Isra

el

Ku

rd

1

ئيسرائيل-كورد

IsraelKurd 2

ئيسرائيل-كورد

نه یارانی ته نیا كوردی راگه یاندنی سه ر هه ڕه شه كانی به تایبه ت و ئاین بگره نین، ئازادی سیاسی و دوژمنانی گوایه ئاینه ی ئه و كراوه ، پرسه به و تێكه ڵ ئیسالم پێیه ، مرۆڤی یه كجاره كی ره هایی و ئازادیی موژده ی به اڵم پێڕه وانی ئه و ئاینه ئه مڕۆ چاویان به مرۆڤی ئازاد و ئازادی بۆچوونه كه ی هه ڵنایه ت، چۆن به ڵێنه كانی نادیاری

لێ قه بووڵ ده كرێ.

و گۆڤار له به شێك سه ر هه ڕه شه كانی ماوه یه كه رۆژنامه كانی نوێ به رزتر بووه ته و به تۆمه تی به زاندنی به نیازن و ده كه ن لێ هه ڕه شه مان سنوور هه ندێك بكه نه وه ، خۆیان بۆچوونه كانی له به رته سكتر پرسه كان هه رچه نده هه ڕه شه له یه ك وشه هه ڕه شه یه له هه موو له رووی ته نیا هه ڕه شه كه نییه گرینگ و ده قه كان گۆڤارێكی تایبه ت وه ك »ئێوه » و »ئیسرائیل-كورد« بێ.

له ئیسالمی« جیهادی »ره وتی به ناوی الیه نێك دواجار

»روونكردنه وه یه ك بۆ رای گشتی موسوڵمانان« كه هه ر پێ ده ست »فاقتلوا« بڕین و كوشتن به سه ره تاوه له »له هه وڵی گوایه رێكخراوانه ی ئه و به رامبه ر ده كات، دین البردنی هاوواڵتییان و گه نجانی سته مدیده ی كورد به سه دان كاتێكدا له پێشان ده دات، ده ده ن »ناڕه زایی« گرتووخانه كانی له كورد تری سته مدیده ی گه نجانی كه چی ده درێن سێداره له رۆژانه ئیسالمیدا ئێرانی

گوێبیستی ناڕه ازیه تییه كی له وشێوه یه تان نابین.

به ره و نوێژ بۆ جار پێنج رۆژانه ئایندار ئێوه ی ئه گه ر له خوا ده پارێنه وه و ده كه نه وه به رز ئاسمان رووتان گوناه و تاوانه كانتان خۆش بێ، ئه وه له قه ندیل رۆڵه كانی »سته مدیده »ی كورد رۆژانه سه دان جار روویان به ره و خوایه ی له و پاڕانه وه بۆ نه ك ده كه نه وه ، به رز ئاسمان فرۆكه كانی بزانن ئه وه ی بۆ بگره نییه ، له وان ئاگای كه ی ئیسالمی رۆشنبیریی پایه ته ختی توركیای سوپای بۆردومانه كانی به كۆتا دێ، به اڵم كوا نابینین ناڕه زایییه كانی ئێوه ی داكۆكیكار و خه مخۆری »هاوواڵتییان و گه نجانی له هه موو ئه و سته مه ی به رامبه ر سته مدیده ی كورد«

كورد و نیشتمانه كه ی ده كرێ.

Isra

el

Ku

rd

3

ئيسرائيل-كورد

ئاینی دژایه تیكردنی بۆ پاره ده ره وه »له له وه ی ناڕازین گوایه ئه و هه رچه نده كوردستان، هه رێمی ناو دێته ئیسالم« پیرۆزی پرسه پێویستی به به ڵگه و سه لماندن هه یه ، به اڵم دڵنیام هه موو ئه و پاره و ئه و ناگاته ته رخان كرابن ئه و مه به سته بۆ ئه گه ر پارانه ی

بااڵی به رپرسانی بودجه ی و تیرۆر بۆ سعوودیه تێكدانی عێراق و له هه رێمی كوردستانیش بۆ حیزبه كانی ده كه ن ته رخانی ئیسالمی ناسه قامگیریی هه وڵی تا ،بده ن، باری سیاسی هه رێم كوا هه ڵوێستتان؟ ئایا سزای دین سزای له ئه وه یان هه بێ( )ئه گه ر البردن

قورستر نییه ؟

»گه نجه ده كرێ گله یی موسڵمانێك ئاینی خۆی گۆڕی«، به اڵم ناپرسن بۆ؟ گه نجانی كورد رۆژانه به ناوی ئاینه كه ی جۆری ئێوه ئازادییه كانیان پێشێل ده كرێ له وه ی جگه بمرن، ته نانه ت و بژین خۆیان به حه زی ناتوانن و

كۆبوونه وه ی كه متر ده بینن تیرۆریستی پیالنی داڕشتنی هه یه هاوواڵتییان كوشتنی و به ناوی كه سه رده مه دا له م نه كات، پێ ده ست »ئیسالم«

ناته ندروسته ژیانه و ئێوه ئاینه ی له و گه نجێك حاشاكردنی ئایا خامه ی بۆ په نا هه ڵسه نگاندن به بێ كه هه ڵه ن ئێوه یاخۆ هه ڵه یه

سپی ده به ن و بڕیاری كوشتن ده رده كه ن.

باس له كه نیسه كراوه كه گوایه شوێنی بازرگانیكردنی ئاینه ، بێ ئاگا له وه ی ئه گه ر بازرگانییه كی ئاینی هه بێ ئه وه له ئیسالمه كه ی جۆری هه ڕه شه كانی ئێوه دا هه یه ، گوایه پاكترین جۆری ئیسالمی

سیاسی تان كه 6 تێكۆشه ری حیزبى دیموكراتی كوردستانی ئێرانی بۆ كۆماره كه ی خۆی له ئێران گه ڕانده وه و چه مكی بازرگانیی

ئاینی خسته ناو ئه ده بیاتی ئیسالمی سیاسیی هه رێمی كوردستان، كامه یان بازرگانن، ئێوه یاخۆ كه نیسه بێ ئاگه له هه مووی ئه و

شتانه ؟

رێژێمی ناو له شێوه ی به هه مان ده كرێ، »مورته د« له باس ئه و كوردانه ی پاڵ تۆمه ته ده خرێته ئه و ئیسالمیدا ته واو كۆماری نیازی كوشتنیان هه بێ و له ژێر ئه و ناوه دا سه دان كوردی بێگوناه له سێداره دران، ئایا به كارهێنانی مورته د بۆ تۆمه تباركردنی كورد له هه رێم به و مانایه نییه كه له ئێرانه وه به قه رز وه رگیرابێ، یاخۆ هه ر

له وێوه بڕیاری بۆ درابێ؟

ئاماژه به »مه به ستی گاڵو« ده كرێ ئه وقاف وه زاره تی راسته وخۆ و مۆڵه تی به وه ی ده كرێ تاوانبار راسته قینه گاڵوی به اڵم به خشیوه ، سیاسیی ئیسالمی مه به ستانه ی ئه و شتێكه هه موو دوژمنی كه ئێوه یه لێ بیری نه توانێ خۆی ئه گه ر

بكاته وه و له ئه قڵی ئه و دوور بێ.

كراوه هه رێم حكوومه تی له داوا و بگیرێ سووكایه تییه به و رێگه نه كات وا ئه گه ر ده كه ن هه ڕه شه »هه ڵوێستی تر« یان ده بێ، سه ره تا حكوومه تی بوونی به دان سه یره بڵێی دواتر داده نێن، هه رێم هه ڵوێستی تریان چی بێ ئه گه ر هات داوای له سه ر هه رێم حكوومه تی و ئه وان پێشێلی ئازادی نه كرد؟ دیاره نووسه رانی ئه و هه ڕه شه یه هه ست

ناچارن و ده كه ن ده سه اڵتی به بێ په نا بۆ هه ڕه شه و كاری تیرۆریستی ببه ن، ئه گینا به وه اڵمی ده ق به ده ق شیاوترین و به ئاسانترین ده كرێ نووسراوێك هه ر وه اڵمی رێگه هه یه باڵڤۆكێك ئه گه ر بده نه وه ، و ده نووسێ ئه وان به پێچه وانه ی راستن و به رهه ق ئه گه ر ئه وان وه اڵمی باڵڤۆك به دوو ده توانن زیاتریشیان كاریگه ریی و بده نه وه

هه بێ، نه ك به هه ڕه شه كه هه ركات باسی هه ردوو ده كرێ سیاسی ئیسالمی خۆیان كوشتن و هه ڕه شه وشه ی

ده خاته پێش ئاینه كه .

ده كرێ ئاینی مامۆستایانی له داوا مووچه بۆ ئاینه كه یان و »خۆیان

پارانه ی ئه و هه موو دڵنیام ئه گه ر بۆ ئه و مه به سته ته رخان كرابن ناگاته ئه و پاره و بودجه ی سعوودیه بااڵی به رپرسانی و عێراق تێكدانی و تیرۆر بۆ بۆ كوردستانیش هه رێمی له ته رخانی ئیسالمی حیزبه كانی

ده كه ن

گاڵوی راسته قینه ئه و مه به ستانه ی ئیسالمی سیاسیی ئێوه یه كه دوژمنی هه موو شتێكه ئه گه ر خۆی نه توانێ بیری لێ

بكاته وه

IsraelKurd 4

ئيسرائيل-كورد

به رپرسانی خۆیان له داوا بۆچی سه ره تا به اڵم پێیان«، ژێر بیخه نه و نه فرۆشن ناكه ن مووچه ی نه یارانی كورد و نیشتمانه كه ی له وانه سعوودیه ، ئێران توركیا و سووریا بخه نه به ر پێیان و دواتر به ڕووسوورییه وه ئه و داوایه له خه ڵكی ئاسایی

بكه ن.

گوایه هه وڵی »وه ده رنانی سوپای فیكری« له هه ولێر ده ده ن، به اڵم چۆن دڵنیامان ده كه نه وه له گه ڵ وه ده رنانی سوپای فیكری، سوپای ئه میره ره شه كان و نه زانه كان جێگه یان ناگرێته وه ، به ڵێن بده ن سوپای فیكر به سوپای تورك و ئێران و نه زانیی ئاینی ناگۆڕنه وه و پیشه سازی و پێشكه وتنی له جێگه داده نێن با خۆمان بكه وینه به ر

له شكری تۆقان و تیرۆرتان.

كه بكه ینه وه ئاگه دار الیه ك هه موو بزانین به پێویستی ده بێ ئێمه ین ئه وه ریسوا ده بێ رۆژنامه نووسێك و نووسه ر و باڵوكراوه هه ر له هه ڕه شه كردن تا جه سته و قه ڵه می رۆژنامه نووسانی نوێخواز و بكرێ و سنوورێكی بۆ دابنرێ

ئازادیخوازی كورد له جووڵه و نووسین نه كه وێ.

گوایه پاكترین جۆری ئیسالمی

سیاسی تان كه 6 تێكۆشه ری

حیزبى دیموكراتی كوردستانی

ئێرانی بۆ كۆماره كه ی خۆی

له ئێران گه ڕانده وه و چه مكی

بازرگانیی ئاینی خسته ناو

ئه ده بیاتی ئیسالمی سیاسیی هه رێمی كوردستان

Isra

el

Ku

rd

5

ئيسرائيل-كورد

مندااڵنی كورد، ئه و توێژه ی كه متر له رووداوگه لی و ئابووری كۆمه اڵیه تی، سیاسی، هاوكات به اڵم به رپرسن، رۆشنبیری شتانه ن ئه و هه موو داهاتووی هه ڵگری

كه ئه مڕۆ پێی نامۆن. له گه ڵ مه زن ئیسرائیلی باسكردنی تێدا رۆژنامه انی چێژی زیاتر مندااڵن

پێویسته هاوكات چونكه ده ق، خودی به هێزی تا ده بێ ئیسرائیل بۆ كورد منداڵی روانینی بزانین چۆن بێ، بڵێی له گه ڵ باوانی جیا بێ، یاخۆ ئه ویش

هه ر وه ك به شێك له نه وه ی كۆن بیر ده كاته وه .ره وه ز قوتابی پۆلی حه وته می بنه ره تییه و ته مه نی )13( سااڵنه یه دانیشتووی هه رێمه ، ره وه ز به وشێوه یه باسی ئیسرائیل ده كات و ده ڵێ »له وانه كانی ئاین نه ته وه ی چه وسانه وه ی باسی زۆر ومێژوودا به زۆره ملێ فیرعه ونییه كان كه كراوه جووله كه ئه م ده كردن«، پێ وكاریان كۆیله به ده یانكردن قوتابییه باسی ئێش و ئازاره كانی جووله كانی كرد و گوتی »جووله كه له كوردیان خراپتر به سه ر هاتووه ، كوردستانی بێ ئیسرائیل ناوی هه ركاتێك بۆیه ئه گه ر وایه پێی ره وه ز یاد«. دێته وه خۆمانم

ئیسرائیلدا واڵتی له گه ڵ پێوه ندی كوردستان هه رێمی ده بێ، مسۆگه ر كوردی سه ربه خۆی حكوومه تی هه بێ چونكه هه موو دنیا له ئیسرائیل ده ترسن وه ك ئه و ده ڵێ

مندااڵنی‌كورد‌دوور‌له‌‌سیاسه‌ت‌حه‌ز‌له‌‌ئیسرائیل‌ده‌كه‌نئیسرائیل-‌كورد:‌شێرزاد‌عه‌بدوڵال‌قۆریتانی‌

IsraelKurd 6

ئيسرائيل-كورد

»واڵتی ئێران زۆر له ئیسرائیل ده ترسێ، هه موو واڵته كان به جۆرێك له جووله كه ده ترسن، ئه گه ر جووله كه به رگری له كوردستان بكات ئه وه كوردستان ده بێته ده وڵه تێكی سه ربه خۆ« ره وه ز زۆر حه ز له گه شتوگوزار و گه ڕان بۆ واڵتانی دنیا ده كات و تاكه هیوا و ئاواتی ئه و گه شتوگوزاره وه ك ده ڵێ »زۆر حه زه كه م گه شتێكی واڵتانی ئه وڕوپا بكه م هه روه ها بۆ ئیسرائیل، چونكه ده ڵێن كوردێكی زۆر له ئیسرائیلدا ده ژین«. كاروان قوتابییه وپۆلی هه شته می بنه ڕه تییه ته مه نی )14( سااڵنه ، له باره ی واڵتی ئیسرائیل ده ڵێ »ئیسرائیل خاوه نی واڵتی خۆیه تی و دنیا حیسابی بۆ ده كات، من زۆر حه ز ده كه م جووله كه پشتگیری له كوردستان بكات و كوردستانیش وه ك واڵتانی تر ده وڵه تی خۆی هه بێ«، كاروان زۆر حه ز

به خوێندنه وه ی گۆڤار و رۆژنامه كوردییه كان كورد ئیسرائیل گۆڤاری به تایبه تی ده كات گۆڤاری ژماره كانی »زۆربه ی ده ڵێ وه ك ئیسرائیل كوردم خوێندوونه ته وه ، هه ركاتێك بۆم باوكم بازاڕ بكه وێته نوێی ژماره یه كی به په رۆشه وه زۆر منیش و ده هێنتێته وه

بابه ته كان ده خوێنمه وه«. ده ڵێ حه وته مه پۆلی قوتابی كه فه رهاد وا ده بێ جووله كه ناوی له گوێم »كاتێك هه ست ده كه م گوێم له ناوی نه ته وه ی كورد بووه ، چونكه باوكم ده ڵێ تاكه نه ته وه دۆستی منیش بۆیه جووله كه یه ، ته نیا بێ كورد

جووله كه م خۆش ده وێ«.

