izar-eskola 2013-2014 liburuxka

12
IZAR-ESKOLA 2013 / 2014 ikasturtea iruñeko planetarioa

Upload: planetario-de-pamplona

Post on 08-Jul-2015

2.205 views

Category:

Education


10 download

DESCRIPTION

Izar-eskolako eskaintza. http://escuela.pamplonetario.org/

TRANSCRIPT

Page 1: Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

IZAR-ESKOLA

2013 / 2014ikasturtea

iruñe

ko p

lane

tario

a

Page 2: Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

Izar-eskola Iruñeko Planetarioko jarduera nagusia da eta bere eginkizun garrantzitsuenaHaur Hezkutzatik Batxilergoraino eskola-curriculumak garatu eta osatzea da. Hezkuntza etadibertimendua uztartzen dituen hezkuntza-eskaintza da, baliabide motibatzaile gisa zeruizarratua darabilena.

2013-2014 IKASTURTERAKO NOBEDADEAKIkasturte honetarako DBHko 3. eta 4. mailako ikasleei eta Batxilergokoei zuzenduta dagoen"Energía para la vida / Energia bizia / Energy for life" programa aurkezten dugu. Aipatu Ikus-entzunezkoa gure gizarteak darabilen energiarekin erlazioa duen guztia hobe ulertzenlaguntzen duen material didaktiko interesgarriaz lagunduta aurkezten da.

Halaber, material didaktikoen berrikuntza-prozesuarekin jarraitzen dugu, hauek garai berrieiegokitu eta irakasleei erakargarriagoak bihurtzeko asmotan.Ikasturtea aurrera joan ahala LHko 5. eta 6. mailako ikasleentzat zuzendua dagoen etaprograma bat osatuko dugu, urtaroak ardatz nagusi gisa izanen dituena. Gainera, edukienetengabeko berrikuntzaren ideiari lotuta, saioa osatu dezaketen gai zehatzei buruzkomikrodokumentalak eskainiko ditugu.

SCHOOL OF STARSBigarren urtez jarraian gure jarduera ingelesez jasotzeko aukera eskaintzen dugu, “Energyfor life” programa iazko eskaintzari gaineratuz. Modu honetan, 5 izenburu biltzen ditu Schoolof Stars jarduerak: The girl who walked upside down, The adventures of Alex & RGB,Grandmother Earth, Evolution y Energy for life.

Ongi etorri zuen Izar-eskolara!

0202

Iruñeko Planetarioaren jarduera da, Nafarroako Gobernuko Hezkuntzasailaren eta Fundación Caja Navarraren lankidetzarekin.

AURKEZPENA

2/12www.escuela.pamplonetario.org

20 URTE2013ko azaroaren 26an Iruñeko Planetarioak20 urte beteko ditu, hain zuzen ere, Izar-eskolak 21. ikasturteari ekingo dionean. 1993.urteaz geroztik eta Astronomia bitarteko gisaerabiliz, beste irakasgai batzuetara hurbildugara; esaterako, Historiara, Literaturara, ArtePlastikoetara, Zientziara orokorrean,Matematikara, Mitologiara, Filosofiara... baitahizkuntza-irakaskuntzara ere. Eskaintzendugun jarduera planetarioko kupularen azpianegiten den arren, ikasgelan ere osatu daiteke,bisitaldia laguntzen duten material didaktikoaklantzeko aukera dagoelako. Gureproposamenak unibertsitate aurrekohezkuntza-ziklo guztiak hartzen ditu bere gain,kasuan kasu, egokitutako eskaintzarekin.

izar-eskola

Page 3: Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

PROGRAMAk eta ERRESERBAKizar-eskola

3/12www.escuela.pamplonetario.org

energyfor life

HaurHezkuntza

DBH 3. eta 4. mailak(HHI, LHI, Lanbide-tailerrak...)Batxilergoa

DBH 1. eta 2. mailak

LehenHezkuntza

1go zikloa

3. zikloa

2. zikloa

1., 2. eta 3.mailak

3. maila

Nanocam - Unibertsoaren eskalak //Eboluzioa // Supernova //Energia bizia

Uraren bila //Asto bat hipodromoan

Zeruko marrazkiak //Banpiroaren gaua

Izarretako zirkoa //Amamalur

Alderantziz ibiltzen zekien neskatikoa

Gora begira //Nanocam - Unibertsoaren eskalak

Bostiren mundua

PROGRAMAKMAILA

SAIOEN ORDUTEGIAK:Asteartetik ostiralera (eskola-egunak) 10:00etan eta 12:00etan. Beste aukerentzat, galdetu.

