodovi, kako i za elektri~nata i elektronsko-komunikaciskata infrastrukturna, koi se vo direktna zavisnost od uli~nata mreà, pored koja se vodat. Vodeweto na infrastrukturata da bide vo infrastrukturni koridori.

Infrastrukturata ja definiraat slednite vodovi: - Uli~na mreà; - Vodovodna mreà; - Kanalizaciona mreà; - Elektri~na mreà. Postojniot pristap do lokacijata, a voedno i soobra}ajnoto

povrzuvawe so po{irokiot region e preku regionalniot pat R2244 (vrska so [email protected] R. Srbija) na jugoistok. Stacionarniot soobra}aj-parkirawe na motornite vozila e vo ramki na grade`nata parcela soglasno Pravilnikot za standardi i

normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15 i 228/15). Dozvoleno e podzemno parkirawe na motorni vozila vo ramki na podzemna grade`na linija, odnosno vo ramki na granica na grade`na parcela. Vo granicite na planskiot opfat se predviduva izgradba na dve vodosnabditelni mreì: za sanitarna voda (za piewe) i za tehni~ka voda (za polevawe na zeleniloto i za odrùvawe na komunalnata higiena). Potrebnite koli~ini na voda moè da se obezbedat so zafa}awe na lokalnite izvori ili od podzemnite vodi-bunari. Pred da se zafatat vodite potrebno e da se izvr{at ispituvawa so koi }e se utvrdi izda{nosta na izvornikot ili kvalitetot na vodata, odnosno dali fizi~ko-hemiskite i bakteriolo{kite karakteristiki na vodata }e odgovaraat za soodvetnata namena. Potrebnite koli~ini na voda (sanitarna i tehni~ka) }e bide definirana so Arhitektonsko-urbanisti~ki proekt so koj }e bide definirana namenata, povr{inite i kapacitetot na gradbite.

Vo granicite na planskiot opfat se predviduva izgradba na separaciona kanalizaciona mreà - fekalna i atmosferska.

Fekalnite otpadni vodi pred da se ispu{tat vo recipientot }e bidat podloèni na tretman vo lokalna pre~istitelna stanica.


Koli~inite na otpadni vodi (fekalni i atmosferski) }e bidat definirani so Arhitektonsko-urbanisti~ki proekt so koj }e bide definirana namenata, povr{inite i kapacitetot na gradbite.

Za korisnicite od Lokalitetot Kokino potrebno e da obezbedi sigurno i neprekinato snabduvawe so elektri~na energija so napon koj }e bide vo dozvolenite granici.

72

Oznaka „SO@S”

Vo ova plansko re{enie za snabduvawe so elektri~na energija na grade`nata parcela predvidena e edna distributivna 10(20)/0,4 kV trafostanica koja e locirana na samata ju`na granica, nad regionalniot pat R2244. Trafostanicata treba da se povrze vo srednonaponskata distributivna 10(20)kV mreà so podzemni elektrovodovi postaveni vo infrastrukturen koridor. Za niskonaponski priklu~ok na korisnicite od lokalitetot, do distributivnata trafostanica predviden e 0,4kV razvoden ormar.

Vo neposredna blizina na grade`nata parcela minuva distributiven 10kV dalnovod kon seloto Arbana{ko. Vo soglasnost so distributerot na elektri~na energija (EVN Makedonija) na ovoj dalnovod moè da se priklu~at i korisnicite od lokalitetot Kokino. Dalnovodot minuva na bezbedno rastojanie od najbliskata i najisturena to~ka od grade`nata parcela na Lokalitet Kokino.

Za za{teda na energijata se planira na krovovite od objektite da se postavat solarni kolektori na koi }e se vr{i zagrevawe na sanitarna i tehni~ka voda. Za zgolemena energetska efikasnost na objektot se prepora~uva primena na sovremeni visokokvalitetni grade`ni i drugi materijali.

Celokupnata izvedba i rekonstrukcija na elektronsko komunikaciskata instalacija treba da se izvr{i po~ituvaj}i gi pozitivnite zakoni i pravilnici. Vo izve{tajot za Strategiskata ocena za ìvotna sredina se zemeni se detali od planot, programite i strategiite, kako i informaciite koi se utvrdeni pri izgotvuvaweto, a se od osobeno zna~ewe za mo`nite vlijanija za ìvotnata sredina.