Isra

el

Ku

rd

7

ئيسرائيل-كورد

‌ئیسرائیل-‌كورد:‌د.عدنان‌علی‌محمد

دروستبوونی شه ڕ و ناكۆكیی ئاینی له نێوان پێڕه وانی یه ك جووله كه ی ئاینی ته نیا ئایندا دوو بگره نه گرتووه ته وه ، واته تر گه وره كه ی ئاینه )ئیسالم و كریستیانی(ی هه م نموونه بۆ گرتووه ته وه . كاتێك پاپا لویسی ده یه م داوای )صكوك ده ركرد لێبوردنی مه سیحییه كان بۆ الغفران( ئه وه ی هوی بووه ئه مكاره له و ره خنه لوته ر مارتن

كاره ی پاپا بگرێ و په یامێكی )95( خاڵی هه ڵواسێ به سه ر كه )1517ز( ساڵی له دا ویتنبیرك كڵێسای ده رگه ی تێیدا به توندی ره خنه ی له كاره كانی پاپا ده گرت، پاشان له دوای ئه مه شه ڕێكی دوور و درێژی هزری یه كه مجار بۆ خوێناوی جه سته یی به شه ڕێكی بو دواتر هه ڵگیرسا، ماوه ی زیاتر له )50( ساڵ له نێوان هه ردوو الیه ندا كه

كوتاكه ی بووه هوی دروستبوونی ئاینێكی ناوی به مه سیحیدا ئاینی ناو له تازه

رێبازی پرۆتستانتی.خه لیفه ی كوژرانی دوای هه روه ها له عه ففان كوڕی عوسمانی ئیسالم ئیسالمییه كان كۆچی، )35(ی ساڵی گروپی دوو سه ر بوونه دابه ش دوو ئه و دواتر به یه ك، دژ سیاسیی گروپه دوو ئایینی جیاوازی لێ دروست ئێسته ش تا بوو )سوننه و شیعه ( كه یه كتری ده كه ن، دژایه تیی توندی به شه ڕی ده یان ئه مڕو تا كاته وه له و خوێناوی له نێوان شوینكه وتووانی ئه و جووله كه كان روویداوه . ئاینه دوو واڵتانی له جیهانی یه كه می جه نگی پێش رووی له ده ژیان، رۆژهه اڵت ئه وروپای جووله كه ی ده گوترا پێیان ئاینییه وه ساڵه كانی نێوان له به اڵم ئورتۆدوكس, جیاواز بزاڤی دوو )1786-1750(جووله كه كاندا، ناو له هه ڵدا سه ریان

خه لیفه ی كوژرانی دوای كوڕی عوسمانی ئیسالم )35( ساڵی له عه ففان ئیسالمییه كان كۆچی، ی دوو سه ر بوونه دابه ش گروپی سیاسیی دژ به یه ك

IsraelKurd 8

ئيسرائيل-كورد

ئه ویش گروپێكی ئاینی تازه به ناوی حه سیدیه كان كه له سه ر ده ستی جووله كه یه ك به ناوی )ئیسرائیلی كوری عازه ر( كه دواتر ناوی ده ركرد و شوێنكه وتووانی نازناوی )به عل شیم لێنا، هه روه ها له و كاته دا گروپێكی تر به ناوی گوب(یان

)مسكیلیم( یاخۆ شوێنكه وتووانی )مسكیالم( دروست بوو، كه داوایان ده كرد به وه ی پێویسته جووله كه بگه ڕێنه وه به رووی كۆمه ڵگه یه ی به و بن تێكه ل و جیهاندا و زمان رووی له ده ژین تێیدا كه گوێڕایه ڵی جلوبه رگه وه , و ره وشت فه رمانه كانی ئه و ده وڵه ته بن كه له ژێر

بزووتنه وه یه كی مسكیلیم ده ژین. سایه یدا و بیروبۆچوون له بوو، عیلمانی هه ڵسوكه وتدا شێوه ی ره فتاریان سه رده میانه

و حه ریدیه كان و حه سیده یه كان له گه ڵ به به راورد بوو، كه سایه تیی ناسراوترین تر, ئۆرتۆدۆكسه كانی جووله كه ئه و بزووتنه وه )مووسای كوڕی مندلسون( بوو، له ساڵی

ته ورات به وه رگێڕانی هه ستا (دا، 1768(بو سه ر زمانی ئه ڵمانی .

نێوان شه ڕ هزریی ناكۆكیی و جووله كه و حه سیدیه كان

ئۆرتۆدۆكسه كان باسی و قسه زۆرترین لێره دا كراوه ، له سه ر باس كورته یه كی

ده كه ین :دروستبوونی ئۆپۆزسیۆنی

جووله كه به رامبه ر ئۆرتۆدۆكسه كان كاته ی له و پێكرد، ده ستی حه سیدیه كان ژیاندا له بزاڤه كه دامه زرێنه ری هێشتا خاخام كومه ڵیك بوو ئه وه مابوو، ساڵی له برودی شاری له كۆبوونه وه سه رۆكی ده رچوونی بڕیاری ز، )1757(حه سیدیه كانیان ده ركرد له ئاینی جووله كه . ئاینی له )الحرمان( ده ركردن بڕیاری

جووله كه دا دوو جۆره )الحرمان( له ئاینی بڕیاری ده ركردن

شاره‌‌پیرۆزه‌كه‌

Isra

el

Ku

rd

9

ئيسرائيل-كورد

)نه دوا( ناوی به یه كه میان جووله كه دا دوو جۆره ، له م حاڵه ته دا رێگه نادرێ به و جووله كه یه تێكه ل بێ له گه ڵ كۆمه ڵه كانی تری جووله كه و هیچ كه سێك نه بێ منداڵه كانی و ژن ته نیا نابێته وه نێزیكی له و بن. دوور لێی باڵ چوار ده بێ ئه وانیش كه ماوه یه شدا ئه و كه سه بۆی نییه خۆی بشوات یاخۆ ریشی بتاشێ، ئه گه ر مردیش ده بێ به ردێك بخرێته مردووه ئه م كه نیشانێك وه ك مه زاره كه ی سه ر هه روه ها بكرایه ، )رجم( به ردباران ده بووایه دوای له نابێ بكه ن, بۆ شیوه نی كه سوكاری نابێ )30( ئه م ده ركردنه ش ته رمه كه ی بڕون، ماوه ی

رۆژه ، ئه گه ر هه ر سوودی نه بوو، ئه وه سزای دووه م ده درێ كه پێی ده ڵێن )شریما( واته قه ده خه ی مه زن )الحرمان االكبر(

ئه و سزادراوه نابێ تێكه اڵوی جووله كه كان بكات, نابێ بخوێنێ یاخۆ وانه به جووله كه كان بڵێته وه , له گه ڵ هیچ كه سێكدا نابێ نان و ئاو بخوا, نابێ كه س خزمه تی بكات و خزمه تیشی بۆ مه الی ده الیه ن له سزایه ش ئه م نییه , قبوڵ كه س هیچ جووله كه وه ده رده چێت، له كاتی ده رچوونی ئه و بڕیاره شدا كاره سات( )نیشانه ی ده كه ن هه را و دائه گیرسێنن مۆم مۆمه كان پاشان و ده كه ن سزادراوه كه سه له و نه فرین

ده قی دواتر ده كوژێننه وه له كه ده خوێننه وه سزاكه )ئه وه ی ده ڵیت به شێكیدا هه موو دراوه سزا ئه م له شی تووشی برین ده بێ, هه موو نه خۆشییه پیسه كان ده بێته ماڵه كه ی ده گرێ, جانه وه ر, و جن شوێنی ده بێ تاریك ئه ستێره كه ی له و كه سانه یه ئاسماندا, له كراون, نه فرین كه گیانداره و مار به رده م ده درێته فڕی الشه كه ی دڕنده كان, پاره كانی له ئاڵتون و زیو ده درێته یه كێكی بزانێ خوێنه ر ویستم لێره دا تر(. قورس چه ند ئاینییانه سزا ئه م كۆمه ڵگه له تایبه تی به بوون سه رده مه دا. ئه و كشتوكاڵییه كانی خاخامی گه وره ئه مه ش دوای پۆڵه ندا )ئلیاوه ی كوڕی سولومون( دووه می بڕیای )1772(ز ساڵی له حه سیدیه كانی ده ركردنی به اڵم ده ركرد، جووله كه ئاینی له بوون به رده وام حه سیدیه كان باڵوكردنه وه ی مه زهه به تازه كه یان جووله كه كان زۆری به شێكی و خاخام ده ڵێن كه وتبوون, دوای توانام )ئه گه ر گوتوویه تی ئیلیاوه سزاده دا، كافرانه م ئه و هه بووایه چونكه شوێنكه وتوانی به عل »عبده زه مانی له البعل«سزادراون كۆندا( دوای ده رچوونی بڕیاره كه هه موو به سه ر كرا دابه ش پۆڵه ندا، جووله كه كانی جالیه ته چه ند و سپی رووسیای و لیتوانیا هاتووه به شێكیدا له تر. شوێنێكی

IsraelKurd 10

ئيسرائيل-كورد

ده نگیان كردووه ، به نوێژ تێكه ڵ ناشیرینیان )وشه ی ده سوڕێنه وه خۆیاندا به ده وری و ده كه نه وه به رز وه ك شیت، ده ڵێن به مكاره یان بیر و هۆشیان ده ڕۆات هه ر )له ده ڵێ، تردا شوێنیكی له سه ره وه ، جیهانی بۆ جێگه یه ك بێت له ژێر ده ریا بیانبینن باوه ڕیان پێ مه كه ن، ئه گه ر به ده نگی به رزیش پاڕانه وه لیتان(. حه سیدیه كان خۆیان به تایبه ت شوێنی دانانی به ده كران تومه تبار كاته كانی به پابه ندنه بوون و وگوێنه دان په رستین بۆ نوێژه كان و پشتگوێ خستنی ناوه روكی نوێژ و گۆڕینی و ئاینی زانایانی له نه گرتن رێز ته ورات, خوێندنه وه ی ئاینییه كاندا. كوبوونه وه كاتی له سه ماكردن و هاوار حه سیدیه كانیش له نووسراوه كانیاندا مه ال و خاخامه كانیان به )رێوی بچووك چووانده وه كه زه وی خراپ ده كه ن ئیلیام خاخام تر جارێكی ده كه نه وه (، باڵو گه نده ڵی و بڕیارێكی تری ده ركردنی حه سیدیه كانی له ئاین ده ركرد، نووسراوه توندوتیژ زۆر زمانیكی به بڕیاره ش ئه و راویان بكه ن, ده ریان ئیسرائیل به نی )ده بێ ده ڵێ كه بنێن, ئه شكه نجه یان بده ن, سه ریان پانكه نه وه , ریشه یان دوو دواتر بڕوخینن( خانووه كانیان ده ربێنن, بن له نێردراو ره وانه كران بۆ ئه وه ی بڕیاره كه به سه ر هه موو راسپارده كانی گرینگترین بكه نه وه ، باڵو جووله كه كاندا

بڕیاره كه ئه مانه بوون:1 -دانانی رۆژی )15(ی كانوونی دووه م له ساڵی 1787ز

به رۆژی رۆژوگرتن و نوێژی جه ماعه ت.2 -ده بێ هه موو رێگه یه ك بگیرێته به ر بۆ دانانی سنوورێك بۆ كوبوونه وه كانی ئه و بێ دینانه له كاتی نوێژكردندا له ناو هه موو جالیه ته جووله كه كاندا تا نه توانن كۆبوونه وه

بكه ن.كه س تا دابنرێ توندوتۆڵ چاودێرییه كی -ده بێت 3ناوبه ناویش بخوێنێته وه , نووسراوه كانیان نه توانێ

هه ڵمه تی پشكنین و گه ڕان هه بێ بو ئه م مه به سته 4 -پشتگیریی ته واوی ئه و بریارانه ده كه ین كه هه ردوو به سه باره ت كردووه ، ده ریان فیلنا و برودی شاری قه ده خه كردنی سه ردان و زیاره ت بو الی سه رانی ئه م

تاقمه .5 -ئه و شته ی گۆشتفرۆشانی ئه و تاقمه سه ری ده بڕن ئاژه اڵنه ی سه ریان ده بڕن وه ك خواردنی حه رامه , ئه و و چه قو ئه و ده كرێ, سه یر تۆپیو و مرداربوو ئاژه ڵی بێته وه , به كار نابێ و پیسه دێنن به كاری كه ره ستانه ی خواردنی دێ تره وه شارێكی له گوشتیكیش هه موو هه بێ پێناسێكی گۆشته كه خاوه نی مه رجێك به حه رامه

كه بیسه لمێنێ له تاقمی حه سیدیه كان نییه .سه رپه رشتیارێك چه ند شارێكدا هه موو له -پێویسته 6ته واو سه ره وه بڕیاره كانی له وه ی دڵنیابوون بۆ هه بێ

جێبه جێ ده كرێن.داڵده ی جووله كه تاكێكی هه ر له سه ر -قه ده خه یه 7

یه كێك له مانه بدات یان بیپارێزێ. قبوڵ حه سیدیه كان تاقمی له كه سێك هیچ -سكااڵی 8ناكرێ به رامبه ر جووله كه كانی تر، له دادگه ی جووله كاندا لێ خوێنیان ته ورات جووله كه جالیه یه كی هیچ بۆ نابێ هیچ به , بدات مۆڵه ت مه الكانیان یاخۆ بكات دروست

شێوه یه ك رێگه نادرێ وانه به مناڵی جووله كه بڵێنه وه .9 -ده بێ له ناو هه موو جالیاتی جووله كه كاندا رابگه یه نرێ كه هه ر كه سێك چی ده زانێ له زانیاری به باش و به خراپ ده رباره ی تاقمی حه سیدیه كان پێویسته ئه و زانیارییانه بۆ

دادگه ببات.پاڵه په ستۆ گه وره یه ی خرایه سه ر ئه فشار و سه ره ڕای حه سیدیه كان, به اڵم ئه و بزووتنه وه ئاینییه رۆژ له دوای رۆژ شوێنكه وتووانی له ناو جووله كه كاندا زۆرتر ده بوون، تا وای لێهات ئێسته زوربه ی ئیسرائیلییه كان شوێنكه وتووی ده بێ. كه س ملیۆنان به ژماره یان و حه سیدین ئاینی پیاوی حه سیدی به وه ده ناسرێته وه كه پاڵتۆیه كی ره شی سه ریان ده كه نه ره ش كاڵوێكی ده كه ن, به ر له دڕێژ هه یه , )عه ره قجین( بچووكتر كاڵوێكی ژێریدا له كه هه روه ها كراسێكی سپی له به ر ده كه ن له ژێر پالتۆكه وه پێی هه یه گیرفانی خواره وه له رووی كراسه ئه م كه به تایبه ته شتانه ی له و تر یه كێكی )صیصیت(, ده ڵێن الی قژی درێژكردنی حه ریدیه كان و حه سیدیه كان ده ڵێن پێی عیبری به كه )قه نافس( ریشه سه ره وه ی

)فیئوت( له گه ل هێشتنه وه ی ریشدا.‌سه‌رچاوه‌كان:

1-H.Robinowicz ,the world of Hasidism2 - E.L.cooper, am segullah3 - D.Meijrs, ascetic Hasidism in Jerusalem4-N.Mindel , op.cit. p.143.5 - Ibid , p.72.6 - R.Mahler ,Hasidism and the jewish enlightment 7 - N.Mindel ,Rabbi shneur zalman, p.133.8 - ML.Wilensky, Hasidic-mitnaggedic polemic in jewish community of eastern Europe :the hostile phase.p.247.