PREZIOA IKASLEKO: 4€Saioa hasi baino 15 minutu lehenago agertzea eskatzen da.

GEHIENEZKO IKASLE KOPURUA SAIOKO: 150SAIOAREN ERRESERBA EGITEKO JARRAIBIDEAK:Aukera desberdinak daude:

- gure webgunean (www.escuela.pamplonetario.org) aurkituko duzun galdetegia betetzea.- 948 262628 telefonora deitzea; behar duzun informazioa eskuratuko duzu eta zurezalantzak argituko ditugu.- posta elektronikoa bidaltzea: [email protected] fax bat bidaltzea: 948 261919- eskutitz bat bidaltzea: Iruñeko Planetarioa, Sancho Ramírez Kalea, z/g. 31008 IRUÑEA

Zure eskaera jasotzen dugunean, hau formalizatzeko, zurekin harremanetan jarriko gara.Bisitaldia baino hilabete bat lehenago baieztatze-eskutitza eta webgune berritik materialdidaktikoa behera kargatzeko esteka bidaliko dizugu.

BESTE AUKERAK:Bisitaldia nahieran moldatzeko edo osatzeko aukera dago: beste programekin, beste hizkuntzekin,aukeratutako gai baten inguruko zuzeneko saioekin, tailerrekin... Galdetu iezaguzu.

Page 4: Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

4/12www.escuela.pamplonetario.org

HAUR HEZKUNTZAizar-eskola

Bosti, han goian, zeruan bizi den bostpuntatako izar bat da. Harekin, aldiberean, jostatzen eta ikasten aritukogara. Asmakizunak, kantak, dantzak,jolasak, baita ibilaldi bat ere. Ongietorri guztiok Bostiren mundura!

Bostiren mundua

Koloreen, zenbakien eta planeta-izenen berrijakitea.Ilargiaren forma aldakorrez jabetzea.Lurretik ikus ditzakegun astroen ingurukojakinmina piztea.Eguzkiaren kokapenaren eta egunaren etagauaren arteko harremanaz jabetzea.

Koloreak: gorria, horia, berdea eta urdina.Konstelazioak: marrazkiak zeruan.Zenbakiak.Ilargi-formak.Planetak.

helburuak edukiak

Alderantziz ibiltzen zekien neskatikoa

Ikuspuntu desberdinak badirela ezagutzea.Ilargiaren forma aldakorrez jabetzea.Naturarekiko eta izaki bizidunekiko begiruneasustatzea.Gau izarratuaren balorea identifikatzea.Adiskidetasunaren baloreaz jabetzea.

Ilargi-formak.Konstelazioak: marrazkiak zeruan.Mareak.Hirien argiztatzea.Argi-kutsaduraren eragina animaliengan.

helburuak edukiak

Neskatiko berezi baten ipuina dugu hau.Udaberriko egun batean izugarrizko ekaitzbaten ondoren, hortzadarretik buruzbehera ibiliz guganaino iritsi zen.Alderantziz ibiltzen zekien neskatikoakgauzen gaineko ikuspuntu desberdinazuen; baliteke hau, bere ibiltzeko modubereziagatik izatea.

Page 5: Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

5/12www.escuela.pamplonetario.org

LEHEN HEZKUNTZA. 1. Zikloaizar-eskola

Urrutiko planeta batean, "osoaurreratua" den zibilizazio batek beremundua suntsitzear dago. Bertanbizitzea ia ezinezkoa denez, Robyc-iesker bigarren aukera bat izandezakete. Ipuin magiko hau zabaldueta bere abenturetan sar zaitez!

Uraren bila

Ingurugiroa zaintzearen garrantziaz jabetzea.Irudimena sustatzea.Eguzki Sistemaren planetak eta hauen ezaugarribatzuk ezagutzea.Zeruko konstelazioak identifikatzea.Irakurzaletasuna sustatzea.

Asto bat hipodromoan

Konstelazio batzuk eta izarren koloreakidentifikatzea.Izarrak ez diren zeruko objektuen ezagutza.Eguzki eklipseak gertatzen direla jakitea.Lurreko eta zeruko fenomenoen arteko oturakdaudela ezagutzea.Irakurzaletasuna eta zerua behatzekozaletasuna piztea.

