ISV - ISVEKONOMI

ISV - ISVEKONOMI

CHAMHURI SIWARMA(Leeds) MS(Iowa State)

DEWAN BAHASA DAN PUSTAKAKEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIAKUALA LUMPUR1988

KK 330— 3726 5101ISBN 983-62-0295-1

Cetakan Pertama 1988© Hakcipta CHAMHURI BIN SIWAR

Hakcipta terpelihara. Tidak dibenar mengeluar ulang mana-mana baha-gian artikel, ilustrasi, isi kandungan buku ni dalam apa juga bentuk dandengan apa cara pun sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanik,rakaman dan lain-lain sebelum mendapat izin bertulis daripada KetuaPengarah, Dewan Bahasa da~Pustaka, Kuala Lumpur. Perundinganter-takluk kepada perkiraan royalti dan honorarium.

Diaturhuruf oleh Pandu Data Sdn. Bhd.Muka Taip Teks: BaskervilleSaiz Taip Teks: 11/13 poin

Dicetak olehPercetakan Dewan Bahasa dan PustakaLot 1037, Mukim Perindustrian PKNSAmoang/Hulu KelangSelangor Darul Ehsan.

KANDUNGAN

PRAKATA

i. ISU-ISU EKONOMI: SATU PENGENALAN2. EKONOMI ig8o.an:PROSPEKDAN HARAP-

AN . 20

3. PERSPEKTIFBARANGAN UTAMA DALAMKEMELESETAN EKONOMI 40

4. BELANJAWAN UNTUK PERTUMBUHAN 52

5. BELANJAWAN 1984: MASIH BELUM PULIH 596. BELANJAWAN 1985: MENGUNTUNGKAN

GOLONGAN KAYA 657. BELANJAWAN ig86: RANGSANGAN UNTUK

SEKTOR SWASTA 748. EKONOMI 1985 DAN PROSPEKBAGI 1986 839. DASAR PERTANIAN NEGARA: BEBERAPA

ISU DAN MASALAH 92

to. DASAR PERTANIAN NEGARA DALAMKEMISKINAN BERTERUSAN 102

ii. DASAR PADI DAN BERAS NEGARA: BEBE-RAPA PERSOALAN DAN KONFLIK iii

12. KE ARAH PENGURUSAN TANAH YANGOPTIMUM 121

13. PELAN INDUK PERINDUSTRIAN: STRA-TEGI DAN INSENTIF UNTUK PERTUM-BUHAN 129

14. RML: MERANCANG DALAM KEMELE-SETAN 139

V

15. PENILAIAN RANCANGAN PEMBANGUN-AN:RMK 151

i 6. PENDUDUK, TENAGA BURUH DAN GUNA-TENAGA 163

‘7. REVOLUSI HIJAU: BEBERAPA ISU DANMASALAH 171

i8. MASALAH KEKURANGAN MAKANAN i8o19. KRISIS BAHAN MAKANAN MASIH MENG-

ANCAM 18920. KESELAMATAN BAHAN MAKANAN: BE-

BERAPA ISU DAN MASALAH 202

21. KEMISKINAN DAN PEMBASMIAN KEMIS-KINAN LUAR BANDAR: TUMPUANKEPADA PETANI PAD! 212

22. MASYARAKAT SUBSIDI: BUKAN GELARANPETANI 221

23. KESAN DAN IMPLIKASI SKIM SUBSIDIPADI 227

24. KESAN DAN IMPLIKASI MIGRASI DESA~BANDAR TERHADAPSEKTORPERTANIAN 234

25. PEMBANGUNAN DAN ALAM SEKITAR:BEBERAPAISU DAN KONFLIK 253

26. PEMBANGUNAN MASYARAKAT TANI:MASALAH PEMINDAHAN TEKNOLOGI 270

27. PENYELIDIKAN SOSIOEKONOMI UNTUKPEMBANGUNAN 277

vi

PRAKATADengannamaAti~ahYangMaha PemurahLagi Maha Pengasih.

SyukurAlhamdulillahkeranadenganlimpahkurnia-Nyatelahmemberikeupayaantenagadanfikiran kepadapenulisuntukmenyempurnakanpenulisandan penyuntinganbuku mi.

Buku mi mengandungi sebahagiandaripada esei-eseiyangpernahsayatulis di antaratahun 1975 hingga1986yangpernah termuatdalam majalahDewan Masyarakat,danjugasebahagiannyamengandungikertas-kertaskerjamengenaiisu-isu ekonomi yang tertentu. Beberapaesei dan kertas kerjayang termuatdalam koleksi mi telah diubahsuai,sertadike-maskinikan,manakalayanglain tetapsepertiasal.

Oleh keranaesei-eseidankertaskerjayangtermuatditulisdalamjangka masayangberlainan,data-datadan fakta yangtermuat mungkin berbentuksejarah,tetapi analisis dan per-bincangantentangisu-isu tersebutdirasakanmasih relevan.Sementaraesei-eseiyang ditulis dalam tahun ig~o-anlebihmencerminkanisu-isu ekonomi dewasa itu, esei dan kertaskerja yangditulis dalam tahun 1980-anIebih mencerminkanisu-isu ekonomi semasa.Dalam pada itu terdapat perkara-perkarayangterusmenjadi isu-isuyangpentingdalamtahun-tahun 197o-andan 1980-an.

Esei dan kertaskerja yang termuat pada asasnyame-nyentuhsatu-satuisuekonomi tertentu,misalnyabelanjawan,kemelesetanekonomi,kemiskinan,guna tenagadan sebagai-nya.Dalamhal mi punbagi isu-isutertentuterdapatduaatautiga esei sertakertaskerjayangberkaitanyangcubameleng-kapkanisu-isu yangdiperbincangkan.

Vu

Koleksi eseidankertaskerjami sememangnyatidak dapat

mencakupisemuaisu ekonomi yang telah mencorakkanper-tumbuhandan prosespembangunannegara.Oleh kerana iamerupakankoleksi peribadiia memuatkanisu-isu yangsempatturut diperbincangkanolehpengarangmi. Namundemikianiamemuatkanisu-isu yang dianggapterkemuka dalam prosespertumbuhan dan pembangunanekonomi negara. Isu-isutersebut termasuk masalah-masalahpembangunanekonominegara dalam keadaankemelesetanekonomi dunia sepertikuranganimbanganpembayarandan bagaimanabelanjawannegaracubamengatasimasalahmi. Isu kemiskinan,terutamakemiskinan desa mendapatperbincanganyang sewajarnyadalam beberapaescidan kertaskerjayang berkaitan. Isu-isupembangunanpertaniandan desasertapemindahanteknologisertamasalahkrisis bahanmakanandan perlunyakepadake-selamatanbahanmakananjuga tidak ketinggalandibincang-kan.Tidak tinggaljuga isu dankonflik di antarapembangunandanalam sekitarsertapenilaianperancanganpembangunan.

Dilihat kepada isu-isu yang dibincangkanadalahjelasbahawasebahagianbesarnyamenyentuhisu-isu kemiskinandesa,pembangunanpertaniandandesadanbahanmakanan.Ini tidak dapatdielakkanadalahberkaitdenganpengkhususandan minat pengarangdalam aspek-aspekkemiskinan, pem-bangunanpertaniandan desadan bahanmakanan.

Buku mi dipersembahkanuntuk memenuhitujuanbacaanumum, terutama untuk mengisi kekosonganbahan bacaandalam bahasa Malaysia. Ia juga berguna kepada pelajar-pelajar menengahatasdan institusi pengajiantinggi sebagaibacaantambahandan pelengkapkepadapembelajaranme-ngenai Teori-teori Ekonomi, Ekonomi Malaysia dan KertasAm. Pelajar-pelajaryang mengkhususdalambidang EkonomiPembangunandan Ekonomi Pertanianmungkin mendapatiesei dankertaskerja mengenaiaspek-aspekkemiskinan,pem-bangunanpertaniandan desasertabahanmakananbergunauntuk kursus-kursustertentu. Buku mi juga sesuai untukpembacaumum yang ingin mengetahuidan memperdalamipengetahuantentangisu-isuekonomi negara.

Semasamenyediakanbuku mi pengarangtelahmenerima

Vu

dorongan,terutamanyadan rakan sejawatNik Hashim NikMustapha. Pensyarah-pensyarahlain di Fakulti Ekonomi,Universiti Kebangsaan Malaysia terutama Uzir Malik,Zulkifly Mustapha,Haflah Piei, Mohammad Hj. Alias danSurtahman Kastin, turut memberi galakan dan sokonganmoral.MahasiswaUniversiti KebangsaanMalaysia, terutamamerekayang pernahmengambilkursus-kursusdalam bidangteori ekonomi dan Ekonomi Pertaniandengan pengarangpernah menjadi pendengardan pembincang yang kritisterhadapsebahagianisu-isu yang termuat dalam buku mi.Sebarangkekuranganyangmasihadaadalahtanggungjawabpengarang.

Terima kasih diucapkan kepada Norlela, Zainab danKhasiah yang telah menaip esei dan kertaskerja yang ke-banyakannyabermula dan coretan-coretanyang sukar di-baca.Akhir sekali, isteri dan anak-anaktercinta, tetap adauntuk memberidorongan,harapandansemangatbaru untukmeneruskanusahain Keranapengorbanandan masa-masaterlepasyangpengarangtidak dapatbersamauntuk menyiap-kan buku mi, buku mi didedikasikanuntuk mereka.

CHAMHURI SIWARFakulti Ekonomi,

Universiti KebangsaanMalaysia,Bangi.

Mei, 1987Ramadan14.07

ix

I ISU-ISU EKONOMI:SATU PENGENALAN

Esei-eseiyang termuat dalam koleksi “Isu-isu Ekonomi” misebahagiannyatendini danipadaesei-eseidankertaskerjayangpernah ditulis oleb pengarangdalam tahun-tahun 1970-an

dan 1980-an. Sebahagiandanipadaesei-eseitersebutpennabtersiar dalam majalah bulanan Dewan Mas~araka1.Dalambanyak hal esei-eseitensebut dikekalkan dalam bentuknyayangasal.Oleh itu sifatnyasertadata-datadan fakta-faktanyaberbentuk sejarah. Namun demikian, analisis dan per-bincanganmengenaiisu-isu tersebutdirasakanmasihrelevensehinggadewasa in Sebahagiandanipadaesei-eseitensebuttelab dikemaskinikanuntuk memasukkandata-dataterbaruyangdiperolehi. Masalahdata dan fakta yang kemaskinimijuga telah sebahagiannyadapat diatasi denganmemuatkanesei-eseiyangsempatditulis dalam tahun-tahun!984—86.

Sememangnyadalam koleksi seperti in mustahil untukmemuatkanesei-eseiyangmencakupisemuaisu ekonomi yang

menjadiagendakepadaprosespembangunansertayangtelahmencorakkanbentukdanpola pembangunanekonominegaradalam dua dekad yang lepas. Dalam batasan-batasanyangada,pengarangtelahcubamemilib esei-eseidan kertaskenjayang membincangkansebahagiandanipada isu-isu ekonomi

yang dianggappentmng dalamjangka masatersebut.Dalamhal mi pun, kita dapatmelihat bahawasebahagianbesareseidan kertas kerja yang terpilib berkait dengan isu-isu pem-bangunanpentaniandan bahanmakanandan masalahluar

1

bandar.mi tidak dapatdielakkankeranaisu pembangunanpertaniandan luarbandaritu sendinimenjadi isu-isuekonomiyang terkemuka dalam proses pembangunannegara sentamenjadi pusat pemerhatiansebahagianbesardaripadakitayangberminatdenganisu-isu kemiskinandan pembangunanekonomi golongan yang berpendapatan rendah. Peng-khususan dan minat penganangdalam aspek-aspekpem-

bangunanpertaniandanluar bandarjuga menyebabkanisu-isu tersebutlebih banyakdisentuhdi sini.

Namun demikian, isu-isu ekonomi yang tidak kurangpenting seperti pensoalan ekonomi makno tentang per-tumbuhanekonomi, tenagaburuh, gunatenaga,belanjawan,perancanganpembangunan,pembangunandanalamsekitar,migrasi desa-bandandan sebagainyamendapatperhatianyangpanjanglebardalamkoleksi mi.

Koleksi mi dimulai denganmemaparkankeadaandanmasalahekonomi negaraserta prospekdan harapandalamdekad 1980-an. Kemelesetanekonomi dunia dalam tahun-tahun i97o-an nampaknya terus merupakanfaktor utamayangmencorakkanekonomi neganadanjuga ekonominegarasedang membangun (NSM) yang lain. Keadaan ketidak-pastian,penganggurandan kadar bungayang tinggi masihmenyelubungi ekonomi negara-negaramaju (NM) yangsebahagiannyamerupakan negara industni. Dalam usahauntuk memperbaiki kedudukan ekonomi mereka, NMmengurangkanpermintaanbenkesanbagi eksportdan NSM,selain danipada mengadakan dasar-dasan perlindungan,misalnya melalui tarif dan sebagainyauntuk melindungikepentinganekonomi mereka.

Keadaan ketidakpastianyang menyelubungi ekonomidunia berkait dengan masakemelesetanekonomi dunia miakan berakhin. Keadaan mi mencenminkan bahawa ke-melesetanekonomi dunia yangberlakudalamdekad 980-anmi mungkin bukan bersifat sementana,juga bukan bersifatputaranmelambungmelesetyang tradisional, tetapi berkaitdengan aspek-aspekstruktunal jangka panjang yang sukandiatasi.mi menyebabkanramalandan perlunjuranmengenaikemelesetànekonomi dunia sukar dibuat danjika dilakukan

2

pun mempunyai paras keertian dan ketepatanyang tidakbegitumeyakinkan.

Pemulihan ekonomi NSM amnya bergantungkepadapemulihan ekonomi NM. Data-data menunjukkan bahawaekonomidunia mula pulih dan keadaankemelesetan.Walau-pun keadaanpertumbuhanekonomi, inflasi dan pengang.gurandi NM belum pulih sepenuhnya,tetapi NSM sudahmulai merasai kesan danipadapemulihan tersebut,sepentiyang ditunjukkan melalui bebenapa petunjuk-petunjukekonomi. Misalnya, KDNK — NSM, berkembang danipadakadar—o.,% dalam tahun 1982 kepada 4.4% dalam tahun1985. Kesanpemulihansemulaternyatabermulaselepas1983apabila KDNK-NSM berkembangdan 0.9% dalam tahun1982 kepada3.7% dalamtahun 1983 dan4.4%dalam tahun1985. Pertumbuhandalam separuhpenggallebih cerah bilapengembanganeksport dijangka tenus dapat memperbaikipertumbuhanekonomi dan imbangan pembayaranNSM.Kurangan imbanganpembayananNSM dijangka dapatdi-kurangkan danipada AS$99 nibu juta dalam tahun 1982kepadaASS54nibu juta dalam tahun 1985. Dalam padaitu,pengurangandalam kuranganmmbanganpembayaranadalahlebih besar bagi NSM pengekspontminyak berbandingde-ngan NSM bukan pengeksportminyak. Pemulihanekonomidijangka menyebabkanpertambahan penmintaan eksportbagi NSM pengeluar minyak dan seterusnyamemperbaikiimbanganpembayaran.Bagi NSM bukan pengeluarminyak

pertambahanpermintaanimport yang bertambahterutamauntuk baranganmodal akanmelembapkanpertumbuhan.

Kesanpemulihanekonomiduniake atasekonomiMalay-sia juga mula dapatdilihat. KNK sebenarmengalamiper-tumbuhan6.3% padatahun 1985 berbanding dengan 6.i%padatahun 1984 dan4.4% padatahun 1983. Pemulihanyanglembap mi mencerminkan bagaimana kelembapan danketidakpastiandalam kadar ekonomi dunia mempengaruhikadar pertumbuhanekonomiNSM. Eksport barang-barangdan perkhidmatanterus berkembangdengan kadar yanglembap, iaitu 7.9% pada tahun 1985, berbanding dengan11% padatahun 1983 dan ~ padatahun 1984. Tabungan

3

Kasar Negarajuga dijangka berkurangankepada8.8% ben-bandingdengan17.1% pada tahun 1984. mi mencerminkankenaikandalamparaspenggunaandi kedua-duasektonawam

dan sektonswasta.Perbelanjaanpenggunaanawamdijangkameningkat 4.7% benbandingdengan kenaikan 3.6% padatahun 1983 dan o. i % padatahun 1984. Pembentukanmodaltetap awamdijangka mengalamipertumbuhan4.8% semen-tanapembentukanmodal tetap swastadijangka berkembangdengankadanyang agak penlahan,iaitu 6.7% pada tahun1985 berbandingdengan7.9% padatahun 1984.

Lebihan imbangan perdagangandijangka meningkatsetinggi ~3.9°/~ daripadaparas 1984. mi terutamanya ben-punca daripada kenaikan jumlah eksport setinggi 7.5%daripada paras 1984, dan mana sebahagianbesannyaben-punca daripada kenaikan eksport barangan perkilangan,petroleum dan kelapa sawit. Barangan eksport tradisionalnegarasepertigetab,bijib timahdankayu balakmenunjukkanarah-aliran yang menurun. Adalah jelas bahawa Malaysiatidak dapat lagi bergantungkepadasumben-sumbeneksport-nya yang tradisional terutama disebabkanoleh masalabturun-naik harga. Ia perlu mencani sumber-sumberlain,tenutama banangan perkilangan dan pembuatan sebagaiusahauntuk mempelbagaikaneksport.

Pada masa yang sama pengunanganimport dijangkatenus benlaku, iaitu pada paras 6.6% pada tahun 1985 ben-banding dengan9.4% pada tahun 1984. Sebahagianbesandaripada import mi tendiri daripada bahan makanan,minuman dan tembakau,barang perkilangan,jentera danalat pengangkutan.Penguranganimport dan pertumbuhaneksport menyumbangkepadalebihan dalam imbanganpen-dagangan. Namun demikian, imbangan perkhidmatansemakinberkurangan.

Kurangan mi, sebahagianbesarnyaberpuncadanipadapengalirankeuntunganswastake luar negeni,hantaranwangkepada bukan pemastautin,bayaran perkapalandan per-khidmataninsunanssertaperjalananke luar negeni.

Strategi-stnategimenggalakkaneksportdan mengurang-kan import barang-barangdan penkhidmatan senta mem-

4

perbaiki kunanganimbangan perkhidmatanperlu terus di-tekankan sebagai strategi untuk memperbaiki kurangandalam imbanganpembayaran.Langkah-langkahpenjimatanperbelanjaan kerajaan akan juga menyumbangkanpem-baikan dalam imbanganpembayarannegara.

Belanjawan merupakansatu alat ekonomi yang setiaptahun digunakan untuk membentangkanprestasi ekonominegarasertamemperkenalkanlangkah-langkahuntuk mem-perbaiki kedudukan ekonomi negara melalui dasar-dasarfiskal dan kewangan. Langkah penjimatan perbelanjaansektor awam mendapatpenekananyang wajar dalam be-berapa belanjawan kebelakanganmi sebagai usaha untukmemperteguhkan pemulihan ekonomi negara daripadakeadaankemelesetanekonomi melalui pengukuhandalamkedudukankewangannegara.

Di antara lain belanjawan Malaysia sering diarahkanuntuk mencapaimatlamat-matlamatbenikut:

(i) memperkukuhkan kedudukan imbangan pem-bayanan

(mm) memperkukuhkan kedudukan kewangan sektorawam dalam usaha untuk menggalakkan per-tumbuhan ekonomi yang benterusandan untukmenstabilkankedudukankewangannegana.

(iii) menggalakkan pentumbuhan dan peranan yanglebih aktif danipada sektor swasta dalam pem-bangunanekonomi.

Matlamat memperkukuhkan kedudukan imbanganpembayaranmerupakanmatlamatjangkamasapanjangyangbertenusan.Kurangan dalam imbangan pembayaranyangmeruncing sejak akhin 1970-anhingga sekarangmerupakankesandanipadakemelesetanekonomi dunia keseluruhannya.Walaupun pemulihan kemelesetan ekonomi telah dapatmemperbaiki sedikit kedudukan imbangan pembayaran,tetapi kunanganpada tahun 1985 masih dalam lingkungan$5.2 bilion, berbandingdengan$9.2 bilion padatahun 1982.

PerbelanjaanKerajaan yang merupakankina-ki~a 40%

danipadaKNK mempunyai penganubyang kuat terhadap

5

kedudukan imbangan pembayaran. Langkah penjimatan

merupakan percubaan untuk “mengukur baju di badansendini” ataupun berbelanja mengikut kemampuan atausumber-sumberyang ada. Termasukdi dalam langkah miialah pengawalankewangan terhadapAgensi-agensiLuarBelanjawan (ALB) yang selamami kurangmendapatpeng-awasan yang rapi serta telah menimbulkan berbagai-bagaimasalahpembaziran,kerugiandanketidakcekapan.

PerbelanjaanALB yang di antara 1983—84 meningkat199% akan dijangka meningkat 8.2% sahaja dalam tahun

1985. Langkah pengawalanmi meliputi pengenalanterhadapALB, lebihan dan tanggunganserta penyelanasantanggung-jawab mereka.PeruntukankepadaALB akanterusdikurang-kan, terutamadengandasarpengswastaandan persyarikatan

Malaysia yang akan menyalunkandan mengagihkanlebih

banyak projek kepadapihak swasta.Satu lagi aspek yang membebankanekonomi negara

ialah hutang luar yang berada pada paras yang tinggi.Penguranganhutang luar akandapatmempenbaikikeduduk-

an imbangan pembayaran. Pada penghujung 1983 hutangluan berjumlah $17.7 bilion dan nisbah pembayaranhutangluan meningkat 6% berbandingdengan2.7% dalam tahun1981 dan 4.4% dalam tahun 1982. Kenaikan dalam nisbahpembayananhutang luar disebabkanoleh pertambahanyangpesatdalam hutang luar yang belum berbayar,kadarbungayangtinggi, kenaikanmatawangasingsepentiYen dan dolanAS, dan pertumbuhan yang rendah dalam pendapataneksport negara.

Nisbah pembayanan hutang luan mengukur jumlah

pembayananhutang pokok dan bunga pinjaman luar sebagaipenatus daripada pendapatan eksport barangan dan per-khidmatan. Semakin banyak hutang luar dan semakin tinggi

kadar bunga, semakin tinggi nisbah pembayarantersebut.Pinjamandan pasaranwang antanabangsamerupakankira-kina ~,%danipada pinjaman bersih, berbanding dengan 50%

dalam tahun ig8i dan69% dalam tahun 1982.Langkah-langkah penjimatan mi akan menjejaskan

sebahagiandanipada projek-pnojek pembangunan,terutama

6

projek-projek yang dianggap mempunyai keutamaanyangrendah.Tetapi, dalam pada itu pun tendapatjuga pnojek-pnojek yangdianggap“lambang kemegahan”masih ditenus-kan.Juga,adalahanehbahawadalamusahauntuk benjimat,terdapat peningkatan penuntukan perbelanjaan untukmengurus setinggi 13% padatahun 1985 dan tahun sebelum-nya, yang sebahagianbesarnyauntuk perbelanjaanmem-bayar beban hutang (26%), membayar gaji kakitangankenajaan(~~%)danuntuk pertahanan(i~%). Danipadasegiekonomi, perbelanjaan untuk pembayaran hutang danpentahananmenupakanperbelanjaanyang tidak pnoduktif.Dalam pada itu terdapat tuntutan yang berterusanbagimenaikkangaji kakitangankerajaanyangjika dilaksanakansudah tentu akan menaikkanlagi peruntukanperbelanjaanmengurus.Seyogia diingat bahawa penbelanjaanmengunusdalam tahun 1985 merupakan 74% danipada peruntukanbelanjawan dengan selebihnya 26% untuk perbelanjaanpembangunan.

Peruntukanpenbelanjaanpembangunanyang semakinkurangakanmempunyaikesantenhadapprojek-pnojek pem-basmian kemiskinan dan pembangunan sosioekonomi.Hakikat bahawa kemiskinan mutlak masih berterusandandengan arah aliran yang makin meningkat mencenminkanprojek-pnojekpembasmiankemiskinanyang dijalankansejakmerdekamempunyaikesan“penitisan ke bawah” yang kecildan lambat. Projek-projek pembasmiankemiskinan secaratradisi menekankan pembangunan infrastnuktur sepentipembinaanpant, tali air, jalanraya, bekalanair, elektnik, klinikdesa,dansebagainya.Selamndanipadaitu ia juga menekankanprojek-projek peningkatan daya pengeluaran, misalnyamelalui pembukanaantanah ala FELDA, penyatuantanahtidak ekonomik ala FELCRA, penanaman semula getah alaRISDA, pembenianberbagai-bagaibantuandan subsididanjuga menyediakanpenkhidmatan penlu sepenti pemasanan,knedit, pemerosesandan sebagainya.Selepas 1969 usaha-usahamenggalakkangolonganBumiputenauntuk mencebuniaktiviti bandandan perdaganganmula ditmngkatkansebagaiusahamenanik keluar sebahagianbesargolongan yang ten-

7

penangkapdalam kancahkemiskinandesayangbertenusan.

Namun demikian kemiskinan dapat dikatakan sebagaifenomenadesa,keranamasalahkemiskinandesamerupakanmasalah yang lebih meruncing dengan hakikat bahawasebahagmanbesangolongantermiskinterdapatdi desa.Kadarkemmskmnandesaberadapadapanas68.3% padatahun 1970.Projek-projek pembasmiankemiskinan telah berjaya me-nununkannyasehingga45.7% pada tahun 1980, tetapi padatahun 1983 kadarmi meningkatsemulakepada54.9%.

Peningkatansemulakadar kemiskinandesamerupakanfenomena yang membimbangkanyang menghendakikitamelihat semula dan membuat penilaian semula terhadapdasar-dasarpembangunan dan pembasmmankemiskinan.Adalah tennyatabahawadasardan stnategi yang ada tidakmencukupiuntuk membasmikemiskinansecaraberkesandanmenyentuh masalah-masalahpingginan dalam persoalankemiskinan. Misalnya, walaupun kita mengakui bahawapensoalanpemilikan dan pengerjaansaiz tanah yang tidakekonomi merupakanpunca kemiskinan desa yang utama,tetapi kita tidak mengadakandasar-dasanyang tegasuntukmengatasi masalah in Rancangan-nancanganpembukaantanah, penyatuan, dan pemulihan tanah tenbatas sertamenguntungkanhanyakina-kira 30% petaniyangmenguasaisumber-sumberpengeluaran.Sebahagianbesarpetani masihmemiliki dan mengerjakantanah yang terlalu kecil untukdianggap ekonomik. Saiz mi terlalu kecil dan tidak mem-bolehkan teknologi untuk memainkan penanannyasecarabenkesan.

Supayateknologidapatmeningkatkandayapengeluarandan pendapatandengan berkesan, petani-petani perlulahmemiliki danmengenjakansaiztanahyangoptimum,iaitu saiztanah yang membolehkanpetani memperolehipendapatanyang mencukupi setanding dengan pendapatangaris ke-miskinantertentu.

Oleh keranasebahagianbesarsaiz tanah di bawah saizyang dianggapoptimum, perombakansecanabesar-besarandan menyeluruhdalamsistempemilikan dancanamilik tanahadalah perlu, jika program penentuan saiz tanah yang

8

optimum mahu dilaksanakan.Programmi walaupunmem-punyai kerasionalanekonomi tetapi mungkin mempunyaihalangan-halangandanipadasegi politik, perundangandansosiobudaya.Juga sumber tanah yang terhad serta per-mmntaanyangtmdak terhadsentaberbagam-bagampertandinganpenggunaannyamungkin menyebabkannegana tidak dapatmefayani permintaanmendapatkantanah danipada semuaorang.mi juga akanmerupakanhalangankepadapenentuansaiz tanah yang optimum secaramenyeluruh.Halanganmimenuntutpenubahandalam pola dan sistempengurusandanpemilikan tanah, iaitu melalui sistemsahamyangdipenkenal-kan. Di bawah sistem mi fungsi pemilikan dan pengurusantanah adalah tenasing dengan menjanjikan pulangan yanglebih tinggi di sampingkecekapandalampengurusansumben-sumberyangterhad.

Menyedani tentang tiadanya dasar dan stnategi yangmenyelunuhbagi sektor pertanianselamain kerajaanpadatahun 1982 mengumumkanDasar PertanianNegana(DPN)yang mengganiskanpanduan-panduanbagi pembangunansekton pertaniansehinggatahun 2000. DPN dirangkauntukmencapai objektif memaksimumkan pendapatanpertanianmelalui penggunaansumber-sumbersecaracekap. Dengankemungkinan pengurangan penuntukan kenajaan untukpembangunanekonomi dan sosial, penyertaanyang lebihaktif daripada sekton swasta digalakkan. Pihak swasta di-jangka mencebuni projek-projek yang menekankan saizpengurusanyang lebih besardan ekonomi sepertiestetpadi,penanamanbuah-buahandan sayunan secara komersial,pengeluarantelun dan ayam untuk eksport, perusahaanairtawar, penikanan laut dalam dan pengetinanbuah-buahan.Tetapidenganpulanganyangrendahyangdijangkadidapatidanipadapelabunandalamsektorpentanian,penyertaanpihakswastaadalab dijangkakan lembap.Jika mi benlaku, tidakdapattidak sektonkenajaanakanterus terpaksamemikulbebanutama bagi pembangunansektor pertanian, tenutamajikamasalah kemiskinan dan junang pendapatandesa-bandanmasibmenjadi masalahutamanegana.

Salahsatu daripadausahakerajaanuntuk mengecilkan

9

peruntukan bagi sektor pentanianialah penanikan baliksebahagianbantuan dan subsidi yang dibenikan kepadapetani.Tendapatanggapanbahawagolonganpetanimerupa-kan golongan yang tenlalu banyak bengantung kepadabantuandan subsidisehinggamendapatgelaran“masyanakatsubsidi”. Kerajaan cuba menghapuskanmentaliti subsidiyang selamami dicapkankepadapetani, terutamadengantendapatnyapembaziran serta penyelewengandalam pen-laksanaansubsidi.

Cadanganmenarik balik sebahagiansubsidi daripadapetani menimbulkan berbagai-bagaireaksi danipadaorangramai. ma menimbulkanpersoalantentangpenanankenajaanuntuk membeladan memperbaikikedudukansosioekonomigolonganberpendapatanrendah. Ia juga mengenengahkanpersoalan dan konflik di antara ekonomi kebajikan dankecekapan.

Adalahtidak tepatuntukmenganggapbahawagolonganpetani sahajamerupakangolongan yang menenimasubsidi.Padahakikatnyasebahagianbesar daripadakita menenimafaedahsubsidi dalam berbagai-bagaibentuk penkhidmatansosial seperti perkhidmatan pelajaran, perubatan, peng-angkutan, pemakanan, bekalan air, elektnik dan lain-lainkemudahanawam. Banyak manasubsidi yangditenima ben-gantung kepada jenis dan bentuk subsidi yang ditenima.Dalam hubungan mi adalah wajar bagi golongan petaniuntuk menenimasubsidi yang lebih, dalam bentuk bayaranpindahan dan subsidi input dan penkhidmatan dan ke-mudahanyang disediakanuntuk menekamelalui dasardanprogrampembasmiankemiskinandan meninggikankebajikangolonganberpendapatanrendah.

Bagi sektonyang masihbanyakmemerangkapgolongantermiskin, dan bagi sekton yang telah sekian lama menjaditunggak ekonomi negara serta menyumbangkepada pem-biayaanpembangunansekton-sektonlain, adalahwajan bagisektorpentanianterus menerimaberbagai-bagaibentuk sub-sidi. mi lebih-lebih lagi untuk menyelamatkandan memulih-kan sektor mi yang sedangmengalamikemerosotandan ke-mundunan.Perlu diingat bahawabagi negara-negaramaju

10

seperti Amenika Syarikat dan Jepun, sektor pertaniannyamenupakan sektonyangmasihbanyakmenenimasubsidi.

Persoalan yang mungkin berkaitan ialah masalahketidakcekapanyang dikaitkan dengan pembeniansubsidi.Selain danipada menimbulkan mentaliti pergantungan,pemberiansubsidi telah dikaitkan denganpembazirandanpenyelewengan.Langkah-langkahpenlu terus dicani untukmemperbaiki sistem pengagihan yang ada. Juga terdapatbukti-bukti bahawasubsidiyangdmbeni lebih menguntungkangolongan petani yang beradayang mempunyaimodal sertasaiz tanah yang luas, dan kunang memberi faedahkepadagolonganpetani tanpa tanahatau petani margmnal.mi pulaakan mempenluaskanjunang pendapatandi antara petanikecil denganpetani tanahluas. mi merupakankesan-kesan

negatifyangperlu diperbetulkan,misalnya melalui pengawas-an supaya subsidi dibeni kepada petani-petaniyang betul-

betul memenlukansubsidi. Sistem pengawasanmi mungkindapatmempenbaikipersoalanketidakcekapanyangditimbul-kan.

Pemindahanteknologi merupakansatu strategi yangsening dimajukan dalam pnoses pembangunan masyarakattani. Strategi mi sening dikaitkan dengangerakan RevolusiHijau, iaitu gerakansecanabesar-besaransejaktahun !96o-anuntuk mewujudkantnansformasisentapengenalanteknologibaru dalam sekton pertanian. Revolusi mi juga dikenalidenganistilah-istilah seperti revolusi “baja benih”, “baka-baik”, “input-input moden”dan“cana-carapenanamanyangbaik”. Pada asasnya strategi mi melibatkan peningkatan

pengeluananyang diakibatkan oleh teknologi biologi kmmiasentamekanmkaldalam sektorpertanian.

Walaupun revolusi mi pada asasnya telah benjayamerubahsektorpertaniandi Asia danAfrika, tetapi terdapatbeberapamasalahberkait denganpemindahanteknologi miyang mengurangkanlagi kejayaan yang mungkin tercapaiMasalah-masalahmi yangbenkaitdenganfaktor-faktonfizikal,sosioekonomi,dan alam sekitan menyebabkanpetani-petanikecil tidak dapat menikmati faedah sepenuhnyadaripada

perubahanteknologi tensebut.Apa yang wujud ialah “lom-

11

pang kadanbasil” kira-kira 40%—60% danipadaapa yangsebenarnyadiperolehi dengan apa yang sepatutnya di-perolehi. Lompang kadar basil mi yang terbit daripadamasalah pemindahan teknologi menyebabkanpencapaiankadanbasil seolah-olahtelah mencapaisatu dataran.Selaindanipadaitu gerakanmi juga cenderunguntuk mewujudkanagihan faedahyang tidak seimbangkepadabenbagai-bagaigolonganpetani,denganfaedahyanglebih besardiraib olehpetani yang menguasaisumber-sumberpengeluaransepentimodal dan tanab.Hal-hal mi merupakanaspeknegatifyangtidak menggalakkandaripadagerakanRevolusiHijau.

Satu aspek yang ditekankan dalam gerakan RevolusiHijau ialah pengeluaranbahanmakanan.Ini terbit danipadamasalahkekunanganbahanmakanandi beberapabahagiandunia, terutamadi Asia dan Afrika. Pandanganmuram miyang benakan umbi danipada doktnin Malthus tentang

pertumbuhan penduduk mengatasi pentumbuhan bahanmakanandandisokongoleb doktrin “Limits to Growth” yangmenggambankankehancuran umat manusia melainkan di-adakan usaha dan langkah yang senius untuk membatasipertumbuhan dan penggunaan sumber-sumben yang semakinkunangpenawarannya.

Walaupun doktnin-doktnin mi mempunyai berbagai-bagalkelemahannamunbagi negarayangmempunyaikadarpentumbuhan penduduk yang tinggi serta menghadapimasalah kekurangan bahan makanan, keperluan bagimampu-diri dalampengeluaranbahanmakananadalahamatmeruncing sekali. Kejadian kebuluran, kelaparan dankekuranganzat makanan yang tenus berlaku di beberapanegaradi Asia danAfrika menunjukkanknisis bahanmakananmasib mengancam.mnm menyebabkanmatlamatkeselamatanbahanmakananmenjadi agendadan persoalanyang tidakkunangpentingnyadalamprosespembangunannegara.

Knisis bahanmakanan yang berlaku bukan bermaknabahawadunia keselunuhannyakekuranganbahanmakanan.Wujudnya negara-negarayang mempunyai lebihan semen-tara negana-negaralain mengalamikuranganmencenminkanketidaksetanaangeografis yang mencirikan krisis i. Peng-

12

alinan ataupengagihansemulabahanmakanandan negara-negarayang mengalamilebihan kepadanegara-neganayangmengalami kunangan misalnya melalui bantuan bahanmakanan,penjualansecarakonsesidanperdaganganantara-bangsa, menupakan penyelesaian jangka pendek kepadamasalahkekuranganbahanmakanan.Dalamjangka panjangnegara-negarayang mengalami kunangan tenpaksameng-

ambil langkah-langkahtegas untuk menjamin keselamatanbahanmakanandanipadasegi pengeluaran,penggunaandanagihan.

Pendudukmerupakansatu pembolehubahyangpentingyang mempengaruhi proses pembangunannegara. Selaindanipadaia mempengaruhikedapatanbahanmakananperkapmta,pendapatanper kapita, ia juga mempenganuhiarabalinan dalam penawanan tenaga kenja, gunatenagadanmigrasi yang berlakudalam negara. Padatahun 1980 pen-duduk Malaysia ialah 13.4juta berbandingdengan10.4jutapada tahun 1970, membenikankadar pentumbuhan2.5%

setahun.Satu cmi utamapenduduknegarami ialah sebahagian

besar(72%) daripadapendudukdalamlingkunganusia muda15—39 tahun. Pada tahun !970 jumlah penduduk dalamlingkungan usia mi ialah 69%. Pendudukdalam lingkunganusia 15—24 tahunsahajaialah 34%.Arab aliranmi menunjuk-kan bahawabilanganpendudukyangakanmemasukitenagaburuh dmjangka akan bertambab dan terdini danipadagolongan yang benpelajarantmnggi. Ini akan menyebabkanpentandinganuntuk mencanipekerjaanmenjadi lebih sengit.

Untuk menyediakan pekenjaan kepada tenaga bunuhyang semakin meningkat dan juga untuk mengurangkanpengangguran lebib banyak sumben ekonomi terpaksadisalurkan kepada aktiviti-aktiviti pengeluaran yang me-wujudkanlebih banyakpekerjaan.

Dengan semakin kecilnya saiz dan sumbangansektorpentanian, maka benkuranganlahgunatenagayang dapatdisumbangkanoleh sekton i, iaitu dan 5! % dalam tahun1970 kepada41% dalam tahun 1980. Dengan benkurangan-nya sumbangansektor mi, perananyang lebih terpaksadi-

13

ambil alih oleb sektor penindustnian dan perkhidmatan.Perubahandalam pola gunatenagadan sektor pertanian kesektor industni dan perkhidmatanmenupakanfenomenayangmungkin berlakudalamprosespembangunan.Lebihanbunuhdanipadasektonpentanianyangmengalamigunatenagatidakpenuhsertamempunyaidayapengeluananyangrendahlebihbanyak diserapke dalam sektor industni dan perkhidmatanyang mempunyai daya pengeluaranyang lebih tinggi. Per-bezaankadar upahjuga menyebabkanpengaliran buruh kesektoryangmempunyaikadanupahyanglebih tinggi. Lantaskita lihat prosesmigrasi desabandaryang berlaku denganpesatnyasejak beberapa dekad kebelakangan in Buktidaripadaarah alinan mi ialah pertambahandalam bahagianpendudukbandaryang bentambahdan 29% dalam tahun1970 menjadi 35% dalam tahun 1980.

Fenomena migrasi desa bandan menimbulkan kesanpositif dan negatif. Secarapositif ia cuba menyeimbangkanketidaksetaraandi antara masyarakatdan kawasandenganmembenarkanperpindahandan kawasandanpekerjaanyangmempunyaidayapengeluaranyangnendahke kawasanyanglebih tinggi. Fenomenami didorong oleh benbagai-bagaifaktor tolakandan tarikanekonomidansosial.Faktor tolakanutamaialah kemiskinandangunatenagatidak penubdi desa,manakalatarikan utamaialah prospekpekenjaanyang lebihproduktif di bandar senta mungkin juga “kekemerlipan”kehidupanbandar.

Secana negatif proses mi menyumbangkepadawujudnyakekurangan buruh di setengah-setengahsektor kecil per-tanian. Kekuranganburuh mi juga merupakansalah satufakton yangmenyumbangkepadawujudnyatanah-tanahter-biaryangterdapatdi merata-ratabahagiannegarain Prosesmignasiyangsebahagianbesarnyamelibatkangolonganmudadan tenpelajan meninggalkangolongan tua dan uzur yangkunangbertenagauntukmengerjakantanah-tanahpertanian.Ini cenderunguntuk mewujudkangolongan “petani-petanisambilan” yang mengerjakan tanah bukan untuk tujuanbergantung nafkah hidup tetapi setakat untuk memenuhikepenluansaradin. Sebahagiannyamembiankantanah-tanah

14

mereka tenbian, sekadar mahu bengantung kepada hakpemilikan tanahtersebut.Petani-petanisambilanmi mungkinmempunyaisumberpendapatanutamadan luar sektonpen-tanian ataupun mendapat hantanan dani anak dan ablikeluargayangmelakukanmigrasi.

Kedua-duakesanpositif dan negatifmempunyaimerit-nya sendini. Adalah mustahil untuk menyekatprosesmigrasiyangberlakukeranasepertiair yangmengalinia akan“men-can arasnya sendini”. Walaupun kualiti tenaga buruhmungkin tenjejas, tetapi dalam jangka panjangia mewujud-kan keadaanyangkondusifbagi penyelesaianjangkapanjangsebahagiandaripadamasalahekonomi desa berkait denganperubahanstruktural, pemilikan tanah dan transfonmasiekonomidesadaripadayangbenconaksecukuphidup kepadayang bencorakperdagangan.

Migrasi keluar desamemberipeluangbagi pembebasantanah-tanahyang tidak ekonomik, dan melalui program

penyatuan, pemulihan dan pengagihansemulamemungkin-kan pembesanansaiz tanah dan pengurangan pengeluaran

pertanian yang lebih cekap. Ia juga dapat mengurangkantekananpendudukke atastanahdanmungkin membesarkannisbah tanab-burub serta meninggikan daya pengeluaranburuhdan tanah.

Dalam proses pembangunan,persoalan yang seningditimbulkan ialah pemusnahanalam sekitar yang datangbersamanya.Pencinta alam sekitar sering menjadikan isubencanaalam dan pencemananyang berlakukesandanipadaprojek-projek pembangunandalam kempen meneka. Ke-sedarantentangpentingnyaalamsekitar diau~ibilkina sebagaisatu pembolehubahpenting dalam perancangandan per-laksanaanprojek-projek pembangunanmenyebabkancogan-kata “Pembangunantanpa pemusnahan”,semakinditenima

sebagaiasasbagi dasarpembangunannegana.Un~ukmengambil kira kesanalam sekitar, analisis kos

faedah perlu diubahsuai dengan mengambil kina kos danfaedahalam sekitar selain daripadakosdan faedahekonomiatau kewangan.Kos alam sekitarmerujuk kepadanilai alamsekitanyangtermusnahakibat pembangunansesuatuprojek.

15

Bagi pembinaan sebuah ampangan,misalnya,kosalamsekitartermasukkawasanhutan yang tenmusnab,tenmasuktumbuh-

an dan haiwan, kawasan perkampungan dan perumahan

yang tenmusnab, termasuk kawasanpertanian, kecantikanalam semulajadi, pemusnahanekologi dan sebagainyapenludiambil kira. Dilihat dan sudut lain, kos alam sekitar mimerupakanfaedahalam sekitanjika pnojek tersebuttidak di-jalankan, iaitu faedahkeranamengekalkanalam semulajadidalam bentuknya yang asal. Faedahmi dalam banyak halamat sukar untuk dinilai dan dijangka semakmn meningkatnilainya mengikut masa.

Konflik dan dilema di antana pembangunan ataupengekalanakanmenjadi lebih numit sekiranyaia melibatkankelompoksosioekonomiyang cubadiubah dan dibangunkanmelalui penpmndahanke kawasanyang dianggapdapatmen-jamin serta mempenbaiki status sosioekonomi mereka.Lazimnya ke kawasanpenempatansemulayang telah sediamempunyaikemudahanasasyang dipenlukan.Perpindahansepertimi seningtidak dipersetujuiatau mendapattentangansebahagian besar penduduk yang terlibat, terutamanyakenanaia menyulitkan sertamerombakkehidupangolonganyang tenlibat. Tetapi jika pampasanyang mencukupi sentakemudahan asas di tempat baru telah disediakandenganselengkapnya, mi akan menyenangkan proses perpindahandanperalihanyangtenlibat.

Dilema pembangunandan pengekalanmenjadi kontno-versi bila melibatkanpemilihan di antara ekologi dan alamsekitar yang unik sifatnya senta pembangunankelompoksosioekonomi yang tenasingdanipada pnoses pembangunan.

Dalamhal mi jika pengekalanalamsekitardipilih, ia seharus-nyajuga mengambilkira strategialternatifbagi membangun-kan kelompok sosioekonomiyang miskin dan terasingdan-padaprosespembangunan.

Walaupun sedapat mungkin kita cuba mengimbangimatlamat-matlamatpembangunandan pengekalan, tetapidalam banyak hal penimbanganmi mungkin tidak dapatdicapai. Dalam hal mi kita penlu mewujudkansatu senaraikepentingandan membeni wajaranberdasankansumbangan

16

kepada pembangunan negara keseluruhannya. Misalnya,matlamat perimbangansertakeharmoniankaum merupakan

matlamat yang dianggap penting bagi kestabilan dan ke-sejahtenaan negara, dan perlu mendapat wajaran yang tinggidalam pencapaianmatlamat pembangunan.Sejajardenganmi, pencapaianmatlamat-matlamatDEB telah diberikanwajanan yang tinggi dan menjadi asaspenting kepadadasanpembangunan negara sejak RMK hingga tahun 1990.

Malahan, melihat bahawa matlamat-matlamatutama DEBseperti 30% penglibatandan penguasaanBumiputera dalamaktiviti perniagaandanpendagangantidak mungkin tercapaidalamtahun 1990, telahterdapatura-urauntuk melanjutkanDEB lebih danipadajangka masayangditetapkanpadaawalperancangan.Ini merupakanperkarabiasayang sering di-lakukan apabila penilaian rancanganpembangunanmen-

dapati bahawamatlamat-matlamatsesuaturancangantidakdapat dicapai sepenuhnya.

Kesimpulan

Demikian di antaraisu-isu ekonomiyang telahmenconakkanproses pembangunan dan pertumbuhan negara. Adalahdinasakan bahawa koleksi mi telab dapat memuatkan se-bahagian danipada isu-isu penting yang mencorakkanekonorni negana.Isu-isu tersebutmerangkumi persoalanper-

tumbuhan ekonomi dalam keadaan ketidakpastian ke-melesetanekonomi dunia, peranan dan cini-ciri belanjawan

untuk menangsangpertumbuhanekonomi, memperbaiki ke-dudukan imbangan pembayanan dan kewangan neganamelalui berbagai-bagai penjimatan dalam perbelanjaan, sertainsentif fiskal dan kewangan. Kemiskinan khususnya ke-miskinan desamasih menjadi agendapenting dalam prosesperancangan dan perlaksanaan program pembangunan.Dalam hal mi terdapatberbagai-bagaiprogram,strategidandasarpembasmiankemiskinanseperti yang tenangkumdalamDEB, DPN dan sebagainya. Namun kemiskinan masih

bertenusan.Ini sebahagiannyaterdapat pada kekunangandasar dan strategi pembasmian kemiskinan tnadisional yang

17

menyentuh hanya aspek-aspek pinggiran sahaja danipada isukemiskinan.

Isu pengeluanan, penggunaan, dan agihan bahanmakananjuga benkait dengan matlamatdasar keselamatanbahanmakananatau dasanmampu-dini dalam pengeluananbahan makanan. Isu keselamatanbahan makanan adalahlebih menuncing bagi negana yang mempunyai kunangandalambahanmakanansertamempunyaikadarpertumbuhanpenduduk yang tinggi. Walaupun masalah mi tidak me-runcing bagi negara kita, tetapi ia dapat mempenbaikikedudukan imbangan pembayarandengan mengurangkanimport bahan makanan yang masih merupakan bahagianyang besan.

Jawapan persoalan kemiskinan dan peningkatanpengeluananbahan makanan sebahagiannyatenletak padaperubahandan pemindahanteknologi. Revolusi Hijau men-janjikan harapan kepada petani, tetapi ternyatamasih ter-dapat halangan-halanganfizikal, sosmekonomi dan alamsekitanyang menyebabkanterdapatlompangdi antanadayapengeluarandan pendapatanyang diharapkandenganyang~ebenar. mi mewujudkandataran teknologi dan membatas-kan penananyang boleh dimainkan oleh teknologi dalamprosespembangunanpertanian. Pemilikan dan pengurusantanahyangtidak ekonomikoleh sebahagianbesarpetanijugamenyebabkanteknologi tidak dapat memainkan peranansecaraberkesan.

Pendudukjuga merupakanpembolehubahyangpentingyangmempengaruhipnosespembangunan.Selaindanipadaiamempenganuhipenggunaanbahanmakananperkapita,pen-dapatan pen kapita, ia juga mempengaruhijumlah tenagabunuhdangunatenagadanarahaliran migrasi dalamnegara.Penalihan dalam peranan dan sumbangan sektor-sektorekonomi dan juga perbezaanupah dan daya pengeluananmenyebabkanpendudukberpindahuntuk mencari peluang

pekenjaandan pendapatanyang lebih baik. Migrasi desa-bandarmungkmnmempunyaikesan-kesanpositmfdan negatif,tetapi ia juga memberi peluangbagi transformasistnuktural

18

yang mungkin mendorong kepada pengurusan sumber-sumberdenganlebih cekap.

Penilaian rancangan-rancanganpembangunan penlubertenusan.Pencapaianberbagai-bagaimatlamat perlu di-nilai dan semasake semasadan penyelarasanperlu dibuatsesuai dengan tahap pencapaian tententu. Dalam hal mimungkin tendapatkonflik di antaraberbagai-bagaimatlamat,seperti pembangunandan pengekalan, agihan dan per-tumbuhan,dan sebagainya.Di sampingcuba mencaniper-imbangan bagi pencapaian matlamat-matlamat tensebut,keutamaanpenlu diberm kepadamatlamat-matlamattertentudenganmembeni wajaran yang lebih tinggi dalam senanaikeutamaan.Ini perlu untuk menjamin keharmonian dankestabilanmasyarakatdan negara,selaindanipadamencapaimatlamat-matlamatpertumbuhandanpembangunan.

19

2 EKONOMI 1980-an:PROSPEK DAN HARAPAN*

Ekonomi Malaysia padaseparuhkeduadekad 1980-anakanterusdipengaruhioleh kedudukanekonomidunia. mi adalahkeranadarjahekonomi terbukayangtinggi yang mencirikanekonominegarasejaktahun-tahunawalpembangunanhinggasekarang.

Tahun-tahun i~~o-andan 1980-an menunjukkan eko-nomi negara mengalami kadar pertumbuhanyang lembapakibat daripadakemelesetanekonomi dunia padakeseluruh-annya. Keadaanketidakpastianmasih menyelubungi eko-nomi dunia. Penganggurandan kadar bunga yang tinggimasih melanda negara-negaraperusahaan.Dalam usahauntuk memperbaikikeadaanekonomi,negara-negaraindustrimengurangkan permintaan berkesan dan negara-negaramembangun.Di sampingitu negara-negaraperusahaanme-majukan berbagai-bagaidasarperlindunganterhadapnegara-negara membangunyang bertujuan untuk melindungi ke-pentinganekonomi mereka.

Keadaanketidakpastianmi mencerminkanbahawake-melesetanekonomi dunia mungkin bukan bersifatsementara

dan bukan bersifat putaranmelambungmelesetyang tradi-sional tetapi berkait dengan aspek-aspekstruktural jangkapanjangyangsukardiatasidalamjangkamasapendek.Dalamkeadaanketidakpastianmi, ramalan dan perlunjuran yang

* DewanMasyarakat,Disember1984.

20

tepat sukar dibuat danjika dilakukan pun kita tidak bolehterlalu berkeyakinanterhadapnya.Oleh itu timbul persoalansamaadapemulihanekonomiyang berlakusekarangmi ber.sifat sementara,jangkapendekatauberpanjangan.

ProspekEkonomi Negara-negaraO.E.C.D.

Petunjukbagi pemulihanekonomiantarabangsabiasanyadi-lihat dan keadaanekonomi Negara-negaraPertubuhanuntukKerjasamadan PembangunanEkonomi (0.E.C.D). Bukti-bukti menunjukkanbahawapertumbuhanekonomi negara-negara 0.E.C.D. tidak menggalakkan. Pada tahun 1982

negara-negaratersebut mengalami pertumbuhan sebenarK.N.K. negatif0.3%. Padatahun-tahunberikutnya, pertum-buhanmi bertambahbaik iaitu 2.4% dalam tahun 1983 dan4.3% dalam tahun 1984. Pada tahun 1985 negara-negara0.E.C.D dijangka mengalamikemerosotansemula.mi ben-laku disebabkanoleh kadarfaedahyangtinggi akibatkurang-an dalambelanjawanAmerikaSyarikatsertadasarkewanganyangketatdanberhati-hati di Eropah(Jadual i).

Keadaan inflasi negara-negara0.E.C.D berada padaparas tertinggi 12.8% pada tahun 1980. Pada tahun-tahunberikutnya, kadar mi menurun kepada10.5% dalam tahun1981, 7.8% pada tahun 1983—1985. Pada separuh keduadekad 1980-an, kadar inflasi dijangka berada pada paras5%—6% setahun.Keadaanpengangguranjuga beradapadaparas yang tinggi, iaitu dalam lingkungan 7%—9% dalamjangkamasa1980—1985.Dalamseparuhkeduadekad1980-ankadarmi dijangka beradapadaparas8%—9%juga.

Keadaan ekonomi antarabangsayang lembap mem-pengaruhi prestasi ekonomi negara-negarasedang mem-bangun seperti Malaysia. Kesanin terutamanyayang ten-salurmelalui kejatuhandi dalam permintaanberkesanpadabarang-barangdan negara-negaramembangun(NM). Per-usahaanpasaranbaranganyanglembapmenyebabkanhargabarangan utama yang rendah dan seterusnyameletakkanbeban yang berat terhadap tabungan,pelaburan,sumber-sumberdanimbanganpembayaran.

21

Inflasi (%)Tahun

1981

1982

1983Ig84~

Separuhpertama++

Separubkedua+I985~Separuhpertama+

10.5 10.4 4.97.8 6.i 2.7

5.5 3.9 1.5

5.3 4.0 2.3

5.0 3.5 2.5

5.5 5.3 2.3

5.3 5.3 3.0

5.3 5.0 2.8

5.9 11.9

5.3 8.63.0 5.43.0 5.0

2.8 5.0

3.0 5.33.4 5.33.4 5.3

JADUAL IOecd-Pertumbuhan, Inflasi danPengangguran

(1981-85)

Pertumbuhan(%)Tahun

Negeri JermanOECD A.S. Jepun Barat U.K.

198! 1.2 1.9 3.8 0.2 2.2

1982 —0.3 —1.7 3.0 1.1 1.5

1983 2.4 3.4 3.0 1.3 3.1

I984~ 4.3 6.o 4.8 3.0 2.5

Separuhpertama~~ 4.5 6.~ 5.0 3.3 2.5

Separuhkedua~ 3.0 3.3 4.0 2.8 3.51985Separuhpertama~~

2.82.5

2.5

2.5

3.83.8

2.82.5

2.3

2.0

Pengangguran(%)Tahun

1981 6.7 7.6 2.2 5.5 10.0

1982 8.4 9.7 2.4 6.8 11.2

1983 8.9 9.6 2.5 8.2 ii.6I984~ 8.5 7.5 2.5 8.o 11.5

Separuhpentama~ 8.5 7.8 2.8 8.3 11.5

Separuhkedua~ 8.5 7.5 2.5 8.o ‘‘.51985k

Separuhpertama~8.5

8.57.37.5

2.5

2.5

7.87.8

11.3

11.5

Sumber: Laporan Ekonomi,1984/85+ — Anggaran

++ — RamalanCatatan: PertumbuhanberdasarkanatasKDNK sebenar/KNKpadaharga

pasaran.Inflasi berdasarkanAngka tunjuk Harga Pengguna.

Pemulihanekonomi lebih pesatdi AmerikaSyarikatdanJepunberbandingdengannegara-negara0.E.C.D. yanglain.KNK sebenarAmenika Syarikat meningkat dengan kadar6.o% setahunmanakalapertumbuhanKNK sebenarnegeriJepunialàh 4.8%padatahun yangsama.mni disebabkanolehkeluaran dalam negeri yang lebih tinggi, dan permintaandalam dan luar negeri yang lebih pesat bagi negeniJepun.Negara-negara0.E.C.D. yang lain dijangka mengalamiper-tumbuhan 2.2% sahaja,disebabkanoleh aktiviti pelaburanyangsederhanaakibatdaripadapenggunaan,keupayaanyangrendahdan kadar faedahsebenaryanglebih tinggi.

Kadan inflasi negara-negara0.E.C.D. dijangka terkawaldan kekal dalam lingkungan 5%. mi adalah kesandaripadaharga minyak mentah yang nendahdan juga perlaksanaandasarkewanganyang lebih berhati-hati oleh negara-negaratersebut.Kadar inflasi lebih tinggi di Amerika Syarikat danUnited Kingdom, iaitu padapanas5.3%. mi disebabkanolehpeningkatandalampermintaanpengguna.NegeriJepundanJermanBaratmengalamikadar inflasi yangrendah,manakalakadar inflasi di Eropah dijangka akan terusberkurangandi-

sebabkanoleh pertumbuhanekonomidan eksportyang masihberadapadaparasyangrendah.

Pentumbuhanekonomi yang meningkatdi negara-negara0.E.C.D. telah menambahpeluang-peluangpekerjaandanmengurangkankadar pengangguran.Kadar pengangguranberadadi tahappaling rendahdi negeriJepundan AmerikaSyarikat. Peluang-peluangpekerjaantelah meningkatkesan

daripadapemulihanekonomiyangpesat.Di sampingitu kadarpenyertaanpekerja-pekenjawanita semakin meningkat.Kadarpengangguranyang tertinggi dialami oleh United Kingdomiaitu pada paras 11.5%. mi adalahdipengaruhioleh kadarinflasi yang tinggi dan kadanpertumbuhanekonomi yangse-derhana.Kadar penganggunandijangka stabil ataumening-kat di kebanyakannegara0.E.C.D. mi adalahekorandan-padapentumbuhanekonomiyang sedenhanadan pertambahantenagaburuh. Dengan mi kadar pengangguransecarake-seluruhannyadijangka kekal padakadar8.~%padaseparuhpenggaldekad8o-an.

23

Sementaraitu kuranganimbanganpembayarannegara-negara0.E.C.D. dijangkasemakinmeningkat.mi tenutama-nya disebabkanoleh kemerosotanakaundaganganAmerikaSyarikatakibatdaripadakenaikannilai matawangnya.Untukmemperbaiki imbanganpembayanannya,negara-negarain-dustridijangkameneruskanhalanganpendagangandanmem-bantutkanperkembanganperdaganganantarabangsa.Negara-negara sedangmembangun (NSM) akan menerimakesan

daripada tindakan in Usaha-usahapengukuhanimbanganpembayaranakan tenjejas dan keupayaanuntuk membayankhidmathutangakanmenjadilebih beratkeranakadarfaedahyanglebih tinggi.

ProspekEkonomi NSM

Pemulihanekonomi negara-negaraindustri telah mula men-datangkankesanke atasekonomiNSM. Jadual2 menunjuk-kan prestasiekonomiNSM daripadasegi pengeluaran,inflasidan imbanganakaunsemasa.SecarakeseluruhannyaKDNK—NSM berkembangdanipadakadan—o.i%dalam tahun 1982

kepada~ dalamtahun 1985. Kesanpemulihansemulater-nyata bermulaselepas1983 apabilaKDNK berkembangdan0.9% dalam tahun 1983 kepada3.70/a dalam tahun 1984dan4.4% dalam tahun 1985.

Pertumbuhandalam separuh penggal pertama dekad1980-an agak lembap di sebabkan oleh pengembanganeksport pada peningkat awal pemulihan digunakan untukmemulihkansimpanandanmengurangkantanggunganjangkapendek di bank-bank perdagangan.Pertumbuhandalamseparuh penggal kedua dekad 1980-an dijangkakan lebihcenah apabila pengembanganeksport dijangka tenus dapatmemperbaiki pertumbuhan ekonomi dan imbangan pem-bayanan.

NSM pengeksportminyak menerima kesan yang lebihdaripadakemelesetanekonomi pada awal ig8o-an denganmenunjukkanpertumbuhanKDNK yanglebih rendah,iaitu— 4.2% dalam tahun 1982 dan — 0.8% dalam tahun 1983.

mi adalahkesandaripadakejatuhandalam eksportminyak.Keadaanekonomi dunia yangberansurpulih memberikesan

24

I •‘~~I II‘~ E CID

0 07 — ~ ~ .~. ~a o~ 04 A ~04 — —a

C,., (~ ~~. ~

0

~

I IIIa~a~ I Ia E ~n

E~v<a~a

— ~—*

aaa

,~ 0 trn’. r— r~~c~-~ ~ ~ ~ .~.,

~a •

I I I I

a 04 0 .t~CO 04 1~.

- ~ -o d -a a o~ — 04~

~ Z a-° ~ 0 -. 0t~C~)04

I I

0~ 0) ~() 0~’C3CO—

I II

Ii

r... — 0 0 CO Cf)~-° ~. d ~ ,~.,

Z — ~r. ~ ~

Z 0 0 ~C4.I I I ~

bID bID bID

a aa a ~-~ .~ a -~~ -~ .~ ~

C.~a ~“-~a ~ a~ .~ ~ bID

aa aa ,~ ~a ~bID ~ bID ~ bID ~ — a ~ —

aa aa~ ~ ~h.~ -.~ ~ I-.~ ~ ~ UCJ VZE ~~ZEa~

pertumbuhanyangagakpesat,iaitu kepada3.8% dalamtahun1984 dan4.6% dalam tahun 1985.

NSM bukan pengeksportminyak menerima kesan ke-melesetanekonomisecarasederhana,tetapi kesanpemulihanekonomi juga dirasai agaksederhana.PertumbuhanKDNKpadatahun 1982 ialah, ‘.7% dan meningkat kepadai.8%pada tahun 1983. Pemulihanekonomi memberi kesan pen-tumbuhanyang kunangpesat, iaitu 37% pada tahun 1984

dan4.3%padatahun1985 keranamasalahpembayarankhid-mat hutang yang tinggi dan permintaaneksport baranganyang kurang pesat. Kedudukan kadar faedah yang tinggimerupakan fakton utama yang mempengaruhikedudukanimbanganpembayarandan keupayaanpembayaranhutang,danmi melembapkanpemulihanekonomiNSM bukanpeng-eksportminyak.

Kesankemelesetanekonomiduniajuga dapatdilihat dan-pada segi kurangan dalam imbangan pembayanan.SecarakeseluruhannyaNSM mengalamikuranganimbanganpem-bayaransebanyakAS$99ribujuta padatahun 1982. Pemulih-an ekonomi dijangka menurunkan kurangan mi kepadaASs54nibujuta padatahun 1985.

NSM pengekspont minyak mempunyai kuranganimbanganpembayaranyang lebih kecil, iaitu AS$i3.i ribujuta padatahun 1982 dan berkurangkepadaAS$9.oribu jutapadatahun 1985. Penguranganmi adalahbasildaripadapen-dapataneksport minyak yang bertambahbaik denganpe-mulihan ekonomi dunia. NSM bukan pengekspontminyakmempunyai kunangan imbangan pembayaranyang lebih

tinggi, iaitu AS$85.9nibujuta padatahun 1982 danberkurangkepadaAS$45ribu juta padatahun 1985.Kunanganimbanganpembayaranyang agak besar adalah akibat daripada per-mintaanekspontbaranganutamayangkurangakibat kemele-

setan ekonomi. Pemulihan ekonomi seterusnya dijangkamenyebabkanpermintaaneksportyanglebih baik danseterus-nya mempenbaikikuranganimbanganpembayaran.

Tetapi kura-nganakaun semasaNSM bukan pengeluan

minyak padatahun 1985 kelihatanberadapadaparasyangsamadan tahunsebelumnya.mi adalahkeranaperkembangan

26

permintaan eksport yang lembap serta permintaan importyang semakin bertambah. Pertambahanimport mi adalahbagi bananganpertengahanindustri pembuatandan baranganmodal.

Sementanaitu nisbahkhidmathutangNSM bukan peng-eksportminyak masihbenadapadapanasyangtinggi. Jadual3 menunjukkan angka tunjuk beban hutang bagi negara-negaratensebut.Mulai tahun 1973 NSM bukan pengeksportminyak mengalamiarah aliran bebanhutang yang semakinmeningkat,iaitu danipadasegi nisbahhutangkepadaKDNK,nisbah hutangkepadaekspontdan nisbahkhidmathutang.

Nisbah hutang kepada KDNK meningkat dan 22.4%

pada tahun 1973 ke panastertinggi 35.4% padatahun 1984.

Pada tahun 1985 dan berikutnya, nisbah mi dijangka me-nurun, tetapi kadanpenurunannyadijangka dengan kadaryang perlahan.Angka tunjuk nisbah hutangkepadaeksportmeningkatdani 115.4 padatahun 1973 ke tertinggi 154.4 padatahun 1983. Peningkatanmi mencerminkanpertumbuhaneksportyangrendahberbandingdenganpertumbuhanhutangnegara.Penurunanangkatunjuk mi selepas1983juga berlakudengankadaryangagakperlahandandijangka mengekalkankadanyang penlahanjika pertumbuhanpermintaaneksportterus lembap.Nisbah khidmathutangmeningkatdan 15.9%

dalam tahun 1973 ke tentinggi 25% dalamtahun 1982. Selepas

itu ia tenuskekal padaparasyangtinggi iaitu di sekitar22%.

Pengurangannisbah mi bagi sepanuhpenggaldekad 1980-an

dijangka benlakudengankadaryangpenlahan.

Prospek Ekonomi Malaysia

Prospekdanharapanekonomi Malaysiadalamseparuhpeng-gal dekad 1980-an akan dipenganuhi oleh pentumbuhan—penmintaan luar negeni yang sederhana. mnm adalah akibatdanipada penkembangan ekonomi yang kurang pesat di negara-negara perindustrian. Pertumbuhanpermintaan luan yangsederhanadan pelaburanyang kurangpesatdijangka akanmelembapkanperkembanganekonomi negara.