Isra

el

Ku

rd

11

ئيسرائيل-كورد

Sp

eci

al

Inte

rvie

w

كوردانی ئیسرائیل هیوای سه ربه خۆیی بۆكوردستان ده خوازن

دروستبوونی‌ کاتی‌ له‌‌ شاری‌عه‌فوله‌‌ له‌باره‌ی‌ کورته‌یه‌ک‌تا‌ئه‌مڕۆ:

عه فوله له ساڵی 1925 دا له سه ر ده ستی کۆمه ڵه ی زایۆنییه کانی به زه وی كڕینی به کرد ده ستی کۆمه ڵه یه ئه و ئه مه ریکایی، له ئه و که سۆرۆسکی( )ئیاس ناوی به پیاوێک سه رکردایه تیی ئه و )ئۆرشه لیمه (، مه به ستم ئه وکات داده نیشت، پایه ته خت ئێسته پووله (،که )ئیل ناوی به بوو گوندێك خۆی کاتی شاره ده که وێته ناو دڵی شاری عه فووله ، له کاتی کڕینی زه وییه کاندا بنه ماڵه ی ئیاسییه کان توانیان عه ره به کان ده ربکه ن له و شوێنانه ی جووله كه کانی فرۆشته زه وییه کانی کۆمه له که کڕیبوویان، که ئه وان هه ر دانیشتن، لێی هاتن و پۆلۆنییه کان و ئه مه ریکی شاره دا،که له م بوون جووله كه ره سه نی دانیشتووانی یه که م له کاتی دروستبوونی له ساڵی )1925(دا تا ئه مرۆ که زۆربه یان زه وی و زاریان هه بوو له پۆلۆنیا کاتی کۆچه که هه موویان جێ هێشت،که زۆربه یان نه وه کانیان بوون هاتبوون بۆ عه فوله ، کاتی خۆی باپیرانیان زه ویان لێره کڕی بوو و تا ئێسته له شه قامه کانی

IsraelKurd 12

ئيسرائيل-كورد

شار به ناوی ئه م سه رۆک شاره وانیانه وخه ڵکی )ئه رۆزۆرۆڤ( شه قامی ناودێرکراون، عه فوله که به شه قامی بازرگانی ده ناسرێ تا ئه مڕۆ، له

)ئیزراعیل ناوی وه ک سه ره تا عه فوله ( ناونرا، دواتر ناوی ئه و )عه فوله (، به گۆڕا نه خۆشخانه یه کی کۆمه ڵه یه ناوی به کرد دروست ناوه ندیی نه خۆشخانه ی )1923( ساڵی له عیمک

به گه وره ترین ئه مڕۆ تا دا، له ده ژمیردرێ نه خۆشخانه

ناوچه که دا.ئیسرائیل-كورد:کورته‌یه‌ک‌له‌‌ژیانی‌)ئاڤی‌ئه‌لکه‌بێچ(‌سه‌رۆکی‌شاره‌وانی‌

عه‌فوله‌؟دایکبووی له ئاڤی، ناوم ئاڤی: باکووری له )چفاتم( شاری رۆژهه اڵتی ئیسرائیل له نێزیک )گه لیل( له )ته به رییه ( شاری له دایک و باوکێکی یه هودی له مه غریب-دایک مارۆکۆ- واڵتی یه کتریان )چفات( له باوکم و باوکم له وێش هه ر و ناسیوه دایکمی هێناوه ، باوکم له )کیبوچی له دواییدا له و ژیاوه گێشر( 5 ئێمه ناسیوه . یه کتریان چفات براین و من برا گه وره م،کاتێ من نیو و پێنج ساڵ به بووه ته مه نم بۆ)کریات چوون باوکم و دایک )کریات له من حه یفا، له خایم خایم(

دا. حه یفا له ده ریا نێزیک له بووم (گه وره ئاماده یی و سه ره تایی قوتابخانه ی له وێ هه ر به شی ئه لێکترۆنم ته واو کردووه ، کاتێكی زۆری خزمه تی کاتی له بوو، ده ریا له سه ر ژیانم له م بوو. ده ریاوانی به شی له سه ربازیمدا دواییدا له زۆر، ماوه یه کی و مامه وه کاره دا ئابووری به شی زانکۆدا له و زانکۆ بۆ چووم پله ی له سوپا گه یشتمه ته واوکرد، وکارگێڕیم و سوپا له به )رائد( ده کاته سێرن(که )راڤ ناردمیان سوپا له زانکۆم ته واوکردنی دوای

بۆ فه رمانده یی و بووم به سه رۆکی داراییی به شی ده ریاوانی له سوپای ئیسرائیل. له وێ فێر بووم چۆن پاره به کار دێنم، هه ر له وێ به رنامه ی ئیشکردن فێر بووین بۆ کاری رۆژانه م. له ساڵی )1994( دا له سوپا ته واو بووم که 12 ساڵ له سوپا نووسینگه یه كه م دا عه فوله له مامه وه . پاش خانووبه ره ، دروستکردنی بۆ کرده وه دروست خانووبه ره م هه ندێك ساڵ چوار هه ڵبژاردن عه فوله دا،کاتی شاری له کردن هات له شاری عه فوله یه کێک الی من بوو له نووسینگه كه م وه ک پارێزه ر خۆی هه ڵبژارد به سه رۆک، بوو و شاره وانی سه رۆکی بۆ بووم هه ڵبژاردن به ماوه یه ک دوای من سه رۆکایه تیی له گشتی به ڕێوه به ری به شاره وانیدا، ماوه ی شه ش سال و نیو وه ک له الی پسپۆر ئه زموون خاوه ن مرۆڤێکی پسپۆرییه که م زیاتر نه وه ک له الی الیه نی حزبی له ئه ندامێک وه ک من سیاسیم. )که دیما(کار ده که م، به اڵم زۆر چاالک نیم له کاری حیزبی زیاتر به ره و عه فوله ده چم، بۆ چاککردنی شاره که م و پێداویستییه کانی ته واو بااڵم له زانکۆ خویندنی شاره که م. کردووه ، ماسته ر له )تخنیۆن( له حه ییفا دا. له به شی ئابووریدا، ده ساڵ له زانکۆ راهێنه ر وه ک یه که م جاری مامه وه یانی )مارچێ( وه ك دواییدا له و و2005وه ، 2003 ساڵی له مامۆستا. من له پۆستی سه رۆک شاره وانیدام تا کچه منداڵم چوار خاوه نی من ئێسته . گه وره که م ته مه نی 22 ساڵه ئێسته له ته مه نی ترم ئه وی و ده خوێنێ زانکۆ وکوڕێکی ساڵه 14 ته مه نی وکوڕێکم سه ربازه ئێسته ساڵه 20ماڵباتێك به یه که وه خێزانه که م هه موومان 12 ساڵه ، ته مه نی ترم دروست ده که ین، سوپاس بۆ خودا ئێمه له باشترین ته ندروستی

داین.

ئیسرائیل-کورد:تۆ‌وه‌ک‌سه‌رۆک‌شاره‌وانی‌له‌‌باکووری‌ئیسرائیل،‌چۆن‌ده‌ڕوانیته‌‌بارودۆخی‌ناوچه‌که‌‌له‌‌پڕچه‌کبوونی‌حزبواڵ‌و‌ده‌ستێوه‌ردانی‌سووریا‌و‌ئێران،‌لێدوانه‌کانی‌حه‌ریری‌له‌‌سه‌ر‌پڕچه‌کبوونی‌ئه‌م‌گروپه‌‌توندڕۆیه‌‌و‌کاریگه‌ری‌

له‌سه‌ر‌ناوچه‌که‌‌و‌ئیسرائیل‌به‌گشتی؟

ئاڤی: با ئه وه ت پێ بڵێم نه حزبواڵ بکه ن هیچ ناتوانن سووریا نه و ناوچه که ، له ئیسرائیل به رامبه ر ئێسته ئه گه ر هاتوو شه ڕ بکه ن ئه مه

Isra

el

Ku

rd

13

ئيسرائيل-كورد

ساڵی 2006 نییه ، کاتێ ئیسرائیل ئاماده نه بوو بۆ شه ڕ، به پالنی ئێران وسووریا شتێکی وایان کرد که بتوانن زیان به ئیسرائیل بگه یێنن، به اڵم ئه مه کاتێك بوو و ئیسرائیل ئێسته خۆی ئاماده کردووه بۆ شه ڕ به رامبه ر ئه و گرووپه تیرۆریستییه و بگره ئه مجاره شه ڕ بێت سووریا و ده سه اڵتی کوڕه که ی ئه سه د له سه رکورسی

ده سه اڵت نامینێ، شتێک نابیستین ناوی حزبواڵ بێت له ناوچه که دا. زیانێکی وایان پێ ده گات خۆیان به خۆیان نازانن، گوته کانی حه ریری که گوایه حزبواڵ به شێکه له سوپای لبنان، ئه مه کارێکی ته کنیکییه بۆ ڕاکێشانی رای گشتیی خه ڵکی لبنانه ، ئه گینا حزبه که ی حه ریری ئه و حزبه نییه ،که توندڕۆ بێ و خۆی له م کرده وانه زۆر به دووره ، به اڵم ئه مڕۆ حزبواڵ هاوپه یمانییه تی له حکوومه تدا هه یه و ده بێ

خه ڵکی لبنان له خۆی رازی بکات.

ته‌وژمی‌ فه‌له‌ستینییه‌کان،‌ له‌گه‌ڵ‌ ناوه‌ڕاست‌ رۆژهه‌اڵتی‌ له‌‌ ئاشتی‌ پرۆسه‌ی‌ ئیسرائیل-کورد:‌ئه‌مه‌ریکا‌بۆ‌سه‌ر‌ئیسرائیل،‌راگرتنی‌دروستکردنی‌خانووبه‌ره‌‌له‌‌رۆژهه‌اڵتی‌)یورشه‌‌الیم(چ‌

کاریگه‌ری‌ده‌خاته‌‌سه‌ر‌ده‌روونی‌ئیسرائیلییه‌کان‌له‌م‌کاتانه‌دا؟

ئاڤی: ئێمه هه موو کات ئاشتیمان ویستووه و روو له ئاشتی بووین، ئه گه ر عه ره ب شه ڕی به ئێمه نه فرۆشتبێ ناوه ڕاست له رۆژهه اڵتی نه ته وه ین تاكه ئێمه ناکه ین، به شه ر نه کردووه و حه ز له گه ڵیاندا ئێمه شه ڕمان كه دیموکراتی و ده سه اڵت الی ئێمه به رقه راره ، ده سه اڵت الی ئێمه پشتاوپشت نییه ، وه ک زۆربه ی واڵتانی ئێمه ده گرێته وه . جێگه ی کوڕه که ی ده مرێ باوک بینین ده ی خۆمان چاوی به که ناوچه که عه ره بی

ئه گه ر ناکه ین، قبوول که س هیچ پاڵه په ستۆی هاتوو ئه م پاڵه په ستۆیه له الیه ن ئه مریکاوه بێ، چونکه ئێمه خاوه ن ده ستوور و واڵتی خۆمانین، هاوپه یمانێکی و دۆست وه ک ئه مریکا به اڵم ئێمه له ئێمه نێزیکتره و له هه موو والتانی تر کاره ساتێک هه موو له ئێمه یه پشتگیریی زیاتر بۆ رێزیان ئیسرائیل سه رانی بۆیه هیرشێکدا،

داده نێن و زۆر له بڕیاره کانیان پاشگه ز نابنه وه ، منیش له و باوه ڕه دام ئه مه ریکا شتی وا ناکات له زیانی ئێمه دا بێت. بۆ پرۆسه ی ئاشتی له ناوچه که دا ئێمه له گه ڵ ئاشتی داین و بڕوامان وایه که ده وڵه تی فه له ستینی هه بێ له ناو خاکی )به ره ی رۆژئاوا( و که رتی غه زه دا، به مه رجێک ئه و گروپه تیرۆریستانه نه توانن رۆلی سه ره کییان هه بێت له ناو پرۆسه که دا، ئه گینا فه له ستینییه کان وه ک هه موو گه النی دنیا مافی خۆیانه ده وڵه تیان هه بێ به و

مه رجانه ی له سه ره وه دا باسم کردن.

ئیسرائیل-کورد:‌به‌‌ڕای‌ئێوه‌‌نه‌ته‌وه‌ی‌کورد‌له‌‌کوردستان‌به‌‌گشتی‌و‌له‌‌کوردستانی‌عێراق‌به‌‌تایبه‌تی،‌ده‌توانێ‌مافی‌چاره‌نووسی‌خۆی‌به‌ده‌ست‌بخات‌و‌رۆڵی‌گرینگ‌ببینێ‌له‌‌دواڕۆژی‌عێراقدا؟‌

له دوای یه ک حكوومه ته ده ستی له ژێر کراوه ، لێ زۆڵـمی زۆر کورد نه ته وه ی بزانم من ئه وه ی ئاڤی: یه که کانی عێراق خه باتێکی زۆری کردووه ، ئه و زوڵمه ی له كوردان کراوه ، مه گه ر له کاره ساتی )هۆلۆکۆست( ونه ته وه کانی له عه ره ب نه ته وه یه که هیچ شتێک )هێتله ر(. کورد له سه ر ده ستی کرابێ له جووله كه کان تری ناوچه که نێزیکی ناکاته وه ، چونکه کورد خاوه ن هه قه و خاكی لێ داگیرکراوه .به هه ر بروبیانوویه ک بێت و هه ر ده سه التێک هاتووه چه ندان شارۆچکه و الدێکانی گرتووه ، که گوایه شوێنی سه ربازی و نه وته ، که گوایه کورد کاری تیرۆریستی ده که ن، زیان به مافی گشتی ده وڵه ت ده گه ینن، من له و باوه ڕه دام کورد و سه رکردایه تییه که ی پالنی وایان هه یه بتوانن نه ته وه کانی دراوسێیان وا رازی بکه ن که کورد له ناو جه رگه ی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا ئه گه ر ده وڵه تیش نه بێ ئه وه هیچ له نه ته وه كانی تری وه ك عه ره ب و تورک و فارس كه متر نه بن و بتوانن به شادی بژین. بۆ عێراق ئێمه بینیمان له 80 ساڵی رابڕدوو کورد به شداری ده سه اڵت

نه بوو، ئه و ده سه اڵته چی به سه رهات، له کۆتاییدا هه ر به ره و له ناوچوون ده چن.

ئه گه ر عه ره ب شه ڕی به ئێمه نه فرۆشتبێ ئێمه شه ڕمان له گه ڵیاندا نه کردووه و حه ز به شه ر ناکه ین

IsraelKurd 14

ئيسرائيل-كورد

ئیسرائیل-کورد:‌دوای‌هه‌ڵبژاردن‌له‌‌عێراق‌ده‌بینین‌الیه‌نه‌‌شیعه‌کان‌دروست‌ گه‌وره‌‌ په‌رله‌مانی‌ کوتله‌یه‌کی‌ و‌ ده‌چن‌ یه‌کگرتن‌ به‌ره‌و‌ده‌که‌ن،‌ئایا‌ده‌توانن‌له‌گه‌ڵ‌الیه‌نی‌سونه‌‌و‌علمانییه‌کاندا‌یه‌کبگرن‌و‌کورد‌په‌راوێز‌بخه‌ن‌له‌‌به‌شداری‌ده‌سه‌اڵت‌و‌له‌کاتی‌بڕیاردان‌له‌‌

سه‌رمافه‌کانی‌گه‌لی‌کورد؟‌ئاڤی:کورد ئه وکورده ی سه ده ی رابردوو نییه که

پرسی پێ نه که ن و به هیچی حیساب نه که ن، چونکه کورد له ڕووی

دانیشووانه وه بڵێن ونه لێن نه ته وه ی

دووهه مه له عێراق، ئه وان به هه موو تایفه و بیر و باوه ڕه کانیان عه ره بن، با ئه وانیش زۆرینه بن، دنیا ئه وه نه ماوه وه ک ده لێن

)ئاوی زۆر ئاوی که م ده بات( ئه و سه رده مه

رۆیشت. با نموونه ی ئیسرائیل باس بكه م،

خۆشت ده زانی لێره ده ژی، عه ره ب

له ملیۆنێک و دوو سه د هه زار ده بی به گویره ی زانیارییه کانی من، ئه و عه ره بانه هه موو مافێکی

رۆشنبیری وکولتووری و مێژوویی و ئاینیی خۆیان هه یه ، له ده سه اڵت به شدارن، ئه ندامیان له )که نیسه ت(

هه یه ، به گوێره ی ژماره ی دانیشتووانیان. بۆیه ده بێ ئه وه بزانین کوردیش وه ک هه موو نه ته وه یه ک

مافی ژیانی هه یه و ده بێ مافی پاریزراو بێت له ناو چوارچێوه ی عێراقدا، سه رکرده کانی کورد ئه وه ی من

بزانم هه موویان یه کگرتوون بۆ هێنانه دی مافه کانی کورد و بۆ دابینکردنی پاشه رۆژی نه وه کانی داهاتووی

کورد هه وڵی جیددی ده ده ن.ئیسرائیل-کورد:‌ئایا‌کورد‌ده‌توانێ‌ده‌وڵه‌تی‌سه‌ربه‌خۆ‌دروست‌بکات‌نێزیك‌ له‌‌ و‌ کوردستان‌ باشوورۆ‌ له‌‌ یاخۆ‌ گه‌وره‌‌ کوردستانی‌ له‌‌

عێراقدا؟

ئاڤی: کورد یه کێک له نه ته وه زیندووه کانی رووی زه وییه و سااڵنێكی زۆره ده نالێت له ژێر ده ستی داگیرکه راندا، جا ئه و داگیرکه ره ئاینی بێ یاخۆ نه ته وه یی یا تایفی، به اڵم ده بێ هه موومان ئه وه بزانین که کورد یه کێکه له نه ته وه

کۆنه کانی سه ر رووی زه وی. مافی خۆیه تی ده وڵه تی هه بێت وه ک هه موو گه النی ناوچه که . ئه وه ی من بزانم نه ته وه ی کورد زۆر دووره له تیرۆر و بگره دژایه تیی ته واوی ده كات، کردووه ، لێ وسته میان زوڵم چه ند داگیرکه ران هه میشه توندوتویژانه ی كاردانه وه یه كی هیچ نه ته وه یه ئه و به اڵم سه رکردایه تیی ده چم بۆ وای من به رامبه ریان. نه بووه کاتانه دا که له م بیری کردووه ته وه کورد زۆر چاک نییه له بار بارودۆخه که چونکه رانه گه ێنێ، ده وڵه ت بۆی، به اڵم ئه وه ئاواتی هه موو کوردێکه و هه رده بێ چونکه نێزیکانه ، له م خۆی ده وڵه تی خاوه نی ببێته دام له خاک و به ده وڵه تبوونی هه یه ، هه موو شتێکی و ده زگا و سه رباز و دانیشتووان. ده وڵه تانی دراوسێی کورد ده بێ هه ردان به وه دا بنێن که نه ته وه یه ک هه یه نابێ بگات به ده وڵه تی خۆی و ناوی کورد ده بێ به هیچ رێگرییه کی لێ بکه ن. هه رئه وه ش به س نییه ، بگره )ماف وه رده گیرێ و نادرێ( ده بێ میلله تی کوردیش هێنانه ده ی بۆ بدات جیددی هه وڵی له وباره یه وه

ئامانجه کانی.

