İstanbul depremi ve afet

ĠSTANBUL’DA DEPREM AFET RĠSKĠ VE

YEREL YÖNETĠMLER

Prof.Dr.O.Metin ĠlkıĢık

Anadolu Yerbilimleri Ltd.ġti.

Arama Kurtarma ve Acil Yardım Derneği

Tehlike Hasar Görebilirlik

Afet Riski !

Kapasite

=

*

Tehlike (Deprem+)

8000 yıllık geçmiĢi olan Ġstanbul son 50 yılda çok hızlı bir Ģekilde büyümüĢtür. Nüfus 1950’lerde 1 milyon iken bugün 13 milyona yükselmiĢtir.

Önemli bir sosyal, ekonomik ve jeopolitik merkez olarak Ġstanbul kırsal alanlardan yoğun göç almıĢ, sonuçta da bina ve diğer altyapı hizmetlerine ihtiyaç hızla artmıĢtır.

2010 itibariyle Ġstanbul’da yaklaĢık 1,450,000 bina vardır.

Ġstanbul çevresinde son 2000 yılda yıkıcı ölçekte 120 deprem gerçekleĢmiĢtir.

Ġstanbul yaklaĢık olarak her yüzyılda bir yıkıcı bir deprem yaĢamaktadır.

Ġstanbul için Mw=7.5 senaryo depremi

(T=0.2 s) ivme tepki spektrumu dağılımı (T=1 s)

Ao =0.50Ao =0.70

Ao =0.35 Ao =0.25

Seismic

Gap ?

1912

19421939

7.8

1992

6.8

1943

7.3

1957

19441951

7.3

7.47.2

1999a,b

1967

Seismic

Gap ?

1912

19421939

7.8

1992

6.8

1943

7.3

1957

19441951

7.3

7.47.2

1999a,b

1967

Seismic

Gap ?

19121912

194219421939

7.8

19391939

7.8

1992

6.8

1992

6.8

19921992

6.8

1943

7.3

19431943

7.3

195719571957

1944194419441951

7.3

195119511951

7.3

7.47.2

1999a,b

7.47.2

1999a,b

7.47.2

1999a,b

196719671967

İstanbul’a 20 km uzakta 7.5 büyüklüğünde bir deprem olursa

40,000 ölü (%0.4)

4,000 bina tamamen çökecek

40,000 ağır hasarlı bina

100,000 den fazla ağır yaralı

2,000,000 geçici evsiz

100 ± 30 milyar TL kayıp

İSKİ; 7,568 km boruda, 1600 noktada hasar

480 köprüden 20 sinde ağır hasar olasılığı

İGDAŞ; 4670 km boruda, 13 hasar

300,000 den fazla servis kutusunun %16 sında hasar

...! ...! ...! ...!


Afet Riski !

Kapasite

=

*

Hasar Görebilirlik

Ġnsan Ölü ve ağır yaralı

Binalar Çökme ve Ağır hasar Hastane, Okul Kamu binaları

Altyapı Elektrik, su, doğal gaz HaberleĢme, internet Yollar, köprüler UlaĢım, araçlar

Endüstri Yıkım, hasar Enerji Personel Pazar kaybı

Hasar görebilirliğin belirlenmesi için

Ġstanbul BüyükĢehir Belediyesi + Ġlçe Belediyeleri

tarafından yapılan bazı çalıĢmalar;

Zemin ve Deprem Ġnceleme Müdürlüğü

ĠBB-JICA Projesi

AKOM

Ġstanbul Deprem Master Planı

Zeytinburnu Pilot Projesi

Fatih, Küçükçekmece +… Pilot Projeleri

ĠSMEP GörüĢmeleri

Kentsel DönüĢüm Yasa Tasarısı

O.M.İLKIŞIK I. ULUSAL YALOVA AFET YÖNETİMİ EĞİTİM PROGRAMI (10 - 14 Mart 2008)

ĠBB-JICA çalıĢması

O.M.İLKIŞIK I. ULUSAL YALOVA AFET YÖNETİMİ EĞİTİM PROGRAMI (10 - 14 Mart 2008)Yolların kapanması sonucu ulaĢılamayacak alanlar (JICA,2002)


Maksimum Yer Hızı (cm/sn)

Boru Hattı Uzunluğu

(km)

Kilometre BaĢına Kırılma Sayısı

(Düktil Malzeme)

Boru Hattı Boyunca Toplam Kırılma Sayısı

(Düktil Malzeme)

10 - 20 61 0.01 1

20 - 30 171 0.04 7

30 - 50 414 0.12 50

50 - 70 56 0.3 17

70 - 90 23 0.57 13

Toplam 725 1.04 88

Doğalgaz boru hatlarının Maksimum Yer Hızlarına bağlı performansları (Erdik,2007)

