iz istorijata crvenke

5/12/2018 Iz istorijata Crvenke - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/iz-istorijata-crvenke 1/5

Iz istorijata Crvenke

Istorijski podaci o naselju Crvenka relativno suoskudni, naročito oni koji se odnose na nastanak samog

mesta, pa sve do dvadesetog veka. Zbog toga se umonografiji može pročitati i ponešto što nema pouzdani dokaz, a čije bi nepominjanje omogućilo da i samo ode u

zaborav. Tako istoričari misle da su u današnjoj srednjoj Bačkoj prvi stanovnici bili Kelti. U petom i šestom vekuna te prostore spustila su se sa Karpata slovenska

plemena, a krajem devetog veka došli su i Mađari. Srbi su ovamo došli pod najezdom Turaka na Balkan. U

početku je značajnije migracije Srba na ove prostore predvodio ugarski kralj Leopold I, praveći tako širu

tampon zonu izmedu islama i hrišćanstva. Masovni dolazak Srba usledio je 1690. godine za vreme velikeseobe pod Arsenijem Čarnojevićem.

Panorama Crvenke iz 1997. godine

U Crvenku su u leto 1783. godine stigli i prvi nemački kolonisti iz oblasti Gornje Rajne na nenaseljena imanja i



prostore opustošene u čestim pohodima Turaka kaseveru. Dve godine kasnije, stigli su u mnogo većembroju. Tako se sukob dveju konfesija na bojnom polju,nastojao udaljiti od zapadnih i severnih metropolaEvrope, birajući ove prostore. Nemci su krajemosamnaestog veka u Crvenki sagradili oko pet stotinakuća ušorenih u prave ulice. Pre doseljavanja Nemaca,Crvenka je bila feudalno imanje vlasnika Veselenji

Adama.Naziv Crvenka pominje se prvi put 1543. godine i

pretpostavlja se da je slovenskog porekla. Postoje tri verzije porekla imena Crvenka: prva je od nepreglednih

polja pod crvenim bulkama, druga od crvenkaste zemljena Telečkoj visoravni i treća - od cerove šume koja se

venačno pružala po visoravni (cer + venka = cervenka).Stanovništvo Crvenke se menjalo i po brojnosti i ponacionalnoj i religioznoj pripadnosti. Tako je sredinom

XIX veka u Crvenki živelo više od 6.000, a početkom XX veka oko 7.500 stanovnika, mahom Nemaca i znatnomanje Mađara, Srba i ostalih. Pred II svetski rat uCrvenki je živelo oko 11.000 stanovnika. U tom ratuCrvenka je, kao i cela Bačka, bila pod mađarskomokupacijom. Stanovništvo nije bitno menjalo sastav svedo oktobra 1944. godine, kada su, plašeći se ruske

Crvene armije, izbegli svi oni koji su imali razloga za to,ali i mnogo onih koji nisu zaslužili egzodus. Ostalo jesvega oko 500 stanovnika. Potom su došli kolonisti izCrne Gore (36 %), Bosne i Hercegovine (17 %), Hrvatske(10 %), Centralne Srbije (1,5 %), kao i kolonisti posle Isvetskog rata iz Makedonije i sa Kosova i Metohije, koji su II svetski rat proveli u izbeglištvu u srcu Srbije (33 %novih Crvenčana). U kratkom vremenskom perioduCrvenka je postala stecište prvenstveno srpskog narodasa različitih geografskih područja, koji je sa sobomdoneo svoje slave, običaje, navike... Sa malobrojnimudelom pripadnika drugih naroda i manjina, pre svegaMađara, Crvenka je posle II sv. rata postala mesto sačak 25 nacija uključujući tu i: Egipćane, Mongolce,Poljake, Ruse, Turke, Italijane, Grke... Svo tostanovništvo je u čvrstoj državnoj organizaciji i teškomvremenu posle 1948. godine (Rezolucija Informbiroa),



bilo usklađeno i u zanosu posleratnog elana uspešnogradilo svoja ognjišta i samu Crvenku.