ئیسرائیل-کورد:‌ئه‌حمه‌دی‌نه‌ژاد‌و‌ده‌سه‌اڵتی‌ئێران‌چ‌کاریگه‌رییان‌به‌ده‌ستهێنانی‌چه‌کی‌ ئایا‌ ناوچه‌که‌دا،‌ و‌ له‌‌سه‌ر‌عێراق‌ هه‌یه‌‌ناوچه‌ی‌ له‌‌ ده‌گه‌ێنێ‌ ئیسرائیل‌ به‌‌ زیانێک‌ چ‌ ئێران‌ ئه‌تۆمی‌

رۆژهه‌التی‌ناوه‌ڕاستدا؟

هه ر زیانی وایه ، گه نیو میوه ی وه ك ئێران رژێمی ئاڤی: ئه م بۆ چوار ده وره شی هه یه ، زیانی به ڵکو نییه ، بۆ خۆی به و ئێمه یه ، دژی ئێسته تا دروستبوونی له کاتی رژێمه بۆ ئیسالمی دنیای سۆزی ده توانن وایه الیان دژایه تییه خۆیان ڕابکێشن. ئه وان ئه م پاره خه رج ده که ن بۆ حه ماس و حزبواڵ و چه ند گرووپی تیرۆریستی تر، الیان وایه ده توانن خه یاڵه ، ئه وه به اڵم بکه ن، الوازمان یاخۆ بڕوخێنن ئێمه گه النی ئێمه دژی له م کرده وانه . مه زنتره ئیسرائیل زۆر ئیران نین و بگره مێژووییه كی باشمان هه یه ، له سه رده می شا پێوه ندیی باشمان هه بوو له گه ڵیاندا، به اڵم ئێمه دژی ئه م رژێمه بۆگه نه ینه که هه مووکات له دژی ئێمه قسه ده که ن، ئه حمه دی نه ژاد خۆی هیچ نییه ، به ڵکو رژێمه که بۆگه نه .له عێراق من له و بڕوایه دام بڕیاره کان له الی ئێرانه وه دێن و له ئێران ئێسته بگره ده سه اڵتی عێراق جێبه جێیان ده که ن، به ده ستهێنانی ده سه اڵتداره . نه هێنی شیوه یه کی به عێراق

چه کی ئه تۆمیی ئێران بۆ هه موو ناوچه که کاره ساته .

Isra

el

Ku

rd

15

ئيسرائيل-كورد

ئیسرائیل-کورد:‌تۆ‌وه‌ک‌سه‌رۆکی‌یه‌که‌ی‌ئیداری‌له‌‌شارێکی‌ئیسرائیل‌چ‌په‌‌یامێکت‌پێیه‌‌بۆ‌نه‌ته‌وه‌ی‌کورد‌و‌سه‌رکردایه‌تییه‌که‌ی،‌پێتوایه‌‌پێوه‌ندیی‌ڕاسته‌وخۆ‌ببه‌ستین‌له‌گه‌ڵ‌ئیسرائیل،‌هه‌رچه‌نده‌‌ده‌وڵه‌تیش‌

نین؟

ئاڤی: به ڵێ قسه کانت زۆر راستن و ده بێ نه ته وه ی کورد لێره پێوه ندی هه بێت له گه ڵ کورده کانی کوردستان به گشتی، چونکه کورد هه رکورده ئه گه ر هاتوو سه ر

به هه ر ئاین و مه زهه بێک بوو، بۆ نموونه کورده کانی ئیسرائیل نێزیکه ی 60 ساڵه له کوردستان دابڕاون، به اڵم

ئێسته ش هه ر ده ڵێن ئێمه کوردین. نێزیکه ی )200(

هه زار تا )300( هه زار کورد لێره ده ژین، کاتێك ئاهه نگ ده بێ جلی کوردی ده پۆشن

و هه ڵپه ڕکێی کوردی ده که ن و گۆرانی کوردی ده ڵێن، ئه گه ر ئه مانه کورد نه بن بۆ وا ده که ن. له ئیسرائیل

فره نه ته وه یییه ، هه ریه که داب و نه ریتی خۆی هه یه و کورده کانیش وه ک نه ته وه کانی تر، داب و نه ریتی خۆیان

پاراستووه ، بگره سه رکردایه تیی کورد ده بێ به هه موو شێوه یه ك پشتگیری کورده جووله كه کانی ئیسرائیل بكات،

كه به شێکن له نه ته وه ی کورد له سه ر رووی زه وی. با من نموونه یه که ت بۆ بێنمه وه ، بۆ ده بێ عه ره بێکی

تیرۆریست له مه غریب یاخۆ له سودانه وه بێ له عێراق بجه نگێ یا خۆی بته قێنیته وه که گوایه عه ره به و به رگری

له خاکی عه ره ب ده کات. بۆچی بۆ کورد نییه ئه گه ر هاتوو ئه و کورده ئیسالم بێ یاخۆ جووله كه بتوانێ به سه ربه ستی له کوردستانه وه بێت یاخۆ له ئیسرائیله وه بچێت بۆ الی

هاونه ته وه که ی و پێوه ندیی کولتووری و رۆشنبیری و مێژووییی خۆی له گه ڵیاندا بگۆڕێته وه ، هه موو ده سه اڵتی

ناوچه که ده بێ ئه وه باش بزانن. نموونه یه کی تر بۆ تورکیا ده بێ که نێزیکه ی ) 200 یان 300(هه زار تورکمان

هه نه له عێراقدا و توركیا هه مووکات ده ڵێت ده بێ مافی تورکمان دیاری بکرێت، بۆئه وان ده بێ، به اڵم بۆ توركیا

مافه كانی گه لی كورد دابین ناكات؟له‌‌ –کورد(‌ )ئیسرائیل‌ بۆگۆڤاری‌ چییه‌‌ په‌یامت‌ دوا‌ ئیسرائیل-کورد:‌پێوه‌ندی‌کورد‌و‌ئیسرائیلدا‌ئایا‌ده‌توانی‌ئه‌م‌گۆڤاره‌‌رۆلی‌ڕاسته‌قینه‌ی‌ئیسرائیل‌ ده‌وڵه‌تی‌ و‌ کورد‌ گه‌لی‌ پێوه‌ندیی‌ ئارای‌ هێنانه‌‌ له‌‌ هه‌بێ‌

به‌تایبه‌ت‌له‌م‌قۆناخه‌دا؟‌

ئاڤی: من هه رگیز وای بۆ نه ده چووم کورد بتوانێ له ناو جه رگه ی عێراقدا له به رژه وه ندیی ئیسرائیل وگه لی کورد هه وڵیكی وا گرینگ بدات وگۆڤاریك ده ر بکات، خۆت لێره ده ژی، ئێمه دوژمنمان زۆرتره له دۆست، به اڵم ئه وگۆڤاره وای ده رخستووه که ئیسرائیل دۆستی ڕاسته قینه ی گه لی کورده ، من پڕ به دڵ ده ستخۆشیان بۆ سه رفرازیان و سه رکه وتن هیوای و ده که م لێ و ئیسرائیل–كورد ده زگای سه رۆکی بۆ ده خوازم سه رنووسه ر و هه موو ئه ندامانی گۆڤاره که و ئێوه ش که ئێسته یه کێکی له وان، هه رچه نده تۆ له گه ڵ ئێمه دا ده ژی، به اڵم هاوکاری وانی. من لێره وه رای ده گه یه نم شێوه یه ک به هه موو ئیسرائیل کاربه ده ستانی که تا خۆی ده گرێ نه ته وه خۆڕاگره بده ن ئه و یارمه تی وده گات به ده وڵه تی سه ربه خۆی خۆی، رێزم هه یه بۆ

نه ته وه ی کورد.

کورده‌کانی‌ئیسرائیل‌نێزیکه‌ی‌‌60ساڵه‌‌له‌‌کوردستان‌دابڕاون،‌به‌اڵم‌ئێسته‌ش‌هه‌ر‌ده‌ڵێن‌ئێمه‌‌کوردین

په یامنێری ئیسرائیل -كورد دینۆ دانیال وئاڤی ئه لکه بێچ

IsraelKurd 16

ئيسرائيل-كورد

بە كە عام( )بەیت سەنتەری بۆ چووم دەبەن. ناوی گەل( )خانووی بە كوردی تشاز( )پەعمەی گوندی لە سەنتەرە ئەو خەڵكی گوندە ئەو دانیشتووانی زۆربەی ە، دەڤەری موكریانن. لەو سەنتەرەدا ئاهه نگی گۆڤەندی كۆرسی و دەگێڕدرێت كوردی سەنتەرە ئەو واتە هه یه ، لەوێ كوردیش تەماشام هونەرییەكانە. كارە بۆ تەنیا بە ژووری ناو هاته پەلە بە سەربازێك كرد سەنتەرەكە و قاوەیەكی بۆ خۆی تێكرد و لە سەر كورسییەك دانیشت، منیش لە هه مان گوت: پێم و دەگرت وێنەم و فیلم كاتدا

نۆشی گیان!دامه وه : وه اڵمی زەردەخەنەوە بە ئەویش

نۆش!ئیسرائیل-كورد: به شیر سه بری بۆتانیپاشان من لەگەڵی قسەم كرد و ئەو گوتی:

ناوم شالۆم مهابادییه . لە پاشناوەكەی دیارە كە ئەو خەڵكی مهابادی

ده ڤه ری موكریانە.لێم پرسی: ناوی باوكت چیە؟

شالۆم: رۆڤێن مهابادی.بەشیر: من باوكت دەناسم. ئەرێ بۆ بە جلی

سەربازییەوە هاتی بۆ كۆرسی گۆڤەند؟شالۆم: ئەوە تازە لە سەربازخانەكە گەیشتمە ئێرە و من ئەمڕۆ درەنگ گەیشتم بۆ كۆرسی

گۆڤەند. بەشیر: بەڵێ، ئەی چۆن؟

بەاڵم دەناسم، باش مهابادی بنەماڵەی من ویستم بزانم كە ئایا شالۆم له باره ی كورد و كوردستان وهونەری كوردی چەند زانیاریی

هه یه و گوتی:وابزانم مهابادییە، بلە شالۆم باپیرم ناوی -و بوو دایك لە مهاباد لە 1915 ساڵی دوایی كۆچی ئیسرائیل لە 1978 ساڵی لە 1951-1950 ساڵی بنەمالەكەمان كرد. بۆ هاتن تارانەوە لە و دەركرا كوردستان زۆرجار بنەماڵەكەمان ئەندامانی ئیسرائیل. باسی شەهید ئەسەد بلە مهابادییان دەكرد. ساڵ 20 تەمەنی منە، باپیری برای ئەسەد كوردستان كۆماری پاراستنی بۆ كاتێك بوو

له مهاباد شه هید بوو. من داوام لە شالۆم كرد لێی بپرسم و ئەویش خاڵێك لە دوو خااڵن هەڵبژێرێت و ئەو قبوڵی

شالۆم كوڕی رۆڤێن شالۆم بلە مهابادی:هیوامه‌‌جارێك‌كوردستانی‌خۆشەویست‌و‌بە‌تایبەت‌مهابادی‌رەنگین‌ببینم

كرد.بەشیر: ئەرێ زیاتر حەزت لە كفتەی كوردییە یاخۆ لە فەالفلی فەلەستینی؟قبوڵت و هه ڵبژێری شتێك كە داوە سۆزت تۆ شالۆم، كاك بەشیر: كردووە، كەچی ئەو كاتەی كە من لە تۆ دەپرسم، تۆ وەاڵم دەدەیته وه )هەردووكیان خۆشن و باشن(. وا نابێ. دە باشە، تۆ ساڵوت هه یه بۆ كاك

مەسعوود بارزانی، یاخۆ بۆ مام جەالل تاڵەبانی؟ شالۆم: تو خوا ئەمە پرسیارە؟ كاكە من بۆ هه ردووكیان ساڵوم هه یه بە

قوربان. بەشیر: دوا قسەكەت بۆ كورد چییە؟

بن، یەك كورد پێویستە كورد، نەتەوەی مافی وەرگرتنی بۆ شالۆم: هه روه ها راستە كە ژیان زۆر سەختە، بەاڵم پێویستە ئێمە خۆشتری بكەین، رەنگین مهابادی تایبەت بە و خۆشەویست كوردستانی جارێك هیوامه

ببینم.شالۆم: هه ردووكیان خۆشن.

بەشیر: نا، نابێ. یەكێكیان هه ڵبژێرە!شالۆم: كاكە هه ردووكیان خۆشن.

بەشیر: حەزت لە گۆڤەندی كوردییە، یاخۆ دیسكۆی ئەوروپایی؟شالۆم: هه ردووكیان گەرم و به جۆشن.

سەربازێكی تەنیا بە یاخۆ پێشمەرگە بە ببی دەتەوێ نابێ... بەشیر: ئیسرائیلی؟

شالۆم: پێشمه رگه بوون و سه ربازی ئیسرائیلی بوون هه ردووكیان خۆشن، چونكە من كوردم و جوولەكەم.

