izveŠtaj o strateŠkoj proceni uticaja na Životnu … · 2017-11-27 · izveštaj o strateškoj...

IZVEŠTAJ

O STRATEŠKOJ PROCENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU IZMENA I DOPUNA DELA GENERALNOG URBANISTIČKOG PLANA NOVI PAZAR ZA POTESE NOVOPAZARSKA BANJA,

ŠUTENOVAC, POSTENJE I VAREVO

KRAGUJEVAC, novembar 2017.

Izveštaj o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna dela Generalnog urbavističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo

NARUČILAC IZRADE STRATEŠKE PROCENE

UTICAJA

Grad Novi Pazar Odeljenje za urbanizam i

izgradnju Gradske uprave za izvorne i povere poslove

IZRADA STRATEŠKE PROCENE UTICAJA

ECOLogica URBO DOO Kragujevac

Save Kovačevića 3/1

DIREKTOR

Evica Rajić, dipl. ekolog

RADNI TIM

Evica Rajić, dipl. ekolog

Dunja Vuković, mast. prostorni planer

Marija Babić, mast. biolog- ekolog

Svetlana Đoković, dipl. ekolog

Tijana Cvetković, mast. ekolog

Извештај о стратешкој процени утицаја на животну средину Плана детаљне регулације за изградњу МХЕ „Ластва” у КО Дреновци и КО Радановци на територији општине Косјерић


SADRŽAJ:

UVOD................................................................................................................................................ 1

1.0. POLAZNE OSNOVE STRATEŠKE PROCENE UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU IZMENA I DOPUNA GENERALNOG URBANISTIČKOG PLANA NOVI PAZAR .......................................................................... 3

1.1. PRIKAZ SADRŽAJA I CILJEVA PLANA I NJEGOVOG ODNOSA SA DRUGIM PLANOVIMA I PROGRAMIMA ...................... 6 1.1.1. SADRŽAJ I CILJEVI IZMENA I DOPUNA DELA GENERALNOG URBANISTIČKOG PLANA NOVI PAZAR ZA POTESE

NOVOPAZARSKA BANJA, ŠUTENOVAC, POSTENJE I VAREVO .......................................................................................6 1.1.1.1. OBUHVAT IZMENA I DOPUNA GENERALNOG URBANISTIČKOG PLANA NOVI PAZAR ZA POTESE NOVOPAZARSKA

BANJA, ŠUTENOVAC, POSTENJE I VAREVO ..............................................................................................................6 1.1.2. POSTOJEĆA I PLANIRANA NAMENA POVRŠINA ................................................................................................9 1.1.3. HIJERARHIJSKI ODNOS SA DRUGIM PLANOVIMA – PLANSKA USKLAĐENOST ....................................................... 10 1.2. PREGLED POSTOJEĆEG STANJA I KVALITETA ŽIVOTNE SREDINE NA PODRUČJU PLANA ....................................... 12 1.2.1. PRIKAZ POSTOJEĆEG STANJA ŽIVOTNE SREDINE NA PODRUČJU PLANA ............................................................. 12 1.2.2. PRIKAZ POSTOJEĆEG STANJA SA ASPEKTA ZAŠTIĆENIH PRIRODNIH DOBARA ...................................................... 12 1.2.3. PRIKAZ POSTSOJEĆEG STANJA SA ASPEKTA KULTUTRNIH DOBARA ................................................................... 13 1.2.4. PRIKAZ POSTOJEĆEG STANJA SA ASPEKTA RAZNOVRSNOSTI BIOTOPA I BIOCENOZE ............................................. 13 1.2.5. PRIKAZ POSTOJEĆEG STANJA SA ASPEKTA KVALITETA VAZDUHA ...................................................................... 13 1.2.6. PRIKAZ POSTOJEĆEG STANJA SA ASPEKTA KVALITETA VODA (POVRŠINSKIH I PODZEMNIH) ................................... 13 1.2.7. PRIKAZ STANJA SA ASPEKTA SEIZMIČNOSTI TERENA ...................................................................................... 14 1.2.8. PRIKAZ STANJA SA ASPEKTA KLIMATOLOŠKIH KARAKTERISTIKA I METEOROLOŠKIH PARAMETARA .......................... 14 1.2.9. PRIKAZ STANJA INFRASTRUKTURNE OPREMLJENOSTI .................................................................................... 14 1.2.9.1. SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA I POVEZANOST SA OKRUŽENJEM ............................................................... 14 1.3. KARAKTERISTIKE ŽIVOTNE SREDINE U ZONAMA GDE POSTOJI MOGUĆNOST DA BUDE IZLOŽENA ZNAČAJNIM UTICAJIMA

....................................................................................................................................................... 14 1.4. RAZMATRANA PITANJA I PROBLEMI ŽIVOTNE SREDINE U OBUHVATU IZMENE I DOPUNE PLANA .......................... 15 1.5. PRIKAZ VARIJANTNIH REŠENJA IZMENE I DOPUNE DELA GENERALNOG URBANISTIČKOG PLANA NOVI PAZAR ......... 16 1.5.1. PRIKAZ VARIJANTNIH REŠENJA ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE U PLANU ................................................................ 16 1.5.2. PRIKAZ VARIJANTNOG REŠENJA NE REALIZOVANJA PLANA ............................................................................. 17 1.5.3. PRIKAZ VARIJANTNOG REŠENJA USVAJANJA I IMPLEMENTACIJE IZMENE I DOPUNE PLANA ................................... 17 1.6.REZULTATI PRETHODNIH KONSULTACIJA SA NADLEŽNIM INSTITUCIJAMA, ZAINTERESOVANIM ORGANIMA, ORGANIZACIJAMA I PREDUZEĆIMA, IMAOCIMA JAVNIH OVLAŠĆENJA ................................................................. 18

2.0. OPŠTI I POSEBNI CILJEVI STRATEŠKE PROCENE UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU .......................... 19

3.0. PROCENA MOGUĆIH UTICAJA IZMENE I DOPUNE PLANA NA ŽIVOTNU SREDINU ......................... 21

3.1. PRIKAZ PROCENJENIH UTICAJA VARIJANTNIH REŠENJA PLANA ................................................................... 21 3.2. EKOLOŠKA VALORIZACIJA PODRUČJA IZMENE I DOPUNE PLANA ................................................................. 21 3.4. PRIKAZ PROCENJENIH UTICAJA IZMENE I DOPUNE PLANA NA ŽIVOTNU SREDINU ............................................. 23 3.5. NAČIN VREDNOVANJA ČINIOCA ŽIVOTNE SREDINE U POSTUPKU PROCENE UTICAJA PLANA NA ŽIVOTNU SREDINU, MERE ZA SPREČAVANJE, OGRANIČAVANJE I KOMPENZACIJU NEGATIVNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU .................... 27 3.5.1. VODE .................................................................................................................................................. 27 3.5.2. VAZDUH .............................................................................................................................................. 28 3.5.3. ZEMLJIŠTE ............................................................................................................................................ 29 3.5.4. ZAŠTITA I UNAPREĐENJE PRIRODE, PRIRODNIH DOBARA I PREDELA ................................................................. 30 3.5.5. BUKA I VIBRACIJA .................................................................................................................................. 31 3.5.6. NEJONIZUJUĆE ZRAČENJE ........................................................................................................................ 32 3.5.7. UPRAVLJANJE OTPADOM ........................................................................................................................ 32 3.5.8. MERE ZAŠTITE OD UDESA I UDESNIH SITUACIJA ........................................................................................... 33


4.0. SMERNICE ZA NIŽE HIJERARHIJSKE NIVOE .................................................................................. 35

5.0. PROGRAM PRAĆENJA STANJA ŽIVOTNE SREDINE U TOKU SPROVOĐENJA PLANA (MONITORING) 36

5.1. INDIKATORI ZA PRAĆENJE STANJA ŽIVOTNE SREDINE ............................................................................... 37 5.2. PRAVA I OBAVEZE NADLEŽNIH ORGANA ............................................................................................... 39 5.3. POSTUPANJE U SLUČAJU NEOČEKIVANIH NEGATIVNIH UTICAJA .................................................................. 39

6.0. PRIKAZ KORIŠĆENE METODOLOGIJE I TEŠKOĆE U IZRADI STRATEŠKE PROCENE UTICAJA ............. 40

7.0. PRIKAZ NAČINA ODLUČIVANJA ZA IZBOR PREDLOŽENOG PLANA ................................................ 41

8.0. ZAKLJUČCI O STRATEŠKOJ PROCENI UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU........................................... 42

9.0. DRUGI PODACI OD ZNAČAJA ZA STRATEŠKU PROCENU UTICAJA ................................................ 43

OPŠTA DOKUMENTACIJA


ECOLogica URBO

TEKSTUALNI DEO


Uvod

Strateška procena uticaja na životnu sredinu, kao mehanizam procene i kontrole mogućih značajnih uticaja na životnu sredinu, obezbeđuje održivo korišćenje i upravljanje prostorom i životnom sredinom, u toku i postupku pripreme, izrade, usvajanja i implementacije planskog dokumenta. Proces strateške procene uticaja i Izveštaj o Strateškoj proceni predstavlja kompleksan i celovit proces i postupak koji omogućava i obezbeđuje ukupno sagledavanje planskog dokumenta sa aspekta zaštite životne sredine i daje mogućnost za izbor najprihvatljivijeg varijantnog rešenja sa uslovima i merama kojima će zaštita životne sredine biti ostvarena na optimalan i racionalan način.

Postupak procene uticaja planova i programa na životnu sredinu i izrada Izveštaja o Strateškoj proceni plana na životnu sredinu je definisan Zakonom o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS”, br. 135/04 i 88/10).

Zakon o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS”, br. 135/04 i 88/10) predstavlja usklađivanje nacionalne legislative sa evropskom Direktivom 2001/42/EC o „proceni uticaja određenih planova i programa na životnu sredinu”. Cilj ove Direktive je da obezbedi visok stepen zaštite životne sredine i da doprinese integraciji zahteva za zaštitom životne sredine pri izradi i usvajanju planova i programa u cilju promocije održivog razvoja. Ekološka procena je važan instrument za integraciju zahteva za zaštitom životne sredine pri izradi i usvajanju planova i programa za koje se ustanovi da mogu imati značajan uticaj na životnu sredinu.

Izveštaj o Strateškoj proceni uticaja Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, predstavlja osnovu za utvrđivanje obavezujućih, hijerarhijski usaglašenih smernica i mera (ekoloških zahteva) pri izmeni Plana i obezbeđivanje integracije mera zaštite životne sredine i principa održivog razvoja u sve faze izrade Plana, kao i definisanje uslova i rešenja zaštite životne sredine pri implementaciji planskih rešenja za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, na području grada Novi Pazar.

Strateška procena uticaja se radi istovremeno sa izradom Nacrta izmene i dopune dela Plana, čime su stvoreni uslovi za blagovremeno integrisanje zahteva vezanih za zaštitu životne sredine u postupak izrade, izlaganja javnosti, usvajanja i implementacije planskih rešenja datih u Izmenama i dopunama dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo.

Strateška procena uticaja i procena mogućih strateških uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo obuhvata:

analizu prirodnih karakteristika predmeta izmene planskog dokumenta i odnose u prostoru;

analizu postojećeg stanja životne sredine na analiziranom području od značaja za predmet izmene Plana (baza podataka, trenutno stanje životne sredine sa očekivanim trendovima);

analizu potencijala i ograničenja u prostoru od značaja za postupak procene uticaja predmetnih izmena na životnu sredinu;

analizu uslova dokumentacije višeg reda od bitnog značaja i uticaja za postupak strateške procene uticaja - hijerarhijska uslovljenost;

analizu uslova nadležnih institucija, imaoca javnih ovlašćenja i ostalih relevantnih uslova i zahteva;

analizu zahteva lokalne samouprave, zainteresovanih pojedinaca i javnosti;

vrednovanje predmetnih izmena u granicama Plana, neposrednog i područja šireg okruženja sa aspekta mogućih ograničenja, načina i uslova korišćenja prostora i realizacije planiranih funkcionalno povezanih i uslovljenih namena u skladu sa principima održivog razvoja;

definisanje ciljeva zaštite životne sredine koji će biti osnova za procenu izmena i dopuna Plana sa aspekta ekološke prihvatljivosti;

Izveštaj o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna dela Generalnog urbavističkog plana Novi

Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo

identifikaciju i utvrđivanje ekoloških elemenata na analiziranom području u okviru koga se nalaze enclave, predmet izmena planskog dokumenta (medijuma i elemenata životne sredine) koji već trpe izvesne uticaje i za koje je verovatno da će na njih uticati donošenje Plana;

konsultacije sa zainteresovanim stranama: organima i institucijama, imaocima javnih ovlašćenja o obimu i obuhvatu analize i procene uticaja na životnu sredinu planskih rešenja;

procenu uticaja predloženih izmena i dopuna, odnosno predloženih planskih rešenja na elemente životne sredine, procenu kumulativnih, sinergetskih, direktnih i indirektnih, prostornih i drugih uticaja predložene varijante;

definisanje strateških smernica u postupku izrade predmetnih izmena i postupku implementacije izmenjenog Plana;

učešće javnosti (stručne, ostale javnosti i zainteresovanih pojedinaca) u postupku strateške procene uticaja;

definisanje mera kojima se mogu sprečiti, smanjiti ili otkloniti negativni uticaji na životnu sredinu u ranim fazama procesa odlučivanja;

definisanje mera ekološke kompenzacije kao prihvatljive mere zaštite;

definisanje smernica i mera zaštite i monitoringa životne sredine.


1.0. Polazne osnove Strateške procene uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar

Strateška procena uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo je proces koji će obezbediti:

prikaz uticaja promene namena banjskog parka u C - zonu retkih naselja i porodične gradnje, javne površine u lokalni centar, zelenilo u C - zone retkih naselja i porodične gradnje i šume u radnu zonu, na stanje i vrednosti životne sredine u okviru Planskog područja i okruženju;

implementaciju obavezujućih ekoloških smernica i mera zaštite životne sredine u Izmene i dopune dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo;

poštovanje smernica i primenu mera zaštite životne sredine u postupku implementacije Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar.

Postupak Strateške procene uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo zasnovan je na:

načelu održivog razvoja – koje obuhvata razmatranje i uključivanje bitnih aspekata životne sredine, prirodnih i stvorenih vrednosti u fazi Nacrta Plana i usvajanja Plana i utvrđivanje uslova za očuvanje prirodnih vrednosti i životne sredine, kao preduslov za ostvarivanje ciljeva održivog razvoja grada Novog Pazara;

načelu integralnosti – što podrazumeva uključivanje uslova zaštite životne sredine, odnosno očuvanje i održivo korišćenje prostora u granicama planskog dokumenta, odnosno očuvanje i održivo korišćenje prostora;

načelu predostrožnosti – koje podrazumeva pažljivo planiranje prostora na način da se spreče ili smanje negativni uticaji na životnu sredinu, obezbedi racionalno korišćenje resursa i svede na minimum rizik po životnu sredinu;

načelu hijerarhije i koordinacije – usvajanje i poštovanje obavezujućih smernica Prostornog plana Republike Srbije i Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar - izmene i dopune i predstavlja uslov za obezbeđivanje uzajamne koordinacije nadležnih i zainteresovanih organa i imaoca javnih ovlašćenja u postupku procene uticaja strateškog karaktera, izrade Strateške procene uticaja Plana i ishodovanje saglasnosti na Izveštaj o Strateškoj proceni, kroz konsultacije, obaveštavanja i pribavljanja mišljenja na Plan i Stratešku procenu uticaja Plana na životnu sredinu;

načelu javnosti – odnosno informisanje javnosti o Izmenama i dopunama dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar i njegovom mogućem uticaju na životnu sredinu, uslovima života stanovništva, kao i obezbeđivanje pune otvorenosti postupka pripreme, izrade materijala za Rani javni uvid, Nacrta Plana i postupka donošenja (usvajanja) Plana jer javnost mora, pre donošenja bilo kakve odluke, kao i posle usvajanja Plana, imati pristup informacijama koje se odnose na Plan i Stratešku procenu uticaja.

Kao osnov za izradu Strateške procene uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo (Izveštaja o strateškoj proceni uticaja) korišćena je dokumentacija i podaci od značaja za postupak strateške procene uticaja planskog dokumenta na životnu sredinu.

Normativna akta:

Odluka o izradi Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, br. 350-13/17 od 30.01.2017. godine („Sl. list grada Novog Pazara”, br. 1/2017);

Rešenje o izradi Strateške procene uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, Gradska uprava za izvorne i poverene poslove, Odeljenje za



urbanizam i izgradnju br. 350-14/2017 od 28.01.2017. godine („Sl. list grada Novog Pazara”, br. 1/2017).

Prostorno planska i urbanistička dokumentacija:

Prostorni plan Republike Srbije od 2010. do 2020. godine („Sl. glasnik RS”, br. 88/10) i Izveštaj o Strateškoj proceni uticaja Prostornog plana Republike Srbije na životnu sredinu;

Prostorni plan Garada Novi Pazar („Sl. list grada Novog Pazara”, br. 7/2011); Generalni urbanistički plan Novi Pazar 2020. („Sl. list grada Novog Pazara”, br. 1/2014);

Nacrt Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo;

Izveštaj o Strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar 2020.