Izve{tajot na ovoj planski dokument gi opfa}a podatocite za:

Postojnata sostojba na planskiot opfat;

Potencijalnite vlijanija vrz naselenieto, zdravjeto na lu|eto, florata, faunata, po~vata, vozduhot, vodata, klimatskite faktori, materijalnite dobra, kulturnoto nasledstvo i dr.

Merkite za za{tita i namaluvawe na vlijanijata;

Sostojbata na ìvotnata sredina bez implementacijata na planot;

Planot za monitoring na ìvotnata sredina. Za realizacija na sistemot za za{tita na ìvotnata sredina

potrebno e da se po~ituva: - Selektirano i organizirano deponirawe na otpadot vo deponija; - Za~uvuvawe na ambientalnite i estetskite potencijali na

prostorot; - Izvedba na sovremena infrastruktura; - Soodveten tretman na otpadnite vodi; - Zagaduva~ot e dolèn da gi nadomesti tro{ocite za otstranuvawe

na opasnosta od zagaduvawe na ìvotnata sredina, da gi podnese tro{ocite za sanacija, kako i da ja stavi vo funkcija ìvotnata sredina vo sostojba kako pred o{tetuvaweto;

- Sproveduvawe na postojnite zakoni i propisi so koi se za{tituva prostorot, resursite i nacionalnoto bogatstvo;

- Pomo{nite i prate~ki grade`ni objekti (magacinski objekti za materijali, alati i gorivo i drugi pomo{ni objekti) koi }e se

73

Oznaka „SO@S”

koristat вo fazata na izgradba, treba da bidat locirani na pogolemi rastojanija;

- Dosledno sproveduvawe na planot. So pre~istitelnata stanica }e se vr{i pro~istuvawe na otpadnite

vodi pred nivno ispu{tawe vo recipientot so {to }e se za{titi ìvotnata sredina od ekolo{ki aspekt. Podetalna analiza od vlijanijata vrz ìvotnata sredina od postavuvaweto na pre~istitelnata stanica }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi ~ija mestopolo`ba i kapacitet }e se definira so Arhitektonsko-urbanisti~ki proekt preku izrabotkata na studiite za Ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina {to se zakonska obvrska.

Bidej}i vodosnabduvaweto so voda }e se vr{i od podzemen bunar, pred izvedbata na bunarot potrebno e da se napravat hidrogeolo{ki istra`ni i probno eksploatacioni raboti so koi }e se utvrdi izda{nosta i kapacitetot na bunarot. Isto taka, da se napravat i ispituvawa so koi }e se utvrdi i kvalitetot na vodata, odnosno dali fizi~ko-hemiskite i bakteriolo{ki karakteristiki na vodata }e odgovaraat za soodvetnata namena.

Vo zonata na bunarot (bunarite) se zabranuva servisirawe na motorni vozila, pasewe na stoka, zakopuvawe na umreni ìvotni, skladirawe na otpad, ispu{tawe na materii koi po svojot sostav se opasni i {tetni, upotreba na agrohemiski sredstva, izgradba na septi~ki jami, kopawe na kanali, izveduvawe na zemjeni raboti i sl. Pri lociraweto na bunarite da se po~ituva Zakonot za vodi za odreduvawe na za{titnite zoni na bunarite.

Dinamikata na koristeweto na podzemnite vodi mora da bide usoglasena za dolgoro~na eksploatacija. Ne se dozvoluva prekumerna eksploatacija na podzemnite vodi poradi koe bi do{lo do poremetuvawe na nivniot reìm.

Treba da se zeme vo predvid i analizata na alternativi od koja se pravi aspekt za izbor na najdobro re{enie za namena na lokacijata zaedno so nejzinata ekonomska opravdanost, ideen razvoj, finansiski mo`nosti i za{tita na ìvotnata sredina.

Koga stanuva zbor za monitoring za ìvotnata sredina se dava mo`nost za ispituvawe, ocenuvawe i sistemsko nabquduvawe na zagaduvaweto i sostojbata na mediumite vo ìvotnata sredina kako i identifikacija i registracija na izvorite na zagaduvawe. Planot na monitoringot pretstavuva alka pome|u site vklu~eni strani i pretstavuva osnova za nadle`nite institucii vo koj }e go kontroliraat procesot na sproveduvawe na zakonskata regulativa i da donesuvaat odluki.

Najgolem benefit vo sproveduvaweto na strategiskata ocena na ìvotnata sredina e vo vklu~uvawe na aspektite od poleto na socijalata, ekonomijata i ìvotnata sredina, me|usebnata sorabotka, razvoj na regionalnite celi i celite za odr`liv razvoj i za{tita na ìvotnata sredina i lu|eto.