KNK pada harga tetap 1970 dijangka mengalamipen-tumbuhan6.3% padatahun 1985. Kadanmi adalahlebih baik

27

Iabt~

1~ k~

b1~

I

e~ r~C~, C~) 0.1

~~~C~ C’”) 04

Cr) ~i•) 04

04 ~,f)

C’”) ‘~‘ 0.1

— .~.© ~~04 04 04

a~

Cr)C... ~

~7o

A -~

bID

-u -~ ~a~ aV V -~

_)~ _).~ ~-.

bID bID

..a -~ -~

Cd, (IC

zzZ

0

-- biD biD~ bID~

berbandingdengan4.4% pada tahun 1983 dan 6.i% padatahun 1984. Tetapipertumbuhanyanglebih baik mi tidak se-mestinyamencenminkanpengukuhanekonomi negarakeranaadanyakeboconandi dalam sektor-sektonlain. Misalnya per-belanjaanpenggunaanawamdijangka meningkat4.7% ber-bandingdengan3.6% padatahun 1983 dano.i% padatahun1984. Pembentukanmodal tetap awamdijangka mengalamipertumbuhan 4.8% sementara pembentukanmodal tetapswastadijangka akan berkembangdengankadar yanglebihperlahan,iaitu 6.7% benbandingdengan7.9% pada tahun1984.

Eksportbarang-banangdanpenkhidmatanjuga dijangkamengalamikadarpentumbuhanyanglembap,iaitu 7.9% ben-bandingdengan11% padatahun 1983 dan14.7% padatahun1984. mni mencerminkanbagaimanakelembapandanketidak-pastiandalam kadanpemulihan ekonomi dunia mempenga-ruhi kadar pertumbuhanekonomiNSM. Sementaraitu importbarangan dan perkhidmatandijangka berkurangan5.5%pada tahun 1985, berbandingdengan9.3% pada tahun Se-belumnya.mi mencerminkankeberkesanandasar penggantianimport yang telah dijalankan sejak dua dekad yang lalu.Komposisi import yang masihperlu dikunangkanialah dansegi banangmakanan,baranganmodal sertabaranganper-antaraan.TabunganNeganaKasar pada hangasemasadi-jangka berkurangan sebanyak 8.8% berbanding dengan17.1% pada tahun 1984. mi adalahakibat kenaikandalamparaspenggunaanbagi sektorawamdan sektorswasta.

KDNK pada harga tetap 1970 dijangka mengekalkanpeningkatannyapada paras6.7% berbandingdengan5.9%padatahun 1983. Penubahanstruktur ekonomidaripadaper-tanian kepada perkilangan tercermin melalui pertumbuhansektor-sektortersebut.Penurunansaizdansumbangansektorpertaniandapatdilihat daripadakadar pertumbuhanterendah3.3%, berbandingdengan kadar pertumbuhansektor per-kilangan 9.3%. Sektor perlombongandan kuari juga me-nunjukkan arah aliran penurunan,iaitu pada paras 4.9%berbandingdengan 18.5% pada tahun 1983. Aktiviti pem-

binaan juga menerima kesan kemelesetanekonomi. Kadar

29

pentumbuhannyamenurun kepada6.5% berbandingdengan,o.6% pada tahun 1983. Sebaliknya sektor pengangkutan,penyimpanan dan perhubungan terus meningkat dengankadar tertinggi 13.5% berbandingdengan8.9% padatahun1983.

mmbanganperdagangandijangka mencatatkanlebihansebanyak $5 313 juta padatahun 1985, iaitu danipadajumlab

ekspont$41 143 juta danjumlah import $35 830 juta. mi me-rupakan kenaikan 13.9% daripada paras imbangan per-dagangantahun sebelumnya.Jumlah eksport,dijangka ber-kembangdengankadan7.5% pada $41 143 juta berbandingdengan$38275juta pada tahun 1984. Danipadajumlah mieksportbaranganperkilanganmengalamipertumbuhanyangtertinggi ~ diikuti denganeksporttimah (7.2°/s). Eksport-eksportMalaysiayangtradisionalsepertigetah (~.~%) masing-masingmenunjukkanpengekalanatau arah aliran yang me-nurun. Bijih timahjuga sebenarnyamenunjukkanarabaliranmenurunkeranapadatahun 1984 kadarpertumbuhaneksport-nyaialah — 28.6%.Eksportminyak kelapasawit, setelahmen-capai pertumbuhan tertinggi 56.2% pada tahun 1984,

mengalami penurunan pertumbuhan pada kadar —9.7%.Eksport petroleum mentah juga menunjukkan pengekalanpadakadar pertumbuhani.o%, setelahmenunjukkankadarpertumbuhan7.5% padatahun 1984.

AdalahjelasbahawaMalaysiatidak dapatlagi bergantungkepadasumber-sumbereksportnyayang tradisionalyangten-

din daripadabahan-bahanutamasepertigetah, bijih timahdankayu balak. Pengeluarangetahkekalpadapanas1500 ributan metrik di antaratahun 1983-85.Pengeluaranbijih timahkekal padaparas4! nibu tan metrik padamasayang sama.Pengeluarankayu balak dijangka merosot danipada32 648nibu meterpadu pada tahun 1983 kepada30500 ribu meterpadu padatahun 1985. Hanyapengeluaranminyak petroleummenunjukkanpeningkatan.Pengeluaranpetroleumdijangkameningkatdanipada383 ribu tong seharipada tahun 1983,

kepada450 ribu tong seharipadatahun 1985.

Selain danipada masalah turun naik pengeluanan,barangan-baranganutamami juga mengalamimasalahturun

30

naik harga.Ketidakstabilanharga mi memberi kesankepadaketidakstabilanpendapataneksportdanseterusnyapendapat-an negara.Misalnya harga getah turun dan paras 247 sensekilogram ke-235 sen sekilognam pada tahun 1984, iaitu

penurunan4.9% dalam jangka masasetahun. Hanga bijihtimah turun dan $30. 19 sekilogramke $29.16 sekilogram,iaitupenurunan sebanyak 3.4%. Harga minyak kelapa sawitdijangka turun ke parasSi 000 setanmetrik padatahun 1985

dan p~rasSi 400 setanmetrik padatahun 1984,iaitu penurun-an sebanyak28.6%. Hargapetroleummentahjuga turun danAS$3o.71 setongdalam tahun 1983 ke AS$2g.5osetongpadatahun 1985.

Pemulihanekonomi dunia yang lembap mengakibatkankelembapanpertumbuhan eksport Malaysia. Masalah mimenjadi lebib beratakibat hargayangtidak stabil dan kadarpengeluananbarangan utama yang tidak menentu. Dasarmempelbagaikanekonomi sejak tahun 8o—an tidak banyakmemperkenalkan alternatif bagi sumber-sumber eksportbaranganutama.Alternatif yanglebib menguntungkanpadamasahadapanialah eksportbarang-banangpembuatandanperkilangan.

Jumlah import benkembangdengan kadar 9.4% padatahun 1984, sebahagianbesar danipadanyaterdiri danipadabahan makanan,minuman dan tembakau (12.8%), barangperkilangan (i i.i%) senta jentera dan alat pengangkutan~ Pada tahun 1985 kadar pertumbuhan importdijangkaberkurangankepada6.6%dengankomposisiimportutamayang terdiri daripadabahanmakanan,minumandantembakau,banangperkilangan,jenteradanalat pengangkutanmasing-masingbenkurangankepada7.3%, 6.8% dan 10.4%.

Arab aliran penguranganimport mi dijangka dapatdikekal-kan. Import petroleummentahjuga terusberkurangankenanadapat ditampung oleh pengeluaran petroleum mentahtempatan.

Penguranganimport dan pertumbuhan eksport me-nyumbang kepadalebiban dalam imbangan perdagangan.Pada tahun 1984 imbangan perdaganganf.o.b. dijangkamengalami lebihan $5 938 juta. Namun demikian imbangan

31

perkhidmatanberadadalamkeadaankuranganyangsemakinmeningkat,iaitu $8 505juta padatahun 1983 dan Sb 797 jutapada tahun 1985. Kurangan mi sebahagianbesarnyaben-puncadaripadapengalirankeuntunganswastake luar negeri,hantaran wang kepada bukan pemastautin, bayaran per-kapalandan perkhidmataninsuranssentaperjalananke luarnegeri. Strategi-strategi belanjawan untuk mengurangkankurangan imbanganperkhidmatanbelum banyak mencapai

kejayaan.Kurangan imbangan perkhidmatan mengakibatkan

kurangan dalam akaun semasa imbangan pembayaranyang dijangka berada pada paras $4911 juta pada tahun1985. Kurangan akaun semasa imbangan pembayananmenjadi satu cmi utama imbanganpembayaranbagi NSMseperti Malaysia. Tetapi satu hal yang menggalakkanialahkurangan mi semakin berkurangan, misalnya dan paras57120 juta padatahun 1983 ke $5213 juta padatahun 1984.Usaha-usaha mengurangkan kurangan imbangan pem-bayaranmerupakanmatlamatjangka panjangNSM sepentiMalaysia. Strategi-strategimenggalakkaneksport dan me-ngurangkan import barang-barang dan perkhidmatanmerupakanstrategi utama bagi mempenbaiki kurangan im-bangan pembayaranyang dijangka akan benterusandalamseparuhkeduadekad8o—an.

Padaseparubkeduadekad8o—an import dagangandi-jangka akanberkembangdengankadaryanglebih penlahan.Sementanaitu eksportdagangandijangka meningkatdengankadar yangpenlahanjuga tetapi lebih tinggi danipadakadarpertumbuhanimport. mi akan menyumbangkepada pe-ngecilan dalam kunanganimbanganpembayarandan jugalebihan imbangandagangan.Walau bagammanapunlebihan

mi tidak mencukupiuntuk menampungkunanganakaunper-khidmatan yang dijangka akan terus meningkat akibatpertambahan bayaran bersib pendapatan pelaburan,bayananperkapalandan perkhidmataninsurans.Kuranganakaun perkhidmatan akan terus menyumbang kepadakurangandalam akaunsemasaimbanganpembayaranuntukseparuhkeduadekad8o—an.Namun demikian, kuranganmi

32

dijangka akan menjadi semakin kecil melalui strategi-strategimengembangkaneksport dan mengecilkan import barang-banang dan perkhidmatan. Langkah-langkah penjimatanperbelanjaankerajaanyangtelahdiberi perhatiansejakawal8o-anakanjuga mengecilkankuranganimbanganpembayar-an.

Penjimatan perbelanjaansektor awam mencerminkanusaha kerajaan untuk mengecilkan lagi kurangan akaunsemasa imbangan pembayaran dan juga mcngukuhkankedudukan kewangan kerajaan. Langkah mi termasukpengawalan kewangan Agensi-agensi Luar Belanjawan.Penguranganperbelanjaansektonawamdijangka ditampungoleh peningkatanpenggunaandan pelaburansektor swasta.

Tetapi penguranganperbelanjaanawam akan mem-pengaruhi peruntukan perbelanjaan pembangunan, iaitumelibatkan pengecilan peruntukan tersebut. Kesan ke ataspenuntukan perbelanjaan mengurus adalah kecil keranastruktur pengurusandan saiz sektor awamyang besardantidak mudab diubah. Pemotongan perbelanjaan pemba-ngunan mungkin mempengaruhipnojek-projek pembangun-an, iaitu dengan memberi keutamaankepadaprojek-projekyang dianggap memberi sumbangan besar kepadapertumbuhanekonomi negara.Projek-projek yangdianggaptidak membeni sumbanganbesarkepadapertumbuhandanpembangunanekonomi akan diketepikan atau ditangguh-kan. Pengurangan mi dijangka dapat mengurangkanpinjaman luar negenidan pertumbuhanimport, terutamanyabanang-barangmodal bagi projek-projekpembangunan.

Dan segi KeluaranNegana,corak permintaandalamdanluan negeri akan mempengaruhi corak dan prestasi penge-luanan sektor-sektor ekonomi yang produktif. Sektor

pertanianakan terus mengalamikemerosotandaripadasegiperanandansumbangannyakepadapembangunanekonomi.Kadar pentumbuhanpengeluaransektor pentaniandijangkakekal dalam lingkungan 3.5% setahun. mi terutamanyaterbit danipada pertumbuhanpermintaan luar negeni danharga baranganyang kurang stabil. Pertumbuhankeluarangetahdijangkameningkatdengankadaryangmarginal (i%~

33

ataupun mengekalkanparas pengeluaransekarang.Hal miberlaku memandangkanarah aliran penukaran danipadagetahkepadakelapa sawit dan koko yang sedangberlakudisekton estet dan juga kelembapan dalam pertambahankawasanuntuk tanamansemulagetah oleb sektor pekebunkecil. Pengeluarankayu balak juga dijangka akan berkura-ngan terbit daripada sumber hutari yang semakin ben-kurangandanjuga usaha-usahauntuk memeliharakawasanhutan. Pengeluaranbahan-bahanmakanan seperti beras,ternakan dan perikanan juga dijangka akan kekal atauberkurangan dengan kecukupan— din dalam pengeluaranberas hampir mencapai ioo%. Oleh itu tidak banyakskopbagi pengembanganpengeluaran bahan-bahan makanantersebut.Pengeluarankelapa juga akan merosot keranake-jatuhan harga menyebabkanperusahaanmi semakin tidakmenguntungkan.

Pertumbuhan pengeluaran sektor pertanian dijangkaakan didorong terutamanyaoleh pengeluarankelapa sawitdan koko. Kadar pertumbuhan pengeluarankelapa sawitdijangka dapat dikekalkan disekitar Io%—/s 2% sehinggaakhir dekad 1980—an. Pengembanganseterulisnyaakan ber-gantung kepada permmntaanluar dan darjah pertandingandanharga penggantinya,iaitu minyak kacangsoya,lain-lainminyak dan lemak. Tetapi adalah diramalkan bahawapermintaandan hangaeksportkelapa sawit dijangka merosotpadamasaakandatang.

Koko merupakan tanaman yang mempunyai potensiyang baik daripadasegi eksport. Pertumbuhanpengeluarantanamanmi meningkatdenganpesatdanipadakira-kira 5%pada tahun 1960 kepada kira-kina 22% pada tahun 1985.

Tanaman mi yang mula-mula terkenal sebagai tanamanselingan dengan kelapa bagi menambahpendapatanpara

pekebunkecil kelapa dijangka akanmengambil alih semuakawasankelapa yang sesuaiuntuk penanamankoko. Selain

daripadaitu, pertambahanpengeluarandatangnyadaripadapengluasankawasan tanaman koko di estet-estetdan dirancangan-rancanganpembangunantanah. Sektor pertaniandijangka menyumbangkira-kira 21% dan KDNK pada

34

tahun 1985. Sumbanganmi dijangka berkuranganselarasdenganpenurunanperanansektormi apabilanegarasemakinmenekankanpembangunanpenindustriandan perkilangan.

Sektor perkilangan dijangka menyumbang kira-kira19% daripada KDNK pada tahun 1985. Sumbanganmidijangka akan terus meningkat sehinggasekitar 25% padaakhir dekan8o—an.Kadarpertumbuhanpengeluaranbarang-barang perkilangan dijangka kekal pada paras 9.5% padatahun ig8~. Permintaan luar negeri bagi barang-barangperkilangandijangka berkembangdengankadaryang seder-hana, terutama disebabkan oleh permulaan pengeluaranbeberapaindustri beratHICOM sepertibesi keluli dan keretaProton Sagamulai tahun 1985. Sementara itu perminta-an dalam negeribagi barang-barangperkilangandan barang-barang makanan, keluaran kertas, keluaran kimia danpetroleum dijangka akan terus meningkat. Pengeluaranbarangindustri elektronik juga dijangka mengekalkankadarpertumbuhanyang tinggi. Bagaimanapun,dasar-dasarper-lindungan yang dilakukan oleh negara-negara industnimungkin menjejaskanprestasipengeluaranindustnibaranganeksportsepertikasutdan tekstil.

Kadar pertumbuhan sektor pembinaan dijangkamerosotdan 8.3% padatahun 1984 ke 6.5% padatahun 1985disebabkanoleh penguranganpelaburan infrastruktun danpemotonganperbelanjaanpembangunanAgensi-agensiLuarBelanjawan. Pertumbuhanpembangünannumah kediamandan ruangpejabatjuga akan merosotdisebabkanoleh kadarbunga pinjaman yang tinggi serta kestabilan pasaranhan-tanahyangtelahmewujudkanpenawaranruangpejabatyangberlebihan.Namundemikian,kemerosotanmi dijangkadapatdipertahankan dengan pembinaan hotel-hotel untukmenampungperkembanganindustni pelancongan.

Perlombonganmerupakansatulagi sektoryangdijangkamengalamikemerosotan,iaitu berkurangandan pertumbuh-an pesat17.2% padatahun 1984 ke hanya4.9% padatahun1985. Sumbangansektormi adalahberkait denganpengurus-an dan penjimatan sumber-sumbersertapelupusansumber-sumber tententu. Kadar pertumbuhan pengeluananpetro-

35

leum dan gas adalab rendah iaitu 2.3% pada tahun 1985berbanding dengan 14.9% pada tahun 1984. Kadarpengeluarangas cecair ash juga dijangka berkuranganke21.6% berbanding dengan 102.2% pada tahun 1984.Pengeluaran bijih timah juga akan berkurangan akibatpenutupan lombong-lombong yang tidak ekonomik dankawalan eksport oleh Majlis Timah Antarabangsauntukmenstabilkanhargabarangantersebut.

Darmpada segi sosioekonomi masalah kemiskmnanmerupakanmasalahyangbertenusandan akanmenjadi satuagendapentingdalamprosesperancangandanpembangunan.Walaupun usaha-usahamembasmikemiskinan telah dapatmengurangkankemiskinan tetapi bukti-bukti terbaharudanLaporanSeparuhPenggalRME menunjukkanfenomenami,terutamabagi kawasanluar bandar,berterusandansemakinmeningkat.

Secara keseluruhannya, bilangan msm rumah miskinmeningkatdan 635900 pada tahun 1980 ke 717 6oo padatahun 1983, danpenatusisi rumahmiskin meningkatdaripada29% kepada30.3% padamasayangsama.Kadar kemiskinantelahberkurangandan paras49.3%padatahun 1970. Dalamsektor pentanian,kadan kemiskinan meningkat dan 45.7%pada tahun ~g8o ke 54.9% pada tahun 1983. Sebelummikadar kemiskinan sektor pertanian telah berkurangandan68.3% padatahun i~oke 63.0% padatahun 1975. Penmng-katan mi terutamanyaberlaku di kalangan pekebun kecilgetah dan nelayan. Kadar kemiskinan masing-masingme-meningkatdan ~i.3% ke 6i.i% dan 45.3% kepada54.1%

pada masa yang sama. Kadar kemiskinan di kalanganpesawah-pesawahpadm juga masih tinggi iaitu pada paras54% padatahun 1983.

Kadar kemiskinandi kalanganpekebunkecil kelapaialahpadaparas 32.7%, pekerjaestet 2o.9°/~dan lain-lain buruhpertanian 44.7%. Peratuskemiskinan yang rendah (6.5%)hanya dicatatkan bagi pekebun kecil kelapa sawit. Hangakelapasawityangtinggi menjaminpendapatanyanglumayankepadapekebunkecil kelapa sawit. Oleh itu, pada separuh

36

kedua dekad 1980—an, kemiskinan akan terus menjadi isupembangunanyangutama.

Arab alinan penghijrahankeluar desamerupakanfeno-menayangberterusanpadaseparuhkeduadekad i 980-andanmempunyai implikasi penting terhadap pencapaiandasar-dasansosioekonominegara.Data-datamenunjukkanbahawakumpulanetnik Bumiputeramerupakangolonganyangpalingtinggi melakukan penghijrahan, iaitu 5I0/~ dan kawasanbandar dan 75% dan kawasandesa. PeratuspenghijrahanBumiputeradan desake bandarialah 68.2%,dandanmdesakedesaialah 77.4%.

PerlaksanaanDEB yang menekankanpenyertaandanpenglibatangolonganBumiputeradalamsektor perindustriandan penbandaran telah meningkatkan penghijrahan dikalanganBumiputeradan kawasandesa.Pola penghijrahanmi telah mempengaruhikomposisi pendudukBumiputera dikawasanbandaryang meningkat dan 19—21% pada tahun1947—57 menjadi27% padatahun 1970 dan 38% padatahun1980. PenglibatanBumiputenadalam sektor-sektorekonomikedua iaitu bidang perlombongan,pembuatan,binaandanpengangkutanjuga telah meningkatdan 32.1% padatahun1970, ke 40.4% pada tahun 1983. Peningkatanjuga berlakudalamsektorketiga iaitu perniagaanborongdan runcit, bankdankemudahanawam,danm 42.6%ke 50.1% padatahunyangsama. Pemilikan harta Bumiputera dalam syarikat-syanikatjuga telah meningkatdan 4.3% pada tahun 1971 ke 18.7%

padatahun 1983.Arab alinanmi dijangkadapatdipertingkat-kandanmenyumbangkepadapencapaianmatlamat-matlamatDEB. Tetapifaktayangnyataialah adalahmustahilmatlamat30% penyentaanBumiputeradalamindustnidanperdaganganitu dapatdicapaidalammasalima tahunlagi. Oleh keranaituada ura-urauntuk melanjutkan tempoh dasan tersebutdanmengadakanstrategi-strategibaru bagi mencapainya.

KesimpulanProspekdanhanapanekonomi Malaysia padaseparuhkeduadekad i98o—anakanbergantungkepadabagaimanaekonominegarabertindak balas terhadap pemulihan ekonomi dunia

37

danipadakeadaankemelesetan.Kemelesetanekonomi duniadijangka pulih tetapi dengan kadar yang lambat. Prestasiekonomi negara-negaramdustri akanmempengaruhiekonomiNSM seperti Malaysia. Pertumbuhanyang memuaskandinegara-negaratersebut akanmemperbaikipermintaaneksportdan seterusnya akaun dagangan imbangan pembayaran.

Namun demikian prestasi eksport barangan utama yangkurang baik memerlukannegaramempelbagaikaneksportten-utamanya kepada barang-barangperkilangan dan pem-buatan.

Strategi-strategibelanjawanuntuk memperbaikiimbang-an pembayaranseperti penjimatan perbelanjaan awam,mengurangkanpinjaman luar, galakanfiskal dan kewangandan sebagainyapenlu diteruskan.Selain danipadaitu, sektorswasta dijangkamemainkanperananyanglebib besardalamprosespembangunanmelalui berbagai-bagaigalakantersebut.

Sektor swastadan permintaanluar akan menjadi teraskepadapembangunanekonomi dalam sepanubkeduadekad1980-an. Denganpengecilansaiz sektor awampenananyanglebih adalah diharapkan daripada sektor swasta. Dasanpenswastaanyanglicin akanmenjaminpenyertaanyanglebihberkesandanipadasektorswasta.Permintaan luar akanbanyakbergantung kepada pemulihan ekonomi negara-negaraindustri yang pula bergantung kepadaarab aliran dasar fiskaldankewanganAmerika Syanikatdanbagaimanatindak balasnegara-negara industri terhadaparah aliran tersebut.

Keadaan terbukanya ekonomi NSM seperti Malaysiamenyebabkanprospek dan harapan ekonomi negara ben-gantungkepadaprestasiekonomi negara-negaralain. Kuncikepadapertumbuhanekonomibergantungkepadabagaimananegaradapatmemperbaiki imbanganpembayaran.Prospekekonomi Malaysiadijangka lebih cerahdenganekonomiben-kembangpadakadardi antara6%—7%setahunsertakunanganimbangan pembayanan dapat dikecilkan. Dengan per-tumbuhan yang lebih pesat, pembangunansosioekonomidijangka dapat dipertingkatkan senta pendapatannegaradiperbesarkan.Tetapikejayaan-kejayaanmi belum menjaminagihankekayaanyangsetaradi antarapenduduknya.Masalah

38

kemiskinandan agihan tak setaraakan terus menjadi isu-isupenting dalam prosespembangunannegara dalam separuhkeduadekad 1980-an.

39

3 PERSPEKTIF BARANGANUTAMA DALAMKEMELESETAN EKONOMI*

Negara-negarasedangmembangun(NSM) yang bergantungkepadabaranganutamasebagaisumberpendapataneksportdan pendapatannegararata-ratamerasaterhimpit disebab-kan bebankemelesetanekonomi.Jika padamasa-masayanglepas kejatuhansatu ataudua hargabaranganutamamasih

dapat ditampung oleh kestabilanharga beberapabaranganutamayang lain tetapi kali mi hargabaranganutamajatuhsecaramenyeluruhdan kesannyakepadaekonomi NSM jugamenyeluruh.

Malaysia, seperti juga NSM yang lain memangsecaratradisi bergantungkepadabeberapabaranganutamasepertigetah, bijih timah, kelapa sawit, hasil kayu dan koko untukpendapatan eksportnya. Tetapi dapat dilihat bahawasumbangan barangan utama kepada pendapataneksportadalah semakin menurun. Misalnya, pada tahun 1970

baranganutamamenyumbangkira-kira 80.4 peratusdaripadapendapatan eksport negara, tetapi pada tahun 1985

sumbanganmi hanyatinggal kira-kira 39 peratussahaja.Perubahandi dalamsumbanganbaranganutamakepada

pendapataneksportdanKNK di antaratahun 1970 dan 1985dapatdilihat masing-masingdalamJadual i dan 2.

* DewanMasyarakat,Julai 1986.

40

JADUAL i

PerbandinganSunibanganBaranganUtama kepadaPendapatanEksport, 1970, 1985

1970 % 1985 %

i. PendapatanEksport(juta) $5163.1 100 $38327.3 100

2. PendapatanEksportdan baranganutama(juta)(i) Getah(ii) Bijih timah(iii) Minyak dan isirong

Kelapasawit(iv) Hasil kayu(v) Lain-lain

$4 155.7 80.4

33.419.65.’

16.75.6

$14947.6 39

7.54.3

12.6

10.9

3.7

3. Lain-lain sektor

ekonomi $1007.3 19.6 $15330.9 40.0

4. PetroleumMentah — $8048.8 21.0

Suinber: KementerianPerusahaanUtama,Sectorin Malaysia, Mac, :986.

Profile of the Primary Commodity

JADUAL 2

PerbandlinganSumbanganBarangan Utamakepada Keluaran Negara Kasar (KNK) 1970, ig8~

1970 % /01985 0/

i. KNK (juta) $12 155.0 100 $76821.0

2. Pendapataneksportdan baranganutama(i) Getah(ii) Bijih timah(iii) KelapaSawit(iv) Hasil kayu(v) Lain-lain

3. Lain-lain sektorekonomi $7 999.3 65.5 $61 873.4 80.5

$4155.7 34.5 $14947.614.2

8.32.3

7.1

2.6

100

‘9.53.72.1

6.35.42.0

Suniber: KementerianPerusahaanUtama, Profile of the Primary CommoditySectorin Malaysia, Mac 1986.

41

Dan segi pendapataneksportwalaupunnilai pendapataneksportmeningkat lebih 7 kali gandadi antara 1970—1985,tetapi sumbangan pendapatan eksport barangan utamaberkurang dan 80.4 peratus kepada 39 peratus dalamjangka masatersebut.Penguranganmi terutamanyadisebab-kan oleh pengurangandi dalam sumbangan pendapataneksportdan baranganutamayang tradisional sepertigetah,bijih timah, hasil kayu dan lain-lain baranganutamasepertiladahitam, tembaga,nanasdankelapa.Misalnya sumbanganeksportgetahmenurundengancepatdan 33.4peratuskepada7.5 peratusdi antaratahun 1970—1985,manakalasumbanganbijih timahmenurundan 19.6peratuskepada4.3peratuspadamasayangsama. Malaysiaagakberuntungkeranakejatuhansumbanganbaranganutamayangtradisionaldapatditampungoleh kenaikandi dalampendapataneksportpetroleummentahyang dengan sendirinya menguasai 21 peratus daripadapendapataneksport pada tahun 1985. Barangan utamatradisionalyang mencatatkanpertambahansumbanganialahkelapa sawit, di mana sumbangannyameningkat dan 5.1

peratuskepada12.6 peratusdalamjangka masatersebut.Sumbanganbaranganutama kepada KNK juga me-

nunjukkan arabaliran yangmenurun.Sumbanganpendapat-aneksportbaranganutamaberkurangdan 34.5peratuskepada19.5 peratus di antara 1970—1985. Kejatuhan yang samaditunjukkanolehsumbanganbaranganutamayangtradisionalsepertigetah,bijih timah danhasil kayu. Kejatuhanbahagiansumbanganmi benlaku walaupunnilai pendapataneksport

baranganutamameningkatlebih 3 kali gandadalamjangkamasa tersebut. Pertambahansumbanganbarangan utamakepadaKNK hanyaberlakubagi keluarankelapa sawit, itupun padakadaryangrendahiaitu dan 2.3 peratuskepada6.3peratus.

Pendapataneksportyang rendab bagi baranganutamarata-ratadisebabkanoleh kejatuhanharga bagi kebanyakanbaranganutama.Misalnya hargapurataminyak kelapasawitturun dan $~407.50 setanmetrik pada tahun 1984 kepada$i 045.50 setan metnik pada tahun 1985, iaitu kejatuhansebanyak25.7 peratus. Padaawal 1986, harga mi turun ke

42

parasyangterendahiaitu $535setanmetrik. Kejatuhanhangami berpuncadan pertambahandi dalamstokdan penawanankelapa sawit dan juga disebabkanoleh keadaan lebihan

penawaranminyakdan lemakdi pasaranduniamanakalaper-mintaan adalah semakin merosot disebabkanoleh keadaankemelesetanyangmelandanegara-neganapengguna.

Harga getah telah sedia rendahpada tahun 1984 terusmenurunsebanyaki6 peratuskepada$189 sen/kgbagi RSSIpadatahun 1985. Kejatuhanmi juga disebabkanoleh lebihanpenawarangetah ash dan juga amalan-amalanperdaganganyang diamalkan oleh setengahnegara-negarapengeluar.Selaindanipadaitu pertandingandan getahtiruan melemah-kan lagi penmmntaanbagi getahash.

Hargahasilkayu padatahun 1985 bercampuraduk.Kayubalak bergergaji dan papanlapis masing-masingmengalamikejatuhanhargadan $165 sekubicmeterkepada$140 sekubicmeterdan $445 sekubikmeterkepada$420 sekubik meterdiantara tahun 1984—1985. mi disebabkanoleh lebihan pe-nawarandanjugapertandingandan negara-negarapengeluaryang lain. Bagaimanapun,permintaan yang meningkat dibeberapanegarapenggunamenyebabkanharga kayu her-gergaji meningkat secaramarginal dan $368 sekubik meterpadatahun 1984 ke $370 sekubikmeterpadatahun 1985.

Harga bijih timah pula terus lemah disebabkanolehlebihanpenawarandanpermintaan.Hargapuratabijih timahpadatahun1985 menurundan $29.67 sekg.ke $i8 sekg.padabulan Februari1986,iaitu lebih rendahdan hargalantai yangditetapkanoleh PerjanjianBijih Timab Antarabangsa.

Angka tunjuk hargabagi barangan~utama(~baranganutama, tidak termasuk petroleum) bagi tahun 1985 yangdikeluarkan oleh Bank Dunia menunjukkan angkatunjuktersebutberadapada paras yang terendahsejak 1948, iaitupadaparas8i padatahun 1985, berbandingdengan110 padatahun 1970-andan 115 padatahun 1960-an.Padatahun 1981

dan 1982 iaitu pada tahapkemelesetanekonomi dunia yangpaling rendah,angkatunjuk tersebutmasing-masingberadapadaparas9! dan 82. Apabila pemulihanekonomi berlaku

43

JADUAL 3Harga BaranganUtama Terpilih

PadaPenghujung

1982 1983 :984 :985

Getah(se/kg) 182.00 262.50 189.00 :78.50

Bijih timah($/kg) 29.15 29.17 29.15 29.50

Kelapa sawit(8/Tan) 858.27 i 668.17 1 503.75 964.68

Minyak Mentah(US$/tong) 30.5! 28.98 27.00 25.45

Kayu Bergergaji(8/meterpadu) 495.00 481.00 410.00 422.0(

Suinber: BankNegaraMalaysia,Annual Report1985, KualaLumpur, Mac.1986.

padatahun 1984,angkatunjuk tersebutmeningkatkepada92,tetapi apabiha pemulihan itu gagal untuk dikekahkan pada

tahun 1985, angka tunjuk tersebutturun semulapadaparasterendah pada tahun 1985.

Corak pemuhihan ekonomi negara-negara industri yangberhaku di sekitar 1983—85 merupakan faktor utama yangmempengaruhi perhakuan harga barangan utama. Hargabarangan utama meningkat sedikit pada tahun 1983, sebaha-giannya disebabkanoleh pemulihanekonomi terutamaolehAmerika Syarik~tdanJepun.Bagaimanapunpemulihan miagak lemah dan tidak rnenyeluruhdan kehilanganmomentumpada pertengahan 1984. mi seterusnya melembapkan aktivitiekonomi dan pengeluaran negara-negara industni. KNKnegara-negaraPertubuhanKerjasama dan PembangunanEkonomi (OECD) mengahami pertumbuhan purata i

peratus dan 2.4 peratus,masing-masingbagi tahun 1983 dan1984, sementara pengehuaran industri mengalamipertumbuh-an i. i peratus dan 3 peratus pada masa-masa tersebut.

Akibatñya, permintaan bagi eksport barangan utama

dan lain-lain eksport barangan utama dan lain-lain eksport

44

dan NSM mengalami pertumbuhanyang lemah ataupunnegatifbukan sahajadisebabkanoleh kejatuhanpendapatanakibat kejatuhanharga baranganutamatetapijuga disebab-kan oleh penyelarasanyang perlu dibuat kepada ekonomidalam keadaanbebananhutang luar yangtinggi yangperhuditanggungoleh kebanyakanNSM. Kadar bungayangtinggipadatahun 1983—85 telahmempersulitkanlagi keadaanyangdiahamioleh NSM.

Terdapatbeberapaciri dahamstruktur pasaranbaranganutamayang mungkin menerangkankenapaharga baranganmengalamikejatuhanyangmenyeluruhsertatidak dapatber-tahandengankeadaankemelesetanekonomi.

Dan segi permintaan,pertumbuhanKNK negara-negaraindustni adalahlebih beroni~xitasikankepadaperkhidmatan.Daham sektor penindustrian, terutama sektbr yang lebihdinamik terdapatkecenderunganbagi mengurangkanpeng-gunaan bahan-bahanpenggantiandan juga lebih banyakpemusingansemula(recycling) sumber.

Faktor-faktor lain yang mempengaruhistruktur pasaranbaranganutama ialah kenaikan harga minyak dan bahantenagapadatahun-tahun:970-an. Hal mi telah menggalak-kan penjimatandanpenggantiandalampengehuaranbarang-an yangmenggunakantenagasecaraintensif.Misahnyakereta-keretadibinadenganlebih kecil danringanbagi menjimatkanbahan-bahanbesi keluli, tembagadan zink.

Kenaikan harga minyak dijangka dapat meningkatkanharga barangan utama yang bertanding denganbarangantiruan yang berasaskan minyak, sepertigetah.Tetapimi tidakbenlaku kerana kesan-kesannegatif dan kenaikan hargaminyak mengatasikesan-kesanyang mungkin merangsangkenaikanharga.mi termasukkemerosotanpertumbuhanpen-dapatannegaradanlain-lain kesanlangsungkenaikanhargaminyak.Pertumbuhanpendapatandanpendapatanperkapitanegara-negaraekonomi pasarantelah terjejasdan mi tehahmenjejaskanpertumbuhanperdaganganbaranganutama.

Tiada siapa meramalkanbahawakemelesetanekonomiakanberlakupada tahun 1981—82.Padazamanmelambung:970-ankebanyakannegarapengeluarbaranganutamatelah

45

membuatpelaburansecarabesar-besarandi dalam industni-industriperdagangandanperlombongandenganmenjangka-kan bahawakeadaanmelambungakan berterusanhinggaketahun i980-an. Pelaburan-pehaburantersebutyang sekarangmi matangtiba-tibadihadapkandengankeadaankemelesetandan timbuh tekananbagi mengurangkankeupayaanpenge-luaranselarasdenganparaspermintaanyangrendah.

Lagipun, dasar-dasarsokonganharga naik di negara-negaramaju mahupundi NSM telah bertanggungjawabten-hadapkeadaanlebihanpenawaranyangsekarangmi tendapatbagi kebanyakanbaranganutama.Tanaman yang menjadijuga menyumbangkankepadakeadaanlebihan penawaran.Pertambahanpengeluaranyang tidak diimbangi oleh per-tambahanpenggunaandanperdagangantelahmenyebabkanpertambahandi dalam stok. Misalnya, stok bijinin duniaadalah dalarnhingkungan20% daripadapenggunaantiuniaberbandingdengankira-kira i6% padatahun 1970-an.

Bagi Malaysia sendiri, kesankejatuhanharga baranganutamasecaramenyeluruhmenimbulkankesanke atassyaratniagaantarabangsabagibarangandanseterusnyapendapatannegara.LaporanTahunanBank Negarabagi :985mencatat-kan bahawasyaratniaga antarabangsabagi barang-barang

dan perkhidmatanjatuh sebanyak~.6 peratussetelahmen-catatkankenaikan6.5peratuspadatahun 1984dan3.4peratusdalam tahun1983 (Jadual4). Kejatuhanmi tercerminmelaluikejatuhan di dalam harga eksportbarang-barangdan per-khidmatanbukanfaktorsebanyak5.1 peratusmanakalahargaimport barang-barangdan bukan faktor meningkat 0.5

peratus.Hargaeksportbarang-barangdanperkhidmatanme-nunjukkanperubahanyangpositifpadatahun 1983dan 1984,manakalabagi import barang-barangdanperkhidmatanada-lah relatiflebih rendah pada tahun 1983 dan 1984.

Pada tahun :986 syarat niaga antarabangsa dijangkamenurun ke paras 15.5 peratus. mi disebabkanoleh kejatuhanyang lebih besarpadaharga import barang-barangdan per-khidmatanyangdijangkameningkatdengankadaryangagakperlahan.

46

Kejatuhan yang lebih ketaraberlaku padasyaratniagabarang-barangyang mengalamikejatuhandan paras — 5.5peratusdalamtahun 1985 ke paras,— i 6.o peratuspadatahun1986. mi disebabkanoleh kenaikan harga eksport barang-barangdan 5.9 peratusdalamtahun 1985kepada15.1 peratuspada tahun ig86. Sementaraitu hargaimport barang-barangdijangka mengahamipeningkatanyangmarginal.

Kesan kejatuhanhargabarangandapatdilihat melaluikehilangan di dalam pendapatan negara. Kehilanganpendapatandan hargabaranganyangrendahialahkejatuhanpendapatannegarapadaharga semasasebanyak2.7 peratuskepada$7.26 bilion pada tahun :986. mi membawakesankepadakejatuhanpendapatanperkapitasebanyak4.9 peratuskepada$4696 pada tahun 1985. Pada harga semasa,kehi-

langan pendapatandisebabkanoleh kejatuhansyarat niagaantarabangsaberjumlah $2.2 bilion pada tahun 1985, ben-bandingdengankeuntungansebanyak$2.4 bihion padatahun:984. Dan segi pendapatansebenar,kuasabehi antarabangsadan segi output kasar negaraselepasmengambil kira kesan-kesansyaratniaga, mengahamikejatuhan0.2 peratus.mni ber-bandingdengankenaikan 11.1 peratuspadatahun 1984.

Pada tahun :986 kehilangan pendapatandisebabkanhangabaranganyangrendahdijangkameningkatkepada$7.3bilion. Dapat dilihat bahawa pendapatan dan eksportbanangan,baik hasil pertanianataupungalian menunjukkanpeningkatandi dalamjumlah kehilangari. Kesannyake ataskejatuhanpendapatannegaradanpendapatanper kapitadi-jangka lebih tinggi padatahun 1985.

Apakahprospekbagibaranganutamadalamkemelesetanekonomi?Ada kalanganyangberpendapatbahawakejatuhanhangabaranganutamayangdialami sekarangbukan berkaitdengankeadaanmelambungmelesetyangbiasa,iaitu bukan-nya setakatpenawaranmelebihi permintaanataupermintaanmelebihi penawaran, bahkan berkait dengan perubahanstruktur barangan. Percubaan untuk mengawal hargabananganmelalui perjanjian baranganutamatidak banyakmendatangkankejayaan. Setengah-setengahnegara engganmemasuki ikatan perjanjian manakalasetengahnegaralain

47

tidak mengikuti peraturanperjanjian barangan.Padamasahargabarangantinggi, negara-negarakos pengeluarrendahakan meningkatkan pengeluaran menyebabkan lebihan

penawaran.Untuk mengekalkanhangapadapanasyangtinggi,pakatan perjanjian perlu membina stok dengan membelihebihan.mi menyebabkanpengeluarbaranganutamaseolah-olah membehi danmenjualdi kalanganmerekasendini. Sebahik-nya terdapat pengehuar dan bukan pakatan yang bersedia

JADUAL 4Syarat Niaga Antarabangsa

1983 1984 1985 1986

% Perubahan

Syarat Niaga Antara-bangsa

Eksport barangdanperkhidmatan

Import barangdanperkhidmatan

3.4

1.7

— i.6

6.5

4.2

~2.2

—5.6

—5.!

0.5

15.5

— 14.7

1.0

Syarat Niaga BarangEksportbarangImport barang

PelarasanSyaratNiagaKehilanganpendapatan

dan barangandisebabkanperubahanharga

4.91.5

—3.2

7.0

5.1

— ,.8

~5.5~5.9—0.5

— i6.o15.1

1.0

$Juta

1094

—744

242:

1910

—2237

—2298

—6154

7261

PertanianGetahKelapa SawitLain-lain pertanian

548

652125

—229

2257

571517

797

—2400

586—924

—8go

—2505

—98—2136

—271

GalianBijih TimahPetroleumMentahLNG

—1292

27

—, 269—

~347—29

— 392

94

102

—6476:

4756733

— 2934

—:o86

Suinber: Bank NegaraMalaysia,AnnualReport1985, Kuala Lumpur.

48

untukmeraihkeuntungandan ketidakstabilanhargabaranganU tama

Negara-negana maju, selain danipada mewujudkanbenteng-benteng perdagangan mehaluisekatantarif, kuota danperhindungantidak menggalakkankenaikanhargabaranganutama kerana sifatnya sebagai pengguna barangan utama.Malahan mereka membina stok penimbal untuk menekanharga di pasaran dengan melepaskan stok ketika hargabarangan berada pada paras yang tinggi. Usaha-usaha

diphomatik untuk menggalakkan mereka bekerjasama danbersimpati dengan nasib NSM yang bergantung kepadabaranganutamatidak berolehkejayaanyangmenggahakkan.

Di sampingitu teknohogiyangdicipta oleh negara-negaramaju juga bertanggungjawabmenghasilkan bahan-bahantiruan dan gantian yang mengurangkan penggunaan danpasaranbagi baranganutama. Misalnya getah tiruan telahsejak sekianlama menjadi saingankepadagetah ash.Juga,penggunaanbijih timah telah semakin berkurangankeranaciptaan teknohogi telah mengurangkankeperluanbagi bijihtimah denganmeluasnyapenggunaangantianseperti gelas,kertas,plastik dan aluminium untuk menggantikan bijih timahdalamindustnipembungkusan.Keadaanmi menjejaskanhargabijih timah di pasarandunia.

Sebagaiusahauntuk mengurangkankesandan kejatuhanharga barangan utama negara-negara pengeluar baranganutama telah sejak 1960-an menjalankan dasar pelbagaianekonomi. Misalnya Malaysia telah menjalankan dasarpelbagaianekonomi secara menegak dan mendatar untukmengurangkankesandan kejatuhanharga getah dan bijihtimah. Selain danipada mempelbagaikan tanaman, iaitumelaluiperluasantanamankelapasawit,koko dansebagainya,dasar mi juga menekankan dasar perindustnian untukmengambil ahih perananyang secaratradisi dimainkan olehsektor utama yang terdiri dan sektor pertanian dan per-lombongan.Tetapi ternyata, harga barang-barangindustrijuga terjejas dengan keadaan kemelesetan yang berlakusekarang.

49

Walaupun pergantungan kepada barangan utama men-jejaskan pentumbuhanpendapatannegara, tetapi sebelumsektorindustri dapatsepenuhnyamengambilahih sebagaienjinpertumbuhanekonomi,negaramasihperlubergantungkepadabaranganutama untuk mendokongpentumbuhan.Oheh itusegalausahamasihperlu dilakukanuntuk menstabilkanhargabaranganutama.

Usaha-usahadi peningkat antanabangsamasih perludilakukan untuk mendapatkannegana-neganapengeluardanpenggunabaranganutamauntuk menstabilkanhargapadaparas yang menguntungkan pengeluar. Dalam konteksdalaman, negara-negarapengeluar perlu berusahauntukmeningkatkankecekapandan produktiviti. Strategi mi me-hibatkanpeningkatandi dalampenyelidikandan pembangun-an, inovasi teknologi pengurusanyang cekapdan berkesan,promosi pasaran dan meningkatkan aktiviti pemerosesanhihiran.

Untuk mempenbaiki prospek pertandingan baranganutamakita perlu berusahamenggunakanfaedahberbanding

yangadapadaneganapengeluarbananganutamauntuk me-i~geluarkanpengeluarandengancarayangpaling cekap, ten-utama dengan menurunkankos. Penyehidikandan pemba-ngunan perlu ditekankan di dalam industni-industni asas-sumberbukan sahajauntuk mengurangkankos tetapi jugauntuk meninggikannilai baranganutama.

Agak menghairankan juga bahawa kita selama mimenumpukanusaha untuk meninggikan pengeluarantetapi

bukan dalam aktiviti pemerosesan.Hanya sebahagiankecilsahajadaripadabaranganutamakita diprosesdi dalamnegeni.Kita perlu memprosessebahagianbesardanipadabaranganutamakita. Sektor baranganutamaboleh dipergiatkanlagiperanannyasebagaiasasbagi aktiviti pemerosesanbarangankepadasiap atau separuhsiap untuk meninggikanlagi nilaiditambah,selaindanipadauntuk mewujudkangunatenagadanmeninggikanpendapatanekspont.Pertambahanindustri asas-sumber merupakansalah satu strategi utama dalam PelanmndukPenindustnian.Masih terdapatpeluangdanpotensibagipertumbuhan industri-industri asas-sumber berasaskan

50

bananganutamagetah,hasilkayu,kelapasawit, kokodanbijihtimah dengansyarat dibeni galakan dan insentif kewangan,fiskal, infrastrukturdan institusi.

Sementara kita berusaha untuk meningkatkan nilaibaranganutamamelalui pemrosesan,pemasarandanpengu-rangankospengeluaran,kita berharapkemehesetanekonomidan pertumbuhanpenlahandi negara-negaraindustri akanpuhih. Jika mi berlaku, prospek bagi baranganutama danpertumbuhanekonomi NSM adalahlebih cerah. Sementaraitu ramalan-ramalan tentang pemuhihan ekonomi masihkurangmeyakinkan.Kejatuhan harga minyak baru-barumimenambah lagi ketidakpastian tentang ekonomi dunia.Sementarakita menungguekonomidunia puhih kita mungkinboleh menumpukan perhatian kepada langkah-langkahdalamanuntuk meningkatkannilai ditambahbagi baranganutamakita.

51

4 BELANJAWAN UNTUKPERTUMBUHAN *

BehanjawanTahunan bagi 1976—1977mempunyaikepentinganyang tersendiri. Ramai kahangan menganggapnyasebagai“adil, tidak memberatkan dan tidak memeranjatkan”.

Ia dikatakanmempunyaikepentingantersendirikeranaia dipersembahkanketika negara-negaradi dunia sedangmengalamipemuhihandan rosotandan inflasi pada tahun-tahun ‘974—75, danbagi Malaysiasendiniia dipersembahkanketika negarasedangmempergiatusaha-usahapembangunanuntuk memenuhiobjektif-objektif dalam RMK. Belanjawantidak lagi dapatdianggapsebagaisatu alat untuk mendapat-kan punca-puncabaru bagi menambahpendapatanuntukkeperluan perbelanjaan tahunan, malahan sebagai satu pe-rancangan tahunan ia memainkan peranan penting untukmewujudkan pertumbuhan ekonomi dan agihan pendapatandaham nangka kewanganyang stabil. mi telah ditekankansendini oleh Menteri Kewangan sebagai “belanjawan untukpertumbuhan, di mana kerajaan akan merebut semua pe-luang untuk mewujudkanaktiviti-aktiviti ekonomiuntukper-tumbuhanekonomi”. Prestasiekonomi tahun mi dan tahun-tahun berikutnya akan memperhihatkankesannya ke ataskejayaanataukegagalanRMK yangmemerlukanperbelanja-an awamsebanyak$i8.6 bihion.

* DewanMasyarakat, Disember1976.

52

Sepentibiasastnukturpercukaianmerupakankomponen

yang paling menanik perhatian di kalangan rakyat ramai.Ramai yang ingin mengetahuiberapa banyak cukai-cukaibaru atau kelonggarancukai yang ditentukan.Juga, kom-poneninilah yangseringmenimbulkanreaksikalanganswasta,ahhi-ahhi politik, cerdik pandai dan kesatuansekerja.Reaksi

tersebutbercampuraduk,dan “adil dantidak memberatkan”kepada“mendukacitakan,tidak menarikdan tidak inovatif”.

Penubahan-perubahandalam struktur cukai dimaksud-kan untuk menggalakkanpertumbuhanekonomi dan untukmengunangkankoshidup terutamanyabagimerekayangben-

pendapatanrendah.

Sebagai insentif kepada pelaburan dan pertumbuhanekonomi, struktun cukai, antaranya menawarkangalakan-galakan berikut:

(i) Untuk menggahakkanalinan masuk modal asing,cukai pemegangansetinggi 15% ke atasbungayangdibayarkepadabukanpemastautinuntuk simpananjangka masapanjangataupinjamanluar yangme-lebihi tiga tahun telahdihapuskan.

(ii) Sebagaisatupenggalakpelaburan,satuskimpotonganyang semakin meningkat bagi susutnilai telah di-tinggikan supayakeselunuhankos peralatanmodaldihapuskandalam masasatu tahun untuk industni-indus~riberasaskanpertaniantani dan sumberalam,memproses makanan dan lain-lain industri ten-masuk industni-industrimembinakapal, dan mem-binajenterasertaindustri-industnigetah.

(iii) Perlonggarancukaitelahdiberikankepadasyarikat-syarikatbijih timah, getahdankelapasawit melaluiperubahandalam duti eksport dan struktur cukaitokok ke atas barangan-barangantersebut. Ke-untungan ke atas ketiga-tiga industni tersebut di-anggankanb&jumlah $:8.o8 juta.

(iv) Untuk membantu pertubuhan-pertubuhanyangmendapatkeuntungankecil sepentipekebun-pekebunkecil getahdan pekedai-pekedai,cukai pembangun-

53

an minimum telah dihapuskan, melainkanpentubuhan-pentubuhantersebut mendapat ke-untungan.

Kehilangan basil cukai danipadakelonggaran-kelonggarandi atasdianggarkanberjumlah$54.52 juta, tetapi kehilanganmi dapatditampungmelalui pertambahancukai dan lain-lainsumberyangberjumlah$57.7juta.

Selain danipada kelonggaran-kelonggarancukai untukmenggalak pertumbuhan industni, perubahan-penubahancukaiyangmelibatkansakunakyatramaiyangberpendapatannendahjuga telahdiperkenalkan.Antaranyaialah rebatcukaisebanyak$6o bagi pembayarcukai yang benmastautin,danrebat sebanyak$30 bagi isteri-isteni yang tidak bekerjaataubagi isteni yang tidak memilih untuk ditaksirkan secanaber-asingan.Pengecualiancukaijuga diberikanke ataspendapatandaripadapersaraan.Kehilanganbasil cukai danipadakelong-ganan-kelongganandi atasdianggarkanbenjumlab$23.7 juta.Kritik yangboleh diberikan di sini ialah bahawabelanjawantensebuttidak pengilebih jauhuntuk mengunangkankoshidupgolonganberpendapatanrendah.

Sepentibiasa,struktur cukai adalahmengikuti ahirantra-

disional yang diikuti di negara-negarasedangmembangun.mi tenbayangpada cukai-cukai bananganmewab yang di-mampuioleh golonganberpendapatantinggi. Ini terkandungdalam skala cukai yang lebih tinggi bagi cukam jalan, cukaiimport yanglebih tinggi bagi tembakaudan minumankeras,cukai eksaisyanglebih tinggi ke atasbarang-barangseparuhmewahseperti televisyen,peti sejuk danbarang-barangelek-trik dan cukai penkhidmatan5% ke atas hotel-hotel danrumah-rumahtumpanganmehiputisemuakelab-kelabmalam,dewan tari-menani, rumah-rumahurut dan pusat-pusatke-sihatan.Hasil cukai yangdijangkadipenolehidaripadacukai-cukai di atasialah $2! juta. Dianggankan $24.2 juta dapatdi-pungutdan cukaijalan, dan barang-barangmewab.

Golonganyang “tercubit” dan perubahan-penubahandiatasialah meneka-merekayangmemandukereta-keretabesan,menghisaprokok dan meminum minuman keras, dan yang

54

selalu mengunjungikelab-kelabmalam dan pusat-pusatke-sihatan.Bagaimanapunramai kalanganmenganggapdefinisibarang-banangmewab sebagaitenlalu luas. Barang-barangelektrik ringan seperti seterika, cerek, televisyen dan sebagai-nya mungkin tidak lagi menepati definisi barang-banangmewah kerana telah ramai golongan berpendapatan rendahmenggunakannya.

Perbelanjaanbagi 1977 dianggarkan berjumlah $10.9

bihion, $6.3 bihion untuk perbelanjaan pengendahian dan $4.6bilion untuk perbelanjaanpembangunan.Seperti biasa pen-belanjaanuntuk pengendalianmelebihi perbehanjaanuntukpembangunanyang memberi kesankepadakurangnyaper-tahian dan kesanpenggandakepadaaktiviti yang produktif.Pecahan-pecahanbelanjawanuntuk pengendalianyang ten-besan ialah untuk perkhidmatansosial (32%) pertahanan(23%) dan pembayananhutangkerajaan(:~%).Malangnyaperbelanjaanuntuk pengendaliansebanyakitu masib belummenggambil kina pentambahanpenbelanjaanyang akan di-alami oleh kerajaanjika panduan-panduangaji daripadaSuruhanjayaIbrahim Ahi dilaksanakan dalam apa bentuksekalipun.mi menjadikanjumlah penuntukanuntuk penbe-lanjaanpengendaliansebagaitidak reahistik.Sekarangmi punperbelanjaanuntuk membayangaji pegawai-pegawaikerajaanadalahsebanyak45% danipadajumlahperbelanjaanpengen-dahian.Dengananggananbahawapenlaksanaangaji IbnahimAli akanmenambahperbelanjaankerajaansebanyakkira-kira8400—8600 juta, pentambahan tensebut menupakan per-tambahanyangbesaryangmungkin memerlukan,“penubahan-perubahandasarbelanjawandankewangandi antarajangka-masa belanjawan, untuk menjammn belanjawan memainkanperanandinamik dan berkesansebagaigenak balas kepadaperkembangan-penkembanganekonomidankewangansebaiksaja perkembangan-penkembanganitu wujud”. Oleh itu ada-lab tidak dapatdielakkanbahawapentambahanpenbelanjaan

untuk pengendalianakandialami lagi padatahun :977, yangmungkin terpaksaditampungdanipadapenubahan-perubahanawam atau meminjam danipada sumber luar atau dalamnegeni.

55

Sesuai dengan tujuan-tujuan yang terkandung dalamDEB untuk menyusun semula masyarakat, peruntukan-penuntukanperbelanjaanuntuk pembangunanmenunjukkanpertambah~nyang pesatdalam kewanganyang disalunkankepadaperbadanan-perbadananberkepentingandan amanahBumiputena. Peruntukanuntuk perdagangandan perindus-

tnian untuk 1977 ialah $736 juta, pertambahansebanyak207% danipadatahun lepas.Sebahagianbesardaripadapen-untukan tersebut disalurkan kepada Tabung PelaburanBumiputera($200 juta), Pernas($172 juta), PKEN ($124 juta)dan MARA ($76.6juta). Sementarami sektorpertaniandanpembangunanluan bandanakanmenenimaperuntukanyangterbesardaripadaperuntukanpembangunan,iaitu $:o8o8.8juta atau ~8% daripadaperbelanjaanpembangunan.

Penyaluranwang yang banyak untuk mempergiatpe-laburan Bumiputera merupakan perkara yang wajar jikagolongan mi dikehendaki memihiki 30% danipada modaldalamsyanikat-syanikatberhadpadatahun :990. Apatahlagijika kira-kira5o% daripadamodal sahamswastayangdiper-untukkan untuk Bumiputera masih belum diambil. Tetapipenyaluranwang yang banyaksahajatidak semestinyamen-jamin kejayaanmatlamatpelaburanBumiputena.Kita kerapmembaca laponan-laporantentang adanya ketidakcekapandan penyelewenganpenbadanan-perbadananberkepentinganBumiputenayang menyebabkanperbadanan-penbadananten-sebutjauh danipadamencapaimatlamatnya.Terdapatjugakekhuatiran bahawa rancangan pelaburan secara besan-besaranmi akanmenguntungkansebilangankecil Bumiputeradan meninggalkansebilanganBumiputenaluar bandardalamkeadaankemiskinan.Sebarangpenyelewengandan ketidak-cekapanperlu diperbaiki dan langkah-langkahpenlu diambilsupaya penbadanan-perbadanantersebut, dapat “publiclyaccountable” untuk wang-wangyangmerekagunakan.

Belanjawanyangmenekanberbagai-bagaiinsentif untukpelaburandanpembangunanmi adalabdenganalasan-alasanyangnyata.Ramaikalanganswastaterutamadanipadapelabun-

pelaburasing beranggapanbahawaekonomi bebasyangdi-amalkanolehMalaysia semakinlamasemakindicengkamdan

56

dikawal oleh pihak pemerintah. mnsentif-insentif tersebutmungkin tidak mencukupi untuk meneguhkan keyakinanpelabur-pelabur yang telah dipudarkan oleh langkah

pemenintah untuk memperkenalkan Akta PembangunanPetroleum(Pindaan)yangsecaraberkesanmembenipeluangbagi pengawalansecaraberansur-ansurindustni petroleum,dan Akta PenyelarasanIndustni yang memberipeluangbagi

campurtanganpemenintahtenhadappihak swasta.Tidak dapat dinafikan bahawa pihak swasta baik

tempatanatauluan negeridikehendakimemainkanperananpenting dalamjangka masaRMK. Pelaburanswastauntuktahun 1976—80dianggarkanpenlu berkembangdengankadario% setahun,dan dikehendakibertambahdengankadan48%danipadapelaburanswasta1971—75.

Laporan Ekonomi 1976—77 menunjukkanpertumbuhanyang sederhanabagi pelaburanswasta.Padaseparuhtahunpertama 1976, kepercayaanpendaganganyang lemah ben-hubung dengan perubahan-perubahanekonomi dan keun-tungan yang rendah menyebabkanlembabnya pelaburanswasta.Walaupunkeadaantelah baik sedikit dalam sepanuhkedua :976, pelaburan swasta, baik dan dalam atau luar negeni

adalah lebih rendah daripadayangdijangkakan.Bagi tujuhbulan pertama 1976, bilangan projek-projek perindustnianyang diluluskan oleh FIDA benkurangansebanyak22.5%

berbandingdenganjangka masayang samatahun sebelum-nya,danjumlah modal tenbayaruntuk projek-projek tersebutberkurangansebanyak37%. mi menyebabkankurangnyagunatenagayang diwujudkandaripadapnojek-projektensebut,iaitu 13011 pekerjaansahajaberbandingdengan23335 pada

7 bulan pentama1975. Bagi projek-projekyangtelah dilulus-kan untuktahun 1971—75 pufl, hanya78% telahdilaksanakan,menggambarkankemungkinan adanya ketidakpastianten-hadapiklim pelaburan.

Kenajaansendinisedanakan ketidakpastiandalamiklimpelaburanakibat kedua-duaakta tersebut,menyebabkanter-bentuknyaJawatankuasaPelaburan di peringkat Kabinetuntuk mengkaji semula akta-akta tersebut dengan tujuanuntuk memperbaiki iklim pelaburan. Kerâjaan membeni

57

jaminanakan melaksanakanakta-aktatersebutdenganadil,dan saksamadan dengancarayangtidak menjejaskanrekodbaik Malaysiadalam mewujudkanlayananyangbaik kepadapelabur-pelabur,di sampingitu sebagaisebuahneganayangmerdekadan bendaulatia mesti mengendahikansumber-sumber

alamnyamengikut canayang ia fikirkan baik. Pihihan yangmemuaskankedua-dua pihak yang benkepentinganseningtidak mudahuntuk dilakukan.

Akhirnya, prospekbagi 1977 dan 1978 adalahdiramal-kan baik. Pemuhihan ekonomi negara-negara industni daripadarosotan dan inflasi awal 70-an sedang pesat berlaku, dan di-harapkan akan mempunyai kesan baik terhadapekonomiMalaysia yang dijangka mengalamipertumbuhanKNK se-

tinggi 9°/abagi 1977. mmbanganpembayanandan nilai matawangMalaysiadijangkateguh,dan membolehkan pengekalankepadapertumbuhanekonomidi samping kestabilankewangandan tanaf hidup yang bentambahbaik. mi semua denganandaian bahawaperangkaan-perangkaandandata-datayangdipensembahkandalam laporan ekonomi mencenitakanke-adaanyang tidakjauh daripadayangsebenannyaberlakudanakanbenlaku.Kalau tidak, kita tidak akanhabisdenganper-balahan-perbalahanteritang ketepatanperangkaandan ber-syak wasangkatentangperestasiekonomi negarasebenannya.

58

5 BELANJAWAN 84:MASIH BELUM PULIH*

Belanjawan 1984 dan Laporan Ekonomi 1983/84 memba-yangkan suasanaekonomi negara yang belum sepenuhnyapulih daripadakesankeadaanmeleset yang mempengaruhiekonomi dunia pada keseluruhannya.Walaupun keadaanekonomi dunia diramalkan akan pulih daripada keadaankemelesetanyang dialaminya sejak beberapa tahun ke-

belakanganmi, tetapi ternyataramalanitu agakkurangtepat.Keadaanketidakpastianmasihmenyeluhungiekonomidunia.Penganggurandan kadar bungayang tin~gimasihmelandanegara-negaraindustri. Dalam usahauntuk memperbaikiik-urn ekonomi negara masing-masing,negara-negaraindustri

mengurangkanpermintaanterhadapbarangandan negara-negarasedangmembangun(NSM). Di sampingitu negara-negaraindustri memajukanberbagai-bagaidasarperlindung-an terhadapNSM yang bertujuanuntuk melindungi kepen-tingan ekonomi mereka.

Keadaanketidakpastianmi seterusnyamembayangkanbahawakeadaankemelesetanekonomidunia mungkin bukanbersifatsernentaradan bukan bersifatputaranmelambung-meleset yang tradisional tetapi berkait dengan aspek-aspeks~ruktura1jangka panjang yang sukar diatasi dalam masajangkapendek.Oleh itu persoalantimbul samaadapemulihanekonorni dunia yang sedangberlaku sekarang mi bersifat

* DewanMas~arakat,Disem-ber1983.

59

sementaradanjangka pendekatau berpanjangandan dapatdikekalkan. Dalam keadaan ketidakpastian mi, rarnalan-

ramalan yang tepat sukar dibuat dan jika dibuat pun kitatidak boleh terlalu berkeyakinanterhadapnya.

Petunjukbagi pemulihan ekonomi antarabangsadapatdilihat dan keadaanekonomi Negara-negaraPertubuhanuntuk Kerjasama dan PembangunanEkonomi (OECD).

Negara-negaraOECD dirarnal mengalarnipertumbuhanse-b~nar dalam KeluaranNegaraKasar (KNK) setinggi i.çj%

pada tahun 1983, setelahmengalarni pertumbuhannegatif0.3% pada tahun 1982. Keadaaninflasi di negara-negara

OECD diramal menurunkepada5.4% padatahun 1983, Se-telah beradapadaparas setinggi 12.8% dalam tahun 1980.

Tetapi ramalanbagi tahun 1984, tidak menunjukkanpemuli-— hanmalahaninflasi diramalrneningkatkepada6.o%.Keadaanpengangguran di negara-negaraOECDadalahsemakinbu~uk.Pada tahun 1984 keadaaniklim pengangguranbukannya

bertambahbaik tetapi meningkatkepadag.~%.

Keadaanekonomi antarabangsayang murammi mern-pengãruhi ekonomi NSM seperti Malaysia. Kesan mi ter-utamanyatersalurmelalui permintaanuntuk baranganyangrendah dan negara-negaraindustri. Pasaranbaranganyanglembapmi menyebabkanhargabaranganutamayangrendah

dan seterusnyameletakkan beban yang berat terhadapta-bungan,pelaburan,sumber-sumberdanseterusnyaimbanganpembayaran.

Mengambil kira keadaanekonomi antarabangsadankesannyaterhadapekonomi Malaysia. Belanjawan1984 telah

dirangka untuk mernenuhistrategi:

(i) memperbaiki dan rnemperkukuh kedudukan im-banganpembayaran

(ii) menyatu dan mernperteguhkedudukan kewangannegara denganmemadankanperbelanjaan,terutama-

nya perbelanjaansemasadan perbelanjaan pern-bangunan dengan sumber-sumberekonomi yang

ada.

60

ImbanganpembayaranMalaysiaberadadalamkeadaanyang kurang kukuh sejak 1980. Walaupun irnbangan pem-

hayarankeseluruhanbagi tahun 1983 menunjukkanlebihansebanyak$82 juta, berbandingdengan kurangansebanyak$614 juta pada tahun 1982, tetapi akaun semasairnbangan

pembayaranmasih mencatatkankurangansebanyak$6560juta. Keadaanmi adalah lebih baik daripadakuranganSe-banyak$7 594 juta padatahun 1982.

Langkahberjimat cermatkerajaandan pernotonganda-lam perbelanjaankerajaantelahmembantumemperbaikike-dudukanimbanganpembayarandaripadasemakin merosot.Selain daripadaitu hargabaranganutarnayang baik sedikit

kebelakanganmi memperkukuhimbanganpembayaran.Pc-ningkatandalampermintaanluarnegeriberlakudengankadar

yangagakperlahan,tetapi berjayamencatatkanperturnbuh-an setinggi 13.9% dalam eksport barangan.Sementaraituimport barangandijangkaberkurangankepada5.5%.Denganperbaikan mi akaun daganganimbangan pembayarandi-jangkamencatatkanlebihan sebanyak$324 juta dalamtahun1983. Walau bagaimanapun,lebihan akaundaganganmasihtidak mencukupi untuk mengatasi kurangan besar dalamakaun perkhidrnatansebanyak$6 769 juta pada tahun 1983,menjadikanakaunsemasamasihberadadalam keadaanku-rangan. Kurangan dalarn akaun semasami dijangka men-jangkauke tahun 1984 dengankurangandiramal padaparas$4.5 ribu juta.

Kejatuhanhargaeksportmenyumbangkepadakurangandalarn imbangan akaun semasa.Walaupun harga eksportberansurbaik dalarn tahun 1983, akibatdaripadapemulihanpermintaan luar negeri, tetapi pemulihan mi belummenyeluruhdandenganitu tidak dapatmeningkatkanhargaeksportbarangansecaraberkesan.Angka tunjuk hargaeksportsebenarnyamerosot sebanyak 0.3% dalam enam bulanpertamatahun 1983. Kernerosotanmi terutamanyadisebab-kan oleh kemerosotandalam hargapuratabaranganutamasepertitimah, minyak kelapa sawit, kayu balakdanpetroleummentah.

61

Secaraterperinci, harga purata timah mengalami ke-

jatuhan 1.5%, hargapurataminyak kelapa sawit mengalamikejatuhan io.6%, harga purata kayu balak mencatatkan

kemerosotan19.3%, danwajaranhargapuratabulananpetro-

leum rnenunjukkankejatuhan sebanyak 14.6%. Kejatuhanharga mi ialah berbandingdenganhargapadatempoh yangsama padatahun 1982.

Sebagaiusahauntuk memperkukuhkankedudukanim-bangan pembayaran,belanjawan 1984 cubamengurangkan

import barangan dan perkhidmatan yang boich didapatidalam negara, terutamaperkhidmatan‘tak nampak’ seperti

perkapalan,pengangkutandan perlanconganke luar negeri.Kenaikan duti import terus dikenakan kepada barangan-

baranganimport, terutamabaranganmewahyangdigunaoleh

golongan mampu seperti kereta-kereta,bahanmakanan,pa-kaian dan peralatan rumah. Misalnya, bagi kereta yang

bcrnilai lebih $40000 duti import dinaikkandan 20% ke 26%.

Selain daripadabertujuanuntukrncngurangkanimport kercta-kereta mahal, langkah mi juga bertujuan untuk melindungiprojek keretaMalaysia yangsedangdirancangkan.

Untuk menggalakkaneksport,terutamaeksportberasas-kan bahanmentah,beberapagalakantelahdiadakan.mi ber-

tujuan untuk menggalakkanaktiviti nilai ditambah.Misalnya,rebatsebanyak$700 per tan bagi penggunaantimah tempatan

untuk menggalakkanpemerosesanbijih timah kepadabarang-an pembuatan.Skim galakan yang samaterdapatbagi pe-merosesanbaranganutamayanglain.

Usaha untuk memperbaikikedudukanimbangan pem-bayaranjuga boich dilakukan dengan mengurangkanpin-

jaman luar. Di pcnghujungtahun 1983 hutang luar dijangkaberjumlah $17.7 bilion dengan nisbah pembayaranhutang

luar meningkatkepada6%, berbandingdengan2.7% pada

tahun 1981 dan 4.~%pada tahun 1982. Kenaikan dalamnisbah pembayaranhutang luar adalah disebabkanoleh

pertambahanyang pesat dalam hutang luar yang belumberbayar,kadar bunga yang tinggi dan pertumbuhanyangrendabdalampendapataneksportMalaysia.

Nisbahpembayaranhutangluar mengukurjumlah pem-

62

bayaranterhadaphutangpokok danbungake ataspinjamanluar sebagaiperatus daripada pendapataneksport ke atasbarangandan perkhidmatanbukan faktor. Dengan bertam-bahnyabahagianhutangluardaripadapinjarnanyangdibuatdi pasaranwangantarabangsa,kadarbungayangtinggi yangperlu dibayar merupakanfaktor utama yang mcninggikannisbah pembayarantersebut. Pinjaman dan pasaranwangantarabangsasckarangmi merupakan75%daripadapinjamanbersih, berbandingdengan50% padatahun 198i dan 69%,padatahun 1982.

Belanjawan 1984 juga menegaskantentang keperluanuntuk ‘mengukur baju di badansendiri’ denganmcncruskanpengurangandalam perbelanjaankerajaanyang mula diberiperhatian sejak Belanjawan 1983. Perbelanjaan kerajaanyangmerupakan40% daripadaKNK merupakanpengaruhyang kuat terhadap kedudukan imbangan pembayaran.Pengurangandalam perhelanjaankerajaanakan mcnjejaskanperlaksanaanprojek-projek, terutama projek-projek yangmempunyaikeutamaanyangrendahsertaprojek-projekyangmempunyaikomponentukaranluar yang tinggi. Rancanganpengswastaanbeberapaprojek kerajaanadalahselari dengantujuan kerajaanuntuk mengurángkanperbelanjaan,di sam-ping untuk meninggikankecekapanpengurusanperkhidmatan-perkhidmatanawam. Penjimatanmi dijangkadapatmengu-rangkankuranganscktor awamsebagaisebahagiandaripadaKNK daripada25.2% p’ada tahun 1983 kepada 18.3% padatahun 1984.

Atasasasdiatas,Belanjawap1984memperuntukkan69%daripada$27692 juta untuk perbelanjaanmengurusdan 31%

yang lain untuk perbelanjaan pcmbangunan. Walaupunkerajaan bertujuan untuk mengurangkan perbclanjaankerajaan,terdapatpertambahansebanyak11.3% dalam per-belanjaanmengurus berbandingdengan Belanjawan 1983.Malangnyasebahagianbesardaripadapertambahanmi ialahuntuk pembayaransemula hutang luar dan pertambahandalamfaedah-faedahpersendirian.

Daripadaperuntukanperbelanjaanpembangunanseba-nyak $8676 juta, 60.7% daripadanyaialah untuk pemba-

63

ngunansektorekonomiyangmana15.3% daripadanyauntuksektor pertanian. Sektor mi yang memerangkapsebahagianbesardaripadagolongantermiskinakanterusmenjadi tunggakekonominegara,walaupunsumbangannyakepadaKNK dangunatenagasemakinberkurangan.Kita berharappengurang-an dalam perbelanjaankerajaantidak menjejaskanprogram-programantikemiskinan,keranawalaupunBelanjawan 1984dikatakantidak ‘mengigit’ golongan berpendapatanrendah,tetapi adalahdikhuatiri bahawapenguranganperbelanjaankerajaanakandijadikan alasanbagi mengurangkansubsidi,

bantuanekonomi dan perkhidmatankepada golongan ter-miskin.

Kcsimpulannya,Belanjawan1984dan LaporanEkonomi1983/84mengakuibahawaekonominegarabelumsepenuhnyapulih dan keadaankemelesetan.Ekonomiantarabangsamasihdiseliputi ketidakpastian.Peningkatanpermintaanluar negerimasih lembap, yang mempengaruhikedudukanimbanganpembayarannegara. Belanjawan 1984 cuba memperkukuhkedudukanimbanganpembayarandenganberbagaigalakan

eksportdanpembebananimport, di sampingcubamengurang-kan hutangluardanperbelanjaankerajaan.Langkah-langkahpenjimatanmi merupakanlangkahekonomiyangwajardalamkeadaankemelesetan.Langkah yang selari ialah memasti-kan bahawapembaziransumber-sumberdankewanganyang‘hanyut ke longkang’ tidak terusberlaku.Jika tidak langkah-langkah penjimatan mungkin tidak dapat mencapai mat-lamatnyadan ekonomiakanterusdiletakkandalam keadaan

tekanandan mernbantutkanpertumbuhanyanglebih tinggi.

64

6 BELANJAWAN 1985:MENGUNTUNGKANGOLONGAN KAYA*

Ramai orang menyifatkanbelanjawan 1985 sebagaibelanja-

wan yang adil dan tidak membebankan.Tetapi ramai jugayang menganggapia lebih menguntungkangolongan yangberpendapatantinggi. mi terutamanya kerana potongankadarcukai pendapatanyanglebih menguntungkangolonganyang berpendapatantinggi. Selain daripada itu matlamatmembasmi kemiskinan mendapat penekanan,di sampingkerajaanterusberikhtiaruntuk mengurangkandanmenjimat-kan perbelanjaannegara.

Belanjawan ig8~dibentangkandalam suasanaekonomidunia yang belum pulih sepenuhnyadan iklim kemelesetan.Walaupun ekonomi antarabangsadijangka terus menunjuk-kan prestasiyang lebih baik, tetapi keadaanpenganggurandan inflasi di negara-negaraindustri masihbelum menggalak-kan. mi menimbulkanketidakpastiantentang samaadape-mulihanekonomimi dapatdikekalkanbagijangkamasayanglebih lama. Kadar bungayang terus meningkatmembantut-kan pertumbuhannegara-negaraindustri di samping mem-

beratkanbebanhutangnegara-negaramembangun.Keadaan-keadaanmi akan menyebabkanpemulihan ekonomi tidakdapat dikekalkan serta memanjangkan kemelesetanyangsedangberlaku.

* DewanMasyarakal,Disember1984.

65

Kemelesetanekonomi dunia yang mula pulih memberikesanpositif kepadaekonomi Malaysia. Pertumbuhanbenar

ekonomi negara dianggarkanmencapaikadar 6.9% dalamtahun 1984, berbandingdengan 5.9% dalam tahun 1983.Kedudukan kewangan negarajuga bertambahbaik, tetapimasih mengalami kurangan imbangan bayaran. Kuranganpadatahun 1984 ialah $8447juta berbandingdengan$9 182