Isra

el

Ku

rd

17

ئيسرائيل-كورد

كه ناسراوه به وه كورد گه لی بێگومان هه یه ، مۆزایكی هارمۆنی و پێكهاته یه كی واته فره نه ته وه و فره ئاینه وه ك كورد ئاشوری و توركمان، عه ره ب، له گه ڵ مێژوو به درێژایی هتد. و... ئه رمه نی جووله كه له كوردستان بوونیان هه بووه له ڕووی نه ته وه یی و ئاینییه وه زمان و ئاینی جووله كه له كوردستاندا هه بووه , پاڵپشت به چه ند فاكته ریك ده رده كه وێ كه ئه ركی دۆخێكی كوردستانه هه رێمی حكوومه تی كوردستان جووله كه كانی به یاسایی خۆیان بۆ سیاسی پارتێكی كه ببه خشێ بوون له گوزارشت بتوانن تا بێنن، پێك ئاینی و تایبه ته مه ندییه تی ناسنامه و و وه ك بكه ن خۆیان نه ته وه ییی زمان و توێژ و پێكهاته یه كی كوردستانی. هه روه ها بكه ن و خۆیان بوونی له به رگری بتوانن كه سایه تیی ئاینی و نه ته وه ییی زمانه كه یان كاریگه ریی ژێر نه كه ونه و نه سڕێته وه

زمان و ئاینه كانی تره وه .سیاسیی پارتێكی كه فاكته رانه ی ئه و ده كات پێویست كوردستان جووله كه كانی

بریتین له : ‌1-بوونی‌‌پتر‌له‌‌)300(‌هه‌زار‌جووله‌كه‌ی‌‌كورد‌وه‌ك‌جالیه‌‌‌و‌ڕه‌وه‌ندی‌‌باشووری‌‌ له‌‌ زۆربه‌یان‌ كه‌‌ ئیسرائیل‌ واته‌‌ دووه‌میان‌ واڵتی‌‌ له‌‌ كوردی‌‌كوردستانه‌وه‌‌كۆچبه‌ر‌بوون‌له‌‌ترسی‌‌ده‌وڵه‌ت‌و‌ده‌سه‌اڵته‌‌فاشیسته‌كانی‌

مێژووی‌عه‌ره‌ب‌له‌‌عێراق.كوردستاندان‌‌و‌ له‌‌ ئه‌وجووله‌كانه‌ی‌‌‌ هه‌ڵخراندنی‌‌ ‌2-كۆكردنه‌وه‌‌‌و‌هاوشانی‌‌ خۆیان،‌ زمانی‌‌ نه‌ته‌وه‌ییی‌‌ ئاینی‌‌ ناسنامه‌‌‌و‌ له‌‌ به‌رگریكردن‌

كورد‌‌و‌توركمان‌‌و‌كریستیانه‌كان.‌‌‌ئه‌زمونێكی‌‌ به‌جدی‌‌ كه‌‌ كوردستان‌ هه‌رێمی‌‌ حكوومه‌تی‌‌ ‌3-سه‌لماندنی‌‌دیموكراتییه‌‌و‌به‌رگری‌‌له‌‌مافی‌‌هه‌موو‌كه‌مینه‌یه‌كی‌‌ئاینی‌‌‌و‌نه‌ته‌وه‌یی‌‌

ده‌كات.له‌‌ جووله‌كه‌‌ كوردی‌‌ ڕه‌وه‌ندی‌‌ پشتوانییه‌كی‌‌ دروستكردنی‌‌ پێناو‌ ‌4-له‌‌ناو‌خودی‌ئیسرائیل‌‌و‌جووله‌كه‌كانی‌هه‌موو‌جیهان‌بۆ‌پاڵپشتی‌‌كێشه‌‌‌و‌پرسی‌ره‌وای‌‌سیاسیی‌‌كورد،‌چونكه‌‌ئاشكرایه‌‌لۆبی‌‌‌و‌ڕه‌وه‌ندی‌‌جووله‌كه‌‌له‌‌ئه‌مریكا‌‌و‌ئه‌وروپا‌زۆر‌به‌هێزه‌‌له‌‌ناوه‌ندی‌‌بڕیاردان‌و‌ده‌سه‌اڵته‌وه‌‌

نێزیكن.‌5-دروستكردنی‌‌پێوه‌ندیی‌دیپلۆماسی‌‌له‌‌نێوان‌هه‌ردوو‌ال،‌واته‌‌حكوومه‌تی‌‌ئیسرائیل‌‌و‌حكوومه‌تی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌‌و‌رێكخراوه‌‌ناحكوومه‌تییه‌كان‌مێژووی‌‌ جینوسایدی‌ كاره‌ساته‌كانی‌ له‌‌ هاوبه‌ش‌ نه‌ته‌وه‌ی‌‌ دوو‌ وه‌ك‌

مرۆڤایه‌تی‌بكۆڵنه‌وه‌.رۆشنبیری‌‌‌و‌ فه‌رهه‌نگی‌،‌ له‌باره‌ی‌‌ زیاتر‌ لێكگه‌یشتنی‌‌ ‌6-گۆڕینه‌وه‌‌‌و‌له‌‌ دیموكراسی‌‌ حوكمڕانی‌‌ ئه‌زموونی‌‌ له‌‌ سوودوه‌رگرتن‌ سیاسییه‌وه‌‌‌و‌

ئیسرائیل-كورد: یاسین كه ریم

IsraelKurd 18

ئيسرائيل-كورد

ده‌وڵه‌تی‌‌ تاكه‌‌ واڵته‌‌ ئه‌و‌ ده‌زانین‌ وه‌ك‌ چونكه‌‌ ئیسرائیل،‌ واڵتی‌‌هه‌رێمی‌‌ حكوومه‌تی‌‌ بۆیه‌‌ ناوه‌ڕاسته‌،‌ رۆژهه‌اڵتی‌‌ دیموكراتیكی‌وه‌ربگرێ‌ ئیسرائیل‌ تاقیكردنه‌وه‌كانی‌‌ له‌‌ سوود‌ ده‌توانێ‌ كوردستان‌و‌بۆ‌سه‌رجه‌م‌بواره‌كانی‌‌سیاسی‌،‌ئابووری‌‌و‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌به‌كاریان‌

ببات.‌‌7-ته‌كنه‌لۆژی‌‌‌و‌په‌روه‌رده‌یی‌...‌هتد.

له‌‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌‌ نیشتیمانێكی‌‌ كه‌‌ ناسراوه‌‌ به‌وه‌‌ ‌8-كوردستان‌سامانی‌‌سروشتیدا‌كه‌‌پڕه‌‌له‌‌یه‌ده‌گی‌‌بێ‌‌ده‌ستكاری‌‌نه‌وت‌و‌گازی‌‌سر‌وشتی‌‌‌و‌گۆگرد‌‌و....هتد،‌باشترین‌شوێنه‌‌بۆ‌زه‌مینه‌‌خۆشكردن‌بۆ‌كوردستان‌ بۆ‌ جووله‌كه‌‌ ئیسرائیلی‌‌و‌ كۆمپانیاكانی‌‌ بانگهێشتكردنی‌‌و‌ بكه‌ن‌ وه‌به‌رهێنان‌ تر‌ كۆمپانیاكانی‌‌ هاوشانی‌‌ بوارانه‌دا‌ له‌و‌ تا‌ده‌ستیان‌هه‌بێ‌‌له‌‌ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‌و‌گه‌شه‌پێدانی‌‌ژێرخانی‌‌كوردستان‌له‌‌كاتێكدا‌كۆمپانیاكانی‌‌ئیسرائیل‌‌و‌جووله‌كه‌‌خاوه‌نی‌‌ستانداردی‌‌جیهانین‌‌و‌له‌‌كوالیتیدا‌به‌رزن‌به‌به‌راورد‌له‌گه‌ڵ‌كۆمپانیاكانی‌‌تری‌‌

ناوچه‌كه‌.‌

ساڵی چه ند ماوه ی له بده ین، به وه ئاماژه پێویسته پێكهێنانی هه وڵی زانیاری هه ندێك به پێی ڕابردوودا كوردستان جووله كه كانی بۆ نوێ سیاسیی پارتێكی یاسای مۆڵه تی داوای بیرۆكه كه ش خاوه نی دراوه ، به اڵم كردووه ، كوردستان هه رێمی حكوومه تی له وه زاره تی ناوه خۆی حكوومه تی هه رێم به له به رچاوگرتنی مۆڵه تی ناوچه كه كوردستان و ئه مڕۆی هه لومه رجی یاسای دامه زراندنی ئه و پارته ی دوا خستووه ئه وه ش بۆ ده وروبه ر، هێزه كانی له هاوسه نگی له ده ربازكردن خۆ چونكه باشووری كوردستان له الیه ن كۆمه ڵێك ده وڵه تی توركیا و وه ك مه زهه بگه رای نه ژادپه رستی و پارێزه ر فاكته ری چه ندان كه دراوه سروشتی گه مارۆی ئێران خۆیان به اڵم ده دات، گرێیان پێكه وه سیاسی ئابووری و له بكه ن، قبوڵ دیموكراتی مه رجی ساده ترین ناتوانن تۆپبارانی بنه ما بێ به بیانووی ئێران توركیا و ئێسته شدا

سنووره كانی هه رێمی كوردستان ده كه ن.زیاتر ئێسته دا له به غدا ناوه ندیی هاوكات،حكوومه تی ناسیۆنالیزمی به تێكه ڵه كه وه رگرتووه ئاینی مۆركێكی ژماره یاسای به گوێره ی كه كاتێكدایه له ئه مه عروبه ، مافی كوردستان په رله مانی )1993(ی ساڵی )7(ی جووله كه كانی كوردستانه كه ئه گه ر دانیشتووی كوردستان بن ڕه گه زنامه ی عێراقیان هه بێ و ژماره ی ئه ندامه كانی بۆیان كه س )500( بگاته حزبێك و ڕێكخرا و هه ر یاسایه ده ستنیشانی ئه و هه یه حزب دابمه زرێنن، چونكه واته بن، ئاین یاخۆ نه ته وه فاڵن له مه رجه نه كردووه

كوردستان هه رێمی حكوومه تی یاسای سیستمی له مه به ستیانه كه سانه ی ئه و بۆ نه دراوه به وه ئاماژه پارتی سیاسی دادیمه زرینن له كام نه ته وه و ئاینێك بن، بۆیه ڕێگریكردن له دامه زراندنی پارتێكی سیاسی بۆ جووله كه كان كه مافێكی سه ره تاییی هه موو نه ته یاساكانی بنه مای بۆ عێراقه ،پێشێلكارییه كه گه النی و جووله كاكان كه به تایبه تی كوردستان هه رێمی دامه رزاندنی بۆ هه یه یاسایییان مه رجێكی هه موو ڕه وایی له گه ڵ گومان ،بێ به خۆیان تایبه ت پارتێكی و خێر ببێته ڕه نگه الیه نه یه ، دوو پرۆژه یه ئه م به رژه وه ندییه كی گه وره بۆ دۆزی كورد، به ئومێدی زه مینه سازی و گۆڕان و چاكسازی له هزر و بیری ئه مكاره شێوه یه ، له و باشی كارێكی بۆ ناوچه كه دا دنیا ئێسته دا له به تایبه تی بكرێت، جێبه جێ ده كرێ به هۆی په ره سه ندنه كانی ته كنه لۆژی و ئینته رنێتیه وه كرده وه وای ئه مه ش بچووك، گوندێكی بووه ته پێكه وه )21(دا سه ده ی له مرۆڤایه تی كۆمه ڵگه ی ژیانی نه ته وه كان و ئاینه كان به ئاشتی و دیموكراتی سه رده می گرینگی پێویست و كارێكی زۆر نه ژادی و ئاینی ده مارگرژیی چیتر تا ئه مڕۆمانه ، گه النی نه ته وه و به به رژه وه ندییه كانی خزمه ت ناوچه كه ناگه یه نێ ، ئه مه ش وا ده خوازێ ڕۆژهه اڵتی ناوه ڕاست هه نگاو هه ڵگرێ به ره و سیستمێكی سیاسی كه ئه وروپا هاوشێوه ی دیمۆكراتی ده ستووری و ناسنامه ی ئاینی و نه ته وه یی زۆر به هه ند وه ر ناگیرێ ، نه ته وه كان ژیانی پێكه وه ڕه نگه كان و هه موو بگره كارێكی بووه ته دیمۆكراتی و به ئاشتی ئاینه كان و پێویست، واته نه ته وه كان و ئاینه كان له جیاتی یه كتر قبوڵ یه كتر و بگه ن تێ له یه كتری ده بێ سڕینه وه نموونه ،بۆ به ر بگرنه لێبورده یی گیانی و بكه ن له ده گرێ له خۆ و اڵت )27( كه ئه وروپا یه كێتیی چوارچێوه ی یه كێتیی ئه وروپادا ده ژین و یه ك دراو و

یه ك ئااڵ و یه ك په رله مان كۆیان ده كاته وه .

Isra

el

Ku

rd

19

ئيسرائيل-كورد

ئیسرائیل-كورد:‌بارزان‌ئیبراهیم

بۆ عەرەب و ئیسرائیل هاتووە کاتی ئێران هەڕەشەکانی بەرەنگاربوونەوەی پاڵه په ستۆكانی دێ تا بێنن، پێک هاوپەیمانی واڵتانی ئەمجارە دەکەن، زیاد ئێران سەر کەنداو، ئیسرائیل و ئەمه ریکا بەنیازی پێکهێنانی بەرقەراربوونی بۆ هاوبەشن. بەرەیەکی پێویستە ناوەڕاست ڕۆژهەاڵتی لە ئاشتی تا بدات عەرەب و ئیسرائیل هانی ئەمه ریکا به کۆتایی کێشەکانیان گفتوگۆ مێزی لەسەر

بێنن و بەرەنگاری ئێران ببنەوە.بۆ ئێران دواییدا ساڵی چەند ماوه ی لە شیعە دەسەاڵتی هێشتنەوەی مەبەستی مەزهەبی ئیسالمی لەو واڵتەدا چەند ناوەندێکی دامەزراندووە، جیاجیا ناوی لەژێر گەورەی ناوەندەکان پێک هاتوون لە بەشی سەربازیی بۆ ئەمانە هەموو هۆکاری داراییەکان، بانکە هەر ڕووبەڕوو بوونەوەیەک کە تووشی هات

لە ناوه خۆ یاخۆ دەرەوە.هەروەها بۆ بەهیزکردنی هێزە چەکدارەکانیان، ئەو بەسیج، و پاسداران سوپای ئەوانیش هێزانە دەستیان ئاوەاڵیە و پارەیەکی لە ڕادە تا ئەوەش ژێردەست، خستراوەتە بەدەریان

ئەو دوو هێزە بێ گرفت بن لە ڕووی داراییەوە و ئامادە بن بۆ بەرەنگاربوونەوەی دوژمنانی دەسەاڵتداریەتیی رژێمی

کۆماری ئیسالمی ئێران.بە ئەندازەیەک ئەم کارە کراوە کە ئەو دوو هێزە ملهوڕە دەرەوە، و ناوەخۆ دڵه ڕاوکێی و مەترسی جێی بوونەتە سەرچاوەگەلێکی دەزگه کانی هەواڵگری باس لەوە دەکەن، زۆربەی کۆمپانیا و کارگەکانی ئەو واڵتە خەریکن دەکەونە ئێران، ئیسالمی کۆماری چەکدارەکانی هێزە ڕکێفی ژێر ئەویش تۆقێنەر ئیتالعاتی بەدناوەکەی دەزگه الشەوە لەو گەورەترین دەسەاڵتی دارایی لە بەردەست دایە، دەستی ئەو ڕێکخراوەیە ئاوەاڵیە لە ئەنجامدانی هەر کار و کردەوەیەک بوەستێتەوە، ئێران دەوڵەتی بەرژەوەندییەکانی بە دژ کە یەکجارەکی بە کێ هەناسەی لەوەی ناکەنەوە سڵ ئەوان مافی کە زۆره یه پارە ئەو گومان بێ بە ئەوەش ببڕن، هاواڵتییانی ئەو واڵتەیە و ئەوان بۆ کارە تێكده ره كانی خۆیان

بە کاری دێنن.مەترسییەکانی بە هەستی ناوچه کە تاکێکی هەموو دیارە ترسناکەکانی، کارە ئەتۆمییەکەی، بەرنامە کردووە، ئێران و دراوسێ واڵتانی ناوه خۆی کاروباری لە دەستوەردان ناوچه کە بە گشتی،رلەو کاتەدا خۆ بێددەنگ کردن به تایبه ت ئێران ترسناکەکەی و تۆقێنەر سوپا ئاڵۆز، بارودۆخێکی لە مەزهەبی شیعە دەسەاڵتی مانەوەی پێناو لە دەتوانێت توندڕۆ بەرەنگاری دەوڵەتە دراوسێکان و ناوچەکە ببێتەوە و ببێتە هۆی مەترسییەکی گەورە. لەو کاتەدا ناوچەکە تووشی

کردنەوەی‌دەرگه‌یەکی‌تری‌گفتوگۆ،هاوپەیمانیی‌سێ‌الیەنە‌دژی‌ئێران

IsraelKurd 20

ئيسرائيل-كورد

گەورەترین بەرەنگاربوونەوەی سەربازیی دەبێ کە ئەویش لە بەرژەوەندیی هیچ واڵتێکدا نابێ.