Maksimum Yer Hızı (cm/sn)

Boru Hattı Uzunluğu (km)


(Kırılgan Malzeme)


(Düktil Malzeme)


(Kırılgan Malzeme)


(Düktil Malzeme)

10 - 20 182 0.04 0.01 7 2

20 - 30 354 0.14 0.04 49 14

30 - 50 578 0.4 0.12 231 69

50 - 70 120 1 0.3 120 36

70 - 90 31 1.9 0.57 58 18

Toplam 1265 3.48 1.04 465 139

Ġçme suyu boru hatlarının Maksimum Yer Hızlarına bağlı performansları (Erdik,2007)


Afet Riski !

Kapasite

=

*

Kapasite

Afet öncesi, sırası, sonrası için

Kısa, orta ve uzun dönemli projeler

Riskin önlenmesi veya paylaĢılması

Merkezi-Yerel yönetim iliĢkileri

Kurumsal ve toplumsal eğitimler

… … …


DEPREM MASTER PLANI

VALĠLĠK

ĠLÇEBELEDĠYELERĠ

ÖZEL TEġEBBÜSLER

KAMU KURUMLARI

STK

BÜYÜKġEHĠRBELEDĠYESĠ

arasında sorumlulukları, kararları ve yöntemleri belirleyen sosyal bir kontrattır.

Zarar Azaltma ÇalıĢmalarıKısa Dönem (0-2 yıl)

ĠtfaiyeHaberleĢmeArama-Kurtarma Su, Doğal GazUlaĢım

Orta Dönem (1-4 yıl)Jeolojik-Jeofizik veri tabanlarıKöprü, viyadük vb güçlendirmePersonel EğitimiEnkaz

Uzun Dönem (3-10 yıl)Kentsel dönüĢüm – TOKĠ Ġmar planlarıOkul ve HastanelerAltyapı yenileme

Toplumsal eğitim

ĠSMEP

Ġstanbul BüyükĢehir Belediyesi - AKOMDeprem Öncesi için hazırlıkları

Bina kontrol ve güçlendirmeAltyapı kontrol ve güçlendirmeĠmar planlarında düzenlemelerPersonel ve Halk eğitimi

Deprem Sırası için hazırlıklarUlaĢımĠtfaiyeHaberleĢmeArama-Kurtarma

Deprem Sonrası için hazırlıklarSuGıdaBarınma, SağlıkDoğal GazEnkaz

İBB ACİL DURUM EYLEM PLANI

STRATEJİK KARARLAR

TAKTİK KARARLAR

IBB nin Olay Komuta Sistemi

Istanbul Valiliği ile Koordineli Olarak Çalışmaktadır.

Doğru mu ? / Yeterli Değil !..


BETONARME BİNALAR

0200400600800

10001200140016001800

0-1

0

10

20

.20

-25

25

-30

30

-35

35

-40

40

-45

45

-50

50

-55

55

-60

60

-65

65

-70

70

-75

75

-80

80

-85

85

-90

90

-95

95

-10

0

Deprem PuaniB

ina

Sa

yıs

ı

YIGMA_KARMA BİNALARIN DEPREM PUANLARI

0

200

400

600

800

0-10 10 20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 70-80 80-90 90-100 100-110 110-120 120-130 130-140 140-150

Deprem Puanı

Bin

a S

ayıs

ı

78

2

6

1

3

4

5

9

10

11

12

78

2

6

1

3

4

5

9

10

11

12

ZPP

Binalar: 2295-16,030 Konut: 15,019-69,739Ticari: 6,486-13,574

Zeytinburnu, Fatih, Küçükçekmece + …Ġlçelerinde

200,000 kadar bina tek tek incelendi

Riskli olanlar belirlendi

Resmen iĢleme konulamadı (?+!)

Kentsel DönüĢüm yasa tasarısı hazırlandı

Günümüzde ülke sınırları içindeki bina sayısı 19 milyon kadar olup Bunun 5 milyon kadarı 2000 yılı sonrasında yapılmıĢtır.

Bu binaların 6.5 milyon kadarının depreme güvenli olup olmadığının incelenmesi gündemdedir. Bu sorun nasıl çözülebilir.


Afet Riski !