juta padatahun 1983.Belanjawan 1985 ditujukan untuk memenuhimatlamat-

matlamat: -

(i) memperkukuhkankedudukanimbangan pernbayar-an

(ii) memperkukuhkan kedudukan kewangan sektorawarndalamusahauntuk mengekalkanpertumbuh-an ekonomi yang berterusandan untuk menstabil-kan kedudukankewangannegara,dan

(iii) menggalakkanpertumbuhansektorswasta.

Matlamaf memperteguhkankedudukanimbanganpem-bayaranmerupakanmatlamatjangka masapanjangdan ber-terusan. Kurangan dalam imbangan pembayaran yangmeruncingsejakakhir 1970-andanberterusanke awal 1980-anadalahkesandaripadakemelesetanekonomiyangmelembap-kan permmntaaneksportoleh negara-negaraindustri. Perbaik-an ekonomi antarabangsatelah memperbaiki kedudukanimbangan semasa,tetapi imbangan tersebut masih berada

dalam keadaankurangan sebanyak$5.2 bilion. mi adalahkedudukanyang lebih baik berbandingdengan kurangansebanyak$9.2 bilion padatahun 1982.

Langkahserta-mertayang dijangka dapatmemperbaikikedudukanimbanganpembayarantermasuk:-

(i) menggalakkanindustri pelancongandenganmem-ben insentif cukai kepadahotel-hotel.

(ii) peruntukanyanglebih liberal bagimembawamasukhadiahdancenderamatadan luar negeri.

(iii) kemudahanpemeriksaankastamdi tempat-tempatmasuk.

(iv) menghadkanpenerbanganpercumakepadapekerja

66

yangdapatdikecualikandaripadacukai hanyabagipenerbangandenganSmstcm PenerbanganMalaysia(MAS).

(v) menaikkan duti import bagi kereta-keretabelumsiap daripada30% kepada4o%. Duti import bagikereta-keretasiap yang melebihi $13 000 juga di-naikkan. Duti import ke atastayarimport juga me-ningkat. Peningkatan-peningkatanduti import miialah untuk melindungi projek kereta Malaysia‘Proton Saga’ yang dijangka memulakan penge-luarannyapadapertengahan1985.

(vi) insentif cukai kepadaindustri perkapalanjuga di-berikanuntuk memperbaikikurangandalam akaunperkhidmatan.mnsentmfmi ialah bagi pemastautinyangmenggunakankapal-kapalMalaysia.

Kurangan imbangan perkhidmatan mcnyumbangkanbahagianyang agak besar kepadakurangan imbangan se-masa. Kurangan mi dijangka meningkat dan $8.5 biliondalain tahun 1983 kepada$io.8 bilion dalam tahun 1985.Bahagianterbesar(52%) kurangan imbanganperkhidmatan

ialahbagi pendapatanpelaburanyangdihantarke luarnegeri.Perkapalandan insuransmenduduki tempat keduadengan23.1%. Langkahmemberiinsentifcukai kepadaindustri per-kapalanmerupakansatu langkah positif terhadapmemper-baiki imbanganperkhidmatandan seterusnyaimbanganSe-masapembayaran.

Matlamat memperteguhkan kedudukan kewangannegaramerupakanpenerusanlangkahberjimat cermatyangmula diamalkanoleh kerajaansejakawal 1980-an.Langkah-langkahmi juga menyumbangkepadaperbaikandalam im-bangan pembayaran. Langkah berjimat cermat dijangkadapat terus memperbaiki kurangan dalam imbangan pem-bayaran.Kuranganimbanganpembayaransebagaibahagiandaripadakeluaran negarakasar (KNK) telah berkurangandan 20.3% pada tahun 1982 ke 11.9% pada tahun 1984.BahagianperbelanjaansektorawamsebagaiperatusdaripadaKNK juga berkurangandan 35.6% pada tahun 1982 ke

67

29.8% pada tahun 1984. Selarasdenganitu kurangan im-bangan pembayaransebagaiperatusdan KNK telah ber-kurangdan ‘3.9% padatahun 1982 ke 7.3%padatahun 1984.

Tetapi perkarayangtidak sealirandenganlangkahpen-jimatan mi ialahpeningkatanperuntukanperbclanjaanuntukmengurussetinggi 13%) danipadaperuntukantahun sebelum-nya. Belanjawan 1985 memperuntukkan$21 538 juta atau74% daripadakeseluruhanperuntukanuntuk belanja meng-

urus, sementara$7 653 juta atau 26% ialah untuk perbelan-jaanpembangunan.

Sebahagianbesar daripada peningkatandalam perbe-lanjaan mengurus adalah untuk perbelanjaan membayar

beban hutang kerajaan yang kian bertambah (26%) danuntuk membayar gaji kakitangan kerajaan (~%).Sektorpertahananmemperolehi 17% danipadapcruntukan perbe-Ianjaan mengurus. Dan segi ekonomi, pembayaransemulahutang kerajaan dan perbelanjaanuntuk pertahananme-rupakanperbelanjaanyang tidak produktif.

Langkah penjimatan yang patut mendapatsanjungan

ialah untuk mengawalpengurusankewanganAgensi-agensiLuar Belanjawan (ALB). Peruntukan perbelanjaanuntukALB mi kian meningkat,iaitu dan i8°/~danipadaperbelanja-an total sektor awampada tahun 1981 ke 46% pada tahun1984. Agensi-agensimi yangberjumlahkira-kira 41 buahke-semuanyaterdiri daripadaperbadananawam,syarikat-syarikatkerajaandan badan-badanberkanun.

PerbelanjaanALB telah meningkatsetinggi 199% padatahun 1984 berbanding dengan tahun sebelumnya. Padatahun 1985 perbelanjaanALB dijangka meningkat 8.2%

sahaja.Selamami perbelanjaanALB tidak begitu terkawal,‘public accountability’ dan agensi-agensitersebutjuga kurang.Kita seringmendengartentangkerugiansertaketidakcekapandalam pengurusankewanganagensi-agensii. PerbelanjaanALB yang besar sentakerugian yang sering dialami mem-

bebankankewangankerajaan.Tambahanlagi perbelanjaanALB sebahagianbesarnyamelibatkanimport banang-barang

dan perkhidmatan yang menambahkepada kurangan im-banganpembayaran.Akibat kekurangani, kerajaanter-

68

paksameminjamdan luan. Pembayaranuntuk pinjaman miseterusnyamemburukkankedudukanimbanganpembayaran.

Belanjawan1985 menyedanihakikat mi danmemperluas-kan pengawalankewanganbukan sahajaterhadappenbelan-

jaan kerajaan,tetapi juga untuk meliputi perbelanjaanALB.Langkahmi meliputi pengawalanterhadapALB, sertapenye-larasantugas-tugasmeneka.

Sebagailangkahpenjimatandan pengawalan,peruntuk-an untuk ALB dikurangkansebanyak$i.~,bilion. Peruntukanmi terusdikunangkanmemandangkansebahagianbesardan-padaperkhidmatanyangdibenikan oleh ALB akandiambil-alih oleh pihak swastamelalui dasar pengswastaandan Per-badanan Malaysia. Perbelanjaan-perbelanjaanuntuk pem-basmian kemiskinan dan penyusunansemula masyarakatmendapatpertimbanganyangwajar dalam belanjawan1985.Walaupunbelanjawan 1985 mencerminkanbelanjawanben-jimat, peruntukanuntuk pembasmiankemiskinandanpenyu-sunansemulamasyanakatmengambil37% ($2 8i i juta) dan-padaperuntukanperbelanjaanpembangunan.

Yang menjadi isu di sini bukanlah berapabanyakataubahagianyang dipenuntukkanuntuk membasmikemiskinantetapi berapabanyak atau bahagian danipadaperuntukantersebutyang betul-betul dinikmati oleh golongan yang ten-miskin. Berbagai-bagaiprojek pembasmiankemiskinanyangdijalankansejakselepasmerdekamempunyaikesan“penitis-an ke bawah” (trickle down effect) yang kecil dan lambat.Masalahkemiskinanmutlak danagihanpendapatanyangtakseimbangmasihmerupakanmasalahyangmenuncing.Data-dataterbaharuKajian SeparuhPenggalRancanganMalaysiaKe-4 menunjukkanbahawakadarkemiskinan padahakikat-nya adalahsemakinmeningkat. Misalnya kadar kemiskinanluarbandanmcningkatdan 37.4%padatahun 1980 ke41.6%pada tahun 1983. Kadar kemiskinan sekton pertanian me-ningkat dan ~ ke 54.9% padamasayangsama.

Projek-projekpembasmiankemiskinan padaamnyaada-lah berbentuktradisional. Secaratradisi perbelanjaandiper-untukkan untukprojek-projekmeninggikandayapengeluaransepertimembukatanah-tanahbaru oleh FELDA, penyatuan

69

tanah-tanahtidak ekonomik oleh FELCRA, projek-pnojekpenanamansemulakebunkecil getah,membinadanmemper-baiki pant dan tali air, menyediakanpasaranadan perkhid-matan untuk luar bandarseperti bekalanair, elektnik, jalankampung,pusatkesihatandan sebagainya.

Projek-projek pembasmiankemiskinan yang tradisionalmi didapati mempunyaikesanpenitisanke bawah yangkecildan lambat. Projek-projek tersebut hanya menyentuh isu-isu pinggiran daripadamasalahkemiskinan. Isu yang lebihasasmelibatkan pola pemilikan dan saiz pengenjaantanah

yang tidak ekonomik oleh petani-petani kecil. Mereka me-rupakan golongan termiskin. Rancanganpembukaantanah

oleh FELDA hanya menycrap sebahagiankecil danipadamereka, sedangkanusaha-usahapenyatuandan pemulihan

tanah masih terbelenggu dengan masalah-masalahperun-dangan,sosialdan keagamaan.

Kadan kemiskinandi sektor pertanianmasih tinggi dantenus meningkat.Misalnya kemiskinan di kalanganpekebunkecil getahmeningkatdan 41.3% padatahun 1980 ke 6i.i%pada tahun 1983. Kemiskinan di kalanganpetani padi me-ningkat dan 52.7% ke 54%. Padamasayangsama,kemiskin-an di kalanganpetani-petanilain ialah 54%, nelayan44.7°/adanpekenja-pekerjaestet57.7%. Padakeseluruhannyakadankemiskinan di sektor pertanianadalahsetinggi 54.9°/spada

tahun 1983.Dalam keadaani, adalahwajar sektor mi diperuntuk-

kan bahagianyang besar (19%) daripadaperuntukanpen-belanjaanpembangunan.Bagi sektonyangselamami menjadi

tunggak ekonomi negana, bahagian yang dipenuntukkanuntuksektorpertaniandinasakanmasihrendah.Padahakikat-nya sektormi telahbegitu lama memberisumbangankepadapembangunanekonomi.Secanatradisi sektor pertaniantelahberfungsi membiayaipembangunansektor-sektorlain dalamprosestransformasiekonomi. Sektor mi juga membeni sum-banganbesarkepadapendapataneksport,gunatenaga,hasil-hasil cukai dan pembentukanmodal.

Tetapi sekarang,sumbangansekton mi telah semakinmenurun, baik dan segi pendapataneksport, gunatenaga

70

mahupun KDNK. Pada hakikatnya sektor mi telah sekianlama diperah unluk diambil manisnya.Kesannya ialah syaratniaga dan pendapatanbenar di sektor mi telah semakinmenurunbenbandingdengansektonindustni.

Dalam keadaanin sejumlah$344juta yangdiperuntuk-kan untuk pembangunanpertanianadalahdinasakantenlalukecil. Danipadajumlah tersebutkina-kira $8ojuta diperuntuk-

kan untuk subsidibajapadi dan$249 juta untuk pembangun-an pentanianbersepadu,dan $78 juta untuk pembangunansektorpenikanan.

Penuntukanuntuk subsidi baja padi tennyatatelah ben-kunangandanipadaperuntukantahun-tahunyanglepas. Pen-

untukkan untuk subsidi baja bagi tahun 1980 ialah $97 juta,dan meningkatke $130 juta pada tahun 1981 dan $87 jutapadatahun 1982.

mi mungkin berkait dengan anggapanbahawa sektonpertanianmerupakansektoryang banyakmenerimasubsidi,sehinggamasyarakatpentanianmenenimagelaran‘masyaraktsubsidi’. Bagi sekton yang telahsekianlama menjadi tunggakekonomineganadanmenyumbangsebahagianbesandanipadapembiayaanpembangunannegara,subsidiyangditenimaolehsektorpentanianadalahwajar. Apatahlagi sektonmi penludi-selamatkandandipulihkan danipadaarahaliran kemenosotanyangsedangdialami. Di negana-negaramaju sepentiAmenikaSyanikat danJepun,sektor pertanianmenupakansektoryangmenenirnasubsididenganbanyaknya.

Butiran belanjawan 1985 yang mungkin menarik per-

hatian namai ialah pemotongankadar cukai pendapatan.Pemotongan mi secara langsung meninggalkan kesan keatas agihan pendapatan.Isu yang berkaitanialah golonganmanayangmendapatlebih faedahdaripadapenurunankadartensebut.Jadual i menunjukkancukai pendapatanyangpenludibayardi bawahstruktuncukai yangadasekarangdanyangdicadangkan,sertapenjimatanyangditenima bagi benbagai-bagai kelompokpendapatan.

Adalahjelasbahawapenjimatancukai pendapatanlebihmenguntungkan golongan berpendapatansederhanadanberpendapatantinggi. Pengurangancukai antaranyamelibat-

71

C ~f) CC4C C~ 0— ~4 C~‘.C

Lf) C ~ 0C C40

C~)•f~ ~ Q— C~ C~

f) C .r~C ~f) 0 .~C’i ~f~r..Ct-..QN-~ ~ — C .r~(~Lr) C~) C~cc 2 ~?

a C~.n~r~oooCCCoooooCS t~-r-.~f)C0CCCCC.fli1~ ~

~ cc ~ C~c’~ ~- ~

V ~4— C~)Cl)

~ ~ aCS~ ~ ~B~B B

aa V -~ ~ V -~ V -~ -~a l~-~ ~ .— C_.— ~— .0

~~0~CVCVCvCV VC C .~ C .0 .0 .0CCC

0000C C0CC0CC~0C© o a~ C

o ~ C~ C~) B

a— CS I.)~ V V V V~ CS

V V

CS-a ~o ~ C~ C~

a~

C CC c C C Co C o C C

0 C o 0 C C CC ~ ~ o o o 2 C0 ~ ~r) ~ —C C

CS~ ocr, I I I .E aC I — — -

CS~ o c c o ~ -~ ~

~ ~ ~ V-t

VV I Lr) 0 o o ~ o o~ H — ~ .r-~ —

-~ C U~t~r)C — I—~C C C’)C ~C ci ~f)ci c~)Ccccc C~)Q - C C~C~ci — — — — Lr, c~cc ~i- cc ~ if) if) ~

CSEa ~) if) C if) if C if) C if) C Lr C if) C if)V ci ci u~r-. ci ir~ r— 0 f-U- if) ci 0 ci if) f~-~

I, r—. ~O C ~ ci - C — ci C’~)

ci ci ci if) ~ ~ ci

aV

~ ~

I

.~

Q

kan pengunangankadar tenendahmasing-masingdan 6% dan

9% ke 5% dan 8%. lajuga mengunangkankadarcukai mak-simum dan ~% ke 40%. Rebatcukai sebanyak$6o dan $30

untuk isteni bagi menekayang benpendapatantencukai lebihdan $io,ooo telahdihapuskan.

Jadual i menunjukkan bagaimana penjimatan cukaipendapatanlebih menguntungkangolongan berpendapatansederhanadan tinggi. Penatuspenjimatanbagi golonganben-pendapatantencukai di antara $i—$ioooo ialah di antara12.5% hingga 20%. Golongan benpendapatantercukaitenendahantara $i —$2 500 menikmati penjimatan tercukai20%. Golongan berpendapatan$I0000—$35000 menikmatipenjimatantencukaidi antara36% hingga67%iaitu kira-kira3 kali ganda daripada golongan berpendapatannendah.Golongan berpendapatantercukai tentinggi antana$35 001—

$iooooo menmkmatmpenjimatancukai di antara40% hingga6o%, iaitu kina-kina 3 kali gandadanipadagolonganbenpen-

dapatan rendah. Adalah nyata bahawa penjimatan cukaipendapatanlebih memihak kepadagolongankaya.

Penjimatancukai jika digunakanlebih untuk tabungandan setenusnyapelaburan akan meningkatkan gunatenagadan keluanan negara.Tetapi jika digunakanlebih terhadappenggunaanbarang-barangmewah,terutamabarang-barangimport, akan membebankanimbangan pembayanan.Kesan

ke atas ekonomi akan bengantungkepada kecenderunganmenggunadan melabundi antara berbagai-bagaigolongan.Tetapi ia cendenunguntuk memburukkanagihanpendapatanyang telahpun tidak seimbang.

73

7 BELANJAWAN 86:RANGSANGAN UNTUKSEKTOR SWASTA*

Beberapatahun kebelakanganmi kita dihidangkandenganbelanjawan “benjimat cermat”. Ramalan-namalantentangekonomi dunia ternyataterus meleset.Kemelesetanekonomimasih menyelubungiekonomi dunia, walaupunpada tahun1984 seolah-olahakan kelihatan pulih. Keadaanekonomidunia masih menunjukkankelembapan.Pentumbuhaneko-nomi negana-neganaindustni rakan perdagangandijangkamengalamipentumbuhan2.8% padatahun 1985 berbandingdengan4.9% padatahun 1984. Penganggurandaninflasi dinegara-negaraindustnijuga masihtinggi. Selaindanipadaitunegara-neganamaju mengamalkandasar penlindunganyangmenegakkanbenteng terhadap ekspont dan negana-neganasedangmembangun(NSM) sepertiMalaysia.

Sementanaitu kadar bungaantarabangsamasihtinggi.Kemelesetanekonomidijangka akanterus menjalanke tahun1986. Kesan-kesannyaakanmenyebabkanNSM terusmenga-lami pertumbuhanekonomiyang rendah,kunanganbelanja-wan dan akaunsemasayang tinggi sertabebanhutang-luaryangsemakinmeningkat.

Dihadapkan dengan masalah-masalahi, belanjawan1986 adalahmempunyaitujuan untuk;

*Dewan Masyarakat,November1985.

74

(i) mengukuhkan kedudukan imbangan pembayarandan belanjawan, melalui penjimatan perbelanjaansektonawam

(ii) merangsangkanaktiviti penniagaansektonswasta.

Matlamat (i) menupakanmatlamat yang telah dibenipenekanansejakbeberapatahun kebelakanganmi. Nampak-nyakesanyangdiharapkanbelum mencukupisehinggadirasa-kanpenlu untuk meneruskanstrategipenjimatanperbelanjaankerajaan.Penjimatanmi mungkin melibatkankerajaanuntukmenetapkankeutamaandi dalammelaksanakanprojek-projekpembangunan.Kekangan(constraints)mi mungkin menyebab-kanprojek-projektententuterpaksaditundakesuatumasayanglebih mengizinkan. Dalam keadaaninilah sektor swastadi-penlukan untuk memainkan perananyang lebih bermaknauntuk merangsangkanpertumbuhanekonomi. Pada masa-masayanglepasbenbagai-bagaigalakankepadapihakswastatelah tidak mendatangkanrangsanganyangdihanapkan.Be-lanjawan 1986 menyediakanberbagai-bagaigalakan untukmenangsangpenyertaanyang lebih aktif dan pihak swastauntuk membangunkanekonomi.

Untuk merangsangkanaktiviti penniagaansektorswasta,bebenapaperubahandalam sistem insentif dan pencukaiantelah diperkenalkan.Pada masa-masayang lepas berbagai-bagai insentif dan galakan percukaianbagi sekton penindus-tniandilaksanakanuntuk menarikpelaburanswasta,tempatandan asing. Untuk menyelaraskansistem-sisteminsentif mi,hanya insentif-insentifcukai yang utamasahajadikekalkan,manakala yang kurang berguna dimansuhkan.Di antanainsentif-insentifcukai untuk sektorindustni ialah;

(i) Insentif taraf perintis dan kredit cukai pelabunan.Penlepasan cukai selama lima tahun masihdikekalkan,tanpamenginasaizpelaburandantidakmembezakandi antarapnojek-projekkecil danbesar.

(ii) Elaun susutandipencepatkandan elaun pelaburan

semula dilanjutkan selama tiga tahun lagi untukmenggalakkan pelabun-pelabununtuk melakukanpembesarandanpermodenanloji-loji mereka.

75

(iii) Untuk menggalakkanekspont,industni-industniyangmempunyai tingkat pemenosesanserta nilai di-tambah yang tinggi akan mendapatgalakan tam-bahandalambentukpotonganterhadappendapatanyang diselaraskansebanyakio% danipadanilai di-tambah.Galakanmni meliputi pengeksportlangsungdan tidak langsung.

(iv) Pengilang-pengilangbaranganekspont yang meng-gunakanbahanmentah tempatanakan mendapatpotongan tambahansebanyak5% dan tambahan~% lagi bagi penggunaanbahanmentahash tern-patan. Potongan khas 5% lagi dibenikan bagiindustni-industni kecil yang dapat memenuhiperuntukan-penuntukanDEB.

(v) Skim pembiayaansemulakredit eksportdipenkemasuntuk memberi faedah bukan sahaja kepadapengeksponttetapi juga pembekal-pembekalinputbananganyangdieksport.Skim mi mehiputibananganekspontyanglebih luas danjuga untuk membenikansokongandi peningkatpengeluanan.

(vi) Untuk menggalakkaneksport ke pasanan-pasanan

baru, premium yang dibayar untuk insunanskrediteksportdibenarkanpemotonganduakali.

mnsentif-mnsentifdan galakan cukai mi dijangka dapatmenangsangkansektonswastauntuk meningkatkanpelabunandalamsektorperindustnianuntuk tujuaneksport.Adalahjelasbahawanegaratidak dapatlagi bengantungkepadasumber-sumbereksport tnadisinyaialah sektonpertamasepertigetah,kelapa sawit, bijih timah dan koko. Sumbanganbarangan-baranganmi kepadapendapatanekspontadalah tidak stabilserta semakin menunun. Peranan dan sumbangan sektonperindustrianuntuk mempelbagaikaneksportneganaadalahsemakin dituntut untuk menangsangkanpertumbuhan danjuga untuk memperbaiki kurangan dalam imbanganpem-bayaran.

Berbagai galakan dan insentif yang dibenikan kepadasekton perindustnianselamami seolah-olahbelum mencukupiuntuk.menangsangkanpenyertaanyanglebih aktif dani sekton

76

swasta.Insentif dan gahakanyang tenkandungdi dalam Be-hanjawan1986mi adalahkhususkepadapenggalakanindustnieksport. mi adalah selaras dengan strategi pertumbuhan

berdasankanindustni eksport.Dasar penswastaanyang hebih luas meliputi sektorpen-

tanian. SelarasdenganDasanPertanianNegana (DPN) danjuga untukmemperbaikistrukturcukaidan insentifbagisektorpentanian,belanjawan1986 mempenuntukkansupayafaedahtarafperintis dibenikankepadapelaburanterhadaptanamandanaktiviti pertanianyangdigalakkandi bawahDPN. Faedahmi ialah untuk lima tahun tanpa mengira saiz pehaburan

modal.Knedit cukai pelaburansehinggamaksimum ioo% juga

dibenikankepadapelaburanmodal yangdialami dalam masahima tahun pertama. Pendapatandividen juga dikecualikandanipadacukai.

Selepastamat jangka masa tanaf penintis, elaun pem-bangunanpertaniansehingga6o% danipadapelabunanmodaldibenikan. Selain danipada itu ehaun eksport sebanyak5%daripada f.o.b. dibenikan untuk menggalakkan ekspontbarangan pertanian yang dieksport mehahui pelabuhan-pelabuhantempatan.

Industni pelancunganjuga mendapatbenbagaiinsentifdan galakan termasukfaedahtaraf penintisdan kredit cukaisehingga ioo% bagi pelaburan modal dalam projek-pnojekpelancungan.Potongansetinggi io% juga dibenikan kepadapemaju-pemajupelancunganyangdapatmembawasekurang-kurangnya500 pelancungasing.

Untuk menggalakkanpengaliran masuk wang nakyatMalaysia yangdipenolehidan pelaburandan keuntungandiluan negeni, pengecuahiandan cukai dibenikan bagi 50%

danipadadana-danadan keuntunganyang hendakdibawamasukke dalam negeni. Dana-danami bergunauntuk pem-bangunansosioekonominegana.

Jika ditehiti keseluruhannya,behanjawan1986 mengan-dung begitu banyak insentif dan gahakan kepada pihakswastadan persendirianuntuk menangsangkanpertumbuhanekonomi. Tindak balas sepenuhnyasektor swasta terhadap

77

galakan dan insentif mi hanyadapat diketahui pada belan-jawan akan datang. Tetapi daham keadaan kemehesetanekonomi mi sekton swastajuga akan berwaspadaterhadapsebanangpelaburanyang menekabuat. Galakandan insentifyangmenarikmungkin belum mencukupiuntuk merangsang-kan pihakswastauntuk membuatpelabunanyangdiperlukan.Pihak swasta mungkin memerlukankeyakinan bahawape-laburanyangdilakukanakanmendatangkankeuntunganyangdiharapkan. Industni atau sektor yang mempunyai danjahkeuntunganyang rendah mungkin masih menghadapike-sukanan untuk menanik pelaburan dan sektor swasta. miadalah wajar, kenana mathamat sektor swasta ialah untukmemaksimumkankeuntungan.Dalamhubunganmi pelaburanswastadalamsektonpentanianmungkin memenlukangalakandan insentif yang hebih untuk mendapat sambutan yangmenggalakkan.

Walaupun behanjawan1986 bertujuan untuk mempen-kukuhkan kunanganimbanganpembayanandan behanjawan,namun peruntukanbelanjawan1986 adalah6% lebih tinggidanipadabelanjawan tahun sebelumnya.Sebanyak$30812

juta diperuntukkan,71 % atau$21 954juta adalahuntuk per-behanjaanmengunusdanselebihnya29% atau$8 858 juta ialahuntuk perbelanjaanpembangunan.

Penuntukanpenbelanjaanmengurusmeningkat setinggi2°/adanipadatahapbelanjawan1985, sebahagianbesandan-pada penuntukanmi ialah untuk membayangaji (~%)danmernbayan hutang (27%). Jumlah pembayanangaji yangbesarmencerminkansaiz sektorawamyangbesar,dan kera-jaan telah mengadakandasar-dasanuntuk~mengecilkansaizi, seperti pembekuanjawatan, melainkanbagi yang penlumasihberkuatkuasa.Dasarpengswastaandiharapakandapatmengurangkan pergantungankepada sektor awam untukmendapatkanpekerjaan.Sehain danipadaitu kecekapandanproduktiviti sektorawamakanterusditingkatkan.

Kenajaan membuktikan besarnyasaiz sektor awam de-ngan membandingkanbilangan kakitangan kerajaan bagisetiappenduduk.Dahamtahun 1983, tendapatseorangkaki-tangankerajaanbagi setiap 17 onangpendudukdi Malaysia,

78

berbandingdengan 29 di Brunei, 33 di Thailand, 37 diSingapunadan 43 di Fmlipina. mi mencenminkanbahawanakyat Malaysia lebih banyak bergantung kepada sektorawam untuk mendapatkanpekerjaan berbanding dengan

negana-negaralain. mni mencenminkanjuga bahawasecaranelatif sekton swastabelum dapat menawarkanbilangan pe-kenjaanyangmencukupiuntuk mengambilalih perananyangdimainkanolehswastaawamdan segipenawarankenja.Dalamkeadaankemelesetanekonomi, sektor swastajuga cuba me-ngecihkan saiznya dengan memberhentikanpekenja-pekenja,sektonswastadijangka tidak dapat menyeraptenagabunuhyangtidak dapatdiambihohehsektorawam.Jika mi berterusankita menjangkakadar penganggunandi kalangan bunuh ten-pelajanakan meningkat.Kesanjangka panjangkepadaeko-nomi ialah pertumbuhanoutputyangrendah.

Dalamhubunganmi kerajaanmungkin tenpaksamehihatsemula dasar pembekuanpekerjaandan pengecilan sektorawam..Dalamjangka pendekkerajaanmenghadapimasalahuntuk mengecilkan saiz sektor awam untuk menjimatkanperbelanjaankenajaan,tetapi dalamjangka panjangneganamenghadapibahayakadar penganggunanyang lebih tinggi.Langkah-langkah bertenusan untuk menangsang aktivitiekonomisektonswastadiperlukanuntuk meningkatkankadanpenyerapanbunuh.

Penjimatanpenbelanjaanjuga dilakukan melalui peng-awalanAgensi-agensiLuarBelanjawan(ALB). Pengawalanmiyang mula dipenkenalkanpada belanjawan 1985 ditenuskanlagi, bertujuan untuk memperbaiki kedudukan imbanganpembayarandanjuga kedudukankewangannegara.Langkah-langkahpengawalanmi termasukmengawasipenbehanjaandanmenentukanbahawapnojek-pnojekALBmenguntungkandansegiekonomi.PeruntukanALB juga dikurangkansebanyak$2

juta untuk belanjawan1986.Satq aspek yang tidak menggalakkanialah tingginya

bayarankhidmathutangluan yangditanggungoleh kenajaan.Penuntukanuntuk bayarankhidmat hutang luan ialah 27%

danipadapenuntukanpenbelanjaanmengunusataupun 20%

danipadajumlah behanjawan1986. Nisbah bayarankhidmat

79

hutangluanmeningkatdan 12% padatahun1984kepadai6%padatahun 1985. Dani segi ekonomibayarankhidmathutangluan adalah perbelanjaanyang tidak produktif yang tidakmenyumbangkepadapembangunannegara.Hakikat bahawaperuntukanperbelanjaanuntukmembayarhutangmerupakansatu-satu perbehanjaanyang terbesan (20%) menunjukkanbesannyabebanhutang negara.Pembayananmi melibatkanpengahinankehuan wang negara dan menyumbangkepadakunangandi dalamimbanganpembayaran.

Kurangan imbangan pembayananakaun semasapadatahun 1985 dianggatkan~b~jumhah$5.3 bihion, berbandingdengankunangan$3.7 bihion padãt~hun1984. Kuranganmiiaitu sebanyak6.9% danipadaKNK menupakanpenbaikandanipada kedudukantahun 1982 iaitu kurangan sebanyak14.1% danipada KNK. Fakton utama yang menyumbangkepadakuranganakaunsernasaialah kurangandalam akaunperkhidmatanyangterbit dan pengahirankehuarwangneganauntuk bayaranpenkapalandan insurans,pendapatanpehabun-an dan penjahanan.Belanjawan 1986 mengandungberbagaigalakanuntuk industni pehancunganyang dahamjangkapan-jang dapatmempenbaikikunanganakauntak nampakdanSe-t~nusnyamemperbaikiimbanganpembayaran.

Aspek kurangan yang tidak kunang pentingnya ialahkuranganbehanjawan.Walaupunkuranganmi dijangka ben-kurangkepada$7.8bihion benbandingdengankunangan$8.7bihion padatahun 1985.Dasar-dasarbelanjawanyangbenhati-hati padatahun-tahunlepasdijangkamenendahkankurangankedudukan kewangankenajaankepada $6.7 bihion. Bagai-manapunkurangandalamkedudukankewangansektorawam,yang tendini danipadaKerajaan Pusat,Kerajaan Negeni danALB dijangka mencatatkankunangansebanyak$7.8 bilion.

Penuntukanuntuk perbelanjaanpembangunanmenenima$8.86 bihion atau 29% daripadajumlah peruntukan.Adahahdikesalkan bahawa penuntukanuntuk pembangunantidakdapatditingkatkan lagi. Danipadaperuntukanmi ~ ada-lah untuk sektorekonomi dan 30% untuk sekton sosial. Sek-ton pentanianmendapat 19% danipada peruntukanuntukpembangunan,di mana sebahagianbesannyaialah untuk

80

pembangunankumpulan-kumpulankemiskinan.Peruntukan-penuntukan utama sektor pertanian ialah untuk pem-bangunan tanah-tanah tenbian, pembangunan pentanianbersepadu,pembangunanWilayah dan subsidi baja padi.Berkait denganmi penuntukansebanyak$2861 juta (32°/a)

danipadapenuntukanpembangunanuntukprojek-pnojekmem-basmikemiskinansenta$~oojuta (5.6%) untuk pnojek-pnojekpenyusunansemulamasyarakat.

Walaupun penuntukanuntuk pembangunanpertanianmerupakanbahagianyang agak besan,tetapi tennyataper-untukan tensebutmenurundan belanjawan-behanjawanyanglepas.Sektonpertaniandiperuntukkankira-kina 21 % danipadaperuntukanpembangunandalamRME. Tetapi akhmn-akhmnmikerajaanseningmenyuanakantentangperlunyamengunangkanpenuntukanuntuk sektonpertanian,tenutamadenganmengu-nangkansecana beransun-ansursubsidi dan bantuan yangdiberikankepadapetani.Malangnyapengunanganmi dilaku-kan ketika sekton pentanian sedangmengalami penurunandalam sumbangandan penanannyakepada pembangunannegaradan ketika kemiskinandalam sektor pertanianmasihmerupakanmasahahyang utama.Jika dasan pengswastaandalam sektor mi tidak dapat menarik pihak swasta untukmembuatpelabunanyangbenmaknabebandan tanggunganpembangunansektor pertanianakan masih terpaksadipikuloleh pihak kenajaan.

Kesimpuhannya,belanjawan 1986 yang dibentangkandalam suasanakemelesetanekonomi dunia yang bentenusan,mengandungibenbagai insentif dan gahakankepada pihakswastadan perseonanganuntuk melakukanpelaburanmodaluntukmenangsangkanpentumbuhanekonomi.Samaadapihakswastaakanmenyambutgalakandan insentifini masihperluuntuk dilihat. Tetapi ternyatakerajaan mahu mengahihkansebahagianbesandaripadabebanpembangunankepadasektorswasta,disebabkansaiz sekton awamdan bebanhutang luarneganaadalah besan. Pertumbuhanekonomi sebenarpadatahun 1985 dijangka nendahiaitu 5.2% benbandingdengan7.6% pada tahun 1984. Pertumbuhanyang lembap mi ter-utamanyadisebabkanoleh pertumbuhanyanglembapdalam

81

permintaanuntuk eksport negara.Prospekbagi tahun 1986tidak begitu cerah.Pertumbuhanekonomidijangkabenadadisekitar 6.o%, itupun jika pihak swastamenyambutpeluang-

peluangsepenuhnyagalakan dan insentif yang dibeni dalambelanjawanmi.

82

8 EKONOMI 1985 DANPROSPEK BAGI 1986*

LaponanEkonomi 1985—86yangmengiringiBelanjawan1986melaponkandenganhebih terperinci kedudukandan pnestasiekonomi negara bagi sepanjangtahun 1985, meramahkanperkara yang sama bagi tahun 1986 senta iklim ekonomiantanabangsayang menyelubunginegana.

KemelesetanEkonomi Dunia BerterusanAdahahjelasbahawakemelesetanekonomiantanabangsaakanbenhanjutan untuk bebenapatahun. Pemulihan ekonomiantanabangsayang dinamalkan benmuha pada tahun lalunampaknyatidak dapat mengekalkanmomentumnya.EkonomiAmenika Syanikat (AS) dannegana-negaraindustni yang laintenusmengalamipentumbuhanekonomiyangperlahan.Secanaagnegat,ekonominegana-negaraperindustnianmengalamiper-tumbuhanKNK sebenar2.8% padatahun 1985, benbandingdengan 4.9°/spada tahun 1984. Kadar-kadan inflasi danpengangguranmenunjukkanpenurunanyang marginal. Ka-dar inflasi negana-negaraindustni menurundan 4.1 % dalamtahun 1984 kepada3.g%dalamtahun 1985, sementarakadanpengangguranmenurun dan 8.3% pada masa yang sama.Tetapi defisit imbanganakaunsemasanegana-neganaindustnisemakin meningkat dani—AS$35.1 bihion pada tahun 1984

* Deu’an Masyarakal, Disember1985.

83

kepada—AS$~3.6bilion pada tahun 1985. Defisit mi adalahbegitu besanterutamabagi AmenikaSyarikat,di manadefisitimbanganakaunsemasanyameningkatdan —AS$93.o bihionkepada —AS$123.2 bilion padamasayangsama.

Oleh keranasebahagianbesandanipadaekonomi duniatenikat kepada ekonomi Amenika Syanikat melalui kadanfaedahdan nilai dohanAS, maka ekonomi AS melalui ke-dudukan imbangan behanjawan, imbangan akaun semasa,kadan inflasi, kadanpenganggurandan sebagainyamempe-nganuhi kedudukanekonomi negana-negaralain di dunia.Pentumbuhanyang perlahan mi mempengaruhidefisit be-lanjawanAS yangsekanangmi dianggankan—AS$23obilion.Keadaanmi akanterus melembapkanpertumbuhanekonomidanpenmintaanbenkesanneganatersebutbagibaranganNSM.

Jepunmenupakansatu-satunyaneganaindustniyangmen-catatkan prestasi ekonomi yang kukuh. Imbangan akaunsemasamencatatkanlebihan yang semakin meningkat iaituAS$44.9bihiondalamtahun 1985 berbandingdenganAS$36.4bihion pada tahun 1984. Kadan inflasi dan kadanpengang-gurannyaadahahyangtenendahmasing-masingdengankadan

0.7% dan2.4% dalamtahun 1985.KadarpertumbuhanKNKsebenanadahahyangtentinggi, iaitu 4.4% dalam tahunyangsama.

Prestasi ekonomi United Kingdom (UK) juga kurangmenggalakkan.Walaupun UK mencatatkan lebihan im-banganakaunsemasa,tetapi hebihantensebutadalahkecil dantidak dapat mengimbangimasalah-masalahkadanpengang-gunandan inflasi yangtinggi sertapentumbuhanekonomiyangrelatif nendah.

Keadaanekonomi negana-neganaindustni yang kunangmenggalakkan mi menyebabkan negana-negara tensebutmengurangkanpermintaanbagi bananganekspontdan NSMsenta mengadakandasan-dasanpenhmndunganyang ketat ten-hadapkemasukanke pasaranmeneka.Dasan-dasanmi akanmengancamsistempendaganganbebassertapemulihan eko-nomiduniayangakanbenlakudi masahadapan.Pertumbuhanekonomi dunia yangnata-natalembapjuga mempunyai ran-taianuntukmelembapkanpenmintaanuntuk baranganeksport

84

NSM dan setenusnyamenyulitkan usaha-usahaNSM untukmempenbaikidefisit dahamimbanganpembayanansentake-upayaan membayan hutang luar NSM. Masalah-masalahkadaninflasi dan penganggunanyangtinggi sentagunatenaga

tak penuh akanmenambahlagi bebanpembangunanNSM.Keadaan ekonomi NSM akan tenus lemah. Pemuhihannyabengantungkepadapemuhihanekonominegana-neganaindus-tn.

Sementaraitu pasananpentukananmengalamiketidakpas-tian disebabkanoleh keadaankadanpertukaranyang tidaksenagamsentabenubah-ubah.Kadanfaedahyangtinggi sertakekukuhandolar AS menyebabkanhebih banyak tabunganmodal mengalin ke AS dankurang ke NSM.

Dalamkeadaanmi tumpuanNSM untuk membangunkanekonomiakanhanyatentumpukepadausaha-usahapembaikandan bukan untuk mempencepatkanpentumbuhan.Tumpuanutamaiahah untuk memperbaikikedudukankewangannegaraserta defisit imbangan pembayanan. Masalah permmntaaneksport yang lembap, kejatuhandan ketidakstabihanhargabanangan utama mempersuhitkan lagi usaha-usahami.Sementaraitu beban hutang luar NSM adalah tinggi dansemakinmeningkat. Dalam keadaanmi pnospekbagi peng-aliran kewanganswastake NSM adalah tidak meyakinkan.Hanapantenletakkepadabadan-badanbantuansepentiBankDunia dan sebagainyauntuk membeni bantuan kewangankepadaNSM untuk menggenakkanpentumbuhan.

Ekonomi Malaysia 1985SetehahmencatatkanpentumbuhanKDNK yangagakkukuhpadakadan7.6°/apada tahun 1984, ekonomi Malaysia ben-kembang dengan kadan yang penlahan pada tahun 1985.

KDNK sebenarnyadijangkabenkembangdengankadan5.2%

akmbat dan penmmntaanluan negeni yang lembap senta ke-putusanuntuk mengunangkanpengeluaranpetroleummentah.

Sektor-sektorutamasepentipertanian,penlombongandanpenkilanganmencatatkanpentumbuhanpunatanilai ditambahyangkurang,iaitu 3.’ % dahamtahun 1985 benbandingdengan8.3°/apadatahun 1984. Ini menyebabkansumbanganketiga-

85

tiga sektonitu kepadaKDNK benkurangankepada50% dalamtahun 1985 benbandingdengan53% padatahun 1980.

Pentumbuhanekonomi pada tahun 1985 didonong oleh

penkembangansekton-sektonpembinaandan penkhidmatanyang masing-masingbenkembangdengan kadan~ dan7.8% iaitu kadar pentumbuhanyang hebih pesatdan kadanpertumbuhan ekonomi keselunuhannya.Kepesatan sektorpembinaandisebabkanoleh kegiatanyangaktif dalam pem-

binaan struktur bangunandanindustri-industni hotel, petro-leum, penkilangandaninfrastnuktunawam. Kepesatansektorpenkhidmatanmungkin disebabkanoleh saiz penkhidmatanawam yang besandan semakinmeluasnyabenbagaiperkhid-matanyangdipenlukanohehpenduduknegana.Tetapikegiatanekonomi yangpenlahandijangkaakanmempenlahankanpen-tumbuhan kedua-duasektormi padamasahadapan.

Sektonpentanian,wahaupunmasihmenyumbangkankira-kina 19% danipadaKDNK mengahamikadar pentumbuhanyanglembapiaitu 2.1% padatahun 1985 benbandingdengan2.8% dalamtahun 1984. Selaindaripadakadanpentumbuhanyang nelatif nendah dalam pengeluananpertanian agregat,kelembapanmi ditambah dengankadanpertumbuhanyangpenlahandalam pengeluaranminyak kelapasawit yangsecanatnadisimempunyaikadanpentumbuhanyangagaktinggm. Padatahun 1985 pengeluananminyak kelapasawit adalahkina-kina3.6% benbandingdengan23.1% padatahun 1984. Pentum-buhan pengeluananpentanianpada masahadapandijangkadidokong oleh pengeluanankoko yang dapat mengekalkankadarpentumbuhanyangtinggi, iaitu 21% dalamtahun 1985

berbandingdengan24% padatahun 1984. Pengeluananpen-tanian lain seperti padi, ikan, kelapa, hadahitam dan nanastidak mempunyaipotensiyang besaruntuk tenus meningkat.Kadan pentumbuhan banangan-barangantensebut adahahnendahatau tenusmenosot.

Masalahpenurunansaizdansumbangansektonpentaniandan kemenosotankadanpentumbuhansekton mi menupakanfenomenayang tidak dapat dielakkanbenhaku dalam pnosestnansfonmasiekonomi iaitu ekonomi bertukardan satu yangberasaskanpentaniankepadaekonomi yangbenasaskanpenn-

86

dustrian.Fenomenamm diiringi oleh penghijnahansecanabesan-besananpendudukdani sektonpentanian/desakepadasektonindustni/bandar untuk mencani peluang-pehuangpekenjaanyanglebih pnoduktif. Usaha-usahauntuk membendungpeng-

hijnahanml tidak akanbenjayaselagiterdapatperbezaanyangnyatadan segi peluang-peluangpekenjaanyangmenguntung-kan di antanasekton pertanian/desadengansekton industni/bandan.Malahanpenghijrahanmi digahakkanolehdasan-dasantententusepertiDEB, yangmenggalakkanperpindahankaumBumiputenake sektonbandan/industniyanghebih pnoduktif.

Pengecilan saiz penduduk pertanian sepatutnya me-nimbulkanbebenapakesanpositif. Ia membolehkanpenubahanstruktur benlakukepadasaizdan pemilikan tanah-tanahpen-tanman diusahakandenganunit pengerjaanyang hebih besanserta berasaskanpendagangandan bukan secaratnadisionalsepenti yang ada sekanang.Saiz yang lebih besanmi mem-bolehkanteknohogipentanianmodenmemainkanperananyanglebih benkesan.DasarPentanianNegara(DPN) telah meng-ganiskandasan-dasantententu untuk menggalakkanpenyer-

taanyanglebih aktifpihak swastadalamsektonpertaniandanjuga untuk menyelamatkansekton mi dan tenus mengalamipenurunan.Kejayaanatau kegagalanusaha-usahami masihpenlu untuk dihihat.

Satuhagi sektorutamayangmengalamipenurunandalamsaizdansumbangankepadaKDNK ialah sekton perlombong-an dan kuani. Kadan pentumbuhanpengehuanansektor mibenkurangandan 13.3% dalam tahun 1984. kepadahanya1.7% dalam tahun 1985. Masalahpengawalandan kehausansumber-sumbenash adalah punca utama penununanmi.Untuk menjaminhargayang tinggi sertapengawalansumbenpengeluananpetroleum mentah telah dikunangkansebanyak~.8% kepada430,000 tong seharidahamtahun 1985. Penge-luanan bijih timah tenpaksadikunangkan sebanyak 2.9%

kepada40,100 tan metnik untuk mematuhi kawahan MajhisTimah Antanabangsauntuk menjamin hangayangtinggi danstabil dalam keadaanpenggunaantimah dunia yang ber-kunanganserta lebihan stok timah yang besan di pasanan.Pengeluanantembaga menosot sebanyak 35% disebabkan

87

harga yang tidak menggalakkan.Hanya pengeluanansektorkuani sahajayang dijangka meningkat sebanyak3%. Ke-menosotandan penununanmi menyebabkansektonmi hanyamenyumbangkan9.8% kepadaKDNK padatahun 1985 ben-bandingdengan io.~%padatahun 1984.

Sekton penkilangan dipenlukan untuk mengambil alihperananutamajentenapembangunanyangdahulunyadipikuloleh sektorpentanian.Sektormi yangmcnyumbangkira-kina20% danipadaKDNK mengalamikadanpentumbuhan6.5%padatahun 1985 benbandingdenganii.6% dalam tahun 1984.Sekton mi yang semakindiperlukanuntuk mempelbagaikanekspont neganamengalami kadanpentumbuhanyang nelatiflebih nendahkeranapengunangandalam penmintaaneksport

dan rakan-nakanpendaganganMalaysia disebabkanoheh ke-melesetanekonomi, dan juga pensainganyang hebat daninegara-neganaindustni yang lain senta dasan-dasanperlin-dungan yang ketat oheh negana-negaraindustni. Industri-industnielektnonik,keluarankayu dan pengeluanangascecainash tenjejas. Dalam keadaanmi industni-industni tententuterpaksamenekankanusaha-usahayangmenggalakkanpeng-gunaandanipada penduduk tempatan untuk mengimbangikelemahanyang tendapatdalam penmintaanekspont.

Sektonpembinaandanpenkhidmatanmenupakansekton-sektonlain yangmempunyaikadanpentumbuhanyangtinggi.Sektor pembinaanyang menguasaikina-kira 5°/adanipadaKDNK mempunyaikadanpentumbuhan5.7% dalam tahun1985 berbandingdengan 4.2% pada tahun 1984. Kadarpentumbuhanyangmenggalakkanmi terutamanyadisebabkankegiatan pembinaanstnuktun untuk hotel-hotel dan infra-struktunawam. Tetapi kemelesetanekonomi yang mungkinmempenganuhiindustni pelancongandan keupayaanmodalmungkin akanmenjejaskanpentumbuhansektonpembinaanmasahadapan.

Sektor perkhidmatan,pengangkutanborongdan nuncit,hotel dannestorandanpenkhidmatankenajaanmasing-masingmenguasai13% dan12% danipadaKDNK. Kedua-duasektormi mencatatkankadar pertumbuhanyang pesatpadatahun1985, iaitu masing-masing7.9% dan 7.5%. Tetapi langkah-

88

langkahpenjimatanpenbelanjaansektorawamakanmenjejas-kan kadanpentumbuhansektor perkhidmatan.Kemelesetanekonomipula mungkinmenjejaskanpenmintaanpenkhidmatan-penkhidmatanlain. Kesannyaialahkadanpertumbuhanyanglebih nendahbagi sektonpenkhidmatankeselunuhannya.

Imbangan Pembayaran

Kedudukanimbanganakaunsemasapadatahun 1985menun-jukkan kunanganyang semakinmeningkat iaitu dani—$3743juta pada tahun 1984 kepada—$5315juta pada tahun ig8~.Kunanganmi tenutamanyadisebabkanoleh kuranganyang

semakinmeningkatdahamimbanganpenkhidmatanyangme-ningkat dani—$io~66juta padatahun 1984 kepada—$io973juta. Peningkatankunanganmi benpuncadan bentambahnyabayananbensihpendapatanpelabunan,terutamabagi bayananfaedahke ataspinjaman luan negeri.

Wahaupun akaun pendaganganmencatatkan hebihan,tetapi lebihan mi adalahlebih kecil benbandingdengantahunsebelumnya.Lebihan daganganbenkunangdani $6913 jutapada tahun 1984 kepada$5798juta pada tahun 1985. Pe-nununanmi disebabkanoleh kejatuhan dalam eksport ba-rangan.Eks,pontbananganpertanianmerosotsebanyak11.2%

dengan kemenosotanyang nyata dalam eksport banangan

pertanianutamasepentigetah,kayubalak danminyak kelapasawit. Kemenosotanjuga dialami bagi eksport petroleummentah,gascecainash danbijih timah, kesemuanyadan sekton

perlombongandan kuani. Eksportbananganperkilanganjugamerosotdisebabkanoleh pemintaanluar yanglembap,per-sainganyang hebatdan negana-neganapengeluanbananganpenkilanganserta dasar-dasarpenhindunganyang ketat dannegara-neganaindustni.

Kemenosotaneksport bananganpenkilanganmenyebab-kan pengunanganimport baranganperantanaandan jugaimport bananganmodal. Padatahun 1985, import bananganmeningkatdengankadani .6% berbandingdengan2.5% padatahun 1984.

Walaupun imbangan akaun semasamenunjukkan ku-rangan, tetapi imbangankeselunuhanmenunjukkanlebihan

89

sebanyak$1720 juta. Ini disebabkanoleh pengalinanmasukmodal yangdibiayaioleh pehaburasinguntukjangkapanjangyang menyebabkanakaun asasmencatatkan lebihan. mnimenunjukkanbahawakurangandalamakaunsemasatenpaksadibiayai dan pengahinan modal asing. Ini mencenminkankekurangantabungandalamnegeniuntuk membiayaipenmin-taandalamnegeniyangkian meningkat.Kekunangantabung-an dalam negeni menyebabkankekunangansumber-sumbenbagi memenuhipermintaandalam negeri.Tabunganneganakasarmenosot1.5% manakalajumlah penggunaanmeningkat5.4%,manakalajumlahpelaburanmeningkat4.6%.Keadaanmi menyebabkanjunang KNK — penmintaandalam negeridan junang tabungan-pelabunansemakin meningkat. Keku-rangan sumben-sumbendalam negeni mi mencerminkankurangan keupayaantabungan dalam negeni untuk mem-biayai kegiatan ekonomi yang perlu ditampung oleh peng-ahiranwang luar yangkian meningkat.

Pada tahun 1985 hutang luar negeni meningkat 2.3%

menjadi $21 321 juta. Peningkatanyang agak perlahan mimencerminkanpergantunganyang kian meningkat kepadahutang dalam negeni di mana, hutang luan negeni masihmerupakan35% daripadajumhahhutang.Bayaranfaedahatasjumlah hutang kenajaanmerupakan bahagian yang besan,iaitu 29% daripada penbelanjaanmengurus, berbandingdengan25% dalam tahun 1984. Nisbah khidmathutangluannegeriyangmengukurjumhahbayananfaedahdan pinjamanpokok hutangluan negeribetbanclingdenganeksportbarang-barangdan perkhidmatanbukan faktor adahahpada kadar6.6%padatahun 1985 berbandingdengan6.4% padatahun1984. Nisbahbayarbahikhutangluar negeripadatahun 1985iahah z6% danipadajumlah eksport. Kadar yang tinggi mimembebankankedudukankewangandan imbangan pem-bayaranneganayangmempensuhitusaha-usahauntukmemper-baiki kurangandi dalam imbanganpembayaran.

Prospek Bagi 1986

Prospek ekonomi negara pada tahun 1986 dijangka tidakmenunjukkanharapanyang cerah. Tiada perubahanbesan

90

dijangkakanbenlaku kepadaekonomi dunia. Negana-negaraindustni dinamal akanmengalamipentumbuhan3.1 0/a sahajapadatahun1986. Kadanpentumbuhanyangpenlahanmi akanmenyebabkanpermintaanyanglembaptenhadappenmintaanekspont dan NSM. Negana-neganaindustni akan lebih ben-minat untuk mempenbaikidefisit belanjawandan imbanganpembayanannyadenganmenenuskandasan-dasarpenlindung-an yang akan melembapkan pendaganganantanabangsa.Ekonomi NSM tenmasukMalaysia akan tenjejasmelalui pen-mintaandunia yanglembap.Hangabananganutamatermasukpetroleumakanterus lemah. mi mempensulitkanNSM untukmempenolehiwangasinguntuk membiayaihutangluannegeniyangkian meningkat.Usaha-usahapengunanganpenbelanjaanakanditeruskansentadasar-dasanuntuk menggalakkanpeng-hibatan sekton swasta untuk menangsangkanpertumbuhanekonomi akan tenus menjadi landasanutamastnategi belan-jawan.

91

9 DASAR PERTANIANNEGARA: BEBERAPA ISUDAN MASALAH*

Kerajaan mengumumkanDasar PentanianNegara (DPN)ketika sektonpentaniansedangmenghadapicabananpenunun-an sekularterhadapsumbangandanpenanannyadalampem-bangunannegana.Ramai orang menganggapnyaagak lewatdikemukakan, iaitu setelah neganamencapai25 tahun ke-merdekaan.Ada juga golonganyang menganggapDPN se-bagaitidak berbezadengandasan-dasanpentanianyangselamami diamalkanoleh negara.Selaindanipadasedikit penubahankepadastrategidi sanasini, sebahagianbesanstnategi DPNtidak benbezadengandasanpentanianlampau.Ini menyebab-kan kita beranggapanbahawakita masihmencani-canianahdan matlamatDPN. l3ebenapaisu dan masalahmasih penludijelaskan.Isu dan masalahmi sebahagiannyatermasukdalamkategoni “dehima pohisi”, ketika sektor pentanianbenadadipensimpanganjalan.

SektonpertanianMalaysia, walaupunmasihmemainkanpenananyang pentmng dalam ekonomi Malaysia, tetapi pe-nanantensebutsemakinberkunangandansemakindiambil ahiholeh sekton-sektonindustni dan penkhidmatan.Jadual i me-nunjukkan sumbangansekton-sektorpentanian,penkilangandan penkhidmatantenhadapKeluaranDalam NeganaKasan

* DewanMasyarakat,Januari1983.

92

H

z

H

C

cc

C)

ci — I I

C

b1~II

-)

IS)

I.b1

zE

4.1

0

0

-~

~c~-occ ci ~C r——cccc c~-ci -t-~rcccc ~ ci ci

ci

N-~,~~Ccc if) r— C)C ir~cccc-c’~•~ci “1~N- ~ — ci

CN-C)

N-C C)~ cc ~ CC)’f)C Cx-~-c0 N- C) C C) ci

C’~) - ciCC. ci ci

if)ccC)—

ccciccei if) ~ if)cccc if)if) . .CiCcC if) — C C~ C~) —

0~

0~~

~~0~0

..

~.~

~

~

.~zz—i~- CSZ~Z.0Z~<~.- ~

~CS ~ CS~ CS

‘CCSCCSCC CS bIJ CS CS

~ C~a~ ~~ .~-~ .~.- .~CS.— CS~C CS

~ -0.?~:~-0CV CV C

~

-

(KDNK) dan tahun 1970 hingga ig8o. Walaupunsumbang-ansektorpentanianbentambahsecanamutlak dan tahun 1965hingga ig8o, tetapi kadanpertumbuhanpuratanyahanyalah4.3°/adi antara tahun 1971—80. mi benbezadengansektor-sekton perkilangan dan penkhidmatanyang masing-masingmengalamikadan pentumbuhanpurata 12.5% dan i 1.7%,

sementarakadarpertumbuhanpurataKDNK ialah 7.8%padamasayangsama.

Keadaanyangsamadapatdilihat dan segi gunatenaga,maitu gunatenagadalam sektor pentanianberkunangandan52% ke-41% di antanatahun 1965 hingga 1980, manakalasektor perkilangan bentambahdan 8.4% ke-15.7%, sektonpenkhidmatanpula bentambahsedikit dan i8% ke-19% padamasa yang sama. (Jadual2)

Walaupun perubahan struktunal yang benlaku telah.mengunangkanpenanansekton pertanian, namun ia masihmenupakansektonyangsebahagianbesardanipadapenduduk(4,~ masihmenggantungkanhanapansebagaisumbenpen-dapataitDalam sekton inilah tendapatnyakadankemiskinanmasih tinggi, iaitu 48°/apada tahun 1980. Dengan itu nan-cangan-rancangandan pnojek-pnojekyang bentujuan untukmeninggikantanafhidupdanpendapatanpetani-petanidibenikeutamaandalam rancangan-rancanganpembangunan.mnmtencenminmelalui penuntukanuntuk pembangunanyangme-nupakankina-kina 21 % danipadapenuntukanpembangunanawamdalanjangkamasaRMT dan RME.

Sementananeganatenus cuba mengatasiberbagai-bagaimasalah sektor pertanian, timbul benbagai-bagaipensoalanyang mencenminkanseolah-olahterdapat keadaanketidak-pastian tentangarah yang penlu dilalui. Pensoalan-pensoalantersebuttermasuk:-Adakah kadanpertumbuhantenlalu tinggiatau nendah?Bagaimanakahsumben-sumberkeluanan yangsemakinberkunanganakandisalunkankepadabenbagai-bagaitanaman?Adakah campunan tanamanyang ada sekanangmemadai atau penlukahneganamempelbagaidan meninjaukesesuaiantanaman-tanamanlain? Adakah timbul keperluanuntuk membuat penubahankepada stnategi pembangunanyang ada?Adakah usaha-usahapenyehidikanmenuju ke anah

94

C

4.1

N

4.1

CccC)

~C..C CS °~5..o

ccccei~

C ‘f) C)~ -

C~ ~C CS 0a CCc~i~-

N-CCC)cc c N.occcc~

if)N-C)

cC.C cS°~6c°

cc—ci~r—-cc

~-

bIJCC CS CC C C

~-

it-cc c~—

C)~N--

CN

..C CS °~ooif)N-C

~cc ccif) -

C)

C biD CC CS CC CC

~-

cc C N-cc C) if)N-

-

if)ccC)

CSC..C CS °~)O

—‘~~~)

cc N-if) -

CS )CC CS Ca CCc~-

C P-Cf)~~—ccC’~)ci ~

-

—

~0H~~

rJ)

CSC~E~

~

V V V

~

0

~0

SI

~

0

0

0

0I-

•0

yang betul? Pendeknyabanyak persoalanlagi boleh dike-mukakaIi -

Masalahyang ketanadalam menentukanarah dan mat-lamat DPN ialah di antana tujuan memaksimumkanpen-

dapataneksport dan memaksimumkankebajikan atau pen-dapatan petani-petani. Pencanggahanmi menenbitkanduapilihan tentangarah menentukanDPN. Selain danipadaitu

neganajuga boleh menentukandi manakahletaknyatrade-offdi antarakedua-duamatlamat tersebut.

Pilihan pertamaialah untuk memaksimumkanpendapataneksportdenganmenumpukansumben-sumbenkeluarannegarasepentitanah,bunuh,dan modal kepadapengeluaranbanang-an eksportsepertigetah,kelapasawit, koko,kelapakening danlain-lain tanamanyang mempunyai permintaandi pasarandurila. Pendekatanmi mungkin menupakanpendekatanyangmenguntungkandan segi ekonomi oleh kenana faedahber-bandingyangdipenolehineganadan sumber-sumbenkeluanan,tingkat teknologi dan pengunusan,kemajuan penyelidikandaninfrastnukturyangtelahdibina sekianlamaadalahkesandanipadapergantungannegarakepadahasil ekspontbarangan-barangantensebut.

Sememangnyapendekatanmi telah ditekankansemasazaman penjajahansebagaiusahauntuk mengaut sebanyakmungkin kekayaan negana, untuk membiayai pentadbinan

kenajaanpenjajah:Penekanankepadamemaksimumkanhasilekspontml benlakudenganmengonbankansektorkecil bahanmakanyangsehinggasekanangmasihtiadaketentuandan segidasardankunangdibeni penekanandan segi penlaksanaan.

Pergantungankepadahasil eksportmendedahkanekonominegarakepadakeadaanturun naik yangbenkaitdenganturunnaik harga baranganeksport.Sejak mendeka,strategiuntukmempelbagaikanekonomi telah dapatmengunangkankesanturun naik ekonomi akibat danipada pengantungankepadasatuatauduabananganekspont.Namundemikianstnategimimasih memenlukanpenilaian lanjut. Adalah tidak ekonomisuntuk mempelbagaikan ekonomi bendasarkankesesuaianagronomi sahaja. Pertimbanganpenlu dibuat bendasankankadar pulangan tiap-tiap tanaman, kebolehan untuk ben-

96

tanding di pasaraneksport, selain darmpadapensoalanke-cekapanpengeluarandankos. Kita tidak mampu untuk me-mihih tanamanyang tidak ekonomiskenanadalam keadaansumber-sumberkeluaranyangtenhadberbagai-bagaitanamantenpaksabertandinguntuk mendapatkansumben-sumberten-

sebut.Kesilapantentangpemihihantanamanakanmehibatkankos melepasyang tinggi.

Sehubungandenganmi kedudukantanamanyangkurangmenguntungkansepertikelapapenlu diteliti semula.Tanamanmi menghasilkantukaran luar yang amat kecil sentameme-nangkappekebun-pekebunkecil kelapa dalam penangkapke-miskinan. Adalah penlu untuk menentukantingkat optimumpengeluarankelapa dan membebaskantanah-tanahkelapaselebihnyauntuk tanamanyanglebih menguntungkansepertikelapa sawit ataukoko.

Jika pendekatanuntuk memaksimumkan pendapataneksportdipilih, mi memerlukanpenubahanstnuktural secarabesan-besananyang melibatkan penubahandalam conak pe-milihan tanah dan amalan-amalanpertanian. Langkah mimemerlukantanah-tanahpekebunyang kecil dan benpecah-pecahuntuk disatukanmenjadi ladang-ladangyangluas yangdapat menikmati ekonomi bidangan. Projek-pnojek sepentiestet-mini adalahsatu langkahyang cubamenuju matlamatml.

Oleh keranapendekatanmi menekankanmatlamatme-maksimumkanpendapatanekspont,matlamat-matlamatlainperlu diselanaskanselani denganmatlamatdi atas.Matlamatmi mengandaikanbahawasumben-sumbenakan digunakandengan cekap senta dapat memaksimumkan pendapatanpengeluan-pengeluan,tertakluk kepada hanga banangandipasananeksport.

Pendekatan-inimempunyaikelemahaniaitu mengunang-kan kepentingansektor kecil pengelu~nanbahanmakanan,

bukan sahajadalam pengeluaranbenas tetapm juga bahanmakananlain sepentidaging,susu,sayuran,makanantennakandansebagamnya.Kurangnyapenekananmi jelasjika kita tehitidasan mampu-dini dalam pengeluananberas. Pencapaianmatlamatmampu-dini,walaupunagakmemuaskan,iaitudan

97

~6% dalam tahun 1955—56 ke-93% pada tahun 1974—75,

namunkemajuandanpenekanandasanmi selanjutnyaadalah

penuhdengantandatanyabila matlamathampinmampu-dinidi antara 8o%—go% ditetapkanuntuk menggantikandasarreo°~i0mampu-dini.

Dasanmampu-dinidalam pengeluananberasmempunyaiasasyangkuat dan segijaminan untuk mendapatkanbekalanjika benhaku kekunangan dalam bekalan disebabkan olehbencanaalam, ketidakstabilanpolitik atau pepenangan.Jikadilihat dan segi kos dan kecekapanekonomi,sememangnyatiada alasanyang kuat bagi negarauntuk mengeluandi pe-ningkat mampu-dini. Kos pengeluananbenas neganaadalahtinggi dan denganitu tiada mempunyaifaedahberbandingdalam pengeluananberas.Adalah lebih murah untuk meng-import kepenluan benas negana. Tenmasukbanang-banangimport lain sepentidaging, susu, makananternakandan se-bagainya,neganabenbelanjalebih dani $1400 juta setahun,$370 juta sahajauntuk penbelanjaanimport makanantennak-an.

Dasanpenggantianimport agakkunangbenkesandan segipenanannya untuk menggantikan impont barang-banangmakanan.Selain danipada benas, dasan mampu-dini dalampengeluanankeluananpentanianlain adalah tidak jelas. mitencenmin dalam bil import makanan yang masih tinggi.Dahamkeadaanneganamengalamikunangandahamimbang-an dagangan,kemelesetanekonomidunia dan hangabaranganekspontyangsemakintunun, mungkin adalah penlu bagi me-nehiti semula dasan mampu-dini dalam bahanmakananse-

bagai usahauntuk mempenbaikikunangandalam imbangandagangan.

Dalam keadaanneganabelum mampu-dinidalam bebe-rapa bahan makanan senta neganaberbelanjaberjuta-jutaninggit untuk mengimpontbahanmakanan,adalahsatu ironybahawafenomenatanah-tanahterbianwujud di menata-natatempatdi negarai. Adalah dianggarkanbahawaterdapatseluaskina-kina 88o000 hektantanah-tanahterbiandi negarami, 154 000 hektan terdini danipada tanah-tanahpadi dan728000 tanah-tanahbukan padi. Tanah-tanahpadi yang

98

terbian pula dapat dibahagikankepada i o6000 hektanyangtenbiar langsungdan 48000 hektardi bawah tanamansekalisetahun.Kesemua tanah-tanahterbian menupakankira-kina20% daripadatanah-tanahyang telah dipenuntukkanuntukpentaniandi SemenanjungMalaysia.

Tanah-tanahtenbian mi boleh digunakan untuk me-nanam benbagai-bagai tanaman tenmasuk sayur-sayunan,buah-buahan,jagung, sekoi atau untuk mentennakikan airtawar, ayamdan lain-lain tennakan.Tanah-tanahmi tentunyadapatdibangunkanselanasdenganprojek “Buku Hijau” yangpenlaksanaannyajuga amat mendukacitakandan tiada apauntuk dibanggakan.Bagi maksud mi bebenapapenubahandalam Kanun Tanah Negaradipenlukanbagi membolehkanagensi-agensitententumembangunkantanahtensebutdenganmembayarsewakepadapemilik tanahyangtidak mampulagimengenjakantanah-tanahtensebut.

Pilihan Kedua ialah pendekatanyang menekankanpe-maksimumanpendapatanpetani-petani.Tergolongke dalam

pendekatanmi ialah stnategi-stnategiuntuk membasmike-miskinan,meninggikankualiti hidup petani-petani,meninggi-kan daya pengeluanan,menambahsumber-sumbenguna-tenaga, nefonmasiinstitusi-institusi tanah, pemasaran,kneditdan sebagainya,di sampingmenyediakandan mempenbaiki

infrastnuktunsepenti penairan,jalan naya, tempat-tempatpe-nyimpanandansebagainya.Stnategipendekatanmi tenmasukpentanianbersepaduataugerakan“nevolusi hijau” yangcubamenyediakan teknologi dan input-input yang sesuai bagipenmodenanpentanianuntuk memaksimumkanpendapatanpetani-petani.

Melalui pendekatanmi matlamat pengeluaranuntukeksportdan untuk bahanmakananakan digenakkandenganmengambil ingatan tentang pemaksimuman pendapatanpetani-petani dan bukan semestinyapemaksimuman pen-dapatan negara. Matlamat mi menekankankebajikan danmotivasi petani-petani dalam konteks pemaksimumanpen-dapatan,dan bukannya tingkat pengeluaran.Dengan miusaha-usahapenyehidikan,penkembangan,penmodenandanperubahan-penubahanteknologisentarefonmasiinstitusiperlu

99

digenakkanuntuk mencapaimathamattensebut.Permodenanpertaniandan pengenalanteknologimodenadalahIntl kepadapendekatanmi.

- Pendekatanmi tidak memenlukanperubahanstrukturalsecanabesan-besanandan segi organisasi pertanian. Sektoneksport dapat dibiankan tenus berkembang. Cuma sektonpekebun kecil penlu disusun melalui unit-unit pengeluananyangcekapdengandibantu oleh pengurusandaninfrastnukturyanglengkap.Konsepestet-miniataupentanianbenkelompokmungkinselani denganstrategimi.

Penbezaanpendekatankeduami (memaksimumkanpen-dapatan petani-petani) dengan pendekatanpertama (me-maksimumkanpendapatanekspont)mungkin tenletakkepadaperubahanstrukturyangdipenlukanberlakujika neganainginmemaksimumkanpendapatanekspont,sertakonflik yangtim-bul benkaitandengandasanmampu-dini.Pendekatanpertamamemerlukanpenubahanstnuktunalsecarabesar-besanansesuaidengantuntutanuntuk memenuhisifat pertandinganpasananeksport.Pengeluananbahanmakanantidak mendapattempat

yang utama.Sebahiknyapendekatankeduahanya memenlu-kan penyusunansemulasektonpekebunkecil, dan pengeluaranmampu-dini dalam keluanan makanan dapat dicapai selanidenganstrategimi.

Pendekatan-pendekatanmi bukanlahsatu penkanabanudalam pnoses pembangunanpertanian negara. Pada masayang lalu kedua-duapendekatandijalankan serentakdanmembenikanhasil yang dapat dibanggakan.Sekton ekspontberkembangmaju. Masalahyangrumit tenletakpadaketidak-stabilanhangaekspontyangsukandikuasaioleh negana-neganapengeluan.Neganahanya perlu mèmpenteguhkansifat per-tandinganbananganekspontyang ada, di sampingmenguat-kan kedudukanbanangandi pasananantanabangsa.mi bolehdilakukan melalui promosi dan juga penyelidikan tenhadapkegunaan-kegunaantambahanbanangantersebut.

Apa yangperlu ditumpukanialah prosespenmodenandanpembangunansekton pekebun kecil. Fenomena-fenomenayang berlaku sekanangmi membenipeluangkepadapenlak-sanaannyasecarabenkesan.Tanah-tanahyang tenbiarmem-

100

ben peluangbagi penyatuantanahserta menyusunsemulapengeluananmengikutteknologi danpengurusanyangcekap.Insentif-insentif dan denda-dendayang tertentu perlu di-wuj udkan.

Fenomenayang berkaitanialah penpindahanke bandanyangbenlakudani luan bandartenutamaolehgolonganmuda.Kedua-dua fenomena mi sepatutnyadapat meninggikannisbahtanahbunuhsertadapatmeninggikandayapengeluan-an bunuh dan tanahluan bandardenganhanapanakan me-ninggikan daya pengeluanansentapendapatanpetani-petanikecil.

Strategi yang kita ikuti dengan membeni penekanankepadakedua-duapendekatantiada mempunyaikelemahan-kelemahanyang asas.Kelemahan-kelemahanyang mungkin

ada hanyalah dan segi pembazinansumber-sumbendan disampingketidakcekapanpengurusan,khidmat pengembangandan penjalanan institusi-institusi pentanian yang benkaitan.Neganapenlumempenbaikikelemahan-kelemahani. Peranandan penjalanan institusi-institusi pertanian yang berbagai-bagaiperlu dihihatsemulauntuk mengelakkanpembazinandanketidakcekapan.Petani-petanipenlu mendapatinsentif yangbersesuaianuntuk mengenjakantanah-tanahtenbiarsertame-ninggikan daya pengeluanan.Petani-petaniyang tidak ben-minat mengenjakantanahpenlu digalakkanuntuk meninggal-kansektonpentanian,ataudimasukkanke nancangan-rancangantanahsupayameninggalkantanah-tanahkepadamerekayangingin mengenjakantanah.

Perusahaanpertanian penlu dilihat sebagaisektor pen-daganganyang menjadi punca pengeluananbaranganyangmenguntungkan.Ia tidak lagi penlu dihihat sebagaisekton“baki” yang menampung segala masalah-masalahsosio-ekonomi yang sukan diselesaikan. Ia mestilah menupakansektor di manapetani-petanidapat benbanggasebagaisektoryangmeninggikankualiti hidup dan kebajikannya.

101

I 0 DASAR PERTANIANNEGARA DALAMKEMISKINANBERTERUSAN

Malaysia yang latar belakangekonominya selama mi her-gantungkepadasektorpertanian,akhirnyamempunyaidasardan strategi yang dianggaprnenyeluruh dan kemas untukpembangunansektorpertanian.

Ramaiorangyang menganggapbahawaDPN telah agaklewatdikemukakan.Ia selesaidigubal ketika sektor pertaniansedangmengalamipenurunansekulardan segisumbangannyaterhadappembangunanekonomi. Misalnya sumbanganper-tanian terhadap Keluaran Dalarn Negara Kasar (KDNK)menurundan 31.5% padatahun 1965 ke-22.2%padatahun1980. Dan segi gunatenaga,sektor pertanian sekarangmidapatmenampung40.6%daripadatenagaburuh,benbandingdengan52.1% padatahun 1965. Dan segi hasHeksport,sum-bangansektor pertanianhanyakira-kira 35% sahaja.

Pertumbuhanoutput pertanianjuga menunjukkan pe-nurunan yang tidak menggalakkan(Jadual i). Kadar per-tumbuhanpurata tahunandalam angkatunjuk pengeluaranagregat pertanian dijangka menurun dan 5.7% di antaratahun-tahun1971—75 kepada3.1% dalam tahun-tahun1981—85. Dan segibaranganpertanian,melainkanbagikelapasawit

DewanMasyarakat, April 1984.

102

I-

a

a-o

aI-0

~0

aaa-c

H

in01 r.LzLno CC

OCo C~)0~tc~0o)

05

0

01 ~ tC.,C1Co~ 01”?04 C5Cfl

0~ —0501 inC,

0

Co ~ ~ c tR ~

I—’ -

05

in

~C,

Li~) (O(t cc. SLLCo 04 CSr’-C)N CnCI —

—0004 Lfl05~(o- On-

o ~“ tflC 040(004Co Co tC)Ot -~ N. 05C~ 0004—0 L4005040— — CI———— —

CS ~N. Co C~0C -4~ c — ci

0 t—’to a Lna,c4,

Co .~Scc( ~ N.I— Co - N- - ‘~‘ LOS CS’t

0 ‘t*N.CS’tO 04

N. 0 0 01 ° Q -:N-

2’ 004 ‘1C0Co 040001

(C c~Cor-— 0(0 — 0400)0450

ES ~C400OOC4

(0 Co CI 01 — 04 LOS 0thd 4~~r--

Co ‘tO’, Co cC Co 05

~. R’°7’C’t~”q05 Lfl*C1 040’t04- Co 045 OSCo 05(0

U,

II

it)

C?it)

0:.in

Cinin

COn0~)

0:.Co04

C?04

004

ccS

co

-~“:‘ C?N-C’,N. N. ~

CtbeV

~ .~

ctaO Ct(1) ~

-~ 0. arn.~~00 Ct Ct Ct

I

‘II

danladahitamyangmasing-masingdijangkamengalamikadarpentumbuhantahunan 8.~%dan 7.3% pada tahun-tahun‘981—85, baranganlain diramal mempunyai kadar pertum-

buhanyang nendahdan setengah-setengahnyane~atif.Getahyang sebelummi menjadi barangantnadisisebagai

sumben hasil ekspont utama, tidak benpotensi lagi untukmenawarkanpertumbuhanoutput bila kadar pentumbuhanpunatatahunanoutputnyasemakin menununsehinggao.7%padatahun-tahun1981—85. Lain-lain banangansepentipadi,ikan, ternakan dan lain-lain baranganjuga mengalamipe-nununandalam kadanpentumbuhan,iaitu dalamlingkungan3—4% sahaja.Kayu bengengajidinamal akanmempunyai ka-

dan pertumbuhanyang negatif.Satu lagi masalahyang melandasekton pentanianialah

kemiskinanyangbentenusan.Walaupunkerajaancubamenafi-

kan wujudnya ‘kemiskinan mutlak’ tetapi kajian Unit Penye-lidikan Sosioekonomi (SERU) mengenai pnofil kemiskinanmenunjukkan fenomena kemiskinan yang benterusan,jikatidak semakinbertambahan.Dengan menetapkan$384 pen-dapatan sebulan sebagai ganis kemiskinan bagi keluangasenamai lima onang, kajian tersebut melaponkanbahawa42.8% danipadapenduduk Malaysia hidup di bawah ganiskemiskinan.

Peratuskemiskinandi kalanganbebenapagolonganpetaniadalah di antara yang tertinggi. Peratuskemiskmnan di ka-langanpekebunkecil kelapa ialah 77.6%, petani padi 76.2%

dan nelayan 72.8%. Kadan yang tinggi mi semestinyamem-bimbangkan kenana ia menunjukkan peningkatandaripadakadankemiskinanyangdilaporkandalamRME yang melapon-kan kadankemiskinan pada tahun ig8o ialah 38.9%, 55.1%

dan 45.3%, masing-masingbagi pekebunkecil kelapa,petanipadi dan nelayan.

Kadan kemiskinan yang bentenusanmi antara lain di-sebabkanoleh saiz dan hakmilik tanahyang kecil dan tidakekonomi,kadanbasilyangbeku,peluangyangtidak mencukupidi luan sektor pentaniandan kossarahidup yang meningkat.Kemiskinan yang bertenusanmi bukan sahaja terdapat disektor pertanian tradisi malah di kawasan pembangunan

104

pentanianbensepadu(IADP) yang dilengkapi dengankemu-dahaninfrastnuktun.Kajian PusatPenyelidikanDasar,USMmenunjukkan bahawapengurangandalam pembasmianke-miskinandi kawasan-kawasanIADP adalahamatkecil, itu pundibantudenganpertambahanpendapatanbukanpentanian.Dikawasan yang pentambahanpendapatanbukan pertanianadalah kecil, pengurangandalam kadar kemiskinan adalahlebih kecil.