Uslovi imaoca javnih ovlašćenja, nadležnih institucija, organa i preduzeća:

Gradska uprava za izvorne i poverene poslove, Odeljenje za zaštitu životne sredine, protivpožarnu zaštitu, bezebdnosti i zdravlju na radu, Mišljenje br. 501-15/17 od 27.01.2017. godine;

Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Republička direkcija za vode, Mišljenje br. 325-95-00164/2017-07 od 07.08.2017. godine;

JP za gazdovanje šumama „Srbijašume“, Uslovi i mišljenje br. 12318 od 04.08.2017. godine;

Republički hidrometeorološki zavod, Uslovi br. 922-3-45,47/2017 od 24.07.2017. godine;

Akcionarsko društvo „Elektromreža Srbije“, Uslovi br. 130-00-UTD-003-340/2017-002 od 14.08.2017. godine;

JP „Putevi Srbije“, Mišljenje br. 953-15228/17-1 od 21.08.2017. godine;

Ministarstvo unutrašnjih poslova, Sektor za vanredne situacije, Odeljenje za vanredne situacije u Novom Pazaru, Uslovi br. 217-9821/17 od 27.07.2017. godine;

Preduzeće za telekomunikacije „Telekom Srbija“, Uslovi br. 268955/1 od 20.07.2017. godine;

JKP „Vodovod i kanalizacija“ - Novi Pazar, Uslovi br. 1311 od 20.07.2017. godine.

Za izradu Strateške procene uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo (Izveštaja o Strateškoj proceni uticaja), vrednovanje izmena u prostoru sa aspekta ekološke održivosti i prihvatljivosti, izbor najbolje ponuđenog rešenja i predlaganje smernica za niže hijerarhijske nivoe i mera za zaštitu životne sredine, poštovana je zakonska regulativa:

Zakon o zaštiti životne sredine („Sl. glasnik RS”, br.135/04, 36/09, 36/09 - dr. zakon, 72/09 – dr.zakon, 43/11 – US i 14/16);

Zakon o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS”, br. 135/04 i 88/10);

Zakon o proceni uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS”, br. 135/04, 36/09);

Zakon o planiranju i izgradnji („Sl. glasnik RS”, br.72/09, 81/09 - isp., 64/10 – US, 24/11, 121/12, 42/13 – US, 50/13 – US, 98/13 – US,132/14 i 145/14);

Zakon o zaštiti prirode („Sl. glasnik RS”, br. 36/09, 88/10 i 91/10-ispr. i 14/16);

Zakon o kulturnim dobrima („Sl. glasnik RS”, br. 71/94, 52/11-dr.zakon i 99/11-dr.zakon);

Zakon o vodama („Sl. glasnik RS”, br. 30/10 i 93/12 101/16);

Zakon o energetici („Službeni glasnik RS“, br.145/14);

Zakon o efikasnom korišćenju energije („Sl. glasnik RS”, br. 25/13);

Zakon o poljoprivrednom zemljištu („Službeni glasnik RS“, br. 62/06, 65/08, 41/09 i 112/15);

Zakon o šumama („Službeni glasnik RS“, br. 30/10, 93/12 i 89/15);

Zakon o javnim putevima ("Službeni glasnik RS", broj 101/2005, 123/2007, 101/2011, 93/2012 i 104/2013);

Zakon o upravljanju otpadom („Sl. glasnik RS”, br. 36/09, 88/10 i 14/16);

http://www.propisionline.com/IndOk/Legislation/50369


Zakon o ambalaži i ambalažnom otpadu („Sl. glasnik RS”, br. 36/09);

Zakon o zaštiti vazduha („Sl. glasnik RS”, br. 36/09 i 10/13);

Zakon o zaštiti od buke u životnoj sredini („Sl. glasnik RS”, br. 36/09 i 88/10);

Zakon o zaštiti od požara („Sl. glasnik RS”, br. 111/09 i 20/15);

Zakon o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađivanja životne sredine („Sl. glasnik RS”, br. 135/04 i 25/15);

Zakon o zaštiti od nejonizujućeg zračenja („Sl. glasnik RS”, br. 36/09);

Zakon o vanrednim situacijama („Sl.glasnik RS” br.111/09, 92/11 i 93/12);

Uredba o režimima zaštite („Službeni glasnik RS“, br. 31/12);

Uredba o klasifikaciji voda („Sl. glasnik SRS” br.5/68 i 33/75-dr.zakon);

Uredba o kategorizaciji vodotoka („Sl. glasnik SRS” br. 5/68);

Uredba o graničnim vrednostima emisije zagađujućih materija u vode i rokovima za njihovo dostizanje („Sl. glasnik RS” br.67/11 i 48/12);

Uredba o graničnim vrednostima zagađujućih materija u površinskim i podzemnim vodama i sedimentu i rokovima za njihovo dostizanje („Sl. glasnik RS” br.50/12);

Uredba o graničnim vrednostima emisija zagađujućih materija u vazduh iz stacionarnih izvora zagađivanja, osim postrojenja za sagorevanje („Sl.glasnik RS”, br. 111/15);

Uredba o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha („Sl. glasnik RS” br.11/10, 75/10 i 63/13);

Uredba o indikatorima buke, graničnim vrednostima, metodama za ocenjivanja indikatora buke, uznemiravanja i štetnih efekata buke u životnoj sredini („Sl. glasnik RS”, br.75/10);

Uredba o režimima zaštite („Sl. glasnik RS”, br. 31/12);

Uredba o utvrđivanju Liste projekata za koje je obavezna procena uticaja i Liste projekata za koje se može zahtevati procena uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS”, br. 114/08);

Pravilnik o sadržini, načinu i postupku izrade planskih dokumenata („Sl. glasnik RS”, br. 31/10, 69/10 i 16/11);

Pravilnik o uslovima koje sa aspekta bezbednosti saobraćaja moraju da ispunjavaju putni objekti i drugi elementi javnog puta („Sl. glasnik RS", br. 50/11);

Pravilnik o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1 kV do 400 kV („Sl. list SFRJ", broj 65/1988 i „Sl. list SRJ", broj 18/92);

Pravilnik o opasnim materijama u vodama („Sl. glasnik SRS” br. 31/82);

Pravilnik o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u zemljištu i metodama za njihovo ispitivanje („Sl. glasnik RS”, br. 23/94);

Pravilnik o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva („Sl. glasnik” br. 5/10),

Pravilnik o dozvoljenom nivou buke u životnoj sredini („Sl. glasnik RS”, br. 72/10);

Pravilnik o metodama merenja buke, sadržini i obimu izveštaja o merenju buke („Sl. glasnik RS”, br. 72/10);

Pravilnik o uslovima i načinu sakupljanja, transporta, skladištenja i tretmana otpada koji se koristi kao sekundarna sirovina ili za dobijanje energije („Sl.glasnik RS” br.98/10);

Pravilnik o nacionalnoj listi indikatora zaštite životne sredine („Sl. glasnik RS” br. 37/11);

Pravilnik o utvrđivanju vodnih tela površinskih i podzemnih voda vodotoka („Sl.glasnik RS“, br. 96/10);

Pravilnik o parametrima ekološkog i hemijskog statusa površinskih voda i parametrima hemijskog i kvantitativnog statusa podzemnih voda („Sl. glasnik RS” br. 74/11);

Pravilnik o načinu izrade i sadržaju plana zaštite od udesa („Sl.glasnik RS” br. 82/12);

http://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/pages/home.xhtml

http://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/pages/home.xhtml



1.1. Prikaz sadržaja i ciljeva Plana i njegovog odnosa sa drugim planovima i programima

1.1.1. Sadržaj i ciljevi Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo

Sadržaj Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo urađen je u skladu sa odredbama i metodologijom Zakona o planiranju i izgradnji („Sl. glasnik RS”, br.72/09, 81/09- isp., 64/10–odluka US, 24/11, 121/12, 42/13–odluka US, 50/13–odluka US, 98/13–odluka US, 132/14 i 145/14).

A. TEKSTUALNI DEO

1.0. UVOD

1.1. OPIS GRANICA PLANA

2.0. NACRT IZMENE I DOPUNE DELA GENERALNOG URBANISTIČKOG PLANA ZA POTESE NP BANJA, ŠUTENOVAC, POSTENJE I VAREVO (prve izmene)

2.1. IZMENE TEKSTUALNOG DELA GENERALNOG URBANISTIČKOG PLANA GRADA NOVOG PAZARA 2020.

2.2. GRAFIČKI DEO

2.3. ZAVRŠNE ODREDBE

1.1.1.1. Obuhvat Izmena i dopuna Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo

Položaj i osnovne karakteristike područja, predmeta izmena i dopuna planskog dokumenta:

ukupna površina obuhvaćena izmenama i dopunama iznosi 6,73 ha, podeljena u okviru četiri enklave.

Na području Nacrta Izmene i dopune GUP-a Novi Pazar granice područja su predstavljene po predmetnim enklavama.

U obuhvatu granice enklave br. 1. nalaze se sledeće katastarske parcele: kp.br. 100, 99, 98/1, 98/2, 98/3, 409, 408, 410, 415/1, 416/1, 416/2, 407/2, 404/2, 405/2, 363 i 398/2 KO Banja.


Slika br. 1: Granica Izmene i dopune Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar 2020. - enklava br. 1.

U zoni Izmena Generalnog urbanističkog plana lokacija br. 2 - enklava, u delu naselja Šutenovac, obuhvata nekoliko katastarskih parcela sve u KO Novi Pazar i to: kp.br. 8657/1, 8657/2, 8657/3, 8657/4, 8657/5, 8657/6, 8657/8, 8657/9, 8657/10, 8662 i deo 8656/5. Okvirna granica izmene Generalnog urbanističkog plana enklave br. 2 u naselju Šutenovac polazi sa severne strane i ide ka parcelama ili delovima parcela. KO Novi Pazar sa severa se graniči sa kp.br: 8657/7, delom kat. parcela br. 8655 i 8656/5 i postojećim prilaznim putem, odnosno kp.br. 8656/4. KO Osoje sa istoka se graniči sa delom postojeće ulice Nurije Pozderca, odnosno delom kp.br.1156. KO Mur sa juga se graniči sa delom ulice Nurije Pozderca tj. delom kp.br. 1156, pa onda postojećom ulicom, odnosno kp.br. 1456 i delom kp.br. 1459/1. Sa zapada se graniči sa postojećim putem, odnosno kp.br. 1452 i krakom ulice Nurije Pozderca odnosno delom kp.br. 1442. Sve pomenute katastarske parcele, cele ili delovi, su granične parcele, odnosno nisu u obuhvatu izmene plana.




Granica enklave br. 3. obuhvata katastarske parcele, kp.br. 430, 432, 433, 434, 435/1, 435/3, 435/2, 436/2, 436/1, 437, 438, 439, 442, 445, 444, 644, 643/2, 644, 643/3, 643/1, 446, deo 736, 640 i deo 431 KO Varevo.


Unutar granice enklave br. 4. je katastarska parcela, kp.br.2910/1 KO Postenje.



1.1.2. Postojeća i planirana namena površina

Potes Novopazarska banja, enklava br. 1, pripada Planu generalne regulacije za deo centra naseljenog mesta grada Novi Pazar koji obuhvata delove naselja Novopazarska Banja, naselja Pašino guvno, Podbijelje, Industrijska zona, Čerkez mahala, Svojbor, naselje oko Gazilara, delove naselja Pljevljani, Izbice, Trnava, Osoje, naselje Ćeramidžinica i deo naselja Šutenovac. Izmene i dopune Generalnog urbanističkog plana za navedeno područje vezane su za promenu namene Banjskog parka u C - zonu retkih naselja i porodične gradnje Gs = 10 - 25 stanova/ha.

Potes Šutenovac, enklava br. 2, pripada Planu generalne regulacije za deo centra naseljenog mesta grada Novi Pazar koji obuhvata delove naselja Novopazarska banja, naselja Pašino guvno, Podbijelje, Industrijska zona, Čerkez mahala, Svojbor, naselje oko Gazilara, delove naselja Pljevljani, Izbice, Trnava, Osoje, naselje Ćeramidžinica i deo naselja Šutenovac. Na predmetnoj lokaciji, umesto površine javne namene utvrđuje se površina lokalnog centra.

Zona Postenja, enklava br. 3, pripada Planu generalne regulacije dela centra naseljenog mesta grada Novi Pazar - delovi naselja koja se prostiru dolinom reke Raške i Ljudske, deo naselja Rajčinoviće sa banjom, Dojeviće, Pobrđe, Varevo, Barakovac i Gornji Selakovac. Izmena je vezana za promenu površine javne namene zelenilo u površine C - zone retkih naselja i porodične gradnje Gs = 10 - 25 stanova/ha.

Varevo, enklava br. 4, pripada Planu generalne regulacije III za naselja u zoni zaštite Đurđevi stupovi i Petrova crkva i deo naselja Semenjača, deo naselja Stražište, naselja Deževski put, Postenje, Petrovićev lug i zaštićeno područje Gradina. Izmena se odnosi na promenu namene šume u radnu zonu Gs = 10 - 25 stanova/ha.



Slika br. 5: Izvod iz generalnog urbanističkog plana Novi Pazar 2020.

1.1.3. Hijerarhijski odnos sa drugim planovima – planska usklađenost

Smernice planova višeg reda i planova od značaja za predmetnu izmenu i dopunu Plana su obavezujuće i moraju se uzeti u obzir pri proceni mogućih strateških uticaja na životnu sredinu. Na to obavezuje načelo hijerarhije i koordinacije na svim nivoima. Ekološki izveštaj o mogućim uticajima izmene i dopuna Plana mora da obezbedi i informacije o vezi sa drugim planovima od značaja i ciljevima zaštite životne sredine datim u tim planovima, kao i način na koji su ti ciljevi uzeti u obzir pri izradi Strateške procene uticaja predmetnog Plana.

Planski dokumenti višeg reda od značaja za procenu uticaja strateškog karaktera i opštih ciljeva zaštite životne sredine pri izradi Strateške procene uticaja Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo (Izveštaj o Strateškoj proceni uticaja):

Prostorni plan Republike Srbije od 2010. do 2020. godine („Sl. glasnik RS”, br. 88/10) i Izveštaj o Strateškoj proceni uticaja Prostornog plana Republike Srbije na životnu sredinu;

Prostorni plan grada Novi Pazar („Sl. list grada Novi Pazar”, br. 7/2011);

Prostorni plan Republike Srbije („Sl. glasnik RS”, br. 88/10) i Strateška procena uticaja Prostornog plana Republike Srbije, predstavljaju hijerarhijski važnu dokumentaciju višeg reda od značaja, pre svega, za opšte ciljeve zaštite prostora i zaštite životne sredine. Opšti ciljevi PPR Srbije i Strateške procene uticaja PPRS, sadrže strateška pitanja zaštite životne sredine od nacionalnog značaja, kao i ciljeve i zahteve u oblasti zaštite životne sredine relevantnih sektorskih dokumenata. U tom kontekstu, kao opšti ciljevi PPRS i Strateške procene uticaja PPRS, definisani su:

zaštita osnovnih činilaca životne sredine;

održivo korišćenje prirodnih vrednosti;

unapređenje upravljanja otpadom;

racionalno korišćenje mineralnih i energetskih resursa;


smanjivanje zagađenja i pritisaka od antropogenih aktivnosti:

uređenje naselja;

sve sa ciljem smanjivanja zagađenja i antropogenih pritisaka u ekološki ugroženim područjima, odnosno zonama i lokacijama. Kao posebni ciljevi PPRS i SPU PPRS izdvojeni su:

zaštita i održivo korišćenje zemljišta;

zaštita vazduha;

zaštita biodiverziteta i staništa;

zaštita i održivo korišćenje prirodnih dobara i predela;

unapređenje upravljanja otpadom (smanjenje količine, ponovna upotreba (reciklaža) i deponovanje);

veće korišćenje obnovljivih izvora energije (biomase, hidroenergije, solarne, geotermalne i energije vetra);

smanjenje zagađivanja u urbanim, industrijskim, poljoprivrednim i drugim ekološki ugroženim područjima;

smanjenje pritiska od privrednih, saobraćajnih i stambenih aktivnosti na životnu sredinu.

Prostorni plan grada Novi Pazar („Sl. list grada Novi Pazar”, br. 7/2011), kao hijerarhijski plan od značaja za predmet strateške procene uticaja, daje opšte i posebne ciljeve i smernice u oblasti zaštite prostora i životne sredine. U skladu sa osnovnim smernicama, zaštita životne sredine i prostora ostvarivaće se zaustavljanjem dalje degradacije prirodnih resursa i dobara, zaštitom izvorišta vodosnabdevanja, suzbijanjem i sanacijom neplanske izgradnje, očuvanjem i reoblikovanjem centralnih delova Novog Pazara i drugih centara, očuvanjem i unapređenjem tradicionalnog načina organizacije i izgradnje seoskih naselja, kao i zaštitom i uređenjem kulturnih i prirodnih vrednosti na teritoriji grada. Teritorija grada Novi Pazar raspolaže značajnim ali nedovoljno aktiviranim prirodnim potencijalima i teritorijalnim kapitalom. Osnovni principi prostornog razvoja grada Novi Pazar su:

unapređenje teritorijalne kohezije;

zaštita životne sredine;

zaštita, uređenje i održivo korišćeno prirodnog i kulturnog nasleđa;

prostorno-funkcionalna integrisanost sa okruženjem;

povećanje konkurentnosti i efikasnosti;

policentričan teritorijalni razvoj (posebno jačanje veze sela i centara u mreži naselja);

unapređenje saobraćajne pristupačnosti i dostupnosti informacijama i znanju;

razvoj kulturnog i lokalnog identiteta;

princip subsidijarnosti i javno-privatnog partnerstva;

princip veće transparentnosti u donošenju odluka;

permanentna edukacija građana i administracije i učešće javnosti u odlučivanju;

zaštita javnog interesa, javnih dobara i dobara u opštoj upotrebi.