Raspored ulica Crvenke

Privreda Crvenke kroz istoriju razvijala se logičnim putem: prvo zemljoradnja, stočarstvo i vinogradarstvo,a potom i zanati pa i industrija. Grb Crvenke sadrži

pšenično klasje, raonik, vinske podrume i grožde. Priroda osnovne privredne delatnosti - poljoprivrede,

nametala je razvoj zanata: kolarskog, kovačkog,obućarskog, krojačkog... Pored zanata, cvetala je i trgovina poljoprivrednim proizvodima. Saobraćaj seodvijao železničkim prugama normalnog koloseka i

plovni:n putem - kanalom Marije Terezije, odnosnoKralja Petra.Pored Fabrike šećera i špiritusa, u mestu su u XX vekubile sagrađene i 4 ciglane, 2 mlina, 4 fabrike mašina,



krečana, fabrika za preradu mleka. Godine 1909.Crvenka je imala poštu, telegraf, železničku stanicu,čitaonicu i kasino. Sredinom tridesetih godina registro-vano je 199 zanatskih radnji.

Posle II sv. rata zanati su naglo gašeni (zanatlijeNemci otišli), a privredne aktivnosti su usmerene skoroisključivo na poljoprivredu, zemljoradničke zadruge i

poljoprivredna dobra. U periodu 1963-91 agrokompleksmesta je uspešno objedinjavao Industrijsko

poljoprivredni kombinat "Crvenka", u kojem jedominirala Fabrika šećera. Zapaženo učešće uKombinatu imale su i Fabrika keksa "Jafa" i Fabrikastočne hrane, obe izgradene 1976. godine. Primarnu

poljoprivrednu proizvodnju u Kombinatu su

organizovala preduzeća "Budućnost" i "7. juli" kao i Zemljoradničke zadruge iz Crvenke. Kasnije je, u periodu 1975-91. godine postojao još veći, ali i neefikasniji sistem Agroindustrijski kombinat "SrednjaBačka" iz Crvenke, koji je obuhvatao agrokompleks celekulske opštine.

Uz agrokompleks u Crvenki se razvijalo i gradevinarstvo i kroz Gradevinsko preduzeće "Crvenka"osnovano 1968. godine i Industriju gradevinskogmaterijala - ciglanu "Jedinstvo" sa početka ovog veka.

Trgovina se dugo uspešno održavala kroz postojanje preduzeća "Venac". Sada opstaju i razvijaju se privatnetrgovinske radnje.

Tradiciju industrijske i zanatske obrade metala iz perioda pre II sv. rata početkom devedesetih godinavrlo uspešno obnavlja preduzeće "Vuković", nudeći atraktivne proizvode od umetnički oblikovanog gvožda.



Grb Crvenke

Školstvo u Crvenki ima dugu tradiciju. U najvećem periodu postojanja mesta, škole su bile u sklopukonfesionih zajednica. Tako su osnovane:evangelistička, reformistička, katolička, jevrejska,češka, mađarska. Isto tako, postojale su i dečija

zabavišta u okrilju verskih zajednica.Posle II svetskog rata u Crvenki su formirane dveosnovne škole "Branko Radičević" i "Jovan Jovanović

Zmaj", koje su se kasnije spojile u jednu, O.Š. "Vuk Karadžić".

Srednjoškolsko (zanatsko) obrazovanje u Crvenki imadugu tradiciju, od 1923. godine. Tada su se obrazovale

zanatlije različitih zanimanja. Odmah posle oslobodenja,1945. godine, nastavljena je ta tradicija kroz školuučenika u privredi, potom Zajedničku srednju školu i napokon, Srednju školu - poljoprivredne i metalskestruke koja sada postoji.

iz istorijata crvenke

Documents