Faktor utamayangmenyebabkankemiskinanialah saiz

tanah yang kecil senta tidak ekonomi untuk mendatangkanpendapatandi ataspanaskemiskinan.Kina-kina40% danipadapetani mengenjakantanah kunangdan satu hektar. Pertum-buhan penduduk dan hukum wanisan akan menyebabkantanah-tanahpertanian menjadi semakin kecil tahun demitahun. Dalam keadaanin teknologi yang bagaimanamajupun tidak akanbenjayamenghasilkanpendapatanyangbolehmelebihi ganis kemiskinan.

Institusi penyewaantanah adalah benkait denganhak-milik dancaramilik tanahyangtidak seimbang.Kira-kira 45%

danipada petani tendini danipada penyewa tanah yang ten-paksamenyerahkansebahagiandaripadahasilataupendapat-an merekakepadatuan tanahsebagaibayaransewa,menye-babkanpendapatanpetani yang lebih nendah.

Walaupunkerajaanmenyedanibahawasaiz,hakmilik dancanamilik tanahmenupakanfaktor utamakemiskinan,namunDPN tiadamenganjurkandasaryangtegastentangpenyusun-

an semula pemilikan tanah. Apa yang ditekankan ialahpenyatuantanah,pembukaantanahpentanianberkelompok,memulihkan tanah terbiar dan estet-mini untuk mengatasimasalah-masalahdanipadapengerjaandan pemilikan tanahyang tidak ekonomi.

Masalah-masalahperundangandan pentadbirantanah

juga menjadi penghalangkepadapenyelesaianmasalahpe-milikan danpengusahatanah.Kanun TanahNeganadianggaptenlalu melindungi pemilik tanahsehinggadalam banyakhalmenghalangpengusahaantanah yang optimum. Misalnyapenyatuantanah kurang benjaya kerana setengah-setengahpemilik tidak mahu melepaskanpemilikan tanah atau tidak

105

bersetujuuntuk bergabungdan berkelompokdenganpetanijirannya.Masalahtanahterbiarjuga sebahagiannyaberpunca

danipadapemilik tanahyangmasihmahu benpegangkepadapemilikantanah,walaupuntidak benminatuntukmengenjakantanahtensebut.

Walaupunsekton pentanianmengalamipenununanyangsekulan, ia masih penting untuk memenuhi fungsi-fungsibenikut:

(i) untuk menghasilkanbananganeksportuntuk mem-penbaikikedudukanpendapatanneganauntuk mem-biayai impont dan lain-lain kepenluan.

(ii) untuk menyediakan pekerjaan bagi penduduk,terutamapendudukluar bandan.

(iii) untuk membekalkan penduduk dengan baharimakananyangdipenlukan.

(iv) untuk membekalkanbahan mentah bagi industni-industni tempatan.

Untuk mengekalkanperanandansumbangansektorper-tanian kepada pertumbuhan ekonomi negara, DPN telahmenggariskandua pilihan dasan.

Pentama,negaraboleh cubamemaksimumkanpendapat-an danipadabaranganeksport.Jika dasanmi dipilih, neganaterpaksa mengagihkanlebih banyak sumben-sumbenuntukpengeluaranbananganekspont sepenti getah, kelapa sawit,kopna,koko, kopi, lada hitam dan sebagainya.Ini bermaknasebahagianbesandanipadatanahyangtidak digunakandengansepenuhnyapenlu diusahakanuntuk pengeluananbananganekspont.Unit-unit pengeluananyang cekap,misalnyamelaluipengunusanestet diwujudkan untuk menjamin ekonomi hi-dangan. Pengeluananpekebun-pekebunkecil penlu disusunsemulamengikutpengunusanestet-mini,supayalebih benkesandan cekap. Tanah-tanahbanu yang hendak dibuka penlumenekankanpengeluaranbaranganeksport.

Dasar mi dipilih atas alasanbahawa Malaysia mem-punyai faedahberbandingdani segi pengeluananbaranganeksport,tenutamagetahdankelapasawit, kenanainfrastruktundan institusi penyelidikan dan pemasaranyang telah lama

106

tenbentuk.Tetapi, jika dasarmi dipilih, penekanankepadamampu din dalam bahanmakananakan benkunangandanneganamungkin tenpaksabergantungkepada import bagikebanyakandanipadabahanmakanannya.

Pilihan dasanyangkedua,ialahdenganmenyeimbangkanmatlamat memaksimumkanpendapataneksport dan jugapendapatanpetani-petani kecil di sekton kecil pengeluaranbahanmakanan.Dasanmi selain danipadamenekankanper-tumbuhan sekton eksport berdasarkankeupayaanteknikal,kewangandansumbennegana,juga menekankanpenmodenansekton pekebunkecil yang benonientasikanbaranganeksport.Penekananyang samajuga diberi kepada sekton kecil pe-ngeluaranbahanmakananyang selamami tidak mempunyaianahdan tujuan yangnyata.

Sektorkecil pengeluaranbahanmakananmi sebahagianbesan tendini danipada sektor secukup hidup. Kebanyakanpetani dalam sekton mi benadadalam keadaankemiskinan.Hanyadi kawasan-kawasanyanginfrastnuktunnyamemboleh-kan pengeluarandua kali setahunsenta mempunyai infra-stnuktunpemasanandan pengunusanyang baik, pengeluanan

padi dijalankan secarakomensial dan memperolehlebihanuntuk dipasankan.Di tempat-tempatlain, pengeluananpadiialah untuk secukuphidup.

Pilihan pentama,walaupunbenupayauntuk meninggi-kan lagi pengeluananbananganeksportdan setenusnyapen-dapatannegana,tetapi mendedahkanekonomi neganakepadanisiko ketidakstabilanhangabananganutama,dan juga per-gantungan kepada penmintaan dunia terhadap bananganeksport dan juga untuk import bahan makanan.Risiko mitidak boleh dipenmudahkankeranajika pilihan mi dibuat,kosdan sumben-sumberyang diagihkan untuk memenuhi mat-lamat mi adalah besar dan tidak mudah diubahsuai.Juga,

pengalamanmenunjukkanbahawanegara-neganayang her-gantungkepadapasaranekspontseringmengalamiimbanganpembayaranyangtidak menguntungkandisebabkanolehanahalinan kejatuhanhargabananganeksport.

Pilihan kedua lebih merupakan pilihan yang wajan.Dengan membeni penekanankepada kedua-dua matlamat

107

pendapataneksport dan pengeluaranbahan makanan iamenjalinkan pentaliandi antana pertumbuhanekonomi de-ngan jaminan bekalan bahan makanannegara. Pilihan mitidak memerlukanpengagihansemula secanabesar-besanansumber-sumber pengeluaran dan gunatenaga yang ada.Namun,terdapatkeperluanbagi merombaksemulapertaniantradisi daripadapentaniansecukuphidup kepadayang ben-onientasikanpendagangan.

Dasarmampu din yangdapatdibanggakanialah dalampengeluaranberasdi manakadar mampu din setinggi8~%.Bagi bahanmakananmanusiadan bahanmakananternakantidak tendapatdasanmampudin yangjelas.Akibatnyanegaramasih tenpaksamengimpontbahan makananyang bernilaikina-kina $1490 juta ataupunkina-kira ir% danipadaimportkasarpadatahun 1980.

Ketidaktentuandalamdasanmampu din benkaitdenganperkiraan ekonomi, iamtu faedahbenbandingyang dipunyamoleh neganadalam pengeluaranbaranganeksportselaindan-padalebih munah untuk mengimpontbenasdan bahanma-kanantennakanyanglain. mi benkaitdengankospengeluananbahan makanan negara yang tinggi berbanding denganpengeluananbeberapa negara lain akibat daripada sektorbahanmakananyang tenlalu banyakmenenimasubsidi.

Denganmenekankansemuladasarmampudin, kenajaanberharappetani-petanikecil yangtenlibat secaratnadisidalampengeluaranbahanmakananakanmendapatfaedahdanakanselarasdenganmatlamatpemaksimumanpendapatankebundan pembasmiankemiskinan.Tetapi strategimi meletakkan

pemaksimumanpendapatankebun sebagaimatlamat sam-pingandaripadamatlamatmampudin. Ini merupakanaspekyang menghampakandalam DPN.

Walaupun DPN menegaskanbahawapadaakhirnyape-maksimumanpendapatankebun sehanusnyamenjadi asaskepadatercapainyamatlamatpentumbuhanpertanian,ianyamenupakanmatlamat yang diandaikan sahaja (subsumed)

danipadamatlamat pemaksimumanpendapatanekspontdanmatlamat mampu din. DPN tidak mengganiskanstnategi-stnategi yang konknit dan baru tentang pembasmiankemis-

108

kinan dalam sektor pertaniandan juga ia tidak menetapkansasaranpengunangankadankemiskinan,sepertiyang tendapatdalam RancanganPenpektifJangkapanjang. Stnategiyangdiganiskantidak benbezadenganapayangselamami diprak-tikkan, iaitu peningkatandayapengeluaransekton pentanianmelalui strategi-stnategi;

(i) Penyusunansemula dan penggunaantanah yangoptimum.

(ii) penenimaandan pengamalanteknologi secanaber-kesan.

(iii) perbaikandan intensifikasi penkhidmatandan in-fnastruktunpentanian.

(iv) membekalkansubsidi input dan insentif hanga.(v) mengembangkanindustni asas-tani.

Strategi-strategidi atastelahdmpnaktikkansejakbebenapadekadyang lampau tanpamembawakejayaanyang menye-lunuh dalam pembasmiankemiskinandalamsektonpertanian.Malah kajian SERU menunjukkanbahawakadankemiskinansektor pentaniansebenarnyatelah meningkat.

Selain danipada masalahpemilikan dan pengusahaantanahyang kecil dan tidak ekonomi,wujudnya guna tenagatidak penuh dalam sekton pertanian menupakanfakton pe-nenusanfenomenakemiskinansektor pertanian.Pendapatan

benandan syaratniaga sekton pentaniantenus merosot.Ke-jadian mignasi desa-bandanyang benleluasamenyebabkankekunanganbunuh, penununanpendapatanbenar dan tidakbenupayanyasektorpertanianuntuk menjaminmasahadapanyang cerah bagi sebilanganbesar penduduk.Dalam hal miadalah sia-siauntuk cuba membendungalinan mignasi yangberlaku.Adalahwajar untuk membiankan‘air mencaniparas-nya sendiri’ dan bila semuanyatelah stabil mi akanmembenipeluang bagi tnansfonmasistnuktural sekton pentanian yangdiperlukan.

Tnansfonmasistruktunal mi memenlukan penubahandidalampolapemilikandanpengusahaansumben-sumbensepertitanah, peralatandan modal. Golonganyang tidak berminatuntuk mencanimata pencaniandan sekton pertanian perlu

109

digalakkan meninggalkan sekton tensebut dan melepaskanpemilikan kepada tanah dan lain-lain sumben.Melalui pro-gram pembeliandan pengagihansemula,saiz tanah petani-petanikecil dapatdibesankan.mi merupakanpenmulaanbagipeningkatan pendapatan kebun. Selepas mi bahanulahteknologi moden dapat memainkanpenanannyasecaraben-kesanuntuk meninggikandayapengeluarandan pendapatan.Sebelumitu strategi-strategiDPN akanhanyamenyentuhsoalpingginan sahajadanipadapensoalanpendapatannendahdankemiskinansekton pentanian.

110

I I DASAR PADI DAN BERASNEGARA: BEBERAPAPERSOALAN DANKONFLIK *

SemasamerasmikanPensidanganPadi Kebangsaani g86 diMARDI Timbalan Menteni Pentanian mengumumkanbebenapastnategi banu Dasan Padi dan Benas Neganayangbentujuan untuk meninggikanpnoduktiviti dan pendapatan

petani-petanipadi. Stnategi-stnategitensebutialah:

(i) penanaman padi akan ditumpukan di kawasan‘jelapang padi’ yang mempunyaikemudahanpeng-airan untuk tanamandua kali setahun.Kawasan-kawasan tensebut ialah Muda, Kemubu, Besut,Banat-Laut Selangon, Knian-Sg. Manik, SebenangPerak,Kemanin-SemarakdanSeberangPrai.

(ii) selanasdenganstnategi (i) penanamanpadi di luanjelapangpadi ataukawasan-kawasanmarginal akantidak digalakkan,dan petani-petanidi kawasanten-sebut akan digalakkan menanam tanaman yanglebih menguntungkansepenti kelapa sawit, koko,asparagus,jagung, sayunandan tembakau.

Strategi-stnategibanu mi didorongoleh masalah-masalahyangwujud dalamindustnipadi itu sendini.Masalahkemiskin-

Dewan Masyarakat, Mac. 986.

111

an masih menjadi masalahutamadalam sektor padi. Kadarkemiskinan telah menurun dan 88% dalam tahun 1970 ke-54% dalam tahun 1983, tetapi telah meningkat semulake-58.4% dalam tahun 1985. Kadan kemiskinan adalah lebihtinggi, tenutamanyadi kawasanluanjelapangpadi.Data-datamenunjukkanbahawapendapatanbersih purata petani padidijelapangpadi ialah $3849.23setahun,manakalapetanipadidi luarjelapangpadi memperolehipendapatanbensih purata$245.90 setahun.

Selain daripadaitu masalahtanahterbianwujud bukansahajadi luan jelapangpadi, malahandi kawasanjelapang-jelapangpadi sepentiKemubu dan SebenangPnai. Adalah di-anggarkanseluaslebih danipada i6o,ooohektar tanahsawahberadadalam keadaanterbiar, sebahagianbesarnyaterbiarbenpanjangan.Beberapa faktor telah dipenkatakansebagaisebabtanah-tanahterbiar. Antaranyaialah masalahbèkalanair dan perpanitan, masalah kekurangan bunuh, masalahtanah-tanihdansebagainya.Walau apapun alasannya,petaniyangmembiarkantanahmerekamerasabahawamerekatelahmembuatpilihan yang rasionalkeranameninggalkanlapang-an pekerjaanyangkurangmenguntungkan.Pendapatandan-~ada penanamanpadi, terutamadi luar jelapangpadi begiturendah, sehingga menyebabkanramai yang benpindah kepekerjaanlain di luar sekton pertaniandan menjadi petani-padi sambilanapabilatiba musim ke sawah.

Pembangunansekton padi melibatkan penbelanjaanpe-laburanyangbesar.Sejak mendeka,dianggarkanlebih $2000

juta telah dibelanjakanuntuk membangunkandan mengem-bangkanindustni padi, terutamanyadalam bentukpembekalaninfrastnuktunsepertikemudahanpengairan,subsidi baja danharga,khidmat nasihatsertalain-lain sokonganinstitusi. Kospengeluaranpadi adalah tinggi dan semakin meningkat, ter-utamanyadisebabkanharga baja, sewadan kos buruh yangtinggi serta kospembekalaninfnastrukturyang tinggi. Adalahdianggarkanbahawakospengeluaranbagi setanberasadalah

Si 100 benbandingdengan hanga benasd~pasananduniasetinggi S6oo. Danipada kos mi kerajaan menyumhangkankira-kina ~ danipadakos pengeluaran.

112

Adalah jelas bahawa Malaysia menupakan neganakospengeluar benasyang tinggi. Kos pengeluananbenasneganaadalah kira-kina dua kali lebih tinggi dan negaraThailand,iaitu neganapengekspontberasyangtenhampin.Ini benmaknapengeluananberas negaraadalah kurang cekap berbandingdengannegara-neganapengeksportyang lain.

Di sampingitu pnoduktiviti ataukadar basilpadi neganaadalahnendahsentaberadadalam keadaanmalan.Walaupunberbagai baka hasil tinggi telah mula diperkenalkansejaktahun 1960-an, tetapi prestasi kadar basil adalahjauh danmemuaskan.Kadar basil padi purata bagi seluruh negarakelihatan telah mencapaisatu “datanan” iaitu kina-kira 2.5

tan/hektan. Pengenalanteknologi benas banu sejak ig6o-ankelihatan tidak dapat memecahkandatanan in Masalah-masalahbiologi, pensekitanan,sosioekonomidan fizikal ben-kait denganpemindahanteknologi masihmenupakanhalang-an kepadapencapaiankadanhasil yangIebih tinggi. Halangan-halanganmi menyebabkanbenlakunya“lompang kadanhasil”yang dianggankankina-kina ~o—6o°,~memandangkanpotensikadar basil yang boleh dicapai di pusat-pusatpenyelidikanialah kina-kina ~.o—6.otan/hektan. Usaha-usahauntuk me-ninggikan kadan basilperlu mengambilkina penyelidikanpe-nyesuaianuntuk mengurangkankesandan keadaanbiologi,pensekitanan,keadaansosioekonomidan kawalan yang ben-bezayangtelahmenyebabkanwujudnya lompangkadar basilantanapotensidan kadar hasil yang sebenandiperolehi olehpetani.

Apa yangmenghampakanialah bahawakadarhasil padidijelapangpadiutamasepentiMuda,KemubudanBesuttidakjuga menunjukkanpnestasiyang lebih menggalakkan,walau-pun benbagai infrastruktun dan sokonganinstitusi telah di-sediakan.Puratakadanhasil musim utamadi Muda,Kemubudan Besut masing-masingmencatatkan4.0 tan/hektar, 3.5tan/hektandan 3.5 tan/hektar,iaitu kadan yang lebih rendahdaripadaprestasiyangdijangkakan.

Di saniping berbagaipelaburan infrastruktun dan per-khidmatandanjugaberbagaibantuan,sokongandan subsidi,sektorpadi masili terus meisgalamimasalahkemiskinansecana

113

mutlak dan secananelatif. Keadaanmi melibatkanberbagai-bagai implikasi dasaryang akanmenentukanarahdan corak

sektonpadi mi sendiri.Tidak dapat dinafikan bahawatanggungandan beban

kerajaantenhadapsektor mi adalahsemakin meningkat.Halmi tercerminmelalui kenyataan-kenyataanbahawakerajaantidak mungkin dapat membiayai sekton mi terus-menenus,walaupunsubsidikepadasektormi akanditeruskanbuatmasami.

Persoalanpembiayaansekton mi melibatkan konflik diantanakepentingankecekapanekonomi danekonomikebajikan.Pembiayaandansubsidiyangbesartenhadapsektonmi adalahdenganmengorbankankecekapanekonomi. Sumber-sumbendigunakanpadasektonyang mempunyaikecekapanekonomiyangrendahsentakospengeluaranyangtinggi. Di sampingitutendapatkepenluan bagi kenajaanuntuk membelasektor mikenana masalah-masalahkemiskinan dan pendapatansentaproduktiviti nendahyang melandasektonin Oleh itu adalahperlu bagi menentukantitik penimbangandi antanakepenluanmeningkatkankecekapanekonomidan meninggikankebajikanpetani-petani.

Bebenapapilihan bolehdibuat untuk memenuhikepenlu-an menentukantitik penimbangandi antanakecekapanekonomidan ekonomi kebajikan.Pmlihanpentamamelibatkanmening-katkankecekapanagihanbiaya dansubsidi itu sendiri. Sistemagihansubsidi boleh dipenbaiki denganmenentukanbahawasubsidi dinikmati oleh petani-petaniyangmeluassentapem-

besarandalam openasinya.Konsep penanam~npadi untuksaradin penlu ditukar kepadasaw yang berasaskanpenda-gangan. Pemulihan tanah-tanahterbian melalui ladang ke-lompok, ladang koperatif, estet-mini, adalah penmulaankepadatransformasistnuktunyang boleh berlaku. Pensoalanpemilikan tanahyangmungkin menjadimasalah,bolehdiatasimelalui peraturan penyewaan.Sementanapemilikan tanahkekal kepada petani, kecekapanekonomi dan pengeluaranpadi dapatditingkatkan di sampingmenjaminkecukupandindalam pengeluaran beras dan meningkatkan pendapatanpetani-petani.

114

Penerusan fenomena kemiskmnan adalah disebabkanbahawa proses “penitisan ke bawah” daripada pelaburansekton awam tidak menguntungkangolongan yang berpen-dapatan rendah malahan bahagian tenbesardinikmati olehgolonganyangsediaberadadalamkeadaanyangmenguntung-kan. Oleh itu pergantungankepada pelabunan dan pem-biayaansekton awam yang benterusanuntuk menghapuskankemiskinantidak semestinyamengurangkankadankemiskinan.Apa yang lebih penting ialah untuk tidak membenamkansumben-sumbenkepadasektor yang mempunyaipnoduktivitidan kadar keuntunganyang nendah.

Sebahagianbesardanipadasumber-sumbenyangdiguna-kan untuk mengembangkanpengeluananpadi mungkin bolehmembeni sumbanganyang lebih untuk mengurangkanke-miskinan dan menyetarakanpendapatan,jika dilaburkan disekton yang lebih menguntungkan.Penanikankeluar sebaha-gian daripadapetani-petani marginal danipadasekton padiakanmengunangkanbebankepadasektormi, selaindanipadamembenipeluangbagi transformasistruktunyang bolehmen-jamin kehidupan yang lebih mewah bagi petani dan masadepanyang lebih menguntungkanbagi sektonpadi.

Strategi-strategibanudalam DasarPadidanBenasNegarami akan mempengaruhitahap pencapaiankecukupan dindalampengeluaranberasnegana.Strategimemusatkantanamanpadi di jelapang-jelapangpadi dan menukankawasanpadimarginal kepadatanamanlain akanmengurangkankeluasankawasanditanam danseterusnyamengurangkanpengeluananpadi dan beras negara. Ini akan menjejaskanpencapaiantahapkecukupandin dalampengeluananberas.

Sememangnyamatlamat kecukupan din tidak benapamendapatpenekananberbandingdenganmatlamatmening-katkan pendapatandan setenusnyamembasmikemiskinandikalanganpetani padi. Ini tercenminmelalui penganjakanyangseningdilakukan terhadapmatlamatkecukupandin. Selepasmerdeka,apabilaneganamengimpontkina-kina40% danipadakepenluanbenas,kenajaanmenekankanmatlamatpencapaianioo% kecukupandin dalam pengeluaranbenas. Hasil danpenluasankawasantanamanduakali setahundankemudahan

115

pengainan,pencapaiantahapkecukupandin terus meningkatdan 6o%dalamtahun 1964,ke-7o%dalamtahun 1967danke-87% dalam tahun 1971. Padamasaitu kerajaanmenjangkabahawa pencapaianioo% kecukupandin akan mudah di-capai. Malahan di sekitar 1971—i981 tahap kecukupandinadalah dalam lingkungan 8o%—89%.

MenyedanibahawaMalaysia menupakanneganakos pe-ngeluanan yang tinggi serta import benas boleh diperolehidengankosyanglebih munahdi pasananantarabangsa,padatahun 1982 DasanPentanianNeganamengernukakanmatlamathampinkecukupandin di antara8o—8~%.Tetapiadalahjelasbahawa pada tahun 1982 dan setenusnyapencapaiantahapkecukupandin adalahlebih rendahdan yang dijangkakan,iaitu padatahap76%,padatahun 1982, 6g%padatahun 1983dan 64% padatahun 1984. Masalahpnoduktiviti yang malanatau menosot,semakin berkunangnyakeluasankawasanpadi

senta pertambahanpenggunaanberas disebabkanoleh pen-tambahan penduduk menyebabkantahap kecukupan dinisemakin menosot. Mengikut stnategi banu yang diumumkan,kenajaanakanbenpuashati sekinanyatahapkecukupandin diantana55% — 6o% dicapai.

Penkembanganyangbanumi mempunyaiimplikasi yangsenius terhadappensoalanjaminan keselamatanbahanmakanansentabebananimport yang perlu ditanggungoleh kerajaan.

Keselamatanbahanmakananbermaknakecukupanpe-nawaranbahanmakanandalamjangkamasayangbentenusan.Ia melibatkan aspek-aspekpengeluanan,penggunaandanagihanbahanmakanan.Dan segi pengeluanania melibatkanpeningkatanpengeluaranke tahap ioo% kecukupandini. Iaterbit dan matlamatnegarauntukmendapatjaminanhekalanbahan makanan dan mengurangkanpengantungankepadaimport untuk mengurangkankunanganimbanganpemhayan-an.

Situasiyangbenlakusekarangdan segi pengeluananberasneganameletakkanneganadalam keadaan“ketidakjaminan”.Denganmengeluarkandi tahap55%—6o%danipadakepenluannegara, kita menghadapikeadaan“vulnenabiliti” dan ten-takluk kepadaketidakstabilanpasarandan hargabenasdunia.

116

Data-data Gadual i) menunjukkanbahawaberas yang

dipasankandi pasananberasdunia adalahtidak banyak.Dankmna-kina420 juta metnik tan yangdikeluankandi seluruhdunia,hanyakina-kina I2juta metnik tanatau2.9% dan pengeluanandipasankandi pasarandunia. Danipadajumlah 12 metnik tan,Malaysiamengimport0.4 juta metnik tan atau3.3%danipada-nya.

Adalah jelas bahawaneganamenghadapibahawa “ke-tidakjaminan” bekalan beras sekiranya ia tenus mahu ben-gantungkepadaimport untuk sebaliagianbesandaripadake-penluan benasnya. Sementara negara-negaralain sepentiIndonesiaberusahagigih untuk meningkatkanpencapaianketahap kecukupan dini, strategi negana untuk benpuashati

dengan~% — 6o% danipada kecukupan din merupakanlangkah ke belakang yang membahayakanjaminan kese-lamatanbahanmakanan.

Berassebagaimakananruji (staple) bagi sebahagianbesandanipadapendudukAsia danneganasedangmembangunme-nupakan bahan makanan yang stnategik. Walaupun kitamungkin merasa“tenjamin” dalam kontekssaling kenjasama

negana-negaraASEAN melalui Simpanan Beras ASEAN,tetapi data-data menunjukkan bahawa Simpanan BenasASEAN juga tidak stabil dan kunangbenkesanuntuk memenuhituntutankeselunuhanneganaASEAN dalamkes-keskecemas-an. Adalah dianggankanbahawa simpanan Benas ASEANhanyamemenuhikira-kira 8~%danipadakebenkesanantotalyangdipenlukandalam keadaankecemasan.

Secaratradisi sumben-sumbenimport benas adalahdaninegana-negaraThailand, China,Filipina, Australiadan India.Sebahagiandanipada negara-neganatensebut mempunyaimasalahnyasendini. Thailand dan Filipina mempunyai mas-alah ketidakstabilanpolitik yang sening benulang,sementaraIndiadanChinamempunyaipendudukyangramai.Sebanangbencanaalam atau kegagalantanamanakan menyebabkanpenawananbenasdunia semakinbenkurangan.Dalam keadaanpenawanandan permintaanuntuk benasyangtidak anjal, se-banangpengunangankepadakuantiti akanmempunyaikesan

117

yang besanterhadaphangadan kenaikanharga akandirasaiterutamanyaoleh negana-negarapengimportsepentiMalaysia.

JADUAL i

Pengeluaran, Import dan Ekaport

Outh metrik tan)Beras Dunia

1981 1982 1983*

PENGELUARAIJNeganasedangmembangun 386 396 401

NegaraMaju 26 25 23

Total 412 421 424

IMPORTNeganasedangmembangun 9.8 8.7 9.9NeganaMaju 2.7 2.5 1.9

Total 12.48 11.2 n.8MALAYSIA 0.3 0.4 0.4

EKSPORTNegarasedangmembangun 7.8 7.5 8.4NeganaMaju 4.6 3.7 3.4

Total 12.4 11.2 ii.8* UnjuranSuinber: FAQ, Global Information and

culture, Rome,Sept. ig8~.Early Warning Systemon Foodand Agri-

Pengalamandan Knisis BerasDunia tahun 1972/73 me-nunjukkan bagaimanakekunanganbekalanberas dunia me-nyebabkanhargabenasdi pasanandunia melambungnaik. DiMalaysia sendini kekunangan bekalan menyebabkanbenasmenjadibanangkawalandancatuan.Padamasaitu tahapke-cukupandini neganaadalahpadaparas85% —88%.Sekinanyatahapmi beradapadaparas~ —6o%, kesannyatenhadaphargadanpasananbenastempatanadalahlebih senius lagi.

Satu kesanlagi danipadapengantungankepadaimportialah bebananimpont yangsemakinmeningkat.Nilai import,benasneganabergerakselari dengankuantiti benasyang di-import dan hangaimport benas.Nilai import terusmeningkatdani $134 juta dalam tahun 1970 kepadatentinggi $308juta

118

pada tahun 1978. Padatahun 1979 nilai impont beras ben-kunangkepada$i88 juta dan $I3ojuta, tetapi selepasitu me-ningkat semula kepada $344 juta dalam tahun 1982. Padatahun 1984 nilai impont berasbenadapada panas$276 juta,ataupun kina-kmna g% dan keselunuhannilai impont bahanmakanansebanyak$3.2 bilion.

Dengan penununantahap kecukupandin, nilai importberasdijangka akantenus bentambah.Pertambahanmi akanmembebankantukaran luan senta imbangan pembayanannegana.Dalam keadaanneganacubamemperbaikiimbanganpembayaranmelalui penjimatan perbelanjaandan penye-lamatan tukananasing, pertambahannilai import berasdanjugaimport lain-lain bahanmakananakanmenyulitkanusaha-usahamempenbaikiimbanganpembayanan.

Kesimpulannya,stnategipenetapantahap kecukupandinpadaparas~ — 6o%,menimbulkanbebananberatdan segijaminan keselamatanbahan makanan dan juga imbanganpembayanan.Alasan ekonomi bahawa negana adalah kospengeluanyang tinggi dan impont boleh dipenolehi denganhangayanglebih munahpenlu ditimbangdengankeadaanke-tidakjaminandan bebanantenhadapimbanganpembayaran.Pensoalanbebananimbanganpembayaranmungkinbolehdi-ketepikantetapi pensoalanketidakjaminansukan dinilai dantidak mempunyai persamaannyadalam bentuk mata wang.

Pada hakikatnya industni padi dan benasneganamasihmempunyaipotensi untuk menunjukkan prestasiyang lebihbaik. Adalah dianggarkanbahawatahap8~%— go%, dani-padakecukupandini masihboleh dipenolehiwalaupundenganmemnsatkanpenanamanpadi di kawasan-kawasanjelapangpadi. Apa yang penlu ialah usaha-usahayang bersungguh-sungguhuntuk meningkatkan kadan hasil, peningkatandidalam intensiti penanaman,di samping mengunangkanke-hilanganlepastuai yang dianggankansetinggi I5°/~ danipadakeluananbenasnegara.Selamndanipadaitu pensoalankecekap-

an ekonomiperlu dibeni perhatiandenganberusahamenunun-kan komponen-komponenkossepentikosbunuh,bajadansewa•tanah melalui teknologi-teknologi penjimatan kos tententu.Misalnya, teknologitabuntenusdan kejentenaantelah benjaya

119

mcngunangkankos hunuh. Pengunanganyang cekap bolehmengurangkankos pentadbirandan penyaluranbantuansub-sidi dan institusi. Penanikankeluar kawasan-kawasanmarginalakannieningkatkankecekapanekonomipadakeselunuhannyadalami,ldustni padi denganmengekalkanpenanamanpadi dikawasan-kawasanyang telah sedia mempunyai produktivitiyang tinggi dan infnastnuktunyang memuaskan.

Pensoalanjaminan keselamatanbahanmakananstrategikadalahtidak kurang pcntingnyasepertijaminankeselamatanpolitik dan ketentenaan.Dalammencapaimatlamatmi Iradeqif

perlubenlakudi antanakecekapandanjaminan.Adalah wajarkita metigekalkanjaminan kecukupandin yangtinggi, walau-pun dengankos yangnelatif lebih tinggi. Di sampingitu kitaperlu lenus berusahauntuk meningkatkanlangkah-langkahmemperbaiki kecekapan dan meningkatkan pendapatan

çetaiii dalam industni padi.

120

I 2 KE ARAH PENGURUSANTANAH YANG OPTIMUM*

“Ke arabPengurusanTanahYangOptimum” telahdijadikantemaSeminarPengurusanTanahanjuranKementerianTanahdan Kemajuan Wilayah pada tahun 1985. Tema tersebutmenepatipersoalan,isu dandilema yangkita hadapisekarang,iaitu persoalandayapengeluaranpertanianyangrendah,saiztanahyang tidak ekonomi di sebalik wujudnya tanah-tanah

terbiar sertatuntutanuntuk mengagihkantanabdengancarayang lebib seimbangkepada penduduk yang semakin ber-tambah.

Persoalan-persoalandi atasmenjadikanisu pemilikandanpengurusantanahsemakinrumit. Tanahsebagaisumberyangtidak boleb diperbaharuimempunyaipenawaranyangterhadberbandingdengan permintaanuntuknya. mi memerlukansumbertanahdiurus dan ditadbir dengancara yang palingcekap.

Telab banyak diperkatakan bahawafaktor utama ke-miskinan atau rendahnyapendapatanpetani-petaniadalahsaiz tanah yang tidak ekonomi. Sebahagianbesardaripadapetani memiliki tanah kurangdaripada r hektar, saiz yangterlalu kecil yang tidak membolehkanperbaharuanteknologiatau inovasi untuk mendatangkankesanyangpositif. Faktormi menyumbangkepadadayapengeluaranyangrendahyangberkaitandenganpendapatanyang rendah.Lantas disaran-

* DewanMasyarakat,Jun i 985.

121

kan dasarsertastrategipembesarantanahkepadasaiz yangoptimum. mi agak mudah dilakukan bagi rancanganpem-bukaan tanah ala FELDA serta pemulihan dan penyatuantanah ala FELCRA atau rancanganestet-mini ala RISDA,tetapi strategi mi mempunyai batas-batasnyaserta tidakmungkindilaksanakansecaramenyeluruhkepadasebahagianbesar pekebun kecil. mni menerangkankenapa sebahagianbesarpetanimasihterperangkapdi dalamkancahkemiskinanyangberterusan.

Saiztanahyangoptimum merujukkepadasaiztanahyangapabiladikerjakan secaracekap akanmenjamin pendapatantani yanglumayan.Konsepmi merupakansatuyangdinamis,iaitu berubah mengikut tingkat teknologi dan paras pen-dapatanyang dianggaplumayan. Oleh itu saiz tanah yangdianggapoptimum juga seharusnyaberubah-ubahmengikutperubahandalampembolehubah-pembolehubahyangkritikal.Saiz tanahyang dianggapoptimum ialah dalam lingkungan8—ioekar (3.24—4.ohektar)bagi rancangan tanah FELDAdan kira-kira 6—8ekar (2.43—3.24 hektar) bagi sawahpadi.

Dasarpembesaransaiz tanahkepadasaizyangoptimum

mempunyaihalangan-halangandan segifizikal, perundangan,sosiobudayadan keagamaan.Dan segi fizikal, negaramem-punyai sumber tanah sesuaiyang terbatasuntuk diagihkanmengikut saiz-saizyangoptimum kepadasemuapetani.Dan

segi perundangan,pemilik tanah adalahdilindungi undang-undang dan menyukarkansesuatutindakan diambil keranamembiarkan tanah tidak diusahakanselagi pemilik tanahmembayar cukai. Walaupun terdapat peruntukan untukmengambilmilik tanahyangterbiar, tetapi dalambanyakhaltindakanmi tidak dilakukan.Dan segi sosiobudaya,pemilikantanah dikaitkan dengansimbol statusatausatu pemeganganyang sentimental sehingga menyukarkan usaha-usahape-nyatuandanpemulihantanah-tanahtidak ekonomiatau ter-

biar. Dan segi keagamaan,hukum warisan menyumbangkepada prosespemecahandan pengecilan tanah yang ber-terusan.

Malaysiamempunyaikeluasan32.79jutahektar, Ii .3jutahektardaripadanyadianggaptanah yang sesuaiuntuk per-

122

tanian. Daripada baki kawasanhutan,hanya kira-kira 4.59juta hektar adalah sesuai untuk pembangunanpertanian.Tanah-tanahmi yangmempunyaikecerunankurangdaripadaI2% sebahagianbesarnya terdapat di negeri PahangdanSabah.Sebahagianbesardaripadatanahmi telahdiperuntuk-kan untuk pembangunanpertanian. Oleh itu tidak banyakpembukaantanah-tanahbaru bagi pembangunanpertanianboleh dilakukan. Pengembangandan pembangunanperludatangdan intensifikasi penggunaantanah yang adauntukpertanian.

Pertambahanpendudukakanmeningkatkantekananter-hadap tanah dan akan menurunkannisbah tanah petanimengikut masa. Unjuran yang dibuat oleh Unit PerancangEkonomi (UPE) berdasarkanpenduduk 70 juta pada tahun2100 dan3~.7%pekerjadalambidangpertanianmencatatkannisbah tanah petani menurun dan 3.34 hektar/petanipadatahun 1985, 3.12 hektar/petanipadatahun 1990 dan menurunterus ke-o.3 hektar/petanipada tahun 2100. Arah aliran mimencerminkantekananyangsemakinhebatkeatastanahyangmenyebabkanpetani terpaksa mengerjakantanah yang Se-makin kecil. Keadaanmi akanmenyulitkan lagi dasar pem-

bukaantanah atau pengagihantanah yang berasaskansaiztanahyang optimum.

Dalam keadaan in alternatif yang ada ialah untuk

menggunakantanah denganlebih intensif, misalnya denganmeningkatkanintensitipenanamandaripadasekalikepadaduakali setahunataulebih ataumenggunakantanahdengancara

yangIebihcekapmisalnyamelalui pengurusanyanglebih baikatauoptimum. Tetapi arah aliran yangtidak menyenangkanitu ialahwujudnyatanah-tanahterbiardi merata-ratatempatdi negara mi yang dianggarkan berjumlah i juta hektar,i8o 000 hektardaripadanyamerupakankawasanpadi.Selaindaripadafaktor-faktor fizikal, sosioekonomidan kekuranganburuh yangmenyebabkanfenomenami, ia juga mencermin-kan wujudnya segolonganpemilik tanahyangtidak berminat

untuk mengerjakantanah mereka. Kerugian yang dialamioleh negaraialah anggaranoutput yang boleh dikeluarkandan tanah-tanahtersebut.Walaupun terdaçat usaha-usaha

123

untuk memulihkan tanah-tanahterbiar secarakoperatif atauladangberkelompokdan sebagainya,tetapi usaha-usahamiadalah sangat terbatas. Pada hakikatnya sebahagianbesardaripadatanahtersebutmasih terbiar denganpemilik tanahmendapatperlindunganundang-undangselagi cukai tanahdibayar.

Perubahanstruktural melalui pengecilandalam bilangantenagaburuh dalam sektor pertanianmemberipeluangbagipembesaransaiz tanah melalui programpenyatuandan pe-mulihan sertapengagihansemula.Migrasi desa-bandarme-nyumbangkepadaprosesin Selaindaripadaitu petani-petaniyangtidak berminatuntuk mencarinafkahdalambidangper-tanianperludigalakkanuntuk mencarimatapencariandi luarsektor tersebut,denganmelepaskanpemilikan tanahmereka.Kerajaanboleh mengawasipembeliandanpengagihansemulatanah-tanahmi untukmenjaminpengagihanyangadil kepadapetani yangbetul-betulmemerlukantanahatauuntukmaksudpembesarantanah kepadasaiz yang optimum. Tetapi yangmenjadi masalahmungkin ialah keenggananpetani untukmelepaskanpemilikan tanahmerekawalaupunmerekatidaklagi mencarinafkahdi bidang pertanian.mi kita fahamada-lah berkait dengannilai sentimental terhadappemegangantanahdan juga untuk tujuan spekulasi.

Perubahanstruktural mi nantinya akan selari denganproses komersialisasisektor pertanian. Pengalamannegara-negara maju menunjukkanbahawasektor pertanian adalahbercorak komersial dengan peratusanyang kecil daripadatenagaburuh (kira-kira io%) bekerjasepenuhmasadalamsektor pertanian,mengerjakantanah-tanahyangluas denganmodal yang besarserta teknologi yang moden. Prinsip per-niagaantani sertapengurusanladangyangcekapmenjadiasaskepadafalsafahkomersialisasisektorpertanian.mni bermaknabahawakonsepdanpendekatanpertaniansaradin tidak akanmendapattempatlagi apabilapetani-petaniberlumba-lumbamengeluarkanhasil ke parasyangmenguntungkandan untukmendapatpulanganmodal yangtinggi dan pelaburanmodaldan teknologi. Selari dengan prosesmi ialah penyingkiranpetani-petanimarginal atau petani-petaniyangtidak cekap.

124

Sektorpertaniantidak semestinyamerupakansektoryangmemerangkapgolongan-golonganmiskin. Pengalamannegara-negara maju menunjukkan bahawa sektor pertanian bolehmenjadi sektoryang maju sertamenjadi sumberpembiayaansektor-sektorlain. Asaskemajuanmi terletakpadapengurus-an tanahdaninput-input lain denganlebih cekapyangmem-bolehkanteknologimodenmemainkanperananpenggenapansecaraberkesan.

Dalam masa negara menghadapimasalahkekurangantanah persoalanyang timbul ialah: adakahpemilikan tanahmerupakan prasyarat kepada pengurusantanah yang op-timum. Terdapatdua kumpulan pendapatmengenaihal mi.Pendapat-pendapatpertamamengatakanbahawapemilikantanah merupakanprasyaratkepadapengurusantanah yang

cekap.Alasankuat bagi hujah mi ialah bahawadenganpe-milikan sendiri, wujud insentif bagi membuatpelaburanter-hadaptanahsertamenguruskantanahdengancekap keranasegalapulanganakandinikmati sepenuhnyaoleh petani. Pen-dapatkeduamengatakanbahawapemilikan bukan merupa-kan prasyaratbagi pengurusantanahyangcekap.Alasanbagihujah mi ialah bahawa tanah-tanahyang dimiliki dan di-kerjakan sendiri biasanya memberikan daya pengeluaranyang lebih rendah berbandingdengantanah-tanahyang di-usahakanoleh penyewa.Sistempenyewaantanah mewujud-kan peluangbagi golongan yang tidak bertanahtetapi ingin

bertani untuk mengerjakan tanah. Walaupun bukti-buktimenunjukkanbahawadayapengeluaranbasil dan penyewa-

an mi adalahlebih tinggi tetapi sistemmi mewujudkandis-insentif basil dan bahagianpulangandan pendapatanyanglebih rendah.Peraturan-peraturanboleh diwujudkan untukmenjamin bahagianyang adil dan penyewaan,seperti AktaPenanamPadi 1967 tetapi perlaksanaanperaturanmi adalahamat lemah sekali dan menjadikannya tidak berkesan.Wujudnya tanah-tanahterbiar danjuga masalahpemecahantanahyang berterusanjuga menyumbangkepadarendahnyadaya pengeluaran. Faktor-faktor mi menyokong hujahbahawa pemilikan tanah tidak semestinya menjamin pe-ngurusanyangcekap.

125

Adalah perlu bagi kita membezakankonsep‘pemilikan’dan ‘pengurusan’ tanah. Lebih-lebih lagi apabila kerajaantidak dapat menjamin pemberianmilik-tanah kepadasemuaorang,hakpemilikan tanahperlu dipegangoleh kerajaan,atausyarikat-syarikat koperasi tertentu, sementara hak peng-urusanboleh diberikan kepadapetani. Prinsip mi telah di-gunakanoleh kerajaanuntuk memperkenalkan‘sistemsaham’dalamrancangan-rancanganpembukaantanahFELDA mulaii hb.Januari, 1985. Di bawahsistemsahampetanitidak diberihak pemilikan tanahtetapi diberi hak pengurusanselaindan-pada mendapatupah dan dividen daripadapengerjaandankeuntunganpengusahaantanahtersebut.

Sistemsahamdiperkenalkanuntuk mengatasikelemahan-kelemahansistem milik perseorangandan milik-kumpulanyangdiamalkanoleh FELDA sebelumin Keadaanlot ataublok yang berbezakesuburantanahdan topografinyabolehmengakibatkanperbezaanpendapatandandayapengeluaranantara penerokadalam rancangan yang sama. Perbezaankecekapandankeupayaanjuga menimbulkanperbezaandansegidayapengeluaran.MasalahgenerasikeduaFELDA yangsebahagianbesarnyatidak berminat untuk bekenja sebagaipenerokamenimbulkan masalah kekurangan tenaga kerjabagi peneroka-penerokayang tua atau uzur. Sistem milik-kumpulan cuba mengatasimasalahmi tetapi masalahlain

yang timbul ialah kesukaranuntuk mendapatkanmuafakatserta kerjasamayang penuh dan ahli-ahli blok atau kum-pulan.

Masalah-masalahdi atasmenyumbangkepadaperbezaandayapengeluarandanjurang pendapatandi antarapenerokadanjuga di antarasatu rancangandenganrancanganyanglain. Walaupunsecarapurata pendapatandan dayapenge-luaranpenerokadanrancanganFELDA adalahtinggi, tetapijika masalah-masalahmi berterusan,ia akanmenjejaskandayapengeluarandalamjangka panjang. Kerja-kerja pengurusanladangtidak dapatdilakukan dengancarayang berterusan.Pengurusanladangjuga terjejasdan mi boleh menjejaskankebolehanpenerokauntuk membayarsemulakos pembangun-an. Masalah-masalahmi cenderung untuk mewujudkan

126

fenomenaladang terhiar serta kampung-kampunghertukarmenjadi kampung tradisional.

Sistem saham cuba mengatasimasalah-masalahmi de-ngan tidak memberikanhakmilik kepadapenerokasamaadasecarapersendirianataukumpulan.Hakmilik ladangdipegangoleh perbadananperladangan.Penerokadibayar upah bagikerja-kerja ladangyangdilakukan sebelumladangmcncapaititik pulang modal. Selepasmi penerokamcmpcrolchi pen-dapatantambahan,bonusdan dividcn daripadakeuntunganyangdiperolehi.

Sebagaisuatu perkarayang haru, hanyak pertanyaanserta masalahyang dapat dibayangkan.Pada asasnyape-milikan tanahadalahherkaitdengansimhol statussertauntukjaminanpemeganganBerlainandengansijil saham,ia mudahdiurusniagakanserta dipindah milik untuk tujuan mencarikeuntungan.Adalahdikhuatiri hahawajikatidak diwujudkan

peraturan-peraturanyang ketat, sijil mi mudah herpindahmilik serta mewujudkan proses pengumpulan milik-sahamoleh pemodalyang tidak herminatuntuk mcngerjakantanah,manakalapeneroka-penerokakehilanganmilik-saham.Jika miberlaku, kita akanmewujudkankembali golongantuan tanah(tuan saham)tanpahadir (absenteeland lords) sertagolonganpetanitanpatanah(saham)yangkita cubahapuskan.mi akanmenggagalkantujuan program pembangunantanah, iaituuntuk memberitanahkepadapetani yang tidak bertanah.

Masalah-masalahmi jika dapatdiatasi akanmemboleh-kan sistem saham menjamin pengurusandan penggunaantanahyangoptimum.Motif untuk mendapatkankeuntungan,bonusdan dividen yang lebih tinggi sertapendapatanupahyanglebih besarakanmendorongpenerokauntuk bekerjakuat

bagi mendapatkandayapengeluaranyang tinggi. Kawalandanpemindahanteknologiakanlebihmudahuntukdilakukan.Perbezaandayapengeluarandi antarapenerokadankawasanrancangandapatdiperkecilkan. Sebarangperbezaanadalahdisebabkanoleh perbezaankesuburandan fizikal tanah danbukandaripadaperbezaandayakerja peneroka.

Satuaspekpengurusantanahyangtidak menyenangkanialah wujudnya tanah-tanahterbiar dengan meluasnyadi

127

merata-ratabahagian negara. Usaha-usahapemulihan olehberbagai-bagai agensi termasuk FELCRA, RISDA, LPP,KADA, koperasi dan sebagainyasedang gmat dijalankan.Namun,masihterdapatbanyakskopbagiprogrampemulihan.Berkaitan dengan mi pernah dicadangkandahulu tentangpenubuhan“Briged Peladang”atau“KerahanTenagaDalamPertanian” untuk serentakmengatasimasalahtanah terbiar

dan kekurangan buruh. Briged Peladangmi dicadangkanterdiri daripadabelia-beliayangmenganggurdi desa-desadanjuga di bandar yang bersenjatakanparang, tajak, cangkul,jentera pembajak, dan sebagainyayang diperlukan untukmenjadi tenagakerja yang memulihkantanah-tanahterbiar.

Belia-beliami diberi pendapatandan elaun tetap sertapam-pasanyangberpatutan.

Kesimpulannya,dengansenariobahawasumber-sumbertanahyangsemakin terhadsertapermintaanuntuknya yangterusmeningkat,akantimbul keadaandi manakerajaantidakdapatlagi melayanpermintaanuntuk memberitanahkepadasemuapetani.Sistemsahamcubamemisahkanhak pemilikandenganhak pengurusantanah, di sampingmenjamin peng-urusandan pengerjaantanaga dengan lebih cekap. Selaindaripada itu perlu peraturan bagi mencegahpindah-milikserta urusniaga saham, dikhuatiri petani akan kehilanganmilik-saham kepadapemodal-pemodalyang cuma berminatuntuk mencarmkeuntungan.Di sampingitu, pemulihantanah-tanahterbiar memerlukanusahadan tenagayanglebih gigih.Briged Peladangyang dicadangkanmungkin perlu dihidup-kan semula. Selain daripada itu peraturan dan undang-undangperlu diperketatkanbagi ‘mendenda’golongan yangmembiarkan tanah mereka dalam keadaanterbiar. Dalamkeadaansumber-sumbersemakin terhad, negaraperlu mem-pertingkatkanlagi dayapengeluarandanpendapatanmelaluiintensifikasidanpengurusansumber-sumbernyadenganlebihoptimum.

128

I 3 PELAN INDUKPERINDUSTRIAN:STRATEGI DANINSENTIF UNTUKPERTUMBUHAN

Pelan Induk Perindustrian (PIP) yang baru diumumkanmenggariskanrangkabidangdanpanduansertamenyarankanbeberapainsentif baru bagi pengembangansektor industri.Pelanmi menekankansektorindustri sebagai“enjin pertum-buhan”yangdiharapkanmenjadi teraskepadapertumbuhanekonominegara,membasmikemiskinandanmenyusunsemulamasyarakat.

PIP mengandungi kajian yang menyeluruh terhadap

dasar-dasarperindustnianmasalampausehinggatahun 1995

serta menyediakanarah dan perspektifbagi pengembanganperindustrianjangkapendek,sederhanadanjangka panjang.

Pelanmi dirangka ataskesedaranbahawanegaratidakdapat lagi bergantungkepadasektor pertanian yang secara

tradisi merupakan tunggak kepada ekonomi negara untukpendapataneksport, pendapatannegaradan pertumbuhanekonomi. Masalah-masalah produktiviti yang rendah,pengecilansaizdansumbangansektorpertaniandan ketidak-

stabilan harga barangan pertanian merupakan masalah-

*Dewan Ma~yarakat,April i g86.

129

masalahyang menyebabkanlembapnyapertumbuhansektormi dan mempunyaipotensiyangkuranguntuk terusmenjadi

“enjin pertumbuhan”ekonomi. Selain daripada itu masalahpendapatandan pulangan yang rendah kepadasektor per-tanian berkait dengankadar kemiskinan yang tinggi dalamsektor mi dan penghijrahankeluar sebahagianbesar pen-duduk ke sektorkandardan industri untuk mencari peluangpekerjaanyanglebih menguntungkan.

Kajian PIP mendapatibahawa:Strategimasalampauyangmenekankanindustri eksport

baranganutamadenganpertumbuhanyang sederhanadansegi sektorpembuatantidak akanmemberikesanyangmeng-galakkandan segi KNK danjuga imbanganpembayaran.

Untuk barangan-baranganutamaseperti getah, kelapasawit danlain-lain baranganutama,PIP menyarankansupayapenekananyangkuat diberikan terhadappengembanganha-rangan(product development)dan memperluaskanpasaran-pasaranbaru bagi barangantersebut.

Strategi yangmenekankanindustri eksportasas— sumberperludigalakkanuntukmendatangkankesanyanglebih meng-galakkandan segi imbanganpembayaran.

Adalah diramalkan bahawa dalam jangka masa PIP(1986—1995)prospekbagi pentumbuhanekonomi menggalak-kan,denganKDNK dijangkamengalamipertumbuhan6.4%.Untuk mengekalkankadarpentumbuhanmi, pelaburantotalperlu berkembangdengankadar 5.7% setahundalamjangkamasaPIP. Ramalan-ramalanjuga menunjukkansektorpem-buatanakanmengalamipertumbuhansebenar8.8% setahun.

Kajian PIP mendapati bahawawalaupun dasar-dasarperindustrianmasalampautelahberjayameletakkanasasbaginegarauntuk menjadinegaraperindustrianyangteguh,tetapimasihterdapat masalah-masalahstruktur yang menghalangkejayaanyanglebih pesat.Masalah-masalahitu ialah:~. Malaysiaagaklewatdan segipengembanganbarangandanperkhidmatanpembuatanuntuk eksport. mi berpuncadan-pada pengkhususanyang begitu ketat terhadapeksport ha-rangan utama dalam bentuk asalnyayang tidak banyakmelalui pemerosesan.

130

2. Pengembangansektorindustni yang pesatdi antaratahun1970—1981 telah menimbulkan ketidakseimbangandan biasdan segi struktur industri. Sektor industni adalahbias kepadabeberapaindustri intensifburuhdanindustniasassumber.Dansegi firma strukturmi bias kepadafirma-firma besar.Dan segi

pendagangansektor mi bias kepadabaranganelektronik dantekstail dandan segi pertalianantar-industri,sektormi mem-punyai pertalianyanglemah.3. Beberapaindustri pentingmempunyaipergantunganyangkuat kepada pelaburan asing dan segi modal, teknologi,pemasaran,pengunusan,bekalan dan peralatan.Hal mi me-

lembapkanpembangunanasasindustni tempatan.4. Terdapat kelemahandan segi struktur eksport.Eksportindustri menyumbangkanbahagianyang kecil (kurang dan-pada20%) danipadapertumbuhanoutput sektorpembuatan.Kira-kira 6o% eksport sektor pembuatanterdini danipadabarang-barang elektronik dan tekstail manakala eksportbanangasassumbersepentibahanmakananhasil-hasil kayu,petroleum, getah dan logam bukan metalik hanya me-rupakan kira-kira 20% daripada struktur eksport barangpembuatan.

PIPjuga mengenalpastibeberapafaktoryangmempenga-ruhi pembangunansektor pembuatan.Faktor-faktor tersebut

ialah:i. Parasteknologi yang rendahdan kekurangankeupayaantempatanuntuk menguasaiparasteknologiyang lebih tinggi.Industni-industri modendi Malaysiayangmemerlukanparasteknologi yang tinggi dimiliki oleh pengusahaluar negeriatau diusahakansecarausahasama.Hal mi menyebabkanmudahnyakomponenteknologiyangtinggi dibawamasukolehrakankongsidan luar. Kemudahanmi menyebabkantidak adakesungguhanuntukmempelajariteknologiasingsertatiadanyadasar-dasaryang menyeluruh dan jelas untuk membangunteknologi industri tempatan.Ini terbukti dengankurangnyaaktiviti penyelidikandan pembangunanbenkait dengantek-nologi industri. Peruntukanuntuk aktiviti penyelidikandanpembangunanhanyamerupakan0.5% dan KNK berbandingdengan2—3% di negana-negaraindustni yangmaju.

131

2. Terdapatkekuranganjunutenadantenagamanusiateknikyangtinggi. Kekuranganmi menjadisumberkerunsinganbagiperlaksanaanPIP. mi juga menerangkankurangnyakeupaya-an untuk menyerap dan menyesuaikanteknologi kepadakeadaantempatan.Teknologi yangdapatdipindahkanselamami sebahagianbesarnyatendini danipadateknologipengeluar-an sepentipemasangan.Teknologi pengeluaransahajatidakmemadaiuntukmemperbaikidan menyesuaikanbarangyangdihasilkan.3. Tiada kecukupannyasistem intensif yang ada sekanang.Walaupun dasar penindustnian bentenaskan“pertumbuhanindustniuntuk eksport” tetapi sistemintensif yangadamem-punyaibias terhadapekspontdanmi menyebabkanpola pem-bangunanpenindustrianlebih bercorakpenggantianimportuntuk memenuhipasarantempatandan bukan beronientasi-kan untuk eksport.4. Kunangnyaaktiviti organisasiindustni dan pihak swastauntuk bekenjasamadenganpihak kerajaanuntuk merangkadan memberi input kepadapemikinandasar-dasarperindus-tnian.~. Pelbagaiobjektif-objektif ekonomi,sosial dan politik yangcuba dicapai melalui pembangunanpenindustrian, sepentipembangunanWilayah, penyentaanBumiputera,penyusunansemulaekuiti, pertumbuhandan sebagainyakadang-kadangsalingbenhalangandi atara~atu denganlain danmengurang-kan pilihan-pilihan dasaryangadabagiperlaksanaanstrategipenindustrian.

Menyedanimasalahdan kelemahan-kelemahanstrategibagi pentumbuhansektor industni yang lebih pesatdi masahadapan,PIP menyanankanMalaysia menekankanpenge-luananindustnipembuatansecarabesar-besaranuntukekspont.mni merupakanlangkahyangwajar berikut dan stnategipeng-gantian import masa lampau. Oleh itu strategi benikutnyapenlu bencorak stnategi perindustrian yang beronientasikanuntuk eksportatat~memandangkeluar.

Di antara f’aedah-faedahyang boleh diperolehi melaluistrategimi ialah:

(i) Menggalakkanekonomibidangandanmenyumbang

132

kepadaprosespenggantianimport yang cekap danmenjamin pembuatandengan kos rendah melalui

pengkhususanantanabangsadan pengagihanprosespengeluaran.

(ii) Mengatasi masalah-masalah produktiviti yangrendah senta ketidakcekapan onganisasi industri-industri kecil.

Untuk menggalakkanpertumbuhanindustri pembuatanuntuk eksportperlulahdiseimbangkansisteminsentifyangadauntuk penggantian import dan mengalihkan insentif yangmendiskriminasieksport.Sisteminsentifini termasukmemberifaedah-faedahperdaganganhebashagi pengeksport,dan pe-ngecualian tarif bagi input-input yang diimport. Pengeluar-pengeluarinput tempatanuntuk baranganindustri eksportjuga perlu diberi kemudahandan faedahyang sama.

Selain daripadamelanjutkanfaedah-faedahperlindung-an tarifuntuk industri muda,penlindungantarifuntuk sektorpembuatandicadangkansupayaberadapadaparasminimumuntuk menggalakkan pertumbuhan industri pembuatanuntuk eksport. Industri-iridustri pembuatan untuk eksportperlu mendapatkemudahan-kemudahandan insentif eksportyang ada.

Kajian PIP menyarankanbahawa perlindungan tarifuntuk industri muda perlu dikurangkan mengikut masa.mndustri-mndustnmmudayangmendapatperlindunganmi perludigalakkanuntuk memasukipasaraneksportpadaawal tahapperlindunganuntuk menjamin kecekapandan pembelajaranteknologi sertapentandinganyanglehih gmat.

Salahsatu danipadabidang industri yang cubadiceburioleh neganaialah industniberat.Penceburandalambidangmimemenlukanmodal dan teknologi pada paras yang lebihtinggi, terutamadan segitenagamanusiadanteknik yang ter-latih. Oleh kenananeganamasihkekurangantenagamanusiadan teknik yangdiperlukan,kajian ~ menyarankanbahawapendekatankepadaindustri beratperlu terhaddan tertumpukepada industni-industri yang terpilih. Dalam hal mi mat-lamat penting ialah untuk meletakkanasasyang kuat bagi

133

membolehkannegaramenjadi negaraindustni yang teguhpadamasaakan datang. Untuk mencapalcita-cita mi dayausahayanglebih gigih bagi perubahanteknologipenludatangdan pengusaha-pengusahatempatan dan bukannya danpengusahaatauperbadananmulti-nasionaldi luarnegeni.Halmi akan menjamin perlaksanaandasar-dasarpenindustniandenganlebih konsistendanjitu.

Tetapimi hanyaboleh herlakuapabilanegaratelahmen-capaipanaskeupayaanteknik yangtinggi. Sebelumitu usaha-usahapenyelidikandan pembangunanperlu dipergiat untukmempelajani,menyerapdanmenyesuaikanteknologiyangdi-penlukan.

PIP mengenalpasti 12 sektor kecil industni yang perlumendapatkeutamaanbagi melaksanakanstrategidan dasarperindustnianakandatang.Sektor-sektorkecil itu ialah:

Industri ICeluaran Gelah: mndustrmyang perlu dibangunkanuntuk eksport ialah tayar, keluaran-keluanandan getahdangetah cain.

Sebelummi tendapatkurangnyadononganeksportbagiindustri tayan disebabkanoleh dasar perlindungan, sisteminsentif antieksport,pnoduktiviti yang nendahserta kos yangtinggi bagi input-input penting.

mndustni keluanan getah boleh menjadi industni yangpentingdalampembangunanindustriasassumber,baik untuk

permintaandalam negeni dan juga penmintaaneksport. In-dustni tayarperlu mendapatkeutamaandengancubamenem-busi halangan-halangankemasukanke pasaran dunia, pe-nguasaanteknologi danmemperluasindustni sampingandan

keluarangetah.Industri Keluaran Kelapa Sawit: Masalahsemasaindustni

mi ialah masalahkelebihan keupayaandan stnuktur dutieksportyang mempengaruhiharga benbagaikeluarankelapasawit. Stnategiyang disanankantermasukmeluaskanindustnisampinganberasaskankelapa sawit, dan industni memprosesisinungsertaoleochemical.Duti ekspontdansisteminsentifperludilihat semula untuk menggalakkanindustni-industni sam-pingan. Selain danipadaitu dana bagi memajukan eksportkeluarankelapasawit juga perlu diwujudkan.

134

Industri Memproses Malcanan: Masalah-masalahsemasaindustrimi termasukkos input yangtinggi, kadanpertanding-an yangtinggi untuk pasaranekspontdan paraspenyelidikandan pembangunanyang rendah.Adalah disanankansupayaindustnimemprosesmakanandimajukandenganlebih banyakmenggunakansumber-sumbentempatan seperti hasil koko,makanantennakan,buahandansayuran.Selaindanipadaituaktiviti penyelidikan dan pembangunandalam bidang mipenlu dipergiatkanlagi.

Industri AsasKaju: Masalah-masalahsemasaindustni miialah pertumbuhanoutput dan eksport sebenaryang malardisebabkanoleh kekunanganbekalan balak. Selain danipadaitu industnimi berselenakdi meratanegara.Adalahdisanankansupayaindustniasaskayu dijadikan industniasassumberyangutama denganmengembangkanindustni-industri hasil kayudan aktiviti-aktiviti sampingansepenti industni alat perabotdan mengilangpapan.

Industri Kimia: mndustni mi masih muda tetapi mempu-nyai potensiuntuk dimajukan bagi memenuhipasarantern-patan,terutamadalarnbidangpetnokimia berasaskangasash.

Industri Logam (bukan besi): Industri mi agak kecil ben-bandingdenganindustnibesi keluli. Industniberkenaansepertialuminium dan tembagahanya mampu dirnajukan untukmatlamatpenggantianimport. Walau bagaimanapunindustribijih timah perlu dimajukan untuk kepenluan eksport, ten-utamadenganmerendahkanharga lantai bijih timah untukmeluaskanpasanan.Bagi lain-lain industni, melainkan ten-dapat faedahberbandingyang besar,strategi untuk eksporttidak digalakkan.

Industri Hasil Galian (bukanlogam): Industnimi terutama-nya tendini danipadaindustni simen, kaca dan seramik. Mas-

alah semasaindustni mi ialah kos input dan sumbertenagayang tinggi. Strategi utama ialah meluaskaninsentif bagimenggalakkanrekabentuk dan perkembanganindustni mi,untuk menggunakansumber-sumbengalian (bukan logam)yangada.Aktiviti penyelidikandanpembangunanjuga penludirnajukan.

135

Industri Elektronik dan Elektrik: Masalah-masalahsemasaindustnimi ialah terlalu bergantungkepadapengehuanankom-

ponenelektnonik danelektnik. mi disebabkanoleh keupayaanteknologiyangrendahsertakurangnyadayausahadanpeng-usahaantempatan.Industni mi sebahagianbesarnyadikuasaioleh pengusahaluar negeri. Pengusahatempatanmenguasaibahagiankecil danipadaindustni mi dan kurangdayausahasertakekuranganpelaburandandenganitu tidak dapatben-tanding di pasananantarabangsa.

Strategijangka panjangialah untuk mernajukanindustnielektnonik dan elektnik tempatan benasaskanpengusahaantempatan terutamanyadengan menekankanpembangunanelektnonik untuk penggunaandan industni. Strategi yangdisarankan termasuk menguatkanasas bagi pembangunanindustnielektrik denganlebih efektif.

Lain-lain industni yang penlu dirnajukan ialah industrikejenteraan,industri besi keluli, industri peralatanpengangkutanjalandan industri teks/ail.

Industri-industni kejentenaan,besi keluli dan peralatanpengangkutanjalan termasukdalam strategi industri berat.Walaupunterdapatpotensidalam bidangmi tetapi PIP me-nyanankan negara memilih industni-industri tertentu yangbenpotensikeranabesarnyapelaburan,sumber-sumbersertateknologiyangdiperlukan.Misalnya, industri keretaMalaysia

telah dimulakan dan kita masih menunggupernilaian ter-hadapnyadalamsuasanaekonomidunia yangmasih meleset.Walaupunsarnbutan dalarnnegeni kelihatan menggalakkan,tetapi negarapenlu mempenhuaspasaranekspont untuk ke-jayaannyadi masadepan.

Beberapa Isu dan Persoalan

Bebenapaisu dan persoalanmenjadi tandatanya dalarnper-laksanaanPIPuntukmencapaipertumbuhanyanglebih pesat.

Kajian ~ dibuat dalam suasanaantarabangsayangpenuhketidakpastian,sentiasaberubahdan dalam keadaankemelesetan.Negana-negaraindustni baru seperti Singapurajuga menghadapimasalahdalam keadaanekonomi antara-bangsayang tidak stabil dan dasar-dasarperlindunganyang

136

lebih ketat dan negana-negaraindustni maju. Dalam hal mistrategi pertumbuhanindustni yang benonientasikanekspontmungkin menghadapimasalahdan segi kunangnyaperminta-an, melainkanekonomi dunia mula pulih dan kemelesetan.Oleh keranajangka masa ~ mengarnbil masa 10 tahun(1986—95) dijangkakan bahawa strategi-strategidalam PIPmungkin menghadapimasalahuntuk take-offdalam keadaankemelesetanekonomi,danmi mungkin rnenjejaskanharapan,namalanserta matlamat PIP padapenghujung tempohnya,samasepentimasalahyangdihadapidalam pencapaianmat-larnat DEB padaakhin tempohnya.

Oleh itu berbahayarneletakkanmatlamatpertumbuhanyang tinggi bagi pencapaianprogram-program PIP. Peng-alamanyanglepasrnenunjukkanbahawakita perlu mengkajisernuladata-datadan matlamatpentumbuhandan program-programpembangunanyanglepas.Walaupunmi menupakanamalanyang biasadan tidak bencanggah,tetapi kita penlumenancang untuk menggambankan senealistik mungkinmatlamat-matlamatyang cubadicapai.

Pensoalanyangpenting benhubungdenganperlaksanaanstrategi-strategiPIP ialah pembiayaan.Dan manakah ke-najaan akan memperuntukkanwang dan pelaburan untukpenlaksanaanprogram-program PIP. Berapakahkomponenbiaya dalam negeri dan luar negeri. Jika pembiayaannyasebahagianbesannyaterpaksadipinjam dan luan negeri, miakanmembebankanlagi hutangluar yangsekarangmi sudahmencapaiangkayangtinggi, iaitu sekitan$50 bilion. Jikaperludibiayai dan sumberdalam negeni mi mungkin denganme-ngurangkan peruntukanuntuk pembangunansekton-sektorlain seperti pertanian,ataupundenganmenaikkanberbagaicukai kepadapenggunadangolonganpenniagaan.Pembiaya-an untuk PIP sudah pasti menimbulkan benbagaiimplikasidan segi pembiayaandan kesan-kesannyakepadaberbagaigolonganmasyarakat.

Persoalan yang berkaitan ialah kesannya tenhadapprogram-programmernbasmikemiskinan dan menyusunSe-mula rnasyanakat.Tehahdiakui bahawasektorpenindustniandiharapkan untuk menjadi tenasper~tumbuhandan meng-

137

ambih alih penananyang selamami dimainkan oleh sektorpentaniandaham menjanakanpendapatandan gunatenagakepadasebihanganbesanpenduduk.

Jelaslahbahawagolonganyang akanmendapatfaedahbesardan PIP ialah golonganpengusahayang betadayangmempunyai modal dan keupayaanuntuk mencebunibidangpenindustnian. Golongan penduduk biasa akan mendapatfaedahdani “kesan limpahan” yang wujud, seperti melaluigunatenagadanaktiviti sampinganyangdiwujudkan.Kesan-kesan limpahan dan “penitisan ke bawah” dijangka me-nyumbang kepada perbaikan status kemiskinan dan pen-dapatan penduduk.Jika kesan-kesanmi tidak besan sentaproses“penitisan” tidak sampai “ke bawah” maka di akhirjangkamasaPIP pensoalankemiskinandanagihanpendapat-an akan masihmenjadi isu-isu pembangunanyangperlu di-hadapi.

138

14 RML: MERANCANGDALAM KEMELESETAN *

RancanganMalaysia Kelima (RML) 1986—1990mempunyaikepentingantensendini,oleh keranaia menupakannancangan

terakhindalamRangkaRancanganPerspektifjangkapanjang.Atas alasanmi RML akan menenimatumpuan yang lebihuntuk rnenentukansamaada tercapaiatau tidak matlamat-matlamatpenancanganjangkapanjangsepertipentumbuhan,

agihan, pernbasmiankemiskinan dan penyusunansemulamasyanakatdalam konteksDEB yangtelahmuladihaksanakansejak 1970. Oleh itu harapanyang diletakkankepadaRMLuntuk mencapai matlarnat-matlamat DEB dan matlamatpembangunansosioekonomi adalah tinggi memandangkan

pencapaianmatlarnat-matlamattensebut masih belum ten-capai.

Dalam pada harapan tinggi yang diletakkan kepadaRML, halangan-halanganbagi kelicinan perlaksanaannyakehihatan besan. Masalah ketidakpastiandan kemelesetanekonomi dunia belum nampak tanda-tanda pemulihan,walaupunnamalan-namahanmenyatakanbahawapemulihanakanbenlakupadapenghujungdekadmi. Penmintaanantana-bangsayanglemah sentahargabananganutamayangnendahakanmempengaruhipendapataneksportnegara.Selaindan-padaitu pertandingandi pasarandunia, dasanperlindungannegara-negaramaju dan masahahbayarankhidmat hutang

*Dewan Masyarakal, Mci ig86.

139

neganaakan melembapkaulagi pnospekpertumbuhanbagiekspont.Masalah-masalahmi akanmeletakkankekanganke-padasumber-sumbenkewangandalam negeni untuk melak-sanakanpnojek-projekyang dirancangdalam tempoh RMLdan rnungkin akanmenjejaskanpencapaiannya.

Masalah-masalahmi menupakansatuhakikat yangpenlukita hadapidanambilkira dalammenancangdanmenentukanmatlamat-rnathamat.Matlamat-matlarnatmungkin perlu di-selaraskandenganikhim ekonomi sebenan.Negarapenlu me-nenimahakikatbahawaia tidak benupayalagi mencapaikadarpentumbuhanyangtinggi sepentidalamtahun-tahun1960-an

dan 197o-anketika harga kebanyakanbananganutamaben-adapadapanasyangtinggi.

Sehanasdengankeadaanmi RML menggariskanbeberapadasar,stnategidan programutamayangbertujuanuntuk;

(i) mengatasikekangandan masalahketidakpastiandankemelesetanekonomi dunia.

(ii) mengekalkanpertumbuhansederhanayangstabil.(iii) rnembataskanpenanansektonawam.(iv) mengatasimasalahpenganggunanyang kian me-

ningk~i.(v) menggalakkanlagi penglibatansekton swasta.(vi) mengongsifaedah-faedahpembangunan.

(vii) mengubahsikap dan meningkatkankepercayaankepadaekonornisendiri dan,

(viii) mengurangkanancamanterhadappenpaduan,ke-selamatandan kestabilan.

Padadekad 1970-an, ekonomi neganamencatatkanper-tumbuhanyangrnenggalakkanwalaupunekonomidunia ten-jejas melalui kenaikanharga minyak dan tenagamulai 1973.

Dahamdekad iç~o-anKDNK mengalamipertumbuhanpuratasebanyak7.6 penatus,manakalapendapatanper kapita me-ningkatdan $‘iog padatahun 1970 kepada$3719 padatahun1980. Padaketikaitu, walaupunhargabananganutamasepertigetahdanbijih timah muhamenunjukkantrendyangmenunun,tetapi ekonominegaradapatmengekalkanpentumbuhandanmengurangkankesankejatuhanharga baranganmelalui ke-

140

pelbagaian ekonomi, iaitu mengalih penekanan kepadatanamankelapa sawit dankoko. Perubahanstnukturekonomiyang menekankanpembangunansektorpembuatandanper-kihanganjuga telahdapatmengunangkankesanpergantungan

kepadabaranganutamamalahansektormi telahmengambilalih peranansektor pertaniansebagai“enjin pertumbuhan”bagi ekonomi negara.Selain danipadaitu penemuansumberminyak dan pentumbuhanindustni petroleumtelah menjadisumber pendapatannegara yang penting dan dapat me-nampungkejatuhanpendapataneksportbananganpertanian.Akhirnya di sekitar1970-anekonominegaratelahdapatmeng-harungi taufan kemelesetanekonomi, walaupuntelah mulamenunjukkan kesan-kesandislokasi dan kekangan kepadasumben-sumbenkewangannegara.

Tetapi apabila kemelesetandan ketidakpastianekonomidunia benterusan,mulai awal 1980-an neganamula mehak-sanakanlangkah-langkahpenjimatandan kawalan belanja-wan. Padatahun1985,ketikaRML sedangdinangka,pemulihankernelesetanekonomiyangdirarnalkanakanberlakutennyatatidak berlaku. Permintaandunia untuk baranganutamadanjuga bananganpembuatanterus lemah. Dasan-dasarpenlin-dungan negara-negaramaju mempensuhitlagi usaha-usahauntuk memasukipasaranbanangandan memperluaspasaranbarangan. Kejatuhan hanga bananganberlaku secaname-nyelunuh, termasuk barangan yang selama mi menyokongpendapatannegaradanipadaterus menosot.Misalnya hargaminyak kelapasawitmenununsebanyak6i peratusdan $1496setanpadaApril 1985 ke $581 setanpadabulan Febnuaniig86.Harga minyak mentah menunun 45 peratus dan AS$29.8setongpadabulanJanuani1985 ke ASS16.5 setongpadabulanMac 1986. Hangaminyakmentahmenghadapibahayauntukturun lebih nendahdan AS$io setong,hangatenendahyangpernah dicapai dalam sejanah hanga minyak. Hanga bijihtimahdangetahash masing-masingmenunun33 peratusdan7penatusdi antara pentengahanMac 1985 hingga awal ig86.Sebagaisebuahnegarayang sangatbergantungkepadapen-daganganluar, kejatuhanhangabaranganmenjejaskanpen-