Opšti ciljevi razvoja i uređenja teritorije grada Novi Pazar:

odgovorno upravljanje razvojem, uređenjem i zaštitom prostora u skladu sa realnim potencijalima i ograničenjima prirodnih i stvorenih vrednosti i dugoročnim potrebama ekonomskog i socijalnog razvoja i zaštite životne sredine;

uravnoteženiji razvoj teritorije grada i funkcionalnog područja Novog Pazara, jačanjem funkcija centra državnog značaja, opštinskih centara i subcentara, podsticanjem razvoja tržišno konkurentnih sektora privrede (industrije, turizma, poljoprivrede, usluga i infrastrukture);

povećanje dostupnosti područja i razvoj transnacionalnih programa sa državama sa kojima grad ima tradicionalno razvijene ekonomske i kulturne veze;

unapređenje kvaliteta života i stvaranje uslova za demografsku obnovu ruralnog dela teritorije grada Novi Pazar, investiranjem u razvoj multifunkcionalnih ruralnih područja, pre svega u obnavljanje i razvoj infrastrukture, javnih službi i usluga, očuvanje i uređenje turističkih prostora sa prirodnim i kulturnim nasleđem, razvoj ekonomski isplativih i statusno privlačnih aktivnosti. Polazeći od opštih ciljeva i postavki razvoja utvrđuju se posebni ciljevi razvoja, korišćenja i uređenja prostora grada Novi Pazar.



1.2. Pregled postojećeg stanja i kvaliteta životne sredine na području Plana

1.2.1. Prikaz postojećeg stanja životne sredine na području Plana

Za postupak strateške procene uticaja Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, korišćeni su podaci o prostoru iz postojeće prostorno-planske i ostale dokumentacije kao baze podataka, podaci dobijeni uvidom, evidentiranjem i identifikacijom na terenu, na osnovu čega je izvršena analiza i procena stanja životne sredine i procena stepena ugroženosti medijuma životne sredine, prirodnih vrednosti i ekološkog kapaciteta prostora u granicama Plana.

Vazduh - na području Plana postoji opasnost od ugrožavanja kvaliteta vazduha i emisije zagađujućih materija. Najznačajniji faktori koji mogu biti izvor negativnih uticaja su:

saobraćaj na gradskim saobraćajnicama;

individualna ložišta u zonama porodičnog stanovanja;

radne zone i pojedinačni kompleksi;

neadekvatno odlaganje otpada.

Zemljište kao važan prirodni resurs, čiji je sastav veoma raznovrstan, pa su zastupljeni: škriljci, peščari i konglomerati, krečnjaci, flišni sedimenti, dijabaz-rožnaci, magmatske stene, serpentini i peridotiti, neogeni i kvartalni sedimenti. Paleozojski škriljci se sastoje od pločastih zelenih filita, glinastih škriljaca, glinaca i argilošista. Pokazuju savršenu škriljavost. Boja im je najčešće plavičasto crna. Sadrže u sebi minerale kvarca, okside gvožđa, turmalin, rutil i liskune. Ove stene se lako raspadaju pa se zemljište na njima brzo stvara i obnavlja. Uticaji na kvalitet zemljišta mogu biti:

direktni - kao posledica direktnih uticaja ljudskih aktivnosti i

indirektni - posredno, kao posledica taloženja zagađujućih materija iz vazduha poreklom od saobraćajnih aktivnosti, proizvodnje toplotne energije i proizvodnih procesa u okviru radnih i industrijskih kompleksa kao i zagađenih atmosferskih voda i površinskih tokova

Antropogene aktivnosti koje negativno utiču na kvalitet zemljišta su:

promena namene zemljišta, pojava bespravne gradnje;

neadekvatno korišćenje poljoprivrednog zemljišta;

smanjenje površina pod šumskim zemljištem, intenzivna seča šuma;

nedovoljna infrastrukturna i komunalna opremljenost;

neadekvatno upravljanje otpadom;

saobraćajne aktivnosti.

Buka na području Plana i zona predmeta izmene i dopune, javlja se kao posledica saobraćajnih aktivnosti, obavljanja delatnosti u radnim zonama i indutrijskim kompleksima, domaćinstva i drugi izvori (kafići, igrališta), odnosno razne komunalne aktivnosti. Komunalna buka nije vremenski ograničena i deluje neprekidno, čak i u vremenu određenom za odmor, spavanje i rekreaciju. Buka poreklom od saobraćaja verovatno prevazilazi dozvoljene nivoe i u dnevnom i u noćnom periodu, naročito u blizini prometnih ulica i magistralnih puteva što u određenim slučajevima može predstavljati problem po okolno stanovništvo.

1.2.2. Prikaz postojećeg stanja sa aspekta zaštićenih prirodnih dobara

Na osnovu uvida u postojeću dokumentaciju višeg reda i Centralni registar zaštitćenih prirodnih dobara Republike Srbije, Zavod za zaštitu prirode je konstatovao da u granicama obuhvata izmena i dopuna Plana nema zaštitćenih niti planiranih za zaštitu prirodnih dobara, ni drugih prostornih celina od značaja za očuvanje biološke i geološke raznovrsnosti u skladu sa odredbama Zakona o zaštiti prirode („Sl. glasnik RS”, br. 36/09, 88/10, 91/10 i 14/16). Zaključak je da planska rešenja nisu u suprotnosti sa propisima i dokumentima iz oblasti zaštite prirode.

Ali, obaveza je, da ako se u toku implementacije Plana, pri izvođenju bilo kakvih radova na prostoru planskog područja naiđe na prirodno dobro koje je geološko-paleolontološkog tipa ili


minerološko-petrografskog porekla, moraju sprovesti i preduzeti mere da se nalaz ne uništi i da se sačuva na mestu i u položaju u kom je otkriven.

1.2.3. Prikaz postsojećeg stanja sa aspekta kultutrnih dobara

Na osnovu uvida u postojeću dokumentaciju višeg reda na prostoru obuhvata izmene i dopune Plana nije utvrđeno postojanje nepokretnih kulturnih dobara, niti evidentiranih dobara koja uživaju prethodnu zaštitu, kao ni arheoloških nalazišta.

Ali, obaveza je, da ako se u toku implementacije Plana, odnosno u koliko u toku izvođenja radova, naiđe na arheološka nalazišta ili arheološke predmete, materijalne ostatke koji ukazuju na postojanje kulturnog dobra, da odmah, bez odlaganja, prekine radove i obavesti nadležni Zavod za zaštitu spomenika kulture i da preduzme mere da se nalaz ne uništi i ne ošteti i da se sačuva na mestu i u položaju u kome je otkriven, sve u skladu sa Zakonom o kulturnim dobrima („Sl. glasnik RS”, br. 71/94 52/11-dr. zakon i 99/11-dr. zakon).

1.2.4. Prikaz postojećeg stanja sa aspekta raznovrsnosti biotopa i biocenoze

Teritorija Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novog Pazara za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo obuhvata područje od 6,73 ha. U okviru tog područja, najveći prostor zauzima urbani ekosistem koji čini urbana sredina kao biotop i biocenoza, odnosno vrste adaptirane na ljudsko prisustvo i uticaje ljudskih aktivnosti. Specifični biotopi su zastupljeni u parkovskim površinama, skverovima, park šumama, u granicama obuhvata predmetnih izmena, neposrednom i širem okruženju. Promene u prostoru, sa aspekta zastupljenih ekoloških niša desiće se smanjenjem zelenih površina. Van granica građevinskog područja sreću se fragmenti autohtonih šumskih kompleksa i pošumljene površine.

1.2.5. Prikaz postojećeg stanja sa aspekta kvaliteta vazduha

Ocena stanja životne sredine podrazumeva identifikovanje postojećih izvora zagađivanja koji utiču na promenu kvaliteta stanja pojedinih elemenata (voda, vazduh, zemljište), kao i na životnu sredinu u celini.

Saobraćajne aktivnosti koje se odvijaju u granicama Plana, na gradskim saobraćajnicama od značaja na lokalitete koji su predmet izmene planskog dokumenta, predstavljaju dominantan izvor emisije zagađujućih materija u atmosferu. Emisija nastaje kao posledica sagorevanja fosilnih goriva u motorima sa unutrašnjim sagorevanjem, pri čemu se oslobađaju:

oksidi azota (NOx),

sumpordioksid (SO2),

ugljenmonoksid (CO),

ugljendioksid (CO2),

ugljovodonici (CxHx),

formaldehidi (HCHO),

oksidi olova (PbxOx),

praškaste materije (PM2.5, PM10),

čađ.

Koncentracija ovih materija je najviša u neposrednoj blizini saobraćajnice i u direktnoj je zavisnosti od intenziteta saobraćaja, karakteristika saobraćajnice i abiotičkih faktora okruženja.

Individualna ložišta i toplane predstavljaju značajne izvore emisije zagađujućih materija u vazduh. Toplane kao energente koriste tečna (teško lož ulje - mazut) i čvrsta goriva, čijim se sagorevanjem u atmosferu oslobađaju pepeo, SO, SO2, i CO2.

Individualna ložišta stambenih objekata predstavljaju tačkaste izvore zagađenja sa sezonskim karakterom emisije. Sagorevanjem čvrstih goriva u ložištima dolazi do emisije sumpordioksida (SO2), praškastih materija (PM2.5, PM10) i čađi, koji zbog gustine naseljenosti mogu dovesti do opterećenja životne sredine naročito u zimskom delu godine.

1.2.6. Prikaz postojećeg stanja sa aspekta kvaliteta voda (površinskih i podzemnih)

Monitoring kvaliteta površinskih i podzemnih voda od značaja za predmet strateške procene uticaja ne postoji. Zaštita voda podrazumeva:



zaštitu izvorišta vodosnabdevanja od direktnog i indirektnog značaja za zdravlje stanovništva i životne sredine;

zaštitu površinskih voda, forlanda i korita vodotokova, kvaliteta vode i zaštitu od izliva neprečišćenih otpadnih voda; uređivanje obala i priobalnih pojaseva uz maksimalno poštovanje forlanda reka i integraciju u naseljske funkcije;

zaštitu podzemnih voda od zagađivanja otpadnim vodama opremanjem zona kanalizacionom mrežom; obaveznom izgradnjom vodonepropusnih septičkih jama kao prelazne faze do realizacije kanalizacionog sistema kao i polutankvana i tankvana za tehnološke procese potencijalne izvore zagađivanja; sanacijom ne sanitarnih septičkih jama; zabranom nekontrolisanog deponovanja otpada.

1.2.7. Prikaz stanja sa aspekta seizmičnosti terena

Za plansko područje i područje strateške procene uticaja na životnu sredinu, uslovi seizmičnosti se mogu smatrati jednakim uslovima koje, za šire područje, treba očekivati na osnovu raspoloživih podataka seizmičke rejonizacije. Prema podacima Seizmološke karte za povratni period od 200 do 500 godina, R 1:100000, objavljene 1998. godine, Zajednica za seizmologiju Beograd, autora dr. M. Petrovića, geomehanički ispitivane lokacije leže u zoni VI stepena seizmološkog inteziteta po MSK skali, te je kod građenja i dimenzionisanja građevinskih objekata, obavezna primena zakonskih i tehničkih normativa za građenje objekata u seizmičkim područjima. Obzirom na specifičnost objekata, karakter i namenu, prema navedenim podacima može se usvojiti kao projektna seizmičnost VI stepen seizmičkog inteziteta, sa koeficijentom seizmičnosti Kc=0.05, jer je u pitanju srednje tlo prema našim tehničkim propisima za temeljenje objekata.

1.2.8. Prikaz stanja sa aspekta klimatoloških karakteristika i meteoroloških parametara

Geografski položaj i reljef predstavljaju osnovne činioce opštih klimatskih karakteristika. Područje obuhvata izmene i dopune Plana i Strateške procene uticaja, pripada umereno kontinentalnoj klimi sa elementima planinske, sa hladnim zimama i prohladnim letima. Prosečna godišnja temperatura je 5°C, dok prosečna godišnja relativna vlažnost vazduha se kreće od 79-81%. Prosečne godišnje padavine u slivu ovog područja su 673,77 mm. Najčešće javljanje ima vetar iz severozapadnog kvadranta.

1.2.9. Prikaz stanja infrastrukturne opremljenosti

1.2.9.1. Saobraćajna infrastruktura i povezanost sa okruženjem

U obuhvatu izmene i dopune Plana, odnosno obuhvatu analize potencijalnih uticaja, postoji razvijena mreža saobraćajne infrastrukture. Prostorne celine, enklave predmet analize i ekološke procene u obuhvatu Plana, su sa gravitacionim područjem i okruženjem, povezana preko mreže postojećih saobraćajnica.

1.2.9.2. Postojeće stanje hidrotehničke infrastrukture

Ekološko vrednovanje planiranih izmena planskog dokumenta za četiri enklave i kapaciteta postojeće hidrotehničke infrastrukture, zasniva se na analizi kapaciteta vodovodne i kanalizacione mreže. Za sve planirane namene obavezni su uslovi za priključenje na mrežu hidrotehničke infrastrukture.

1.3. Karakteristike životne sredine u zonama gde postoji mogućnost da bude izložena značajnim uticajima

Na području planiranih izmena planskog dokumenta, u granicama predmetnih enklava, nisu identifikovane delatnosti koje svojim radom značajno utiču na kvalitet životne sredine. Zemljište, vazduh i vode nisu direktno izloženi uticajima. Značajni uticaji se očekuju u zonama promene namene zelenih površina. Ekološkom kompenzacijom i kvalitetnijim uređenjem zelenila gradskog područja, funkcije zelenila se mogu unaprediti i nadoknaditi gubitak zelenih površina planiranom promenom namene.


Pri planiranoj urbanističkoj i ekološkoj transformaciji postojećih namena, pre svega parkovske površine i gradskog zelenila u zone stanovanja, smanjuje se ukupno učešće zelenila u gradskoj urbanoj strukturi. Iz tog razloga obavezne su:

mere prevencije, odnosno selektivno i pažljivo uklanjanje zelenila, zadržavanje pojedinačnih vrednih stabala pri transformaciji zelenih površina u zonu stanovanja;

mere ekološke kompenzacije, odnosno izbor lokacija, zona ili celina u granicama planskog dokumenta, u okviru enklava ili van granica predmeta izmene planskog dokumenta, za ozelenjavanje, formiranje zelenih površina različitih kategorija;

Zaštita životne sredine u obuhvatu enklava, predmeta izmene i dopune Plana obuhvata:

plan mera i posebnih pravila za prevenciju, smanjenje, sprečavanje i kompenzaciju negativnih uticaja planiranih promena namena prostora u cilju održivog razvoja;

plan mera za unapređenje i poboljšanja stanja;

plan mera i posebnih pravila zaštite i monitoringa životne sredine.

Plan mera i posebnih pravila za prevenciju, smanjenje, sprečavanje i kompenzaciju negativnih uticaja planiranih promena namena prostora u cilju održivog razvoja prostora u okviru Plana, podrazumeva obavezu izbora najprihvatljivijeg načina transformacije zelenih površina u zone stanovanja. Definisanje mera izvršeno je na osnovu analize stanja životne sredine, uslova i ograničenja, procene mogućih uticaja izmene Plana na životnu sredinu i medijuma životne sredine za koje je utvrđeno da mogu biti izloženi značajnim uticajima. Posebno zahtevane mere su mere na obezbeđenju učešća zelenih površina u ukupnoj urbanoj strukturi.

U cilju prevencije, sprečavanja, smanjenja, otklanjanja i minimiziranja mogućih značajnih uticaja na životnu sredinu, obavezne su mere ekološke kompenzacije koje se moraju sprovesti na izabranim lokacijаma u granicama enklava ili u granicama Plana.

Procena strateških uticaja i zaštita životne sredine u izmenama i dopunama Plana i Izveštaju o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu, obuhvata plan mera i posebnih pravila za prevenciju, smanjenje, sprečavanje i kompenzaciju negativnih uticaja od realizacije planiranih promena namena, plan mera za unapređenje i poboljšanja stanja, plan mera i posebna pravila zaštite i monitoringa životne sredine. Definisanje mera izvršeno je na osnovu analize stanja životne sredine, uslova i ograničenja, procene mogućih uticaja na životnu sredinu i medijuma životne sredine za koje je utvrđeno da mogu biti izloženi najvećem uticaju.

1.4. Razmatrana pitanja i problemi životne sredine u obuhvatu izmene i dopune Plana

U procesu izrade Strateške procene uticaja na životnu sredinu izmene i dopune Plana (Izveštaja o SPU), nisu uočene bitne teškoće koje bi uticale na tok i postupak procene uticaja strateškog karaktera. Za ocenu stanja životne sredine izvršena je procena na osnovu predmeta izmene odnosno promene namene, uslova nadležnih institucija i imaoca javnih ovlašćenja, prirodnih karakteristika i stvorenih uslova prostornih celina u koimaj se planiraju promene.

