ISTORIJSKI KORENI I RAZVOJ DISCIPLINE, PREDMET I

KARAKTERISTIKE

Nemanja Džuverović, FPN, 26. februar 2015.

I talas (1918-45)

¨  Neuspeh socijalnog i liberalnog internacionalizma stvara potrebu za uvođenjem nove nauke o miru

¨  Institucionalazija putem stvaranja discipline međunarodnih odnosa (Vels, UK, 1919)

¨  Prve katedre na Univerzitetima u UK, SAD i Evropi ¨  Naglasak na izučavanju mira i međunarodnih odnosa koji su

tek nakon neuspeha Društva naroda postali ispunjeni realizmom

¨  Okončan formiranjem Ujedinjenih nacija

I talas (Institucije)

¨  Karnegi fondacija za međunarodni mir, 1930 ¨  Nemačka mirovna akademija, 1931 ¨  Univerzitet u Lionu, katedra za mir, 1931 ¨  Međunarodni institut za intelektualnu saradnju, 1922

¤ Ajnštajn, Frojd, Bergson, Kiri

I talas (Polja istraživanja)

¨  Multidisciplinarni pristup ¤  uticaj tehničkih i prirodni nauka na izučavanje razornosti

oružja n  ratovi hemičara i fizičara, Pagvaš pokret

¤ medicina - fizičke i mentalne posledice ratova n  dijagnoza-prognoza-terapija

¤ psihologija n  frustracija-agresija (Dolard, 1939) n  psihologija grupnih sukoba (Levin, 1948)

¤ političke nauke n  uzroci izbijanja revolucija (Darendorf, 1957; Tili 1978)

I talas (Istraživači)

¨  Pitirim Sorokin (1889-1968) n  Social and Cultural Dynamics

¨  Luis Ričardson (1881-1953) n  Statistics od Deadly Quarels

¨  Kvinsi Rajt (1890-1970) n  A Study of War

¨  Statističko utemeljenje discipline

II talas (1945-65)

¨  Formativne godine mirovnog istraživanja ¤  vrednosna orjentisanost studija mira

¨  Rešavanje sukoba (SAD) vs istraživanje mira (Evropa) ¤  RS se bavi smanjivanjem mogućnosti za izbijanje sukoba (negativni mir),

a IM pretpostavkama i uslovima nastanka mira (pozitivni mir) ¤  pragmatizam vs strukturalizam

¨  Važnost nenasilne borbe (Gandi, MLK) ¨  Neutralni stav povodom sukoba za vreme hladnog rata

II talas (Institucije)

¨  Centar za istraživanje sukoba (Univerzitet Mičigen), 1959 ¤  Časopis za rešavanje sukoba (JCR), 1957

¨  Međunarodni institut za izučavanje mira (PRIO), 1960 ¤  Časopis za izučavanje mira (JPR), 1964 ¤  Bezbednosni dijalozi

¨  Međunarodna asocijacija za izučavanje mira (IPRA), 1965

¨  Stokholmski međunarodni mirovni institut (SIPRI), 1966 ¤  Godišnjak SIPRI

II talas (Istraživači)

¨  Kenet Bolding (1910-1993) ¤  social data stations

¨  Johan Galtung ¤  osnivač modernih studija mira, konfliktni trougao, vrste nasilja, metod

transcedencije, ¤  Peace by Peaceful Means, 1996

¨  Džon Barton (1915-2010) ¤  duboko ukorenjeni sukobi (deep rooted conflicts) ¤  teorija ljudskih potreba (bezbednost - identitet - priznanje)

III talas (1965-85)

¨  Dalja institucionalizacija u ¤  Latinskoj Americi (Teorija zavisnosti, teologija oslobođenja), ¤  Indiji (gandizam), ¤  Istočna i Južna Evropa (marksizam), ¤  Japan (nuklerna pitanja)

¨  Radikalizacija polja istraživanja ¤  Vijetnam (1967-69), Čehoslovačka (1968), dekolonijalizacija Afrike

(’60), Latinska Amerika (‘70) ¤  angažovanost studija mira

¨  Prevladavanje kritičke škole u odnosu na kvantitativna istraživanja

¨  Uticaj (neo)marksizma i strukturalizma ¤  Strukturalna teorija imperijalizma, 1971

III talas (Polja istraživanja)

¨  Glavna polja istraživanja

¤  strukturni mir ¤  izbegavanje nuklearnog rata

n  Limited Nuclear Ban Treaty, SALT, Nuclear Proliferation Treaty

¤  uklanjanje socijalnih nejednakosti/esploatacije n  uticaj studija razvoja

¤  postizanje ekološke ravnoteže ¤  rešavanje sukoba kroz pregovaranje/radionice

(Kelman, Izraelsko-palestinski sukob)