dapatandan pertumbuhanekonominegara.

141

Jehaslahbahawapergantungankepadabebenapabanang-an utamaakantenusmenjejaskanekonominegaradanseterus-nya penlaksanaanprogram-programRML. Walaupundasarpehbagaianekonomi telah dilaksanakansejak 1960-an, tetapiprogrammi belum menemukanasasataudasaryangluas bagibarangan utama. Negara masih tenikat kepada beberapabaranganutamayangrata-ratamengalamiturun-naikhanga.Langkah-langkahuntuk memperbaikikeupayaanpengurus-an, mengurangkankos, penyehidikandan pembangunan,me-luaskanpasaranserta meninggikandayapengeluarandahamrangka dasar pelbagaian ekonomi ternyata mempunyai

batasan-batasantententu. Ini terutamanyadisebabkanolehsumben-sumberyangterhad,pasananbaranganyangterbatassertadarjahpentandinganyangtinggi dan petanding-petanding.

Dihadapkandenganmasalah-masalahdi atas,teraspem-

bangunanRML ialah untuk mencapaipertumbuhanseder-hanayangstabil. Matlamatmi dijangka dapatdicapai tanpatenpaksamehakukanpinjaman seperti pada masa lampau.Untuk mi usaha-usahapenlu ditingkatkan untuk meningkat-kan tabungandahamnegeni, menggenakkansumben-sumbendalam negeni, menanik pelabunanasing dan menggunakansumben-sumberdengancarayangpalingcekapdanproduktif.

Sektor penindustnian dihanapkan menjadi penggerakuntuk mencapaimatlamatpertumbuhandan kestabilan.PelanInduk Penindustnianyangbanudihancarkantelahdiserapkanke dalam RML untuk mengganiskanstrategi, programdangalakan bagi pentumbuhanpenindustnian sehingga tahun1995. Sebagaisektoryangakanmengambilahih peranansektonpertaniansebagaitunggakekonomi dan sebagai“enjin per-tumbuhan” sektor penindustnianperlu menganahkanstnategilebih kepadamemenuhikepenluaneksport danipadastrategipenggantianimport. Strategimasalampauyangmenekankanekspontbananganutamadenganpentumbuhanyang sederhanadan segi eksport baranganpembuatantidak membeni sum-bangan yang cukup tinggi kepada KNK dan imbanganpembayanan.

Walaupundasan-dasarpenindustrianmasalampau telahberjaya meletakkanasasyang teguh bagi pertumbuhanpen-

142

industnian, masih terdapat masalah-masalahstruktur yangmembendungkejayaannyadenganlebih pesatlagi. Disebab-kan olehpengkhususanyangagakketatkepadaekspontbananganutamadalam bentuk asalnya, negarakehilangannilai yangbesan berbandingjika banangantersebut dieksport dalambentukyangtelah mengalamipemenosesanyanglebih lanjut.Malaysia juga agak lewat dan segi membangunkansektorindustri banangandan penkhidmatanpembuatanuntuk eks-pont.

Untuk merangsangkanpertumbuhan sektor industni,RML akanmenekankanstnategi yang menekankanindustri

ekspont asas sumben supayadapat memaksimumkanpeng-agihan sumberdan faedah berbandingyang dipunyai olehnegara dalam pengeksportanbanangantententu. Ekonomipenempatanjuga ditekankan selain danipada meneruskangalakandan insentif bagi penyertaanpelabun tempatandanasingdenganlebih giat lagi.

Masalahyang mungkin dihadapi ialah bahawastrategipertumbuhanindustni yang berorientasikanekspont mungkinmenghadapimasahahdan segi kurangnyapenmintaaneksportdalam keadaankemelesetandan ketidakpastianekonomidunia.Masalahmi dialami oleh negara-negaraindustni baru sepentiSingapura yang menghadapikemelesetandisebabkanolehkeadaanekonomiantarabangsayangtidak stabil sentadasan-

dasar penhindunganyang lebih ketat dan negara-neganain-dustni maju. Keadaanmi mungkin mehambatkanprosestake-offsentamenjejaskanpencapaianmatlamat-matlamatdasanpen-industrian.

Dalam keadaansumbenkewanganyang tenbatassertabebanhutangnegarayangsediatinggi, perlaksanaansebaha-gian program-programRML penlu dipikul oleh sektorswasta.Sektorawamtidak akanlagi menjadi penggenakutamakepadapertumbuhan ekonomi. Mahahan dengan batasan-batasansumbermakaperanandansaizsektorawamperlu dipenkecil-kan. Usaha-usahauntuk meningkatkankecekapan,keben-tanggungjawabandan daya pengeluaransektor awam danperbadananawamperlu digiatkan.

143

Selanasdengan in peruntukanuntuk RML telah di-kurangkan sebanyak 7.5 penatus, iaitu kepada $74 bihionberbanding dengan $8o bihion bagi RME. Melalui dasar

pengswastaan,sebahagianbesar danipada projek-pnojek dibawah RML akandisenahkankepadasektorswasta.

Terlalu mengharapkansektor swastauntuk melaksana-kan sebahagianbesandanipadaprojek-projekdi bawah RMLmungkin meletakkanhanapanyangbegitu besan.Ada bahaya-nya meletakkan harapan yang begitu besan kepada sektorswastauntuk pencapaianmatlamat-matlamatpertumbuhanRML. Pengalaman masa lampau menunjukkan bahawawalaupunterdapatbenbagai-bagaigalakandaninsentifuntukmenanikpenyertaanyanglebih aktifsektonswastadalam pnosespembangunan,tetapi sambutansektorswastaadalahjauhdanmemuaskan.Jika trend mi bertenusanmaka sebahagianbesardaripada matlamat pertumbuhan RML tidak akan dapatdicapai.

Besannyahanapan kenajaanuntuk menanik penyertaanyang lebih aktif dan sektor swastatercermin bukan sahajamelalui benbagaigalakan,dan insentifmalahanperlonggaransyanat-syanat(deregulation)berbagai-bagaiaktadan penatunanuntuk mewujudkansituasi yangmengalakkanbagi pelaburansekton swasta. Selain danipada mi infrastnuktun, institusi-institusi penyelidikan, pembangunandan latihan disediakanuntuk menyokongberbagaigalakandan insentifyangdibeni-kan.

Satu lagi bahayamenyenahkansebahagianbesarprojekpembangunankepadasektorswastaiahahpensoal~nekuiti danfaedahpembangunan.Sektonswastapadaamnya lebih me-mentingkarrmotif memaksimumkankeuntungandan motifsosial. Ini mungkin menjejaskanmatlamatagihan dan “pe-nitisan ke bawah” faedah-faedahdan pembangunan.Walau-pun kerajaan mungkin boleh mempenganuhiaspek agihandengan menetapkanperatunan dan syarat-syarat tententuuntuk mempengaruhiagihan yang lebih setanatetapi dalamusahauntuk menariklebih banyakpelaburanswastakerajaantelah menjanjikan akan melonggarkan syanat-syaratkeba-nyakanaktadan peraturan.Adalahdikhuatini bahawadalam

144

keghairahanuntuk menanik lebih banyak pelabunanswasta,matlamatyanghebih penting,iaitu membasmikemiskinandanmenyusunsemulamasyarakatakanterjejas.

Wahaupunkenajaanmenyatakanbahawaia tidak dapatmenjaminbahawakesemuanakyat akanmendapatbahagianyang setaradaripada faedah pembangunan,tetapi semakin

besar faedahpembangunan“menitis ke bawah” semakinbesarsumbangannyakepadamatlamatmembasmikemiskinandanmenyusunsemulamasyarakat.

Sebagaimananancangan-rancanganpembangunanyanglepas,pembasmiankemiskinandan menyusunsemulamasya-

1: rakatmenjadi tenaspentingkepadaRML. Malahanmatlamat

pembangunansosioekonomi,penpaduankaum dankestabilanbengantungkepadapencapaiansenampangduamataDEB itu.

Data-datatentang kemiskinan yang dibentangkanolehRML menunjukkanbahawa lcemiskinan pada keselunuhan-

nyatelahbenkunangandan 49.3penatusdalamtahun1970 ke-39.6 penatusdalam tahun 1976 ke-18.4 peratusdalam tahun1984. Kemiskinan desa menurun dan 58.7 peratus ke-47.8

penatusdanseterusnyamenununke-24.7 penatuspadaj~ngkamasayangsama,manakalakemiskinanbandanmenunundan21.3 peratuske-17.9penatusdan9.2 peratuspâdajangkamasayangsama.

Perlu ditegaskan bahawa data-dataterbahanumi me-hibatkanpenyemakansemuladata-datakemiskinanyanglepas.Apa yang nyata ialah penyemakansemula mi mehibatkanpengunanganyangbesanpadakadarkemiskinandi kalanganbenbagai keloropok miskin. RML memberikandua sebab-sebabutamakepadaperbezaanin Pentama,anggaransecaratidak langsungbagi pendapatankelompokkemiskinandi awal1980-an adalahterendah.Kekunangandatajuga menyebab-kan anggaranitu tidak mewakili keseluruhannegana.Kedua,anggarantidak langsungitu juga tidak mengambilkira kesansepenuhnyaberbagai program kenajaanseperti subsidi danlain-lain perkhidmatanyangdibenikanoleh kerajaan.Denganitu pendapatankelompok-kelompok kemiskinan daripadakajian-kajian yanglepastelahterkuranganggar.

Hasil dan penyemakansemulami kadankemiskinari bagi

145

C,., .-

cc; -~ ~

~‘~L

a.,cc; ~

‘L’~

- ~

~Ac;~~—&,c;~(~ ~ -: C,I ~

-: ~ a~.r, .~. — — .~. c’~ —

c’~) t~ f-- c~ C’.)

0 A c~ ~-

- I ~—I I ~~-‘

I ~- I -

C4

- *C~ ‘f) ~ ~:, .4.

c~c~ 0 C~C’.) ca

~.. 0 O~C C~ e~1~— .- f-.. C,~)

-. 0 0) —f-- ca - ~ r— ca ~- t— ~

~- -~ ~C cq 0

I ,r,I ~l c’.I

~., ‘~? i~0) 0 0

I c’.~I ...l—

.~ 0c~ .,t.~-~c;&,o-~-~ 0 ~f) C’.) 0 C’.)~ ~. ~ ~ C~

‘~‘i~C’~a0——o-

~ C~ ~ 0) f-.. C’~*cc’ ~ c~

— -. — C’~

‘—C.-0)0) O.,C~

~.0 .0$- I- ~ f-~ ~3 1.. ~ ~ -~ ~

C) C) ~_ ~ c~ C~ C~) C~~0 -~ - a- o~ -~ ~ -. -

aa—--~_~ aa—~-~ .0 _ ~ .0

~..1~luiJfl ~t~iU)~

U)

I-

I-

—a

c~v)- ;‘.-.

~a

.~).~.O

— .0

N

aa

V

NV

NV

-~ a—‘~ 0—a0

I

~1

I

I

.sektor-sektor dan juga keselunuhannyatelah benkunangandengan agak besar. Jadual i menunjukkan penbandingankadankemiskinan akibat penyemakansemuladata-datake-miskinan. Padatahun 1975—76, kadankemiskinansecarake-selunuhantelah benkurangansebanyak4.3 titik peratus(per-centagepoint) denganpengunanganyang besarberlakuke-

pada sektor luar bandar yang mengalami pengunangansebanyak6.3 titik penatus. Pada tahun 1983—84 kadanke-miskinan telah benkunangansebanyak11.9 titik peratus,iaitudan 30.3 peratus ke-i8.4 peratus. Sekahi lagi penguranganyangbesanbenlakukepadasektonpertanianyangmengalamipengurangansebanyak 16.9 titik penatus, iaitu dan 41.6penatuske-24.7penatus.

Dan segi isi rumah, pada tahun 1975—76, walaupunjumlah bentambahsebanyak30 nibu tetapi jumlah isi rumahmiskin benkunangsebanyak70.7 nibu. Padatahun 1983—84,jumlah isi rumah bentambahsebanyak 250.4 nibu, tetapijumlah isi numah miskin berkunangsebanyak234.3 nibu.Pengunanganbesanberlakukepadajumlah isi rumah miskinluar bandan,iaitu 6o nibu padatahun 1975—76 dan217.7 ribupadatahun 1983—84.

Pengunangankadan kemiskinan melalui “penyemakansemula” mi menimbulkan banyak tanda tanya. RML me-nerangkanbahawaalasanbagi penyemakansemulami ialahbahawapendapatanisi rumah yangdigunakanuntuk meng-ukun kadankemiskinanadalahtenendahanggandan denganitu meninggikan kadar kemiskinan. Adalah dirasakanjugabahawapendapatanganiskemiskinanbagi negaraagaktinggiberbandingdengan negana-neganalain. Oleh itu tendapatkepenluanbagi memasukkannilai-nilai bukankewanganyangditerima ohehisi numahdalambentuksubsididanperkhidmat-an dan keluananyang digunakansendini untuk menjadikanukunanpendapatanganis kemiskinanuntuk menggambarkansituasi sebenarkemiskinandalam negana.

Kaedah sebenandan mekanismepenyemakansemuladata-datatidak diterangkandenganjehasdalam RML. Olehitu, sukar untuk membuatpenilaian secarabebas tenhadapdata-datakemiskinanyangterbahanu.Juga,pensoahantimbul

147

tentang bagaimanadan sebanyakmana nilai subsidi, pen-khidmatandanbahagiankeluaranyangdigunakansendiri di“impute”kan kepadapendapatan.Selagi persoalanmetedo-logi mi tidak jehas dan diketahui umum, kita akan sentiasamempersoalkandata-data kemiskinan yang dibentangkan.Sehinggakini kita hanyadibenikanbahawapendapatanganiskemiskinanberasaskankeperluanasastertentuuntuk makan-an, kediaman, hiburan, pengangkutan,kesihatan dan se-bagainya. Tetapi benapakahpendapatanganis kemiskinantidak pennahdiumumkansecararasmi.

Kemiskinan membawabenbagai-bagaimaknakepadalainonang. Kepada pemenintahkadan kemiskinan yang tinggi

menupakansatu hiabiliti pohitik dan sosioekonomiyang besarkerana ramai kalangan ingin memadankanpencapaianpe-nurunan kadankemiskinandenganpenbelanjaandan projek-projek pembasmiankemiskinanyang disediakan.Pihak pem-bangkangpula menjadikanisu kemiskinan dan pembelaangolonganmiskin sebagaisalahsatulandasanpenjuanganuntukmendapatkansokongan.Persatuanpenggunadankumpulan-kumpulan pendesakdan akademikmehihat golongan miskinsebagaigolongan yang penlu mendapatpembelaan.Selaindaripada itu isu-isu kemiskinan akan tenus menjadi bahanpenyelidikan dan kajian sentamenjadi tajuk perbahasandanperbincangandalamforum-forum akademikdanjuga pohitik.

RML baru sahajamembentangkandata-dataterbaharume-ngenaikemiskinan.Perbincangandanpenbahasanmengenai-

nya akanmelewatijangka masaRML, malahanselagimasihtendapatgolonganyangdianggap“miskin”.

Satuaspeklagi matlamatDEB ialah penyusunansemulamasyanakat,iaitu untuk menyusunsemuladanmengurangkanketidaksamaanpendapatandi antara kumpulan etnik dan

juga bandar-luanbandar,untuk menyusunsemulapola guna-tenagadanjugapolapemilikandanpengawalansektorkoperat.

Walaupun terdapat kemajuan tetapi pencapaianse-penuhnyamatlamat penyusunansemulaadalahjauh dan ten-capai. DEB menetapkan matlamat-mathamatpenyusunansemulamasyarakatakandicapaipadatahun 1990 iaitu sama

denganpenghujungjangkamasaRML. Jurangketidaksamaan

148

pendapatandi antanakumpulan etnik dan di antanabandan-luan bandanmasihleban. Walaupunmm pendapatanBumi-putenameningkat5.3peratusdi antana1980-84,iaitu dan $296ke $384 sebulan mengikut hanga konstan 1970, tetapi mmpendapatanBumiputera hanya merupakan57 peratusdanmm pendapatanetnik Cina dan 78 penatusdan mm penda-patanetnik India. Jurangketidaksamaanbandar-luanbandanjuga semakin melebardengan mm pendapatanluar bandanmeningkat lebih rendahdan mm pendapatanbandan,ialah2.4 peratusbagijangka masa198o—84benbandingdengan3.4peratusbagi pendapatanbandan.Kesannyamm pendapatanluar bandarsebagaipenatusdanipadamm pendapatanbandar

menunundan 56 penatuske-53 peratusdalam jangka masa1980 1984.

Dan segi gunatenagapola gunatenagasecarakeselunuhanmengikut etnik tidak banyak berubah dengan sebahagianbesardaripadaBumiputeramasihbekerjadi sektonpertaniandanjugadalampekerjaanyangmempunyaiproduktiviti yangrendah. Walaupun bilangan Bumiputera dalam pekerjaanikhtisas dan teknikal semakin bertambah tetapi sebahagianbesardaripadamerekabekerjadengankadarupahyangrelatiflebih nendah.

Dan segi pemilikan dan pengawalansekton koperat ten-terdapatpencapaianyangagakmemuaskan.Dalam masa 15

tahun,pemihikanBumiputerapenseorangandan agensi-agensiamanahmeningkatdan 2.4 peratusdalamtahun 1970 ke-17.8peratusdalamtahun 1985. Tetapipencapaianmi adalah 12.2

titik peratuslebih nendahdan matlamat30 peratuspemihikanpadatahun 1990. Di antara 1981—85 pemilikan Bumiputeradalam sekton koperat meningkat 27.3 peratussetahun,ber-banding dengan 24.5 peratus bagi nakyat Malaysia bukanBumiputerayanglain dan6.9 peratusbagi bukan pemastautin..Dalam masa 5 tahun lagi, iaitu sehinggake penghujungjangka masaRML adalah agaksukar untuk mencapaimat-lamat 30 peratuspenyentaanBumiputena.AgakpastisekarangbahawaDEB akandilanjutkan lebih lanjut dan jangka. masaawal yang ditetapkan.

Kesimpulannya,RML yang banu dibentangkanmem-

149

punyai kepentingan tersendiri kerana penpadanandengan“lanian” tenakhirDEB. Oleh kenanamatlamat-matlamatDEBuntuk membasmikemiskinandanmenyusunsemulamasyanakatbelumtercapai,makaRML dihanapkanuntuk mengisijunangpencapaianin Tetapisuasanadan ikhim ekonomidunia yangterus mengalami kemelesetandan ketidakpastianmungkinmenupakanpenghalangkepadakadarpencapaianyanglebihtinggi. Ramalan-namalantentang pembolehubahekonomipenting seperti kadanpentumbuhan,hanga-hangabarangan,gunatenaga,pelabunan,tabungandansebagainyatidak meng-galakkan. Pencapaianmatlamat-matlamatRML akan ben-gantung kepadapemulihan kemelesetanekonomi dunia dan

bagaimana negara bentindak balas tenhadap nintangan-nintanganyang wujud.

150

I 5 PENILAJAN RANCANGANPEMBANGUNAN: RMK*

Percubaanuntuk menilai sesuaturancanganpembangunanbukanlahtugasyangmudah.Dalamrencanayangsingkatmi,percubaanakan hanya dibuat untuk menilai sejauh manakejayaanRancanganMalaysiaKedua (RMK) dalamkonteksobjektif-objektif yang telah dibentangkandalam rancangantersebut.

Sesuatu rancanganpembangunanmengandungibebe-rapa objektif dan keterangan-keterangantentangbagaimanacara-carauntuk mencapaiobjektif-objektif tersebut.Objektif-objektif sesuaturancangan pembangunanditakrifkan padaberbagai-bagaiperingkat,daripadayang paling am kepadayangpaling khusus.RMK, sepertirancangan-rancanganpem-bangunan sebelumnya memasukkan objektif-objektif per-tumbuhan ekonomi, gunatenaga,keseimbanganpendapatandan sebagainya.Selain daripada itu, RMK, agakberlainandaripadarancangan-rancanganyang lalu, denganmemberipenekanankepadaDasar Ekonomi Baru (DEB) yang mem-punyai serampangduamata untuk menghapuskankemiskin-an dan menyusunsemulamasyarakat.DEB mi cubadicapaidengancara meninggikan tingkat pendapatandan peluang-peluang gunatenagatanpa mengira kaum dan menyusunsemula masyarakatuntuk memperbaiki imbangan ekonomisupayamengurangkandan akhirnya menghapuskanpenge-

* DewanMa~yarakat,Ogosdan September1976.

151

nalankaum melalui fungsi-fungsiekonomi tertentu. Prosesmimelibatkanpermodenankehidupanluar bandar,pertumbuh-an seimbangdalam aktiviti di bandar,mewujudkanmasya-rakatBumiputeradalam semuaperingkataktiviti perdagangandanperindustriansupayamasyarakatBumiputerabolehmen-jadi rakan dalam semuaaspekaktiviti ekonomi negara.

Padasatuekstrimyanglain RMK cubamencapaiobjek-tif yang paling umum “untuk mewujudkanmasyarakatyangdinamik dan adil”.

Pada peringkat objektif manakahkita hendak menilaisejauh manakah kejayaan RMK? Kita dapat bayangkanbetapa sukarnya untuk menilai sejauh mana masyarakatMalaysia telah bertambah“dinamik dan adil” akibat ran-cangan-rancanganpembangunansepanjangRMK. Juga,kitamungkin menghadapikesukaranjika diminta untuk menilaisamaada masyarakatMalaysia telah semakin“berpadu” diperingkatakhir RMK, berbandingdengandi peringkatawal.Objektif-objektif tersebut adalah terlalu umum dan sukaruntuk dinilai secarakuantitatif.

Oleh sebab itu kita terpaksamenilai RMK dan segiobjektif-objektif yang lebih khusus. Sekurang-kurangnyade-ngancarami kita akanberlandaskanobjektif-objektifyangdi-takrifkan denganjelasdan membolehkankita mengukursertamemberi nilai untuk melihat samaada objektif-objektif ter-sebut telah dicapai. Dalamhal mi pun masalahakantimbuldan segi erti ataumaknapenilaian-penilaiantersebut.Misal-nya,jika kita katakanbahawaKeluaranNegaraKasar(KNK)

mengalamipertumbuhansetinggi7%, kita perlubertanyapulasamaadapertumbuhansetinggiitu telahmemberisumbanganterhadap matlamat akhir untuk mewujudkan masyarakatyang lebih dinamik dan adil. Selain daripaLla masalahyangtimbul dan segi penafsiran,sebarangpercubaanuntuk menilaisesuaturancanganpembangunanakanmenghadapimasalahdan segi ketepatanperangkaan.Dalamnegara-negarasedangmembangunkelemahandan segi pemungutandan pemeroses-an datasening menjadi persoalanyang tidak putus-putusdi-bincangkan.

Dengan mengakui masalah-masalahdi atas kita masih

152

boleh mencubauntuk menilai RMK dan segi objektif-objektifekonomi yangkhusus.

Matlamat Pertumbuhan

DalamjangkamasaRMK adalahdiramalkanbahawaKNKakanbertambahdengankadar6.5% setahun.Pendapatanperkapita diramalkan akanbertambahdengankadar 3.7% Se-tahun, yang bermaknasecarapurata rakyat Malaysia akanmemperolehipendapatanperkapita setinggi$1300. Keluaransebenardijangka benkembangdengan kadar 6.8% setahun,manakaladan segi hargasemasaRMK diramalkanmengalamipertumbuhansetinggi6.5%.

Walaupundi akhir jangka masaRMK dan awal 1976,

ekonomi negarasedang mengalami pemulihan secaraber-ansun-ansur,jelasbahawapadasebahagianbesarjangkamasaRMK, ekonomi negara mengalami peningkat rosotan daninflasi yang paling teruk.

Untuk 197I—7~,KNK dan segi hangasemasamengalamipertumbuhantahunansetinggi ii%. Kejayaanmi dibolehkanmelalui kadanpertumbuhansetinggi 20.4% padatahun 1973,

berbandingdengankadarpertumbuhanyangagaksedenhanapada tahun 1971 dan 1972, iaitu masing-masing5.6% dan7.5 /~.

Walau bagaimanapun,pertumbuhanKNK sebenarada-lah lebih rendah disebabkan inflasi mengalami kenaikanpunata4.1 % setahun.Keluanansebenarmengalamipertum-buhan 6.g% setahun,berbandingdenganmatlamat RMKsetinggi6.8%. PendapatanperkapitapadapenghujungRMKadalahkira-kina $i 200 berbandingdenganmatlamatRMKsebanyak$1300. Rosotanekonomi, inflasi, kejatuhanharga-hangaeksportsertakenaikanhanga-hargaimport mengurang-kan pentumbuhansebenar.

Keadaan mewah tahun ‘973, telah digelapi denganrosotan tahun 1974/75, hinggakan pada tahun 1975 KNKsebenarbertambahsebanyak2.5% setahun,satu kadar yangpaling rendah pernah dialami dan mencenminkanhakikatsetakatmaria negaradiancamoleh rosotandunia.

Padaakhir tahun 1975, rosotan dan iMlasi dunia telah

153

semakinreda.Denganbelanjawanyangbertemakan“berwas-pada”, prospek ekonomi untuk tahun 1976 adalah lebibmenggalakkan.

Matlamat Elcsport

Sebagaimanadiketahui ekonomi Malaysia masih kuat ber-gantungkepadaeksportyangmenyumbangkankira-kira45%daripada KNK. Malaysia merupakanpengeksportutamagetah,bijih timah dankelapasawit. Bagaimanapun,ketidak-stabilan harga barangan-barangantersebut menyebabkanekonomi negara mengalami ketidakstabilandan segi pen-dapatan.

DalamjangkamasaRMK barangandanperkhidmatandijangka bertambahdengankadar6.7% setahun,manakalanilai keseluruhandijangka bertambahdengankadar 4.6%.Dan segi barangantertentu,getahdiramal mengalamiper-tumbuhan8% setahundan segijumlahdan6% setahundansegi nilai. Kelapa sawit dijangka mengalamipertumbuhan23.3% setahundan segijumlah dan n.~%setahundan seginilai. Bijih timah diramal mempunyaipertumbuhannegatif.Sebaliknyabarangan-baranganeksportlain seperti minyak,bahan-bahandaripada kayu, kelapa kering dijangka me-nunjukkanpertumbuhan.

Dalamjangkamasa1971—73, rosotanaktiviti ekonomidi-negara-negaraindustri menyebabkankemerosotandalamharga-hargaeksportsebanyak26%; menyebabkanhasileksportgetahturun sebanyak25% di antaratahun-tahun1970 dan1972. Bagaimanapunrosotan ekonomi pulih semuladalamtahun1973 danhargagetahnaik semula.Untukjangkamasa1971—73 nilai eksportgetahmencatatkanpertumbuhanpuratasebanyak9.2%.

Rosotanaktiviti ekonomidunia menyebabkanwujudnyakelebihan penawaranke atas permintaanbijih timah, me-nyebabkankejatuhanhargabarangantersebut.Majlis BijihTimah Antarabangsaterpaksamengenakankawalaneksportmulai awal 1973. Padamasatersebutpengeluaranbijih timahMalaysia terpaksadihadkankepada73000 tan sahaja,me-nyebabkanpendapataneksport bijih timah jatuh sebanyak

154

4.4% setahundalamjangkamasa ‘97~—73.Kejatuhan dalam harga-hargaeksport getah dan bijih

timah telahdapatdiimbangioleh kenaikannilai ekspoFtkelapasawit dan hasil-hasil kayu. Kclapa sawit mengalamipertum-buhan setinggi 21% setahun untuk jangka masa 1971—73

manakalanilai eksportkayu bergergajimeningkat 15.2% se-

tahununtuk jangkamasayangsama.Eksportbarang-barangperkilanganjuga mengalamikenaikanyang pesat.

Dalam tahun 1975 jumlah cksport baranganmerosotse-banyak 13% apabila semuanegara-negarayang berdagangdengan Malaysia mengurangkan import barangan danMalaysia. Penurunandalam permintaanluarnegeridicermin-kan oleh kejatuhandalam nilai-nilai unit barangan utamayang penting, sepenti getah (—27% danipadatahun 1974),

bijih timah (— 12%), kelapasawit (~~%),kayu balak (— i8%)dan kayu balak yangdi gengaji (—~%).

Nilai eksportbagi hampir semuabaranganmenosotpadatahun 1975, berbandingdengantahun 1974: getah (— io%),kayu balak (—~%)kayu balakyangdigergaji (— 17%), hijihtimah (—30%) kelapa sawit (+29%), barang-barangpen-kilangan (+ 12%), petroleum (+9%), ladahitam (—~%).

Keadaaninflasi dan rosotandunia yangtelahturun per-lahan-perlahanpadaakhin 1975 dijangka memberikanharap-an yangcerahkepadapertumbuhaneksportMalaysia. Eksportdianggarakan bertamhahsebanyakkina-kira 9% dan importsebanyak kira-kira 5%. Oleh itu imbangan pembayanan,sepatutnya akan lebih baik tahun 1976 dan yang demikiandapatmenyumbangkankepadapentumbuhanekonomi men-jelangjangka masaRMT.

Matlamat Gunatenaga

Dengan kadar pertumbuhanpenduduk setinggi 2.8%, danpertumbuhantenagaburuh setinggi 3.2%, keselunuhantenaga

buruh dijangka menjangkauangka4.4juta. Matlamat guna-tenaga ialah untuk mewujudkan pekerjaan-pekerjaanbarudengankadar lebih danipada3% setahunsupayadapat me-ngekalkanpenggangguranpadakadar7.3% danipadatenagaburuh.

155

LaporanBanci TenagaBuruh 1972 melaporkanbahawakadar pengangguranmasih dalam lingkungan 7.5% untukMalaysiaBarat, dengankira-kira 6% di kawasanluar bandardan ~o% di kawasanbandar.

Dan segi mewujudkan peluang-peluangpekerjaan,se-panjang 1971—73, setinggi ~8% daripada matlamat me-wujudkan pekerjaan baru telah dapat dilaksanakan danprospek bagi pertumbuhangunatenagadapat diwujudkandaripadasektor-sektorpertanian, perkilangan, perdagangandan lain-lain perkhidmatan.

Dengan kadar pertambahanpekerjaan-pekerjaanbaruyangsedangberlaku,kadarpengangguranhanyadiharapkanuntuk berkurangdan 7.5% ke-7% padatahun 1975. Bagai-manapun adalah diakui bahawa kadar penganggurandikalangan belia-belia, terutamadalam linkungan usia 15—19

tahun,akanterus meningkatdenganlebih tinggi memandang-kan pertambahanbesar dalam tenaga buruh yang datangdaripadakategorimi.

Untuk menyimpulkan bahagian mi, dapat dikatakanbahawaRMK padadasarnyatidak dapatmemberisumbang-an yang berkesanuntuk mengatasimasalahpengangguran.Kadar penganggurannegaramasihdi peringkatyangtinggi.Juga,masalahgunatenagatak penuhdan dayapengeluaranburuh yang rendah dalam setengah-setengahsektor, ter-utamanyasektor pertanian, masih menjadi persoalanyangbelum dapatdiatasi. Hal mi menunjukkanmasihwujudnyaruang untuk penggunaantenagaburuh secaraintensif dan

juga mewujudkan peluang-peluanggunatenagalain untukmenyerapburuh-buruh yang beradadalam keadaanguna-tenagatak penuh.

Matlamat DEB

DEB dirangkakhususuntuk mengatasimasalah-masalahke-miskinan, penganggurandan ketidakseimbanganekonomi

dan segi kaum.Dan segii, matlamatyangseningditekankanialah supayasekurang-kurangnya30% danipadaaktiviti per-

dagangandan perindustniandalam semuapeningkat pengen-dalian dimiliki dan diuruskan oleh kaum Bumiputeradalam

156

jangka masa20 tahunakandatang.Dasar mi meletakkan harapanyang tinggi kepadape-

ranan yang dimainkan oleh sektonswastasentaagensi-agensikerajaanyangditubuhkankhususuntuk membantumempen-giatkan penyertaanBumiputena dalam perindustniandanperdagangan,sepertiMARA, UDA, PERNASdanPenbadan-an Kemajuan Ekonomi Negeni(PKEN).

Tingkat pendapatanpen kapita yang tinggi tidak akanbenmaknajika jurang ketidaksetaraandalam agihan pen-dapatanmasih luas. Pada tahun 1970, 85% danipada pen-duduk Malaysia mempunyai pendapatansebulan kunangdanipada$500, manakalayangbenpendapatanlebih danipada$500 sebulanhanya terdini danipada 15% sahajadanipadajumlah penduduk.Daripada8~%yangboleh dianggapmiskinitu, 6~%ialahkaum Bumiputera.Agihan pendapatankawasanbandardan luan bandarmenunjukkanbahawa83% danipadamerekayang berpendapatankunangdanipada$200 tendapatdi luar bandar.

Usaha-usahakenajaanuntuk mempenbaikikeadaanhiduprakyat miskin telah terjejasoleh pertumbuhanekonomi yanglembabdan tununnyâharga banangan-baranganutama,ter-utama getah, pada tahun-tahun 1971—72. Bagaimanapun,pendapatangolongan mi meningkatsedikit padatahun 1973

apabilapertumbuhanaktiviti ekonomi bertambahbaik.Usaha-usahauntuk memodenkansekior pertanian sebagai

langkahuntuk mengatasikemiskinankelihatanmenunjukkankemajuan.Sepanjang1971—73, 71% danipadamatlamat me-nyediakankemudahanpant dan tali air, dan 63% danipadamatlamat tanamanpadi 2 kali setahuntelah dapatdicapai.Bank PertaniandanBankBumiputratelahmemberipinjamankredit berjumlah$38 juta. Pinjaman-pinjamanuntuk industri-industni kecil asastani dan MARA, MIDF dan Bank Bumi-putra berjumlah $300 juta. Institusi-institusi yang bertujuanuntuk memodenkansektor pentanianseperti ‘PersatuanPela-dang,LPN, RISDA, FELDA, FELCRA danMAJUIKAN dansebagainyamasing-masingtelah menunjukkankemajuanten-sendiri.

Matlamat untuk menyusun semula masyanakat ialah

157

untuk memperbaikiketidakseimbanganekonomiantarakaumdan segi pendapatan,gunatenagadanpemilikan.

Dan segi pendapatan,pada tahun 1970, kaum Bumi-

putera mempunyaipendapatanpurata $179 sebulan,kaumCina $387 dan kaum India $310. Dan segi gunatenaga,ke-tidakseimbanganmasihterdapatdalam berbagai-bagaisektorekonomi danjuga industri. Kaum Bumiputerakebanyakan-nya terdapatdi sekton pertanian, terutamanyaaktiviti per-tanian yang menghasilkandaya pengeluananyang rendah,manakala kebanyakan kaum bukan Bumiputera terdapatdalam aktiviti bukan pertanian,terutamanyadalam perda-gangandan perindustrian. Dalam bidang mi kaum Bumi-putenakebanyakannyamenjadi buruh-buruhtak mahin atauseparuh mahir. Dan segi pemilikan, satu ciri utama malahpengawalandan pemilikan sebahagianbesanekonomi olehkepentingan-kepentinganasing.Padatahun 1970, kepenting-an asing menguasam6i % modal syer dalam semua.syarikat-syarikat benhad, 75% bidang pertanian, dan 72% dalambidang perlombongan. Kaum Cina mempunyai bahagianyangagakbesanjugadan segi penguasaandanpemilikan iaitu23% dalam modal syensyanikat-syarikatbenhad,53% dalampembinaan,43% dalam pengangkutandan 30% dalam pen-dagangan. Penggunaandan pemilikan oleh kaum-kaumBumiputera dan India dalam kebanyakanaktiviti perda-gangandanperindustrianadalahterlalu kecil. Dan segiharta-harta tetap dalam sektorindustri, pemilikannyaadalah57%oleh kepentinganasing, 26% oleh kaum Cina dan pemilikanoleh kaum-kaumBumiputera dan India hanya merupakan,% sahaja.

Penilaian

Penilaian terhadapsejauh mana kejayaan matlamat DEBmungkin tidak dapatdibuat sekarang,keranamatlamat ten-sebutdirangka untuk dicapai dalamjangka masa20 tahun.Setakatmi kita hanyadapatmelihat arahaliran sertakejayaanyangtelahdicapaidanmasalah-masalahyangperlu untukdi-atasi.

158

Dan segi gunatenagadalamsektor perdagangandanpen-industnian pada tahun ‘973, daripadajumlah gunatenagadalam industni perintis, tendapatsebanyakI2~~)kaum Bumi-puteradalampenjawatanpengurusandan ikhtisas, 20% dalampenjawatanteknik dan pengawasandan 55°/~,sebagaiburuh-buruh tak mahir. Kaum Cina mempunyai 77% dalam per-jawatan pengunusaridan ikhtisasdan 73% dalam perjawatanteknik danpengawasan.PeningkatankaumBumiputeradalamhienarki perjawatan bengantungkepada penawaran tenagakenja pengunusan,ikhtisas dan teknik. Bancian tenhadappelajar-pelajarBumiputeradalam alinan-alinansains,teknik,ekonomi dan pengurusanperniagaandan lain-lain kursusikhtisas menunjukkan bahawa walaupun bilangan meneka

bertambahtiap-tiap tahun tetapi pertambahantersebutada-lah amatlambat dan masihmerupakanpenatusyang kecil.

Agensi-agensitententu sepentiMARA, PERNAS,UDA,MIDF dan PKEN sememangnya menjalankan peranani~iasing-masinguntuk membantumcncapaimatlamat penyer-taan Bumiputera dalam penindustnian dan pendagangan.Laporantiap-tiap agensitersebutmemanglahmenanik.Misal-nya, sehinggatahun 1973, MARA telah membelanjakanse-banyak$73 juta untuk aktiviti penindustniandan perdagangan,membentukkina-kina500 pnojekuntuk mempergiatpenyenta-an Bumiputera dalam pendagangandan penindustnian.PERNAS, selain daripada mengadakanusahasamadalamberbagai-bagaijurusan,juga menerokabidang-bidanginsuranspembinaan,pendagangan,hanta benda, kejuruteraan, per-lombongan,kontena,hotel, perundingandan lain-lain. PKENyangterdapatdi semuanegeniterlibat dalam berbagai-bagaiaktiviti pendagangandanperindustnian.UDA telahmerangkaprojek-pnojekjangka panjangdanpentengahandalambidanghantabendadanpendagangan.MIDF danPerbadananjaminanKnedit memberikemudahanpinjaman bagiBumiputerayangingin mencebunkandin dalam bidang pendagangandan per-industrian.

Tetapi bukan kesemuadanipadaagensi-agensitersebuttelah dapat memainkan penananyang dikehendakidenganberkesan.PKEN misalnya,telahdikecamkenanausaha-usaha

159

untuk mencapaimatlamat-matlamatDEB yang dibebankankepadanyaadalah “jauh dan memuaskan”.Di antana ke-lemahan-kelemahanyangdisebutkanmengenaiPKEN ialahterdapatnyasetengah-setengahpegawaidan pengunus-pengunussyanikat milikan PKEN terlibat dalam perniagaanuntukkepentingansendini,mutu pekerjaanyang semakin merosot,kebanyakanpnojek mengalamikerugiandan penyelewengandaripadamatlamat-matlamatDEB.

Hasil daripada berbagai-bagaikerugian dan penye-lewengan,kebanyakanPKEN mengalami “kekeringan ke-wangan” sehinggaterpaksameminjamdan Kerajaan Pusat.Padatahun 1971 pinjaman yang diberikan kepadaPKENbenjumlah$21 juta. Padatahun 1975 pinjaman mi telahme-ningkat kepada$96 juta, dan sehinggakini pinjaman PKENyangbelum dijelaskanialah sebanyak$280 juta. Kesemuamiadalahwang hasil pembayarancukai. Pembayan-pembayarcukai mempunyai hak untuk menjangkakanbahawawangtersebutdigunakandenganmenguntungkan.

Selain danipadaagensi-agensitersebut, pihak swastadi-harapkan untuk memainkan peranan yang utama untukmembantu dalam pencapaian matlamat-matlamat DEB.Bantuandan pihak swastabukanBumiputenaadalahterbatasdalam bentuk mematuhi arahan-anahandan dasarkenajaanberhubungdenganpengambilankerja,ekuiti modaldanper-longgaran syanat-syanatdan layanan istimewa bagi Bumi-puterayangingin memasukilapanganperdagangandan pen-industnian. Dalam hal in pun kemajuanadalah sangatten-batas.

Penludiingatbahawajika kaum Bumiputenadikehendakimemiliki 30% danipadamodal syen syarikat-syarikatbenhadpadatahun 1990, kaum Bumiputeraperlu mempunyaimodalkira-kira $14000 juta pada masatensebut.Oleh sebabpada

awal 1970 jumlah modal kaum Bumiputera adalah 1.9%sahaja,pentumbuhanmodal kaum Bumiputenaterpaksaben-tambahdengankadar27.9% setahun,manakalapertumbuh-an modal bukan Bumiputenadan pelabunanasing, masing-masinghanyadiperlukan untuk benkembangdengankadar11.9% dan 7.6%.

160

Pensoalannyasekarangialah adalah pelabunan modalkaum Bumiputera,bukan Bumiputera dan pelaburanasingbenkembangdengankadar yang telahditentukan. Laponan-laponanmengatakanbahawakira-kina 50% danipadamodalsyen pihak swasta yang diperuntukkan untuk Bumiputenamasih belum diambil. Sehingga penghujung tahun ‘g7~,danipadasejumlah$1 ‘93 juta modal terkumpul,hanya17.3%

telah terkumpuldaripadakaum Bumiputera.Ternyatapelabunanmodal oleh Bumiputeraberkembang

dengankadar yanglebih nendahdanipadayangdikehendaki.Dalam hal mi tentunya kadanpertumbuhanmodal bukanBumiputenadan pelabunanasing berkembangdenganlebihtinggi danipadayangdikehendaki.Kita boleh bertanya,misal-nya adakahpolisi penggalakkanmodal asing selari denganmatlamat.untuk mengunangkanbahagianyanggolongan misepatutnyamemiliki pada ~ ialah 29.8%sahajadanipadamodal yangterkumpul?

Kesimpulan

Sebagaikesimpulan,mungkin tidak keterlaluanjika dikata-kanbahawamatlamatpertumbuhantelahdicapai,tetapipen-capaianmatlamatgunatenagadan ekuiti agak kurang me-muaskan. Pengalamanyang sering dialami oleh negana-neganasedangmembangunialah pertumbuhansahajatidakmemadai,iaitu pentumbuhanKNK dengankadaryangagaktinggi belum tentu menjamin kemajuan yang memuaskan

danipada segi matlamat-matlamatlain seperti agihan pen-dapatandan gunatenaga.Matlamat-matlamattersebutjugasamapentingdenganpertumbuhanKNK, danipadasegi kesanjangkamasapanjangyangtak ketara,iaitu mewujudkanper-paduandan kesejahteraan,yangmenjadi asaspenting dalamprosespembangunan.

Usaha-usahauntuk mencapaimatlamat-matlamatDEBuntuk menyusunsemulamasyanak~tdan menghapuskanke-miskinan akanditeruskandalam rancangan-rancanganpem-bangunanberikutnya. Walaupun,pencapaiansebenanmat-lamat-matlamat tersebut akan dilihat dalam jangka masapanjang, adalah perlu bagi polisi-polisi untuk mencapai

161

matlamattersebutdinilai, diperbaiki dandimansuhkanmana-mana yang tidak mcnguntungkan,dan dicani usaha-usahabaru untuk memperccpatkanpencapaianmatlamat tersebut.Matlamat-matlamatDEB mesti tencapai, kerana ia mem-punyai unsun time bomb yang boleh nieletus sekiranya ten-dapat sebarangkelewatan di dalam pencapaianmatlamat-matlamatnya.

162

i 6 PENDUDUK, TENAGABURUH DANGUNATENAGA*

Banci Pcnduduk dan Pcrumahan tahun igBo melaporkanhahawa Malaysia mempunyai penduduk seramai 13.4 jutapadatahun 1980. Jumlah pendudukpada tahun ‘970 ialah10.4 juta, membenikan kadar pcrtumbuhanpunatasetinggi2.5% setahun.Kadar pertumhuhanin dianggapsebagaika-danyang tinggi yangmenupakanciri bagi kebanyakannegarasedangmembangun(NSM). Bagaimanapunkadanmi adalahsemakinmenurun,menggambankanarahaliran bagi isi rumahdi Malaysia untuk mempunyaibilangan anakyang kecil Se-laras dengan tingkat pendidikan dan tuntutan pekerjaankebanyakanisi numah.

Kadar pentumbuhanpendudukyangtinggi di masa-masalalu menyebabkanMalaysia mempunyai namai pendudukdalam lingkungan umur muda. Golonganmi yang aktif dansegi ekonomi akan memasuki pasanantenaga bunuh padamasa-masaakandatang. Tenaga huruh ditakrifkan sebagaigolongan yangberumundi antara 15 hingga 64 tahun yanglazimnya aktif dan segi ekonomi. Pada tahun 1970 jumlahtenagaburuh ialah 3.7 juta. Bilangan mi meningkatkepada5.4juta pada tahun ig8o, membenikankadar pertumbuhanpurata3.9% setahun.mi menunjukkankadar pertumbuhan

* DewanMasyarakal,April 1983.

163

purata 2.2% setahun pada tahun-tahun i~o-an dan 3.2%setahunpadatahun-tahunawal 1970-an.

Tenagaburuh Malaysiapadaumumnyaterdini daripadagolongan muda. Pada tahun 1970, 32.5% danipadatenagaburuh benadadalamlingkunganumur 15—24 tahun.Peratusanmi meningkatkepada34.2% padatahun 1980. Tenagabunuhdalam lingkungan umur 25 hingga 39 tahun meningkatdan36.3%padatahun1970 ke-37.6%dalamtahun 1980. Tenagabunuhdalamlingkunganumur 15 hingga3~tahunmeningkatdani 68.8% pada tahun 1970 ke-71.8% pada tahun 1980~ adual i). Jika arahaliranmi bentenusangolonganpendudukyang memasukipasarantenagabunuhdijangka akansemakinberpelajanan.mi tentunyaakanmenyengitkanpertandingandi kalanganpencani-pencanipekerjaan.

Kadar pentumbuhantenagaburuhyang tinggi di sampingterdapatgolongan muda dengan banyaknya menimbulkankepenluan bagi menyediakanbilangan pekerjaanyang men-cukupi bagi mengunangkanpengangguran.Ini bermaknasumben-sumberekonomi terpaksadisalunkankepadaaktiviti-aktiviti pengeluaranyang mewujudkanlebih banyak peker-jaan, Padamasayangsamasumben-sumbentersebutdipenlu-kanuntuk memenuhimatlamat-matlamatsosioekonomiyanglain. Untuk mi pentumbuhanekonomi terpaksadikekalkanuntuk mencegahkejatuhanpendapat-anper kapita dan tarafhidup penduduk-penduduk,di sampingmenyediakanpeluang-

peluangpekerjaanyang mencukupibagi tenagaburuh yangsemakin bentambah.Ini terangkumdalam langkah-langkahuntuk membasmi kemiskinan, dengan cana menyediakan

peluang-peluangpekerjaanyang produktif meninggikanke-mahirandanpendmdikanuntuk meninggikanpendapatandankualiti hidup.

Denganpenkembanganprosesperbandanandanpenindus-tnian, beban untuk menambahpeluang-peluangpekenjaanterletakkepadasekton-sektontersebut.Perubahanmi benlakukeranasektonpentanianyang dahulunyamenupakansumbergunatenagayangutama,sekarangmi tidak dapatmelaksana-kan beban in. Gunatenagadalam sekton pertanian berku-nangandan 50.59% padatahun 1970 ke-41.7% padatahun

164

1980 Uadual2). Sektonpekebunkecil yangselamami dilandamasalahpenganggunandangunatenagatidak pcnuh tidak lagidapatmenyeraptenagaburuh tanpa menjejaskanlagi dayapengeluarannya.Malahan usaha-usahauntuk meninggikan

JADUAL i

Prom Umur TenagaBuruli Igo—198o

Umur 1970 1980

(000) (%) (ooo) (%)

15 — 24 1,196.9 32.5 1,838.9 34.225 — 39 1,338.0 36.3 2,024.7 37.640—49 621.4 16.9 859.3 i6.o50—59 401.8 10.9 514.4 9.66o — 65 123.8 3.4 142.7 2.6

15—64 3,681.9 100 5,380.0 TOO

Suinber: RancanganMalaysia Keempal.

JADUAL2 -

GunatenagaMengikut Sektor 1970-1980 (ooo)

1970 1980

Pertanian,Perhutanan,Perikanan 1,714.6 (50.5) 2,066.9 (40.6)

PerlombongandanMemecahBatu 88.6 ( 2.6) 89.6 ( i.8)Perkilangan 386.5 (11.4) 803.1 (15.8)

Pembinaan 136.7 ( 4.0) 262.8 ( 5.2)

Elektnik, GasdanAir 26.5 ( o.8) 49.5 ( i.o)Pengangkutan,Penyimpanandan

Perhubungan 115.1 ( 3.4) 193.2 ( 3.8)PerniagaanBorong,Runcit, Hotel

danRestoran 371.1 (10.9) 648.5 (12.7)

Kewangan,Insurans,PerkhidmatanPenniagaan 31.5 ( 0.9) 52.1 ( i.o)

PerkhidmatanKerajaan 396.6 (11.7) 710.1 (:3.9)Lain-lain Perkhidmatan 128.7 ( 3.8) 217.7 ( 4.3)

3,395.9 (ioo) 5,093.5 (ioo)

Sumber: RancanganMalaysia Keempal.

165

dayapengeluaransekton mi memerlukanpenubahanstnuktundalamsaiz tanahdangunatenagauntuk mengurangkannisbahburuh kepadatanah. Di sampingitu perubahanteknologidisektorestetmengunangkanpenmintaanbagi bunuh.

Perubahandalampola gunatenagamenupakanfenomenayang umum dalam pnosespembangunanekonomi. Lebihanbunuh danipadasektor pentanianyangmempunyaidayape-ngeluananmarginal yang rendah semakin ramai disenapkedalam sektor industri yang mempun.yai daya pengeluaranyang tinggi. Penbedaankadar upah di kedua-duasektor ten-

sebutjugamenentukanalinanbunuhke sektonindustni. Lantaskita lihat prosesmigrasi desa—bandaryang berlaku denganpesatnyasejak beberapadekadyang lalu. Kesannyaadalahpentambahanpendudukbandardan 28.8%padatahun 1970

ke-35% tahun 1980. Pendudukbandar meningkat dan 2.!

juta pada tahun 1970 kepada 4.1 juta dalam tahun 1980,

membenikankadarpertumbuhanpurata4.6% setahun.

Kadar mignasi yang tinggi mi adalah disebabkanolehfaktor-fakton tolakan dan tarikan. Dan segi tolakan, sektonpertanian walaupun menupakanpenampungutama tenagaburuh (40.6%) tetapi ia juga lemah dan segi mewujudkan

gunatenagayangproduktif. Padatahun ~g8o,ia mewujudkanhanya II 000 pekerjaan berbanding dengan 30000, padatahun 1979. Di sampingfakton pengenalankejentenaanper-tanian denganmeluasnya,sektontersebutjuga semakin men-dapatisukaruntuk mendapatkanbunuh.Kadanupahdi sektorpentanianjuga secaranelatif adalah lebih nendahdaripadasekton perkilangan dan pembipaan.Misalnya, upah punatahanianbagi penorehgetahdi estetialah kina-kira 8:0.76sen,manakalaupahpuratahaniandi sektonpembinaanialah kina-kina $i8 hingga $25 bergantungkepadatingkat kemahinan

pekerja tersebut. Kadan upah atau pendapatandi sektorpekebun kecil getah, padi, kelapa dan perikanan adalahdianggankanlebih nendah.

Selain daripadakadar upah yang tinggi, faktor tanikanlain danipadasektonpenkilangandan pembinaanialah bahawasektor tersebut mewujudkanpeluang-pelu.angpekenjaande-

166

ngan banyaknya.Sekton penkilanganmerupakan penyediapeluang-peluangpekenjaanyang tenbesar.Pada tahun 1980sahaja48,800atau28.7%danipadapekerjaan-pekenjaanbarudiwujudkan. Kebanyakandanipadapekerjaan-pekerjaanmiadalahdalamindustnielektnonik,peralatanelektnik danpem-buatanbahan-bahanpembinaan.Sementenami sekton pem-binaanmewujudkansebanyak19000 pekerjaandalam tahun1980. Kadan mi dijangka akanmeningkatberikutan denganbertambahnyapermintaan untuk perumahan, pembinaanuntuk industni dan pendagangan,pembinaaninfrastruktundanbangunanperabotbagi sektorawam.Keadaankemeleset-an ekonomidijangkamenjejaskansedikit pertumbuhansektorin benikutandenganlangkahbenjimatcenmatdan mengunang-kan perbelanjaansektor awam, swastadanpenseorangan.

Faktontanikanlain datangnyadanipadapeluang-peluang

pekenjaandalamsektorperkhidmatan.Sektormi benkembangdengankadar ~.j0/~ padatahun 1980. Kebanyakanpeluangpekenjaandiwujudkandan sektor kerajaan,perniagaanruncitdan bonong dan perkhidmatanpengangkutan,penhubungandanpenyimpanan.

Pentumbuhanyang pesatdalam gunatenagadalam ben-bagai-bagaisektontelah mengurangkankadar penganggurandan 7.4%tenagaburuh padatahun 1970 ke-6.2%padatahun1978 dan terus menurun ke-5.3% padatahun 1980. Kadanpengangguranmasih tetap tinggi di kalangan menekayangtamatpensekolahan.Hal mi seningbenlakukeranajarakmasadi antarakeputusanpepeniksaandenganpenawaranpekerja-an, ketidakpastian tentang sama ada untuk bekerja ataumelanjutkan pelajaran, kecendenunganuntuk memilih pe-kerjaan dan perselisihandi antanatingkat pelajarandenganpekerjaanyang ada. Pertumbuhandalam peluang-peluanggunatenagasetinggi 4.I O/~ setahun,adalahmelibihi pertum-buhantenagabunuhdanpertumbuhanpendudukyangmasing-masing bertambahdengan kadar 3.9% dan 2.5% setahun.Faktormi menyebabkankejatuhandalam kadarpenganggur-an. Namun demikian hal in tidak menerangkantentanggunatenagatidak penuhyangmerupakanfenomenautamadisektonpentanian.

167

Yang anehnya,walaupun negana masih mempunyaikadanpenganggunanyang agak tinggi sentapasaranburuhagak ketat di bebenapasekton, tenutamasekton-sektorpem-binaan, penkilangandan estet, sektor-sektontensebutseningmelaponkankekuranganpekerja.Akhban-akhbarmelaporkantentang kekuranganpekerja, misalnya Jobs going a begging(NST, 20/1/83) 10,000 daripadanyadalamsektorpembinaandan 5,000 dalam sektor estet.Kekunanganpekenjaamat di-rasai dalam sekton pembinaansehinggasebahagianbesarnya

terpaksadipenuhi denganpendatang-pendatangdan neganajinan.

Hal mi benlakudisebabkanoleh penbuatanmemilih kerjadi antanapencari-pencani~kerja yang benkait dengari stigmasosialbabawabekenjadi pejabatitu, walaupunmenjadibudakpejabatlebih tinggi statusnyadanipadabekenjasebagaiburuhpembinaanyang terpaksaberjemundi tengahpanas,walau-

pun dengankadar upah yang tinggi. Begitu juga bekerjasebagaipetanibengelumanglumpundi sawahdirasakantidakmenanikkepadanamai onang,walaupundengannyaia dapatmempenolehbanyak barangkepenluansecanapercuma.Halyang sama mempenganuhibanyaknya tanah-tanahtenbiaryang tidak dikenjakan di menata-natakawasan pertaniandalam negara. Keluasan tanah tenbiar dianggankandalamlingkungan 88o000 hektar. Akibat penghijrahangolonganmuda ke bandan,golongan petani tua yang tidak lanat me-ngerjakan tanah-tanah.Fakton-fakton mi menyumbangke-padabenleluasanyatanahterbian.

Demikianlahpoladanperubahandalamgunatenagayangsedangbenlaku.Sektor pertaniansemakinkunang menawar-kan peluang-peluangpekenjaan,walaupunmasihmerupakan

penampungtenagaburuh yang utama.Penananmi semakindiambil alih oleh sektor-sektonpenkilanganpembuatandanpenkhmdmatan.Kemelesetanekonomm dunia membeni kesannegatif kepada pertumbuhanbeberapa sektor, tetapi pen-tambahangunatenagamasihmencatatkankadaryangmeng-galakkan, menyebabkankadar penganggunanbenkunangankepada5.3%. Namun, pasaranburuh masihketat terutamadalam sektor-sektonpembinaan,perkilangandanestet.Feno-

168

mena tanah-tanahterbiar juga dapat dikaitkan denganke-kuranganburuh-bunuhuntuk mengenjakantanah-tanahten-sebut.Hal mi merupakansatu irony dalam keadaannegaramasihmengalamikadarpenganggunanyangagaktinggi sentakejadianpekerja-pekenjadibenhentikandi sanasini.

Dan segi DasanEkonomi Banu (DEB) penubahanpolagunatenagamenupakansalah satu strategi bagi pencapaianmatlamat DEB untuk menyusun semula masyarakat,iaituuntuk menambahbilanganBumiputeradalamsektormoden,tenutamanyadi hienarki atasdalam bidang pengunusandanikhtisas. Kejayaandalam bidangmi kelihatanminimum sahaja.Misalnya, pekenjaBumiputenadalambidangikhtisasdan tek-nikal meningkat dan 47% ke-5o%, tetapi kebanyakannyadalamlapanganpengurusandan jununawat,manakalaBumi-putenamasihmenupakankira-kira ii % danipadaarkitek, 8%danipadaakauntan,12% daripadajunutenadan 9% danipadadoktor.

Dalam bidang pentadbinandan pengunusangolonganBumiputenameningkat dan 24% pada tahun 1970 ke-36%pada tahun 1980. Dalam bidang perkeranian,penglibatanBumiputenameningkat dan 35% ke-55%, manakaladalambidangperkhidmatanpeningkatanadalahdan 44% ke-48%.Penglibatandalam bidang pengeluanan,dan pengangkutanmeningkatdan 34% ke-45%.

Bidang penjualanmasih menjadimonopoli kaum Cina,denganbahagianmenekameningkatdan 62%, pada tahun1970 ke-69% padatahun 1980. BahagianBumiputeradalambidangmi bukansemakinbertambahmalahanbenkunangdan27% kepada23%.

Golongan Bumiputena dalam sektor pertanian masihmenupakangolongan terbesan,walaupunbahagiannyatelahmengalamisedikit kekunangan,iaitu dan 72% pada tahun

1970 ke-68% padatahun 1980. Dalam sekton inilah terletaksebahagianbesardanipadagolongantenmiskin.Donongandanbimbingan dan latihan yang berterusanperlu dibeni untukmenggalakkanBumiputena mencebunkandin dalam sektonpenniagaanpendagangandan lain-lain sektormoden,tenutamadalambidangatashierankipengurusandan ikhtisasdan lain-lain

169

pekenjaanyangmembenipulangandandayapengeluaranyanglebih tinggi. mi akan meningankanbebansekton pertanian,sertadi harap dapat meninggikandayapengeluananbunuhsektorpentaniansertamemperbaikistatuspetani-petani.Prosesmi akan mengambilmasayang lebih lama danipadajangka

masapencapaianDEB yangditetapkan.

170

I 7 REVOLUSI HIJAU:BEBERAPA ISU DANMASALAH *

Istilah-istilah sepenti “revolusi hijau”, “revolusi baja benih”,“baka baik”, “input-input moden”,dan“cana-canamenanamyang baik”, telah banyakdigunakanuntuk menggambarkanpengenalanteknologi banu di bidang pertanian di negana-negara sedang membangun. Di Malaysia, istilah-istilahdemikian banyakkali didengandan kini kita denganpula is-tilah “buku hijau”. Malangnyaistilah-istilah mi hanyame-ngelirukan dan tidak membenigambanansebenanmengenaimasalahasasyangwujud basildan pengenalanteknologibanuitu. Revolusi hijau, terutamanya,sening dikaitkan denganpertambahanbesar dalam hasil pertanianyang disebabkanoleb pengenalandanpenyesuaianbakajenisbaik sentatekno-logi banu. Bagaimanapun~dalammasapenalihan,adabebe-rapakesyang menunjukkankemajuanyangpesat,sementanadi beberapatempat lain tiada perubahanbenlaku.

Untuk melihat samaada “revolusi hijau” telah benjaya

mempenbaikitaraf sosioekonomipenerima-penerimanyaatautidak, maka perlu dijawab dahulu soalan-soalanbenikut:

(i) Setakat manakah pengenalaninput moden ataubakajenis baik telahditenima?Adakab penubahan-

* DewanMasyarakal,Oktober, 1975.

171

penubahandalam pengurusanpentaniandapatdi-hubungkandenganpengenalantensebut?

(ii) Apakahhalangan-halanganutamakepadakemajuanselanjutnya?Halangan-balanganmi penlu dilihatdan segi fizikal danfakton-faktonsosioekonomi.

(iii) Apakah kesan teknologi banu kepada tingkat dan

stnuktun gunatenaga?Adakah kepenluan burubtelah bentambab?Atau ia hanya menekankanpen-alatan-peralatanyangmenggantikanbunuh?

(iv) Apakah kesan teknologi baru kepadastruktun dantingkat pendapatan?Siapakahyangmendapatlebihfaedah danipada pengenalanteknologi yang barumi? Bagaimanakahfaedahmi digunakan?

(v) Adakah apa-apapenubahandalam penhubunganantanabenbagai-bagaikelompok caramilik-pemiliktanab,penyewatanahdanbunuh tanpatanah.

Revolusihijau telahmendatangkankemajuanyangpesat

dalamkeluasankawasanyangditanamdenganpadi bakajenisbaik. Danipada hanya kurang 40.5 hektan di kebanyakantempat, kecuali India, Malaysia dan Filipina, pada tahun1966—1967, keluasanyang ditanam denganbaka jenis baikmeningkat denganpesatsetelabpengenalanteknologi barudipengiatkansetahunbenikutnya. Dianggarkan pada tahun1968—1969 sahajaseluas 12.2 juta hektar telah ditanarn de-nganmenggunakanbakamutu tinggi.

Secana agregatif, genakan nevolusi hijau di Asia me-nyebabkanjumlah pengeluarangandum pada tahun 1969bentambahsebanyak30% danipadapuratajumlahpengeluar-an 1960—1964, sementanajumlah pengeluananberas mening-kat i8% lagi danipadapunatajumlah pengeluarantahun 1963—1967.Walaupunkeadaaniklim yangbaikmungkinmemainkanpenanandalam pertambahankeluanan pertanian tersebut,tapi tidak dapatdinafikanbahawasatukemajuanyangmeng-galakkantelahdicapaidalam pengeluananhasilmakanan.

Satuaspeklain yangdapatdilihat ialah darjahkepesatanpengenalanteknologibaru adalahtidaksetara.India, FilipinadanPakistanmengatasinegana-negaralain dan segi keluasan

172

kawasanyangditanamdenganpadidangandum.Keadaanmimungkin dijadikan alasan untuk menunjukkan kejayaanrevolusi hijau di Asia, denganmenutuphakikat bahawadinegana-neganalain kemajuannya belumlab sebegitu me-muaskan. Lagipun, ada sebab-sebabuntuk mempencayaibahawadi kawasan-kawasanyang telah mengalamipentam-bahankeluasanyang pesatin pengenalandan penyesuaianteknologibanu seterusnyaakanberjalanlambat memandang-kan beberapahalanganfizikal dansosioekonomi.

Bèberapakajian menunjukkanpertalianyangeratantanapertambahandalam keluanandenganbekalan air yang ten-kawal. Pentambahandalampenggunaanbajahanyamenupa-kan penggenapkepada pertambahandalam keluaran. DiIndia, misalnya,8o% dan penggunaanbajapadatahun 1968adalah tentumpu kepada hanya 25% danipada kawasantanaman, kebanyakannya mempunyai bekalan air yangcukup. Di kebanyakanneganaAsia mendapatkanbekalanairyangcukupdanterkawaladalahmerumitkan.Tanpabekalanair yang cukup mi maka adalah sukar mengamalkanpe-nanamanjenis baka baik dan sebanangpenggunaanbajahanyaakanmembenikanpulanganyangnendah.

Di kebanyakannegaraAsia juga terdapatkekunangannancangan mengawal serangga dan penyakit-penyakittanaman.Kekunanganmi dijadikan alasanmengapa bakalamadigunakan.Walaupunpenyelidikanmungkinmenghasil-kanbakayangdapatmenahanserangansenanggadanpenya-kit, namun tidak ada tanda-tandamempenlihatkankeadaanmi dapatdiatasi dalam masayangsingkat.

Kalaupunmasalahpengairandanseranganseranggadi-atasi namun kejayaannyamungkin tidak sebenapameman-dangkan pelaburan yang besar yang tenpaksaditanggung.Perancangan,pembinaandanpengendaliansistempengainanadalahsatu program yang menelanbelanja yang besandanmemakanmasayanglama. Perbelanjaanyang besarterpaksaditampungmelalui cukai ataubantuan luar. Sama adape-laburansebesanmi wajanatautidak memerlukanpenganalisa-

an kos faedahselunuhsektorpertaniandalamrangkaekonominegana selunuhnya. Selanjutnya, bila perkembangankaji

173

bakapesat,setiap neganatenpaksamengendalikanpenyelidikanpenyesuaian(adaptive research)untuk menentukanpenye-suaian-penyesuaianyang terpaksa dilakukan oleh masing-masing negana,kera~abaka yang dicipta di satu-satupusatpenyelidikan pertani’an tidak semestinyadapat dipindahkanbegitu sahajake kawasantanamantanpa terlebih dahulu di-sesuaikandengankeadaandi tempat itu.

Masalahselanjutnya ialah pemasarandan pengagihanhasil keluanan.Di kawasan-kawasanrevolusi teknologi telahlama diamalkan,pertambahandalam keluaran memerlukanpenyusunansemula sistem pemasaransupaya lebih cekap.Mengangkuthasilkeluaranke pasaranseningmenjadimasalahyang numit. mi disebabkankurangnya tempat-tempatmem-proses, menggred dan menyimpan keluanan. Masalah pe-masarañmi dipersulitkan lagi oleh masalahsosial. Di keba-nyakannegaraAsia satuatauduakelompoketnik menguasaipenniagaandan pendagangan.Kadang-kadangkelompok midituduh sebagaipuncabenbagai-bagaimasalahekonomi luarbandar, tanpa mempentimbangkanketidakcekapansistem

pemasaranitu sendini. Orang-orangtengah yang dikatakanmenindasseringjugaditudub demikian.Dalamkeadaanyangdemikianseningkalikenajaanmengambilalih sistempemasan-an seluruhnyadenganmenubuhkanbenbagai-bagailembaga

pemasarandanmenyediakanpenaturan-peratunandangalak-an bagi perdaganganberas yang akanmenjagakepentinganpetani.Padapeningkatmi kecekapandan ideologi seningben-telagah, dan kesannyapembangunankepakarandalam pe-masanantertinggal ke belakang.

Satu lagi masalah pemasaranialah letak harga. Dikebanyakannegana sedang membangun stnuktur pasaranmempunyaisedikit hubungandenganhargadi pasarandunia.mi dapatdijelaskan dalam contoh benikut. Misalnya hangapadi ialah AS$36 setan di Burma, AS$93 di Filipina danAS$123 di Ecuador.Hanga gandum ialah AS$64 setan diMexico, AS$87di Tunki dan AS$ioi di India. Perbezaanmisebahagiannyaadalah disebabkanoleh tukaran nilai lebih(overvalued exchange) yang selalunya wujud di kebanyakanneganasedangmembangun.Hangamutlak danharganelatifdi

174

berbagai-bagainegarajuga seningtidak berhubungandengannorma antanabangsa,dan penyelanasantenpaksadilakukanjika petani mahu dibenikan harga sebenarnyauntuk men-dapatkanfaedahdanipadapentambahanbasil keluaran.

Di pasananantanabangsa,satu ciri lain yangwujud iaituperkelompokannegana-negaramaju - serta dasan yang ben-bentuk diskniminasiyangsukanditembusioleh negana-negarasedangmembangun.Walaupun revolusi hijau berjaya me-nambahbasil pengeluaran,namun jumlah yang dipasankandalampasaranantarabangsaadalahkecil, dan tidak mungkinmempengaruhihangaantarabangsa.Lebih penting lagi, per-tanian yang diamalkan oleh beberapa buah negara majumempersulitkan usaha-usahanegara sedang membangununtuk mempengaruhipasaranantarabangsabagi keluananpertanianmereka.Oleh keranatidak berupayamenyesuaikankemajuanteknologi yang pesatdengan perubahanstnuktun

dalamnegeri,negara-neganamaju in tenpaksamengamalkansistem pembiayaan yang menggunakanbarangan ekspontuntuk membantumenyelesaikanmasalahtaburanpendapat-an dalam benbagai-bagaisektonnya.

Misalnya di bawah program “makananuntuk keaman-annya”,yanglebih dikenali denganprogramPL 480 AmerikaSyanikat menjual dengan harga murah lebih 175 juta tankeluaran pertaniannyakepada negara sedangmembangun

bernilai lebih AS$2I 000 juta. mi hanyalabsatucarabagiASmelenyapkan lebihan dalam keluanan pentaniannya dandengan itu mengurangkan penawanannyadalam pasanandunia untuk mengekalkanhargayang tinggi. Tetapi faktor-fakton negatif yang dapat dihubungkan dengan bantuanmakanansecanabesan-besaranmi adalahbanyakdan penting.Bila banyakkuantiti makanandimasukkanke dalam pasarannegara yang menerima, hanga yang ditenima oleh petani-petani bagi keluaran merekajatuh dan mi membeni kesanburuk kepadameneka.Di India misalnya,padatahun-tahun1965 dan 1966bantuanbijian yangditenimamerupakanio%danipadajumlah penawanandan bagaimanakecil pun pe-nanannyauntukmenununkanhargayangditenimaoleh petani-petani bantuan tersebut masib merupakansatu halangan

175

kepadapertambahandalamkeluaran.Kebanyakanbantuanmakanan disalunkan ke bandar-

bandan besar. Penyalunansepenti in menghalangpenkem-banganpenhubungandi antarabandan-bandarbesardengankawasan luan bandan yang benhampiran kenana ianyamengurangkanpembekalandalam negenike bandar-bandar.Olebkeranadalampenmodenansektonpentanianpetanimen-jadi sebahagiandanipadaekonomiyangberasaskanpengguna-an wang, maka sebananghalangan kepada perhubungan

pemasananakanmempunyaikesanburuktenhadappenawananbahanmakanandanpembangunanekonomi.Kesanyanglainialah negara-neganapenenimabantuan tidak membeni ke-utamaanuntuk melabundalamsektonpertanian.In tentunyamenghalangkemajuansektor tersebut.

Beberapaneganalain telah mula mencontohi tindakanAmenika Syanikat untuk menjual keluaran pentaniankepadaneganasedangmembangunsecanakonsesi. NeganaanggotaKesatuanEkonomi Enopah,Perancisyangmengamalkancanajualan mi membekalkanIndonesiadenganberas,JepunpulamembekalkanKoreadengan300 ooo tanberas,dibayandalamtempoh30 tahundengankadanbunga1.5% setahun.

Ringkasnya halanganyang wujud bagi negana-negarasedangmembangun menembusi pasanan ekspont keluananpentaniannyaialah:-

(i) pengelutandi kalangannegara-negaramaju untukmenguasaipasananpendaganganantarabangsadankesanggupanmerekauntuk menununkanhangade-nganapacarasekalipuntermasukmengadakanstok

penimbal.(ii) pertambahanpenawaranbahanmakanankenegana-

negara sedang membangun oleb negara-negara- maju dengansyanat-syanatkonsesi bila sepatutnya

negana-neganatersebutmenjadinakan perdaganganuntuk mempergiateksportdan negarasedangmem-bangundan -

(iii) ketidakupayaan atau kesukaran negara-negarasedangmembangununtuk bertanding dalam pa-saranpembeli dengannegara-negaramaju.

176

Beberapapertimbanganbolehdiambil untuk mengurang-kan kesan halangan-halanganyang wujud. Negana-negarasedangmembangunboleb mewujudkanstrategi pemasaranmelalui infrastruktunpemasananyanglengkapdan mencukupi.Letak hargahanusdiselanaskandanjenisbakabaik disesuaikandengankeadaantempatan. Negara-neganamaju pula perlumemikinkan dengansenius tentangkesanbunuk programpen-lambakan(dumping) meneka.Selamami pencakapantentanghargapasanandunia sertanancanganbantuankepadanegara-negaramembangunhanyalahsatu propagandayang menge-lirukan kerana sebenannya prognam-pnognam penjualandengansyanatkonsesihanyamenugikannegana-neganasedangmembangun.Di pihak negana-neganasedangmembangunusaha-usahaharusdipengiatuntuk menambahpasarandalamnegenisebagaicarameningkatkanpenawaran.

Perbincangandi atashanya berkisanpada masalahpe-ngeluanan,pemasanandan penmmntaan.Masaláh lain~ugaberlaku tenutama yang berhubungandenganekuiti, guna-tenaga,kesejahtenaanpetani dan institusi-institusisosial am-nya. Masalah-masalahtenakhin itu benpuncadan: (a) kadarpertambahanpenduduk yang tinggi tenutamadi kawasan-kawasanyang jumlah penduduknyasudahsediaramai, (b)tingkat pendapatanyang nendah, ditambah pula denganwujudnya ketidakseimbanganpendapatanantana individuatauantanasektor,jugaperbezaandalamkekuasaanpolitik, (c)peluang-peluangpekerjaanyang tenhaddalam sektor bukanpertanian,dan (d) kemungkinanbagi peminjamanteknologiasing menggantikantenagabunuh.

Semua mi menyebabkannegara-neganasedangmem-bangun berada dalam keadaandilema. Negara-neganamiperlu memecahkantembok-tembokkemiskinansupayadapatmaju, tetapi padamasayangsamamenekapenlu pula ekuitisupayanikmat pembangunandapat dirasakansepenuhnya.Dilema inilah yangdihadapi oleh India, Pakistandan Indo-nesia. Walaupun sektor industni dan perkhidmatanbenkem-bangdengancepatnya,namunpeluang-peluangpekerjaandisektor bukan pertaniannyatidak dapat diimbangkandengankadarpertambahanpenduduk.Penganggurandangunatenaga

177

tidak penuhdalam sektorpertaniandan juga bandar-bandanbesartidak dapatdielakkan. Kemajuanyangdipenolehidan-padarevolusihijau membenikesanuntuk memendekkanmasamenanamdanjika tanamanduakali dapatdilakukania akanmenambabkepenluanburuh sebagaimanajuga pertambahanbasil seekanyangjuga menambahkeperluanitu Sebaliknyakalautanamanmemenlukanramai tenagabunuhsepertikapasdigantikandengantanamanyanglebih menguntungkanmakami juga akanmenyebabkanpenggunaanburuh perhan akanbenkurang.

Selagi nevolusihijau mi masih tenhadkepadabeberapakawasansaja, maka pembangunantidak akanseimbangdanakanmembawakesanketidakstabilan.Peminjamanteknologibanu hanyabersifat menggantikanburuh, kecuali satu polisiyang menjagakepentinganpekenja pentaniandiperkenalkan.Satucarapenlu difikinkan untuk mengunangkanjunangantarafaedah sosial dan faedab persendinianyang diperolehi olehkemajuanteknologi. Dapatdiperhatikanbahawafaedahtek-nologi baru dan revolusi hijau kebanyakannyatentumpukepadapetani-petaniyangmempunyaisaizsawahyangbesan.Kemudahankredit danpinjamanjuga membenimanfaatyanglebih kepada tuan-tuantanab yang mempunyaisaiz sawahyangsamabesan.Tuan-tuantanahmi denganberbagai-bagaikemudahanbenupayamenggunakaninput-input denganse-cekapnyadandenganitu mendapatlebihanuntukdipasarkan.Rancangan-nancangankerajaan untuk membantu petani-petani kecil hanya membeni faedah kepada golongan mi.Kemudahan-kemudahanmi dilibatkan juga dengankepen-tingan politik menyebabkanmasadepan petani kecil yangkunangberadamasihbelum lagi cenab.

Kesimpulannya,bagaimanamenanikpun basil-basilyangdipenolehi danipadaprogram revolusi hijau sepenti yang di-laponkandalam benbagai-bagaikajian, namun ia hanyadi-amalkan oleh kira-kina 10—15% danipada rakyat negara-negara Asia. Penyediaaninfrastruktur yang cukup dalambentuksistempengairanyangmemuaskan,adanyasistempe-masarandan kredit yang cekap, pusat-pusatpenyelidikanpenyesuaiandanbenbagai-bagaiinput-input modenyanglain,