Udako zerua. Eskorpioia, Hartz Nagusia, Itzaina.Iparrizarra nola aurkitzen diren jakitea.Izarren koloreak: Antares eta Arturo.Marte Planeta.Eguzkia eta Ilargia: eklipseak.

helburuak edukiak

Izenburu bereko Bernardo Atxagarenipuinean oinarritzen den istorioa.Maurizio astotxo "astronomoa" da. Zaldiharroskoen morroia da hipodromoan etaberaien isekak jasaten ditu etengabe.Hala ere, zaldien bizitza ez da errezaizango Lasartevichen. Mauriziok dakienastronomiari esker hauek ihes egitealortuko dute.

Eguzki Sistemaren planetak.Konstelazioak: marrazkiak zeruan.Beste planeta-sistemak.Lurreko eta Marteko zeru izarratua.Ura: bizitzaren funtsa, substratua.

helburuak edukiak

Page 6: Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

6/12www.escuela.pamplonetario.org

LEHEN HEZKUNTZA. 2. Zikloaizar-eskola

Ilargia eta eguzkiaren eskutik gurearbasoek zeruan irudikatutakomarrazkiak ikusiko ditugu. Konstelaziohoriez gain, urtaroak, planetak, etaerderaz aste-egunak dauzkaten izenenjatorria ikasiko dugu ere.

Zeruko marrazkiak

Urtaroak lotzea Eguzkiak zeruan ematen duendenbora-tartearekin.Sormena sustatzea konstelazioak imaginatuz.Izarren bidez orientatzeko ahalmena lantzea.Asteko egunen eta planetako arteko erlazioa ikastea.Idatzizko adierazpnea zein ahozkoa bultzatea,egindako irudiak azaltzeko esaldiak edo istorioakasmatuz.

helburuak

Eguzkia. Eguneko mugimendua.Eguzkia eta urtaroak.Kontelazioak: Orion, Hartz Nagusia, Lira,Beltxarga.Puntu kardinalak. Orientazioa.Ilargiaren faseak.Planetak eta asteko egunak.

edukiak

Banpiroaren gaua

Zerua behatzearen garrantziaz jabetzea.Zeruko eta Lurreko fenomenoen artekoharremanez jabetzea.Teknologiaren erabilera baloratzea.Irakurzaletasuna, musika eta zientzia-zaletasuna sustatzea.

helburuak

Eguzkia eta eguna.Izarrak eta konstelazioak.Zulo beltzak, nebulosak eta galaxiak.Ilargiaren gainazaleko ñabardurak.Eguzki Sistemaren planetak.Izar iheskorrak.

edukiak

Izarrak behatzea gustatzen zaio VonSiro banpiro barazkijaleari. Dagobertobare laguntzailea da eta honek, "kinka"zerusimulagailua eraiki du: tresnahorrekin galaxiak, nebulosak,planetak... erakutsiko dizkio Von Sirori.Zatoz eta banpiroaren gazteluan gauzoragarria igaroko dugu!

Page 7: Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

7/12www.escuela.pamplonetario.org

LEHEN HEZKUNTZA. 3. Zikloaizar-eskola

Gure planetaren istorioa ezagutzen alduzu? Lurrak berak, bere sorrera etabilakaera kontatuko digu: nola agertuzen bizitza eta honen garapena gugeu agertu arte; ilargia nola sortu zeneta bere anai-arrebak diren besteplanetak nolakoak diren azalduko digu.

Amamalur

Lurraren eta honen satelite naturala denIlargiaren sortze-prozesuak ezagutzea.Gure planetaren kutsaduraz jabetzea.Bizitzaren eboluzioaren aro desberdinakezagutzea.Eguzki Sistemaren planetak identifikatzea.Konstelazio ezagunenak identifikatzea.

helburuak

Lurraren sorrera eta eboluzioa.Bizitzaren agerpena eta eboluzioa.Ilargiaren sorrera.Eguzki Sistemaren planetak: ezaugarrinabarmenenak.Iparrizarra eta konstelazioak.

edukiak

Izarretako zirkoa

helburuak edukiak

Lurrean, gure planetan, urtaroek denboranola pasatzen den esaten digute. Fotonmagoaren laguntzaz urtaroz urtaroeguzkiak egi ten di tuen ib i lb idedesberdinak ikusiko ditugu. Gurepertsonaiaren botereei esker, zeruan etaLurrean suertatzen diren aldaketak gurebegi aurrean izanen ditugu.