Razmatrani su problemi i ekološki konflikti u prostoru kroz odnos Plana i okruženja, odnosno uticaji izmene Plana na okruženje i uticaji iz okruženja na područje Plana.

Na osnovu mogućih konflikata, problema ali i potencijala u prostoru obuhvaćenom izmenama i dopunama Plana i postojećih mogućnosti i uslovljenosti, izvršena je procena stanja i kvaliteta životne sredine što predstavlja osnov za organizaciju prostora sa smernicama i merama za uređenje, korišćenje i zaštitu prostora i životne sredine u ekološkim enklavama.



1.5. Prikaz varijantnih rešenja izmene i dopune dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar

U procesu izrade izmene i dopune dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar i u postupku procene mogućih uticaja strateškog karaktera na životnu sredinu, analizirani su sledeći aspekti:

prirodne karakteristike, postojeća namena prostora, prirodne i stvorene vrednosti u enklavama, predmetu promene namene;

stanje infrastrukturne i komunalne opremljenosti i uređenosti područja, postojeći način korišćenja prirodnih resursa, postojeće stanje životne sredine i ekološki uslovi u prostoru;

uslovi imaoca javnih ovlašćenja i nadležnih institucija u postupku izrade izmene i dopune Plana i Strateške procene uticaja na životnu sredinu;

ciljevi planskih dokumenata višeg hijerarhijskog nivoa i ciljevi sektorskih planova;

mogućnosti održivog razvoja ekoloških enklava.

Na osnovu višekriterijumske analize i vrednovanja, za planirane promene namene prostora, propisana su pravila uređenja i pravila građenja sa integrisanim merama zaštite životne sredine. Za proces implementacije izmene i dopune Plana, propisane su smernice i mere zaštite životne sredine, kao uslov za realizaciju planiranih namena.

Na osnovu detaljne analize prostornih karakteristika, prirodnih i stvorenih uslova u granicama izmene i dopune Plana, razmatrana su moguća varijantna rešenja. Vrednovano je varijantno rešenje bez promena namena i varijantno rešenje transformacije zelenih površina u zone stanovanja.

Rezultat vrednovanja varijantnih rešenja je izbor ekološki najprihvatljivije varijante, u skladu sa rezultatima zahteva korisnika prostora i analizi moguće ekološke kompenzacije. Strateškom procenom uticaja izmene i dopune Plana na životnu sredinu razmatrana su dva moguća varijantna rešenja:

Varijanta I - da se ne izvrši izmena Plana, odnosno da se nastavi sa dosadašnjim načinom upravljanja prostorom u usvojenim granicama planskog dokumenta;

Varijanta II – da se Plan izmeni i dopuni, usvoji i implementira ali na ekološki propisan način, primenom i poštovanjem integrisanih mera zaštite, mera ekološke kompenzacije i monitoringa životne sredine.

Uticaji strateškog karaktera i ukupni efekti izmene i dopune Plana na životnu sredinu mogu se utvrditi kroz procenu i poređenje postojećeg stanja, postojeće namene, sadržaja i funkcija prostora, ciljeva i planskih rešenja, odnosno poređenjem razmatranih mogućih varijantnih rešenja Plana

1.5.1. Prikaz varijantnih rešenja zaštite životne sredine u Planu

Cilj izrade izrade izmene i dopune dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar je definisanje planskih rešenja za korišćenje zemljišta u građevinskom području na održiv i prihvatljiv način, sa planiranim merama zaštite prirodnih vrednosti (vazduha, vode, zemljišta, biodiverziteta), održivo korišćenje ostalih prirodnih resursa, posebno zemljišta kao teško obnovljivog, zaštitu životne sredine i zaštitu prostora u celini. U enklavama, prostoru obuhvaćenom izmenama i dopunama, je izvršena sveobuhvatna višekriterijumska analiza područja, položaj i značaj prostornih celina unutar kojih se planiraju promene, status zemljišta i postojećih struktura, stanje infrastrukturne i komunalne opremljenosti, potencijali, ograničenja i uslovi imaoca javnih ovlašćenja i nadležnih institucija.

Na osnovu višekriterijumske analize i vrednovanja, zaključeno je da su ekološki prihvatljive planirane promene namena prostora, sa propisanim pravilima uređenja i pravilima građenja sa integrisanim merama zaštite životne sredine i ekološkom kompenzacijom. Za proces implementacije planiranih izmena Plana, propisane su smernice i mere zaštite životne sredine, kao uslov za realizaciju promena u nameni prostora. Strateškom procenom uticaja izmena i dopuna Plana na životnu sredinu, razmatrana su varijantna rešenja:


Varijanta I, ne usvajanje izmena i dopuna Plana u definisanim enklavama;

Varijanta II, usvajanje i implementacija planiranih izmena i dopuna Plana.

Uticaji strateškog karaktera i ukupni efekti izmene i dopune Plana na životnu sredinu mogu se utvrditi kroz procenu i poređenje postojećeg stanja i ciljeva i planskih rešenja, odnosno poređenjem razmatranih mogućih varijantnih rešenja Plana.

Poređenje varijantnih rešenja izvršeno je na osnovu očekivanih pozitivnih i potencijalno negativnih uticaja varijantnih rešenja u prostoru i životnoj sredini. Efekti su vrednovani sa aspekta uticaja na:

prirodne vrednosti, medijume životne sredine (vazduh, vode, zemljište);

stvorene vrednosti (demografske karakteristike, kulturno nasleđe, privredne aktivnosti);

predeone i pejzažne karakteristike područja procene uticaja;

infrstrukturnu i komunalnu opremljenost područja izmene Plana;

prostorne i urbanističke uslove i parametre i mogućnost kontrolisanog upravljanja prostorom.

Ekološki prihvatljivo je rešenje koje omogućava:

primenu mera za otklanjanje, sprečavanje i kompenzaciju značajnih uticaja u prostoru i životnoj sredini;

racionalno korišćenje prirodnih resursa u Planskoj postavci;

poštovanje ekoloških načela i principa održivog razvoja.

1.5.2. Prikaz varijantnog rešenja ne realizovanja Plana

Varijantno rešenje ne usvajanja izmene i dopune Plana, Varijanta I, može za posledicu imati pojavu nekontrolisanih procesa u korišćenju građevinskog zemljišta.

Planski dokument, Generalni urbanistički plan Novi Pazar, predstavlja strateški dokument urbanističkog planiranja grada Novi Pazar i osnovni instrument generalnog upravljanja prostorom i životnom sredinom. Implementacija strateškog planskog dokumenta sprovodi se preko hijerarhijski planova nižeg reda.

1.5.3. Prikaz varijantnog rešenja usvajanja i implementacije izmene i dopune Plana

Prihvatanjem Varijante II, odnosno usvajanje izmene i dopune Plana za konkretne enklave, stvaraju se uslovi za kontrolisano i održivo korišćenje građevinskog zemljišta, poboljšanje uslova na terenu, popravljanje kvaliteta života lokalnog stanovništva zbog traženih promena namena i sprovođenje mera zaštite životne sredine i ekološke kompenzacije propisanih izmenom i dopunom Plana i Strateškom procenom uticaja. Usvajanje izmene i dopune Plana za definisane enklave, predstavlja varijantno rešenje kojim se stvaraju uslovi za:

definisanje najprihvatljivijih okvira za korišćenje građevinskog zemljišta;

stvaranje mogućnosti za dalji ekonomski razvoj lokalne zajednice;

minimiziranje potencijalnih neželjenih efekata od smanjenja zelenih površina uvođenjem ekološke kompenzacije za poboljšanje stanja i statusa životne sredine u zonama enklava i neposrednom okruženju, posredno na gradsku teritoriju;

očuvanje ekološkog integriteta parkovskog, zaštitnog i drvorednog zelenila, odnosno, regenerativnog i apsorpcionog kapaciteta prostora u predmetnim enklavama;

definisanje mera zaštite za hijerarhijski niže nivoe, odnosno provera potencijalnih uticaja planova nižeg reda na životnu sredinu kroz stratešku procenu uticaja plana na životnu sredinu;

definisanje mera zaštite za hijerarhijski niže nivoe, odnosno provera potencijalnih uticaja na životnu sredinu planiranih projekata, objekata, delatnosti, radova, uz obavezno pokretanje postupka procene uticaja na životnu sredinu (u skladu sa Uredbom o utvrđivanju Liste projekata za koje je obavezna procena uticaja i Liste projekata za koje se može zahtevati procena uticaja na životnu sredinu, „Sl. glasnik RS”, br. 114/08);

uključivanje javnosti u proces planiranja i donošenja odluka vezanih za izmenu Plana.



Izbor Varijante II, usvajanje izmene i dopune Plana za predmetne enklave predstavlja ekološki prihvatljivo rešenje, uz primenu ekološke kompenzacije, sa aspekta kontrolisanog korišćenja zemljišta u građevinskom području, upravljanja prostorom i zaštite životne sredine (kvaliteta vazduha, voda, zemljišta i zelenih površina). Racionalno širenje zona stanovanja na račun zelenih površina mora biti u skladu sa ekološkim načelima i principima održivog razvoja, odnosno obavezno je selektivno očuvanje svih vrednih stabala i nadoknada zelenila ekološkom kompenzacijom.

1.6.Rezultati prethodnih konsultacija sa nadležnim institucijama, zainteresovanim organima, organizacijama i preduzećima, imaocima javnih ovlašćenja

U postupku izrade izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo i Strateške procene uticaja na životnu sredinu izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana (Izveštaja o strateškoj proceni uticaja izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana), obavljene su konsultacije sa zainteresovanim i nadležnim institucijama, organizacijama i organima, imaocima javnih ovlašćenja, u toku kojih su pribavljeni podaci, uslovi i mišljenja. Konsultacije su obavljene i pribavljeni su uslovi, mišljenja i saglasnosti sledećih nadležnih i zainteresovanih institucija, organa, organizacija, imaoca javnih ovlašćenja:




Republički hidrometeorološki zavod, Uslovi br. 922-3-45,47/2017 od 24.07.2017. godine;






Sve konsultacije i uslovi imaoca javnih ovlašćenja su relevantni za proces procene uticaja izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana na životnu sredinu i izradu Strateške procene uticaja, a uslovi i mere nadležnih organa, institucija i preduzeća su, kroz proces procene, vrednovani i implementirani u planska rešenja.


2.0. Opšti i posebni ciljevi Strateške procene uticaja na životnu sredinu

Opšti i posebni ciljevi Strateške procene uticaja iznene i dopune Generalnog urbaništičkog plana Novi Pazar na životnu sredinu, definisani su i izvedeni iz opštih i posebnih ciljeva i zahteva zaštite prostora i životne sredine utvrđenih u planovima i sektorskim dokumentima višeg reda, uslova nadležnih organa i institucija i imaoca javnih ovlašćenja, kao i značajnih pitanja, postojećih prostornih i ekoloških problema u obuhvatu enklava, koje su predmet izmene Plana. Ekološkom procenom izmene i dopune Plana će, u cilju ostvarivanja opštih i posebnih ciljeva zaštite prostora i životne sredine, biti obezbeđen prikaz mogućih uticaja planiranih promene namena na životnu sredinu, kao i smernice za dalje postupanje pri razradi Generalnog urbanističkog palna.

Opšti ciljevi Strateške procene uticaja se definišu na osnovu smernica, zahteva i ciljeva zaštite životne sredine proisteklih iz planskih dokumenata višeg reda, postojećeg stanja i kapaciteta prostora i zahteva za upravljanje životnom sredinom u granicama planskog dokumenta, odnosno Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar. Strateški ciljevi zaštite životne sredine, dati odredbama planova višeg reda, predstavljaju polazne osnove za definisanje opštih ciljeva Strateške procene uticaja GUP-a Novi Pazar. Opštim ciljevima je postavljen okvir za dalju razradu i definisanje posebnih ciljeva i izbor indikatora za merenje i praćenje njihovog ostvarivanja, sve u cilju upravljanja životnom sredinom i ostvarivanja održivog upravljanja obnovljivim izvorima energije i prostornog razvoja područja Plana.

Posebni ciljevi Strateške procene uticaja izmene i dopune GUP-a Novi Pazar na životnu sredinu utvrđeni su na osnovu analize stanja životne sredine, značajnih i bitnih pitanja, problema, ograničenja i potencijala područja predmetnih enklava, odnosno izmene i dopune Plana, kao i prioriteta za rešavanje potencijalnih ekoloških problema u skladu sa opštim ciljevima i načelima zaštite životne sredine. Ekološki odgovorno planiranje i korišćenje prostora planiranim izmenema Plana, predstavljaju uslov preventivne zaštite i poboljšanja stanja u prostoru i životnoj sredini.

Izbor indikatora Strateške procene vrši se na osnovu karakteristika prostora i stanja životne sredine u granicama enklava, predmetu izmene i dopune Plana. Definisani indikatori predstavljaju kvalitativne pokazatelje na osnovu kojih se prati stepen dostignutosti postavljenih ciljeva. Definisanim indikatorima Strateške procene uticaja dobijaju se podaci o:

stanju u prostoru i zonama uticaja;

stanju zelenih površina;

infrastrukturnoj i komunalnoj opremljenosti područja.



Tabela br. 1: Prikaz opštih i posebnih ciljeva

Opšti ciljevi Posebni ciljevi Indikatori

Očuvanje i unapređenje životne sredine na području izmene i dopune Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar od značaja za stanje životne sredine

Kontrolisanao i racionalno upravljanje građevinskim zemljištem uz primenu mera zaštite životne sredine

Kontrola širenja zona izgradnje

Podizanje i jačanje ekološke svesti, informisanja i obrazovanja stanovništva uključivanjem javnosti u donošenju odluka u pogledu mera zaštite životne sredine

Broj radova sprovedenih u cilju ekološke kompenzacije

Zaštita i očuvanje zelenih površina, uvođenje ekološke kompenzacije

Ekološka kompenzacija

Procentualni odnos uklonjenih i nadoknađenih zelenih površina

Stanje javnih zelenih površina

Unapređenje javnih zelenih površina

Kontrolisanao i racionalno upravljanje građevinskim zemljištem uz primenu mera zaštite životne sredine

Poštovanje planskih mera, urbanističkih parametara i mera zaštite životne sredine

Stepen uređenosti područja, ispoštovanost propisanih parametara

Strateške procene uticaja planova nižeg reda

Procene uticaja na životnu sredinu projekata, objekata, delatnosti, radova i aktivnosti

Utvrđivanje potrebe postupka uticaja na životnu sredinu za planove nižeg reda

Utvrđivanje potrebe postupka uticaja na životnu sredinu za realizaciji projekta za propisivanje posebnih mera za sprečavanje, otklanjanje i minimiziranje uticaja na životnu sredinu, kao i mera zaštite i monitoringa životne sredine

Opšti i posebni ciljevi Strateške procene uticaja na životnu sredinu izmene i dopune Plana predstavljaju uslov za ostvarivanje zaštite i unapređenja stanja na delovima izmene planskog područja. Zaštita životne sredine na području izmene Plana mora biti usklađena sa merama propisanim u važećem planskom dokumentu i hijerarhijski usklađena sa opštim smernicama, uslovima i merama za zaštitu životne sredine šire prostorne celine, odnosno uslovima i merama na nivou Prostornog plana grada Novi Pazar.


3.0. Procena mogućih uticaja izmene i dopune Plana na životnu sredinu

Na osnovu ciljeva i smernica prostornog razvoja područja Generalnog urbanističkog plana grada Novi Pazar i uslova zaštite životne sredine iz planova višeg reda, definisani su opšti i posebni ciljevi Strateške procene uticaja. Osnovni cilj, sa ekološkog aspekta, je integralna zaštita pri promeni namene, pre svega zelenih površina u zone stanovanja, prirodnih vrednosti i zdravlja stanovništva, uz poštovanje ekoloških principa i principa održivosti u granicama Plana, odnosno izbegavanje konflikata, postizanja kompromisa i kompenzacije u prostoru. Izmena i dopuna Plana, u kontekstu opštih i posebnih ciljeva Strateške procene uticaja, ocenjena je prema mogućim uticajima (saglasno kriterijumima za ocenjivanje veličine, značaja i verovatnoće uticaja - modifikovana PADC metodologija i „MeV Urban” model) na:

stanje u prostoru, obuhvatu izmene planskog dokumenta, postojeće i planirane namene,

stanje infrastrukturne i komunalne opremljenosti prostornih celina od značaja za realizaciju planiranih promena predmetnih enklava;

postojeći i očekivani stepen kvaliteta zelenih površina i stanja životne sredine;

postojećeg i planiranog stanja kvaliteta životne sredine;

postojećeg i planiranog stepena efikasnosti zaštite životne sredine.

3.1. Prikaz procenjenih uticaja varijantnih rešenja Plana

Predložena varijantna rešenja su vrednovana sa aspekta mogućih negativnih uticaja i efekata u prostoru i kapaciteta za njihovo sprečavanje i ograničavanje. U izmenjenom planskom dokumentu definisana je promena namena i organizacija prostora, prostorni kapaciteti i uslovi za realizaciju planiranih namena, zona stanovanja i lokalnog centra, urbanistički parametri ali i smernice, mere i uslovi zaštite životne sredine.