178

merupakansatu pnasyaratbagi kemajuan seterusnyadalamnevolusi tensebut.Pentambahandalam keluaran memerlukansatu penyelarasandalam sistemletak harga yang mengambilkira keperluanekonomi keselunuhannya.Sebagaikesanpen-tambahankeluaran, pnospek bagi meninggikan lagi usaha-usaha pembangunanmemerlukan pertambahandalam pe-labunan.Berhubungdenganeksportpula,negara-negaramaju

perlu bekenjasama,keranapenenusanprogram-pnognam,pen-tambahanmerupakansaw bentuk pertandinganyang tidakmenggalakkanbagi negara-negarasedangmembangunyangcubamempergiateksport.Revolusiteknologijugamempunyaikesankepadagunatenagadengancarapenggantianburuh danmi mempunyaikesanketidakstabilan(destabilising)yangse-makin memperluasjunang pendapatandan kekayaanantarapetani-petanikurang benadaatau kecil denganpetani-petaniberada.Adalah penting diwujudkan dasaryang mengambilkira pembangunandan ekuiti. Kalau tidak benbagai-bagaiketidakpuasan yang mungkin timbul akan memudarkanhanapancenabyangdihanapkandanipadanevolusihijau.

179

i 8 MASALAH KEKURANGANMAKANAN *

Sejak pandangan pesimis berhubung dengan penawaranmakanandan kadarpertambahanpendudukdiutarakanolehMaithus padatahun 1798, perbincangandanperbalahanme-ngenainya tidak putus-putus berlaku. Dengan nada yangsama kekhuatiran tentang pertambahanpendudukmelebihipertambahanmakanantelahjugadisuarakanoleh pakar-pakaryang membuat ramalan tentang masadepan manusia,danbasil kajian merekami melahirkanbuku The Limits to Growth.Pandanganmurammi walaupundikritik oleh beberapapihaktermasuk Pasukan PetugasBank Dunia (World Bank TaskForce) yangmenunjukkanbeberapakelemahandalamandaianyang telah digunakan dalam kajian tersebut, namun parapengkritik mi sendiri masih menekankanperlunya masing-masingnegaramempunyaipolisi ke arahmencapaipengeluar-an makanan secukupnya.Terutama memandangkankrisismakananakan teap mengancamnegara-negarayang mem-punyai kadarpertambahanpendudukyangmasihtinggi. Halmi semakinmeruncingakibat merosotnyapengeluaranbahanmakananakibat malapetakaalamsertaiklim yangkuranghaikdi beberapabahagiandunia, yang menyebabkankebulurandan kekuranganmakanan.

Krisis makanan bukan sahaja telah menyebabkanke-khuatiran di kalangan negara-negaramembangun,bahkan

* J)ewanMa~yaraka1,November1975.

180

negara-negaramaju pun memikirkan krisis mi denganserius.mi antara lain adalah keranastok lebihan bahanmakananmerekasemakinberkurangandanjuga kesankenaikanhargabahan makanan pada keseluruhannyadi pasaran antara-bangsa.Di Malaysia walaupunperistiwakebuluranmakanantidak merebakdenganmeluasnyatetapi kita tidak menafikantentangwujudnya kekuranganzat makanan.ProgramBukuHijau yang diperkenalkanselepasperistiwa tunjuk perasaan“kebuluran” di Baling menekankantentangperlunyaMalay-sia mengeluarkanlebih banyakbahanmakanan.

Satu penelitian terhadap polisi kerajaan menunjukkandasar untuk meninggikan lagi pengeluaranmakanan tidakpernah menjadi satu matlamat tersendiri dalam rancanganpembangunan.Ia hanya dapatdilihat sebagaiturutan dan-pada matlamat-matlamatutamauntuk memodenkansektorpertaniandan meninggikanpendapatanpetani luar bandar.Perkiraan mi diambil kerana mungkin pada masa lepas,kekuranganmakanandan zat makanantidak dianggapseriusseperti di India, Bangladeshdan beberapa negara Afrikakeranasebarangkekurangandapatditampungmelalui import.Bagaimanapun,memandangkannegara kita masih banyakbergantungkepadaimport beberapabahanmakanantermasukberas,kerajaanterpaksamenekankanpolisi ke arahpengeluar-an makananyangsecukupnya.Polisi sepertimi bukanlahbarukeranaia telah lama menjadi matlamatutamadalam penge-luaranberas.Apa yangbaru hanyalahkonseptersebutdiper-luas untuk meliputi kesemuabahanmakanan.

Istilah makananyang secukupnyaseringdigunakande-ngan luas dan masing-masing individu mungkin memberipengertianyang berbeza pada konsepnya. Yang demikianmungkinadagunanyaditerangkanbeberapakonsepyangadahubungandengannya.

Bahan makanan adalah mencukupi dan segi pasaran(market sufficiency) bila kedapatanper kapita bahan ter-sebutdi pasaranmelebihikeperluanminimum secarafisiologisuntuk menyokong kehidupan normal yang produktif. Ke-dapatandi pasaranper kapita diukur denganmembahagikanjumlah bahanmakanandenganjumlah penduduksesebuah

181

negara. Oleh keranakedapatansecukupnyadi pasarandan

juga keadaanpendudukadalah dalam keadaantidak tetap,makakedapatandi pasaranperkapitajugasebagaisatukonsepyang dinamis, akan benubahmengikut masa. Keadaanmimemerlukansegalapertimbangansupayapengeluaranma-kanansecukupnyadikaji dan masake masa.

Bahan makanan adalah mencukupi dan segi teknik(technicalljpsufficient) bila jumlah kedapatanperkapitadan segiteknik melebihi kepenluan minimum secarafisiologis. Ke-dapatanperkapitadan segi teknik diukur denganmembahagi-

kan jumlah makanan dengan jumlah penduduk sesebuahnegara.Tanpa kegiatanimport dan ekspontkedapatandansegi teknik dandan segi pasaranmerupakanduakonsepyangsamaerti. Bagaimanapundenganadanyapendaganganantara-bangsa,jurang antana kedapatandan segi teknik dengankedapatandan segi pasaran akan dapat dipenuhi. Dalamkeadaanjumlah secarateknik lebih kurangdaripadajumlahkedapatandi pasaran,import adalah diperlukanuntuk me-nampung kekurangan pengeluarandalan negeri, dengansyaratnegaratensebutmempunyaihasil eksportuntuk mem-biayai importnya. Sebaliknyajika jumlah kedapatandan segiteknik melebihijumlah kedapatandi pasaranmaka negaraakanmempunyailebihan bahanmakananuntuk dieksport.

Bagi negana-negarayang mengimportbahanmakanan,polisi yang wajar ialah mengikuti polisi penggantianimportmelalui penggiatanpengeluaran.Polisi mi jika dilaksanakan,dapatmemastikantercapainyabahanmakananyang cukup

dan segi teknik dan pasarandengansyaratiklim menggalak-kan dan malapetakaalam dapat dikawal. Bagaimanapun,prosespengeluaranmemakanmasadan mempunyai nisiko.Polisi menyimpan bahan makanandapat mewujudkan ke-adaanyangcukupdi pasarandanmenjadipenggenapkepadapolisi penggantianimport. Kejayaanpolisi mi tentunyadapatmembenicontohkepadabahan-bahanmakananlainnya.Polisipenggantianimport dengansendirinyamewujudkanindustri-industri baru tenmasuk yang bentarafperintis yang dibeniperlindunganmelalui kemudahantarif, cukai dan pengecuali-an lain.

182

Untuk menjayakanpolisi pengeluananbahan makanandengansecukupnya,tanah-tanahbaruperlu dibuka danyangterbiar perluditebusguna.Penggunaanpunca-puncakeluaranyangtidak cekappenlu dikurangkan.

Kaedah yang sering digunakan untuk menganggarkanpenggunaanatau permintaanbahanmakananialah meng-anggankanpola penggunaannya.Anggananmi memerlukandatapenyelidikansosioekonomiisi numahberhubungdenganpemakanan,perbelanjaanserta tingkat keperluan dan segikalori dan protein. Pengkajian di peringkat mikro mi di-

gabungkanuntuk meliputi berbagai-bagaikawasan,bandardan luar bandan, serta berbagai-bagaietnik dan kelompokpendapatansupaya anggaran dapat dibuat di peningkatnasional.

Di Malaysia, dataseumpamami sangatkurang. Namunbegitu danipadabanci yang ada,sepenti Banci PenbelanjaanIsi rumah dan Banci Pemakanandan kajian perseorangan,dianggarkanpenggunaanhanianperkapita ialah 2534 kalori

dan 58 gram protein. Danipadasejumlah2534 kaloni, 2 309adalah danipada berbagai-bagai punca bahan tumbuhan,manakala 225 lagi daripada haiwan dan tennakan. Benasmerupakanpenyumbangkaloni yang terbesariaitu 1 184.

Untuk membuat ramalan tentang penggunaanbahanmakananmasadepan,faktor-faktoryanglazim dipertimbang-kan ialahpentambahanpendudukdananggaranpertambahanpendapatan.Dengan mengambil kadar pertambahanpen-duduk 2.62%, dinamalkan penduduk Malaysia akan me-ningkat i i.6 juta dalam tahun 1980, 15.1 juta dalam tahun1990 dan 19.6 juta tahun 2000. Dan segi pendapatanpula,kadanpentumbuhanantara 1971—1975 ialah 2.2% setahun,tetapi antara tahun 1971—1973, kajian pertengahanRMKmencatatkan2.7%. Denganhitungpanjang2.5% setahunbagikadarpentumbuhanpendapatan,dan denganramalanjumlahpendudukyang dibuat, maka penggunaanbahanmakananhanianialah 2 716 kalori dan63 gram protein seoranguntuktahun 1980, 2 945 kalori dan 70 gram protein untuk tahun1990 dan 3 305 kalori dan79 gramprotein untuk tahun2000.

Berbandingdenganjumlah penggunaanpadatahun 1972, pe-

183

ratus kenaikan dalam penggunaanpada tahun-tahun ten-sebut ternyatatinggi. Bagi berassahajajumlah penggunaan-nya ialah 23% lebih padatahun 1980, 66% padatahun 1990

dan 125% padatahun2000. Demikianjugadengankadarper-mintaan bagi semuajenis bahanmakananyanglain.

Untuk menentukanpengeluaran,datapengeluanan,per-niagaan dan perdagangandi dalam dan luar negeri perludisatukanuntuk dianalisasecaramakro. Selain danipadaitudiperlukanjugadata-dataperdagangandanpengeluarandanagensi-agensi pentadbiran, perancangandan perangkaankerajaan, gedung-gedungperniagaan,pemborong, peruncitdan numah-numahimport.

Jika tingkat pengeluarandanramalantingkat pengguna-an telah diketahui, kadar pertambahandalam pengeluanandapatditentukan.Jika tahapkecukupandin ditetapkanpada1980, makakadarpertambahandalampengeluaranakanben-beza mengikut jenisnya, daripada serendah2% bagi ikankepadasetinggi-tinggi233% bagi susu.Misalnya, kadarper-tambahanbagi berasialah 5.3%, daginglembu dankambing20.4%, gula 163%, sayur-sayuran5.4%, telur 6%, danlemakdanminyak ‘3.3%. Kadar pertambahanmi akanlebih rendahjika matlamatpencapaianpengeluananmakanansecukupnyaditunda ke tahun 1990 atau 2000. Misalnya, pertambahandalam pengeluaransusu cuma dikehendakisebanyak162%

sajapadatahun 1990 berbandingdengan233% dalamtahun1980.

Berdasarkankepadakadar pentambahanyang dikehen-daki, didapati setengah-setengahbahanmakananmudah di-tambah,manakalayanglain sukar. Misalnya,beras,ternakanayam,ikan, telur,sayur-sayurandanbuah-buahanmerupakanbahanmakananyang mudahditambah,manakalagula dansusuamatsukar. Daging lembu dankambing sentalemakdanminyak tidak sukartapi tidak pulamudah.Sukarataumudahuntuk mencukupkannyamengikut kadar yang dikehendakiakanbergantungkepadasumber-sumberkeluaransertafakton-faktoryang mengininginva.

Setelahmengetahuijumlah penawarandan permintaanmaka tugasberikutnya ialah membandingkankedua-duanya

184

untuk mengetahuiyangterkunangatau terlebihsupayausahamengimportatau mengeksportdapatdilakukan. Butin-butirpenawaran yang tendini danipada pengeluanan,dagangansentastok perlulah samadenganjumlah permintaanuntukpenduduk,kegunaanuntuk industnidan ternakansertapem-bazinansemasadalam prosesdan pemasaran.

Data bandinganbahanmakananmi membenikangam-barantentangpola penggunaandanpengeluaran,jika kurangterpaksadipenuhidenganimport ataulebih tenpaksadieksport.Misalnya, pengeluananpadi dan tahun 1951 hingga 1974

menggalakkan.Pencapaianke parasmampu-diri meningkat

dan 85% ke-9o%. Padatahun 1951, pencapaianhanyase-takat 55% sahaja.

Dan segi import beraspula,padakeseluruhannyajumlahimport adalah semakin rendah walaupun sekali-sekalame-ningkat.Padatahun 1951 jumlahberasyangdiimport ialah300

ribu tan, turun kepada,,o nibu tan padatahun 1972 dan 220

ribu tan tahun 1974. Kekurangandalamjumlah import bolehdijelaskanlagi bila nilai import berassebanyak$125 juta padatahun1960 menununkepada$40 juta tahun1972. Tetapipadatahun 1974 disebabkanhangaberas dalam pasananantana-bangsamelambungtinggi, dan jumlah import lebih tinggidanipadatahun 1972 nilai import meningkatsemulakepada$225 juta.

Bagaimanapunprospek untuk mencapai pengeluananberassecukupnyaadalahcerah.Pengeluaranpadi meningkatdan 650000 tan pada tahun 1952/4 ke-, 75000 tan padatahun 1972/4 naik 2.7 kali ganda dalam masa 20 tahun.Pertambahanmi disebabkanoleh pentambahanhasilkeluaran,luas kawasan yang ditanam senta kemudahan-kemudahanperairan. Sepanjang20 tahun itu kadar kenaikan tahunanbagi padi musimutamaialah i.6°/~danpadi luan musim ialah2.8%. Pertambahandalam kawasanyangditanamialah dan8oo000 ekar pada tahun 1958/61 ke-, 450 000 ekar padata-hun 1972/4, bertambahsebanyak15% dalam masa15 tahun,kawasanjuga bentambahbagipadi luan musim danjuga bagipadiyangditanamduakali setahun.PadatahurI 1974 kawasan

185

yangditanamdenganpadi dua kali meningkat5 kali gandadan tahun 1964.

Meskipun Malaysia mempunyai taburan hujan yangtinggi sepanjangtahun, namun kemudahanperairanmasihdiperlukanuntuk membekalkanair pada musim kening danjuga untuk mengairi kawasan-kawasantanaman dua kalisetahun.Padatahun1973, 84% danipadakawasanpadimusim

utamadan94% daripadakawasanpadi luarmusimmenenimakemudahanperairanyangdisediakanolehJabatanPantdanTaliair. Kepentinganperairanmi jugadapatdilihat padaper-tambahandalam perbelanjaanuntuk kemudahantersebut,iaitu dan $38juta dalamRancanganMalayaPertamakepada$319 juta dalam RancanganMalaysia Pertama(RMP) dan$205 juta dalam RancanganMalaysia Kedua (RMK). Per-belanjaanuntuk RMP danRMK masing-masingmerupakan30°/a dan 13% danipadajumlah perbelanjaanawam untukpembangunanpe-rtanian.Selain danipadaperbelanjaanjang-ka panjangin tendapatjuga penbelanjaanberulanguntukoperasidan pengawasan,sebanyakkira-kira $Io—$12 hektarpadatahun 1960 danmeningkatkepada$19 padatahun 1973.

Polisiperairanseiringdengandasanpadidanberasnegana.Sebelumtahun 1970 polisi padi neganamempunyaiobjektifuntuk meninggikan pendapatanpetani, hasil keluaran, me-nentukanpenggunamendapatbekalan benasdenganhargaberpatutandan kenajaanmenanggungkos yang minimum.Objektif-objektif mi dapatdisimpulkan sebagaiusahauntukmencapaipengeluaranbenasyang secukupnya.Bagaimana-pun, semasaRMK dinangka, harga berasdi pasaranduniarendahbenbandingdengankospengeluarandi Malaysiadanmerugikanjika Malaysia mengeluarkandengansecukupnya.Oleh sebabitu polisi padi negaraketikaitu hanyauntuk men-capai kina-kira 80—90% danipada keluaran secukupnya.Ketika itu juga penyediankemudahanperairanlebih banyaktertumpudi kawasantanamanpadi yangutama.Tetapipadatahun 1973 dan 1974 kekuranganbekalan benasdi pasarandunia menyebabkanhanganyamelambung tinggi. mi me-nyebabkanpolisi padi negaratenpaksadikaji semula,denganpengeluaranberassecukupnyamenjadi matlamatutama.Di

186

bawahRancanganMalaysiaKetigaterdapatnancanganuntukmembukaseluas52650 hektartanahuntuk tanamanpadi danseluas202 500 hektar lagi akandiusahakanuntuk tanamanpadi.

Padaasasnyajumlah berasyang dihasilkan sebahagianbesarnyaakanbergantungkepadaluas kawasanyangditanamdanjumlahhasilnyapadasatuhektar.Interaksiantarakedua-dua faktor mi akanmenentukansejauhmana Malaysia ben-upaya untuk mencapai pengeluanan beras secukupnya.Umpamanya,pada tahun 1973 luas kawasanyang ditanam

denganpadi ialah 592 i ~o hektardi SemenanjungMalaysiadan 177 795 hektardi Sabahdan Sarawak.Soalnyaapakahkawasan seluas itu cukup untuk menghasilkankeperluanberasnegara?.

Beberapakajian menunjukkanuntuk masayangsingkat,kemungkinanuntuk menambahkawasanyang ditanam de-ngan padi adalahsukandilakukan kenanatanah yang sesuaiuntuk tanamanpadi kebanyakannyatelahdigunakan.Bagai-manapun, kajian tanah-tanih menunjukkan di Sabah danSarawakmemangterdapat tanah yang sesuai.Tetapi pem-binaan infrastruktur dan pengeluaranbasil tentunya akanmengambil masa panjang. Oleh itu kita hanya dapat me-nimbangkanpenambahanluas kawasanuntuk mencapaike-penluansecukupnyadalam konteksjangka panjang.

Untukjangkapendekapayangmungkindapatdilakukanialah benusahameningkatkandayapengeluaran.Data hasilpurataseekanmenunjukkanperkembanganyang menggalak-kan. Pada tahun 1963—4 hasil purata seekar ialah I 535kg./hektarbagi padisawahdan 872 kg/hektarbagi padi huma.Padatahun 1972—3 hasil meningkat kepada1982 kg/hektarbagi padi sawahdan 899 kg/hektarbagi padi huma. mi me-nunjukkan bahawapengenalanberbagai-bagaicara penge-luaranmoden,benih-benihbakabaik, penggunaanbajadansebagainyadapat meninggikan lagi daya pengeluaran.Di-~hanapkan kesukaran untuk mempencepatkanpengeluaranyang lebih banyak melalui pembukaan tanah sekurang-kunangnyadapatdiatasimelalui peningkatand~syapengeluar-

187

an.Demikianjugahalnyadenganbahan-bahanmakananyanglain.

Selain danipada meninggikan daya pengeluaran,per-tambahanboleh juga dilakukan melalui (a) penguranganpembazirandenganmemperbaikicara memproses,(b) per-wujudan bahan-bahansampingan baru daripada bahanbuangan,(c) peninggiankualiti bahan-bahanmakananyangdiproses. Mungkin juga denganmempelbagaipunca-puncamakanan,misalnya, tidak hanya ber~antungkepadaberasuntuk puncatenaga,tetapimenggunakanlebih banyakbahanmakanandaripadajenis ubi dansekoi.

Data berhubungdenganpembaziranpadimenunjukkankira-kira satu penatus ketika padi dituai, 11% ketika dibanting,19% melaluiberbagai-bagaiprosespengilangan,io%daripada penyimpanan,dan sebahagiannyalagi daripadaproses pengangkutan.Adalah jelas bahawaprogram untukmencapaipengeluaransecukupnyaperlu mencakupiaspek-aspek memproses,penyimpanan,dan pengangkutanuntuktujuan mengurangkansebanyakmungkin pembaziran.

188

19 KRISISBAHANMAKANAN MASIHMENGANCAM *

Kejadian kekuranganbahanmakanan dan kebuluran yangbenlaku di Habsyah mengingatkan kita tentang doktninMalthus tentangperlumbaandi antanapendudukyang ben-tambah secaraeksponen(i, 2, 4, 8, i6, 32...) dan bahanmakananyangbentambaharitmetik (i, 2, 3, 4, ~, 6. . .). Walau-pun doktnin mi telahmenenimaberbagai-bagaiknitikan tetapikrisis bahanmakananyangbenlakusejak itu memberikanbuktibahawapertumbuhanpendudukakanmengatasipenawaranbahan makanan melainkan disekat oleh kejadian-kejadianpepenangan,penyakitdan kebulunan.

Krisis bahan makanan yang berlaku tidak benmaknabahawadunia keselunuhannyakekuranganbahanmakanan.Bukti-bukti menunjukkan bahawa tendapat negara-negarayang mempunyailebihan sementaratendapatnegara-neganayangmengalamidefisit (kurangan)bahanmakanan.Dan segimi knisis bahanmakanansering dilihat sebagaimasalahke-tidaksetaraangeognafisdi antara negana-neganayang mem-punyai lebihan dengan negara-neganayang mempunyaikurangan.Jawapankepadamasalahmi ialah pengaliranataupengagihansemulabahanmakanandaripadanegara-negarayang mempunyai lebihan kepadanegana-negarayang mem-

* DewanMa~yarakat,Februari 1985

189

punyai kunangan.mi boleh dilakukan melalui programban-tuan bahan makanan atau penjualan secanakonsesi selaindaripadaperdaganganantarabangsayang biasa.

Tetapi pendekatan-pendekatandi atas telab didapatitidak dapat mcniyelcsaikanmasalahknisis bahan makanandalam jangka panjang. Program bantuan bahan makananselain danipadadicampur baur dengan unsur-unsurpolitikdan kcagamaanjuga mcnimbulkankesandisinsentifterhadappengeluaran bahan makanan di pihak negana penerima.Negara-negarapenerima, yakin bahawa bantuan bahanmakananboleh terusdidapatisebahagianbesarnyatidak me-wujudkan program-program dan dasan-dasanyang konknituntuk meningkatkan pengeluaranbahan makanan. Selaindaripada masalah halangan-halanganpendaganganyangbiasasepertiperlindungan,tanif, dan kuota,masalahkuranganimbangan pendagangandan pendapatanper kapita yangreiidah menyebabkannegara-negaradefisit bahanmakanantidak dapatmenampungkunanganbekalanbahanmakanan.

Bagi negara-negaramembangun (NM) dan negara-negarasedangmembangun(NSM), pengeluananbahanma-kanan telah meningkat dengankadar kina-kina 3% setahundalamjangkamasa20 tahun yang lepas. Sementaraitu per-tumbuhanpendudukkeselunuhanNM dan NSM ialah padakadar i .8% setahun.Bagaimanapunlebih sepanubdanipada

pendudukdunia tinggal di NSM, yang kadar pentumbuhanpenduduknyamasih tinggi dalam lingkungan 2.7% setahun.Di sebahagianNSM inilah masalahknisis bahanmakanan

masihmeruncing.

Jadual menunjukkan kadar-kadarpertumbuhanpen-duduk dan bahanmakananbagi kumpulan NSM dan NM.Terdapatbeberapaarab aliran yangboleh disimpulkandan-padadata-datatersebut.

(i) Bagi NSM padaumumnyakadar pentumbuhanpen-duduk masih tinggi, iaitu dalam lingkungan 2.7%

setahun.Walaupun terdapatsebahagiankecil NSMyang telahdapatmengurangkankadarpentumbuhan

penduduk,terdapatjuga bahagianNSM yanghanya

190

dapatmengekalkanpertumbuhanpada tahap yanglama, manakala sebahagianNSM lain mengalami

peningkatandalam pertumbuhanpenduduk (misal-nya Kongo, Habsyab, Ghana, India, Iraq, Jordan,Nigeria, Pakistan,Peru,SaudiArabia).

JADUAL iKadar Pertumbuhan Penduduk dan Pengeluaran

BabanMakanan bagi NegaranegaraTerpilih1961—65/70,dan 1970/76

Negara Jangkamasa+ Penduduk BahanMakanan

BahanMakanan

Perkapita

NEGARASEDANGMEMBANGUN (%) (%) (%)Algeria I 3.4 2.6 —o.8

2 3.2 2.5 —0.7

Angola 1.9 2.7 o.82 2.3 — .2 2.4

Argentina i 1.4 2.1 0.7

2 1.3 3.1

Barbados 0.3 0.3 0.5

2 0.5 4.4 4.9

Bangladesh 1 2.9 3.0 0.2

2 1.7 2.4 0.7

Burma i 2.3 1.7 —o.62 2.4 2.3 0.1

Chad i 2.0 0.3 —2.3

2 20 —1.0 —2.9

Chile i 2.0 2.5 0.5

2 i.8 0., —1.7

China i 1.7 2.7 1.0

2 1.7 2.5 o.8

191

Bahan

Negara Jangkamasa+ Penduduk BahanMakanan

MakananPer

kapita

(0/~/O)

/0/ \\/0)

(0/~/0

Kongo I 2.1 3.8 i.62 2.5 1.4 —1.0

Cuba I

2

1.9

2.1

3.90.1

2.0

2.I

Cyprus 1

2

1.1

1.2

7.34.5

6.i~5.7

Mesir I

2

2.5

2.4

3.52.1

1.0

0.2

Habsyah 1

2

2.2

2.4

2.1

1.4

0.1

3.7

Fiji 1 2.5 3.2 0.7

2 2.1 2.5 4.5

Ghana I

2

2.3

2.8

1.8

—0.1

—0.5

2.8

Guyana 1

2

2.3

2.2

1.7

1.8

—o.6—0.4

Hong Kong I

2

1.9

1.4

—3.44.6

—5.3—6.o

India I

2

2.4

2.5

3.2

2.1

o.80.4

Indonesia I

2

2.6

2.6

3.83.7

1.2

1.0

Iraq 1

2

3.2

3.43.8

—0.2

0.5

3.5

Jamaica ,

2

1.4

1.5

0.3

o.6— 1.1

—0.9

Jordan I

2

3.0

3.4— 10.4

0.2

— 13.4

—3.1

192

Bahan

Negara Jangkamasa+ Penduduk~

BahanMakanan

MakananPer

kapita

(0/~ /01

(0/ \/01

(0//0

Kenya I

2 3.33.60.2

0.2

—3.1

Kampuchea i

2

2.8

2.8

4.7—10.5

i.8—13.3

Korea, Dem. 1

2

2.8

2.7

2.5

4.8—0.2

2.1

Laos I

2

2.2

2.2

5.91.7

3.60.5

Madagascar i

2

2.6

3.0

2.8

1.2

0.2

—i.8

Malaysia i

2

2.8

2.8

5.768

2.~9

3.9

Mali i

2

2.1

2.5

i.80.3

0.3

—2.7

Mauritania I

2

2.0

2.0

1.8

3.9—0.3

—~.8

Maunitius I

2

1.9

1.8

0.7

o.8— 1.2

~

Mexico 1

2

3.33.3

3.92.5

o.6—o.8

Moroco 1

2

2.7

3.0

5.1

o.82.3

—2.1

Mozambique 1

2

2.3

2.3

3.50.9

1.2

—3.1

Nepal 1

2

2.1

2.3

1.4

i.8—o.6

0.5

Niger I

2

3.0

2.7

1.4

—1.1

—1.6

3.7

193

Bahan

Negara Jangkamasa+Penduduk BahanMakanan

MakananPer

kapita

Nigeria

Pakistan

Paraguay

Peru

SaudiArabia

Togo

Trinidad & Tobago

NEGARAMEMBANGUN

Australia

Kanada

Denmark

J

Haly

Malta

(0/ \\/01

10/ \~/0)

(0/‘/0

1 2.5 2.1 0.4

2 2.7 0.5 —3.1

1 2.8 6.2 3.42 3.2 2.9 0.2

1 2.6 3.2 0.5

2 2.9 1.7 —1.1

1 2.9 2.8 —0.1

2 3.0 2.7 0.2

1 2.7 2.5 0.2

2 3.0 4.6 i.6

1 3.0 2.3 o.62 2.8 7.5 9.4

I 1.1 2.2 1.1

2 1.1 —1.5 2.6

1 1.9 2.9 2.0

2 1.7 3.4 1.7

1 1.8 0.5 —1.2

2 1.3 2.9 1.6

1 0.7 0.5 —1.2

2 0.9 1.3 0.4

I 0.1 1.9 1.9

2 0.1 3.8 3.7

1 0.7 2.5 1.9

2 0.7 1.2 0.5

I — 7.7 7.72 0.3 I.5 —i.8

(0/‘ /0

(0/~ /0

(0/‘. /0

194

Negara Jangkamasa+ PendudukBahan

Makanan

BahanMakanan

Perkapita

(%) (%) (%)

Portugal I

2

—o.80.4

i.6—1.1

2.5

—1.5

USSR I

2

1.1

1.0

3.2

1.3

2.0

0.3

UK I

2

0.4

0.3

1.6

0.7

1.!

0.4

USA 1

2

1.1

o.83.1

3.1

0.9

2.2

~i merujuk kepada 1961—65/70

2 merujuk kepada1970—76Suinber: Fourth World FoodSurvejv, FAQ, Rome, 1977, p. 69—76.

Sementaraitu pertumbuhanbahan makanandi NSMpadakeseluruhannyaadalabtidak menggalakkan.SebahagianbesarNSM mengalamikejatuhandalam kadar pertumbuhanpengeluaranbahan makanan (misalnya, Algeria, Angola,Barbados,Bangladesh,Chad,Chile, Cyprus,Mesir, Habsyah).Hanyasebilangankecil NSM melaporkanpeningkatandalampengeluaranbahanmakanan (misalnya,Argentina, Burma,

Korea, Malaysia, SaudiArabia).Arah aliran pertumbuhanpendudukdanbahanmakanan

yang bertentanganmi menyebabkanpentumbuhanbahanmakananperkapitasamaadabertambahmenurunataumalanataubertambahdengankadaryangnendah.Bahanmakananperkapita mengukurkadarterdapatnyabahanmakananbagitiap-tiap penduduk sesebuahnegara. Kadar pertumbuhanyang menurun bermaknasemakin berkuranganbahanma-kanan yang terdapat bagi setiap penduduk. Keadaan midialami oleh negara-negarasepertiAngola, Barbados,Chad,Chile, Cuba,Cyprus,Mesir, Habsyahdan sebagainya.Hanya

195

sebilangankecil NSM sepertiBangladesh,Malaysia dan SaudiArabia mengalamipeningkatandalam pertumbuhanbahanmakanan per kapita.

Padakeseluruhannyapengeluaranbahanmakananperkapita adalahmalan bagi negara-negaraLatin Amenika danAsia Barat; meningkat bagi kumpulan negana-negaraAsiaTimun, menurun bagi negara-negaraAfrika dan turun naikbagi negara-neganaAsia Selatan.

(ii) Bagi NM pada umumnya, pertumbuhanpendudukmenunjukkanarahaliran yangmenurun.Kadar per-tumbuhanpendudukpuratabagiNM ialah kira-kirai0/~, setahun. Sementara itu pengeluanan bahanmakananmeningkatdi kebanyakanNM. Peningkat-an terbesan ialah bagi negana-negaraAustralia,Kanada,Jerman dan Amerika Syanikat. MalahanKanadadanAmenikaSyanikatmengadakanlangkah-langkahyang sengajauntuk mengurangkanpenge-luaran disebabkan oleh lebihan pengeluaran di

negara-negaratersebut.mi dilakukandenganmem-ben subsidi atau bayanankerana tidak mengeluan-kan ataumengunangkanbahanmakanan.Pengeluan-an di Australia dan Rusia adalah turun naikdisebabkanoleh faktor iklim yang tidak menggalak-kan.

Pada keselunuhanpertumbuhan bahan makanan perkapitaadalahmeningkatdi NM, tetapi prestasi masing-masing

negaraadalah berbeza-beza.Peningkatanyangjelas hanyadilaponkan bagi negara-negaraKanada, Amenika Syarikat,

Jerman dan Denmark. Negana-negaraAustralia, UnitedKingdom dan Rusia mengalami penurunandalam pertum-buhanbahanmakananpenkapita.Tetapimi tidak bermaknabahawa bahanmakananuntuk setiap pendudukdi negaratersebut telah berkunangan. Pendapatanper kapita yangmeningkat di NM telah menyebabkanpeningkatandalampenmintaan untuk keluaran ternakan. Harga bijirin yangnendah secara relatif menyebabkanadalah lebih ekonomiuntuk menjadikanbijinin sebagaimakananternakan.Peng-

196

gunaan bijinin di NM ialah 529 kg. seorang,sebahagianbesardigunakanuntuk makanantennakan.mnm berbezadengan175

kg. seorangdi NSM yang hampin keselunuhannyadigunakan

untuk kegunaan manusia.

KebanyakanNSM tidak mempunyaisumben-sumberke-wangan yang mencukupi untuk membelibijirin daripadaNM

bagi menampungkurangandalam pengeluaran.Akibatnya,PentubuhanPertaniandan Makanan(FAO) menganggarkanterdapatkira-kira 462 juta orang,94% daripadanyaterdapatdi NSM yang mengalamikuranganprotein. Angka mi me-rupakan 16% daripadapendudukdunia.

Angka tunjuk pengeluaranbahanmakananper kapitabagi tahun 1961—75 menunjukkanpenirigkatanhagiNM dan-padakumpulanekonomipasarandaripada96 padatahun 1961

kepadaii8 padatahun 1975. Kumpulan mi yangtendinidan-padanegana-negaraAmenika Utana, Eropah Banat,Oceaniadan lain-lain NM menunjukkankadarpentambahanyanglebihtinggi dalampengeluananbahanmakananberbandingdenganpentumbuhanpenduduk.

Sementaraitu angka tunjuk yang samabagi NSM me-nunjukkankeadaanmalarpada100 padatahun 1961 dan 101

pada tahun 1975. Keadaanmi dipengaruhioleh kejatuhanangka tunjuk danipada 97 kepada9! bagi negara Afrika,keadaanmalanpada100 bagiLatin Amerika,peningkatankecilbaginegara-negaraTimurJauhdaripada101 kepada103 danpeningkatanyangsederhanabagi negana-neganaTimur Dekatdaripada 97 kepada 109. Negara-negaraperancangpusatpeningkatan dan 98 kepada113.

Adalahjelas bahawamasalahpengeluarbahanmakananadalah lebih meruncing di NSM. Masalahmi adalah lebihpenting bagi kumpulan negara-neganaAfnika dan Asia. Pe-ngalamankrisis bahanmakanantahun-tahun1960-an hingga

1980-an membuktikanhal mi.Padatahun 1965—67 kemanau yang berlakudi India dan

Pakistan menyebabkan pengunangan dalam output bahanmakanan dan kebuluran sehingga menyebabkanbantuanbahan makananterpaksadibawa masuk untuk menampung

kekurangan.Awal :960-anjuga memperlihatkanpengenalan

197

‘revolusihijau’ di beberapabuahnegaraAsia. mi selaridengandasarmampu-dini danpeningkatanpengeluaranpertaniandibebenapaNSM. Penggunaanbaja bagi meningkatkandayapengeluarantelah meningkatsentanegara-negarapengeksportbijinin telahmeningkatkankeluaran.

Di antara tahun 1967 hingga 1971 pengeluaranbijinindunia meningkat sehingga melebihi 200 tan. Di NSMpengenalan nevolusi hijau secana besan-besarandi Asiamenyumbang kepada peningkatan pengeluaran. Negara-negarapengeksportbahanmakananutama(Amerika Syanikat,Kanada, Australia, Argentina) menikmati pertambahanpengeluaran yang besar sehingga terpaksa mengadakanprogram-programyangsengajauntuk mengurangkankawasanditanam. Di antara 1968-70 kawasangandum di negara-negaratersebutberkurangandanipada50 juta hektankepada33 juta hektar.Pengeluaranbijirin dunia telahberkurangsebanyak150 juta tan padatahun 1971.

Sementanaitu bantuanbahanmakananditenuskanolehNM terutamanya sebagai usaha untuk melenyapkan lebihanyangtendapatpadaawal 1960-an. Negana-negarayang me-nerima bantuan bahan makanan, yakin bahawa bantuantersebut akan terus-menenusmengalir, tidak mengadakanprogram yang bersungguh-sungguh untuk mencapai paras

mampu-dinidalam pengeluaranbahanmakanan.Pada tahun 1972-74 knisis bahan makanan bermula

semula.Pengeluaranbijinin dunia berkurangansebanyak35juta tan pada tahun :972—73 dan tahun sebelumnya.Ke-kuranganbekalanmenyebabkanhargabahanmakananme-ningkat di antanadua hinggaempatkali ganda.

Penguranganpengeluaranbahanmakanankali mi ada-lah berpunca danipadaiklim yang tidak menggalakkandibeberapabahagiandunia, tenutamadi RusiadanAsia. Padamasayang sama Rusia disebabkanoleh kejatuhan penge-luananmemasukipasananbijinin antarabangsadanmembuatbelian secanabesar-besaranuntuk menampurigkekurangan-nya. Padatahun 1972 Rusia mengimportsebanyak20.5 jutatan bijinin. mi ialah untukmenampungkekurangansebanyak33juta tanpadatahun 1963 dan31 juta tanpadatahun1966.

198

Knisis bahanmakanantahun-tahun1970-anjuga adalahkesandaripada tindakansengajanegara-negaramaju untukmengurangkanpengeluaran.Selain daripada itu, kenaikantarafhidup NM telah menyebabkanpertambahanpermintaanbagi bahanmakandanjuga bahanmakananternakan.

Padatahun 1974—75pengeluaranbahanmakananduniameningkatsemulamelainkandi Afrika danAsia Barat.Bagai-manapunharga belum turun ke paras sebelumnya.Tahun-tahun awal 1970-an juga memperlihatkanbermulanyakrisistenaga yang menyebabkanharga keluaran petroleum ten-masuk baja melambung naik. Kenaikan imbangan pem-bayaranmi menyulitkan keupayaanNSM untukmengimportbahanmakanan bagi menampungsebanangkunangan.Ke-naikan hanga baja juga merupakanhalangan bagi petani-petani NSM untuk meninggikan penggunaan baja bagimeningkatkanpengeluananbahanmakanan.

Pada tahun 1975—76 pengeluananbahanmakananme-ningkat di kebanyakanNSM. Pengeluaranberasmeningkat6% danipadatahun sebelumnya.Pengeluarangandum me-ningkat 9%. Padatahun 1976—77 memperlihatkanstokbahanmakananduniadibinasemuladanhargabahanmakananpada

umumnyamenunjukkanpenurunan.Padaawal :980-an kita membacatentang knisis bahan

makanandi bebenapabuah negaraAfrika, seperti Habsyah,Chad,Mali danSudan.Knisis mi menghentamteruk negaraHabsyah yang dilaponkan lebih 300 000 onang telah madakibat kebuluran, kelaparan dan kekurangan zat bahanmakanan.Knisis mi menupakanpenerusandanipadamasalahbahan makananyang melanda negara-negaraAfrika sejaktahun 1960-an. Puncakepadaknisismi selaindaripadamasalahtanah-tanihdan fizikal yangtidak menggalakkanialah kadarpertumbuhanpendudukyang masih tinggi dan kadar per-tumbuhanbahanmakananyang secararelatif lebih rendah,menyebabkankejatuhandalam kadar pentumbuhanbahanmakananper kapita.

Prospekjangkapanjangbagi masalahbahanmakanandibeberapaNSM adalahtidak mengalakkan.Keadaankuranganbahanmakanandi bebenapabuah negaradianggarkanakan

199

meningkatdan sekecil-kecilnya:3 juta tan sehinggasebesar-besannya21.9 juta tan Gadual2). Kuranganmi dianggarkandi antara io% hingga 46% danipadapenggunaan.Negara-negarayangterlibatsebahagianbesannyaialahnegana-negaraAsia danAfrika yangmempunyaipendapatanpenkapitayangrendahiaitu kurangAS$3oo. Negara-neganami menampung

kira-kina ~ danipada penduduk negara-negaraekonomipasaranyangsedangmembangun.Kunanganbahanmakanandianggankanmeningkat dan 12 juta tan pada tahun 1975

kepadadi antara 70—80 juta tan pada tahun 1990. Untukmengekalkanpenggunaanper kapita pada paras 1975 me-menlukan 35 juta tan lebih daripadaapayangdianggarkan.

Daripada penbincangan-perbincangandi atas, adalahjelas bahawaknisis bahanmakananmasihmengancamduniain terutama sebahagianNSM di Asia dan Afrika untuk

beberapadekadakandatang.Knisisseumpamami mengingat-kankita tentangdoktrin penlumbaandi antanapendudukdanbahanmakanan.Tetapi pengalamanmenunjukkanbahawamanusiaakanberkeupayaanuntuk mengatasiknisisseumpama

JADUALzKurangan Bahan Makanan BeberapaNegara Terpilih

Negara1975 Ramalan 1990

Kurangan % Drp. Kurangan % Drp.(juta tan) Penggunaan(juta tan) Penggunaan

India 1.4 1 :7.6 — 21.9 10 — 12

Nigeria 0.4 2 17.1 — 20.5 35 — 39Bangladesh 1.0 7 6.4 — 8.o 30 — 35Indonesia 2.1 8 6.o— 7.7 14—17

Egypt 3.7 35 4.9 32

KumpulanSahel 0.4 9 3.2 — 3.5 44 — 46Ethiopia 0.1 2 2J — 2.3 26—28

Burma (0.4) (~) 1.9 — 2.4 21 — 25Filipina 0.3 4 1.4— 1.7 :1—13

Afghanistan — — 1.3 — 1.5 19 — 22

Suniber: International Food ResearchInstitute, (,g77), Food J’Ieeds ofDevelopingCountries.,IFRI, New York,

200

mi melaluipenemuanteknologidansumber-sumbenyangbaru.Jugaknisis mi bukanlah berbentukglobal tetapi merupakanfenomenayangterasingdi beberapabahagiandunia. Olehituia seningdianggapsebagaimasalahketidaksetaraandi antaraagihanbahanmakanandi antanakawasan-kawasangeografi.mi memenlukanprogram-programmenyeluruhuntuk mem-perbaiki agihan tersebut, misalnya melalui bantuan, per-dagangandan program-programpeningkatanpengeluaranbahanmakanan.

Penyelesaiankrisis bahanmakananterletakpadamasing-masing negara untuk meningkatkan pengeluaran bahanmakanan ke paras mampu-diri selain danipada membatasipertumbuhanpenduduk.Bengantungkepadabantuanbahanmakanan semata-matatidak akan menyelesaikanmasalahtersebut. Usaha-usahajuga penlu dilakukan untuk memper-baiki imbangan pembayarandan pendapatannegarasertapërtumbuhansosioekonominegana.Perbaikan-perbaikanmiakandapatsekaligusmengatasimasalahkemiskinan,kunang-an bahanmakanandan kebajikan sosioekonomipenduduk-pendudukyang mengalami kelaparandan kekuranganzatbahanmakanan.

201

20 KESELAMATAN BAHANMAKANAN: BEBERAPAISU DAN MASALAH*

KeselamatanBahanMakanan (food security) merupakansatupersoalan yang tidak kunang pentingnya seperti pensoalankeselamatandan kestabilannegaradan segi politik dan ke-tenteraan. Keselamatanbahan makanan merujuk kepadakebolehannegara,kawasanatau isi rumah yang mengalâmidefisit untuk memenuhikeperluanparas penggunaanbahanmakanan tahunan. Definisi mi dapat dientikan sebagaike-bolehannegarauntuk membekalkanbekalanbahanmakananyang mencukupiuntuk semualapisanpendudukpadasetiapmasa.

Keselamatanbahanmakananmencerminkankecukupanpenawaran bahan makanan dalam jangkamasayang ben-terusan.Ia melibatkanaspek-aspekpengeluaran,penggunaandan agihanbahanmakanan.Dan segi pengeluarania melibat-kan peningkatandalampengeluananbahanmakanandi parasmampu-diri (self-sufficiency). mi tenbit danipada keinginannegarauntuk mendapatjaminanbekalanbahanmakanandanmengurangkan pergantungan kepada import untuk me-ngurangkankuranganimbanganpembayaran.Dan segi peng-gunaan ia melibatkan jaminan bekalan untuk memenuhimatlamatpenggunaandanpemakananyangmencukupibagi

* DewanMas,yarakat,April 1985

202

setiaplapisanpenduduk.Dalam ha! mi keadaankemiskinan,penganggurandan agihanpendapatanyang tidak seimbangmungkin menyebabkanpenduduk berpendapatanrendah

tidak mendapatjaminan keselamatanbahanmakananyangdiperlukan, walaupun bekalan mungkin mencukupi bagiseluruhnegara.Oleh itu perlu melihat paraspenggunaandanpemakanan bagi bebagai-bagai status sosioekonomi, ter-masuk golongan termiskin. Ini. membawa kita kepadaper-soalanagihan, iaitu bagaimanabahanmakanandisalur dandiagihkan, seria apakahkesan-kesandasanbahanmakanankepada berbagai-bagailapisan masyarakatserta bebannyakepadakenajaan,pengeluardan pengguna.

Pengeluaran

Dalam hal neganaMalaysia, bekalanbahanmakananneganaadalahagaktenjamin.Malaysiatidak mengalamiknisis bahanmakananserta masalahpemakananyang meruncingsepentiyang dialami oleh bebenapaNSM seperti Habsyah, Mali,SudandanChad.Malaysiatelahmencapaikadarmampu-diniyang tinggi dalam pengeluananberas (85%), ikan ~ayam-itik (g8%) dandagingbabi (~~%),telur, sayur-sayurandan buah-buahan.Bolehlah dikatakan bahawa Malaysiamempunyai jaminan keselamatanbahan makanan dalamkeluanan-keluanandi atas.Tetapi Malaysia belum lagi mem-punyaijaminan keselamatanbahanmakanandalamkeluarandaginglembu,dagingkambing,susu,gula, lemakdanminyak.Bagimencapaitahapmampu-diridalamkeluaran-keluananminegaraterpaksamenumpukanlebih banyaksumber-sumberselaindanipadamemberipenekanankepadadasarmampu-diriuntuk mencapaikadar pertumbuhanyang lebih tinggi, iaitu20.4% bagidaginglembudankambing, 13.3% bagilemakdanminyak, 163%bagiguladan233% bagisusu.Kadar-kadarmiditentukandenganmengandaikanmampu-dinidicapaidalamtahun2000.

Beberapamasalah timbul dalam membeni penekanankepadadasarmampu-diridalampengeluaranbahanmakanan.Pertamanya,dasar mi bukan satu-satunyasahajamatlamatyang perlu dicapai. Lain-lain matlamat seperti membasmi

203

kemiskinan, pertumbuhan ekonomi, imbangan pembayar-an dan sebagainyamenupakanmat!amat yang mendudukitanggakeutamaanyanglebih tinggi dandenganitu membolotperuntukandan sumber-sumberyang lebih besandaripadaperuntukan pembangunan.Matlamat pengeluananbahanmakanan sening dilihat sebagaimatlamat sampinganyangdicapaisekalimelalui matlamatpermodenanpertanian,pem-basmian kemiskinan dan peningkatan pendapatanpetani-petani.

Irmi mungkin menerangkankenapaMalaysiamasihmeng-import kira-kira i o% danipadakepenluanbahanmakanannya.Nilai import bahan makanan dan tennakan hidup terusmeningkatdan $651.9 juta padatahun :960 kepada$786.:juta pada tahun 1970 dan $2958 juta pada tahun 1982.

Daripadami nilai import bahanmakanansahajapadatahun:982 ialah$1742.3juta. Sebahagianbesardaripadaimport miterdiri danipadabahanmakananseperti daging, susu, gula,

beras, sayur-sayurandan buah-buahanyang sebahagiannyaboleh ditanamdenganmudahdi negarami.

Pengimpontanbahanmakananyangbesarmi sebahagian-nya adalahakibat danipadaketidaktentuandalamaspek-aspekdasan mampu-dini. Misalnya, dasar mampu-dini dalampengeluananberas menunjukkanketidaktentuandalam me-nentukanmatlamat ioo% mampu-diri dan hampir mampu-din di antara8o%—9o%.Ketidaktentuanmi merupakansatudilemadalamdasanberasnegana,keranaMalaysiamerupakannegara pengeluankos tinggi sedangkanimport beras boleh

didapati dengankos yanglebih murah. Denganmenetapkandasarhampir mampu-diri di antara80% — 90% negarasang-gup memikul risiko ketidakselamatanbahanmakanan.Me-mandangkanberasialahmakanannuji danmakananstrategikbagi kebanyakannegarapengekspontberas,maka sebarangkegagalantanaman,akibatbencanaalam, senanganpenyakit,kemarauatau pepenangandan ketidakstabilanpolitik sudahcukup untuk mewujudkankeadaanpanik di dalam pasanan

antarabangsaberas. Pengalamankrisis beras tahun :973/74membuktikan bagaimanakekunanganbekalan beras dunia

204

menyebabkanhanga melambung naik dan kegiatan ‘pasar

gelap’ dalampasaranberas.Mungkin Malaysia menasakanjaminan keselamatanbe-

kalan berasboleh didapati dan Stok BerasASEAN ataupundalam nangka persahabatandan kestabilan po!itik regional.Tetapikita perlu benwaspadabahawanegana-negaraASEANsendini, melainkanThailand, masih mempergiatuntuk me-ningkatkan pengeluaranbenasnya.Bukti-bukti juga menun-jukkan bahawaStok BerasASEAN adalahtidak stabil sentamenghadapimasalahpengurusan.Faktor-faktor mi di sam-ping ketidakstabilanpolitik yang melandasebahagiandan-

padapembekal-pembekalbenasneganamungkin menyebab-kan kita perlu mengkajisemulamatlamatmampu-diri dalampengeluaranbenas.

Satulagi masalahyangbenkaitanialah konflik kepenting-

an di antara pengeluaranbahan makanan dan baranganeksport. Zaman penjajahan mengajarkita untuk membenikeutamaanyang lebih tinggi kepadapengeluaranbaranganeksport untuk mengambilkesempatandanipadaekonomi bi-dangan yang wujud. Dasar mi masih diteruskan sehinggadewasa mi. Lantas kita lihat agihan sumben-sumberdanpenuntukanyanglebih besaruntuk baranganeksport.Misal-nya tanah-tanahyangsubuntelah diagihkan untuk tanamaneksportseperti getahdan kelapa sawit. Kedua-duatanamanmi menguasaikira-kira 70% danipadatanahyangdiusahakanuntukpertanianberbandingdengan17% sahajakeluasanbagitanamanpadi.

Dan segi penuntukanpembangunan,walaupunperuntuk-an untuk pembangunanpertanianmerupakanbahagianyangagak besan,iaitu dalam lingkungan 20%, tetapi peruntukanuntuk sektonbahanmakananturun-naikdi antara13.4% bagiRMP, 8.2% bagiRMK, 10.7% bagi RMT dan :~%bagiRME.

Dan segi teknologi, sektor bahanmakananseolah-olahberada dalam satu ‘dataran teknologi’ dengan tiada pe-ningkatan yang memberangsangkandilaporkandalam daya

pengeluaran. Penemuan-penemuanteknologi baru dalambidang mi juga tidak ada. Akibatnya kita dapat saksikanpengekalan atau penurunan dalam pertumbuhan output

205

bahanmakanan. Misalnya kadar pertumbuhan purata ta-hunan bagi beras menurun dan 3.7% setahunbagi jangkamasa:971—1975 kepada3.0% setahunbagijangkamasa198:—

1985. Output perikanan menunundan 9.8% kepada4.0%

sementaraoutput tennakanpula menurun dan 4.2% kepada3.3%bagijangkamasayangsama.Arah aliranmi sepatutnyameniupkan kekhuatiran kepada pengubal dan penlaksana

dasar tentang prospek sekton bahan makanan pada masahadapan(Jadual I).

Penggunaan

Satu lagi aspek penting bagi jaminan keselamatanbahanmakanan ialah aspekpenggunaan.Aspek mi meliputi pe-ningkatandi dalampenggunaanbahanmakanankeparasyangboleh menjaminkesihatandantumbesartubuhbadannormal.Selaindaripadaitu aspekmi menekankantentangpemakananyang seimbang,mencegahkebuluranserta menjamin mutupemakananyangtinggi.

Oleh itu keselamatanbahan makanan bukan sahajaterjamin melalui pengeluaranyang mencukupi tetapi jugàjaminandan segipenggunaanyangmencukupidanseimbang.Aspek penggunaan merupakan aspek yang lebih knitikalkeranaia melibatkanpenggunaandanpemakanandi kalanganberbagai-bagaikelompok sosioekonomi.Dalamhal mi faktor-faktorsepentipendapatan,agihanpendapatan,penganggurandanaspek-aspeksosiobudayamempengaruhiparasdancorakpemakanandi kalanganbenbagai-bagaistatussosioekonomi.

Bahagianperbelanjaanisi rumahyangdigunakanuntuk

penggunaanbahanmakananmenurundan 58% dalam tahun1957/58 kepada 46.4% dalam tahun 1973. Penununanmiadalahlazim bagi negara-neganayangmengalamipeningkatandalam pendapatanpen kapita, denganpeningkatanmi ma-syarakatlebih banyakmenggunabarang-barangpenggunaanmewah.

Polapenggunaanbahanmakanandi antarabandandandesa menunjukkan sedikit perbezaan. Banci PenbelanjaanIsinumah 1973 menunjukkanbahawapendudukdesameng-gunakanlebih banyak beras,gula, minyak dan lemak ben-

206

N

-UI-~ ~~~oIIO L~~

E

14

1.i

•1

~4 Cl ~

d r-- —c~cc~

1..

a

a

a

a1~0.)

a

c

Cco

C’) ~ C’) C’)

c~)c~C’~ ~

C) Cl

C) C cc

C) C’) Cl —Cl C) -

u)cc C’~C) ~~f) C) Cl)

C

aaa

.0CO

C)

C

C)

C)

C)

C)

v-C)

ccv.-C)

r—C)

0v.-C)

cc-cc v--:v.- ‘~t- C C’l

c?cc~- C..) Cl~)C) C’) C c~

co C’Oa v-d~c~c~

COCCI

C)

I-

a0.

Ea

-~

COa

‘C

‘C’

‘C

I.COCO-F

E .~CO-C ~

bandingdenganpendudukbandaryang lebih banyakmeng-gunakandaging,ikan, susu,keju, telur, buah-buahan,sayunanrod danbijinin. Perbezaanmi mencerminkanperbezaanmutumakanandi antarapendudukkedua-duasektortersebutpadakeseluruhannya.

Dan segi kecukupan kaloni dan protein, negara padakeseluruhannya mengguna di parasyang melebihi danipadakeperluan.Kajian Institut Penyelidikan PerubatanMalaysiamenunjukkan keperluankaloni per kapita dianggarkanpadaparas2080 kaloni, manakalapenggunaankaloni perkapitayangterdapat pada tahun 1961—70 ialah 2453 kalori. Padatahun197 1—78 penggunaan kaloni perkapita meningkat kepada2550.

Penggunaanmi melebihi paraskeperluansetinggi 18% pada

tahun196 1—70 dan23% padatahun197 1—78.Dan segiprotein,keperluan per kapita yang dianggankan ialah 48 gram, mana-kala protein per kapita yang tendapatialah 50 gram pada

tahun 1961—70dan52 gram pada tahun 1971—78.Penggunaanprotein melebihi keperluan setinggi 4% dan 8% masing-masing bagi tahun 1961—70 dan 1971—78.

Data-datami menunjukkannegarapadakeselunuhannyatidaklah kekurangankalori dan protein. Kecukupan kaloriberadapada panasyang tinggi dan tenjamin, manakalake-cukupanprotein adalah pada parasyang marginal. Tetapikecukupan mi tidak menunjukkanagihanbahanmakanandiantara kelompok-kelompoksosioekonomidan juga di antanasektor bandardan desa.

Kajian Institut Penyelidikan PenubatanMalaysia men-dapati bahawapenggunaankaloni dan protein per kapita dikawasan desa pada umumnya adalah lebih rendahdanipadayang disyorkan. Kajian di empatkampungdi Kota Baharu,Mensing, Baling danPerakTengahmenunjukkanpenggunaankalori adalah pada paras 90% danipadakeperluan. HanyaPerak Tengahmempunyai penggunaanmelebihi keperluaniaitu pada paras :o:%, manakala kampung-kampung di KotaBahru (~%),Mersing (g8%) danBaling (84%) mempunyaiparas penggunaanyang lebih rendah (Jadual 2). Walaubagaimanapun penggunaan protein di keempat-empatkam-pung itu adalahmelebihidanipadakepenluan.Kajian mi juga

208

JADUAL 2

PengambilanKalori, Protein danLemak Per Kapitadi BeberapaKampung Miskin, SemenanjungMalaysia

KotaBharu Mersing Baling

PerakTengah

SemuaKampung

Kalori 1648 2106 1729 2016 :874Kalori yang 2080 2156 2062 2004 2075disyorkanKalori sebagai 79 98 84 101 90

% daripadayang disyorkanProtein (gram) 52 55 49 59 53Proteinyang 48 42 45 42 44yang disyorkanProtein sebagai 110 131 109 140 :20

% daripadayangdisyorkanLemak (gram) 28 46 32 40 37

Sumber: Institut Penyelidikan Perubatan Malaysia.

mendapatibahawa66% danipadaisi rumah tidak dapatme-menuhi keperluankaloni dan 34% danipadaisi rumahmeng-alami kekuranganzat protein. Berasmerupakansumberkaloriyang utama, tetapi penggunaannyasemakinberkurangan. Iamungkin diganti dengan penggunaanubi kayu, keledekdankeladi. Daging ayam, lembu dan kambing jarang-jarangdimakan disebabkan oleh kekuranganwanguntuk mendapat-kan bahan makanan tersebut. Daging lembu dan ayam lazim-nya dimakan pada musim perayaanataupenkahwinansahaja.

Pemakananyangtidak seimbangsertakekurangankalonidan protein menyebabkan berbagai-bagaijenis penyakit.Walaupunpenyakit kekuranganzat protein dan kaloni seperti

kwashiokordan marasmustidak terdapattetapi terdapatkira-kina43% kanak-kanakprasekolahtenbantut tubuh badan yangdiakibatkanoleh kekuranganzat protein dan kalori yang ben-

panjangandan 37o)~kanak-kanakdidapatimempunyaiberatbadanyang terencat.Kebanyakanpendudukkampungyang

209

dikaji terutama di kalangan kanak-kanakdan ibu-ibu me-ngandungdan orang-orangdewasa46 tahun ke atas meng-hidap penyakitanaemia.Keadaanmi berlakudisebabkanolehkekuranganzat besidalammakananharianmereka.Lain-lainpenyakit berkait dengan kekurangan vitamin sepenti ke-keningandan keruputanmata, kerosakangigi dan gusi danpenyakitkulit juga terdapatdi kalangankanak-kanak.

Adalah jelas bahawawalaupunneganakecukupandansegi kaloni dan protein, tetapi paras penggunaanbahanmakanandi kawasandesaadalahlebih rendahlagi. Masalahkekurangankalori, protein dan zat besi masih merupakanmasalahutama. Masalah mi adalah berkait rapat dengankemiskinandi kalanganpendudukdesasertafaktor-faktoryangbenkaitanseperti tingkat pelajaran yang rendah, pantanglanang terhadappemakanandan faktor-faktor sosiobudaya.Olehitu persoalanpenggunaanbahanmakananbukansetakatmempenlihatkanpertalian di antara kecukupanbahanma-kanandanpertumbuhanpenduduk.Ia berkaitanjuga denganisu-isukemiskinandanagihanpendapatan.

Kesimpulan

Ketika dunia menghadapikrisis bahan makanan,jaminankeselamatanbahan makanan menupakan matlamat pem-bangunanyang tidak kurangpentingnya.Walaupunnegaraagakterjamin dan segi pengeluanandan penggunaan,tetapibeberapaisu danmasalahmasihmenjadi penghalangkepadakewujudanjaminan keselamatanyangsepenuhnya.

Dan segi pengeluaranpenetapandasarke parashampirmampu-dinidalampengeluaranbenasmenyebabkanpenerus-an pergantungankepadaimport. Walaupunpengeluarandanpencapaianmampu-dini bahan makananmasih merupakanbahagianyang besar, import bahanmakan masihterus me-ningkat.

mi sebahagiannyaadalahberpuncadanipadakonflik dandilema di antara matlamat pengeluaranuntuk eksportdanbahan makanan.Juga, walaupun pencapaianmampu-diniadalah tinggi, tetapi kadan pentumbuhanpurata tahunanadalahsemakinmenurun,berpuncadanipadatiada penemuan

210

banu dalam inovasi dan teknologi pengeluaran bahanmakananyang boleh meningkatkandaya pengeluaranme-lewati ‘dataranteknologi’ yangwujud sekanang.

Dan segi penggunaan,meskipun penggunaannegaraadalah melebihi danipadaparas keperluandan bahawake-bulurandankekunanganbahanmakanantidak tendapat,tetapikelompok-kelompokkemiskinan tertentumengalamimasalahdan segi kekurangankaloni danprotein. Programpemakanandesa adalah perlu untuk mengatasimasalahmi. Ia perlutermasukdalam programuntuk membasmikemiskinan danmempenbaikiagihan pendapatan.Masalah-masalahdi atasmerupakandi antaraisu-isuyangperludibeni perhatianwajardalam usahauntuk menjamin keselamatanbahan makanannegara.

211

21 KEMISKINAN DANPEMBASMIANKEMISKINANLUAR BANDAR: TUMPUANKEPADA PETANI PADI*

Kemiskinan luar bandar merupakanisu yang tidak putus-putus diperkatakan.Padatahun 1970-ankira-kira 87% dan-padaisi rumahmiskin terdapatdi luar bandar,83% daripada-nya terdiri daripada kaum Melayu. Negeri-negeriKedah,Kelantan, Penis dan Terengganumerupakannegeri-negeriyangmempunyaikadar kemiskinanluar bandaryang palingtinggi, manakalaSelangormempunyaikadarkemiskinanyang

terendah.Dan segi kelompok sosioekonomi, 63% daripadapetani-petaniluar bandar adalahmiskin, manakaladan segisektor,80% daripadaisi rumahmiskin terdapatdalamsektorpertanian. Kira-kira 98% daripada isi rumah miskin luarbandar samaada buta huruf atau mempunyai pencapaianpelajaransetakatsekolahrendahsahaja.

Kemiskinan mutlak ditentukan melalui konsep “garisankemiskinan” iaitu garisanyangmemisahkangolonganmiskindengangolongan kaya. Di Malaysia pengukurangarisanke-miskinan adalah berdasarkanukuran mutlak, iaitu dengan

* Ubahsuaidaripadakertaskerjayangdibentangkandi PersidanganAgung

PEMAU (PersatuanMahasiswaMalaysiaAmerika Utara)Ke-X, IndianaUniversity, Bloomington,Indiana,USA, Disember1978.

212

membandingkantingkat pendapatanmutlak keluargadengantingkat pendapatan yang dipenlukan untuk menampungkeperluan minimum untuk makanan, pakaian, kesihatan,pelajaran dan lain-lain keperluan sosioekonomi. Tingkat

pendapatanyang diperlukanmi mengambilkira keperluan-keperluanminimum untuk makanandan lain-lain keperluanmakananuntuk menampungsatu tingkat taraf hidup yangselesa.Padatahun 1970 pendapatanyangmenjadiasasgarisankemiskinan ialah pendapatanisi rumah per kapita kurangdanipadaM$ 25 sebulan.

Pada tahun 1982 pendapatangaris kemiskinan telahmeningkatkepadakira-kira M$75 perkapitasebulan.Denganmengandaikansecara purata 5 orang ahli keluanga bagiisi rumah,mi bermaknaisi numahyangmempunyaipendapat-an bulanan kurang dan M$38o sebulan adalah dianggapsebagaikeluargamiskin.

Profail Kemiskinan Luar Bandar

Jadual i menunjukkan profail kemiskinan luar bandar,mengikut kelompok sosioekonomi,dalam sekton pertanian.Padatahun tg7o kadar kemiskinanadalahpaling tinggi dankalanganburuh pertanian (92%), petani-petanipadi (88%),nelayan(~%) dan pekebunkecil getah (65%).

JADUAL i

Kadar Kemiskinan Luar Bandar I9~.-I983(%)

1970 1975 1980 1983

PekebunKecil Getah 64.7 59.7 41.3 6i.iPekebunKecil KelapaSawit 30.3 9.1 7.8 6.5PekebunKecil Kelapa 52.8 50.9 38.9 32.7

Petani Padi 88.i 77.0 55.1 54.0

Lain-lain Buruh Pertanian 91.8 78.0 64.1 44.7Nelayan 73.2 63.0 45.3 54.1

PekerjaLadang 40.! 47.0 35.2 20.9

Jumlah 68.i 63.0 45.7 54.9

Sumber: RMK, RMT, RME, Kajian SeparuhPenggalRME

213

Pada tahun 1975 walaupunterdapat kejatuhandalamkadar kemiskinan,namun kadar tersebutmasih tinggi bagisebahagian besar kelompok sosioekonomi dalam sektorpertanian.Padahakikatnyaadalahsukar untuk menentukansejauhmanakadarkemiskinantelahberkunangan.Walaupunpendapatanmutlak mungkinbertambahtapi kenaikanbelanjahidup, seperti yang digambarkanmelalui harga pengguna

telah meningkat setinggi 35% pada penghujung 1974.

Kesannya,kejatuhankadarkemiskinansebenarmungkinlebihrendah.

Padatahun 1980, secarakeseluruhankadar kemiskinanluar bandarmenurundan 63% ke 46%,melalui kejatuhandidalam kesemuasektorkecil sektor pentanian.mi sebahagianbesarnyadisebabkanoleh kesandaripadaprogram-programpembasmiankemiskinanyangtelahdijalankansejakmerdeka.Selain danipadaitu pertambahanekonomi,sertapendapatan

per kapita negaraadalah agakmenggalakkan.Tetapi padatahun 1983, kadar kemiskinan keseluruhan luar bandarmeningkatdanipadaparas ig8o, iaitu dan 46% ke 55%. mitenutamanyadisebabkanolehpeningkatansemuladalamkadarkemiskinanbagi sektorkecil pekebunkecil getahdan nelayanyang masing-masingmeningkatke 6i% dan 55% dan paras4’% dan 45%. Sementarapekebunkecil getah mengalamimasalahkejatuhanhargayang berterusan,golongan nelayanpula menghadapimasalahsumber-sumberikan yangsemakinberkurangandi sampingkejatuhanharga.

Kenaikan semula kadar kemiskinan luar bandar mimencerminkan fenomena kemiskinan yang berterusan.Sememangnyafenomenami sukar untuk dihapuskansecaratotal. Tetapi hakikat bahawakadar kemiskinan meningkathampir io% dalamjangkamasa3 tahun seharusnyamembeni-kansebabbagi pemimpin-pemimpinnegaradanpem~uatsertapelaksana dasar untuk merasa bahawa program-programpembasmiankemiskinan yang dijalankan selamami belummencukupiuntuk membasmikemiskinansecaraberkesan.

Masalahkemiskinan sering dianggap sebagaimasalahluar bandar.Walaupunkemiskinan terdapatjuga di bandar,tetapi keadaannyaadalah lebih meruncing di luar bandar.

214

Sektor luar bandar atau pertanian sering dianggapsebagai“perangkap kemiskinan” yang memerangkappetani-petani

dalamsatu“putaranganas”yangsukaruntukdipecahkan.miberpuncadaripadadayapengeluarandan pendapatanyangrendah disebabkanoleh pemilikan dan pengurusansumber-

sumber yang tidak ekonomi. Masalah mi berkait dengankejatuhansyaratniagasektorluarbandarberbandingdengansektorbandar.Prosespembangunanekonomi telahmengalih-kan penumpuanpembangunandansumber-sumbermodal kesektor bandar/industri, menyebabkansektor luar bandar/pertaniansering dianggapsebagaisektor baki atau residualyangterusmemerangkapsebahagianbesardaripadagolonganmiskin atauberpendapatanrendah.

Kemiskinan Petani PadiRencanami selanjutnya memberi penumpuankepada ke-miskinan petani-petani padi, di mana kadar kemiskinan dikalangangolongan mi merupakansalah satu yang tertinggi.Faktor-faktor yang menyebabkankemiskinan di kalangangolonganmi adalahsepertiberikut:

(i) saizpemilikan tanahyangkecil(ii) penyewaantanah

(iii) kemudahanperairanyangtidak menyeluruh(iv) kadarhasil yangrendah

SaizTanahBanci pertanian 1960 melaporkan bahawa g7°/~daripadatanah padi adalahkurangdaripada~4.Ihektar, 78% kurangdaripada2.02 hektardan 54% kur4ng daripada 1.2 hektar.Saiz puratatanah padi di kawasan-kawasantertentu adalahseperti berikut: Kemubu (0.9 hektar), Sabak Bernam (2.02

hektar), Tanjung Karang (i.~’ hektar),Melaka (0.9 hektar),Muda (i .7 hektar).Permintaanuntuktanahyangtinggi sertapemecahandan fragmentasi tanah yang dikaitkan denganhukumwarisanseringditekankansebagaifaktor yangmenye-

babkan saiz tanah yang kecil. Dengan keadaansaiz tanahyangkecil teknologi yangsehabismodenpun’tidak akanme-

215

nimbulkan kesanpositif terhadappertambahanpengeluarandan pendapatan.

Saiz tanah yang kecil sering dianggap sebagai tidakekonomi atau berada di bawah saiz optimum. Saiz tanahoptimum dianggapsebagaisaiz tanahyangcukup luas untukmenghasilkanpendapatanyanglumayanuntuk menampungsatu keluarga. Ia menjamin wujudnya ekonomi kos dan

penggunaansumber-sumberpengeluarandengan cekapnyasertamemberikesanuntukmeninggikandayapengeluarandanpendapatanpetani-petani.Secarapuratasaiztanahoptimumbagi perusahaanpadi ialah 2.6 hektar atau lebih. Saiz midianggapdapatmenghasilkanpendapatanyangsecararelatifsetandingdenganpendapatandaripadapekerjaandi sektorindustri.

Tetapi kira-kira 8o% daripada tanah padi beradadi

bawahsaizoptimum.Untuk menukarkansaiztanahyangkecilkepadasaiz tanah yang optimum memerlukanperlaksanaanprogram reformasi tanah secara menyeluruh. Walaupunreformasi tanah mempunyai rasionalekonomi, tetapi dalamkonteks negaraMalaysia ia mungkin tidak rasionaldan segipolitik. Denganitu negarakita hanyamenjalankanreformasiagraria secaralonggar, iaitu misalnya denganmemperbaikiinstitusi penyewaantanah, kredit, pemasaranserta infra-struktur pertanian selain daripada program pembukaan,pemulihandanpenyatuantanah.

PenyewaanTanahPenyewaantanah merupakanfenomenaumum di kalanganpetani-petanipadi di Malaysia. Ramainyapetani-petaniyangtidak bertanahatau petani-petanimemiliki saiz tanah yangkecil menyebabkanpetani-petani terpaksa menyewatanahuntuk meninggikan pendapatan. Banci pertanian 1960melaporkan terdapat kira-kira 45% daripadapetani-petanimenyewa tanah. Di kawasan-kawasan tertentu kadarpenyewaantanahadalahsepertiberikut: Tg. Karang (38%),Melaka (48%), SeberangPerai (52%), Kemubu (~%)danMuda (40%).

Penyewaantanah mewujudkangejala ketuanan tanah,

216

yang menjadikan fungsi pemilikan serta pengurusantanahterpisah. Penyewa-penyewalazimnya dikenakan sewa diantara1/3 hingga2/3 daripadahasil.Selain daripadaitu tuantanah bertindak sebagai pemodal dan mengenakankadarbungaantara100—200% setahunbagi pinjaman. lajuga ber-tindak sebagaiejen pemasarandan memperolehimargin pe-masaranyangtinggi dansebagaimajikan ia membayarupahyangrendah kepadaburuh-buruhupahan.

Keadaanmi merendahkaninsentif di kalanganpetani-petani untuk meninggikan daya pengeluaran. Keadaanpenindasanterhadap petani-petani menjadi begitu buruksehinggakerajaanmeluluskanAkta Penanam-PenanamPadi1967 untuk menjamin dan melindungi kepentinganpetani-petani,tetapi perlaksanaanAkta tersebutadalahbegitu lemahserta tidak berkesanuntuk memperbaiki taraf hidup petani-petani.

Kemudahan Perairan danKadar HasilBekalan air yang terkawal melalui rancanganperairanme-

rupakan salah satu faktor terpenting yang menyumbangpeningkatan kadar hásil padi. Perairan juga merupakanpenggenapkepada penggunaaninput-input moden sepertibaka jenis baik, baja kimia dan racun seranggaperosak.Perairanjuga adalahperlu bagi tanamandua kali setahun.

Rancangan untuk menyediakan kemudahan perairanbermulasejak 1930-an. Sehingga~g~iokira-kira 64% daripadakawasanpadi telahdapatdibekalkandengankemudahanper-airan.Walaupunmi merupakankadaryangtinggi, hanyakira-kira 20% sahaja daripada kawasan padi mempunyaikemudahanperairanuntuk tanamandua kali setahun.Yanglainnyamempunyaikemudahanyang“standard” serta“sub-standard” untuk tanamanpadi sekali setahun.Sebahagianbesardaripadakawasanpadi tidak mempunyai kemudahanyang memuaskanuntuk tanamandua kali setahun.Hal mimenerangkanrendahnyakadarhasil, iaitu kira-kira 2 484 kg!hektar, padahal jenis baka baik mempunyai potensi untukmenghasilkankira-kira 5644 kg/hektar. Keadaanmi me-wujudkanlompangkadarhasil yangdianggarkandalamling-

217

kungan4.o%—6o%. Kekurangankemudahanpengairanjuga

menyebabkan berlakunya fenomena tanah-tanah terbiar

di negarami, yang dianggarkanberjumlah i juta hektar.Walaupunpenggunaanbakajenis baik telah bertambah,

tetapiterdapatjurangdi antarakadarhasilsepatutnyadengankadar hasil sebenar.Selain daripadaitu terdapatkadar hasilyang rendah di negeri-negeri pantai timur, misalnyaTerengganu(1787 kg/hektar), Pahang(966 kg/hektar) danKelantan (2 139 kg/hektar).

PembasmianKemiskinan

Matlamat untuk membasmikemiskinandi kalangan petani-petani padi terangkumdalam matlamat keseluruhanuntukmembasmikemiskinan luar bandar.Matlamat mi cuba di-capai melalui berbagai-bagai langkah seperti mempergiat

pengeluaran,memperbaikiinfrastrukturpertanian,subsididansokonganharga.Di antaralangkah-langkahyangtergulungkedalamlangkahpembasmiankemiskinanialah:

(a) menambahkeluasantanahyangboleh ditanamduakali setahundan meninggikan kadar hasil.

(b) memperbaikikemudahanperairan.(c) memperluaspenggunaanbakajenisbaik dan input-

input moden.

(d) menggalakkantanamanberbilang (mulliple cropping),iaitu denganmenambahpeluang-peluangbagi me’ninggikanpendapatan.

(e) menjamin hargamelalui hargaminimum terjamin.(f) memberisubsidi sepertisubsidibajakimia, cukaiair,

biji benihdan racun-racunseranggaperosak.(g) menekankan pendekatan bersepadu dalam pem-

bangunanpertanian.(h) pemulihan dan penyatuan tanah-tanah tidak

ekonomi, memulihkan tanah-tanahterbiar melaluikoperasi,estet-estetmini dan ladangberkelompok.

Agihan PendapatanKita menjangkakanbahawaberbagairancanganuntuk mem-

basmi kemiskinan dapat menambah pendapatanmutlak

218

petani-petaniserta mengurangkankadar kemiskinan. RMTmelaporkankadarkemiskinandi kalanganpetani-petanipaditelah berkurangandan 88% padatahun 1970 kepada77%pada tahun 1975. Tetapi laporan Kajian SeparuhPenggalRME menunjukkanbahawakadarkemiskinantelahmening-kat. Kita mungkin berminat juga untuk mengetahuilebihdaripada setakat pertambahan dalam pendapatansecaramutlak, malahan ingin melihat bagaimana pertambahanpendapatanitu telah diagihkan dan golongan mana yangmendapatfaedahdaripadapertambahantersebut.

Di kawasan Muda dalam jangkaan 1966—1975,pertambahanpendapatanpetani-petaniialahsebanyak3.6kaliganda. Punca pertambahan tersebut sebahagianbesarnyadisebabkanoleh tanamandua kali setahundan pengenalanbakajenisbaik.

KawasanMuda merupakankawasanpembangunanyanglebih tersusunmelalui agensiMADA. Namundemikian kira-kira 32% daripadapetani-petanidi Muda beradadi bawahgaris kemiskinan. Keadaan di kawasan padi yang lain,melainkanKemubu, Tg. Karang dan beberapakawasandiPerakdan SeberangPerai, adalah tidak memuaskan.Kadarkemiskinandi kawasan-kawasanpadi sekali setahundianggar-kan adalahlebih tinggi.

Pertambahanpendapatanmewujudkansatu arahaliranlain, iaitu ketidaksetaraandalam agihan pendapatandikalanganpetani-petani.Rancangan-rancanganpembangunandan pembasmiankemiskinan lebih menguntungkanpetani-

petani kaya. ~Pertubuhan Makanan dan Pertanian (FAO)menyimpulkanbahawadi kawasanMuda “Terdapat tanda-tandaketidaksamaanpendapatanyangmeningkat”.

Selaindaripadaitu agihansaiztanahtelahsemakintidaksetara,bermaknasaizpemilikan tanahadalahsemakinluas.Inimungkin daripada tindakan petani untuk memiliki sertameluaskanpemilikan tanah merekaakibatdaripadapertam-bahanpendapatan.Angkali Gini bagi agihansaiz tanahialah0.354 pada tahun ig66, 0.36 bagi 1972/73, dan 0.383 padatahun 1975, menyarankansemakin bertambahnyakeadaanketidaksetaraandalam agihansaiz tanah.