نۆڤێمبه ری ساڵی 2007، لەو کاتەی کۆنگرەی له ماوه ی ئابووری ئاناپۆلس بەڕێوە دەچوو، دوور لە هیچ بەرنامەیه كی

رۆژنامەیەکی پەیامنێرێکی پێشووتر ناو دەکەوێتە ئیسرائیلی بەناوبانگی سعودیە، عەرەبستانی باڵی شاندی گفتوگۆیەکی لە کاتەدا لەو ئەوان چەند کە دەرخست ئەوەیان خۆیاندا ئێران، لە دەوێ خۆشتر ئیسرائیلیان ئەوان بە ئاشکرا گوتیان رقێکی زۆریان کۆنترۆڵکردنی هەوڵی ئێران ئێرانە، لە ناوچه کە دەدا، هەوڵ دەدا زۆربەی واڵتە هەرێمییەکان بە شیعە بکات. لە ڕاستیدا ئەوە ستراتیژییەتێکی زۆر گرینگە تا ئەو و ئیسرائیل بتوانین و نەهێڵین هۆکارە گفتوگۆ خاڵی بۆ بگەڕێنینەوە عەرەب هەڵواسراوەکانیان کێشە مێز لەسەر تا

به کۆتا بێنن.چونكه هه ریه ك له دەوڵەتانی کەنداو و ئیسرائیل، ترسیان لە بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران هەیە، ئەو واڵته ی خەریکە

بە ئامانجەکانی بگات.نێوان الیەنەی سێ هاوپەیمانییەکی سازدانی کاتی ئێسته ئیسرائیل، دەوڵەتانی کەنداو و ئەمریکا هاتووه ، ئەوەش لە

ڕێگه ی هاریکاریکردنی یەکترەوە دروست دەبێ.وەزیری کلینتۆن هیالری کاتەی لەو ڕابردوو ماوەی لە کرد کەنداو دەوڵەتانی بۆ گەشتێکی ئەمه ریکا دەرەوەی کۆ سعودیە عەرەبستانی دەرەوەی وەزیری لەگەڵ و بووەوه ، وەزیری دەرەوەی سعودیە دوای کۆبوونەوەکەی و بەپەلە چارەسەرێکی داوای کۆنفرانسێکدا پرێس لە بەرنامە لە هه مبه ر کێشەی بڕیارێکی یەکالکەرەوەی کرد ئەتۆمییەکەی ئێران، ئەمەش دروست ئەوە دەردەخات کە واڵتانی کەنداو لەگەڵ سیاسەتە خۆسەپێنەکانی ئێراندا نین، ئەوان ڕابردووی خۆیان لەگەڵ رژێمی دیکتاتۆری عێراقدا

هەبووە.هەر لەوبارەیەوە ئه یهود باراک وەزیری بەرگریی ئیسرائیل پشتیوانی تەواوی خۆی بۆ قسەکانی ئەلفەیسەڵ دەربڕی و الیه نی هەردوو پاراستنی بۆ داوه دڵنیایی ئەمریکا گوتی هەر کاتی لە کەنداو، له عه ره ب دەوڵەتانی ئیسرائیل بە گێچەڵ واڵتە ئەو ئێران،کە چاوەڕوانکراوی هێرشێکی

هەموو الیەک دەکات.

بۆ ئەم مەبەستە ئەمه ریکا و رۆژئاوا بەخۆ کەوتوون بۆ ناوبژیوانییەکی تری ئاشتیی فەڵەستین و ئیسرائیل. ئەمه ریکا، یەکگرتووەکانی واڵتە تایبەتی نێردەی

به ڕێ كه وت و گەیشتە ناوچەکە، دەستی کردەوە

الیەنی بۆ متمانە تا ناڕاستەوخۆ دانوستانی بە سەر بێنەوه و بگەڕێتەوە ئیسرائیلی و فەڵەستینی

مێزی گفتوگۆ.ئەوەی لە سەر ئەمه ریکا پێویستە بیکات، سوربوونی ئەو واڵتەیە بۆ بەدەستهێنانی ئاشتییەکی یەکجارەکی ئەوە بکرێتەوە، گفتوگۆ بە دەست ناوچەکدا لە و ئارەزووی ئەمه ریکایە کە عەرەب و ئیسرائیل لەگەڵ ئەو واڵتە هاوپەیمانییەکی سێقۆڵی بنیات بنرێ تا بە ئیسالمی کۆماری هەڕەشەکانی گژداچوونەوەی

ئێران کە خەریکی پێشبڕکێی خۆ پڕچەک کردنە.ئێران ڕووبەڕووی پێویستە کە دەوڵەتانەی ئەو سعودیه قەتەر، عومان، بەحرەین،کوێت، ببنەوە، عه ره به . یەکگرتووی ئیماراتی واڵته كه ی حه وت و دەبێ ئەمه ریکا و ئیسرائیل لە هەریەک هه روه ها ڕۆژهەاڵتی نائارامی ئێران لەوەی بکەن رێگری ناوەڕاست تێک بدات، ئەو هاوبەشییە چەند الیەنە، بۆ ئۆباما ئیدارەی سەر بخەنە پاڵه په ستۆ پێویستە بەرەو پێشبردنی ئاشتیی نێوان ئیسرائیل و عەرەب.

بااڵدەستی دەوڵەتی شیعە مەزهەبی ئێران مێژوویەکی سونە دەوڵەتانی لەگەڵ پێوەندی لە هەیە گرژی مەزهەبدا، سەرکۆماری ئێران مه حموود ئەحمەدی به گوتارێكی مانگێکدا چەند ماوه ی لە هەر نەژاد،

باراک ئه یهود لەوبارەیەوە هەر ئیسرائیل بەرگریی وەزیری بۆ خۆی تەواوی پشتیوانی دەربڕی ئەلفەیسەڵ قسەکانی داوه دڵنیایی ئەمریکا گوتی و الیه نی هەردوو پاراستنی بۆ له عه ره ب دەوڵەتانی ئیسرائیل هێرشێکی هەر کاتی لە کەنداو، ئەو ئێران،کە چاوەڕوانکراوی الیەک هەموو بە گێچەڵ واڵتە

دەکات.

Isra

el

Ku

rd

21

ئيسرائيل-كورد

دەکات، ئیسرائیل ئاراستەی هەڕەشەکانی ئاگرینه وه بەوەی ئیسرائیل لە سەر نەخشە دەسڕێتەوە. بێگومان ئەو هەڕەشانە بە تەنیا بۆ دەوڵەتی عیبری نییە، بگرە لە پەنای ئەو گوتارانەدا ناڕاستەوخۆ هه ڕه شه له دۆستانی ئەمه ریکا

و ئیسرائیل دەكات.هەریەک لە سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل بنیامین ناتانیاهۆ و وەزیری دەرەوەی سعودیە، لە دوو وتەی جیادا داوایان لە هەریەک له ئیدارەی ئەمریکا و نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کاروباری ئاسایشی نێودەوڵەتی کرد تا بۆ جاری چوارەم تا ڕێگه له خۆ پڕچەکكردنی سزای توندتری ئێران بدرێ

ئه و واڵته بگیرێت.

سەرکۆماری ئەمه ریکا به نیازه زۆر وا پرسێكی لەگەڵ مامەڵە ژیرانە ئەتۆمییەکەی بەرنامە ئاڵۆزی کاتدا نێزیکترین لە بكا، ئێراندا هاریکاری و کاری پێویست بۆ ئەو بەرەوە له دەکات هاوپەیمانییە و ئاوادا بارودۆخێکی پێشبردنی تێڕوانینی هاوپەیمانەکانیدا لەگەڵ بەرگریدا بواری لە هاوبەشیان

دەبێت.واڵتە سەرۆکی هاوكات یەکگرتووەکانی ئەمه ریکا، متمانەی واڵتانی لە هەریەک پاراستنی تا ده دا ئیسرائیل و کەنداو

بەرگرییان لێ بکات و لە هەر هێرشێکی نەگریسی ئێران کە چاوەڕوان کراوە ئاگه داریان بێ.

کۆنفرانسێکی ناوچەکەدا لە بکا پێشنیاز دەتوانێ ئەمه ریکا سێ الیەنی گرێ بدرێ و تاوتوێی هەموو ئەو کێشانە بکەن

و بە هاوبەشی لە مەترسییەکانی ئێران بکۆڵدرێتەوە.ئەوەی هۆی نەبێتە کۆنفرانسەکە ئەگەر هەرچەندە ئەوا بخات، پێش ئیسرائیل عەرەب ئاشتیی پرۆسەی دەروازەیەکی بە گەیشتن بۆ سەرەتایەک ببێتە دەتوانێ دیپلۆماسی کاروباری دەتوانرێ و یەکجارەکی ئاشتیی نێوان عەرەب و ئیسرائیل بەهیزتر بکرێ. پێشان بدات كه چوونە پاڵ یەکتر چ سوودێکی گرینگی هەیە لە سەروه ریی هەموویان و هاریکاریکردنێکی هەرێمایەتی دێتە کایەوە كە سه ر ئەتۆمییەکەی بەرنامە بنیاتنانی ئێران نه درێ ڕێگه

بخات.واڵتانی لەگەڵ دەتوانێ هەروەها یەکگرتووەکان واڵتە کەنداو بە هاوبەشی لەگەڵ هەریەک لە واڵتە بەهێزەکانی دنیا، ئەوانیش ڕووسیا و چین،کە ئەو دوو واڵتە لە ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان تا ڕادەیەک ڕەزامەندییان دەربڕیوە

دەوڵەتانی ناوچەکە هەستیان بە مەترسییەکانی ئێرانی

ئه تۆمی کردووە

بۆ سەپاندنی سزای زیاتر بە سەر ئێراندا. بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران هەڕەشەیە بۆ هەریەک لە بۆیه ئێران، داروسێی دەوڵەتانی و ئیسرائیل کارکردن لەگەڵ یەکتری بۆ بە گژداچوونەوەی ئیسرائیل لەگەڵ ئێران ماناکانی بێ هەڕەشە پاشگەز یاخۆ بێ، ملکەچ ناچار دەبێ ئەو واڵتە دایناون کە بەرنامانەی ئەو هەموو لە بێتەوە چاوه ڕوانکراو شه ڕێكی تا ئامادەکردن خۆ بۆ بە هەستیان ناوچەکە دەوڵەتانی بدات. ڕوو مەترسییەکانی ئێرانی ئه تۆمی کردووە کە ئەو پێشبڕکێی لەوەی جگە واڵتە لەو دەکا، پڕچەکكردن خۆ توانایەکی بە هەموو الشەوە دارایییەوە خەریکی پێشخستنی

ته كنه لۆجیای ئەتۆمییە.دەوڵەتانی ده رئه نجام، دراوسێی ئێران بەکەنداوه وه ، لەگەڵ تاڵیان ڕابردوویەکی پێشووی دیکتاتۆری ڕژێمی پێشبینی بۆیە هەیە، عێراقدا ماوه یەدا لەو دەکرێ الیەنی سێ هاوپەیمانییەکی پێشکەوتنە لە پێشگرتن بۆ بێتە ئێران سەربازییەکانی بۆ سور هێڵێکی و ئاراوە

ئێران دا بنێن.بە دەستخستنی بۆمبی ئەتۆم، لەالیەن ئێرانەوە سەدام دیکتاتۆر کە دەخاتەوە بیر ئەوەمان رۆژنامەوانییەکەی کۆنگرە لە کاتێک حوسێن بۆمبە »بەو گوتی لەمەوبەر ساڵێک چەند ئەتوانین ڕێگه له هەڕەشەی دوژمنان بگرین و

بەرپەرچی رۆژئاوا و ئەمه ریکای پێبدەینەوە«.ئایندەدا لە ئێران، مەزهەبی شیعە دەوڵەتی و ئەمه ریکا و دراوسێ واڵتانی لە هەڕەشە ئەوروپاش دەکا، هەر بۆیە پێویستە کۆمەڵەیەکی نێودەوڵەتی لەالیەن ئەمه ریکا، عەرەب و ئیسرائیل پێک بهێندرێ و بکەونە گفتوگۆ و دانوستاندن، ئایندەی هەڕەشەکانی چوونەوەی گژدا بە بۆ ئێران کە چاوەڕوان کراوە ڕوو بدات. پێویستە کار بەجدی فەڵەستین و ئیسرائیل لەسەر تا هەتاهەتایی ئاشتییەکی بەدیهێنانی بۆ بكرێ لە ئایندەدا ڕووبەڕووی گەورەترین مەترسیی

سه ر رۆژهەاڵتی ناوەڕاست واته ئێران ببنەوە.

IsraelKurd 22

ئيسرائيل-كورد

له شاری نه هاریا له باکوری ئیسرائیل سه ردانی ماڵه کوردێکم کرد و ماڵی کاک مورده خای ئه ویش له شه قامی هرتزێل ده ژیان، که

یـافا خانی خێزانی.به هۆی به اڵم ماڵیان، بچمه که دانابوو مان 10 سات زوو به یانی هه ر ئه وان که چی ماڵیان، گه یشتمه دره نگ هه ندێک ناشاره زاییم، بخۆین، پێکه وه به یانی( نانی ) خواردنی قاوه ڵتی تا بوون چاوه ڕێم به ڕاستی به و پێشوازییه گه رمه ی که ئه وان لێمیان کرد ڕه سه نایه تی پاکوخاوێنیی سه لماند، خۆیان کوردانه ی مێوانپه رستیی پاراستنی و ناو ماڵی یافاخان دیسانه وه ڕه نگدانه وه ی تێکڕای کوردایه تی و ئاینی

جووله كه بوو.پاش نانخواردنی کوردانه ده ستمان کرد به گفتوگۆیه کی خۆش که پڕ بوو له ئاه وکه سه ر، کاک مورده خای و خێزانه که ی بۆ کوردستان،

زۆر به په رۆشه وه باسی مێژووی خۆیانیان بۆم کرد و گوتیان:ساڵی له زێڕینگه رم، ئیبراهیمی وه ستا کوڕی مورده خایه ناوم من 1936 له شاری کۆیه ی جێی شاعیر و مه رد و چاوتێران له گه ڕه کی بابم له گه ڵ بووین، له وێ هه ر و بووم دایک له قه ندی به فری زێڕینگه ریم ده کرد تا ئه وه ی ساڵی 1951 هاتمه ئیسرائیل ته مه نم

14 سااڵن بوو، ئه وجا له ئیسرائیل کرێکاریمان ده کرد.

ئیسرائیل-كورد:‌باسی‌کۆیه‌م‌بۆ‌بکه‌،‌شوێنه‌کان‌و‌براده‌ره‌کانت‌‌کێت‌له‌بیر‌ماون؟

گه ڕه که کانی مرد، تاکوو ناچێته وه له بیر قه ت کۆیه م مورده خای: بنتاقان، هه واوان، قه ندی، به فری دیانان، گه ڕه کی وه ک کۆیه

سولتان، هه یبه ت ئۆمه رخوچان، که ونه پرد، مه کته بی قشره ، حه مامۆک، چنارۆک،

سانه وی، مه یدانی داران وگه له کی دیکه .براده ره کانیشم، حه مه ده مین عه باس و کاک و ده تاشی سه رم ئه و الی که حه الق باقی ده نگی زۆر خۆش بوو و گۆرانیبێژێکی ناودار

بوو.باقی حالقی دانیشتنه دا گۆرانییه کی له و هه ر بۆم گوت که له هه ڵبه ستی مامۆستا عه ونی بوو، به ڤیدیۆ دانیشتنێکی خۆشی پێشانم دا که له کۆیه له گه ل باقی حالق و کاک عوسمان و سلمان تۆماریان کردبوو گۆرانییان ده گوت.

له کۆیه یه که مجار 2 سه رتاش هه بوو، کاکه فه ندی و برایه که ی.