Pri proceni mogućih uticaja vrednovani su negativni uticaji i negativni efekti zbog:

rizika od narušavanja životne sredine, pre svega smanjenja procentualnog učešća zelenila u urbanom gradskom tkivu;

rizika od zagađivanja životne sredine usled neadekvatne infrastrukturne i komunalne opremljenosti prostora (nedostatka kapaciteta infrastrukturnih instalacija).

Pri proceni mogućih uticaja vrednovani su pozitivni efekti i razmatrani su sa aspekta:

zaštite i unapređenja preostalog javnog zelenila, očuvanje svih vrednih predstavnika dendroflore, uvođenje ekološke kompenzacije;

unapređenja životne sredine, sa aspekta zaštite zemljišta od neplanske izgradnje i zagađivanja direktno i zaštite zdravlja stanovništva direktno i indirektno;

obaveznog upravljanja svim vrstama i kategorijama otpada koji nastaje i može nastati u svim fazama realizacije planiranih izmena u prostoru.

3.2. Ekološka valorizacija područja izmene i dopune Plana

Na osnovu utvrđenih potencijala i ograničenja u prostoru na području predmetnih enklava koje predstavljaju promene u prostoru, karakteristika neposrednog i šireg okruženja, kao i postojeće i planirane namene, izvršena je valorizacija prostora u obuhvatu izmena Plana sa ekološkog aspekta. Osnovni ciljevi ekološkog vrednovanja prostora su:

utvrđivanje i valorizovanje ključnih potencijala prostora u obuhvatu enklava;

identifikacija postojećih konflikata i ograničenja (prostornih, ekoloških);

procena prostorno-ekoloških kapaciteta enklava, predmeta izmene Plana;

definisanje prostorno-ekološke matrice predmeta izmene Plana za održivo korišćenje građevinskog zemljišta u građevinskom području.



Posebni ciljevi ekološkog vrednovanja prostora u granicama izmene Plana:

definisanje ekoloških pravila u upravljanju zelenilom i zelenim površinama;

utvrđivanje i, definisanje ekoloških uslova za uređenje i građenje, uslova zaštite životne sredine u svim fazama planskog sprovođenja, za sve aktivnosti u prostoru, uslova za sprečavanje prostornih i ekoloških konflikata i uslova ekološke kompenzacije u prostoru;

utvrđivanje obaveznih ekoloških smernica i mera za realizaciju planirane namene prostora u delovima izmene Plana;

utvrđivanje obaveznih ekoloških mera i uslova za realizaciju planiranih izmena.

Područje izmene Plana je valorizovano na osnovu postojećeg, zatečenog stanja, procenjenih uticaja u granicama planiranih izmena Plana, odnosno enklava, neposrednog i šireg okruženja, postojećih sadržaja i infrastrukture, identifikovanih ograničenja i uslovljenosti u prostoru. Valorizacija je izvršena u cilju usklađivanja razvoja planskog područja prema kriterijumima ekonomske opravdanosti, održivosti i ekološke prihvatljivosti za realizaciju planiranih promena namena. Koncept zaštite i unapređenja životne sredine za područje Plana zasnovan je na:

zaštiti prostora u granicama enklava, predmeta izmene i dopune Plana;

zaštiti zelenih površina i vrednih primeraka dendroflore;

integralnoj zaštiti životne sredine u granicama enklava i granicama Plana.

U cilju održivog i ekološki prihvatljivog upravljanja prostorom, prirodnim vrednostima i životnom sredinom planskog područja, izvršena je valorizacija prostora u obuhvatu predmetnih enklava u kojima se planira promena namene korišćenja zemljišta, odnosno promena namene prostora. Da bi se procenili mogući uticaji, efekti i posledice po životnu sredinu, zdravlje i bezbednost stanovništva i svih korisnika prostora, izvršeno je vrednovanje prostornih elemenata predmetnih enklava sa aspekta zaštite životne sredine, kao podloga za najbolje ponuđeno varijantno rešenje za realizaciju i održivi razvoj prostornih celina u kojima se nalaze predmetne enklave.

Na osnovu prostorno-položajnih karakteristika analiziranog područja i enklava, potencijala i ograničenja, obavezujućih smernica i planiranih mera zaštite životne sredine, koje su uslov za predloženu promenu Plana, svaka enklava pojedinačno se vrednuje kao deo osnovne ekološke zone i celine Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar.

3.3. Ekološka kompenzacija

Mere kompenzacije se definišu sa ciljem ublažavanja štetnih posledica realizacije planskih rešenja na životnu sredinu na području izmena i dopuna Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar. Prilikom realizacije planskih rešenja, doći će jednim delom do uklanjanja zelenila, pa je u tom smislu neophodno nadoknaditi gubitak zelenih površina kroz utvrđivanje novih lokacija pod zelenilom. Kako je cilj kompenzacije na području Plana zaštita životne sredine, zdravlja ljudi i kvaliteta života, lokalitete za formiranje novih zelenih površina treba utvrditi na osnovu procene verovatnoće, obima i karaktera mogućih negativnih uticaja planiranih sadržaja na životnu sredinu.

Uništavanje i uklanjanje vegetacije u zonama promene namene parkovske površine, na prostoru predviđenom za realizaciju lokalnog centra i na ostalim mikrolokacijama, nadoknaditi merama ekološke kompenzacije:

obavezna je valorizacija postojećeg zelenila i zadržavanje pojedinačnih ili grupa vrednih stabala dendroflore;

formirati pojas drvorednog zelenila, u skladu sa lokacijskim uslovima;

izvršiti rekonstrukciju i revitalizaciju postojećeg javnog zelenila;

izbor vrsta sadnog materijala vršiti na osnovu analize i valorizacije postojećeg zelenila, odnosno izbor zasnovati na dekorativne autohtone vrste;

prilikom formiranja novih zelenih površina izbegavati alohtone, invazivne i alergene biljne vrste, primeniti isključivo autohtone vrste, odnosno takve vrste koje su biološki postojane u datim klimatskim uslovima.


3.4. Prikaz procenjenih uticaja izmene i dopune Plana na životnu sredinu

Uticaji Plana, odnosno izmene i dopune planskog dokumenta analizirani su na relaciji: izvori uticaja - uticaji - efekti i posledice. Izvori uticaja na kvalitet životne sredine mogu biti planska rešenja koja predstavljaju promenu namene važećeg Plana, u pozitivnom i negativnom smislu. Vrednovanjem planiranih promena, odnosno novih planskih rešenja moguće je izvršiti vrednovanje uticaja izmenjenog i dopunjenog Plana na životnu sredinu i dati procenu efekata u prostoru i životnoj sredini.

Ključni izvori pozitivnih i potencijalno negativnih uticaja su planska rešenja za realizaciju:

planiranih zona stanovanja niskih gustina i lokalnog centra promenom osnovne namene prostora;

komunalnog i infrastruktrunog opremanja područja;

uvođenje ekološke kompenzacije nedostajućih javnih zelenih površina na izabranim lokacijama.

Od značaja za životnu sredinu su rešenja koja se odnose na prostorni položaj planiranih promena namene prostora, odnosno planiranih sadržaja.

Uticaji na životnu sredinu, generalno, mogu biti mehanički, fizički a objekat uticaja su medijumi životne sredine preko kojih se uticaji prenose ili na koja se odražavaju. U Strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu analizirani su sledeći činioci životne sredine:

prirodne vrednosti životne sredine (zelenilo, zemljište, vazduh, urbani ekosistemi, biodiverzitet, predeono-pejzažne vrednosti, morfološke i orografske karakteristike prostora);

položajne karakteristike predmetnih enklava u okviru ekoloških zona i ekoloških celina osnovnog planskog dokumenta.

Posledice uticaja u prostoru i životnoj sredini su promene osobina, izgleda ili funkcije, a efekti mogu biti pozitivni ili negativni ili stanje bez promena, što predstavlja karakteristike uticaja. Procena uticaja na životnu sredinu izvršena je u odnosu na karakteristike uticaja koje planska rešenja mogu imati na životnu sredinu, u odonosu na: vrstu uticaja, dužinu trajanja, izvor i razvoj uticaja, reverzibilnost, mogućnost anuliranja uticaja, trajnost, kontinuitet, važnost (značaj) uticaja i stepen i karakter potrebnih intervencija. U odnosu na vreme trajanja uticaja, definisani su: privremeni - povremeni, dugotrajni efekti i posledice. Efekti odnosno posledice, saglasno navedenoj kategorizaciji, mogu biti:

u odnosu na vrstu uticaja - pozitivni, negativni, nulti;

u odnosu na dužinu trajanja - privremeni, trajni;

u odnosu na razvoj uticaja - jednostavni, kumulativni, sinergetski;

u odnosu na izvor uticaja - direktni, indirektni;

u odnosu na reverzibilnost - reverzibilni, ireverzibilni;

u odnosu na trajnost uticaja - dugotrajan, incidentan;

u odnosu na kontinuitet - kontinualan, diskontinualan;

u odnosu na značaj - izrazito mali značaj, mali značaj, srednji značaj, vrlo veliki značaj;

Postupak ocenjivanja kvaliteta životne sredine i očekivanih efekata izmene i dopune Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar u delovima definisanih enklava, vršen je na osnovu vrednovanja mogućih ekoloških uticaja (pozitivnih i negativnih). Veličina uticaja predstavlja prikaz štete ili koristi od procenjenog delovanja na kvalitet i kvantitet zelenih površina, kvalitet


vazduha, promene namene zemljišta, pejzažne karakteristike prostornih celina i zona i kvalitet životne sredine.

Značaj uticaja predstavlja razmere fizičkog prostora koji može biti izložen delovanju promena u sredini. Uticaji, odnosno posledice, prema karakteristikama ocenjeni su negativnim ili pozitivnim predznakom. Uticaji, odnosno posledice, prema veličini promena se ocenjuju brojevima od -3 do +3, gde se znak minus odnosi na negativne, a znak plus na pozitivne promene.

Tabela br.2: Kriterijumi za ocenjivanje veličine uticaja (modifikovana PADC metodologija)

Veličina uticaja Oznaka Značenje simbola

kritičan, vrlo negativan -3 onemogućavanje funkcije u datom prostoru

veći -2 u većoj meri narušava stanje životne sredine

manji -1 u manjoj meri narušava životnu sredinu

nema uticaja 0 nema promena u životnoj sredini

pozitivan +1 manje pozitivne promene i uticaji u životnoj sredini

povoljan +2 povoljne promene i uticaji na kvalitet životne sredine

vrlo povoljan +3 promene bitno poboljšavaju kvalitet životne sredine

Značaj uticaja procenjen je u odnosu na prostorne razmere na kojima se može ostvariti uticaj planiranih promena namena i očekivanih aktivnosti u prostoru područja izmenjenog Plana, ali i neposrednog i šireg okruženja. Kriterijumi za ocenjivanje razmera uticaja izmene GUP-a Novi Pazar su:

lokalni – lokacijski – uticaji na nivou enklava;

gradski - uticaji od značaja za područje grada Novi Pazar;

regionalni – uticaji od značaja za širu prostornu celinu, region; nacionalni – uticaji od značaja za nivo Republike Srbije.

Tabela br.3: Značaj uticaja

Značaj uticaja Oznaka Opis

nacionalni IV mogući uticaji na nivou Republike Srbije

regionalni III mogući uticaji na region, kao širu prostornu celinu

gradski II mogući uticaji na nivou grada Novi Pazar

lokalni (lokacijski) I mogući uticaji na nivou Generalnog urbanističkog plana

Procena mogućih uticaja izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo na životnu sredinu obuhvata:

vrednovanje činilaca životne sredine u postupku procene uticaja strateškog karaktera;

smernice i mere za preventivno delovanje, sprečavanje i ograničavanje negativnih i potencijalno negativnih uticaja, sprečavanje prostornih konflikata (konflikti planiranih namena, funkcija, sadržaja) i uvođenje ekološke kompenzacije za uvećanje pozitivnih efekata Plana na životnu sredinu;

način na koji su pri proceni uzete u obzir karakteristike uticaja Plana (verovatnoća, intenzitet, složenost/reverzibilnost, vremenska dimenzija, lokacija, prostorno-geografska oblast, prirodna dobra, broj izloženih stanovnika, kumulativna i sinergetska priroda uticaja)


Cilj ekološkog vrednovanja prostora je:

procena mogućih uticaja strateškog karaktera izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana;

utvrđivanje opštih i specifičnih uticaja zbog promene namene Banjskog parka i javnog zelenila u površine retkih naselja i porodične gradnje, prenamene javne površine u lokalni centar i promenu namene šume u radnu zonu;

procena pozitivnih uticaja u prostoru i životnoj sredini;

procena mogućih negativnih efekata po životnu sredinu koji mogu nastati zbog karakteristika postojećeg stanja, postojećih konflikata i ograničenja u prostoru i karakteristika planiranih namena.

Strateška procena Plana sa aspekta ekološke prihvatljivosti i održivosti, predstavlja važan korak u postupku donošenja odluke za usvajanje:

planirane namene, odnosno definisanja lokacija vodozahvata, cevovoda, mašinske zgrade, pristupnih puteva i dalekovoda;

načina korišćenja vodnog resursa, hidropotencijala reke Deževske;

dozvoljenog stepena uticaja na životnu sredinu.

Strateška procena Plana detaljne regulacije predstavlja vrednovanje sa aspekta:

primenjenih mera prevencije na planskom nivou za sprečavanje i minimiziranje potencijalno štetnih uticaja na stanje i kvalitet površinskih voda, vazduha, buke, zelenila i pejzažnih vrednosti i ukupan kvalitet životne sredine i zdravlje lokalnog stanovništva u neposrednom okruženju;

racionalnog, ekološki prihvatljivog korišćenja svih prirodnih resursa;

obaveznog implementiranja mera za otklanjanje mogućih posledica strateškog karaktera u prostoru i životnoj sredini.

Za potrebe procene uticaja, kao okvir graničnih kapaciteta životne sredine područja Plana, korišćeni su uslovi i podaci nadležnih institucija, imaoca javnih ovlašćenja, Nacrt izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, dok je postojeće stanje dato kao procena na osnovu sagledavanja stanja, opservacije i evidentiranja na terenu.


Tabela br.4: Vrednovanje primenjenih indikatora

VREDNOVANJE PRIMENJENIH INDIKATORA

OPŠTI PROSTORNI CILJEVI

INDIKATORI

PROCENA UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU

POSTOJEĆE STANJE

PLANIRANO STANJE

1. PRIRODNE VREDNOSTI

1.1. Vazduh

emisije u vazduh (taložne materije, čađ, SOX, NOx, CO, ozon)

saobraćajne aktivnosti u planskom području i kontaktnim zonama

0 -1/I

1.2. Voda

kvalitet vode

pH, HPK, BPK5, organsko opterećenje, mikrobiološke karakteristike

kapaciteti i uslovi kanalisanja i prečišćavanja otpadnih voda

0 +1/I

1.3. Zemljište

degradacija, erozioni procesi

zagađenost zemljišta (pH, opasne i štetne materije)

promena namene površina

struktura i stanje sastojina

0 -1/I

1.4. Pejzažne karakteristike

prirodne vrednosti 0 -1/I

2. PREDEONE VREDNOSTI

2.1. Stepen degradacije zagađene mikrolokacija, zone 0 -1/I/II

2.2. Uređeno zelenilo uređene zelene površine (procentualno

učešće u strukturi površina) +1/I +1/I/II

3. STVORENE VREDNOSTI

3.1. Infrastrukturna opremljenost

saobraćaj

vodosnabdevanje

kanalizacija

+1/I +1/I/II

4. DEMOGRAFSKE KARAKTERISTIKE

4.1. Broj stanovnika

broj korisnika prostora

broj stanovnika naseljenog mesta/grada/regiona/države

0 +2/I/II

4.2. Kvalitet života stanovnika

zdravlje stanovnika

zaposlenost +1/I +2/I/II

5. USLOVI- PARAMETRI

5.1. Urbanistički parametri

pravila građenja i uređenja

veličina parcele

stepen izgrađenosti

0 +2/I/II

5.2. Buka izloženost stanovništva

saobraćaj 0 -1/I

5.3. Otpad

Plan upravljanja otpadom

pokrivenost teritorije

organizovanim prikupljanjem otpada

nekontrolisana smetlišta

0 -1/I/II

5.4. Komunalna higijena nivo dostignute komunalne higijene 0 +1/I

6. INSTITUCIONALNI KAPACITETI

gradska normativa

kontrola - monitoring

dostupnost informacija o životnoj sredini

+1/I +2/I/II


3.5. Način vrednovanja činioca životne sredine u postupku procene uticaja Plana na životnu sredinu, mere za sprečavanje, ograničavanje i kompenzaciju negativnih uticaja na životnu sredinu

U cilju zaštite i unapređenja životne sredine na planskom i širem podučju, Strateškom procenom uticaja na životnu sredinu su definisane mere za ograničenje negativnih i povećanje pozitivnih uticaja na životnu sredinu. Mere su definisane na osnovu procene postojećeg stanja prirodnih i stvorenih vrednosti, kapaciteta životne sredine, planiranih sadržaja i identifikacije mogućih izvora zagađenja na području obuhvaćenom izmenama i dopunama dela Generalnog urbanističkog plana i širem području.