11. Prilozi Lista na nacionalna zakonska regulativa

1. Zakon za ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15 i 192/15);

2. Uredba za opredeluvawe na proektite i za kriteriumite vrz osnova na koi se utvrduva potrebata za sproveduvawe na postapkata za ocena na

vlijanijata vrz ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 74/05); 3. Pravilnik za sodrìnata na barawata {to treba da gi ispolnuva

studijata za ocena na vlijanieto na proektot vrz ìvotnata sredina

(„Sl. Vesnik na RM” br. 33/06); 4. Uredba za strategiite, planovite i programite, vklu~uvaj}i gi i

promenite na tie strategii, planovi i programi, za koi zadolìtelno se sproveduva postapkata za ocena na nivnoto vlijanie vrz ìvotnata

sredina i vrz ìvotot i zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07);

5. Uredba za sodrìnata na izve{tajot za strategiska ocena na

ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 6. Pravilnik za vospostavuvawe na listata na eksperti za SO@S,

procedurata za sproveduvawe na ispitot za eksperti za SO@S, vospostavuvawe komisijata za ocenka na znaeweto na ekspertite za

SO@S („Sl. Vesnik na RM” br. 129/07); 7. Uredba za kriteriumite vrz osnova na koi se donesuvaat odlukite

dali opredeleni planski dokumenti bi moèle da imaat zna~itelno

vlijanie vrz ìvotnata sredina i vrz zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 144/07);

8. Uredba za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti, kako i planovi i programi od oblasta na ìvotnata

sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08);

9. Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 24/08, 91/09, 124/10, 18/11, 53/11, 60/11, 144/12, 55/13, 163/13 i 42/14);

10. Zakonot za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11 i 100/12-pre~isten tekst, 10/15 i 146/15);

11. Pravilnik za kriteriumite, metodite i postapkite za ocenuvawe na

kvalitetot na ambientalniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04); 12. Zakon za vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/2011,

44/12, 23/13, 163/13 i 180/14);

13. Uredba za klasifikacija na vodite („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99); 14. Uredba za kategorizacija na vodotecite, ezerata, akumulaciite i

podzemnite vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99 i 71/99); 15. Uredba za klasifikacija na vodite („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99); 16. Zakon za otpad („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08,

143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 147/13, 163/13, 51/15, 146/15 i 192/15);

17. Lista na otpadi („Sl. Vesnik na RM” br. 100/05);

75

Ознака „СОЖС“

18. Zakon za za{tita od bu~ava vo ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15);

19. Odluka za utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi uslovi se smeta deka e

naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava („Sl. Vesnik na RM” br. 64/93);

20. Zakon za za{tita na kulturnoto nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15 i 192/15);

21. Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14 i 146/15);

22. Zakon za blagosostojba na ìvotnite („Sl. Vesnik na RM” br. 113/07); 23. Zakon za blagosostojba na rastenijata („Sl. Vesnik na RM” br. 25/98;

06/00);

24. Zakon za za{tita na rastenijata („Sl. Vesnik na RM” br. 25/98; izmeni 06/00);

25. Zakon za bezbednost i zdravje pri rabota („Sl. Vesnik na RM” br. 92/07, 136/11, 23/13 i 25/13);

26. Zakon za energetika („Sl. Vesnik na RM” br. 63/06, 36/07); 27. Zakon za eksproprijacija („Sl. Vesnik na RM” br. 33/95, 20/98, 40/99,

31/03, 46/05 i 10/08).

Lista na relevantni EU direktivi

Direktivi na EU ipfateni vo Nacionalna strategija za aproksimacija vo ìvotnata sredina (2008). Relevantni se i nivnite izmeni i dopolnuvawa:

1. Ramkovna direktiva za otpad (2006/12/ES) 2. Direktiva za deponii (99/31/ES) dopolneta so Regulativa (ES)

1882/2003 3. Regulativa za prenos na otpad (EES) 259/93 dopolneta so Odlukite

94/721/ES, 96/660/ES, 98/368/ES i 99/816/ES, i Regulativite (ES) 2408/98, (ES) 120/97 i (ES) 2557/2001