ئیسرائیل-كورد:‌ئێ‌کاکه‌فه‌ندی‌باپیرمه‌،‌بابی‌دایکم

زه مه ن بزانه به راستته ؟ توخوا مورده خای: هه زار ده کاته وه ، نێزیک لێک خه ڵکی چۆن

ره حمه تی لێ بی پیاوێکی زۆر باش بوو،گوتی: و بوو به رده وام مورده خای کاک له گه ڵ بوو باش زۆر حاڵمان ئێمه کۆیه له خه ڵکی کۆیه یه کماڵ بووین و که س هه ستی له 1951 له نه ده کرد.که دین جیاوازیی به کۆیییه کان ئیسرائیل، بۆ ده رچووین کۆیه به گریانه وه و بوو پێناخۆش زۆریان هه موو ئه والی له مالو هه موویان و کردین به ڕێیان

چـــاوپێکــه وتنێــك له گه ڵ کوردێکی کۆیــی ئیســرائیلـــی:

هه‌ڤپه‌یڤین:‌ئازاد‌میران‌/‌نه‌هاریه‌-ئیسرائیل

جووله كه كان كوردستان به واڵتی دووهه می خۆیان ده زانن

Isra

el

Ku

rd

23

ئيسرائيل-كورد

به ڕیز قشره ی و تۆپخانه گۆڕه پانی تا سه رایه له هه ر جاده کان ڕاوه ستابوون و ده گریان.

ئیسرائیل-كورد: ئه دی ئێوه هه ستتان چۆن بوو؟

مورده خای: ئێمه پێمان ناخۆش بوو به اڵم حکوومه تی ئه وكاتی عێراق به زۆره ملی ئێمه یان برد، ئێمه یان فرۆشت.

ئیسرائیل-كورد:‌ئه‌دی‌که‌‌گه‌یشتنه‌‌ئیسرائیل‌ژیانتان‌چۆن‌ده‌ستی‌پێکرد؟

مورده خای: که گه یشتینه ئیسرائیل، ژیانمان زۆر خراپ بوو، خواردن که م بوو،گۆشت و هێلکه نه بوو، ته نیا نان و ته ماته و نان و مۆز و نان و پرته قالمان ده خوارد، 3 )سێ( سااڵن له ناو چادر ژیاین، پاشان زۆر کورد ده زانی خۆت کردین، دروست بۆ ته نه که یان ژووری بیناکردن کاری و قوڕه کاری به کرد ئیشکه ره ، ده ستمان و مه رد و شه قام دروستکردن، پاره مان پاشکه وت کـرد و خانوومان کڕی و

جێگیر بووین.له سه ره تا حکوومه تی ئیسرائیل زۆر هه ژار بوو، ئه و پاره ی هه یبوو زۆره ، عه ربی دوژمنی ده کرد، سه رفی خۆی له به رگریکردن بۆ هه ر ئیسته ش تا 1948 له هه ر هه بووه ، شه ڕ لێره هه رده م به رده وامه . شه ڕ له پێناوی مانه وه مان ڕه وایه ، هه روه ک بارزانی که له پێناو مانه وه ی کورددا جه نگا، ئێمه ی جووله كه واڵتمان له ده ست بابل به ده ستی بووین ده ربه ده ر پتر نزیکه ی2000 ساڵ بۆ دابوو و ئاشوور و ڕۆم ڕاپێچی واڵتی بابل و کوردستان کراین، له واڵتی له به ر ناچار بحه سێینه وه نه یانده هێشت میلله ت زۆر غه ریبیش ناو برده په نامان هه موو ئاشووره کان و بابلییه کان دڕندایه تیی هه بوو لێبورده یان زۆر ئایینێکی ئه وساکه کورد چونکه کوردان، 2600 له به ر ده ربه ده ری له جووه کان بوو، زه رده شتی ئه ویش سال به ده ست میدیه کان ئازاد کران که میدیش کورد بوون، کورد

میلله ته کی زۆر مرۆڤدۆسته .خۆ هه رباسی جووه کانی عه ره بستانی سعوودیه مه که ، هه موو ئه نفال کران، وه ک جووی بنی قریچه و بنی نڤیر و بنی قونه یقاع و جووه کانی خه یبه ر ...ئێمه ی جووی کوردستان شانسمان بووین.. کوردستان له که هه بوو

کوردستان خاکی ئاشتیخوازانه .

به‌‌چی‌ خۆتان‌ ئێوه‌‌ باشه‌‌ ئیسرائیل-كورد:‌داده‌نێن،‌چونکه‌‌هه‌ندێک‌جوو‌ده‌لێن‌»ئێمه‌‌

زمان‌و‌ئایینمان‌جووه‌«؟

به کورد خۆم من مورده خای: ده ڵێم ده پرسن لێم که داده نێم، ئێسته ش واڵتی خۆمان من کوردم. هه یه واڵتی جووانه و که س ناتوانێ و سه رباز بکات، لێ غه درمان خۆمان کارگه ی و دادگه و پۆلیس هیتله ر وه ک ناتوانێ که س هه یه ، کوردستانیش خوا بمانکوژێ...یا هه ر بێ، ئازاد ئیسرائیل وه ک بۆ سه ربه رزییه ک و خۆشییه ک هه ر و ئێمه یه هی کوردستان هی کوردستانیش ناخۆشییه کی له سه دام که ئه وساکه ئێمه یه ، په رێشان زۆر ئێمه دا، هه ڵه بجه ی و ده گریاین هه رده م بووین، نێزیکه ی 20،000 کورد ناڕه زاییمان به رامبه ر ده ربڕی و خۆپێشاندانمان ته لئه ڤیڤ له ئه مه ریکا كۆنسوڵگه ی له گه ڵ به رده وام دڵمان كرد، ساز واڵتی کوردستانیش بووه ئێوه دا

دووهه ممانه .

ئیسرائیل-كورد:‌کاک‌مورده‌خای‌من‌له‌‌ناو‌نازانم‌ نامۆ‌ به‌‌ خۆم‌ ئیسرائیل‌ کورده‌کانی‌وه‌ک‌ئه‌وه‌یه‌‌له‌‌کوردستانم،‌پێتوایه‌‌مافی‌

خۆمه‌؟

له سه ر ئێسته ش مورده خای: خۆمانین، کوردیی ده ستووری جارانه ، هه روه ک خواردنه کانمان جلکی و بامیه ، ساوار یاپراخ،

IsraelKurd 24

ئيسرائيل-كورد

کوردی و زمانی کوردیمان پاراستووه ، شایی و زه ماوه ند و جه ژنمان به کوردییه ، به ده هۆل و زوڕناوه ، نه ورۆزیش له ده که ین، وچۆپی 3پێیی و شێخانی شاییی و ده که ین له ئێمه هه یه ، کوردمان کوردستانه وه پارچه کانی هه موو ئیسرائیل له هه ر 5 پارچه ی کوردستانه وه یه کمان گرتووه عێراق، ئازه ربایجان، سووریا، ژێرده سه اڵتی کوردان وه ک تورکیا و ئێران و قه فقاس، هه رده م کورده کان هاموشۆی

یه کتری ده که ین.

ئیسرائیل-كورد:‌له‌‌کۆیه‌‌هیچ‌خانووبه‌ره‌تان‌ماوه‌؟

و باپیرم ماڵی به ڵێ مورده خای: ماڵی خه زوورم )حاخام ئیسحاق( به جێ کۆیه مان له هه موو به سه ر ده ستیان و هێشت

داگرت.

بوو‌ که‌ی‌ ئیسرائیل-كورد:دواجار‌چوویته‌‌کوردستان؟

2009 له مورده خای؛ چوومه زۆربه ی شاره کانی هه رێمی

کوردستان.

ئیسرائیل-كورد:‌کاک‌مورده‌خای،‌دوا‌‌قسه‌ت؟

مورده خای: دواقسه مان ئه وه یه كه خودای مه زن کوردستان ده ستتان و بن سه ربه ست ئیسرائیل وه ک بخات سه ر بتوانین ئێمه ش به ڵکوو بێ، زاڵ شۆفینی عه ره بی له سه ر به دیداریان و بده ین که سوکارمان له سه ر ئازادی به بووینه له دایک لێی ئه و شوێنه ی وبگه ڕێینه وه بینه وه شاد ئێمه ( هه بێ ئیسرائیل و کوردستان نێوان له هاتوچۆ و ده ڵێین – له کوێ جوو هه بێ به ره که تی لێ ده بێ( به ڵکوو نه کرا، بێت، ئه گه ر هاتوچۆش به ره که ت بۆ کوردستانیش له خودا داواکارین هه ر به ره که تتان بداتێ، به اڵم هه تا کورد ئابووری و دارایییه که ی له ژێر ده ستی عه ره بدا بێ و کورد

چاوی له ده ستی به غدا بێ، ناگه نه سه ربه خۆیی.

مورده خای: من خۆم به

کورد دادانێم و خه لکی

کوردستانم،به اڵم

حکومه تی ئێراق له

1951دا ئێمه یان

فرۆشت

Azadmiran2002@yahoo.couk

Isra

el

Ku

rd

25

ئيسرائيل-كورد

پیالنی‌دابه‌شكردنی‌خاكی‌ئیسرائیل:له وه ئیسراییل جووله كه كانی كاتێك متمانه ی بێ حكوومه تی كه تێگه یشتن له ده ست نابێ رازی هه رگیز به ریتانیا جووله كه كان سنوورداركردنی سیاسه تی هه ڵبگرێت كه به ره و واڵتی خۆیان نه ڕۆن، به ریتانیا حكوومه تی دژی به ئاشكرا »خۆڕاگری رێكخراوی هه ستان و سوپای دامه زراند. نه ته وه یی«یان جوواڵنه وه یه ئه م به رامبه ر به ریتانیاش زۆرێك تۆڵه سه ندنه وه و به هه ستا كرد، به سه ر ده ست جووله كه كانی له جووله كه ی گه ڕه كانه ی شوێن و ئه و شااڵوی به ر كه وتنه بوون نیشته جێ لێ هاوكات به ریتانیا. سوپای توند وتیژی

تۆقاندا نیگه رانی و دۆخێكی به فه له ستینییه كان عه ره به بوون جووله كه كان نهێنی گه ڕانه وه ی شه پۆلی شایه تحاڵی بۆ خاكی خۆیان و هه وڵیان ده دا به كاری توند وتیژی دژی جووله كه كان بیانترسێنن تا ره نگه ئه م واڵته به جێ بهێڵن. له و عه ره به كان هێرشیان ده كرده سه رده مه دا هه ر چه ندجار

سه ر جووله كه كان و هه وڵی كوشتنیان ده دا.كه كاتێك ز )1947(ی ساڵی له به ریتانیا ده وڵه تی بوو ئه ستۆ له وه زیرانی سه رۆك پۆستی »ئه تێلی« نێوان له ئاشتی بۆ تێكۆشانه كه ی و »هه وڵ گه یاند رای عه ره به كان و جووله كه كان رووبه ڕووی شكست بووه ته وه و درێژه دانی ئه و دۆخه ش به الیه وه ته حه مول ناكرێ، گوتی له م سه ربازه كانیه تی هه موو ده ره وه ی بردنه خوازیاری واڵته و كۆتاهێنان به داواكاریی له سه ر ئه م خاكه . له 29ی رێكخراوی گشتیی لێژنه ی ز 1947ی ساڵی نۆڤه مبه ری نێونه ته وه ییی پالنی دابه شكردنی مێژوویی ئیسراییل بۆ دوو واڵتی عه ره بی و جووله كه تۆمار كرا كه به زۆرینه ی دوو له سه ر سێی ده نگی گشتی بوو. جووله كه كان و عه ره به كان هه ردووكیان ناڕه زایه تیی خۆیان به رامبه ر پالنه كه ده ربڕی جووله كه كان دانا. نادادپه روه ری كارێكی به ئه وه یان و بواری له كراوه تایبه ت ئه وان بۆ شوێنانه ی ئه و گوتیان نیشته جێبوونه وه له یه كتری دوورن و په رش و باڵو ده بنه وه ، له كاتێكدا جووله كه كان ده یانویست له ته نیشت یه كه وه بن،

شارۆچكه ی زه وی دابه شكردنی پالنی چونكه كه ده خسته وه دوور یه كدی له جووله كه كانی وابێ ناتوانن وه ك واڵتی راسته قینه سه ربه خۆیی هیچ عه ره به كان تره وه الیه كی له رابگه یه نن. بڕوایان نه ده دا و جووله كه كان بۆ به هایه كیان له ژێر ده بێ واڵته ئه م سه رانسه ری كه وابوو

ركێفی ئه واندا بێت.جووله كه كان ئه وانه ش هه مووی سه رباری )הסוכנות جووله كه ئاژانسی به رێبه رایه تیی دابه شكردنی پیالنی سنخووت( היהודית- رێكخراوی بڕیاری په سند كرد و باوكی واڵتی رێبه رانی به اڵم كرد، قبووڵ نێونه ته وه یییان هه ڵنه گریان ئاشتی سیاسه تی عه ره ب واڵتی ده ست پێكرد و ئه م پیالنه یان به شێلگیرانه ره ت كرده وه ، ئه و ناوچانه ی جووله كه ی لێ نیشته جێ بوون هێرشیان ده كردنه سه ر و رایان گه یاند كه جووله كه كان ده خه نه ده ریا و سه رانسه ری

ئه و واڵته داگیر ده كه ن.به ریتانییه كان ورده كه سه ربازه ده مانه ی له و ورده له م واڵته ده كشانه وه ، هێرشی عه ره ب و كوشتن و بڕین دژی جووله كه كان به راده یه كی به جووله كه كان به اڵم كرد، زیادی به رچاو

ئیسرائیل به هۆشارییه وه به سه ر پیالنی دابه شكردنی واڵته كه یدا زاڵ بوو

ورپو

در قا

سر نا

ئا:

IsraelKurd 26

ئيسرائيل-كورد

ئازایه تی به رگرییان له خۆیان كرد و هێرشی عه ره به كانیان 1948ی ساڵی مه ی/ئایاری 14ی له راوه ستاند و

سه ربه خۆیی واڵتی ئیسراییل هاته راگه یه ندن.راگه‌یاندنی‌سه‌ربه‌خۆییی‌ئیسرائیل:

له )14(ی ئایار/مه ی ساڵی )1948( له ته الری نوێنه رانی میلله ت له شاری ته لئه بیب، »ده یڤید بن گوریۆن« رێبه ری كۆمه ڵگه ی جووله كه كان كه بۆ واڵتی باوكیان گه ڕابوونه وه واڵتی سه ربه خۆییی پێكردبوون، ده ست نوێیان ژیانێكی و ئیسراییلیان راگه یاند و به یاننامه ی سه ربه خۆیییان به ده نگی به رز و پته و خوێندنه وه . له و به یاننامه یه دا هاتووه :« له واڵتی ناسنامه ی له وێ هات، پێك جووله كه نه ته وه ی ئیسراییلدا بوێری ، ئاینی و نه ته وه یی خۆی به ده ست هێنا و فه رهه نگێكی پێك هێنا كه له سه ر بنه مای به های نه ته وه یی و دنیایی بینات نه مری كتێبی جووله كه كان كه بوو والته شدا له و نراوه ، جووله كه نه ته وه ی خسته ڕوو. دنیا هه موو بۆ ته وراتیان پاش ئه وه ی له واڵتی پیرۆز ده ركران، به هه موو واڵتاندا باڵوه یان كرد، به اڵم به رامبه ر واڵتی باوكیان وه فادار مانه وه و به هیوای گه ڕانه وه یان بۆ ئه و نیشتمانه و به ده ستهێنانی سه ربه خۆییی دووباره رۆژێ چه ندان جار له خوا ده پاڕانه وه . هه وڵیان جووله كه كان مێژوویییه ، پێوه ندییه ئه و به پێی بۆ بگه ڕێنه وه به رده وامی به ماوه ی چه ندان سه ده له دا واڵتی باوكیان و دیسانه وه حكوومه تی جووله كه پێك بێنن. ده ستی جووه كان به كۆمه ڵی كۆچی دواییدا سااڵنه ی له م كشتوكاڵ، شوێنی كرده بیابانه كانیان جووله كه كان پێكرد. زمانی عیبرییان زیندوو كرده وه ، شار و دێهاتی زۆریان بینا به رده وام كه نا بنیات تێكه رشه ریان كۆمه ڵگه یه كی كرد و له گه شه سه ندن دا بوو كه ژیانێكی ئابووری و كولتووری تشرینی دووه م/نۆڤه مبه ری ساڵی 29ی له تایبه تی هه یه . )1947(ی ز لێژنه ی گشتیی رێكخراوی نێوده وڵه تی پالنێكی سه ربه خۆ جووله كه ی واڵتێكی دامه زراندنی تیایدا كه دانا له و واڵته مێژوویییه ی ئیسراییلدا پێشبینی كراوه . رێكخراوی تا كرد واڵته ی ئه م دانیشتووانی بانگهێشتنی نێوده وڵه تی هه وڵی پێویست بۆ جێبه جێكردنی ئه م پالنه بده ن. له وڕووه وه »ئه ندامانی لێژنه ی نه ته وه یی« كه به نوێنه رایه تی له الیه ن له و جیهانی سیۆنیزمی بزووتنه وه ی و جووله كه نه ته وه ی بۆ به ڵگه كان سه ر له ببوونه وه كۆ فه رمییه دا كۆبوونه وه مافی مێژوویی و سروشتی نه ته وه ی جووله كه و له سه ر نێوده وڵه تی، رێكخراوی گشتیی لێژنه ی بڕیاری بنه مای ئیسراییل مێژووییه ی واڵته له م جووله كه واڵتی پێكهاتنی