Prilikom definisanja mera zaštite životne sredine uzeta je u obzir hijerarhijska uslovljenost Plana i Strateške procene uticaja, pa su u mere zaštite ugrađene smernice dokumenata višeg hijerarhijskog nivoa, koje se odnose na plansko područje. U mere su integrisani uslovi i mere zaštite imaoca javnih ovlašćenja pribavljenih za potrebe izrade Plana i Strateške procene uticaja.

3.5.1. Vode

Zaštita i unapređenje kvaliteta površinskih i podzemnih voda zasnovana je na merama i aktivnostima kojima se njihov kvalitet štiti i unapređuje preko mera zabrane, prevencije, obavezujućih mera zaštite, kontrole i monitoringa, u cilju očuvanja kvaliteta života, živog sveta, postizanja standarda kvaliteta životne sredine, smanjenja zagađenja, sprečavanja daljeg pogoršanja stanja voda i obezbeđenje neškodljivog i nesmetanog korišćenja voda za različite namene.

Zaštita i unapređenje kvaliteta površinskih i podzemnih voda na području Plana, zasnovana je na merama i aktivnosti kojima se njihov kvalitet štiti i unapređuje preko mera zabrane, prevencije, obavezujućih mera zaštite, kontrole i monitoringa, u cilju očuvanja kvaliteta života, života živog sveta, postizanja standarda kvaliteta životne sredine, smanjenja zagađenja, sprečavanja daljeg pogoršanja stanja voda i obezbeđenje neškodljivog i nesmetanog korišćenja voda za različite namene. Sve smernice i mere zaštite voda moraju se sprovoditi u skladu sa:

- Zakonom o vodama („Sl. glasnik RS” br. 30/10, 93/12 i 101/16); - Uredbom o klasifikaciji voda („Sl. glasnik SRS”, br. 5/68); - Uredbom o kategorizaciji vodotoka („Sl. glasnik SRS”, br. 5/68); - Uredbom o graničnim vrednostima emisije zagađujućih materija u vode i rokovima za

njihovo dostizanje („Sl.gl.RS“, br.67/11, 48/12 i 1/16 ); - Uredbom o graničnim vrednostima prioritetnih i prioritetnih hazardnih supstanci koje

zagađuju površinske vode i rokovima za njihovo dostizanje („Sl.gl.RS“, br.24/14); - Uredbom o graničnim vrednostima zagađujućih materija u površinskim i podzemnim

vodama i sedimentu i rokovima za njihovo dostizanje („Sl.gl.RS“, br.50/12); - Pravilnikom o utvrđivanju vodnih tela površinskih i podzemnih voda vodotokova

(„Sl.glasnik RS“, br.96/10); - Pravilnikom o načinu određivanja i održavanja zona sanitarne zaštite izvorišta

vodosnabdevanja („Sl.glasnik RS“, br.92/08); - Pravilnikom o određivanju granica podslivova („Sl.glasnik RS“, br.54/11); - Pravilnikom o opasnim materijama u vodama („Sl. glasnik SRS”, br. 31/82); - Pravilnikom o načinu i uslovima za merenje količine i ispitivanje kvaliteta otpadnih voda i

sadržini izveštaja o izvršenim merenjima („Sl. glasnik RS”, br.33/16);

U cilju zaštite površinskih i podzemnih voda, neophodno je sprovoditi stroge mera zaštite prilikom planiranja i realizacije planiranih projekata i sadržaja u granicama Generalnog urbanističkog plana. Smernice i mere za zaštitu voda:

zabranjeno je direktno i indirektno zagađivanje površinskih i podzemnih voda, kako u obuhvatu granice Generalnog urbanističkog plana tako i u kontaktnim zonama;

obezbediti minimalni održivi protok nizvodno od vodozahvata za opstanak i razvoj nizvodnih biocenoza i zadovoljavanje potreba nizvodnih korisnika;

sprečavanje daljeg zagađenja reka;


uspostavljanje zone sanitarne zaštite za sva lokalna izvorišta, naročito na području enklave 1. gde se nalaze dva termalna izvorišta;

kontrolisana eksploatacija lokalnih izvorišta;

zaštita izvorišta od zagađivanja i destrukcije sanitacijom naselja;

pri regulaciji vodotoka u zoni naselja, pored funkcionalnih kriterijuma, prilagoditi i urbanim, estetskim i drugim uslovima koji oplemenjuju životnu sredinu;

zaštitu od poplava izvesti aktivnim merama ublažavanja poplavnih talasa;

zabranjeno je upuštanje (unošenje) svih vrsta otpadnih voda koje sadrže hazardne i zagađujuće supstance iznad propisanih graničnih vrednosti emisije, a koje mogu dovesti do pogoršanja trenutnog stanja svih površinskih i podzemnih voda;

zabranjeno je ispuštanje prekomerno termički zagađene vode iz uređaja, postrojenja, tehnologija i objekata;

zabranjeno je ispuštanje u javnu (naseljsku) kanalizaciju svih otpadnih voda koje sadrže hazardne supstance iznad propisanih vrednosti, koje mogu štetno delovati na mogućnost prečišćavanja voda iz kanalizacije, koje mogu oštetiti kanalizacioni sistem i postrojenje za prečišćavanje voda, koje mogu negativno uticati na zdravlje lica koja održavaju kanalizacioni sistem;

zabranjeno je deponovanje, prosipanje i ostavljanje u zoni forlanda i u korita za veliku vodu prirodnih i veštačkih vodotoka i jezera, bilo kakvih materijala koji mogu zagaditi vode;

nosioci projekata i operateri - generatori otpadnih voda koji ispuštaju otpadne vode neposredno u recipijent dužni su da obezbede prečišćavanje otpadnih voda do nivoa koji odgovara graničnim vrednostima emisije, odnosno do nivoa kojim se ne narušavaju standardi kvaliteta životne sredine recipijenta;

merenja količina i ispitivanje kvaliteta otpadnih voda vrši ovlašćena institucija (pravno lice), u skladu sa Zakonom o vodama („Sl. glasnik RS”, br. 30/10 i 93/12 101/16);

3.5.2. Vazduh

Na osnovu uvida u postojeće i planirano stanje prostora u obuhvatu izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana, može se zaključiti da na predmetnom području nema značajnih izvora zagađenja. Planirani sadržaji neće značajno uticati na kvalitet vazduha. Zaštita i očuvanje kvaliteta vazduha na području Plana, obuhvata mere prevencije i kontrole emisije zagađujućih materija iz svih izvora zagađenja (pokretnih i stacionarnih), kako bi se sprečio njihov uticaj na postojeći kvalitet vazduha i minimizirali potencijalno negativni efekti na životnu sredinu. Sve aktivnosti na pripremi terena mikrolokacija u granicama Plana izazvaće promene u prostoru praćene povećanjem emisije u vazduh, kao posledicu rada angažovane mehanizacije i merodavnih transportnih sredstava. Navedeni uticaji na kvalitet vazduha su vremenski i prostorno ograničeni i biće izraženi u fazi građevinskih radova na realizaciji planiranih sadržaja na mikrolokacijama i transportnim rutama. Smanjenje emisije štetnih gasova u atmosferu predviđeno je u Planu podsticanjem energetske efikasnosti kroz primenu modela kontinuiranog i sistemskog upravljanja energijom, održivog upravljanja energetskim resursima na lokalnom nivou i drugim merama. Sve smernice i mere zaštite vazduha moraju se sprovoditi u skladu sa:

Zakon o zaštiti vazduha („Sl. glasnik RS”, br. 36/09 i 10/13);

Uredbom o graničnim vrednostima emisija zagađujućih materija u vazduh iz stacionarnih izvora zagađivanja osim postrojenja za sagorevanje („Sl. glasnik RS”, br.111/15);

Uredbom o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha („Sl. glasnik RS”, br.11/10, 75/10 i 63/13);

Uredbom o metodlogiji prikupljanja podataka za Nacionalni inventar emisije gasova sa efektom staklene bašte („Sl. glasnik RS”, br.81/10).

Smernice i mere zaštite vazduha:

smanjenje emisije zagađujućih materija u vazduh i koncentracije štetnih materija na području Plana;

podizanje nivoa komunalne higijene na području plana;

podsticanje korišćenja ekološki prihvatljivijih energenata, obnovljivih izvora energije;

smanjenje broja individualnih kotlarnica širenjem sistema centralizovanog snabdevanja


energijom, širenje gasifikacionog sistema;

plansko i urbanističko uređivanje prostora, celina i zona saglasno smernicama, merama i uslovima strateške procene uticaja na životnu sredinu;

rekonstrukcija postojećih i izgradnja planiranih projekata (objekata, tehnologija, infrastrukture) potencijalnih zagađivača vazduha, moguća je uz obavezan postupak procene uticaja na životnu sredinu;

svi postojeći i planirani proizvodni i drugi pogoni, koji predstavljaju izvore aerozagađivanja u obavezi su da primene najbolje dostupne tehnike i tehnologije u cilju sprečavanja i smanjenja emisije štetnih i opasnih materija u životnu sredinu;

obavezan je monitoring uticaja zagađenosti vazduha na zdravlje stanovništva;

obavezna je dostupnost rezultata ispitivanja i praćenja stanja kvaliteta vazduha;

redovno informisanje javnosti i nadležnih institucija, u skladu sa važećim Zakonom;

stalna edukacija i podizanje ekološke svesti o značaju kvaliteta vazduha i životne sredine;

u cilju kontrole životne sredine i zaštite vazduha od zagađivanja, u granicama Plana, pri implementaciji i realizaciji planiranog projekta, potrebno je, u skladu sa Uredbom o utvrđivanju Liste projekata za koje je obavezna procena uticaja i Liste projekata za koje se može zahtevati procena uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS”, br.114/08) pokrenuti postupak procene uticaja na životnu sredinu pred nadležnim organom za zaštitu životne sredine u vezi donošenja odluke o izradi/ne izradi Studije o proceni uticaja na životnu sredinu

3.5.3. Zemljište

Izmene i dopune dela Generalnog urbanistčkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo odnose se na promenu namene Banjskog parka i javne površine zelenila u zone retkih gustina naselja i porodičnog stanovanja, promena površine javne namene u površinu lokalnog centra i promenu namene šume u radnu zonu. Prilikom prenamena prethodno navedenih površina, odnosno realizacije planskih rešenja, može doći do manje ili veće degradacije i zagađenja zemljišta. Neophodno je pridržavati se propisanih mera i smernica zaštite zemljišta, kako bi se zagađenje i degradacija zemljišta svelo na minimum.

Zagađenje zemljišta na području Generalnog urbanističkog plana je moguće u slučaju prosipanja opasnih materija (nafte, naftnih derivata, ulja), u slučaju nekontrolisanog odlaganja građevinskog otpada prilikom izvođenja radova. Adekvatnim upravljanjem svim vrstama otpada koji nastaje u fazi realizacije planskih rešenja, potencijalno štetni uticaji po zemljište sa ovog aspekta se minimiziraju. Opšte mere zaštite zemljišta obuhvataju sistem praćenja kvaliteta zemljišta (sistem zaštite zemljišnog prostora) i njegovo održivo korišćenje, koje se ostvaruje primenom mera sistemskog praćenja kvaliteta zemljišta:

praćanje indikatora za ocenu rizika od degradacije zemljišta;

sprovođenje remedijacionih programa za otklanjanje posledica degradacije zemljišnog prostora, bilo da se oni dešavaju prirodno ili da su uzrokovani antropogenim aktivnostima.

Sve smernice i mere zaštite zemljišta moraju se sprovoditi u skladu sa:

- Pravilnikom o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u zemljištu i vodi za navodnjavanje i metodama njihovog ispitivanja („Sl. glasnik RS”, br.23/94);

- Uredbom o programu sistematskog praćenja kvaliteta zemljišta, indikatorima za ocenu rizika od degradacije zemljišta i metodologiji za izradu remedijacionih programa („Sl.glasnik RS“, br.88/10).


Mere zaštite zemljišta od zagađivanja i degradacije:

realizacija planskih rešenja se mora sprovoditi u skladu sa propisanim urbanističkim parametrima, pravilima uređenja i pravilima građenja propisanih Generalnim urbanističkim planom;

organizovano upravljanje otpadom na području Plana koje podrazumeva prikupljanje, primarnu selekciju, transport i odlaganje na sanitarnu deponiju;

kontrola upravljanja otpadom i otpadnim vodama u okviru pojedinačnih radnih i industrijskih kompleksa;

kontrola stanja kanalizacione mreže kako bi se sprečile havarije i izlivanje otpadnih voda u zemljište;

u koliko se na planskom području nalaze „divlje“ deponije (nekontrolisano odložen otpad), obavezna je sanacija prostora, čišćenje terena i odvoženje otpada, prema uslovima nadležne komunalne službe;

obavezno je upravljanje otpadom u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom („Sl.glasnik RS”, br.36/09, 88/10 i 14/16) i podzakonskim aktima na području Plana;

nosilac projekta/operater (ili drugi oblici svojine), pri svakoj promeni vlasništva, je u obavezi da sprovede procenu stanja životne sredine i određivanje odgovornosti za zagađenje životne sredine, kao i namirenje dugova (tereta) prethodnog vlasnika za izvršeno zagađivanje i/ili štetu nanetu životnoj sredini;

u koliko se pri zemljanim radovima, u okviru granica obuhvata Plana, naiđe na arheološki materijal, bez odlaganja prekinuti dalje radove i obavestiti nadležni Zavod za zaštitu spomenika kulture i preduzeti mere da se nalaz ne uništi i ne ošteti, te da se sačuva na mestu i u položaju u kome je otkriven;

u cilju kontrole životne sredine i zaštite zemljišta od zagađivanja, u granicama Plana, pri implementaciji i realizaciji planiranih objekata, potrebno je, u skladu sa Uredbom o utvrđivanju Liste projekata za koje je obavezna procena uticaja i Liste projekata za koje se može zahtevati procena uticaja na životnu sredinu („Službeni glasnik RS”, br. 114/08) pokrenuti postupak procene uticaja na životnu sredinu pred nadležnim organom za zaštitu životne sredine u vezi donošenja odluke o izradi/ne izradi Studije o proceni uticaja na životnu sredinu.

3.5.4. Zaštita i unapređenje prirode, prirodnih dobara i predela

Uvidom u Centralni registar zaštićenih prirodnih dobara Srbije, koji vodi Zavod za zaštitu prirode Srbije, utvrđeno je da se predmetno područje ne nalazi u prostornom obuhvatu zaštićenog područja za koje je sproveden ili pokrenut postupak zaštite, kao ni na prostoru evidentiranih prirodnih dobara. Planirani radovi nisu u suprotnosti sa donetim propisima i dokumentima iz oblasti zaštite prirode. Mere zaštite prirode će se sprovoditi u skladu sa:

- Zakonom o zaštiti prirode („Sl. glasnik RS” br. 36/09, 88/10 i 91/10); - Zakonom o šumama („Sl. glasnik RS”, br. 30/10, 93/12 i 89/15); - Pravilnik o šumskom redu („Sl. glasnik RS”, br. 38/11).

Zaštita prirode obuhvata:

zaštitu, očuvanje i unapređenje biološke, geološke i predeone raznovrsnosti;

održivo korišćenje i upravljanje prirodnim vrednostima i resursima;

obavezno je očuvanje i unapređenje prirodnog i veštačkog vegetacijskog pokrivača u urbanom centru;

obavezna je zaštita i očuvanje vegetacije u rubnom delu urbanog centra, u cilju ublažavanja ekstremnih uticaja i poboljšanja mikroklimatskih uslova;

prema Uslovima i mišljenju br. 12318 od 04.08.2017. godine dobijenih od strane JP za gazdovanje šumama „Srbijašume” na teritoriji enklave 1. na kojoj se nalaze šume, aktivnosti treba sprovoditi u skladu sa odredbama Zakona o šumama („Sl. glasnik RS”, br. 30/10, 93/12 i 89/15), po kome je zabranjeno paljenje otvorene vatre u šumi i na zemljištu u neposrednoj blizini šume, na udaljenosti manjoj od 200m od ruba šume;


seču stabala i pomeranje drveta sa mesta seče vršiti shodno Pravilniku o šumskom redu („Sl. glasnik RS”, br. 38/11) u vreme i na način kojim se obezbeđuje najmanje oštećenje okolnih stabala, zemljišnog pokrivača, ostale flore, faune i objekata;

obavezno je očuvati ambijentalne vrednosti prostora u obuhvatu Plana i planirane objekte maksimalno uklopiti u postojeći predeo;

realizacija građevinskog područja naselja, građevinskog zemljišta van građevinskog područja, infrastrukturnih koridora, prilagoditi prirodnim strukturama i uslovima, tako da uticaj na predeone karakteristike bude što manji;

rekultivacija degradiranih predela, u koridorima krupne infrastrukture i pojedinačnim lokacijama u radnim i ostalim zonama;

u cilju kontrole životne sredine i zaštite i unapređenja prirode, prirodnih predela od ugrožavanja, degradacije ili zagađivanja, pri implementaciji i realizaciji planiranih objekata, potrebno je, u skladu sa Uredbom o utvrđivanju Liste projekata za koje je obavezna procena uticaja i Liste projekata za koje se može zahtevati procena uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS”, br. 114/08) pokrenuti postupak procene uticaja na životnu sredinu pred nadležnim organom za zaštitu životne sredine u vezi donošenja odluke o izradi/ne izradi Studije o proceni uticaja na životnu sredinu.