4. Direktiva za upravuvawe so otpadot od industrija za ekstrakcija na mineralni surovini (2006/21/ES)

5. Ramkovna direktiva za kvalitet na ambienten vozduh (96/62/ES), dopolneta so Regulativata (ES) 1882/2003

6. Direktiva za nacionalni plafoni na emisii (2001/81/ES) 7. Direktiva za benzen i jaglerod monoksid (2000/69/ES) 8. Direktiva za ozon vo ambientniot vozduh 2002/3/ES 9. Direktiva 2004/107/ES za arsen, kadmium, ìva, nikel i policikli~ni

jaglevodorodi vo ambientniot vozduh 10. Direktiva za informirawe na korisnici (1999/94/ES) dopolneta so

Direktivata 2003/73/ES

76


11. Ramkovna Direktiva za voda (2006/60/ES) dopolneta so Odlukata 2455/2001/ES

12. Direktiva za urbani otpadni vodi (91/271/EES) dopolneta so Direktivata 98/15/ES i Regulativata (ES) 1882/2003

13. Direktiva za voda za piewe (98/83/ES) dopolneta so Regulativata (ES) 1882/2003

14. Direktiva za povr{inska voda za apstrakcija (75/440/ES) dopolneta so Direktivite 79/869/EES i 91/692 EES (}e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2006/60/ES) od 22.12.2007

15. Direktiva za voda za kapewe (2006/7/ES) 16. Direktiva za ispu{tawe na opasni supstancii vo vodite (76/464/EES)

dopolneta so Direktivata (91/692/EES i 2000/60/ES) e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2000/60/ES) od 22.12.2007, osven ~len 6, koj be{e otpovikan na 22.12.2000.

17. Direktiva za merewe na kvalitetot na vodata za piewe (79/869/EES) dopolneta so Direktivite 81/855/EES, 91/692/EES, i Regulativata (ES) 807/2003 }e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2000/60/ES) od 22.12.2007)

18. Direktiva za podzemni vodi (80/68/EES) dopolneta so Direktivata 91/692/EES

19. Direktiva za voda za ribi (78/659/EES) dopolneta so Direktivata 91/692/EES i Regulativata (ES) 807/2003

20. Direktiva za Strate{ka ocena na `ivotna sredina (2001/42/ES) 21. Direktiva za pristap na informacii za `ivotnata sredina

(2003/4/ES)

77


Dodatok

Izvestuvawa

78


79


80


Koristena literatura

Prostorniot plan na RM, 2004;

Planska dokumentacija za DUPD za Lokalitet Kokino, KO Kokino, op{tina Staro Nagori~ane;

Veb strana https://kokinomk.wordpress.com;

Pregled na za{titni podra~ja vo RM (2008) i Izve{taj na me|unaroden konsultant za za{titeni podra~ja vo ramki na UNDP/GEF/M@SSP proektot: Zajaknuvawe na ekolo{kata, institucionalnata i finansiskata odr`livost na sistemot na za{titeni podra~ja vo Makedonija;

Nacionalna strategija za odr`liv razvoj, 2009;

Vtor Nacionalen izve{taj za klimatski promeni, 2008

Nacionalna strategija za mehanizmot za ~ist razvoj za prviot period na obvrski spored protokolot od Kjoto 2008-2012, 2007;

Vtor Nacionalen Ekolo{ki akcionen plan na RM, 2006

Nacionalna strategija za biolo{ka raznovidnost, 2004;

Strategija za upravuvawe so otpad vo RM 2008-2020;

Nacionalna transportna strategija za patniot prevoz, 2008;

Strategija za demografski razvoj na RM 2008-2015;

Nacionalna programa za usvojuvawe na pravoto na EU (NPPA II, 2007);

Nacionalna strategija za monitoring na ìvotnata sredina, 2004;

Strategija za upravuvawe so ìvotnata sredina, 2005;

Strategija za podigawe na javnata svest vo ìvotnata sredina, 2005;

Strategija i akcionen plan za implementacija na Arhuskata konvencija, 2005;

Nacionalen zdrastveno-ekolo{ki akcionen plan (NZEAP), 1999;

Ramkovna direktiva za voda (2000/60/ES);

Ramkovna direktiva za kvalitet na ambienten vozduh (96/62/ES);

Ramkovna direktiva za otpad (2006/12/ES);

Ramkovna direktiva za bu~ava (2002/49/ES);

Direktiva za ocenka na vlijanieto vrz ìvotnata sredina (85/537/EES);

Direktiva za strategiska ocena na ìvotna sredina (2001/42/ES);

EU [estiot Akcionen Plan za ìvotna sredina (2001/42/ES);

Dostapni iskustva i praktiki.

izve[taj za strategiska ocena na @ivotnata...

Documents