219

Fenomenami menimbulkan satu kesan lain. Denganbertambahnyasaiz pemilikan tanah, kita jangkakan ramai‘penyewa tanah akan tersingkir dan menjadi buruh upahanataupetaniyangtidak bertanah.Denganpesatnyakejenteraanpertanian, tuan-tuan tanah terdorong untuk mengerjakantanahnyasendiri dan itu menyingkirkan buruh-buruhsertapenyewa-penyewatanah.

Kesimpulanmi adalah selarasdengankesimpulan lainbahawa program meninggikan pendapatanpetani-petanihanyadinikmati oleh kira-kira 33% daripadapetani-petaniyang mengerjakantanahpadi, menunjukkanbahawaagihankeupayaanpengeluaranadalahterpusatdi tangansebilangankecil petani-petani.Sebahagianbesardaripadafaedah-faedahdan program meninggikanpendapatandinikmati oleh tuantanahdalam bentuknilai tanahyanglebih tinggi.

Pendapatanpetani-petaniyangmengerjakantanahyangkecil adalahhanya66% daripadapendapatanpetani-petaniyang mengerjakantanah yang luas. Ini adalah disebabkanperbezaan dalam intensiti penggunaan tanah, tuntutanterhadap input dan teknologi yang berbeza dan kadarpengenalandanpenyerapanyangberbezaterhadapteknologimoden. Faktor utama yang mempengaruhi perbezaan-perbezaandi atasialah ketidaksetaraandalampeluanguntukmengerjakansumber-sumbertanah.

Kesimpulan

Daripadaperbincangan-perbincangandi atasdapatdisimpul-kan bahawakadar kemiskinanluar bandarterutamadalamsektor padi masih tinggi. Berbagai-bagairancanganuntukmembasmi kemiskinan telah berjaya mengurangkankadarkemiskinan,tetapikadarkemiskinanmasihtinggi. Pertambah-an pendapatandi kalangan petani menimbulkan persoalanlain, iaitu faedah daripadarancanganpembangunanlebihdinikmati oleh golonganpetanikaya. Ini semakinmenambahjurang pendapatandi kalangan petani-petani sendiri. Inimerupakansatudilema di dalam rancanganpembasmianke-miskinanyangseringdialami oleh negara-negaramembangun.

220

22 MASYARAKAT SUBSIDI:BUKAN GELARAN PETANI*

Pergantunganpetani kepadasubsidi seringmenjadi isu yangmenarik perhatian ramai sehingga menimbulkan reaksikerajaan untuk menarik balik sebahagiandaripada subsidiyang diberikan. Terdapatanggapanbahawaterlalu banyakbergantungdanmengharapkankepadabantuankerajaanakanmewujudkan sindrom “masyarakatsubsidi”. Perbahasanmimenimbulkan beberapapersoalan penting tentang peranankerajaandandayausahaindividu dalam prosespembangunan.

Tidak dapat dinafikan bahawa dalam sistem ekonomicampuran seperti yang diamalkan oleh Malaysia, kerajaanmempunyaiperanan,terutamauntuk memperbaikikebajikangolonganberpendapatanrendahyangtertekan,tertindassertakurang mendapatfaedahdaripadasistemekonomi pasaran.Lantaskerajaanmengadakanberbagai-bagaikemudahandanperkhidmatanawam, bantuansertasubsidi yang faedahnyadinikmati olehsegenaplapisanmasyarakat,bergantungkepadaapakah corak kemudahan, perkhidmatan, bantuan atausubsidi yangdiperuntukkan.

Kepadakebanyakanorang,apabilakita bercakaptentangbantuansubsidi, kita terusterbayangtentangberbagai-bagaijenis bantuan dan subsidi yang kerajaan sediakan kepadapetani-petanidan nelayan,sepertisubsidi-subsidihargapadi,baja,input, kredit, bantuanupahmembajak,bantuanmembeli

* I)ewan Masyarakal, September1983

221

peralatan seperti bot, traktor, pukat dan sebagainya.Iniberlakukeranapemberiansubsidi kepadagolongan-golongantersebutseringmendapatliputan meluasdalam media-mediamassa.Berita-berita tentang menteri-menteri dan pegawai-pegawaikerajaanmemberibantuanatausubsidikepadapetaniatau nelayanseringmendapatliputan. Tidak kurangberita-berita tentangpenyelewenganskim subsidi harga padi yangribut dilaporkan di akhbar-akhbar.Skim subsidi harga padimerupakansalah satu program untuk meningkatkan pen-dapatanpetani padi.

Di bawahskim subsidihargapadi,yangmemberifaedahkepadalebih 280 000 petanipadi di negerimi, seorangpetanimendapatkuponbernilai $16.54senbagi tiap-tiap ioo kg padiyangdijual kepadaLembagaPadi dan BerasNegara(LPN).Kupon mi boleh ditukar kepadawangtunai ataudilaburkankepadaASN atauLembagaTabungHaji atauagensipelabur-an lain yangditetapkan.Denganhargapadi$49.61dan$46.30bagi 100 kg padipanjangdansederhana,mi bermaknaseorangpetanidapatmemperolehi$66.15dan $62.84, masing-masingbagi penjualan tOO kg padi panjang dan sederhana,setelahdicampursubsidi.

Jika pendapatansebanyakitu kesemuanyaditerima olehpetani, ianya merupakanpendapatanyang lumayan.Tetapitidak kesemuapendapatanitu pergi kepada petani keranakebanyakanpetani menjual padi merekamelalui agenatauorang tengahyang memotongsebahagiandaripadasubsiditersebut.Secaraefektif petanimendapatdi antara$io hingga$13 daripada$16.54subsidiyangdisediakan.Agenatauorangtengah dalam pemasaranyang biasanya terdiri daripadapengilang-pengilangpadiakankemudiannyamenjualkanpaditersebutkepadaLPN dan memperolehisubsidisepenuhnya.

Skimsubsidihargapadimi yangtelahberjalansejaktahun1980 menelanperbelanjaanyang besar setiap tahun. Padatahun 1982 sahajakupon-kuponbernilai sebanyak$174.6jutatelah dikeluarkan kepada lebih 210,000 pe-tani. Daripadaangka tersebut,38.3 peratusmenerimakupon yang bernilaikurangdaripada $200 36.8 peratusmenerimakupon bernilaidi antara $200 hingga $i ooo dan 24.9 peratus yang lain

222

menerimalebih dan $, 000. Oleh kerananilai subsidimi me-ningkat mengikut kuantiti keluaran,adalahdijangka hahawaperbelanjaanuntuk subsidi mi juga akan terus meningkatdenganpertambahankeluaran yang dijangka akan berlakumelalui berbagai-bagai program untuk meninggikan dayapengeluaran.

Perbelanjaanyang semakin meningkat tidak menjadipersoalan,asalnyaperbelanjaanitu dinikmati oleh golonganyang sepatutnyamenikmatinya, iaitu petani-petani berpen-dapatan rendah.Apa yang mendukacitakanialah terdapatpenyelewengan yang menyebabkan sebahagian daripadaperuntukan tersebut masuk ke dalam saku agen-agenpe-masaran dan orang tengah yang terdiri dan pengilang-pengilangpadi.Jumlahpenyelewenganyangsebenarnyasukarditentukan, tetapi dianggarkan beberapajuta ringgit. DiJerlun, Kedah sahaja, dilaporkan kira-kira $i juta telahdiselewengkanoleh seorangpengilang padi. Kelemahandanpenyelewenganmi telah disedari dan diakui oleh JabatanJuruodit Negarayang memberiamarankepadaLPN supayamengambil langkah-langkahpengawasandan pengawalanyang ketat dalam perlaksanaanskim subsidi mi. LPN telahmelaksanakan skim “buku” (pass-book) untuk mengatasipenyelewengandankelemahanskim kupon yang lepas.

Persoalanekonomi yang sering ditimbulkan mengenaisubsidi ialah persoalan,kecekapandan kebajikan. Subsidimewujudkankos sosial yang tinggi yangmenjejaskanagihansumber-sumberpengeluarandaripadadiagihkan dengancarayangcekap.Peruntukanuntuk subsidimenghilangkanpeluangbagi wang itu untuk dibelanjakan kepada projek yangmungkin memberikan pulangan yang lebih tinggi. mimempengaruhi prestasi dan kecekapan pengeluaran, iaituperbezaandi antaraoptimum sosialdan optimum pasaran.

Disebalik isu kecekapanialah isu kebajikan golonganberpendapatanrendahdan apakahperanankerajaanuntukmeninggikan kebajikan golongan tersebut. Persoalankecekapanekonomitidak mengambilkira masalahagihanataubahagianyang diterima oleh setiap lapisan masyarakat.Iatidak mempersoalkansamaadaagihanitu adil atautidak atau

223

setara atau tidak. Juga persoalan siapa yang mendapat

bahagian terbesar daripada pertambahan keluaran tidakdijawab.

Kemiskinan sertaketidaksetaraanpendapatanyang her-terusan menunjukkan bahawa mekanisme pasaran tidakmampumenjamin pengagihanyangadil dansetara.Sebabitu

peranan kerajaan masih diperlukan untuk membela danmeninggikan kebajikan golongan berpendapatanrendah.Salahsatu langkah ke arah mi ialah melalui berbagai-bagairancanganbantuandan subsidi.

Subsidi kepadagolongan berpendapatanrendah sepertipetani dan nelayan adalah perlu. Perlaksanaannyasecaraberkesanadalahlebih perlu. Untuk mi perlu dielakkansegalapenyelewengandalam perlaksanaansebarangskim subsidi,untuk mengelakkansubsidijatuh ke tanganorangyangtidakberhak.

Apa yang berlaku sekarangialah sebahagiandaripadabantuandansubsididinikmati oleh golonganyangtidak betul-betul berhajatkannya.Itulah sebabnyakita mendengarkisahtentangbaja-bajayang terletakdi bawah rumah atau dijualkembali kepada petani lain. Perbezaan dan perselisihanfahamanpolitik juga mungkin menyebabkangolongan yangbetul-betul memerlukansubsidi tidak mendapatnya.

Jikakerajaaningin menghadkansubsidiyangakandiberi-kan, perlu dilakukan tinjauan tentanggolonganyang betul-betul memerlukan subsidi. Untuk mi satu kajian tentangkekesananprogram-programsubsidi mungkin perlu dijalan-kan. Beberapakajian tentang kekesanansubsidi, misalnyasubsidi minyak diesel menunjukkan bahawa golongan ter-miskin yang mendapatfaedahdaripadasubsidi tersebutme-rupakan sebahagiankecil. Malahan yang mendapatfaedahterbesarialah golonganpengusahaindustri yangmempunyaikemampuanuntuk berdikari~Jika mi berlaku, maksud dantujuan programsubsiditentunyaterseleweng.Hal yangsamadapat diperkatakan tentang penyelewengansubsidi hargapadi.

Gesaan supaya masyarakat jangan terlalu berharapkepadabantuandansubsidikerajaanmencerminkankesedaran

224

bahawa berbagai-bagaigolongan masyarakat mempunyaikeperluan kepada subsidi yang berbeza. mi tidak dapat

dinafikan memandangkan terdapat perbezaan dalampendapatandankeupayaanmembayarindividu-individu. Inimenekankantentangkeperluanbagikajian penentuantentang

golongan yang betul-betul layak menerima bantuan dansubsidi.

Adalah tidak adil jika kita berfikir bahawa istilah‘masyarakatsubsidi’ hanya tertuju kepadagolongan petani,nelayandangolonganberpendapatanrendah.Padahakikat-nya kesemuapenduduk negara menikmati berbagai-bagaibentuk bantuanatau subsidi dalam bentuk-bentuktertentu.Berbagai-bagai perkhidmatan sosial seperti pelajaran,

pendidikan,perubatan,pengangkutan,pemakanan,air’ elek-trik, kemudahanawamdan sebagainyamengandungiunsur-unsursubsidiyangdinikmati olehkesemuaorangyangmeng-gunakanperkhidmatan-perkhidmatantersebut.

Di bawah sistemekonomicampuran,yangmenghendakikerajaan memainkan peranan terbesardalam proses pem-

bangunan,istilah ‘masyarakatsubsidi’ tidak dapatditujukankepadagolongan-golongantertentu. Perbezaanpenerimaansubsidi bergantungkepadajenis dan bentuk perkhidmatanyang diterima. Sewajarnyagolongan termiskin sepatutnyamenerimasubsidiyanglebih, keranatelah terangkummelaluidasardanprogramuntuk membasmikemiskinandanmening-gikankebajikangolonganberpendapatanrendah.Bantuandansubsidi tersebut kebanyakannya dalam bentuk bayaranpindahankepadagolongan-golongantersebut.

Golongan-golonganmampu dan berpendapatantinggijuga menerima berbagai-bagaibentuk subsidi, tetapi me-nyumbangkanbalik kepadakerajaanmelalui berbagai-bagaicukai yang dibayarnya,bergantungkepadakadar-kadarter-tentu yang ditetapkanbersesuaiandenganpendapatan.Per-bezaandi antaranilai subsidi yangditerima dan cukai yangdibayarboleh dijadikan angkatunjuk tentangkedudukanse-orangdalamhierarki masyarakatyangmenerimasubsidi.

Walau di mana pun kedudukan tersebut, kita perlumengakui hakikat bahawaperanankerajaanadalahpenting

225

dalamprosespembangunan.Pembiayaanuntukpembangunandatangnyadan berbagai-bagaisumbertermasukpendapataneksport,pelaburan,tabungan,pinjamandancukai-cukaiyangdipungut. Langkah mengswastakanperkhidmatan-perkhid-matandan kemudahanawamtertentumerupakansalahsatulangkah penjimatan. Kecekapan ekonomi dan bukannyakebajikansosial tentunyamenjadi matlamatutama.Langkahmi juga mungkin mengurangkanunsur-unsursubsidi dalamperkhidmatan-perkhidmatandan kemudahanyang disedia-kan.

Golongantermiskinperlu terusdibantu melalui berbagai-bagai program pemindahanpendapatan,yang sebahagiansumbernyadatangdaripadapembayarcukai, yangmenuntutsupayapembiayaannyadilakukan secaracekap dan bersihdaripada penyelewenganyang tidak dikehendaki. Badan-badan yang bertanggungjawabperlu meneritukanbahawabantuandansubsiditertentutidak terjatuhke tangangolong-an yangtidak sepatutnyamenerimanya.Kalau tidak maksuddan tujuan subsidi tidak tercapai.

226

23 KESAN DAN IMPLIKASISKIM SUBSIDI PADI*

Rencanami mengemukakanringkasankajiandanbeberapaisudanmasalahyangdihadapioleh petanidaripadaperlaksanaanskim subsidibajadan subsidihargapadi. Satukajian telahdi-jalankanuntuk melihat kesandaripadasubsidi mi. Data-datasebelum dan selepassubsidi telah digunakan untuk meng-analisis kesandan implikasi program subsidi. Musim 1/1979telah digunakan sebagaimusim sebelumsubsidi, manakalamusim 1/1983 telahdigunakansebagaimusimselepassubsidi.

Kajian mi dijalankan di kawasanSungai Baharu, Muda,Kedah.

Sebagaimanadiketahui umum, salahsatulangkahuntukmeninggikanpendapatandanpengeluarandi kalanganpetani-petani padi ialah melalui program subsidi baja dan subsidioutput (harga).Objektifkajianmi ialahuntuk mengkajikesan-kesanskim subsidi ke ataspetani-petanipadi.

Satu tinjauan telah dibuat pada tahun 1983 denganmenggunakansoal selidik yang bertanyakanberbagai-bagaiaspek sosioekonomi, agronomi, teknologi pengeluaran,pemasaran,kredit, penggunaaninput-input dan programsubsidi sertapandariganpetani terhadapprogramtersebutditempatkajian. Sebanyak50 respondentelahdipilih yangter-din dan pemilik-pengusaha(4.~%),pemilik-penyewa(30%),

* Rencanami ditulis bersamaAzizahJunus,DewanMasyarakat,September:984

227

dan penyewa(25%). Purataumur respondenialah 50 tahun,g6% daripadamerekasamaadatidak pernahbersekolahatausetakatperingkatawal sekolahrendahsahaja.76% danipadapetani melaporkan bersawah sebagai pekerjaan tunggal,manakala 14% menyatakan bersawah sebagai pekerjaanutama di sampingmenjalankankerja-kerja sampinganlain.io% daripadapetanimenyatakanbersawahsebagaipekerjaansambilan.Kira-kira 6o% danipadapetanitelahbersawahlebihdaripada 20 tahun.

Sebahagianbesar petani memiliki tanah yang tidakekonomik. 38% petani memiliki tanah kurang daripada i

hektar, 33% memiliki tanah di antara 1—2 hektar, dan 29%

petani memiliki tanahlebih daripada2 hektar.Puratakeluasantanahialah 1.7 hektar.

Kesan Skim Subsidi BajaKesemua responden melaporkan menerima subsidi.

Kadar yangdiperolehi adalah duakampit bajaUrea, empatkampit bajacampurandansatukampitbajaAmmophosuntukseekarsawah.Petaniberhakmenenimabajauntuk 6 ekar (2.4

hektar).Oleh keranapuratakeluasansawahialah 1.7 hektar,kebanyakanpetani mendapatsubsidi bajajauh lebih rendahdanipadahad maksimum.

Hanya sebahagiankecil (6%) danipadapetani membelibaja tambahan.Itu pun bagimerekayang mengerjakansawahlebih daripada2.4 hektar. Oleh keranakebanyakanpetanimengerjakan sawah lebih danipada satu tempat akibat

pemecahandan fragmentasitanah pusaka, petani terpaksamembuat pengagihanbaja di antara keping-keping sawahtersebut. Masalah mi agak merumitkan dan sekiranyapembahagiandibuat dengan cara yang tidak betul, mimungkin menjejaskankadarhasil yangdiperolehi.

Kesanke AlasHasil

Dengan membandingkan hasil pengeluaransebelum danselepassubsidi,.didapati bahawapuratahasil meningkatdan4137 kg/sehektarsebelumsubsidi ke 4573 kg/sehektarselepassubsidi, iaitu peningkatankira-kira 10.6%. Hasil minimum

228

sebelum subsidi ialah 3108 kg/hektar, dan mi meningkatkepada3290 kg/hektarselepassubsidimeningkat dan 4523

kg/hektarkepada565! kg/hektar.Ini menunjukkanbahawapurata hasil yang diperolehi

olehpetanimeningkatbagikebanyakankategonipetaniselepassubsidi.Bilanganpetaniyangmemperolehihasil kurangdan-pada3500 kg/hektartelah berkuranganselepasskim subsidi,iaitu dan 20% ke 6°/~sahaja. Sebaliknya petani yangmemperolehi hasil lebih daripada 5000 kg/hektar telahmeningkatdan 4% kepada28%, iaitu peningkatansetinggi24%. Ini menunjukkanbahawaskim mi telah menggalakkanpenggunaan baja di kalangan petani dan seterusnyameningkatkankadarhasil yangdiperolehi.

Kesanke AlasKos Pengeluaran

Sebelum penlaksanaansubsidi, baja merupakansalah satukomposisikos terbesar.Secarapuratapetani membelanjakan$103.57 sehektarbagi input baja. Denganperlaksanaanskimsubsidi, petani telah dapat menyelamatkankira-kira 86%danipadakos baja. Tambahanlagi denganadanyaskim mikuantiti baja yang digunakan oleh petani telah meningkat,walhal perbelanjaanyang mereka keluarkanuntuk membelibaja telah berkurangan.

Tetapipenguranganke ataskosbaja telahdi pindahkankepadapeningkatankos lain-lain input, terutamanyaburuhdan sewa tanah. Secarapurata kos keseluruhanper hektarmeningkat sebanyak31%, sewatanah meningkat sebanyak36% iaitu dan $420 kepada$56!.6o sehektar.Sewatanahme-

rupakan36% daripadakeseluruhanbagi penyewa.Penggunaan input-input penggenap seperti racun

seranggadan mesin rumput juga telah menaikkankos. Kosracunrumputmeningkat i86% danracunseranggameningkat

114%. Amalanpertaniansecaratabur terusmemerlukanpen-jagaanyangrapi danmemenlukanpenggunaanracun rumputyangbanyak.

Kos buruh ialah bahagian kos yang terbesardaripadakeseluruhankos; iaitu kira-kira 47%. Kos buruh keluargameningkat sebanyak 48%. Kos buruh upahan rata-rata

229

meningkat di antara 44%-71%. Misalnya kos membajakmeningkat setinggi 49%>, kos menanammeningkat setinggi44%, kosmengangkutmeningkatsetinggm 71%.

Upah menuai turut meningkat pada masa sekarang.Dahulu petani menuaidenganmenggunakanburuh upahan,dibantu denganburuh keluangaatauinstitusi gotong-royong.Jika menuai dengan menggunakanburuh petani terpaksamenanggungperbelanjaanmakan minum, terutama bagiburuhyangdidatangkandan negeriThai danKelantan.Kinipekerjaanmenuai banyak dilakukan denganjentenapenuai,kosnyaialah $230.00 sehektar.Penanamanpadi dua kali se-tahun memerlukan petani menuai dengan jentera keranapengerjaantanah sawah perlu disegerakanuntuk mengikutjadual penanamanyang telahditetapkanoleh MADA.

Kesimpulannya, danipada segi kos pengeluaran,skimsubsidibaja telahdapatmengurangkankos input bajakeranakebanyakanpetani tidak perlu lagi membeli baja. Tetapipenguranganmi telahpindah kepadapeningkatankos-kosin-put yanglain, terutamasewatanahdankos buruh,menyebab-kan pada keseluruhannyakos pengeluarantelah meningkat

sebanyakkira-kira 31%.

Kesan Skim SubsidiHargaKesemua respondenmelaporkan menenimasubsidi harga;walaupunkadannyaadalahberbeza-bezamengikutsaiztanah,jumlah padi yangdi~asarkandan kategoripetani.

Kesanke AlasPendapalan

Di kawasankajian, pendapatanpadi merupakankomponenterbesar(92%) daripadakeseluruhanpendapatan.Ini adalahwajar kerana8o% danipadapetanibergantunghidup sepenuh-nya kepadaaktiviti penanamanpadi. Pendapatandanipadabukan sawah seperti upah bukan pertanian, dan lain-lainsumberhanyakira-kira 8% sahajadanipadapendapatan.

Akibat perlaksanaansubsidihargapadi,pendapatankasar

petani secarapuratameningkat sebanyak44%. Pendapatankasar (sebelumditolak kos-kos dibayar) bagi pemilik-peng-usahameningkatsetinggi 50% ia}tu danipada$i 891 sehektar

230

semusim sebelum subsidi kepada $2833 selepas subsidi.Pendapatankasar golongan pemilik penyewa meningkatsetinggi48%, iaitu danipada$i 867 sebelumsubsidi kepada$2 770 selepassubsidi. Pendapatankasar golongan penyewameningkat34%, iaitu danipada$i 832 sebelumsubsidi kepada$2 462 selepassubsidi.Jika diambil kira pendapatanbersih,

peningkatanmutlak yangpaling tinggi masihdinikmati olehgolonganpemilik pengusaha.mi adalahkeranakossewatanahyang tinggi menjejaskanpendapatanyang diperolehi olehgolonganpenyewadanjuga pemilik penyewa.

Kemiskinandan AgihanPendapatan

Denganmenggunakanukuranganiskemiskinan$75 perkapitasebulan,didapati 38% danipada petani di kawasankajiantergolongdi bawahganiskemiskinan.Dan segimi skim subsiditelah berjaya meningkatkanpendapatandan memperbaikistatus sosioekonomi petani-petani padi. Jika dianalisismengikut kategoripetani, 27% daripadapemilik-pengusaha,20% daripadapemilik-penyewadan 6o% daripadapenyewaberadadi bawah kemiskinan.

Penemuanmi menunjukkanbahawagolonganpenyewamerupakangolongan yang tidak banyak mendapatfaedahdanipadaprogram subsidi. Di samping itu saiz tanah yangdiusahakanoleh golonganmi adalahkecil, di sampingterpaksamenanggungsewatanahyangsemakinmeningkat.Golonganmi kebanyakannyaterpaksamembuatkerja-kerjasampinganuntuk menambahpendapatan,misalnya denganmengambilupahmengerjakantanahoranglain ataumenjadiburuh kasar.Sungguhpun begitu pendapatan mereka tidak banyakberubah;merekamasihkekal dalam keadaankemiskinan.

Dan segi agihanpendapatan,didapatiagihanpendapat-an di kalanganpetaniadalahsemakintidak seimbang,walau-pun hanya menunjukkan peningkatan yang sederhana.Koefisien Gini bagi keseluruhanpetani meningkatdan 0.302

sebelumsubsidi kepada0.356 selepassubsidi. Ketidakseim-banganyangsemakinmeluasterdapatbagi golonganpemilik-pengusaha,dengan koefisyen Gini meningkat dan 0.258 ke

0.35, iaitu perbezaansebanyak36%. Bagi golonganpemilik-

231

penyewa,koefisyenGini meningkatdan o.i88 ke 0.2 17, jaituperbezaansebanyak15%. Bagi golonganpenyewakoefisyenGini meningkatdan 0.275 ke 0.32, perbezaansebanyaki6%.

Perluasan jurang pendapatan di kalangan pemilik-pengusahamungkindisebabkanoleh penenimaansubsidihargayangberbeza-beza,bergantungkepadalebihan pasaranyangberbeza,akibat saiz pengerjaantanahyangberbeza.

Kesanke AlasLebihanDipasarkan

Denganadanyaskim subsidi harga,lebihan dipasarkantelahsemakinmeningkat.Hampir~o% daripadapetanimelaporkanmereka menjual kesemuadaripada hasil padi. Ini adalahkeranaadanyapeluanguntuk mendapatwang subsidi yanglebih daripada hasil jualan yang banyak. Adalah lebihmenguntungkanjika petanimenjualpadi dan membeli beras.Hanya 50% daripadapetani melaporkanmenyimpan padiuntukdijadikan berasuntuk dimakan.mtu pun kadarpenyim-pan adalahkecil.

Jadi denganadanyaskim subsidi harga, mi telah men-dorong petani untuk menjual hampir keseluruhandanipadabasilpadi mereka.Amalantradisi petani-petanisukamenyim-panpadi di jelapang-jelapangpadi, telahhampir lenyapsamasekali.

Kesanke Alas Tabungan

Hanya 14% danipada petani melaporkan telah membuattabungandaripadakuponsubsidiyangmerekatenima,itu punpadakadaryangrendah.Walaupunpendapatanmerekatelahmeningkat,tetapi peningkatanitu terpaksadigunakanuntukmenampungkos pengeluarandan sarahidup yang kian me-ningkat. Oleh itu mereka tidak mempunyai lebihan penda-patanyang banyakuntuk dilaburkan. Denganmi matlamatkerajaanuntuk menggalakkanpetanimelaburdanipadawang

subsidi telahtidak berjaya.

KesimpulanPadaumumnyaprogramsubsidibajadanhargatelahberjayameningkatkanpendapatanpetani-petanipadi. Skim subsidi

232

baja telah menyebabkanpenggunaanbaja yang semakinmeningkatdi sampingmengurangkankos input baja kepadapetani. Skim subsidi harga pula telab meningkatkanpen-dapatandan lebihan dipasarkandi kalanganpetani.

Tetapi skim mi juga mempunyaibeberapakesan-kesannegatif. Pengunangankos baja telah dipindahkan kepadapeningkatankos-kosinput yanglain sepertisewatanah,buruhdan input-input penggenap.Dengan mi golongan penyewaterpaksamemikul sebahagianbesardanipadapeningkatankospengeluaran.mi menyebabkangolonganmi masihterushidup

dalam kemiskinan. Faedah daripada subsidi tidak dapatsepenuhnyadinikmati oleh golongan i. Selain danipadaituagihanpendapatandi antaraberbagai-bagaigolonganpetaniadalah semakin tidak seimbang. mi disebabkan olehpenenimaanfaedahsubsidiyangberbeza-bezadisebabkanolehlebihandipasarkan,saizpengerjaandanpemilikan tanahyang

tidak setana.

233

24 KESAN DAN IMPLIKASIMIGRASI DESA-BANDARTERHADAP SEKTORPERTANIAN *

Mignasi sering dilihat sebagaiprosesyang meneruskandanmenyeimbangkanpembangunan.Melalui migrasi, ketidak-setaraandi antara masyarakatdan wilayah dalam berbagai-bagaitahappembangunanyang berbezadapatdikurangkan.Melalui mignasijuga,dayapengeluarankeseluruhanwilayah-wilayahyangmempunyaisupiben-sumberyangberbezadapatditinggikan.

Dalam prosestransformasiekonomi, perubahanstrukturekonomi memperlihatkanpengecilan sektor pertanian yangdiambil alih oleh pengembangansaiz dansumbangansektor

pembuatandan perkhidmatan.Selain denganperubahanmiialah perpindahanburuh berlebihan dan sektor desatradi-sional sertagunatenagayang mempunyaidayapengeluaranyang rendah ke sektor bandar-modenyang menawarkangunatenagadalam sektor-sektor industri, pembuatandanperkhidmatan yang mempunyai daya pengeluaran yangtinggi. Perpindahanburuh, atau migrasi dalaman,terutamamigrasi desa bandanmerupakanprosesyang penlu berlaku

* Ubahsuaidan kertaskerja yangdibentangkandi SeminarPembandaran

dan PembangunanNegara,Fakulti Sains Kemasyarakatandan Kemanu-siaan,UKM, Bangi, Oktober, :983.

234

dalam prosespembangunanekonomi dalam keadaantenagaburuh berlebihan. Proses pembangunan mi melibatkanmigrasi tenaga buruh berlebihan dan sektor pertanian kesektorindustri, dandalam prosestersebutmewujudkanlebih-an keuntunganyang boleh dilaburkan kembali untuk terus

menyerap lebihan buruh yang masih wujud dalam sektorpertanian. Proses migrasi mi didorong oleh berbagai-bagaifaktor tolakandantarikandan segi ekonomidansosial.Faktorekonomi yang utama ialah rendahnyapendapatandi desayang berkait dengankadar upah yangrendah,pengusahaanpertanian yang memberi pulangan yang rendah, keadaangunatenagatak penuhserta ‘mismatch’ di antara pendidikandenganpekerjaan.

Rencanami bertujuanuntuk menunjukkanarah aliranmigrasi dalamanyang berlaku di Malaysia di antara tahun1957 hingga 1980. Data-dataBanci PendudukdanPerumahan

tahun-tahun1957, 1970 dan 1980digunakanuntuk tujuanmi.Corakdanpola migrasidesa-bandardandesa-desadibincang-kan. Kesandan implikasi arahaliran migrasi dianalisdenganmenekankan kepada kesannya terhadap gunatenagadangunatanahsektor pertanian. Fenomenakekurangantenagaburuh dalam beberapa sektor pertanian dan tanah-tanahterbiar dilihat dan segi hubung-kaitnyadenganarah aliranmigrasi.

Arah aliran Migrasi Dalaman, 1957-1980

Migrasi dalaman merupakan faktor utama yang telahmengubahcorak dantaburandemografidi Malaysia.Jumlahmigrasi kekal iaitu pendudukyang menetapdi negeri yangberlainandan negeritempatlahirnya,meningkatdan 515 410

padatahun 1957 kepada953 68o padatahun 1970 iaitu satupertambahansetinggi85%.Kadar pertambahanmi meningkatkepada89%di antaratahun1970 hingga1980,denganjumlahmigran kekal meningkatkepada i 8o68oo padatahun 1980.

Kadar pertambahanmigran kekal mi juga dapatdilihat dansegi peratusdaripadajumlah pendudukyang masing-masingmenunjukkan8.6%, io.g% dan 13.6% daripadajumlahpen-duduk pada tahun i957, 1970 dan 1980. Bagi sepanjang23

235

tahun, meliputi 1957—1980,jumlah migran kekal bertambahsebanyak292.2% atau kira-kira 11.4% setahun.Padamasayang samajumlah pendudukbertambahsebanyak 118.9%

atau kira-kira 5.2% setahun.Dengan mi dapatdisimpulkanbahawamigrasi berlakudengankadar lebih dua kali gandakadar pertambahanpenduduk.

Arah aliran migrasi dapatmempengaruhikadarperban-daran dilihat dan segi taburanpendudukdi antara bandar-desa.Jadual i menunjukkantaburanpendudukbandar-desapada tahun-tahun1957, 1970 dan 1980. Pendudukbandarmeningkatdengankadar yangagak lambatdi antara tahun1957 hingga 1970, iaitu dan 26.5% ke-28.7%. Pendudukbandarmeningkatdengankadar yanglebih tinggi di antaratahun ‘970 kepadaig8o, iaitu dan 28.7% ke-34.2%.

Taburanpendudukbandar-desami dipengaruhiolehpoladancorak migrasi yangpadaperingkatawal lebih berbentukmigrasi desa-desayang sebahagian besarnya melibatkanmigrasi pendudukdesake rancangan-rancanganpembukaantanah. Sejak tahun 1960, lebih 70 ribu penerokatelah di-tempatkandi rancangan-rancanganpembukaantanah.

Di antara tahun 1957—80, FELDA, agensiutama ran-canganpembukaantanahbertanggungjawabuntuk menem-patkan secaralangsungatau tidak langsungkira-kira 8.idaripadamigran. Selepas1970 angkami adalahlebih tinggimemandangkanperananyang lebih besaroleh FELDA me-

JADUAL i

Taburan Penduduk Bandar-Desa,1957, 1970, 1980

(‘ooo)

‘

BandarDesa

1957 1970 1980

1,666.9 (26.5)4,61 i.8 (7~.~)

2,530.4 (28.7)6,279.9 (71.3)

4,492.4 (34.2)

8,643.7 (65.8)

Jumlah 6,278.7 (ioo) 8,810.3 (ioo) 13,136.1 (ioo)

(Angkadalamkurunganmenunjukkanperatusdaripadajumlah).Suinber: JabatanPerangkaan,Band Pendudukdan Perumahan, 1957, 1970,

ig8o.

236

nyediakankira-kira 27% daripadapekerjaan-pekerjaanbaruyangdiwujudkan dalamsektorpertanian.

Peranan rancanganpembangunantanah dalam mem-pengaruhi pola migrasi desa-desatidak dapat dinafikan.Dalam satukajian terhadaptujuh rancangantanahdidapatibahawa95.8% daripadapenerokaberasaldan desa,dengankira-kira 63.2% daripadapenerokasebelumnyabekerjadalamsektorpertaniansebahagianbesarsebagaipetanipadi,pekebunkecil getah,kelapa,buruh-buruhpertaniandan nelayan.

Tarikan yang paling kuat bagi migrasi desa-desayangberkaitdenganrancanganpembangunantanahialahke negeriPahang.Pahang,sebagainegeri terbesaryang masih mem-punyai kawasanhutan yang sesuai untuk rancanganpem-bangunantanah. Migran-bersih kekal bagi negeri Pahangmeningkatdan 5.7% padatahun 1957 ke i~% dalam tahun1970 dan terus meningkatke 23.9%padatahun ig8o (Lihatjadual 2). Rancanganpembukaantanahdi Pahangmerupa-kan rancanganyang terbesarmeliputi 168.5 ribu ekar padatahun 1970.

Sehinggatahun 1970, pola migrasi yang utamaberlakuialah migrasi desa-desa.Pola mi agak berbezadenganpolamigrasi desa-bandaryang banyak berlaku di negara-negarasedangmembangunyanglain. DatamengenaidestinasimigranJadual 3) menunjukkan bahawa kira-kira 62% daripadamigran—masuk ke berbagai-bagainegeri menuju ke desa,berbandingdengan38% yangmenuju ke bandar.

Di antara tahun 1970—1980, pola migrasi yang utamamasihberbentukmigrasi desa-desa.Polami secaraberasinganmenyumbangkankira-kira 45% daripada jumlah migrasidalam negara. Pola-pola mi termasuk migrasi desa-bandaryang merupakan i6% daripada jumlah migran, migrasibandar-bandardanmigrasi bandar-desayangmasing-masingmerupakan21% dan 18% daripadajumlahaliran migrasi.

Walaupundata-datamenunjukkanbahawamigrasidesa-desamerupakanpola migrasi yang utama, tetapi data-datatersebutperlu ditafsirkansecaraberhati-hati.Banci Penduduk1980 menaknifkanbandarsebagaikawasanyang mempunyaipenduduk10,000 ataulebih. Masalahtimbul dalammengelas-

237

JADUAL2Bilangan (Ribu) dan Kadar (%)~Migran Bersihb

Mengikut Negeri, 1957, 1970, 1980

Negeri1957 1970 1980

Bil. % Bil. % Bil. %

W. Persekutuan — — — — 297.! 39.0Selangor 55.4 5.5 [99.7 12.3c 201.! 135CPahang r8.o ~.7 65.8 13.1 163.2 23.9Sabab — — 14.6 2.3 16.9 i.8Sarawak — — 3.4 0.4 2.! 0.2

Johor 15.4 1.7 ~5.0 0,4 —26.! —1.7

Kedah 6.i 0.9 —25.3 —2.7 —107.2 —10.5

Kelantan —:7.1 —3.4 —47.8 —7.0 —88.4 10.9Melaka —25.2 —8.7 —40.3 — 10.0 —91.7 —23.1

N. Sembilan 2.9 o.8 —21.6 —4.6 —61.9 12.0P. Pinang —30.8 —20.1 —2.6 —20.9 —2.4Perak —31.4 —2.6 —114.3 7.3 254.4 —15.7

Perlis 4.1 4.5 3.1 2.5 —3.1 —2.2

Terengganu 2.7 1.0 6.o 1.5 — 7.6 — 1.5

Nota: (a) Kadarmi diperolehidenganmembahagikanjumlahmigranbersihdenganjumlah penduduknegeri.

(b) Migran bersih migran-masuktolak migran-keluar.(c) Kadar-kadarmi tidak bolehdibandingkankeranakadartahun

1970 adalahberdasarkannegeriSelangoryangbelumdiasingkandenganW. Persekutuan,manakalakadartahun1980 berdasarkannegeri Selangorsahaja.

Suniber: JabatanPerangkaan,Bandi Pendudukdan Perumahan, 1957, 1970,

1980.

kan migran-masuk yang tinggal di sempadan kawasan-kawasanbandaryangdiwartakan. mi jelas bagi segolonganbesar setinggan-setingganyang menduduki pinggir-pinggir

bandar. Golongan-golonganmi dikelaskansebagai migrandesa-desadanbukan migran desa-bandar,walaupunsebenar-nya mereka bekerja dan mendapatkemudahansebahagianbesar perkhidmatan-perkhidmatanbandar.Dengan caramimigran desa-desamungkin telah terlebih anggar,manakala

238

JADUAL 3Destinasi Migran di Antara Desadan

Bandar, 1970

Ne eng

Jumlab Migran-masuk (Ribu)

DestinasiBandar

(%)Desa

johorKedahKelantanMelakaN. SembilanPahangP.PinangPerakPenisSelangorTerengganu

8i.678.419.7

47.875.2

107.1

91.1

105.7

16.3293.9

37.0

43.325.3

37.826.2

23.616.9

49.834.6

—

55.322.6

56.674.762.2

73.876.383.2

50.3

65.4100.0

44.777.4

S. Malaysia 953.7 38.! 61.9

Suniber: JabatanPerangkaan,Band Pendudukdan Perumahan,1970.

migran desa-bandarmungkin telahterkuranganggar.

Kenyataan mi tidak bertujuan untuk mengecilkansumbangandan corak migrasi desa-desayangmasihgiat ben-laku terutama ke rancangan-rancanganpembukaantanah.Negeni Pahang, satu-satunyanegeri di mana rancanganpembukaantanahmasihgiat berlakumengalamipertambah-an yangsemakinmeningkatdalambilangandankadarmigrasibersihsejak tahun 1957 hingga 1980. Kadar migrasi bersihdiPahangmeningkatdan 5.7%padatahun :957ke I3.!~/~ padatahun 1970 dan 23.9% padatahun 1980 (Jadual2).

Sementaraitu kita tidak dapat menafikansemakinme-ningkátarahaliran dalam migrasi desa-bandar.Pertambahandalamtahuranpendudukbandardan 28.7% padatahun 1970

ke 34.2 0~ padatahunig8o CJaduali) adalahdipengaruhioleharah aliran migrasi desa-bandar,walaupunkita tidak dapatmenafikanwujudnya pertambahanpendudukbandarsecarasemulajadi.Bukti selanjutnyaterdapatpadasemakinmening-kat kadardanbilanganmigrasi bersih ke negeri-negenimaju di

239

PantaiBaratsepertiWilayah PersekutuandanSelangoryangberkait dengankegiatanpembandaran.

Wilayah Persekutuanmerupakannegeriyangutamame-nerima pertambahandalam kadar migrasi bersih berkaitdenganpembandaran,iaitu setinggi39%.mamenenimahampirkeseluruhandaripadamigran-masukyangdahulunyamasukke negeniSelangor.mi menenangkankenapaSelangor,sebagaisatulagi negeniyangpesatkegiatanpembandarannyameng-alami kadar mignasi bersih yang agak stabil, iaitu dalamlingkungan 12—14%. Selaindaripadaitu, Sabahdan Sarawakmerupakannegeri-negenilain yang menerimamigran bersihyang positif, walaupunkadarnyaadalahmarginal.

Padatahun 1957, terdapatempat negeni, iaitu negeni-negeni Kelantan, Melaka, Pulau Pinang dan Perak yangmempunyai migran bersih yang negatif, manakala tujuhnegeri-negeri lain, iaitu Selangor, Pahang,Johor, Kedah,Negeri Sembilan,Penisdan Terengganumempunyaimigranbersih yang positif. Negeri-negerimigran bersih yang negatifmerujuk kepada negeni-negeri penghantar-migran bensih,manakalanegeri-negerimigran bersih yang positif merujukkepadanegeri-negenipenerima-migranbersih.

Padatahun 1970, negeri-negerimigran bersihyangnega-tif meningkatdaripadaempatkepadatujuh bila negeri-negeniJohor, Kedah, Negeri Sembilanbertukar dan negeri-negenipenerimamigran bersih padatahun ‘957 kepadapenghantarmigran bersih padatahUn 1970. Padatahun 1980, dua laginegeri,iaitu PerlisdanTérengganumemasukigolongannegenipenghantar-migranbersih.

Melaka, Kelantan, Perakdan Pulau Pinangmempunyaikadar migrasi keluarbersih sejaktahun 1957 hingga 1980. Di

antara negeni-negeritersebut, Melaka mencatatkan kadarpeningkatanyangpaling tinggi,iaitu dan —8.7%padatahun1957 kepada —23% pada tahun ig8o. Pada tahun ig8o,negeni-negeriPerak, Negeri Sembilan, Kelantan dan Kedahselain danipada Melaka mempunyai kadar migrasi-keluarbersih yang tinggi. mi menunjukkankurangnya kebolehannegeri-negeri tersebut untuk mewujudkan peluang-peluang

240

pekerjaanuntuk menyekatmigrasi-keluarke lain-lain negeniyanglebih pesatmembangun.

Kesan terhadap Sektor Pertanian

Bahagianmi akanmembincangkankesanmignasi-keluandandesaterhadapsektorpentanian,tenutamadan segigunatenaga,gunatanahdanagihanpendapatandi sekton pentanian.Anali-sis mi melihat mignasi sebagaiprosesyang meneruskandanmenyeimbangkanpembangunanbagi wilayah-wilayah dansektor-sektoryangmempunyaisumben-sumberyang berbeza.Andaian awal yang dibuat ialah bahawa tendapatlebihanburuh di sektor pentanianyang boleh dipindahkanke sektorbandar-industnitanpamenjejaskansektonpentanian.Andaianmi ternyatamenenbitkanberbagai-bagaimasalahkonsepdandefinisi dandan segi penyimpangandi antanadatasertabukti-bukti empinisdenganteoni ekonomi.

Fenomenakekuranganbunuhdi beberapasektorpekebunkecil dan sektorladangdanjuga sektorpembuatanyangber-laku sejak beberapatahun kebelakanganmi menimbulkan

beberapa persoalan tentang lebihan buruh dalam sektonpentanian. Kritik-knitik terhadap model dua-sektor telahdiutarakansejak teoni tersebutdikemukakanhingga ke masami. Kelemahan besar teoni tensebut terletak pada andaianlebihanburuh dankonsep-konsepyangberkaitansepertidayapengeluaranmarginal, kadar upah secukup-hidup,pengang-gunantak ketaradansebagainya.

Teoni tersebut gagal untuk mengambil kira hakikatbahawa aktiviti pertanian adalah bercorak bermusim dandenganitu mewujudkantuntutanataupermintaanyangber-beza tenhadap gunatenagamengikut musim. Dengan itulebihan bunuh dan kekuranganburuh merupakanfenomenayang bermusim yang masing-masingbenlaku pada musimrendah(slack) danmusim puncakdanipadaaktiviti pertanian.Contohyangbaik ialah aktiviti penanamanpadi yangbersifatbermusim yang mewujudkan kadangunatenagatak penuhyang tinggi pada luar musim dan kekuranganburuh padakemuncakmusim menyemaidanmenuai.

Gunatenagadi sektorpadi jelasmenunjukkanpola turun-

241

naik mengikut musim rendah dan musim puncak selarasdenganaktiviti-aktiviti tertentu.Kadar gunatenagatak penuhjuga mengikut pola turun-naik, dengankadar setinggi6o%padamusim nendahyangdigunakanuntuk kenja-kerjasepertimerumputdanmengawas,manakalapadamusimpuncakyangdigunakan untuk kenja-kenja menyemai dan menuai kadangunatenagatak penuhadalahserendah8%.

Padamusimpuncakmi kekuranganbunuhdilaponkandibeberapa kawasanpertanian tertentu. Di kawasanMuda,walaupun terdapat penganggunan,masalah kekunangantenagaburuh bermusimwujud padamusim-musimmenyemaidanmenuaidan tenpaksadipenuhi denganburuhdan SelatanThailanddanKelantan.Padamusim 1968—69sebanyak10 14.5

dan 5926 migran-masukmasing-masingdan Kelantan danSelatanThailandmenjalankankerja-kerjamenuaike kawasanMuda. Padamasami adalahdianggarkanterdapatkira-kira12 000 hingga i6 000 buruh-migranmenjalankankenja-kenjamenyemaidanmenuaidi kawasanMuda tiap-tiap tahun.

Masalah kekuranganbunuh mi menjadi lebih gentingdengan tendapatnya migrasi-keluan desa, tenutama dankawasan-kawasantanamanpadi sekali setahun.Dalam satukajian di sekitar kawasanMuda, didapati bahawa migrasi

jangkapanjangdialami oleh kira-kira 73% daripadaisi rumahpenanamsekali setahundengan23% yang lain melakukanmigrasi jangka pendek.Di kalanganisi rumah penanamduakali setahunkadar mignasi agak berkurangan,dengan36%danipadamerekamelakukanmignasijangkapanjangdan29%

melakukanmignasijangka pendek.Pengalamanyang sama dialami oleh penanamsekali

setahundi sekitankawasanKemubu di Kelantan. Tendapatkecendenunganyangsemakinmeningkatdi kalanganpenanamsekalisetahununtukmelakukanmignasibenmusimke kawasan-kawasanbandar-industri,terutamake Singapunapadaluar-musim,dan kembalisemulauntuk mengerjakansawahmerekapada musim utama.Fenomenayang serupadialami oleh se-bahagianbesarpetani-petanipadiMelakayangtidak sepenuh-nya bergantungkepadapenanamanpadi, malahanmenjadiburuh-migranyang berulang-alikdi antaradesa-bandarpada

242

luar-musim dan musim-musimrendah yang lain, yang di-bolehkan oleh kemudahan pengangkutanyang baik yangmenghubungkan desa tersebut dengan kawasan-kawasan

sekitannya.Faktor utamayangmendonongmignasi-keluandesaialah

rendahnyapulangankepadagunatenagadi desa.Walaupuntidak dapat dinafikan bahawa pendapatanbenar petanimeningkat dengankadar yang tinggi di kawasan-kawasanperairanutama,misalnyameningkatsetinggi2.4 kali di antaratahun 1966hingga 1975 di Muda danmeningkatsetinggi2.75

kali di Kemubu di antara tahun 1967—68 hingga ig8o,pendapatanpetani di luar kawasan perairan utama terusmenosot. Pendapatankasan semusim di kawasan padi diMelaka, NegeniSembilan, Penakdan Terengganuhanya diantana4% hingga7.2% danipadapendapatankasardi Muda,dandi antanaio% hingga20% danipadapendapatankasardiKemubu. Pendapatanmi begitu nendahsehinggamenghasil-kan pendapatanbersih yangnegatifselepasdiambil kira kosbagi buruh keluarga.

Fakton-faktonutamalain yangmendorongmigrasi-keluardesa ialah perbezaankadar upah desa-bandar.Walaupunkadanupahdesapadaumumnyatelahmeningkatdisebabkanoleh pasananburuh yangsemakinketat, tetapi kadanupah mijauh lebih nendahberbandingdengankadanupah bandan-industni.Kadan upahdesasebagaikadarupahsecukup-hidupdianggarkan berbeza dengan kadar upah bandan-industrisetinggi 30%, dan fakton mi menupakanpendorong bagifenomenamigrasi-keluandesa.

Sementanamasalahkekuranganburuhdi sektorpadi ben-sifat bermusim,kekurangandi sekton-sektorpentanianlainlebih bersifatberpanjangan.Walaupunkadarpengangguranwujud pada kadar yang agak tinggi iaitu pada kadar 6%,tetapi kekuranganburuh boleh wujud bersampingan,disebab-kan oleh kesukaranmobiliti bunuhyangmungkindipengaruhioleh fakton-faktor kekuranganmaklumat, keketatan(rigidity)institusi ataupasaranburuh yangtidak sempurna.

Masalahkesukaranmobiliti buruh mi mungkin melibat-kankeenggananburuh-bunuhuntuk bergerakdan satutempat

243

ke tempatyanglain. Dalamsektorestetmisalnya,buruh-bunuhtidak mudah untuk melakukan mobiliti antara satu estetdenganyanglain, menyebabkanwujudnyakekunanganburuhdi estet-estettertentu.

Jadual 4. menunjukkankekuranganburuh di sektorestetdi negeni-negeritertentudi SemenanjungMalaysiapadatahun1980.Jumlahkekunanganburuh sebanyak3295 onangburuhialah bagi buruh-buruhlangsungyang bekerjadi estet-estet.

Sekinanyadiambil kira kekuranganbagi buruh kontrak, ma-salahkekuranganmi akanmenjadi lebih genting.Kekurangansemasaburuh estetdianggarkanmenjangkauangkakira-kina10000 orang. Kekuranganterbanyakbenlakudi estet-estetdinegeni-negeriJohor, Pahang,Kelantan, Perak,SelangordanNegeri Sembilan.Kekuranganburuh estetdi Johor mungkindisebabkanoleh tarikan pekerjaandi Singapuna,manakalamasalahkekurangandi Pahangbenkaitdenganpentandingan

danipadanancangan-rancanganpembukaantanahyangjugamengalamimasalahkesukaranuntukmendapatkanburuhbagikenja-kerjamenyediakantapakdaninfrastruktur.

JADUAL 4Kekurangan Buruh di Estet-estet

NegeniBil. Estetdi Banci

Bil. melaporkanKekuranganBuruh

JumlahKekurangan

johonKedahKelantanMelakaN. SembilanPahangP. PinangPenakSelangor

6g29

914

32

24

56o58

31

4558

,62

II

13

1180

95246111

35°592

10

383328

Jumlah 300 95 3295

Suinber: UnitedPlanting Associationof Malaysia, 1980

244

Satu fenomenonlain yang ada kaitnya denganmigrasi-keluandesaialah fenomenatanah terbiar. Walaupun bukankesemua tanah terbiar disebabkan oleh kekurangan buruh

diakibatkan oleh mignasi-keluandesanamun fakton tensebutmerupakansalahsatufaktor utamayangmenyumbangkepadafenomenatanah terbian. Lain-lain fakton utamayang menye-

babkan fenomena tersebut ialah faktor-fakton fizikal sepertimasalahkekurangansumbenair yang benkaitdenganmasalahkemudahaninfrastruktur yang kurang memuaskan,masalah

penubahaniklim, topografi dan jenis tanah. Migrasi-keluardesatergolongke dalamfakton-faktorekonomi dansosialserta

faktor persaingandaripadasektor bukanpentaniandalamme-nyebabkanfenomenatanah terbiar.

Satu anggaran meletakkan bahawa terdapat kira-kiraO.9jutahektartanah-tanahterbiardi SemenanjungMalaysia.Danipadajumlahmi 153883 hektanatau 17.4% terdini dan-pada tanah sawah, dan bakinya seluas729000 hektar atau82.6% terdini danipadatanahbukansawah.Tendapatpenseli-sihan pendapattentangkeluasansebenartanahtenbiar terbit

danipadapercanggahanterhadapdefinisi tanah terbian, iaitudan segi samaadapenlu diambil kina atautidak tanahsawahterbiar luar musim yang merupakan6g% danipada tanahsawah terbiar. Waiau apa pun difinisi yang kita terima kitatidak dapatlan danipadamengakuihakikat bahawaterdapatsejumlah tanah-tanahterbiar yang luas dan mi menupakanfenomenayang sukar difahami kerasionalanekonominyada-lam keadaanterdapatnamai petani yang tak bertanahsertanegara masih belum mencapai tingkat mampu-diri dalamberbagai-bagaikeluananmakanan.

Hubung-kait di antaramigrasi-keluardesadenganfeno-mena tanah terbian tenletak pada kekunangantenagakerjamuda untuk mengenjakantanah-tanahtersebut.Sebahagianbesarmigrasi-keluandesamelibatkangolonganbeliayanglebihbertenaga dan benpendidikan tinggi dan meninggalkangolongan petani yang sudah lanjut usia untuk mengenjakantanah.Golonganpetani yangsudahlanjut usiami, yangsecarapurataberumurdalamlingkungan50 tahun,dalambanyakhaltidak benupaya untuk mengenjakan ~anah. Proses migrasi-

245

keluardesajuga mempenganuhistruktunumur pekebun-kecilgetahyangtinggal. Akibat pnosesmignasi,merekayangtinggalsebahagianbesar terdini danipadapendudukyang tidak pro-duktif dalam erti kata tenlalu tua atau terlalu muda, iaitusebanyak52% beradadalam lingkungan 60—79 tahun, 3%dalamlingkungan80—96 tahun, i6% dalamlingkungan55-59tahun, dan bakinya kira-kina 29% tendini daripadamerekayangdianggapdalam lingkungan umur pnoduktif.

Polami mewujudkanfenomena‘petani-petanisambilan’yang mengerjakantanah bukan untuk tujuan bengantungnafkah-hidupatasnya,tetapi utuk memenuhikepenluansara-din. Motivasi mi menyebabkantanah-tanahpentaniantidakdikerjakan dengancara yang cekap dan optimum. Dalamsetengah-setengahhal tanah-tanahtensebutdiberi sewakepadapetanilain, dandalamhal tiadapenyewa,tanah-tanahtensebuttenbian benpanjangan. Satu kajian melaporkan bahawafenomena tanah-tanah tenbiar akibat kekurangan bunuhbenlakukepadaii % danipadanespondendiJohor, 29% dani-padanespondendi Pahangdan 21 % daripadarespondendiPenak.

Fenomena‘petani-petani sambilan’ mi wujud denganterdapat ramai petani yang tidak bengantungsemata-matakepadahasil pertanianuntuk menyaraikehidupanisi rumah.

Petani-petanimi yang kebanyakandalam lingkungan usiayang sudah lanjut, dalam banyak hal tidak terdesakuntuk

mengerjakantanahpentaniankenanamenerimakiriman wangdan anak-anakmerekayang telah melakukanmignasi-keluardesa.

Kiriman wangdanipadamignan telahbanyakmembantugolonganyanglanjut usia yang tinggal di desadani segi me-menuhi kepenluanhanian sepenti makanan,pakaiandan ke-penluanasasyanglain. Kiniman wang mi juga mempenbaikikedudukanpendapatanbagimenekayangmempunyaisumbenpendapatansendini. Dalam hal mi kinimantensebutdigunakanuntuk membaiki rumahataumembeli barang-barangmewahyanglain sepentitelevisyen,radio, barangkemas, kerusimeja

dansebagainya.Walaupun kiniman wang mi, dalam banyak kes adalah

246

kecil dan merupakansebahagiankecil danipadapendapatanmignan, tetapi ia mempunyamkesanke ataspola agihanpen-dapatanpendudukyang ditinggalkan.Padaamnyatendapatketidakseimbangan agihan pendapatan penduduk desa.Angkali Gini bagi pendapatanbulananisi rumahialah0.4432.

Kiniman migran menimbulkankesanpositifdani segi mempen-baiki ketidakseimbanganagihan pendapatandengan me-nununkanAngkali Gini kepada0.2096.

Dan segi mi kiriman wang migran mempunyaiperananpentinguntuk mempenbaikikedudukanpendapatangolonganyang tinggal di desa. Sebahagianbesangolongan mi tidakmempunyaisumber pendapatantetap. Dengan itu kinimanmigranmerupakansatu-satunyasumberpendapatanbulanan.Selain danipadaitu kiriman migran didapati seragamsahajapolanya, tidak kina samaada mignan datangdan keluargamiskin ataukaya. Fakton-faktonmi telahbenjayamengurang-kanjunangagihanpendapatanisi rumahyangtinggal di desa.

Implikasi ke Atas Ekononu Desa

Fenomenamigrasi-keluar desa mempunyai implikasi polisiyangpenting dan segi program-programpembangunandesadanpembangunanantarasekton.Memangtidak dapatdinafi-kan bahawa arah aliran migrasi-keluar desa secara besar-besaran mi mempengaruhitransformasi struktural antara

sekton dan segi perubahan gunatenagadi antara sektorpertaniandengansektorpembuatandanperkhidmatan.

Program-programyangbentujuanuntuk menyekatanahaliran migrasi-keluar desa, besar kemungkinan akan gagalselagi terdapatperbezaanupahdi antarasektordan juga ke-tidaksetaraandi antara sekton. Pencapaianpendidikanyangsemakin meningkat di kalangan golongan belia desajugamenyebabkangolongan mi lebih banyakpeluangmelakukanmobiliti, denganitu mempencepatkankadar migrasi-keluar.Olehitu usaha-usahauntuk membendungarahaliran migrasi-keluardesamungkin akansia-siasahaja.

Oleh keranamigrasi-keluardesadalam banyakkes me-libatkan golonganmudayangberpendidikantinggi sertaaktifdanproduktifdari segiekonomi,makami akanmempengaruhi

247

kualiti tenagaburuh desadan mungkin akan menimbulkankesannegatifterhadapdayapengeluarandan ekonomi desa.mi jelasjika kita lihat kejadiantanah-tanahterbiar yangben-kait dengankekunangantenagabunuhmudauntuk mengenja-kan tanah.

Mignasi-keluandesa, walaupun menimbulkan kesan Se-

merta jangka pendekyang tidak diingini dalam bentuk ke-kurangan tenaga buruh dan tanah-tanahterbiar, tetapi iamewujudkankeadaanyangkondusifbagi penyelesaianjangka

panjang sebahagianbesar daripadamasalahekonomi desaberkait dengan kemiskinan desa, penubahanstruktural, pe-milikan tanah dan transformasiekonomidesadan yang ben-conaksecukuphidup kepadayangbencorakpendagangan.

Perubahanstnuktunalyang benlaku sekanangmi kepadaekonomi dcsamclalui pengecilansaiz dan sumbangansektordcsa-pcntaniantenhadap gunatenagadan keluanan negara

~adalah menepati penubahanyang benlaku kepadaekonomiyang sedangmengalami perubahandanipadaekonomi ben-asaskanpertanian kepada ekonomi yang lebih benasaskanindustri. Perubahanstnuktural mi dipencepatmelalui DasarEkonomiBaru yangmenekankankepadaprosespembandarandan penyentaankaum Bumiputera dalam aktiviti-aktivitibandandan.industni. Selain daripada itu dasanpembasmiankemiskinan menggalakkandan membeni peluang mobilitidaripadapekerjaanyangmempunyaidayapengeluaranyangnendahkepadapekenjaanyangmempunyaidaya~pengeluanan

yangtinggi, migrasi-keluandesamerupakantindak balasdan-padadasan,stnategidan galakan kerajaan.

Migrasi-keluan desa secara besar-besaran membenipeluangbagi pembesanansaiztanahpentaniandan pengunus-an pengeluaranpertaniansecaracekap.Adalahsatu kenyata-an bahawakebanyakanpetanikecil mengerjakanaktiviti pen-tanian secarasecukup-hiduppadatanahyangamat kecil dantidak ekonomi.Nisbahpetanitanahyangtinggi menyumbangkepadanendahnyadayapengeluananbunuh dan dayapenge-luaran pertanian. Migrasi-keluar desadapat mengurangkantekanan ke atas sektor desa-pertanian,sentadapatmemper-baiki nisbahtanahburuhsertameninggikandayapengeluaran

248

buruhdandayapengeluaranpertanian.Terdapatnyatanah-tanahterbianmembeni peluangbagi

perombakaninstitusi canamilik dan pengerjaantanah. Bagipetani yangsudahtidak berminatuntuk mengerjakantanah,galakan-galakantertentu boleh diadakan untuk memujukpetani untuk membenarkansyanikat-syanikatatau kopenasitertentu untuk menguruskantanah secanapengurusanestet.Pemulihan tanah-tanah sawah terbian oleh KoperasiGabunganNegenidi SebenangPrai adalahsatucontohdalamhal in Melalui peratunan mi petani menyewakan tanahkepadakoperasi. Selain danipada memperolehipendapatansewa, petani boleh juga bekenja dengankoperasidan men-dapatupah bensesuaiandengankerja yangdilakukan. Selain

daripadamemperolehipendapatansewa petani boleh jugabekerja dengan kopenasi dan mendapatupah bersesuaiandengankenja yangdilakukan.Selain daripadamemperkenal-kan carapengerjaantanahyanglebih cekap,carami membenipeluang kepada sistem pengenjaantanah berasaskanper-dagangan,berbezadengan sistem yang beronientasikepadakeperluansecukuphidup.

Kesanmigrasi-keluandesaterhadapkekurangantenagabunuh,dapatdilihat dan segi semakinketatnyapasaranbunuhpertaniansepertiyangdigambarkanoleh semakinmeningkat-nya kos buruh pentanian. Di kawasan pentanian Muda,misalnyakosburuh seekansemusimmeningkatdan $226.20 ke$362.31 dan tahun 1976 hingga 1981 iaitu kenaikan setinggi6o%.Bagi aktiviti mengubahdan menuaiyangbãnyakmeng-gunakanburuh upahan,kos bunuh masing-masingmeningkatsetinggi 27% dan 77%.

Pasarantenagaburuh bermusimyangketatdalamaktivitipenanamanpadi dankenaikankosburuh telahmenimbulkanbeberapakesan.Satukesanyang penting ialah pengurangandalam penggunaanburuh pen ekan. Semakin meningkatnyasaizpengenjaantanahsemakinkurangpenggunaanbunuhpenekan. Pengurangandalam penggunaan buruh adalah di-sebabkanoleh pengurangandi dalam penggunaanburuhkeluangaperekar yangtidak diimbangi denganpenggunaanburuhupahanyangsetimpal.Pengurangandalan3penggunaan

249

buruh keluarga adalah disebabkanoleh semakin hanyak

anggota keluarga terutamadanipada golongan muda yangmelakukan mignasi, manakalapertambahanyang tidak Se-imbangdalampenggunaanburuhupahanadalahdisebabkanoleh kosbunuh upahanyangsemakinmeningkat.

Satulagi kesandanipadapasaranburuh yangketat ialah

semakin meluasnya penggunaankejenteraan, terutama dikawasantanamanpadi duakali setahun.Penggunaantraktoruntuk membajak tanah sawah dan jentena menuai untukmenuaipadisemakinditerima sebagairangsanganyangwajar

dan segi ekonomi.Di kawasanMuda,misalnya,94% danipadatanahsawahdibajakdengantraktor. Penuaiandenganjenterapenuai semakin meningkat. Kebanyakandanipada tnaktordan jentera penuai mi tidak dimiliki sendini, tetapi disewadanipadapetani-petaniberadaatausyanikatkerjasama,untukmengatasimasalahkekunangantenagabunuh bermusimdankos tenagaburuh yangsemakinmeningkat.

Dewasa mi kira-kira 85% danipada tanamanpadi dikawasanMuda dituai denganmenggunakanjentera.Bagai-manapunmasihtendapatnyakira-kira 25 000 buruh migran-masukke kawasanMuda dan Thailand Selatanmenunjukkanbahawa masalah kekuranganbunuh bermusim masih me-runcing. Usaha-usahapenyelidikan danipadasegi menyemai

dengan menggunakan jentera belum mencapai banyakkejayaan. Kekuranganburuh yang meruncing pada musimmenyemai menyebabkansemakin banyak petani menukarkepadasemaiantabur-terus.Di kawasanMuda,kawasanyang

disemaisecaratabur-terusmeningkatdan 9 hektarpadatahun1977 ke i8 575 hektaratau 19.4% danipadakawasanMuda.Jika kadanmi berterusan,lebih sepanuhdaripadakawasanMuda akanmengamalkansemaiantabur-tenussebelumdekadmi berakhin. Di kawasan-kawasantanamanpadi dua kalisetahunyanglain, sepentiTanjungKarangdanSebenangPnai,semaiantabur-terusjuga telahdipraktikkan.Walaupunkadanhasil danipada semaiantabur-tenusdidapati lebih rendah,tetapi metodemi dapatmenjimatkankosmenyemaisebanyak$115.91 perekardandenganitu membenipulanganbersihyanglebih tinggi kepadapetani.

250

Kesimpulan

Rencanami telahcubamenonjolkanbeberapaimplikasi dan-padafenomenonmigrasidesa-bandaryanggalakbenlakusejakbebenapadekadkebelakanganin Salahsatu kesannyaialahperubahanstruktunal sektor pertanian yang diperlihatkanmelaluipengecilansektortersebutterutamadan segi keupaya-an sektortersebutuntuk menyenapdan menggunakanburuhdengansepenuhnya.Perbezaankadar upah desa-bandar,se-lain danipada tingkat pendidikan yang semakin meningkatmerupakansalah satu pendorongmigrasi desa-bandar,ten-utamadanipadakalanganbelia. Kesannyaialah kekurangantenagaburuh mudayangbertenagadi sektonpertanianterten-tu sepertisektorpadidanestet-estet.Yangtinggalkebanyakan-nya petani-petani lewat usia yang kebanyakannyatidak

mampu lagi mengerjakantanah, atau mengenjakantanahsecana‘sambilan’ untuk menambahkanpendapatandanipadasumberbukanpertanian.Arahaliran mi menyumbangkepadaberleluasanyafenomenatanahtenbian.

Fenomenakekuranganbunuh dan tanahtenbiarmenim-bulkan rangsanganbagi penggunaanteknologi penjimatan

buruh, misalnya semaian tabun-terus dan penggunaankejentenaanpertanian yang lebih meluas. Program-programpemulihan tanah terbiar, misalnya melalui konsepestet-estetdanpengurusankoperasimerupakanlangkahpentingke arahperubahanstruktunal sektor pertanian yang akan menukarcorak dan arahaliran pertaniantradisi. mi merupakantrans-formasi struktur yang lambat-launakan benlaku dan tidakdapatdielakkkan.

Fenomenamigrasi-keluardesami mempunyaibeberapaimplikasi polisi yang penting dan segi perancangandanpembangunanekonomi negarakeseluruhannya.

Dasar EkonomiBaru (DEB) secanalangsungatau tidaklangsungmerangsangkanfenomenamigrasi-keluandesamela-lui programpenggalakanBumiputeramemiliki dan mengua-sai 30% daripadaaktiviti- aktiviti perniagaandan perindus-trian, dan juga program penggalakanberpindah daripadapekerjaanyang mempunyaidaya pengeluaranyang rendah

251

kepadapekerjaanyang menpunyai dayapengeluaranyangtinggi. Mahu tidak mahu,migrasi-keluardesayangterbit dan-pada rangsangan-nangsanganmi penlu dianggap sebagaisesuatuyang positif, iaitu melibatkanproseskeluar danipada‘perangkapkemiskinan’.mi penlu dilihat dalamkontekskemis-kinan bandardanjuga dasar-dasarpembandarandan per-industnianyang berkaitan.Dasar-dasarupahdan pampasanpekerjaindustnipenlu menjaminpendapatanyanglebih luma-yan danipadapendapatansebelummigrasi. Programlatihansesuai dengan permmntaanpekerja industni tertentu jugapentingdijalankan,jika tidak akanada‘mismatch’ di antarake-perluan tenagakerja industni yang diperlukandenganpena-warantenagakerjayangmempunyaikemahiranyangbenlain-an. Akibatnya ialah wujudnya kadan pengangguranyangtinggi di kalangan buruh-migran,walaupun terdapatkadarpermintaanyang tinggi bagi buruh industri.

Dan segi yang lain pengecilansektonpertaniandan segisumbanganterhadapKNK danbahagiantenagaburuhdalamsektor pentaniandihanapkandapat menyediakantapak bagipembangunan sektor pentanian yang lebih berasaskanperdagangansentamembesarkansaiz unit-unit pengunusanpertanian. Daya pengeluananpertanian keseluruhannyadi-jangkameningkat, tetapi memenlukanperubahan-penubahanperundangantertentu dan segi pemilikan dan cara miliktanah. Jika tidak, halangan-halanganstruktural terhadappembangunansektorpertanianakantenus wujud, dansektonpertanianakanterusmenjadisektoryangterusmemerangkapgolongan-golongantenmiskin.Jika mi berlaku,migrasi-keluandesaakanterus benlakudengankadar yang lebih pesatdanusaha-usahauntuk membendungarahaliran mi akanmenjadisia—sia.

252

25 PEMBANGUNAN DANALAM SEKITAR:BEBERAPA ISUDAN KONFLIK*

‘Pembangunantanpapemusnahan’telahsemakinditenimaSe-bagai asasbagi dasanpembangunannegara.Motto mi me-nekankanbahawapembangunanpenlu diadakandenganpen-cemananyang paling minimum kepadasumben-sumberalamdan alamsekitar,danbahawaangkubahalamsekitarpenludi-ambil kina dalam perancanganpembangunan.Persoalanpengekalansumber-sumberhutan dan alam sekitan dalamkeadaannyayang asal menupakanfaktor yang semakin di-ambil kira dalam pnojek-pnojek pembangunan.Misalnyasumben-sumberhutan mendatangkanbanyak faedahkepadamanusia,termasukfaedahlangsungdanfaedah tak nampak.Dalam banyak hal, faedah tak nampakmi melebihi faedahlangsung yang didatangkandan hutan, di antananyaialahfaedah rekneasi dan pengekalan atau pemeliharaanalamsekitan yang semakin menjadi baranganyang dihangaiolehmanusia.

Rencanami cubamembincangkanpersoalanpenggunaansumbenhutan di antara benbagai-bagaikegunaanalternatif,

* Ubahsuai daripadakertas kerja yang dibentangkan di Seminar Hutan,

Taman Negara dan Taman Bandaran untuk Rekreasi,anjuran FakultiPenhutanan dan Kcmentcrian Kebudayaan Belia dan Sukan, UPM,Serdang, September1983. Kertas Kerja mi ditulis bersamaJamaluddinSulaiman.

253

terutamamenekankanisu-isu dan konilik di antanakegunaanuntuk pembangunandan pengekalaruntuk rekreasi. Dalamkeadaansumbcnhutan yang terhad, penggunaanuntuk satukegunaanmempengaruhipilihan yang lain. Secarakonven-sional analisis làedah-kosmenentukanpenggunaansumbenhutan bagi kegunaantiyayang paling ‘baik’ bendasarkanke-gunaanyang memberi pulanganekonomi yang paling tinggi.

Analisis !~tcdah-koscara konvensional gagal membeni

gambaranyangjclas mengenaikesansatu-satupnojek, khusus-nyadaripadaaspekkossosialyangsangatsusahhendakdinilai.Tetapi mi bukan berenti ahli-ahli ekonomi tidak menyedani

masalahmi, ataudengansengajamemilih untuk tidak menelitidan nienganalisissoal itti. Sebenarnya,persoalan kos sosialseringkali memberipengertianyangsangatberbezadi antanagolongan-golongantertentu. Pencapaiankepada satu canaukuranataupenilaianyangI)OICh ditenimaolehsemuagolong-anlahyangscbcnarnyamenjadi isu yang selaludiperbincang-kati di antanagolongan-golongani, termasukpanaakademikdan penyclidik.

Dalamprosesmenuju kearahpembangunan,penlaksana-andasanperlu dipilih di antanamcngckalkansatu-satukawasandalam keadaansemulajadinyaataumengonbankannyauntuktujuan lain yang dirasa lebih membeni faedah kepadamas~’anakat.

Proses pembangunan membawa dua kesan. Pertama,penccmaranalamsekitardankedua,kehilangankeadaanalamsekitaritu akibat pembangunan,sebagaicontoh,ditenggelam-kan oleh air keranapembinaanampanganuntuk kuasahidro-elektrik. Seterusnyakedua-duami membawa implikasi ten-tentu kepadamasyarakat.

Projek pembangunan akan memusnahkan keadaansemulajadi alam sekitar. Dengan secaralangsung,manusiaakan kehilangan utiliti yang sebelumnyaboleh diperolehidaripadakawasanmi. Perkarayangakan membawakepadaperbincangandan perbalahanialah apakah yang sebenar-nya yang membeniutiliti dan apakahsebenarnyanilai yangharusdibeni terhadaputiliti tersebut.

Sebagaisatucontoh yang agakekstrem, adaorangyang

254

mendapatkepuasansemata-matadengan mcngctahui yangnegaramasih mempunyaikawasanalam sekitar yang indahyangsatuhan ia mungkindapatmengunjungidan menikmati-nya.

Danipada aspek saintifik pula, banyak penkara yang

belum diketahui dan dipelajani oleh manusia. Pengekalankeadaanalamsekitan,sebagaicontoh,akanmembenipeluangkepadamanusiamenceburipenyelidikanaspekperubatandangenetik.Seonangahli sains telah menunjukkanbahawakbihkunang separuh danipada ubat-ubat banu telah diperolehidanipadasumben-sumbentumbuhandi hutan. Potensiuntukmendapatkanubat-ubat lain amat baik dan pengekalankeadaanalamsekitandapatmenjaminkankemungkinanmi.

Sejanahmanusiakadangkaladidapati tenbenamdi dalamhutan-hutan.Pengetahuanmengenaisejarahmanusiapentinguntuk kemajuan.Jika semua mi ditenggelamkanatau di-musnahkansemata-matauntuk pnojek pembangunan,ter-lepaslahpeluangmanusiauntuk mcmbongkari riwayatnya.

mni ialah di antanakontroversiyangselalu menjadi topikpendebatandi antanapencintaalam sekitar denganmerekayang mengutamakanpembangunantanpa melihat denganknitikal akankesannyakepadamasyarakat.

Konseppengekalankeadaansemulajadisukanhendakdi-taknifkansebabertinyaberlainanbagi individu yangberlainan.Tetapi sebelumkeputusandibuat di antara pengekalandanpembangunan(yangdiandaikanakanmemusnahkankeadaansemulajadi)penelitianfaedahdankos pembangunanmi perludilakukan.

Sejauhmanakahpembangunan kawasan semula jadiuntuk tujuan tertentu hanus dilakukan2 Dalam menjawabsoalanmi beberapamasalahdan aspekpenting telahdikenalpasti dan dirumuskan. Pertama,ada banyak masalahyangbenkaitandengan alam semula jadi yang disebabkanolehkeadaanuniknya yangakanhilang selepasprosespembangun-an. Kedua, utiliti yangdipenolehi danipadakeadaansemula-jad.i semakinmeningkatsementarapenawanannyapula tidakbenubah ataupun tidak boleh ditambah walaupun dengaokeadaanteknologi sekanang.Ketiga, peningkatandalam tek-

255

nologi mungkin akan mengurangkanpenggantunganproses

pembangunankepadasumberalam semulajadi pada masaakandatangdan akhinnya,kemungkinanpenubahancitarasamanusiatenhadapalamsemulajadiyangakanmembeniutilitiyang tinggi. Jika mi semuanyabenan maka persoalanataumasalahpilihan di antanapengekalandanpembangunanakanmenjadi lebih numit.