3.5.5. Buka i vibracija

Plansko područje spada u zone sa merama za otklanjanje izvora buke i merama zaštite od buke, gde pripadaju:

turistička područja, kampovi i školske zone;

čisto stambena područja;

poslovno-stambena područja, trgovačko-stambena područja i dečija igrališta;

gradski centar, zanatska, trgovačka, administrativno-upravna zona sa stanovima, zona duž autoputeva, magistralnih i gradskih saobraćajnica;

industrijska, skladišna i servisna područja i transportni terminali bez stambenih zgrada.

U toku izvođenja radova na realizaciji planskih rešenja, buka će se lokalno, vremenski i prostorno ograničeno, javljati kao posledica rada mehanizacije i prisustva izvođača radova. Kako bi negativni uticaji buke bili svedeni u granice prihvatljivosti, moraju se poštovati smernice i mere prevencije, sprečavanja, otklanjanja i zaštite od štetnih efekata buke po život i zdravlje lokalnog stanovništva u zonama uticaja i kvaliteta životne sredine okruženja.

Zaštita od buke na području Plana sprovodiće se u skladu sa:

- Zakonom o zaštiti od buke u životnoj sredini („Sl. glasnik RS”, br. 36/09 i 88/10); - Uredbom o indikatorima buke, graničnim vrednostima, metodama za ocenjivanja

indikatora buke, uznemiravanja i štetnih efekata buke u životnoj sredini („Sl. glasnik RS”, br. 75/10);

- Pravilnikom o dozvoljenom nivou buke u životnoj sredini („Sl. glasnik RS”, br. 72/10); - Pravilnikom o metodama merenja buke, sadržini i obimu izveštaja o merenju buke („Sl.

glasnik RS”, br. 72/10).

Smernice i mere zaštite od buke i vibracija

Svi nosioci projekata, koji u obavljanju delatnosti emituju buku, odgovorni su za svaku aktivnost kojim se prouzrokuje nivo buke viši od propisanih graničnih vrednosti.

Svi generatori buke su u obavezi da primenjuju mere tehničke zaštite od buke za sve objekte i delatnosti generatore buke.

Izvori buke moraju posedovati isprave sa podacima o nivou buke pri propisanim uslovima korišćenja i održavanja kao i uputstvima o merama za zaštitu od buke (atest, proizvođačka specifikacija, stručni nalaz o merenju nivoa buke).

Merenje buke vrše stručne organizacije, ovlašćene od strane resornog ministarstva zaduženog za poslove zaštite životne sredine, prema propisanoj metodologiji merenja buke.

U cilju kontrole životne sredine i zaštite područja, stanovništva i ekosistema od prekomerne buke u granicama Plana, potrebno je u skladu sa Uredbom o utvrđivanju




Liste projekata za koje je obavezna procena uticaja i Liste projekata za koje se može zahtevati procena uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS", br. 114/08) pokrenuti postupak procene uticaja na životnu sredinu pred nadležnim organom za zaštitu životne sredine u vezi donošenja odluke o izradi/ne izradi Studije o proceni uticaja na životnu sredinu.

3.5.6. Nejonizujuće zračenje

Uslovi i mere zaštite zdravlja ljudi i zaštite životne sredine od štetnog dejstva nejonizujućih zračenja u korišćenju izvora nejonizujućih zračenja, predstavljaju obavezne mere i uslove pri planiranju, korišćenju i uređenju prostora. Nejonizujuća zračenja su elektromagnetska zračenja koja imaju energiju fotona manju od 12,4eV i obuhvataju:

ultraljubičasto ili ultravioletno zračenje (talasne dužine 100-400nm);

vidljivo zračenje (talasne dužine 400-780nm);

infracrveno zračenje (talasne dužine 780nm - 1 mm);

radio-frekvencijsko zračenje (frekvencije 10kHz - 300GHz);

eletromagnetska polja niskih frekvencija (frekvencije 0-10kHz);

lasersko zračenje;

ultrazvuk ili zvuk čija je frekvencija veća od 20kHz (i ako se ne radi o EM zračenju).

Smernice i mere zaštite od nejonizujućeg zračenja:

obavezna je primena sredstava i opreme za zaštitu od nejonizujućih zračenja;

kontrola stepena izlaganja nejonizujućem zračenju u životnoj sredini i kontrola sprovedenih mera zaštite od nejonizujućih zračenja;

sistematsko ispitivanje i praćenje nivoa nejonizujućih zračenja u životnoj sredini;

određivanje uslova za korišćenje izvora nejonizujućih zračenja od posebnog interesa;

obezbeđivanje organizacionih, tehničkih, finansijskih i drugih uslova za sprovođenje zaštite od nejonizujućih zračenja;

vođenje evidencije o izvorima nejonizujućih zračenja od posebnog interesa;

označavanje izvora nejonizujućih zračenja od posebnog interesa i zone opasnog zračenja;

sprovođenje kontrole i obezbeđivanje kvaliteta izvora nejonizujućih zračenja od posebnog interesa;

obavezno je informisanje stanovništva o zdravstvenim efektima izlaganja nejonizujućim zračenjima;

u cilju kontrole životne sredine, kontrole i zaštite zdravlja stanovništva od izvora nejonizujućeg zračenja, propisivanja, sprovođenja i kontrole mera za zaštitu životne sredine i zdravlja stanovništva, za realizaciju objekata/uređaja izvora nejonizujućeg zračenja, potrebno je pokretanje postupka procene uticaja na životnu sredinu pred nadležnim organom za zaštitu životne sredine i donošenje odluke o izradi/ne izradi Studije o proceni uticaja na životnu sredinu za planirane projekte potencijalne izvore nejonizujućeg zračenja u skladu sa Uredbom o utvrđivanju Liste projekata za koje je obavezna procena uticaja i Liste projekata za koje se može zahtevati procena uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS“, br. 114/08).

3.5.7. Upravljanje otpadom

Mere upravljanja otpadom definisane su na osnovu smernica iz dokumenata višeg reda kao i na osnovu procenjene količine i karaktera otpada koji će nastajati na području Plana. Koncept upravljanja otpadom na području Plana mora biti zasnovan na uključivanju u sistem lokalnog koncepta upravljanja otpadom, preko Lokalnog plana upravljanja otpadom grada Novi Pazar, kao i na primeni svih neophodnih organizacionih i tehničkih mera kojima bi se sprečili potencijalni negativni uticaji na kvalitet životne sredine.

Upravljanje otpadom na području Plana mora biti deo integralnog upravljanja otpadom na lokalnom nivou i sprovodiće se u skladu sa:

- Zakonom o upravljanju otpadom („Sl. glasnik RS”, br. 36/09, 88/10 i 14/16); - Zakonom o ambalaži i ambalažnom otpadu („Sl. glasnik RS”, br. 36/09);


- Pravilnikom o kategorijama, ispitivanju i klasifikaciji otpada („Sl. glasnik RS” br. 56/10); - Pravilnikom o načinu skladištenja, pakovanja i obeležavanja opasnog otpada („Sl.

glasnik RS”, br. 92/10); - Pravilnikom o uslovima i načinu sakupljanja, transporta, skladištenja i tretmana otpada

koji se koristi kao sekundarna sirovina ili za dobijanje energije („Sl. glasnik RS”, br. 98/10).

Smernice i mere upravljanja otpadom:

otpad koji nastaje u fazi realizacije planskih rešenja uredno prikupljati, uz razvrstavanje i privremeno odlagati u prostoru namenjenom za te svrhe; otpadni materijal u rasutom stanju (otpadni beton) obezediti od rasturanja, raznošenja;

građevinski otpad privremeno deponovati i predavati ga nadležnom komunalnom preduzeću ili operateru koji poseduje dozvolu za upravljanjem ovom vrstom otpada na dalji tretman;

opasan otpad koji može nastati na gradilišnim lokacijama (otpadno ulje) prikupljati i bezbedno čuvati u zatvorenim posudama na posebno određenom i obeleženom mestu u skladu sa Pravilnikom o načinu skladištenja, pakovanja i obeležavanja opasnog otpada („Sl. glasnik RS”, br. 92/10) i ustupati na dalji tretman operateru koji poseduje dozvolu za upravljanje opasnim otpadom, uz obaveznu evidenciju (dokument o kretanju otpada);

sav otpad koji nastane predati, uz evidenciju (Dokument o kretanju otpada) operaterima koji poseduju dozvole za otpad koji preuzimaju;

na planskom području nije dozvoljena prerada, reciklaža, niti spaljivanje bilo kakvih otpadnih materija;

u cilju kontrole životne sredine u granicama Plana, pri implementaciji i realizaciji planiranih projekata, objekata, površina, potrebno je, u skladu sa Uredbom o utvrđivanju Liste projekata za koje je obavezna procena uticaja i Liste projekata za koje se može zahtevati procena uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS”, br. 114/2008) pokrenuti postupak procene uticaja na životnu sredinu pred nadležnim organom za zaštitu životne sredine u vezi donošenja odluke o izradi/ne izradi Studije o proceni uticaja na životnu sredinu.

3.5.8. Mere zaštite od udesa i udesnih situacija

Na planskom području postoji verovatnoća pojave udesnih situacija. U svim fazama implementacije Plana obavezne su mere prevencije, sprečavanja, otklanjanja uzroka, kontrole i zaštite od udesa i udesnih situacija, u cilju zaštite životne sredine i zdravlja ljudi.

Akcidentne situacije koje mogu nastati na predmetnim lokacijama i objektima su požari. U samoj fazi projektovanja i izgradnje predmetnih objekata sa svim pripadajućim instalacijama, opremom i uređajima, potrebno je primeniti mere zaštite od požara utvrđene važećim zakonima, tehničkim propisima, standardima i drugim aktima. Požar koji bi nastao na lokacijama i objektima bio bi lokalno i vremenski ograničen, bez mogućnosti širenja van granica kompleksa i sa malim potencijalnim uticajem na životnu sredinu i zdravlje lokalnog stanovništva.

Uz striktno poštovanje tehničko-tehnoloških mera i discipline u granicama predmetnog Plana, poštovanja uslova i saglasnosti, mera upravljanja rizikom, kao i zakonskih normi za predmetnu delatnost, planska rešenja neće predstavljati rizik po životnu sredinu i zdravlje lokalnog i stanovništva u širem okruženju. Zaštita od udesa i udesnih situacija na području Plana sprovodiće se u skladu sa:

Zakonom o zaštiti od požara (,,Sl. glasnik RS”, br. 111/09 i 20/15);

Pravilnikom o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara („Sl. list SRJ”, br. 81/95);

Pravilnikom o tehničkim normativima za električne instalacije niskog napona („Sl. list SFRJ”, br. 53/88, 54/88 i 28/95);

Pravilnikom o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu za gašenje požara („Sl. list SFRS”, br. 30/91);

Pravilnikom o tehničkim normativima za stabilne instalacije za dojavu požara („Sl. list SRJ”, br. 87/93);


Pravilnikom o tehničkim normativima za zaštitu objekata od atmosferskog pražnjenja („Sl. list SRJ”, br. 11/96);

Pravilnikom o tehničkim normativima za stabilne instalacije za dojavu požara („Sl. list SRJ”, br. 87/93);

Prilikom projektovanja i izvođenja radova u svemu se pridržavati Uslova br. 217-9821/17 od 27.07.2017. godine izdatog od Ministarstva unutrašnjih poslova, Sektor za vanredne situacije, Odeljenje za vanredne situacije u Novom Pazaru.

Mere zaštite životne sredine i odgovor na udes:

u slučaju prosipanja, procurivanja nafte, naftnih derivata, ulja, kao akcidenta koji se može javiti prilikom zemljanih radova na realizaciji planskih rešenja, potrebno je odmah pristupiti sanaciji terena na lokaciji, a otpad nastao sanacijom pakovati u nepropusnu burad (posude) sa poklopcem i postupati prema odredbama Zakona o upravljanju otpadom („Sl. glasnik RS”, br. 36/09, 88/10 i 14/16); tako nastali otpad se predaje ovlašćenom operateru koji poseduje dozvolu za upravljanje opasnim otpadom na dalji tretman, uz obaveznu evidenciju o preuzimanju otpada; primenom preventivnih mera zaštite, korišćenjem ispravne mehanizacije, rizik od potencijalnog prosipanja ili procurivanja naftnih derivata i potencijalna kontaminacija zemljišta je sveden na minimum;

anagažovati ispravnu mehanizaciju, a upravljanje sredstvima poveriti za to obučenim radnicima; servisiranje mehanizacije na lokaciji nije dozvoljeno;

u slučaju požara, treba preduzeti sledeće: pristupa se početnom gašenju požara, zaustavljanje ugroženog uređaja i isključivanje električne energije, požar prijaviti obezbeđenju/vatrogasnoj jedinici, preduzeti sve mere za sprečavanje širenja požara na susedne objekte-uređaje, pokrenuti evakuaciju ljudi iz ugroženog dela;

pri reagovanju u slučajevima opasnosti, obavezno je korišćenje adekvatne zaštitne opreme (zaštitno odelo, obuća, naočare, rukavice, maske);

u okviru predmetnog kompleksa nije dozvoljeno spaljivanje otpadnog i drugih gorivih materijala;

Uslovi br. 217-9821/17 od 27.07.2017. godine izdatog od Ministarstva unutrašnjih poslova, Sektor za vanredne situacije, Odeljenje za vanredne situacije u Novom Pazaru u pogledu mera zaštita od požara su:

izvorišta snabdevanja vodom i kapacitet gradske vodovodne mreže koji obezbeđuju dovoljno količine vode za gašenje požara;

udaljenost između zona predviđenih za stambene i objekte javne namene i zona predviđenih za industrijske objekte i objekte specijalne namene;

pristupni putevi i prolazi za vatrogasna vozila do objekta;

bezbednosni pojasevi između objekata kojima se sprečava širenje požara i eksplozije, sigurnosne udaljenosti između objekata ili njihovo požarno odvajanje;

mogućnost evakuacije i spasavanja ljudi.


4.0. Smernice za niže hijerarhijske nivoe

Ekološka procena izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana za predmetna područja predstavlja osnov za vrednovanje prostora za realizaciju planskih rešenja i predloga mera za zaštitu životne sredine, a u cilju daljeg održivog razvoja.

Obavezujuća smernica Strateške procene za niži hijerarhijski nivo je obaveza Nosioca Projekta da se nadležnom organu, zaduženom za životnu sredinu, obrati Zahtevom za odlučivanje o potrebi procene uticaja na životnu sredinu.

U skladu sa Uredbom o utvrđivanju Liste projekata za koje je obavezna procena uticaja i Liste projekata za koje se može zahtevati procena uticaja na životnu sredinu ("Službeni glasnik RS", br. 114/08), potrebno je pokrenuti postupak procene uticaja na životnu sredinu pred nadležnim organom za zaštitu životne sredine u vezi donošenja odluke o postupku procene uticaja na životnu sredinu, odnosno odluke o izradi/ne izradi Studije o proceni uticaja na životnu sredinu.


5.0. Program praćenja stanja životne sredine u toku sprovođenja Plana (monitoring)

Osnovni cilj monitoring sistema je da se obezbedi, pravovremeno reagovanje i upozorenje na moguće negativne procese i akcidentne situacije, kao i potpuniji uvid u stanje osnovnih činilaca životne sredine i utvrđivanje potreba za preduzimanjem dodatnih mera zaštite u zavisnosti od stepena ugroženosti i vrste zagađenja. Monitoring stanja životne sredine se vrši sistematskim merenjem, ispitivanjem i ocenjivanjem indikatora stanja i zagađenja životne sredine koje obuhvata praćenje prirodnih faktora, odnosno promena stanja i karakteristika životne sredine.

Ciljevi monitoringa (praćenja stanja) životne sredine na području Plana su:

zaštita zdravlja stanovništva;

zaštita podzemnih i površinskih voda;

očuvanje kvaliteta zemljišta;

očuvanje kvaliteta vazduha;

stvaranje uslova za ocenjivanje stanja životne sredine na području Plana na osnovu rezultata merenja.

Monitoring životne sredine na području Plana obuhvata:

praćenje kvaliteta vazduha;

praćenje kvaliteta voda;

praćenje kvaliteta zemljišta;

praćenje niova buke;

praćenje otpada.

Monitoring kvaliteta vazduha - vrši se u cilju utvrđivanja koncentracija zagađujućih materija u vazduhu. Praćenje kvaliteta vazduha vrši se na osnovu podataka dobijenih sa državne i lokalne mreže mernih stanica, kao i sa mernih stanica Agencije za zaštitu životne sredine. Merna mesta za praćenje kvaliteta vazduha na području Plana određuje Jedinica lokalne samouprave – grad Novi Pazar. Nosioci Projekta – Operateri u obavezi su da vrše praćenje emisije zagađujućih materija u vazduh. Monitoring kvaliteta vazduha vršiće se u skladu sa Zakonom o zaštiti vazduha („Sl. glasnik RS” br. 36/09 i 10/13) i relevantnih podzakonskih akata. Ukoliko dođe do povećanih koncentracija zagađujućih materija (SO2, NO2, čađ, itd.) potrebno je blagovremeno obavestiti nadležne organe kako bi se primenile dodatne mere zaštite životne sredine.