III talas (Institucije)

¨  Kopenhagenški institut za izučavanje mira (COPRI), 1985 ¨  Institut za isučavanje mira SAD (USIP), 1984 ¨  Harvardski program za pregovaranje, 1983 ¨  Odeljenje za studije mira, Univerzitet u Bredfordu

III talas (Istraživači)

¨  Dejvid Singer (1925-2009) ¤  statističko izučavanje i modeliranje sukoba

n  Correlates of War

¨  Edvard Azar (1938-1991) ¤  Protracted social conflict; Teorija ljudskih potreba

n  potrebe-vrednosti-interesi

¨  Herbert Kelman ¤  problem solving workshops

¨  Rodžer Fišer ¤  Harvardski program za pregovaranje

n  Getting to Yes, 1983

IV talas (1985-2005)

¨  Manja izdavanja za mirovna istraživanja usled završetka Hladnot rata ¤  istraživanje mira postaje suvišno?

¨  Nestanak kritičkog diskursa, ponovno uvođenje kvantitativnih i neutralnih metoda ¤  naglasak se na unutrašnje, a ne međunarodne sukobe

n  intra vs. inter state wars

IV talas (Polja istraživanja)

¨  Nova polja istraživanja ¤  liberalni mir (do 2000)

n demokratije međusobno ne ratuju (Dojč, Raset)

¤  sekuritazija i bezbednost (od 2000) n kopenhagenška škola ljudske bezbednosti (Viver, Buzan) n  regionalni bezbednosni kompleksi

n  sektorski pristup

IV talas (Institucije)

  ¨  Odeljenje za sukobe i istraživanje mira, Univerzitet u

Upsali, 1985

¨  Transnacionalna fondacija za mir, 1986 ¨  INCORE, 1993

IV talas (Istraživači)

¨  Pol Kolijer ¤  promenjeno shvatanje prirode uzroka sukoba, uvođenje

ekonometrijskih metoda n  greed and grievance

¨  Meri Kaldor ¤  promenjena priroda novih sukoba

n  new wars

¨  Peter Valerstin ¤  izučavanje savremenih oružanih sukoba

Ka novoj generaciji mirovnog istraživanja

¨  Upliv i veći uticaj drugih disciplina n  rodne studije, n ekologija, n komunikologija, n politkologija religije, n  jezik

¤ Kosmopolitsko rešavanje sukoba

¨  Više vrsta mira

Mirovni sindrom

“The peace research ‘syndrome’ is characterized - though not consistently or uniquely - by a commitment to certain values and to policy-oriented research intended to realise those values; by a preference for the methods of the social sciences; by an enthusiasm for interdisciplinary research; by a conception of human nature which is more optimistic than of the ‘realist’; by conceptions of ‘peace’ and ‘violence’ which are broader in scope than those of common usage; also by scepticism about the long-term reliability of the realist approach”

(Mack 1991, p.97)

V talas - međunarodni sistem

IV talas - regionalni pristup

III talas - civilno društvo

I i II talas - nacionalna

država

Nivoi istraživanja

Literatura

Gleditsch, Nils Petter (2009) What is peace research? An irreverent history. Oslo: International Summer School, University of Oslo, 6 July.

Ilić, Vujo i Džuverović, Nemanja (2009) Promena konteksta delovanja mirovnih instituta nakon Hladnog rata, u I. Vujačić, Č. Čupić i b. Vranić (urs), Konsolidacija demokratije - 20 godina nakon pada Berlinskog zida. Beograd: FPN i KAS (str.112-126)

Lawler, Peter (2002) Peace Research, War, and the Problem of Focus, Peace Review 14 (1), pp. 7-14

Mack, Andrew (1991) Objectives and Methods of Peace Research, in Tom Woodhouse, Tom (ed.), Peacemaking in a Troubled World. Oxford: Berg Publisher, pp. 73-107.

Ramsbotham, Oliver, Woodhouse, Tom and Miall, Hugh (2011) Contemporary Conflict Resolution, 3rd ed., Cambridge: Polity Press (pp.35-63).

Rogers, Paul and Ramsbotham, Oliver (1999) Then and Now. Peace Research – Past and Future. Political Studies, XLVII, pp. 740-754

Wallensteen, Peter (2012) Understanding Conflict Resolution: War, Peace and Global System, 3rd ed., London: Sage Publications (pp.13-28, 85-239).