Urtaro desberdinetan Eguzkiak egiten dituenibilbideak erkatzea.Puntu kardinalak bereiztea.Eguna/gauaren iraupena eta tenperatura,Eguzkiaren ibilbideekin erlazionatzea.Naturaren behaketa sustatzea urtaroenaldaketen bitartez.

Puntu kardinalak.Lurraren errotazioa: eguna eta gaua.Urtaroak. Eguzkiaren itxurazko ibilbideak.Naturaren aldaketak.Urtaro bakoitzaren konstelazio eta izarrak.Meteorito eta izar iheskorrak.

Page 8: Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

8/12www.escuela.pamplonetario.org

DBH 1 eta 2. mailakizar-eskola

Gora begiratzen badugu oskarbidagoen gau batean, izarrak, Ilargiaeta zenbait planeta ikus ditzakegu.Teleskopioaren laguntzarekin besteplaneten ilargiak, nebulosak etaurrutiko galaxiak aurkitu ditugu.Gurekin gau bat gora begirapasatzeko gonbitea luzatzen dizugu.

Gora begira

Astroak behatuz jakinmina piztea.Zeruko fenomenoen ulermena eta interpretazioagaratzea.Garapen teknologikoak duen garrantziaZientziak aurrea egin dezan.Izarrak eta planetak zeruan desberdintzea.

helburuakOrtzi-gangaren biraketa.Izarren ezaugarriak. Argi urtea.Latitudearen arabera ikus daitezkeenkonstelazioak.Galaxiak: osagaiak, kopurua eta itxura. EsneBidea.Eguzki Sistema: Eguzkia, plnateka etasateliteak.

edukiak

Nanocam - Unibertsoaren eskalak

helburuak edukiakIzaki bizidunen bost erreinuak ezagutzea: bereizenak eta ezaugarri nabarmenenak.Izaki bizidun ttikiena bistaratzea.Unibertsoaren elementu desberdinak eta hauenarteko distantziak harremanatzea eskaladesberdinak erabiliz.Gure Unibertsoa ezagutzeko jakinmina piztea,bai bere handitasunean, bai nimiñotasunean.

Bizitzaren bost erreinuak. Ezaugarriak.Izaki bizidunen tamaina desberdinak.Unibertsoaren eskalak: ttikienetik handienera.Eskala egokiaren erabilpena.Eguzki Sistema eskalatua.

Izaki bizidunak bost erreinutan sailkatzenditugu eta Nanocam programak hauenbaitan bidaiatuz ikuspegi harrigarriaaurkezten digu. Gure Unibertsoan daudentamaina eta distantzien testuinguruaulertzeko eskala desberdinak modeloegokien bidez bistaratuko ditugu. Megaeta Nano, handitasuna eta nimiñotasunaelkarrekin agertzen dira saio honetan.

Page 9: Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

9/12www.escuela.pamplonetario.org

DBH 3. eta 4. mailak, Batxilergoa...izar-eskola

Nanocam saioak bizitzaren bosterreinuak modu lkusgarrian aurkeztenditu. Planetarioko kupulan berez osotxikia dena era erraldoian ikusiko dugu.Gero gure Unibertsoaren eskaletanzehar bidaiatuko dugu flimifioak direl-elementuetatik hasi eta kosmos-behagarriaren dirnentsioetaraino.

Nanocam - Unibertsoaren eskalak

helburuak edukiak

Eboluzioa

helburuak edukiak

Galileo eta Darwinek berebizikogarrantzia izan dute ZientziarenHistorian. Beraiek utzitako aztarnajarraituz Eboluzioaren kontzeptuaaztertuko dugu erabat desberdinakdiren bi alorretan murgi lduz:Unibertsoan berean eta Lurreangaratu den bizitzan.

Zientziarekiko zaletasuna sustatzea.Sistema fisiko eta biologikoen eboluzio-prozesua ulertzea.Planeta eta izarren sortze eta eboluzioprozesuak ezagutzea.Darwinen Eboluzioaren teoria ezagutzea.Prozesu ziklikoak identifikatzea: egunarena etaurtaroena.

Naturaren zikloak.Izarrak: sorrera, bizitza eta heriotza.Lurraren sorrera eta eboluzioa.Bizitzaren eboluzioa Lurrean. Darwineneboluzioaren Teoria.Unibertsoaren eboluzioa.