Tumpuannencanami ialah sumbenhutan. Faedahyangagak jelas danipadasumbenmi ialah kayu-kayu balak danpengekalanhutan dalam keadaanasal untuk nekneasi.Jikahutanditebanguntukdiambil kayunyasecanateratur, konflikmungkin tidak timbul. Seterusnyatujuan-tujuan nekreasijanangmenjejaskankeasliansumbenhutanjika ia dikawal.

Keadaansemulajadi hutanialah satupembeniankepadamanusiayangsangatberhanga.Jika manusiabenkehendakkanlagi keadaanmi, manusiatidak akandapatmenciptanyadanjika manusia telah memusnahkannya,manusia tidak akandapatmenggantikannyalagi.

Manusiamempenolehiutiliti danipadakeindahankeadaansemulajadi. Prosespenggunaannyatidak memerlukanapa-apa

pemenosesansepenti pengeluananmakanan atau pakaian.Secara tidak langsung, pengangkutanmungkin diperlukanbagi mereka yang jauh dan kawasan hutan berkenaan.Peningkatanteknologimembolehkanmanusiapengike tempat-tempatyangjauh denganlebih mudahdan kosyangrendah.Oleh itu namailagi manusiadapatmelawatke tempat-tempatsepenti in Dengan keadaan alam sekitar yang terhad,penawarannyasecanarelatif, sedangkanpermintaanuntuknyasemakinmeningkat,utiliti untuknyajuga semakinmeningkat.

Sebaliknyajika kawasanhutan tenpaksaditenggelamkankenana pembinaanampangan untuk tujuan kuasa hidro-elektnik, beberapapensoalanatau analisis penlu dilakukandengan teliti sebelum tindakan diambil. Jika pembinaanampanganjuga akanmenenggelamkanbukan sahajahutantetapi masyarakat-masyanakatkampungyangmungkin wujuddi pedalamansertasejarahmerekabensama,makamasalahmiakanmenjadibentambahnumit.

Aliran faedah danipada kuasa elektnik adalah jelas.

256

Walaupunkosawalnyatinggi tetapi,kospenyelenggaraannyakecil berbanding dengan bekalan elektnik cara lain.Perbandinganakan menunjukkan yang penjanaankuasahidnoelektnik adalah sumben tenmunah,berbandingdenganpenjanaankuasamelalui nuklean,ataugas.

Aliran faedah danipada pembangunan sumber ashmungkin bertambahkurangsecararelatifjika dibandingkandenganaliran faedahyangboleh dipenolehijika sumberyangdikekalkandalam keadaanasalnya.Jika mi benandanjikaprosespembangunantidak dapatdipulihkan kepadakeadaanasalnya, keadaanmi akan menimbulkan persoalankepadapembuat-pembuatdasan.Haruskahpembangunanditenuskanwalaupunfaedahnyacumaketarabuat masakini tetapi akanberkuranganpadamasaakandatang?

Kes AmpanganTembeling

Kontrovesi yang meliputi rancanganpembinaanAmpanganTembeling menupakancontoh yang baik tentangpensoalan,konflik dan dilema yangdihadapi dalam menentukanpeng-

gunaansumber-sumberuntuk pembangunandan pengekalan.Rancanganmi telah menimbulkan bantahandaripadaben-bagai-bagaigolongan,baik danipadagolonganpolitik mahu-pun daripadagolonganbukan politik. KeputusanKenajaanuntuk membatalkanpembinaan ampangan mi benmaknakemenangankepadagolonganpencintaalamsekitaryangtidakmahu melihat pemusnahanekologi dan alam sekitan melalui

prosespembangunan.Slogan ‘PembangunaTanpa Pemus-nahan’ telah mendapatsokonganyang menyeluruhdan ber-

jaya menukarketetapan awal untuk membina ampangantersebut.

Sejanah rancangan pembinaanAmpangan Tembelingsememangnyapenuhdenganketidakpastian.Sejaktahun1971,

LembagaLetrik Negana (LLN) telah mula mengemukakancadanganuntuk membinaampanganhidnoelektrik di SungaiTembeling. Pada tahun berikutnya Kerajaan telahmenugaskansatu kumpulan perundingdan Australia untukmengkaji keadaanbanjir di Lembah Sungai Pahangdanrneninjau kemungkinan untuk mengawal banjir melalui

257

pembinaanampangan.Padatahun 1)73, Kerajaanmenugas-kan sekumpulanpenunding dan Rusia untuk menjalankankajian kemungkinanbagi membinaampanganhidnoelektrikdiTembelirig. Sernentaraitu perunding-penundingdan Austna:ha telah mengenal pasti lirna tempat yang sesuai untuk

pembinaan ampangantenmasuksatu di Sungai Tembeling,tetapisebelurnpembinaansebenandilakukansatukajianimpakkeatasalarnsekitarperlu dijalankanuntuk melihat kesan-kesan

pembinaanampanganitu ke atas alam sekitar. Padatahun1977, JabatanMergastuadan Taman NeganamenjalankankajiankesanalamsekitardanmemutuskanbahawaAmpanganTembelingjika ditenuskanpembinaannyaakanmenyebabkanpemusnahanalamsekitardan ekologi yangbesan.Mengambilkira keputusantensebut,padatahun 1978,Kerajaanmemutus-

kan untuk menangguhkannancanganpembinaanampangantersebut.

Penangguhanitu hanya sementanakeranapada bulanFebruani 1982, Kenajaan telah menghidupkan kembahinancangannyauntuk membinaAmpauganTembeling. Pada

tanikh tensebutKcrajaan mengumurnkanbahawaLLN akanmemulakansemulakajian kemungkinanampangantersebut,kali mi dengan bantuan penunding-perundingtempatan.Pengumumanmi menghidupkarìsemulatentangandanipada

golongan-golongan politik dan bukan politik. Kumpulan-kumpulanpencintadan pelindung alam, persatuan-persatuan

penggunadan sebagainyameningkatkan kempen denganmengutip kina-kira 34 000 tandatanganpeneutangansertamenyebarkan makluniat-rnakiurnat tentang kesan-kesannegatifjika pembinaanampanganitu ditenuskan.Suana-suanatentanganmi amat lantang, sehinggapada i6 Januani 1983Kerajaan mengumumkankeputusannyauntuk membatalkanrancanganpembinaanAmpanganTembeling,setelahmenelitisemula kepenluan tenaga negara dan kesan-kesankepadaekologi dan alamsekitar.Keputusanmi selaindaripadamem-ben kernenangankepadapencinta-pencintaalarnsekitan,jugameletakkanasasyang kuat bagi dasanyang bertujuanuntukmencari penseimbangandi antara matlamat pembangunandan pemeliharaanalarn sekitar.

258

Pendebatandi antarasamaadahendakmeneruskanataumembatalkanrancanganpembinaanAmpanganTembelingmelibatkan pertimbangandi antara berbagai-bagaikos danfaedah,yangmeliputi kos-kosdanfaedah-faedahyangnampakdantak nampaksentakos-kosdanfaedah-faedahekonomidansosial. Sementanakos dan faedah nampak atau ekonomimenupakankos dan faedah langsung danipada pembinaanampangan,kosdanfaedahtak nampakatausosialmenupakankosdanfaedahalamsekitanataukosdanfaedahtak langsungdanipadapembinaanprojek tensebut.

Kos langsungpembinaanprojekhidnoelektnikmelibatkankospelaburanasaldankos-kostahunanyangperluditanggungyangmeliputi kos-kostetap,kosoperasidanpengurusan,kos-kos pentadbinandan umum, kos penjanaankuasadan kostransmisi. Kos pelaburan meliputi kos-kos pembinaanampangandicampurkandenganbungake atasmodal dalamjangka masapembinaan. Kos-kos tetap termasuk bayananbunga,peruntukansusutnilai, insurans,cukai-cukai,bayanankembali pinjaman dan inventoni. Faedahlangsungdanipada

pembinaanampanganialah tenagaelektnik yang dijanakandan faedah sampingan dan segi pengawalanbanjin hasilpembinaanampangantersebut.Secaratradisi faedah-faedahdanipadatenagaelektnik yangdijanakanpadasatu-satumasaialahdenganmembandingkankosdanfaedahpenjanaankuasadanipadasumberalternatif yangpaling ekonomikdengankosfaedahpenjanaankuasadan ampanganhidroelektnik.

mi mengandaikanbahawatenagaelektnik akanakhirnyadijanakandanipadaprcjek tensebutdan faedahbensih dan-padaprojek tersebutialah penjimatandalam kosyang akanbenlaku. Dalam jangka masapanjang, kos bag~penjanaankuasa daripada sumber alternatif akan menurun denganmengandaikankemajuan teknologi yang menendahkankosberlakupadapenjanaankuasadanipadasumbenalternatif. mibermaknabahawafaedahprojek hidnoelektnikadalahsemakinmenununsepanjanghayatprojek tersebut.

Faedahtak langsunglain danipadapembinaanampanganialahpengawalanbanjindanpembangunansumben-sumberair

259

untuk tujuan nekreasidanpemeliharaanikan dansebagainya.Penginaansebenanfaedah dan kos projek ampangan

hidnoelektnik adalah numit. Ia memenlukan pemahamandisiplin ekonomikejunuteraantentangaspek-aspekkejurutera-an yangpenlu diambil kina dalammengirapotensipengeluanankuasaelektnik senta bagaimanakos-kos openasi, penjagaan,tnansmisidan agihanditentukan.

Dani segi teoni, pemilihan satu-satu projek, tenutamapnojek yang melibatkan penggunaansumben alam sepertihutan, adalah berasaskanprojek yang dapat menggunakansumber bagi penggunaanyang paling ‘baik’, yang secarakonvensionalditentukanoleh kegunaanmembenikanpulang-an ekonomi yangpaling tinggi. Tetapi hal mi tidak selalunyaberlaku, tenutamabagi pnojek sepenti pembinaanampanganyangmehibatkankesan-kesanalamsekitarataumelibatkankos

sosialyang tinggi.Pembinaansebuahampanganmenimbulkankesantidak

balikpulih (irreversible)kepadaalamsekitar.Sekali ampanganitu dibina kesannyaterhadapalamsekitandanekologi adalahkekal, ataupun alam sekitan tidak akan bahikpulih kepadakeadaanyangasal. Gangguanataupemusnahanalamsekitanmi menupakankos sosialatau kesannegatifdanipadaprojekpembangunan.Kos sosial mi sukar dinilai. Nilainya ben-gantungkepadaunsur-unsurestatikadannilai reksneasiyangterdapatpadaalamsekitaryang musnahtersebut.Sekinanyaalamsekitartensebutmempunyainilai rekneasiyangtinggi kossosial yang terlibat adalah tinggi. Lain-lain kos sosial yangpenlu diambil kira tenmasukkehilangantanahpentanian,ke-hilanganperkampunganatau kawasanpenempatanmanusiadanpemusnahanekologi.

Dilihat dan sudut lain, kos sosial atau kos alam sekitaryangterlibatmenupakanfaedahpengekalanataufaedahdan-

padamembiankansumberalamdalamkeadaannyayangasal.Faedahpengekalanmi wujud denganmengandaikanbahawaprojek tensebuttidakjadi dilaksanakan.Faedahpengekalanmisukar hendakdinilai secarakuantitatif, tetapi nilaian ten-hadapnyadapatdilakukan melalui pnoksi-pnoksitententu.

Komponen faedahpengekalanyang utamaialah faedah

260

nekneasi.Faedahnekneasimi dapatdiukur denganmengang-gankanpenmintaanterhadapnekneasi,misalnya bendasankankemampuanmembayan bagi pcrkhidmatan rekreasi. Pen-mintaanuntuk nekreasimi adalahsemakinmeningkat,semakintinggi pendapatandan status sosioekonomi penduduk, ten-utamaapabilagolonganmi menumpukanlebih banyakmasa-lega (leisure).Oleh itu faedahpengekalandiandaikansemakinbentambahmengikut masa.

Faedahpengekalanyanglain sepertipengekalankawasanpertanian,pengekalansumbenhutan dan logam, pengekalanekologi dan pengekalankawasanpenempatanlebih mudahuntukdinilai keranakemudahanuntuk meletakkannilai wangbagi faèdah-faedahtersebut.

Dengantidak meneruskanpnojek tensebut,mi mewujud-kan permintaanpihihan (option demand) tenhadapfaedah-faedahpengekalansepertinekreasi,penyelamatanekologi alamsekitan,dan sumben-sumbenlain. Faedah-faedahpengekalanmi merupakankos sosialataukosalamsekitansekinanyapnojekitu ditenuskan.

Dalam hal sesuatupnojek mempunyai kos sosial yangtinggi, penilaian dengan menggunakan analisis faedah-kosyang konvensional tidak mencukupi. Adalah penlu bagimengambilkina kos-kossosialdanipadapnojek tensebut.

Ketetapansamaadahendakmenenuskansesuatuprojekdipengaruhi oleh banyak fakton. Selain danipadapengiraanfaedahdan kos langsungyang terhibat, faktor-fakton luananyang berbentuk sosiopolitik kuat mempenganuhiketetapanyang dibuat. Pada asasnyajika nilai pembangunanadalahnegatif, pnojek patut dibatalkan tanpa mengira kos alam

sekitar. Oleh kenana penilaian secana kuantitatif faedahpengekalanadalahsukan,strategiawal yangpenlu ialahuntukmenganalisisprojek pembangunansecaraknitikal, membetul-kansemuakesilapandalampenilaian,untuk menentukansamaadaprojek itu akanmenguntungkanwalaupuntidak terdapatkosalamsekitar.

Jika pnojek itu membeninilai pembangunanyangpositif,perlu bagi mengambilkira samaadafaedahpembangunanyang dianggankanadalah lebih besan atau kecil danipada

261

faedahpengekalan,atau faedahyang akanhilang (forgone)keranapembangunanyangdijalankan.Penlujugadiambil kinapenggantianbagi fàedah pengekalandan juga alternatif-altennatiflain bagi faedahpembangunan.

Dalarn hal AmpanganTembehingfaedahpembangunantidaklah sebegitu besar. Ampangan mi yang dianggarkanmenelankos pelaburan$300 juta, bagi menjanakan110 mwtenaga elcktnik, satu potensi yang agak kecil berbandingdengankospelabunan.Potensimi hanyamenupakankina-kira5% danipadakeupayaanpenjanaantenagadi SemenanjungMalaysia. Lagipun kepenluantenagaelektnik negaratidaklahtenlalu genting. Faedahtenagaelektnik danipadaAmpanganTembehingdapatdijanakandanipadaampanganhidno yangdalampembinaansepertidi BersiadanKeneningdi PerakdanKenyir di Terengganu.Selain danipadaitu tendapatsumbentenagaalternatif yang lain sepertistesenkuasa-arangbatu diPelabuhanKelang. Dengan itu sumbangantenagaelektnikdaripadaAmpangan Tembeling tidaklah begitu besar, dansekiranya tidak dibina, tenaga elektnik danipada sumbenalternatifdapatdipenolehi.

Sebaliknyakos alam sekitar daripadaAmpanganTern-beling amat besan. Ampangan mi akan menenggelamkankawasanhutan seluas290 km persegi, 114 km persegiadalahkawasanTamanNegana.Ampanganmi akanmenenggelam-kankina-kina7% danipadaTamanNegara.Selaindanipadaitu

ia akanmemusnahkankira-kina 50% danipadaflora danfaunadi kawasantanahnendah.Hidupanliar juga akanterganggu.

Kos alam sekitar yang paling besanialah pemusnahansebahagianbesanTamanNegara.Faktormi merupakanfaktonutamayangmenggerakkanpenentangantenhadapampanganmi. Adalahjelas bahawapengekalanTamanNegaradalamkeadaansemulajadinyamempunyainilai estatikayangtinggi.

Pemusnahantanah pentaniandan kawasanpenethpatanagakbesar.Kira-kira 2 300 hektartanahpertaniandanhantabendaakan musnahdenganmenenggelamkankawasanpe-nempatanbagi kina-kira 3 000 pendudukHulu Tembehing.Selaindanipadaitu tempat-tempatbersejarahdan tinggalan-tinggalanarkeologidantanahperkebunanakantunut musnah.

262

Kos Alam Sekitardi AmpanganTembeling

j enis-kesan Kesan-kesan

PemusnahanTanahPertanian +

PemusnahanSumberHutan + +

PenenggelamanKawasanPenempatanManusia

+ +

PemusnahanEkologi + +

+ signifikan+ + kesanbesar

Turut musnah ialah mata pencanian dan aktiviti-aktivitiekonomi yang benkaitan dengan pemungutan hasil-hasilhutan. Pemusnahanekologi dan alam sekitan lebih danipadasetakat290 km pensegikawasanhutan TamanNegarayangmusnah.Lebih banyakhutanTamanNegaraakanmusnahjikajalan raya sepanjang8o km dibina untuk memudahkan

pembinaanampangan.Bahanbatu-batandatangdan kuani-kuari dan kawasan Taman Negana. mi bermakna lebihbanyakkawasanTaman Neganaakan musnah.Kos ekologiyanglain termasukpemusnahanbeberapajenistumbuhandanhidupan liar.

Dengankos alam sekitanyang tinggi, sentafaedahpem-bangunanyangtidak begitu signifikan sentamemandangkankepenluantenagaelektnik dapatdijanakandanipadasumber-sumbenaltennatifyanglebih ekonomi,makawajanlahkeputu-san untuk membatalkanrancanganpembinaanAmpanganTembeling.Walaupunfaedahbensihpembangunandianggar-kan positifnamunfaedahmi tidak dirasakanmengatasifaedahpengekalanyang akanhilang denganpembinaanampangantersebut. Dalam hal mi wajarlah kerajaan membatalkanrancanganpembinaanampanganyangsangatmenimbulkankontrovensimi.Isu, Konflik danStrategi PembangunanSementanakita bendebatmengenaipensoalanpembangunanatau pengekalanbenkait denganAmpanganTembeling,kita

263

seolah-olahmelupakangolongan yang akan tenjejas secanalangsungjika rancanganpembinaanampangantersebut di-teruskan.Golongan tersebutialah kina-kira 2 700 pendudukHulu Tembeling yang akan tersingkin dan Hulu Tembehing

sekiranyapnojek tensebutditenuskan.MasyanakatHulu Tembeling dapat dikatakan sebagai

‘masyanakat pinggiran’ atau masyanakatterbiar yang ten-singkir danipadaprosespembangunan.Sementanakawasan-kawasanlain menenimafaedahprosespembangunandanipadabenbagai-bagaiprojek pembangunanyang dinancang se-panjang empat nancanganpembangunanlima tahun yangmenjangkau 26 tahun negara merdeka, masyarakat HuluTembeling tetap tinggal dalam keadaanserbakemunduran.Hulu Tembeling tetap terbiar dan terasing. Penduduknyahidup dalam keadaankemiskinan dan kepapaanyang amatsangatserta serba kekunangandan segi infrastruktunfizikal,ekonomi dansosial.

PuncautamakemunduranmasyanakatHulu Tembelingialah masalahkesampaian.Hulu Tembehingterpisahdanten-pencil daripadamasyarakatluan keranatiadanyakemudahanperhubungan. Cana perhubungan yang utama ke HuluTembeling ialah denganmenaiki hot dan Kuala Tembelingmudik Sungai Tembeling melalui Kuala Tahan (tempatpensinggahanutamadi TamanNegana) dan seterusnyame-lalui bebenapapenkampungandi sepanjangtebing SungaiTembeling. Kampung-kampung tersebut ialah KampungPagi, KampungKuala Sat, KampungBantal,Kampung MatDaling danKampungGusai.Kampung Bantal,yangmenjadipusatpentadbinanbagi Hulu Tembeling tenletakkira-kina 8okm dan Kuala Tembehing. Penjalanandengan bot dalamkeadaanbiasamengambilmasakina-kira 8 jam. Padamusimkemanau,penjalananmengambil masayang lebih panjang,manakalapada musim tengkujuh, perjalananagak merba-haya, tenutama di beberapajeram di sepanjang SungaiTembeling.

Dalamkeadaani, masyanakatHulu Tembeling adalah

terpisah danipada urusniagaaktiviti ekonomi yang utama.Masyarakattersebutmerupakanmasyanakatsecukuphidup

264

yang menanamuntuk kepenluanisi rumah sendiri. Tanamannhakananutama ialah padi, yangditanam padapetak-petaksawahyangkecil sertamenggunakanteknologi yangtnadisio-nal. Kemudahanperairandan saliran tidak terdapat.Peng-gunaaninput-input modendanpenkhidmatankhidmatnasihatpertaniantidak benkesan.Faktor-faktondi atasmenyumbangkepadarendahnyadayapengeluaranpadi.Kadar hasilbegiturendahsehinggakebanyakkanpetani mendapatitidak meng-untungkan untuk bertanam padi. Kebanyakkan petanimemihih pekenjaan lain yang lebih menguntungkandanmembeli benasdanipadapendapatanyangdidapati.Faktor midanjuga hakikat bahawatendapatkekurangantenagamudauntukmengenjakansawah,menyebabkanbanyaktanahsawahdanjuga tanahpentanianlain terbiar.

Masalah pengasinganfizikal, jarak dan kesuhitan pen-hubungan menanik hanya aktiviti pasaranyang minimum,tenutamanya melibatkan pengangkutan dan pemasanantanamansepentigetah,buah-buahandanhasil-hasilkayu dan

bahan-bahanmakananyang asas. Unusniagapemasananmimelibatkankospemasananyang terlalu tinggi iaitu kira-kina$250 untuk benulang-alik dan Hulu Tembeling ke KualaTembehing.

Sumber pendapatanutama penduduk-pendudukHuluTembelingialah menorehgetahdanjuga danipadahasil-hasilkayu. Pemungutanhasil kayu sepenti kayu gaharu,candan,cendanadanrotan merupakanaktiviti yangmenguntungkan.SebilanganbesarpendudukHulu Tembeling terlibat dalampemungutanmi sehinggamenyebabkanmerekameninggalkanpekerjaanutamameneka.

Pendapatandanipadahasil kayu telah benjaya mening-katkanjumlahpendapatanpendudukHulu Tembeling.Tanpapendaptanhasil kayu, kina 75% pendudukHulu Tembehingterletakdi bawah ganis kemiskinan,iaitu denganmengambil$300 bagi ukuran ganis kemiskinan.Tetapi, jika pendapatandan hasil kayu dicampurkan,kadarkemiskinanbenkunangandan 75% ke 40%.

Bagaimanapunpendapatandanipadasumbenkayu ber-sifat sementaradan tidak tetap. Pemungut-pemunguthasil

265

kayu tenpaksamemasukihutan untuk beberapaminggudalarnkeadaan ketidakpastian tentang hasil yang mereka akanperolehi. Kadang-kadangmenekapulangtanpahasil. Denganbilanganbesarpemungutdankekenapanpemungutandilaku-kan, pendapatandanipadahasil kayu semakinbenkurangandan semakin tidak dapatdihanapkanuntuk menjadi sumberpendapatanyangtetap.Adalahdianggarkanbahawasumbermi akan pupus dalam masakira-kina 5 tahun lagi. Dalamkeadaanmi, pendapatandaripadahasil kayu bukanmerupa-kan sumber yang kekal dan denganitu bukan merupakanpetunjuk yangbaik kepadakedudukanpendapatanmasyara-kat Hulu Tembehing.

Keadaankemiskinandi Hulu Tembelingkehihatanlebihtenuk dengan ketiadaan infrastruktur fizikal, ekonomi dansosialyangasas.Kemudahanair dan elektrik hanyadinikmatioleh mereka yang mampu mempunyai generator sendini.Kemudahan perubatan dan kesihatan tidak rnencukupi.Hanya terdapatsatu klinik bidan untuk selunuhHulu Tern-beling. Kemudahanpersekolahanamat menyedihkan.Bihik-bilik darjah tidak mencukupi, menyebabkankelas-kelasdi-gabungkandan diadakan di beberapapenjuru bihik danjah.Program-programpembangunanyang dapat dibanggakanboleh dikatakan tiada langsung. Yang ada hanyalah pem-bukaantanahpinggir seluaskira-kina 460 hektandi KampungBantal, KampungKuala Satdan KampungPagi. Sehilangankecil pendudukHulu Tembeling mendapatsubsidi baja, tetapitidak diikuti dengan khidmat nasihat tentang cara-caramenggunakannyadenganberkesan.

RancanganpembinaanAmpanganTembeling membeni-kan satupeluangbagi membawapenubahandan pembangun-an kepada masyarakat Hulu Tembehing. Bagaimanapunpenubahandan pembangunanmi memerlukanpemindahanmasyarakatHulu Tembeling ke rancanganpenempatanse-mula, ala FELDA, yang menjamin keadaanhidup dan pem-bangunansosioekonomiyanglebih baik dalamjangkapanjang.

PemindahanmasyanakatHulu Tembehing dan tempatkediamannyayang asal merupakankos sosial atau kos alamsekitaryang tinggi yang tidak sanggupdipikul oleh penduduk

266

Hulu Tembeling. mni rnenenangkankenapasebahagianbesan(~%)danipadapendudukHulu Tembehingmenentangpem-

binaanAmpanganTembeling.Alasan-alasanutamabagi pe-nentangantensebuttermasukkeenggananmeninggalkancarahidup sernasa,keenggananmeninggalkankampunghalaman,kehilangantempat-tempatbensejanahdan tanah penkubunansertaketidakpastiantentangpeluanghidup di tempatbanu.

Kos sosial yang tinggi mi sukar dinilai dalam bentukwang. Faktor kos sosial yang tinggi mi kuat mempenganuhikeputusan untuk membatalkan nancangan pembinaanAmpanganTembeling.Dilihat dan sudutlain kossosialbagipembinaanampangansamadenganfaedahpengekalanyangdidapatidanipadapengekalankawasanhutandan alamsekiardalambentuknyayangasal. Faedahpengekalanmi yangjugarnernenuhikepenluanrekreasi,dalambanyakhal sukardinilaisecanakuantitatif berkait dengan penmintaan pihihan (optiondemand) bagi perkhidmatan rekreasi pada masa hadapanyangdiandaikantenusbertambahanmengikut masa.

PembatalanrancanganpembinaanAmpangan Tembe-hing tenhibat danipadapenilaian yang tinggi terhadapfaedahpengekalan, selain daripada adanya sumber-sumber lainuntuk menjanakankuasa elektnik dengancana yang lebihcekap tanpa rnelibatkankos alam sekitar yang tinggi. Pem-batalanmi juga bermaknabahawamasyarakatHulu Tembe-hing akantetap tinggal di Hulu Tembeling untukjangka masayang lama, rnelainkan mereka memihih untuk melakukanmigrasi secanasukanela.

Persoalan sekanang ialah— selepas mi apa? Adakah

perubahandan pembangunanakandibawakeHulu Tembeling?Atau adakahmerekaakanterusterasingdan terbiar daripadaprosespembangunannegara?

PadaasasnyaterdapatduastnategikepadapembangunansosioekonomimasyarakatHulu Tembehing.Strategi pentamamehibatkanpenempatansemulapendudukHulu Tembehingke nancanganpenempatansemula. PembatalannancanganpembinaanAmpanganTembeling dan keengganansebilang-an besanpendudukHulu Tembeling untuk dipindahkanke

267

tempat lain mengetepikanaltennatifmi sebagaisatu strategi.

mi meninggalkankita dengan strategi kedua, iaitu untukmembawapembangunanke Hulu Tembeling.

Stnategimi yangjuga dikenali sebagaipendekataninfra-struktunpadaasasnyamelibatkanpembangunaninfrastnuktunekonomidansosialyangasassepertimengadakankemudahan-kemudahanjalan raya, pensekolahan,kesihatan,bekalanair,elektnik, penumahandanlain-lain kepenluanasas.Strategi miyangjuga dikenali sebagaipendekatankeperluanasas (basicneeds) menekankanpenyediaansuatu keseluruhankeperluanasas yang menjadi asas kepada berkembangnyaekonomipasanan yang seterusnya akan mempenganuhi ketetapanpengt~1uarandan penggunaanmasyarakattensebut.Kemasuk-an ekonomi pasaran,selaindanipadamendedahkanmasyana-kat tersebut kepada insentif hanga akan juga membukapeluang-peluangpekerjaanluan-ladangdan lain-lain peken-jaanbükanpertanianyangakanmenambahpeluang-peluanguntuk menambahpendapatan.Strategi mi telahmenjadi asaskepada nancangan-rancanganpembangunan lima tahunneganasejakmerdeka.

Masalah besar kepada penlaksanaanstrategi mi ialahbesarnyakos yang akan tenhibat. Satu angganankasanme-letakkanangka setinggi $125 juta sebagaikos untuk menye-diakan infrastnuktundan kemudahanasasyang dipenlukan.

Sebahagianbesarkosmi ialah untuk membinajalanrayayangmenghubungkanHulu Tembeling denganKuala Tembehingiaitu membinajalan yang menghubungkanjalan-jalan balakyangada.Jugakosmi masihsetandingdengankospembangun-an bagi rancangan-rancanganpembangunantanahFELDA.

Oleh itu terdapat hujah bagi membawapembangunaninfrastruktur ke Hulu Tembehing.Kos pembangunanjangka

pendekmungkin tinggi tetapi faedahsosial jangka panjangdijangkanlebih tinggi. Faedahmi tenmasuktransformasisosio-ekonomi kepada masyarakatHulu Tembeling yang akanmerubahconakdanpenlakuanpengeluanandan penggunaansertapandanganhidup masyarakattensebutbagi genenasiakandatang.Jika tidak Hulu Tembelingakanterustenasingdan ten-

268

pisah dan penduduknyaakan terus mengalamikeadaanke-mundurandankemiskinan.Jika mi berlakukos sosialjangkapanjangbagi pendudukHulu Tembeling terlalu beratuntukdipikul.

Kesimpulan

Rencanami telah cubamengupaspersoalan,isu dankonflikyang dihadapi dalam menentukan penggunaan sumber-sumberhutanuntuk pembangunan,pengekalandan rekreasi.Dalamkeadaansumber-sumberberadadalamkeadaanterhad,

penentuan tentang penggunaan sumber mempengaruhipilihan yang lain. Secara teori, sumber-sumberperlu dikhususkanbagi kegunaannyayangpaling ‘baik’ berdasarkankegunaanyang memberikanpulanganekonomi yang lebih

tinggi. Tetapihal mi tidak selalunyaberlakukeranakossosialyangterlalu tinggi yangterlibatberhubungdenganpemilihansatu-satukegunaan.Kos sosial mi selalunyaberkait dengannilai-nilai estatika, misalnyayangberkaitdenganpengekalanekologi dan alam sekitar dan rekreasi.Misalnya, pembinaanampanganyang memenuhi matlamat pembangunan,seringmendapattentangandengan memberi kemenangankepadamatlamat-matlamatpengekalandan rekreasiatasalasankossosial yang tinggi berhubung dengan pemusnahandankerosakankepadaekologi danalam sekitar.

Dalam memilih pengekalanalam sekitar daripadapem-bangunan, kita tidak sepatutnya melupakan aspek pem-bangunansosioekonomimasyarakatyang terlibat, terutamajika masyarakatitu tinggal terasingdan terpisahdaripadaproses pembangunanyang utama, serta berada dalam ke-miskinan dan kemunduran. Strategi pembangunanyangalternatif perlu diambil untuk membangunkanmasyarakatyangserbamundurmi. Strategiinfrastrukturataupenyediaaninfrastruktur dan keperluan asasdisarankan.Kos langsungstrategi mi mungkin tinggi, tetapi jika tidak dilakukan kossosial jangka panjang terlalu berat untuk dipikul olehmasyarakat yang terperangkapdalam kemiskinan dan ke-munduranitu.

269

26 PEMBANGUNANMASYARAKAT TANI:MASALAH PEMINDAHANTEKNOLOGI *

Pemindahanteknologi pertanian menjadi persoalanpentingsemenjak merebaknyagerakan Revolusi Hijau di NegaraSedangMembangun(NSM) padatahun 1960-an. Masalah-masalahyangmasihwujud dalamrevolusi tersebutsebahagi-annyadiperkaitkandenganpersoalanpemindahanteknologi.Penghasilan teknologi pertanian bukan menjadi masalah

utamadalamprosespermodenanpertanian.Penyelidikanasasyang menekankanprinsip-prinsip dan konsep-konsepyangmenjadi asaskepadaperkembanganilmu pengetahuanyangmembenarkan inovasi serta penciptaan teknologi modenmempunyaidarjah pemindahanyang tinggi. Hal mi mem-benarkanpembahagiankerjaantarabangsa,iaitu denganme-musatkanpenyelidikan asasdi negara-negaramaju atau dipusat-pusatpenyelidikan antarabangsaseperti InternationalRiceResearchInstitute (IRRI), yanghasil-hasilpenyelidikan-nya perlu disesuaikan serta diadaptasi kepada keadaan

tempatan. Sememangnyapenyelidikan asas telah diakui

* Ubahsuai daripadakertaskerja yangdibentangkandi SeminarPeranan

Sains Sosial Dalam PembangunanNegara: Ke arah PembentukanPandanganHidup Positif Masyarakat Tani Malaysia, JabatanSainsKemasyarakatan,UPM, Serdang,April, 1983.

270

sebagaiterkeluardaripadabidang dan keupayaanorganisasipenyelidikankebangsaandi NSM, terutamanyakeranake-kurangankewangan,kekuranganpakar-pakardan kemudah-an yang diperlukan. Kekurangan-kekuranganmi berpuncadaripadarendahnyaperuntukanuntuk penyelidikanpertani-an di NSM. Misalnya, peruntukanuntuk penyelidikan per-taniandi Malaysiadalam rancangan-rancanganpembangun-an lima tahunnyatidak melebihi 0.5% daripadaperbelanjaanpembangunanawam untuk Ekonomi, dan tidak lebih dan-pada1.5% peruntukan untuk pembangunanpertanian.Olehitu kita perlu menggunakansumber-sumberyang terhaditukepada penyelidikan yang memberi pulangan sosial yangtinggi, yang memerlukan kita meletakkan keutamaan-ke-utamaanpenyelidikanuntuk menyelesaikanmasalah-masalahutama dalam pembangunanpertanian.

Dalam hal teknologi pertanian, penyelidikan perlu di-tekankankepadapenyelidikan penyesuaian(adaptive research)dan ujian demonstrasi (test demonstration) kerana kejayaan-kejayaandalambidang-bidangmidapatmengatasisebahagiandaripada masalah pemindahan teknologi. Penyelidikanpenyesuaianmenekankankepada penyesuaianpenyelidikanasas dalam keadaan-keadaanfizikal, ekonomi, sosiobudayadan alam keliling yang berbeza. Demonstrasi ujian pulamenekankankepada ujian dan demonstrasisecara meluasdaripadahasil-hasil penyelidikan penyesuaian.Penyelidikanpenyesuaianmempunyaidarjahpemindahanyangkecil iaituia boleh dibeza-bezakanmengikut keadaan-keadaanfizikal,ekonomi, sosiobudaya dan alam keliling yang berbeza.Sementara itu demonstrasi ujian mempunyai darjah pe-mindahanyanglebih kecil keranaia dijalankandalamkeada-an yang serupaatau paling hampir dengankeadaansebenarpetani-petani atau penerima-penerimateknologi tersebut.Penekanankepadapenyelidikanpenyesuaiandandemonstrasiujian mi akan mengurangkan sebahagianbesar daripadamasalahpemindahanteknologi.

Namun,penekananmi belum menjaminuntuk menying-kirkan kesemua halangan danipada masalah pemindahan

teknologi. “Lompang kadarhasil” (yieldgap) masihwujud di

271

antanakadanhasil sebenardanpotensikadarhasilsentakadarbasildi stesen-stesenpercubaan.Lompangmi disebabkanolehhalangan-halangansosioekonomi dan halangan-halanganbiologi. Halangan-halangansosioekonomitenmasukperlaku-an ekonomipetani, tradisi, pengetahuanteknik, kesanggupanuntuk menanggungnisiko dan keberkesananinstitusi-institusisepenti knedit, pemasaran,hakmilik tanah dan sebagainya.

Halangan-halanganbiologi pula termasuk pengawalanair,numput-rampai,senanggapenosak,masalahtanah-tanih,ke-suburan tanah-tanih, penggunaanbaja dan baka baik danamalan-amalanpertanian. Halangan-halanganbiologi miwujud danipadakeadaan-keadaanalamsekitar yang berbezadan komponen-komponenteknologi yang tidak dapat di-pindahkan.

Lompang kadar hasil mi tennyata masib tinggi baginegana-negaraAsia, iaitu dalam lingkungan 40%—60%.BagineganaMalaysia, misalnya kadanhasil sebenarbagi tanamanpadi adalah dalam lingkungan 2.0 tan/hektar, sedangkanpotensikadarhasil ialah 4.5 tan/hektar,memberikanlompang•kadan hasil setinggi 44%. Lompang kadar basil mi tenbit

danipada masalah pemindahàn teknologi pertanian danmenyebabkanpencapaiankadar hasil padi seolab-olabtelahmencapai satu dataran (plateau). Kadar hasil padi tidakmenunjukkan pentumbuhanyang pesat semenjak genakanRevolusi Hijau di Malaysia.

Dalam masa 30 tahun (ig~i—8o)pentumbuhanpuratakadan hasil bagi semua jenis padi hanya 2.7% sahaja,

sebahagiandanipadanyapada musim utama mencatatkanpunatapentumbuhan2.51% dan padi musim luar mencatat-kan kadarpertumbuhan3.2%.

Selaindaripadalompangkadarbasil, masalahpemindah-an teknologi perlu sesuaidengansifat dan kebiasan(biasness)teknologi tersebutkeranahal mi mempunyaiimplikasi sosio-ekonomiyangpenting.Pemindahanteknologimelibatkanduaproses, iaitu prosesbiologi dan prosesmekanikal. Prosesbio-

logi, menekankanpemindahanteknologi melalui pengenalanbakabaik,penggunaanbaja,nacun-racunrumputdanperosakdan sebagainya.Pnosesmekanikal pula menekankanpeng-

272

gunaanjentera-jenterapertanian secanameluasmerupakankomponenpentingdalam teknologipertanianyangpengenalan-nya semakin meluas urituk mengatasimasalah-masalahke-kuranganburuh, kenaikankadar upabdanuntuk memenubikeperluanjadual penanamanyangketat.

Padaumumnya,pnosesbiologi bersifatpenjimatantanahdanmenggunakanburub,manakalaprosesmekanikalbensifatmenjimatkanburub. Kita perlu menentukanarab kebiasaanteknologi tersehut dalam menentukan keutamaan dalampengenalanteknologi pentanianmoden. mi perlu di lihatdalam konteks proses pemoangunanekonomi negara.Jikasektor industri berupayamenyerapsebahagianbesanlebihanburuh dalam sektor pertanian, pengenalanteknologi yangbersifat penjimatan buruh mungkin tidak mendatangkanimplikasi sosmoekonomiyang buruk. Di Malaysia, fenomenatanahtenbiardankekuranganburubdi sektor-sektorpertaniantertentu memberikan alasan yang kuat bagi pengenalanteknologi kejenteraanpentanian.Tetapi jika sektor industrimempunyai keupayaanpenyerapanyang terhad, maka pe-ngenalan teknologi yang bersifat penjimatan bunuh akanmemberi kesan sosioekonomi yang kurang menyenangkan.

Persoalanyang penting sekarangialah apakabperananpenyelidikan sains sosial bagi meningankanbeban masalahpemindahanteknologi pertani~ni. Ahli-ahli sains sosialpatut merasabanggakeranatelabtimbul kesedaranuntukme-libatkan merekasebagaiahli dalam kumpulan ahlm-ahli sainsyang menjalankanpenyelidikanmenciptateknologi-teknologibaharu. Tetapi setakat kesedaransahaja tidak memadai.Penlaksanaannyasecaraberkesandan menyeluruh,terutamamelibatkanahli-ahlisainssosialdan institusi-institusipengajmantinggi adalabperlu. Penglibatandaninput ahli-ahli sainssosialdan institusi pengajian tinggi dalam pnoses penciptaanteknologi sekarangmi begitu minimum dan diminta apabiladikehendaki dan bukannya terlibat secara terus mulaipenancangansehingga penciptaan dan penyebaran.Tam-bahanlagi wujudnya bahagian-bahagiansainssosial tententuseperti bahagianEkonomi, Sosiologi Desa, Komunikasi danlain-lain lagi dalam struktur pusat-pusatpenyelidikanseperti

273

MARDI telahsemakinmengurangkansumbangandan inputyang mungkin dipenlukan daripadaahli-ahli sains sosial diinstitusi-institusipengajiantinggi.

Fokaspenyelidikansainssosialdalam usahapemindahanteknologikepadapetani dapatdilakukandalam tiga peringkat,iaitu peringkat penciptaan dan pengeluaran teknologi,

peringkat komunikasi di antara agensipenyelidikan denganagensipengembangandan pembangunandan peringkatpe-nyebaran teknologi daripada agensi-agensipengembangandan pembangunankepadaparapetani.

Menentukankeperluandanconakteknologiyangdiperlu-kan oleh petani dengan sendirinya merupakansatu tugaspenyelidikan. Peranan dan kerjasamaahli-ahli sains sosial

bersama ahli-ahli sains asas adalah penting di sini. Jikateknologi baru yang hendak dihasilkan dikehendaki mem-punyaikesanpositifjangkapanjangterhadappengeluarandanpendapatanpertanian,adalah penting supayapenyelidikandiarahkan untuk mengetahuimasalah-masalahoperasi danpengeluananpetani-petani. mi bermakna penyelidik-penyelidikmesti tunun ke ladangdanmempunyaikontak denganpetani~an masalabpetani.Pengalamanmi pentingdan tidak dapatdiganti dengantelahan-telahanakademikdi “menara-menaragading”. Untuk mencapaitujuan mi juga penhubunganyangerat denganagen-agenpengembanganadalahpenting. Agenpengembanganselain daripada untuk menunjuk ajar, me-nyebarkandan memberi makiumat tentang teknologi barukepada petani, seharusnyadapat mengenalpasti masalah-masalab petani dan memaklumbalaskanmasalah tersebutkepada agehsi penyelidikan. Stesen-stesenpenyelidikan dimerata-rata kawasan pertanian akan dapat mengumpulmaklumat tentang masalah petani dan mcnyeharkanmaklumatteknologidenganlehih herkesan.Satupenyelidikanagro-sosio-ekonomiyang menyeluruhmungkin perlu dijalan-kan terhadap kelompok-kelompok petarii tcrtentu untukmenentukankeperluandan corak teknologi yang diperlukanserta apakah kesan-kesanyang diharapkan berlaku kepadapengeluaran,gunatenaga,guna sumber-sumberpengeluaran,agihan pendapatandan lain-lain petunjuk sosioekonomi.

274

Data-datami perludipertimbangkansebagaiinput agro-sosio-ekonomi, dan alam sekitar yang penting dalam penghasilanteknologipertanianmoden.

Proses penyelidikan dan penghasilanteknologi modenmerupakanprosesyanglamadan mengambilmasa,sedangkankejayaan pemindahanteknologi diharapkan berlaku secarasekelip mata (miraculous). Walau bagaimanapunproses-pnosestersebut merupakan proses yang berterusan. Penyelidik-penyclidik boleh menimba pengalamandanipadastok danaliran pengetahuanteknik daninovasi yangadauntuk meng-hasilkan teknologi yang lebih moden. Oleh itu tidak timbulpensoalanuntuk menjemput ahli-ahli sains sosial selepastek-nologi tersebut disebankan.Aspek-aspekagro-sosio-ekonomidaripada kelompok-kelompok petani tertentu tidak selaluberubah.Begitu juga perlakuanekonomi dan sosial merekaserta tauggapanterhadap risiko. Perkara-perkarami dapatdirarnal daripada pengalamanlalu dan dengan itu dapatdiambil kira terusdalamprosespenghasilanteknologimoden.

Ahli-ahli sainssosialtidak perlumempunyaipengetahuanyanglengkapdalambidang-bidangyangsedangditenokaiolehahli sainsasas.Ahli-ahli sainssosialdansainsasasboleh terusmelakukan penyelidikan dalam bidang kepakaranmasing-masing.Yang pentingialah penyatuanbasil-basilpenyelidikantersebutmelalui pendekatanyang berbentuk‘berbagai-bagaidisiplin’.

Ahli-ahli ekonomibolehdiminta untuk mengkajiarabdan

corak teknologi samaadaberbentukpenjimatanburub, pen-jimatan modal atau neutral. Viabiliti teknologijuga dapat di-kaji melalui teknik-teknik sepertianalisis kos faedah. Analisispengeluarandan pengurusanpertaniantentangpengabunganinput-input yang optimum dan juga perniagaan tani,pemasaran dan keperluan kredit juga boleh dilakukan.Pengetahuantentangstruktur daninstitusi agrariasepertisaiz,pemilikan dan corakmilik tanab adalah penting. Yang lebihpenting ialah penyelidikan tentang apakah kesan-kesanteknologimodenterhadapdayapengeluran,gunatenaga,gunasumber dan agihan pendapatan. Penyelidikan mi jugamenyentuhtentang perlakuanekonomidan kadarpenyertaan

275

dan penerimaanpetani-petaniterhadapteknologi moden.Iamenjawabsoalan kenapapetani-petanimenunjukkankadarpenyertaan yang berbeza senta menerangkan masalah-masalabpenlaksanaandan penyebaranteknologi moden diperingkat ladang. Penyelidikan-penyelidikanseumpamamimempunyai implikasi yang penting terhadap dasar danpemilihan teknologipadamasahadapan.

Abli-abli sains perlakuan pula (Sosiologi, Psikologi,Antropologi, Komunikasi, PendidikanLanjutandan sebagai-nya) mempunyai perananuntuk melihat peranansains per-lakuan terhadap pembangunan pertanian. Penyelidikantentang nilai, sikap, motivasi, penlakuan sosioekonomi,pentingdiambil kira dalam penghasilandan penyebarantek-nologi dan permodenanpertanian amnya. Dengan penge-

tahuanmi, insentif-insentiftertentudapatdiwujudkan sertateknik-teknik pengeluarandapat diubahsuaikanbagi mem-bolehkan penenimaan yang lebih menyeluruh. Pola-polakomunikasidan kepimpinandalam masyaraka tani pentingdiketahui supaya penyaluran teknologi dapat dilakukandenganlebib berkesan.Jugapenyerapanpengetahuanteknikyang mempunyai kesanpositif terhadap kejayaanteknologiijioden dapatdilakukan denganlebib mudabdenganmenge-

tahui pola kepimpinan, peniruandan adaptasidi kalanganmasyarakattani.

Akhir sekali, peranan penyelidikan sains sosial dalampembangunanmasyarakat tani untuk mengatasi masalahpemindahan teknologi adalah besar. Kesedaran tentangperananmi di kalanganpenyelidiksains asasmerupakanper-kembangan yang menggalakkan.Tetapi kesedanansahajatidak berguna jika tidak diikuti dengan perlaksanaan.Pendekatanberbagai-bagaidisiplin dalam menghadapidanmenyelesaikanmasalahmasyarakattani, bukansahajadalamaspek masalab pemindahanteknologi, amatlah wajar. mikerana‘penyakit masyarakattani’ tidak dapatdiubati melaluiprisknipsipakardaripadasatubidangsahaja,tetapi memenlu-kan priskripsi danipadapendekatanyangdipersatukan.

276

27 PENYELIDIKANSOSIOEKONOMI UNTUKPEMBANGUNAN *

Sumbanganpenyelidikandalam pembangunanekonomi dansosialtidak dapatdinafikan.Ramaiabli akademik,pembentukdan perlaksanadasardanpemimpin-pemimpinmerasaperlu-nya meneliti keputusan atau basil penyelidikan sebelummenyaran,membentukdan melaksanakansesuatudasarataukeputusan.Keperluanmi mendorongkepadakepesatanakti-viti penyelidikan. Penyelidikan bukan lagi dimonopoli olebagensi-agensipenyelidikan yang ditubuhkan secara khususuntuk membuat penyelidikan seperti MARDI, RRIM,

PORIM, SERU dan lamn-lamn, tetapi setiap Kementenian,Jabatanatau Lembaga merasakanperlu mewujudkan unitpenyelidikannya sendini. Tidak ketinggalan pula kegiatanpenyelidikanyangdijalankanoleb sektorswastadanuniversiti-universiti.

Kegiatanpenyelidikanyangsemakinpesatmi merupakansatu perkembanganyangmenggalakkan.Sejajardenganper-kembanganmi ialah semakin bertambahnyaperbelanjaankerajaanyang diperuntukkanuntuk penyelidikan. Anggaransebenarnyaperbelanjaanyangdigunakanuntuk penyelidikanadalahsukár untuk diperolehi. Namun kita dapatmenjangka

* Ubahsuai daripada kertas kerja yang dibentangkan di Seminar

Penyelidikan Sosioekonomiuntuk Pembangunan,Fakulti Ekonomi, UKM,Bangi, November, 1982.

277

bahawajumlah mi semakinbertambab.Perbelanjaanuntuk penyelidikan in samaseperti per-

belanjaan-perbelanjaanlain merupakansatupelaburansosial.Ukuran bagi pemilihannyaberbandingdenganpelabur-

an-pelaburan untuk penyelidikan yang lain bergantungkepada pelaburan yang membenikanpulangan sosial yangpaling tinggi. Malangnya kita tidak banyak tahu tentangpulangan sosial ke atas pelaburan yang kita buat untukpenyelidikan.Dalam banyakhal kita tidak tahu akankadarpulanganpelaburan-pelaburantersebutwalaupunkita dapatmenjangkakanpulangantersebutmerupakansatukadaryangagaktinggi.

Rencana mi bertujuan untuk meninjau secara teonikeperluanbagimembandingkosdanfaedahdanipadakegiatanpenyelidikan sosioekonomi.Tinjauan mi akan melihat per-soalanpenyelidikan sebagaisatu pelaburansosial, pulangansosialdaripadapenyelidikandan kaedah-kaedahbagi mem-

bandingkankos dan pulangan danipadapenyelidikan sosio-ekonomi.

P~enye1idikanSebagaiSuatu Pelaburan

Hakikat bahawapenyelidikan sosioekonomimenupakansatupelaburansosialtidak dapatdinafikan. Kegiatanpenyelidikanmenerbitkanmaklumatsertapengetahuanbaruyangbergunauntuk memenuhi kehendak sosial manusia dan bertujuanuntuk mencanipenyelesaianpersoalan-persoalanmasyarakat.Sementaraitu masyarakattidak putus-putusmengutarakanmasalah yang memerlukan penyelidikan, seperti masalah-masalah kemiskinan, agihan pendapatan, pertumbuhan,

ekuiti, kesesakan, pencemaranalam, perimbangan kaum,pemeliharaanalamsekitar,keselamatan,kesejahteraansosial,kualiti hidup dan berbagai-bagaimasalabsosial yanglain.

Penyelesaian masalah-masalahdi atas memerlukan

penyelidikan sosioekonomi yang bercorak menyelesaikanmasalah.Dengan mi, makiumat ataupengetahuandaripadapenyelidikan merupakan maklumat yang dikehendaki olehpembentukdan perlaksanadasar,pemimpin-pemimpindanumumnya pembayar-pembayarcukai yang membayar per-

278

belanjaanpenyelidikanitu. mi menjadikanpenyelidikansosio-ekonomiitu sendiri sebagaisatucara (means)untuk mencapaisatu penyelesaian(end) dan bukan penyelesaianitu sendiri.Hasil penyelidikan sosioekonomi mempunyai ciri-ciri“baranganawam”. Penggunaannyasepatutnya tidak menjadimonopolm satu-satu golongan, malahan sebagai pelaburansosial yang menyumbang kepada penyelesaian kepadamasalahbersama.Atas dasarmi pelaburanuntuk penyelidikanmestilahdinilai dan segi sumbanganyangdijangkakan,samaada secaralangsungatau tidak langsung,serta-mertaataulambat-launkepadamatlamat-matlamatsosial.

Secara umum matlamat-matlamatsosial mi dapat di-golongkan kepada kecekapan,pertumbuhan, ekuiti, guna-

tenaga,kebajikan sosioekonomi,pemeliharaanalam sekitar,kestabilan politik dan sebagainya.Daftar mi dapat diper-panjangkan bergantung kepada matlamat-matlamatsosio-ekonomisesuatumasyarakatataunegara.

Persoalanyangtimbul berkaitdenganpersoalanekonomiyangasas,iaitu bagaimanakabhendakmenggunakansumber-sumberkewanganyang terhad untuk memenuhikehendak-kehendakpelaburanyang berbagai-bagai,bukan sahajadansegi peruntukanuntuk berbagai-bagaipenyelidikanmalahanuntuk berbagai-bagaipelaburanlain. Penyelidikansamaadaoleh sektor awamatau swastamenggunakansumber-sumberkewanganyang mempunyai kegunaanlain dan denganitumelibatkankosmelepaskepadamasyarakat.Misalnya,tenagapenyelidik mungkin boleb digunakanuntuk membuatkerja-kerja lain jika tenaganyatidak digunakan untuk membuatpenyelidikan.Juga,pelaburanyangdigunakanuntuk penyeli-dikanmenyebabkanmasyarakatterpaksamelepaskanpeluangbagi pelaburanlain. Tambahan pula masyarakatterpaksamenantiuntuk beberapalam~sebelummendapatfaedahdan-pada pengetahuanbaru yang diterbitkan danipadapenyeli-dikan. Kos-kos melepasmi adalah besarnilainya, dan me-menlukanpulangansosial yanglebib tinggi untuk melampauikos-kossosialtersebut.

Dengan bertambahnyasumber-sumberkewanganyangdigunakanuntuk penyelidikansosioekonomc,persoalanyang

279

semakin penting berkait denganpengagihansumber-sumberkewangan untuk berbagai kegiatan penyelidikan sosio-

ekonomi.Sumben-sumbermi mempunyaikegunaanlain dandengan itu ia perlu digunakan dengan secekap-cekapnyauntuk memberikanpulanganyang maksimum.Penyelidikanmerupakankegiatanekonomi yang memerlukanpengunusansumber-sumberkewanganyangtenhad.

Persoalanpengagihansumber-sumberkewanganadalah

penting kerana kegiatan penyelidikan sosioekonomimeng-hasilkanpulanganyangberbeza-beza,setengahnyatinggi dansetengahnya rendah. Untuk memaksimumkan pulangansosial, sumber-sumberperlu diagihkan kepadaprojek-projek

penyelidikan yang memberikan pulangan sosial yangmaksimum.

Keperluan kepada Analisis Kos dan FaedahAnalisis kos dan faedah merupakan satu kaedah untukmengendalikanmasalabagihan sumber-sumberkewangan.

Kaedahmi selaindaripadadapatmengendalikankos-kosdanfaedah-faedahdalam kuantiti yang nyata,juga dapatdiper-luaskanuntuk mengambilkira kos-kos danfaedah-faedahyang

berbentuksubjektifataukualitatif. mi pentingkenanakurang-nya petunjuk-petunjukpasaranyang cekapuntuk mengagmh-kan sumber-sumberkewanganuntuk berbagai-bagaialternatif

penyelidikari. Ketiadaan petunjuk-petunjuk pasaran mitimbul keranahasil penyelidikan, bila telah disebarkanmen-

jadi baranganawam yang boleh didapati secarapercuma.Faktor-faktormi menyebabkantiadapasaranyangcekapbagibasil-basil penyelidikansosioekonomi.

Kekurangan pentunjuk-petunjuk mi menyebabkanagihan sumber-sumberkewangan untuk penyelidikan sosio-ekonomi ditentukan melalui budi bicara pihak pentadbiran,lazmmnya tanpa berpandukanasas-asasyang kukuh. Analisiskos faedahdapat membantumendapatkanmaklumat yang

dikehendaki untuk membuat penentuan tentang agihansumber-sumberkewangankepadapenyelidikan-penyelidikanyang mendatangkanpulanganyangtinggi, yangtidak dapatditunjukkan melalui pasaranpenyelidikan.lajuga membantu

280

menentukankeutamaandalam melaksanakanpenyelidikansosioekonomidan denganitu memperbaikikeputusanyangdi-ambil dalam mengagihkansumber-sumberkewangan yangterhaddi antaraberbagai-bagaipenyelidikansosioekonomi.

Analisis kos faedahjuga membolehkankita membuatpenilaianyangberterusan,misalnyamelalui analisissensitivitisertamengenalpastipotensi-potensiyangakanmeningkatkanpulangan penyelidikan sosioekonomi. Penilaian mi pentingbagi kita untuk mengawaldanmenentukanarahpenyelidikanuntuk mengelakkanpembaziran sumber-sumberdan jugamembolehkankita mengambil Iangkah-langkahpembetulanjika arah penyelidikanmenyelewengdaripadamatlarnatasal-nya.

Penilaianyangberterusanmm membolehkankita membuatpenyesuaian-penyesuaiantertentu sesuaidenganperubahan-perubahandalam polisi ekonominegaradanjuga parameter-parameteryangberkenaan,sepertiagihanpendapatan,tekno-logi, harga-hargadan sebagainya.Penilaianyangberterusanmi membolehkanpenyelidikan sosmoekonommmengeluarkanhasil yang membenisumbanganyangberkesankepadaprosespembangunan.

Tanpapenilaiankos faedah,negarapadaumumnyaber-kecenderunganuntuk kurang melabur dalam penyelidikansosioekonomi. Masalab mi berlaku, misalnya dalam per-untukan bagi penyelidikan pertanian. Peruntukan untukpenyelidikan pertanian, satu komponen yang penting bagipenyelidikansosioekonomimerupakansebahagiankecil, iaitukira-kira o.5°/~daripada peruntukanpembangunanawamuntuk ekonomi dan t.~% daripada peruntukan untukpembangunanpertanian lihat Jadual I). Kurangnya pe-laburan untuk penyelidikan sosioekonomi mungkmn mene-rangkan kenapa terdapatpulanganyang tinggi bagi penye-lidikan-penyelidikantersebut,seperti yangditunjukkan dan-padapengalamannegara-negaramembangunyangmencatat-kan kadar pulangan dalaman yang tinggi bagi hasil-hasilpenyelidikan(JadualII).

Kekurangan pelaburan ml juga berlaku dalam sektorswastakeranasektor tersebuttidak dapatmenggunakanke-

281

JADUAL i

Peruntukan Perbelanjaan untuk PenyelidikanPertanian ($ juta)

RancanganPembangunan

(Tahun)

JumlahPeruntukan

~)/()daripadaPerbelanjaanPembangunanAwam untukEkonomi

% daripadaPerbelanjaanPembangunanPertanian

RMK

(‘97’ - 75)

RMT(1976-8o)

RME(1981 -85)

27.90

89.53

93.00

0.46

0.48

0.41

1.22

1.38

1.11

Sumber: Malaysia, Four/h Malaysia Plan, ig8i -85, GovernmentPrinters,1981. JADUAL2

Analisis Kos-FaedahBeberapa PenyelidikanPertanian

Kadar

Negara Barangan JangkaMasa PulanganDalaman(IRR) (%)

AmerikaSyarikat

Jagungmutu-tinggi 1955

35—40

Amerika SekoiSyarikat mutu-tinggi 1950—1957 20

AmerikaSyarikat

Ayam-ternak 1915—1960 21—25

Mexico Gandum 1943—1963 90

Mexico Jagung 1943- 1963 35

Brazil Kapas 1924—1967 77

Columbia Beras 1957—1972 60—82

Columbia Kacang-Soya 1960—1971 79-96

Columbia Gandum 1953—1973 11—12

282

banyakanbasil penyelidikansosioekonomi.mi menyebabkansektor tersebutmembuatperuntukanyang kecil sahajaatautiada langsungkepadapenyelidikansosioekonomi.Kesannya,masyarakatkeseluruhannyaberkecenderunganuntuk kurangmelaburuntuk penyelidikansosioekonomi.

Kekuranganpelaburanml membawaimplikasi yangagakserius.mi bermaknamasyarakatterpaksamengorbankanSe-bahagian daripada potensi keluarannya dan dengan itumengurangkankemungkinan untuk meninggikan kebajikanmasyarakat. Sebaliknyajika berlaku keleb,han pelaburanuntuk penyelidikan,implikasi yangsamatimbul, tetapi kali midisebabkan oleh kegagalan untuk mengagihkan sumber-sumberpelaburankepadakegunaanalternatif.

Untuk menyimpulkan bahagian i, keperluan meng-analisis kos faedahpenyelidikan sosioekonomitimbul untukmenjadikanasasbagi mengagihkansumber-sumberkewanganuntuk penyelidikan denganlebib cekapyang membolehkankita membuatpelaburanterhadappenyelidikansosioekonomi

mengikutjumlah yangsepatutnya.Ia juga membolehkankitamembuatpenganilasaanyang terus-menerusdan denganitumempenbaikidan menentukanarahpenyelidikanuntuk dapa~membeni sumbangan yang lebih berkesan kepada prosespembangunannegara.

Menilai PulanganPenyeidikan Sosioekonomi

Padadasarnyaprosespenyelidikandapatdisamakandenganproses pengeluaran.Melalui prosesmi berbagai-bagaijenisinput digabungkanuntuk menghasilkanoutput atau basilpenyelmdmkan.Dalambanyakhal pengiraaninput adalahjelas.Proses penyelidikan melibatkan penggunaan input-inputseperti tenaga penyelidikan ikhtisas, pembantu-pembantupenyelidik dan berbagai-bagaiperbelanjaanuntuk membuatbancian, penjalanan, peralatan, alat tulis, kemudahankomputen,mempnosesdan menganalisisdata, menaipdanSe-

bagainya.Hasil danipada proses penyelidikan ialah pengetahuan

baru yang dipenlukan bukan untuk pengetahuanitu sendinitetapi apa yang disumbangkanuntuk mencapai matlamat-

283

matlamat lain. Masyarakatmenganggaphasil penyelidikan

sebagaipulangankepadamasyarakatkeranasumbanganyangdimainkan untuk mencapai matlamat-matlamat sosial.Dengan mi tiap-tiap pelaburan untuk penyelidikan sosio-ekonomi mestilahdinilai dan segi sumbanganterhadapmen-capai matlamat-matlamattensebut.

Malangnya,oleh keranabasilpenyelidikansosioekonomimempunyai ciri yang tidak nampakdan clalam banyakhalsukanditakrifkan, timbul masalahpengukuran.Hal mi diper-sulitkankeranatiadanyapasananbagibasilpenyelidikansosio-ekonomi iaitu tiada pasaran bagi menjual atau membelipengetahuanbaru yang diterbitkan danipadapenyelidikan.Jika terdapat pasaransedemikian,hasil penyelidikan sosio-

ekonommdapatdmukurdenganhanyamengharapkanunityangdihasilkan danhangayang ditentukannyadi pasaran.

Beberapakaedahtelabdisanankanuntuk menganggarkan

pulangankepadapenyelidikan. Melalui fungsi pengeluaran,pulangantensebutdapatdianggarkanmelalui angkalipenge-luaranyangditenbitkandan input-input yangdigunakansertaperbelanjaanuntuk penyelidikan.Kaedahlain yangseningdi-gunakan ialah melalui konsep “lebihan pengguna” yangdihasilkan danipada proses penyelidikan. Masyarakatmen-dapat faedah melalui pertambahandalam baranganakibatdanipadakejatuhanhargayang boleh diterbitkan dan basil

penyelidikan.

Dalam menentukan penyelidikan sosioekonomi yangakan mendapatkeutamaan dalam agihan sumber-sumberkewangan kita penlu melihat matlamat-matlamat sosio-ekonomisesuatunegara.Bagi negaraMalaysiakita dapatper-turunkanmatlamat-matlamatbenikut:-

(i) pertumbuhanekonomi(ii) ekuiti danagihanpendapatan

(iii) penimbangankaum(iv) kestabilansosiopolitik(v) pembangunanmanusia

(vi) pemeliharaanalam sekitardanekologi(vii) kebajikansosioekonomi

Matlamat-matlamatdi atasbukanlabsatuyangmenyeluruh.

284

Daftan tensebut boleh diperpanjangkan atau dikurangkansesuaidenganiklim danmatlamatekonomi,sosialdan politik

negara.Penyelidikan sosioekonomihendaklah dinilai dan segi

sumbangannyakepadatiap-tiap matlamat di atas.Satu-satupenyelidikan mungkin memberi sumbangan yang positifkepadasatumatlamatdanmungkinmembenisumbanganyangnegatifterhadapmatlamat lain. Kita perlu mengambil kiraakanwujudnyakonflik dan trade-offsdi antarasatu matlamatdenganmatlamatlain. Misalnya, penyelidikanyangmungkinmenambabkepadamatlamatpembangunanmanusia(guna-tenaga) mungkin menjejaskan matlamat pentumbuhanekonomi. Begitu juga penyelidikan yang membenikansum-bangan positif kepada matlamat-matlamat penimbangankaumdan pemelihanaanalamsekitanmungkin masing-masingmenjejaskanmatlamatpentumbuhandan agihan pendapatandalamjangka masapendek.

Adalahpenting bagi memahamikonflik-konflik mi untukmengetahui trade-offs di antara berbagai-bagaimatlamat.Pengetahuantentang trade-offs mi perlu bagi kita dalampenyelidikan sosioekonomi.Oleb kenana terdapat benbagaibagai matlamat, tmmbul keperluanuntuk memberi wajaran(pemberat) terhadap sumbanganberbagai-bagaimatlamatkepadaprosespembangunansosioekonomi.Wajaranmi penluditentukan oleb pembuat-pembuatdasar berdasarkanke-pentingan nelatif satu-satu matlamat dalam proses pemba-ngunansosioekonominegara.Wajaranmi bukanlahmerupa-kan satuyangtetap.Ia boleh diubab-ubabsesuaidenganpolisisertatahappembangunansatu-satunegana.Misalnyajika per-

imbangan kaum menupakanmatlamat yang lebib pentingdanipadamatlamatpertumbuhanekonomi,makapenyelidik-an yang membeni sumbanganyang lebih kepadamatlamat

perimbangankaumpenlu mendapatwajaranyanglebih tinggi.Setelabdinilai setiapsumbanganpenyelidikan tenhadap

berbagai-bagaimatlamat sosioekonomi,kita dapat menge-tahui jumlah sumbanganatau faedah terhadapprosespem-bangunandenganmenjumlahkansemuasumbangandan di-wajarkandenganwajananyangmewakilikepentingantiap-tiap

285

matlamatdalam prosespembangunansatu-satunegara.Setelahmendapatnilai jumlab sumbanganatau faedah

penyelidikan kmta boleb membuat analisis kos-faedahyanglazim, seperti mencaninisbah faedah-kos,dan nisbah-nisbahlain sepertinisbab pertumbuhanekonomi-kos,ekuiti-kos,danseterusnyakepadanisbab kebajikansosioekonomi-kos.

Amalandanpnaktikanalisiskos-faedahyangbiasadapatdigunakan seperti menukarkan nilai-nilai kos dan faedahkepadanilai-nilai diskaun denganmendiskaundengankadarbungayangbersesuaian.Jugakadarpulangandalaman(IRR)bagi tiap-tiap penyelidikan dapat dikina dengan mencanikadandiskaunyangmenjadikannilai sekarangfaedah-faedahmenjadi kosong.

Keputusanbenikutnyaialahuntuk mengagihkansumber-sumben kewangan kepada penyelidikan-penyelidikanyangmembenikankadar pulangan yang tinggi berdasarkanke-utamaan-keutamaanyangtelabdisusunbasildaripadaprosesanalisis kos-faedah.

Beberapa Masalah Pengukuran

Terdapatbeberapamasalabyang asasdalam mengendalikananalisis kos-faedahpenyelidikansosioekonomi.Masalahasasyangpenting ialah kesukaranuntuk menakrifkanoutputataubasil penyelidikansosioekonomi.Masalahmi lebih sulit bilakita penlu menilai sumbanganpenyelidikankepadabebénapamatlamat sosioekonommseperti kestabilan sosiopolitik, per-imbangankaum dansebahagiannyayangsifatnya agaksub-jektif. Masalahyangsamatimbul dalam menentukanwajar-an yang mewakilm kepentingan tiap-tiap matlamat sosio-

ekonomi dan juga wajaran bagi benbagai-bagaiaspekkecildalammatlamatsosioekonomi.

Perludiingat bahawaoutputatauhasilpenyelidikanada-lah pengetahuanbanuyangsifatnyatidak kelihatandandalam

banyak hal sukar untuk ditakrifkan. Hal mi juga berkaitdengantiadanyapasaranyangkhususbagi hasilpenyelidikan.Faktor-fakton di atas menyebabkantiadanya persetujuantentang unit apa yang hendakdigunakan untuk mengukurkesanpenyelidikansosmoekonomikepadamasyanakat.

286

Percubaan-pencubaanuntuk mengukurbasilpenyelidikansosioekonomiseningtidak mendatangkanbasil yangmemuas-kan. Satu pendekatanialah untuk mengukur pengetahuanbaruyangditerbitkandan prosespenyelidikanmelalui angkatunjuk yangmewakili sebilangankertas-kertasataupenerbitan-penerbitanyangditerbitkan sebagaiproksi kepadaangkubahhasilpenyelidikan.Masalabyangtimbul denganpendekatanmi ialah bahawapendekatanmi terlalu menekankankepadabilangan terbitan, sedar~gkanterbitan-terbitan tersebutberlainanmutunya. Persoalantimbul tentangbagaimanakahkita hendakmenilai terbitan-terbitanberlainanmutudanjugabagaimanakabkita hendak menukarkanangka tunjuk mikepadanilai kewangan.

Pendekatanlain bagi menilai basil penyelidikan ialahmelalui kesannyake atasfungsi pengeluaranyangboleb terdinidaripada input-input yang digunakandalam prosespenye-lidikan. Ini melibatkan pengangganantentangsejauhmana-kab basil penyelidikan telah mengubahfungsi pengeluaranataufungsi penawaran.Pendekatanmi sesuaibagi penyelidik-an pertanianyang merupakansatu inovasi atau perubahan

teknologi.Pulangansosialkepadapenyelidikankemudiannyadapat

dinilai melalui konsep “lebihan pengguna” dan “lebihanpengeluar”. Dengan konsep mm hasil penyelidikan melaluiperubahan teknologi (pengetahuan baru) telab dapatmengubabfungsipenawaran,danmi membenikanpertambah-an dalamlebihanpenggunadan lebihanpengeluar,membeni-kan pentambahanpulangan sosial (lebihan penggunadanlebihan pengeluar). Jika kita dibeni harga dan kuantitiangkubah-angkubahyang dikehendakikita dapat memberinilal kewangankepadaaliran faedahdan prosespenyelidikan.

Sumbanganpenyelidikan kepadaberbagai-bagaimat-lamat sosioekonomisetengah-setengahnyadapatdinilai denganmudah, tetapi bagi setengah-setengahnyamenimbulkankerumitan. Sumbanganpenyelidikan tenhadappertumbuhanekonomi adalah jelas. Aspek-aspekpertambahankeluanan,dayapengeluaran,penjimatansumben-sumbendapatdiukurdengan unit-unit hanga dan kuantmti tertentu. Begitu juga

287

dengansumbanganterhadapagihan pendapatandan ekuiti.Ia dapatdinilai melalui pertambahanpendapatangolongan-golongan tententu dalam agihan pendapatan.Sumbanganterhadappembangunanmanusiadapatdinilai dan segi pen-tambahangunatenaga,peluang-peluangmenambahlatihandan penyelidikan yang dapat ditukankan kepada nilai ke-wangan. Sumbangan tenhadappemeliharaanalam sekitandapatdinilai dan segi kos-kos yang terlibat jika pencemaranalamsekitardan ekologi berlakudanjuga kos-kospemulihanuntuknya.Sumbanganterhadapkebajikansosioekonomijugadapatdinilai dan segi peningkatandalam kualiti hidup danpertambahandalamkeperluan-keperluanasasmanusia.

Kesukaran mungkin timbul dan segi mengukursumbangantenhadapkestabilansosiopolitikdan penimbangankaum. Untuk mengatasimasalah-masalahsedemikian kitaboleh-merangkasistemangkatunjuk denganmembenimarkah(score) kepadaaspek-aspektententu danipada matlamat ke-stabilan sisiopolitik dan penimbangankaum. Tetapi kesu-kanan pendekatanmi ialah menukarnilai-nilai angkatunjukkepadanilai kewangan.Untuk itu kita mungkin masihbolehmenggunakanproksi-proksi yang sesuaisepenti perbelanjaan

yang diperlukan untuk menjamin keselamatandan jugapenbelanjaanyang dianggarkanuntuk mencapaimatlamatpenimbangankaum tertentu.

Masalab lainnya ialah dan segi menentukanwajaran-wajaran bagi matlamat-matlamatsosioekonomi dan jugawajaran bagi aspek-aspekkecil danipada berbagai-bagaimatlamattersebut.Wajaran-wajaranmi ditentukanberdasar-kan kepentingansatu-satumatlamat dalam proses pemba-ngunansosioekonominegana.Dalam penentuanmi terdapat

benbagaiunsursubjektifdanmungkin menimbulkanbias ataukecenderunganmemihakkepadamatlamat-matlamattertentu

bengantungkepadaminat dan kepentingan-kepentinganter-tentu golonganyangmenentukanwajaran-wajarantersebut.

PenutupRencanamnm menghujahkankeperluananalisiskosfaedahuntukmenentukan agihan sumber-sumber kewangan untuk

288

berbagai-bagaipenyelidikan sosioekonomi dalam keadaansumben-sumberkewangan yang terhad sedangkanaktivitipenyelidmkan semakin benkembangdan dipenlukan untukmenjadi panduankepadaketetapan-ketetapan.

Masalah-masalahpengukunanmasib wujud terbit dani-padasifat outputatauhasilpenyelidikanitu sendiniyangtidakketara senta sukar untuk ditaknifkan, yang mengakmbatkanketiadaanpasananyangkhususdanjuga petunjukhangabagibasil penyelidikan. Ini berkait juga dengansifat “bananganawam” hasmi penyelidikan yang mengakibatkangolongan-golongan tertentu yang dapat menggunakan maklumatpenyelidikan dengan “percuma” untuk kunang melabundalam aktiviti penyelidikan sosioekonomi. Akibatnya ma-syanakat keselunuhannyakunang melabur dan kehilanganberbagai-bagaipotensi yang boleh ditenbitkan danipadape-ngetahuanbanuyangdihasilkandaripadapenyelmdikan.

Masalah-masalahyang masib ada tidak semestinyadi-jadikan alasanuntuk kita duduk diam dan tidak melakukanpenilaian kepada aktiviti-aktiviti penyelidikan kita. Penye-lidikan sebagai pelaburan sosmal, seperti juga pelaburan-pelabunanlainnya memenlukanpenganalisaanuntuk mem-bolehkankita mengagmhkansumben-sumbendengancekapsertamembantukita menentukananahpenyelidikansesuaidenganperubahan-perubahandalam dasandan matlamat-matlamat

sosmoekonomimegana.

Namun, penyelidikan mestilab mengekalkan kebenke-cualiannya dan bukannya cuba diselesaikan berdasarkanlunas-lunasserta ingin menonjolkan kejayaan-kejayaanten-tentu danipadamatlamatsosmoekonomi.Ia mestilab bersifatmenyelesaikanmasalah serta menggali pengetahuanbarutentangmasalahyangada, samaada masalahitu lama ataubaru. mnm membolehkan kita mengurangkan perbelanjaan

untuk aktiviti-aktiviti penyelmdikanyangkunangmemberikanmaklumat baru kepada masalah-masalahsosioekonomi.mibukanlahbermaknabahawakita tidak perlukanpenyelidikanasas(basic research), tetapi penyelidikanasaspenlu dinilai juga

dan segi kesannya terhadap berbagai-bagai aspek sosio-

289

ekonomi masyarakatdan apakah sumbangannyatenhadapmeninggikan pembangunan dan kebajikan sosioekonomimasyanakatberkenaan.

290