Monitoring kvaliteta voda - u cilju praćenja stanja zagađenosti voda, vršiti sistematsko ispitivanje kvaliteta površinskih i podzemnih voda, preko akreditovanih institucija. Praćenje kvaliteta otpadnih voda vrši se na mestima izliva u recipijent i to pre mešanja otpadnih voda sa vodama recipijenta, a u skladu sa Pravilnikom o načinu i minimalnom broju ispitivanja kvaliteta otpadnih voda („Sl. glasnik SRS”, br. 47/83 i 13/84). Monitoring otpadnih voda se utvrđuje u postupku procene uticaja na životnu sredinu.

Monitoring kvaliteta zemljišta - obuhvata praćenje promena u morfologiji i fizičkim karakteristikama terena koje nastaju zauzimanjem zemljišta, prenamenom zemljišta, kao i eksploatacijom zemljišta u toku izgradnje. Kontrola kvaliteta zemljišta vrši se u skladu sa Uredbom o programu sistematskog praćenja kvaliteta zemljišta, indikatorima za ocenu rizika od degradacije zemljišta i metodologiji za izradu remedijacionih programa („Sl. glasnik RS”, br. 88/10).

Monitoring nivoa buke - potreba za monitoringom buke se utvrđuje u postupku procene uticaja planskih rešenja na životnu sredinu. Ne očekuje se da bi tokom građevinskih radova i naloženih mera moglo doći do prekoračenja dozvoljenih nivoa buke. Po završetku radova, ne očekuje se značajno povećanje nivoa buke u odnosu na nulto stanje. Merenja buke u životnoj sredini propisana su Zakonom o zaštiti od buke u životnoj sredini („Sl. glasnik RS”, br. 36/09 i 88/10), a vrše se u skladu sa Pravilnikom o metodama merenja buke, sadržini i obimu izveštaja o merenju buke („Sl. glasnik RS”, br. 72/10) i Uredbom o indikatorima buke, graničnim vrednostima, metodama za ocenjivanje indikatora buke, uznemiravanja i štetnih efekata buke u životnoj sredini („Sl. glasnik RS”, br. 75/10). Merenja nivoa buke u životnoj sredini vrši ovlašćena organizacija.


Monitoring otpada - monitoring otpada ima za cilj praćenje, kontrolu i upravljanje svim vrstama i kategorijama otpada na području Plana, kao i umanjenje negativnih uticaja na životnu sredinu izazvanih neadekvatnim postupanjem sa otpadom, u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom („Sl. glasnik RS,” br. 36/09, 88/10 i 14/16).

5.1. Indikatori za praćenje stanja životne sredine

Tabela br.5: - Program praćenja stanja životne sredine

Indikatori Periodičnost prikupljanja

podataka

Izvor podataka

Vrednost paramtera kada

je potrebno sprovesti akciju

Vazd

uh

Koncentracija:

sumpor dioksida,

oksida azota,

ugljen monoksida,

suspendovanih čestica (PM10, PM2.5),

čađi,

olova

ugljovodonika

formaldehida

Jednom u toku godine

Lokalna mreža za monitoring

kvaliteta vazduha

Kada je broj dana sa prekoračenom

GV

Vo

da

Kvalitet površinskih voda

Serbian Water Quality Index (SWQI)

Temperatura

pH vrednsot

Elektroprovodljivost

Zasićenost kiseonikom

Biološka potrošnja kiseonika

Suspendovane materije

Ukupni oksidi azota

Ortofosfati

Amonijum

Koliformne bakterije


Agencija za zaštitu životne

sredine

Pogoršanje kvaliteta ovde u

odnosu na utvrđenu klasu

vodotoka.

Kvalitet otpadnih voda

Hemijska potoršnja kiseonika Suspendovane materije Biološka potrošnja kiseonika pH vrednsot Temperatura vode Ukupan broj koliformnih organizama

Tri puta Lokalno Javno komunalno preduzeće

Svako povećanje vrednosti

parametara iznad graničnih vrednosti utvrđenih

zakonskim aktom

Pokrivenost hidrotehničkom infrastrukturom

Procenat izgrađenih objekata priključenih na javnu kanalizaciju


Lokalno Javno komunalno preduzeće

U slučaju da porast broja

stanovnika ne prati povećanje broja priključaka

Bu

ka

Nivo buke u životnoj sredini u dnevnom i noćnom periodu

Mesečni i godišnji izveštaji

Lokalna mreža mernih stanica

Ukoliko nivo prekoračuje dozvoljene granične vrednosti


Otp

ad

Ukupna količina otpada koji nastaje u granicama Plana



Ukoliko dolazi do povećanja ukupne količine otpada iznad vrednosti za koje je odlagalište projektovano

Broj neplanskih smetlišta Jednom u toku godine


Ukoliko se broj neplanskih smetlišta ne smanjuje


5.2. Prava i obaveze nadležnih organa

Nadležni organ zadužen za pripremu Plana je u obavezi da organu nadležnom za zaštitu životne sredine, zainteresovanim organima i organizacijama, dostavi na mišljenje Izveštaj o Strateškoj proceni;

Nadležni organ zadužen za pripremu Plana je u obavezi da, pre upućivanja zahteva za dobijanje saglasnosti na Izveštaj o Strateškoj proceni, obezbedi učešće javnosti u razmatranju Izveštaj o Strateškoj proceni;

Nadležni organ zadužen za pripremu Plana obaveštava javnost o načinu i rokovima uvida u Izveštaj o Strateškoj proceni, vremenu i mestu održavanja javne rasprave i načinu dostavljanja mišljenja;

Nadležni organ zadužen za pripremu Plana izrađuje Izveštaj o učešću zainteresovanih organa, organizacija i javnosti sa svim mišljenjima, mišljenjima izjavljenim u toku javnog uvida i javne rasprave o planu i Izveštaju o Strateškoj proceni;

Nadležni organ zadužen za pripremu Plana, organu nadležnom za poslove zaštite životne sredine dostavlja Izveštaj o Strateškoj proceni sa Izveštajem o učešću zainteresovanih organa, organizacija i javnosti;

Nadležni organ za poslove zaštite životne sredine, po dobijanju Izveštaja o Strateškoj proceni sa Izveštajem o učešću zainteresovanih organa, organizacija i javnosti, može pribaviti mišljenje drugih ovlašćenih organizacija i stručnih lica ili obrazovati stručnu komisiju za ocenu Izveštaja o Strateškoj proceni;

Nadležni organ za poslove zaštite životne sredine vrši ocenu Izveštaja o Strateškoj proceni, na osnovu propisanih kriterijuma;

Nadležni organ za poslove zaštite životne sredine daje saglasnost na Izveštaj o Strateškoj proceni ili odbija zahtev za davanje saglasnosti na Izveštaj o Strateškoj proceni;

Nadležni organ zadužen za pripremu Plana ne može uputiti Plan u dalju proceduru usvajanja bez saglasnosti na Izveštaj o Strateškoj proceni za poslove zaštite životne sredine;

Nadležni organ za poslove zaštite životne sredine dužan je da omogući dostupnost informacija o životnoj sredini.

Obaveze nosioca planiranog projekta:

Nosilac planiranog projekta, po usvajanju Plana i ishodovanju Informacije o lokaciji, u obavezi je da pokrene postupak procene uticaja na životnu sredinu, podnošenjem Zahteva za odlučivanje o potrebi procene uticaja na životnu sredinu, u skladu sa Zakonom o proceni uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS”, br. 135/04 i 36/09) i Uredbom o utvrđivanju Liste projekata za koje je obavezna procena uticaja i Liste projekata za koje se može zahtevati procena uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS", br. 114/08);

Na osnovu Rešenja da je potrebna procena uticaja na životnu sredinu i izrada Studije o proceni uticaja na životnu sredinu/da nije potrebna procena uticaja na životnu sredinu, nosilac planiranog projekta dužan je da ispoštuje proceduru na ovom hijerarhijskom nivou;

Nosilac planiranog projekta dužan je da, sve mere prevencije, sprečavanja, kontrole, zaštite i monitoringa životne sredine propisane u proceduri procene uticaja, primeni i poštuje;

Nadležni organ zadužen za inspekcijske poslove dužan je da vrši inspekcijski nadzor i kontrolu nad sprovođenjem mera zaštite životne sredine.

5.3. Postupanje u slučaju neočekivanih negativnih uticaja

Ako u bilo kojoj fazi implementacije Plana dođe do pojave uticaja koji su nepredviđeni ili neočekivani, a imaju negativan efekat na realizaciju Plana ili životnu sredinu, neophodno je postupak Strateške procene uticaja na životnu sredinu proveriti i ponoviti.


6.0. Prikaz korišćene metodologije i teškoće u izradi Strateške procene uticaja

Prikaz primenjene metodologije

Osnovni metodološki pristup izrade i sadržaj Strateške procene uticaja na životnu sredinu (Izveštaja o SPU) definisan je Zakonom o Strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS”, br. 135/04 i 88/10). Za postupak procene uticaja i izradu Strateške procene uticaja (Izveštaja o strateškoj proceni) na životnu sredinu izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, korišćena je metodologija procene životne sredine „Rapid Urban Environmental Assessment” sa elementima ekološkog vrednovanja za održivi razvoj „MeV Urban Environmental Assessment” model:

prikupljanje informacija i podataka o prostoru,

vrednovanje stanja prema mogućim, očekivanim i procenjenim uticajima,

prikaz i procena uticaja predloženih varijantnih rešenja,

definisanje mera zaštite životne sredine i programa monitoringa,

integracija i implementacija smernica strateške procene uticaja u Plan.

Primenjena metodologija zasnovana je na vrednovanju životne sredine u granicama Plana, proceni stanja lokalnog, republičkog i globalnog značaja („MeV Urban Environmental Assessment”). Tok procene stanja životne sredine za područje Plana, predstavljen je procenom postojećeg statusa, stanja i vrednosti životne sredine u analiziranim granicama, na osnovu čega je data ekološka matrica sa smernicama za prostorno-ekološko planiranje. Polazni kriterijumi za određivanje mogućih karakteristika uticaja su:

prostorni obuhvat uticaja,

verovatnoća pojave potencijalno negativnih uticaja,

trajanje, učestalost i mogućnost ponavljanja uticaja,

mogućnost međusobnog zajedničkog delovanja više različitih uticaja iz jednog ili više izvora.

Za procenu rizika po stanje osetljivih i povredivih celina, zona, objekata i medijuma životne sredine i zdravlje stanovništva, korišćene su i metode date u preporukama i uputstvima Svetske zdravstvene organizacije (WHO).

Strateška procena uticaja se radi u fazi usvojene Odluke o izradi izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana i Nacrta Plana za vrednovanje mogućih varijantnih rešenja i izbor najbolje ponuđene varijante sa aspekta zaštite kvaliteta životne sredine u granicama Plana, očuvanja zdravlja stanovništva, zaštite prirodnih i predeono-pejzažnih vrednosti područja.

Teškoće prilikom izrade Strateške procene uticaja na životnu sredinu

U procesu izrade Strateške procene uticaja na životnu sredinu izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo - Izveštaja o SPU, nisu uočene bitne teškoće koje bi uticale na tok i postupak procene uticaja strateškog karaktera Plana na životnu sredinu. Za ocenu stanja životne sredine izvršena je procena, na osnovu uvida na terenu, uslova nadležnih institucija i imaoca javnih ovlašćenja, postojeće prostorno-planske dokumentacije, prirodnih karakteristika prostorno-ekološke celine, kao i podataka postojeće studijske, projektne i druge dostupne dokumentacije.


7.0. Prikaz načina odlučivanja za izbor predloženog Plana

U skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji („Sl. glasnik RS”, br. 72/09, 81/09, 64/10, 24/11, 121/12, 42/13 (US), 50/13 (US), 98/13 (US), 132/14 i 145/14), doneta je Odluka o izradi izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, Odluka br. 350 - 13/17 od 30.01.2017. godine („Sl. list grada Novog Pazara”, br. 1/2017) i Rešenje o izradi Strateške procene uticaja na životnu sredinu izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, Gradska uprava za izvorne i poverene poslove, Odeljenje za urbanizam i izgradnju br. 350-14/2017 od 28.01.2017. godine („Sl. list grada Novog Pazara”, br. 1/2017), kojima je utvrđena obaveza izrade Strateške procene uticaja Plana na životnu sredinu – Izveštaj o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana.

U skladu sa Rešenjem, pristupilo se izradi Strateške procene uticaja na životnu sredinu izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana, u fazi Ranog javnog uvida, sa postupkom kroz Nacrt Plana.

Strateška procena uticaja je tekla paralelno sa izradom Nacrta Plana, a Izveštaj o Strateškoj proceni uticaja Plana na životnu sredinu predstavlja sastavni deo Plana.

Obavezujuće smernice Strateške procene uticaja (Izveštaja o strateškoj proceni uticaja Plana na životnu sredinu) za niži hijerarhijski nivo je obaveza nosioca projekta, da za planirani projekat, pred nadležnim organom gradske Uprave grada Novi Pazar, pokrene postupak procene uticaja Zahtevom za odlučivanje o potrebi procene uticaja na životnu sredinu za planirane izmene i dopune u skladu sa Uredbom o utvrđivanju Liste projekata za koje je obavezna procena uticaja i Liste projekata za koje se može zahtevati procena uticaja na životnu sredinu („Sl. glasnik RS", br. 114/08).


8.0. Zaključci o Strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu

Strateška procena uticaja na životnu sredinu izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo je proces koji će obezbediti:

prikaz uticaja planiranih namena i sadržaja na stanje i vrednosti životne sredine u granicama obuhvata Plana i neposrednom okruženju;

implementaciju obavezujućih ekoloških smernica, mera prevencije i sprečavanja negativnih uticaja kao i plan mera zaštite i monitoringa životne sredine u Planu;

primenu smernica i mera zaštite životne sredine u postupku implementacije Plana, odnosno u postupku realizacije planiranog projekta na nižem hijerarhijskom nivou.

Izradi Strateške procene uticaja izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, pristupilo se na osnovu Rešenja o izradi Strateške procene uticaja na životnu sredinu izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, Gradska uprava za izvorne i poverene poslove, Odeljenje za urbanizam i izgradnju br. 350-14/2017 od 28.01.2017. godine („Sl. list grada Novog Pazara”, br. 1/2017).

Strateška procena uticaja izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, integriše ekološke, socijalno-ekonomske i bio-fizičke segmente životne sredine, povezuje, analizira i procenjuje aktivnosti različitih interesnih sfera i usmerava Plan ka rešenjima koja su, pre svega, od interesa za vrednosti i kvalitet životne sredine. Analiza i procena potencijalnih uticaja strateškog karaktera preventivno deluje u smislu sprečavanja ekološke štete u prostoru planskog dokumenta, direktno i šire prostorne celine indirektno.

Na nivou izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, procenjeni su potencijalni uticaji planiranih namena i efekti na životnu sredinu, uključena je javnost i zainteresovane institucije i imaoci javnih ovlašćenja u proces odlučivanja, a prilikom donošenja konačne odluke biće uzeti u obzir dobijeni rezultati i uključeni u Izveštaj o Strateškoj proceni uticaja Plana.

Na osnovu vrednovanja Nacrta Plana procenjuje se da planirane namene, odnosno implementacija Plana neće implikovati bitne nepovoljne, ekološki neprihvatljive efekte po prirodne vrednosti i životnu sredinu, uz poštovanje smernica i mera za zaštitu prostora i životne sredine, kao rezultata strateške procene uticaja planskog dokumenta. Takođe razradu Plana pratiće obaveza ili odlučivanje o potrebi izrade Studije o proceni uticaja za sve projekte za koje se utvrdi da postoji mogućnost izazivanja negativnih uticaja na stanje u prostoru, stanje prirodnih vrednosti, zaštićenih prirodnih vrednosti, i kulturnih dobara, stanje životne sredine i zdravlje stanovnika.

Strateška procena uticaja izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, (Izveštaj o Strateškoj proceni uticaja Plana na životnu sredinu) predstavlja sastavni deo Plana. Uslovi zaštite životne sredine propisani Strateškom procenom uticaja su sastavni deo informacije o lokaciji i lokacijskih uslova.


9.0. Drugi podaci od značaja za Stratešku procenu uticaja

Nema drugih podataka koji bi bili od značaja za Stratešku procenu uticaja izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo.


PRILOZI

Prilozi

Odluka o izradi Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, br. 350 - 13/17 od 30.01.2017. godine („Sl. list grada Novog Pazara”, br. 1/2017);

Rešenje o izradi Strateške procene uticaja na životnu sredinu Izmena i dopuna dela Generalnog urbanističkog plana Novi Pazar za potese Novopazarska Banja, Šutenovac, Postenje i Varevo, Gradska uprava za izvorne i poverene poslove, Odeljenje za urbanizam i izgradnju br. 350-14/2017 od 28.01.2017. godine („Sl. list grada Novog Pazara”, br. 1/2017);




Republički hidrometeorološki zavod, Uslovi br. 922-3-45, 47/2017 od 24.07.2017. godine;






izveŠtaj o strateŠkoj proceni uticaja na Životnu … · 2017-11-27 · izveštaj o strateškoj...

Documents