Kapasite

=

*

Risk AlanlarıKentsel Zarar Azaltma Planı (sakınım planı) kapsamında, farklı iliĢkilerle

ortaya çıkan risklerin incelendiği alt çalıĢmalardır; kentsel risk yönetimi uygulamaları arasında;

Üretim kaybı (sanayi, sabit ve hareketli altyapı, işgücü);

Yapı stoku ve kentsel altyapı sistemleri;

Doku riskleri (yapılaşma türü, arsa, yol, otopark, yoğunluk);

Özel alanlar (vadiler, yamaçlar, kıyılar, baraj altı havzalar);

Kültür mirası özel yapılar (tarihi ve anıtsal yapılar ve çevreler);

Tehlikeli kullanımlar (yanıcı, patlayıcı, kimyasal, radyasyon yayan

kullanımlar, vb. depo, donanım alanları);

Acil durum tesisleri (hastane, itfaiye, okul, haberleşme

merkezi, vb.)

Yönetimsel yeterlik (uzman personel, temrin-eğitim, kurumsal

kapasite yetersizlikleri);

Dışsal etkenler (kaza, sabotaj, terörizm)

gibi risk alanları bulunur. 1/100.000 Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı Raporu

Afet Riski

BĠLĠMSEL VE TEKNĠK Projeler, Geoteknik, Deprem Mühendisliği, HaberleĢme …

YASAL VE ĠDARĠAFAD, CSB, HiyerarĢi, Yönetmelikler, Merkezi/Yerel Yönetimler

EKONOMĠKDASK,

EĞĠTĠMTatbikatlar, ĠĢ Güvenliği,

TOPLUMSALSosyal Duyarlık, STK lar

KENTSEL DÖNÜġÜM … …. ….

Afet Risk Yönetimi,• Ġnsan (kaynakları)• Veri tabanları• ĠletiĢim • Araç Gereç• Lojistik• Finans • Sigorta• Medya• Yasal durum• Merkezi - Yerel yönetim• Liderlik• Uluslararası iliĢkiler

konularında birçok ayrıntı ve daha da önemlisi bunlar arasında güçlü bir koordinasyon gerektirir.

… Hükümet ve toplum yetkililerinin genel söylemi;afet riskinin son derece karmaĢık olduğu ve

çözüm üretmenin zorluklarıdır …?!

AFET RĠSK YÖNETĠMĠNDEKĠ SORUNLAR

1-Yasal Çerçeve• KurumsallaĢma• Bilgi• Risk yönetim planı• Politik kararlılık• Liderlik• Risk azaltma ve koruma uygulamaları

2-Uygulama Politikaları• Kurumsal koordinasyon • Acil durum planlaması• Müdahale ve kurtarma kapasitesi• Toplumsal eğitim ve bilgilendirme• Toplumsal katılım • Özel sektör ve STK katılımı• Eğitim ve kapasite oluĢturma

ÖZET

… … …

ve… … …

olup, sonuçta;

Afet Riskini iyi yönetebilenler doğal olarak, kentleri de iyi yönetirler

Marmara da Mw=7.4 büyüklüğünde deprem için ÜSKÜDAR’da

En Büyük Ġvme’nin (PGA) 0.2-0.5g (! Deprem Yönt. 0.4)Deprem etkisinin ortalama olarak 7-8 ġiddetinde

olacağı tahmin edilmektedir.kötü zemin koĢullarında ve kötü kaliteli yapılarda

daha kötü sonuçlar beklenmelidir (ĠBB-JICA, 2002).

ÜSKÜDAR’DA DEPREME DUYARLIK EĞĠTĠMLERĠ

Afet Eğitimi

Üsküdar da yaĢayanların, özellikle öğrencilerin Deprem ve Afetler konusunda bilgilendirilmesi amacıyla

yapılan çeĢitli seminer ve paneller dıĢında Üsküdar Belediyesi ve Milli Eğitim Müdürlüğü iĢbirliği ile 2007 yılında uzun süreli bir eğitim programı baĢlatılmıĢtır

Bu program 2008 ve sonrasında da –gündüz okullarda,gece yazlık sinamada- devam etmiĢtir.

Afet Eğitimi herhangi bir kiĢi veya kurum tarafından sahiplenilemez.

Konunun, belli bir süre kiĢiler arasında farklı yönleri ile tartıĢılması gerekir. Afet Eğitimi’nin içeriğinde davranıĢların değiĢimi vardır ve davranıĢların değiĢimi zaman alır. Ġnsanların gereğine inanmadıkları bir değiĢime ikna edilmesi ise çok zordur.

Afet Eğitimi nin tek bir basit yolu yoktur. Kendisine yazılı bir belge verilen birisinin onu okuyup anladığı ve önerilenleri yapacağı kabul edilemez.

Eğitim çabaları ise en iyi; uyulması gereken mesajlarda ısrarlı olarak tekrarlar ve birlikte yapılan tatbikatlarla sonuç verir.

… ilginize teşekkürler !

… unutmayın , olay devam edecek !

İstanbul depremi ve afet

Education