Izaki bizidunen bost erreinuak ezagutzea: bereizenak eta ezaugarri nabarmenenak.Izaki bizidun ttikienak bistaratzea.Unibertsoaren elementu desberdinak eta hauenarteko distantziak harremanatzea eskaladesberdinak erabiliz.Gure Unibertsoa ezagutzeko jakinmina piztea,bai bere handitasunean, bai nimiñotasunean.

Bizitzaren bost erreinuak. Ezaugarriak.Izarrak: sorrera, bizitza eta heriotza.Lurraren sorrera eta eboluzioa.Bizitzaren eboluzioa Lurrean. Darwineneboluzioaren Teoria.Unibertsoaren eboluzioa.

Page 10: Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

10/12www.escuela.pamplonetario.org

DBH 3. eta 4. mailak, Batxilergoa...escuela de estrellas

Energia bizia dokumentalak gure zibilizazioaeta erabiltzen dugun energia harremanatzenditu. Ikuspuntu orokorra erabiliz, perspektibazabal batetik gaur egungo egoera aztertzenda, egungo eta etorkizuneko aukerakplazaratuz.

Energia bizia

helburuak edukiak

Erabiltzen ditugun energia iturrien jatorridesberdinak ezagutzea.Energia berriztagarriak identifikatzea.Energia iturri desberdinek epe luzera begiraduten bideragarritasuna alderatzea.Energiaren erabilera eta gehiegizko erabilerakingurugiroan sortzen dituen ondorioak ulertzea.

Gure zibilizazioak erabiltzen duen energia.Energia berriztagarriak. Hauen jatorria.Erregai fosilak eta hauen ondorioak.Energia nuklearra: fisioa eta fusioa.

Supernova

helburuak edukiak

1054.urtean zeruan izar berri bat agertuzen. Gaur egun gure teleskopioak tokihorretarantz zuzentzen baditugu eztandahorren aztarna ikusi dezakegu: kolorebiziko nebulosa bat, mila kilometro/segunduko barre iadura duena.Supernova saioak izarren bizitza etaheriotzari buruzkoak kontatzen dizkigu.

Unibertsoaren ezagutza sakondu izarren jatorriaeta bizitzaren ingurukoak ikasiz.Zientifikoen ekarpenek iraganean gertatutakoeiburuzkoak ulertzen laguntzen dutela ikustea.Zerua nola ezagutzen ahal dugun ulertzea:konstelazioak eta izarren koloreak.Ikasgaiak, diziplina desberdinak (Historia, Artea,Zientzia... ) beraien arteko loturak dituztelaulertzea.

Izarren egitura eta bizitza. Sorrera, eboluzioaeta heriotza.Hurbilen dugun izarra: Eguzkia.Izarren tamainak eta beraien distantziak.Elementuen taula periodikoa.Unibertsoari buruzko aurkikuntzen etapak.Kosmosaren konkista.

Page 11: Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

11/12www.escuela.pamplonetario.org

LA NUEVA WEBJar zaitez gurekin harremanetan!izar-eskola

www.escuela.pamplonetario.org

Izar-eskolak pamplonetario webgunearen barnean bere domeinu propioa du:www.escuela.pamplonetario.org. Honetan, programa, bisitaldi, erreserba eta materialdidaktikoei buruzko informazio guztia aurkituko duzu.Eremu honetan gure programen helburu eta edukiekin zerikusia duten baliabide, proposameneta jarduerak gaineratzen joango gara.Era berean, zure proposamen eta iritziak ezinbestekoak izanen dira webgune bizi etadinamikoa eraikitzen laguntzeko. Horregatik bertan sartzeko gonbitea luzaten dizugu etazure iradokizunen berri eman diezaguzun animatzen zaitugu.

HARREMANETARAKO - IRUÑEKO PLANETARIOA

[email protected] [email protected] sozialak:@

#escueladeestrellas #izareskola #schoolofstars

Page 12: Izar-Eskola 2013-2014 Liburuxka

www.escuela.pamplonetario.orgwww.pamplonetario.org

Iruñeko Planetarioaren zientzia-dibulgazio eta hezkuntza jarduerekObra Social "la Caixa" eta Fundación Caja Navarraren sustapena dute

Lan hau Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-Partekatu Berdin 4.0 Nazioarteko Baimen baten mendedago. http://creativecommons.org/choose/