راگه یاند و ئه مه ش به ناوی واڵتی ئیسراییل بوو.كه ز )1947(ی ساڵی دووه م/نۆڤه مبه ری تشرینی له

پیالنی دابه شكردنی واڵتی مێژوویی ئیسراییل له نێوان دوو واڵتی عه ره ب و جووله كه دا راگه یه نرا، عه ره به كان كه گوتبوویان په یماننامه ی رێكخراوی دژایه تی داوه ، فڕێیان دڕیوه و نێوده وڵه تییان گونده كانی و شار سه ر بۆ ده ستوه ردانیان و توند وتیژی و پێكرد و ده ست جووله كه نشین به رباڵودا چوارچێوه یه كی له بڕین كوشتن و له جووله كه كۆمه ڵگه ی به اڵم هه بوو، درێژه ی به رگریكردن له گه ڵ هاوكات ئیسراییل واڵتی دوژمن، هێرشی دوورخستنه وه ی خۆیان و له ئاماده كاری و بۆ دا تێكۆشان به درێژه یان بنیاتنانی ئیسراییل و سه ربه خۆییی راگه یاندنی واڵتی نوێی ئیسراییل. واڵتانی به هێزی عه ره بی په یماننامه ی نه كردنی جێبه جێ بۆ ئه وكات، ئه و له ناوبردنی نێونه ته وه یی و رێكخراوی نه بووه ، سه قامگیر هێشتا كه ئیسراییله ی په المار به ر دایه ناوچه یه یان ئه م دانیشتووانی شه ڕیان ئه وان دژی به رده وام و هێرشی و راگه یاند. سوپای میسر، عێراق، لبنان، سووریا و ئه رده ن و چه ند یه كه یه ك له واڵتی سعودیا له جووله كه یان دانیشتووانی سووچێكه وه هه موو

دایه به ر هێرش و په المار.جووله كه كان كه ره سه ی شه ڕی وه ها به رچاویان نه بوو بۆ به رگریكردن له خۆیان، چه كی قورسیان یه ك ته نانه ت بوو، تۆپخانه یه ك چه ند ته نیا جووله كه كان به اڵم نه بوو، تانكیان یاخۆ فڕۆكه ماڵ و و گیان له ده یانزانی به رز وره ی به به ده ستی ئه وانه به رگری ده كه ن. واڵته كه یان به تاڵ توانیان په الماری رێكوپێكی عه ره ب و هێزی كۆماندۆ دوور بخه نه وه . »كیبووتس«ه كان واته ناوچه ی دوور و له »دێهاته هاوبه شه كان« كه خۆڕاگری گروپی پته وترین به بوون سنووردا و به رگری ده ژمێردران. ئه وانه له بارودۆخێكی رێكوپێك سوپای رووبه ڕووی دژواردا زۆر بوونه وه و نه یانده هێشت به ره و دێهات و شاره شه ڕی ببنه وه . نێزیك ئیسراییل ناوه ندییه كانی یه كساڵی نێزیكه ی كه ئیسراییل سه ربه خۆییی عه ره به كان كه هات به كۆتا كاتێك خایاند نه یانتوانی ته نانه ت یه ك هه نگاو له و خاكه ی كه نێوده وڵه تی رێكخراوی پالنی بنه مای سه ر له داگیری كرابوو تایبه ت جووله كه واڵتی به بكه ن، بگره به شێكی زۆر له و خاكه ی كه تایبه ت ركێفی ژێر كه وته وه عه ره ب واڵتی به كرابوو

ئیسراییلییه كان.

شه ڕی سه ربه خۆیی ئیسرائیل:

Isra

el

Ku

rd

27

ئيسرائيل-كورد

بوو. نایه كسان و قورس زۆر شه ڕه كه ئۆرشه لیم له مه ی/ئایاری له هێنا ، شكستیان شه ڕه دا له م جووله كه كان ساڵی )1948(ی ز ناچار بوون ڕۆژهه اڵتی ئۆرشه لیم بسپێرنه جووله كه ی دانیشتووانی ناوچه ی ئوردن. سوپای ده ستی

ئه و به شه ی ئۆرشه لیم كه وتنه ژێر ركێفی ئوردنییه كان و كه ئیسراییلییه كان به ش، دوو كرده ئۆرشه لیمیان شاری له گه ڵ پێوه ندییان بوو به ده ست ئۆرشه لیمیان رۆژئاوای نه ده به ( و دیواری המערבי- )כותל هه معراوی« »كه ته ل زانكۆی ئۆرشه لیم و رۆژهه اڵتی جووله كه نشینی گه ڕه كی

عیبری ئۆرشه لیم پچڕا و بێبه ش بوون.پیرۆزه كانی ئۆرشه لیم و شوێنه رۆژهه اڵتی ده ستدانی له برینێك بوو له دڵی جووله كه كه پاش شه ڕی شه ش رۆژه ی برینه كه یان شوێنه كان سه رجه م ئازادی )1967( و ساڵی

ساڕێژ كرا.جار چه ندان بۆ خوێناوی شه ڕی یه كساڵ درێژه ی له شێوازی به شه ڕه كه راگه یه نرا. ماوه كورت ئاگربه ستی ز )1949(ی ساڵی دووه می یه نایه ر/كانوونی له فه رمی واڵته ئه م سنووری كه بوو كاتێك ئه وه ش هات، كۆتایی رێكخراوی په یماننامه ی له دابه شكردن پالنی گوێره ی به په ره ی دووجا كیلۆمه تری هه زار چه ند نێوده وڵه تی، سه ندبوو، واته شوێنێكی زۆریان به ده ست هێنا. پاشماوه ی ئه و زه ویانه ی كه به پێی رێكخراوی نێوده وڵه تی بۆ واڵتی عه ره بی واڵتانی ركێفی ژێر له كرابوو، تایبه ت عه ره بی دراوسێدا بوو. كه ناری رۆژئاوای رووباری ئوردن كه وته ژێر ده ستی واڵتی ئوردن و میسر به سه ر كه ناری غه زه دا زاڵ بوو، ئه وسا بنیاتنانی واڵتی عه ره بی سه ربه خۆ هه ڵوه شایه وه . خیانه تیان فه له ستینیه كان به رامبه ر عه ره بی واڵتانی لێره دا و بده نه وه زه ویانه یان ئه و ده یانتوانی چونكه كرد، پاڵپشتییان بكه ن بۆ سه ربه خۆیییان له و به شه دا كه رێكخراوی نێوده وڵه تی له پالنه كه دا ده ست نیشانی كردبوو، به اڵم واڵته عه ره بییه كان ئه و به شه عه ره بییه یان داگیر كرد. له نیوه ی

دووه می ساڵی )1949(ی ز واڵتانی میسر، ئیسراییل له گه ڵ سووریا ئوردن و لبنان،

په یمانی ئاگربه ستیان مۆر كرد.

به به رامبه ر عه ره ب سوپای مانگانه ی له و ده یانویست بوون و شه ڕدا له ئیسراییل خه ڵكی ئه م واڵته له ناو به رن یاخۆ بیانخه نه كه سی هه زار سه د چه ند ده ریا، ناو خۆیان حاڵی و ماڵ واڵته له م فه له ستینی به جێهێشت و په نایان بۆ واڵتانی عه ره بی برد، وایانده زانی پاش شه ڕێكی كورت و نه مانی سه ركه وتوانه به ده توانن ئیسراییلییه كان ته نیا ئه ویش كه واڵته ئه م بۆ بگه ڕێنه وه

خه ونێك بوو.ئۆرشه لیم موفتی حوسێنی« ئه مین »حاج به به ڵێنیان میسر سوپای سه رانی و دوو ماوه ی له كه دابوو عه ره به كان نوقم ده ریادا له ناو ئیسراییلیه كان هه فته دا عه ره بی كۆمه ڵگه ی رێبه رانی ده كه ن. دابوو فه له ستینیه كان عه ره به به به ڵێنیان واڵتانی تا به جێبهێڵن دێهاته كانیان ماڵ و بڕۆن پێش به ره و بتوانن خێراتر عه ره بی به رن. له ناو ئیسراییلیه كان زووبه زوو و مه به ست له م فه رمانه ئه وه بوو كه له نێوان ئاگربه ست و شه ڕدا زیانێك به ر عه ره به كان ده گمه ندا بواری هه ندێ له نه كه وێ. فه رمانی كرا ناچار ئیسراییل سوپای چۆڵكردنی دێهاته كانی عه ره ب نیشن بدات، به اڵم زۆربه ی عه ره به كانی تر به ئاره زووی كۆمه ڵگه ی بانگهێشتنی دوای به خۆیان و

عه ره بدا بڕیاریان دا ماڵه كانیان به جێبهێڵن.ئه و رێژه ی ئاگربه ستدا په یمانی كاتی له مابوونه وه ئیسراییلدا خاكی له عه ره بانه ی بریتی بوون له 160 هه زار كه سی پێگه یشتوو كه ئیسراییل بێ جیاوازی به هاواڵتی ناساندن ماوه ی له پێدان. ئیسراییلی ناسنامه ی و )50( ساڵی یه كه می سه ربه خۆییی ئیسراییل، رێژه ی عه ره به كانی ئیسراییلی زیاتر له یه ك ملیۆن كه س بوو، ئێسته رێژه ی عه ره به كانی دوو ملیۆن و یه ك سه رووی له ئیسراییل

سه د هه زار كه سه .

IsraelKurd 28

ئيسرائيل-كورد

سوپای پاسداران نهێنییه ك بۆ مانه وه ی كۆماری ئیسالمی‌ئیسرائیل-‌كورد‌:‌ناسیح‌عوسمان

مێژووی‌‌په‌یدابوونی‌‌سوپای‌‌پاسداران.. ‌•گه النی شۆڕشی سه ركه وتنی سه ره تای رۆژانی له )فێبرایه ری هه تاوی 1357ی رێبه ندانی له ئێران 1979ی ز( ، خومه ینی به ناوی ڕێبه ری شۆڕش ئه و

سوپایه ی دامه زراند.عه لی )محه مه د پاسداران ئێسته ی سه ركرده ی

پۆستی صه فه وی ( ره حیم )یه حیا پاش جه عفه ری ( خامنه یی عه لی هه روه ك ده ست، گرته سه رۆكایه تییه كه ی بااڵی رێبه ری شۆڕش پاش مردنی خومه ینی و سه ركرده ی هێزه چه كداره كانی ئێسته ی ئێرانه ، كه جگه له سوپای پاسداران

سه رجه م ئه ركانه كانی سه ربازیی ئێران ده گرێته خۆ.هێزی پاسه وانی شۆڕشی ئیسالمی بۆچی بوو؟ •

ساڵی له ئێران گه النی شۆڕشی پاش له پاسداران سوپای له ده سه اڵتدار شۆڕشی پاراستنی بۆ پێكهێنرا، كه 1979به رامبه ر مه ترسییه ناوخۆیی و ده ره كییه كان و پارێزگاریكردن

له بنه ماكانی شۆڕش بوو.سوپای پاسداران ده سه اڵتی هه یه به سه ر میلشیاكانی )به سیج(عێراق – كاتی جه نگی له و گوایه هێزێكی خۆبه خشن دا كه 1988-(دا چه ندان هێرشیان 1980( نێوان سااڵنی له ئێران ئه نجام دا، )به سیج( هێزێكی پۆلیسییه بۆ جێبه جێكردنی بنه مای ئیسالمییه كان بنه ما و خراپه ( له رێگریی و به چاكه )فه رمان هه رجۆره دامركاندنه وه ی بۆ هۆكارێكیشه ده كات، جێبه جێ پشێوییه كی مه ده نی ، ژماره ی ئه م هێزانه ش به ملیۆنان كه س

مه زنده ده كرێن.ئه ویش تایبه تییه ، یه كه یه كی كرده گه لی كه هێزی قودسیش سه ر به سوپای پاسدارانه و چاالكییه كانی تایبه تن به ده ره وه ی له م دوایییانه دا ئه مه ریكا سزای به سه ر چه ند كۆمپانیا ئێران، هێزه وه به و پێوه ندییان به هۆی سه پاند كه سایه تییه كدا و و لبنان و عیراق له چه كداران یارمه تیدانی به تۆمه تی و

Isra

el

Ku

rd

29

ئيسرائيل-كورد

چۆن هه روه ك ئه فغانستان، قودسی هێزی ئه مه ریكا تیرۆریستی رێكخراوێكی به تره وه له الیه كی ناساندووه ، یه كگرتووه كانی واڵته سوپای ئه مه ریكا ده كات تۆمه تبار پاسداران چه كی به باڵوكردنه وه ی رۆڵیان هتد و... كۆكوژ به رنامی په ره پێدانی له ناووكه یی و موشه كی ئێراندا

هه یه .توانا‌سه‌ربازییه‌كانی‌‌سوپای‌‌ •

پاسداران..پاراستنی له خۆی چاالكییه كانی پاسداران سوپای سه ره تا ئاسایشی ناوه خۆییدا چڕكردبووه وه ، دواتر له شه ڕی ئێران-ئێسته ش و رێكخراو شه ڕكه ری هێزێكی بووه عێراقدا و ده ریایی و سوپا یه كه كانی له جه نگاوه ری هه زار 125هێزی ئاسمانیدا هه یه ، ئه و هێزه به شێوه یه كی سه ربه خۆ له سیستمی سه ربازیی ئێراندا كاری خۆی ده كات كه ژماره یان

ده گاته 350 هه زار سه رباز.له وانه ، مووشه ك، خاوه نی چه ندان جۆره چه كه ، كه سوپا تانك، فڕۆكه ی شه ڕكه ر كه زوربه ی چه كه كان دروستكراوی

رووسیان.ئه وه یه پاسداران، سوپای تری ده سه اڵته كانی له یه كێك به سه ر هێزه موشه كییه ستراتیژییه كانی ده سه اڵتیان هه یه چه ند داهێنانی له بینیوه زیندووشیان رۆڵێكی و ئێراندا سیستمێكی پێشكه وتوو له و بوارانه دا، له وانه ش دروستكردنی كیلۆمه تر هه زار 2 به رایی كه )3 )شه هاب مووشه كی

ده بڕێت.مووشه‌كه‌كان.. ‌•

)پاسداران( ئێران شۆڕشی پاسه وانی مووشه كه كانی ده گۆڕێن به پێی ماوه ی هاویشتنه كانیان، وه ك )دوورمه ودا، كورت مه ودا، مه ودا ناوه ند( كه له ناوه خۆی ئیران دروست كراون، هه ندێكیشیان له ئه نجامی پێشخستنی چه ند چه كێكی

رووسی و ئه مه ریكاییه یوه هاتوونه ته ئاراوه ، له وانه ش:-1.كۆچه كی شه هابه كان له )1 - 6( و شه هاب )دی سی بی (

2.خه یبه ر3.ره عد

4.نازیعات5.فه جر

6.كه وسه ر7.ساقیب

نموونه یی شه ڕێكی چه ند له پاسداران سوپای هێزه كانی

دژی عێراق چاالكییان نواندووه ، به اڵم هاوكات ته كتیكی توانا په ره پێدانی به هه ستاون هێرشه كانی له وانه ش ڕاسته قینه كان، و گه ڕانه وه ، دواتر و دوژمن له ده ستوه شاندن كه ئه و كه شتییانه یان ده كرده ئامانج كه نه وتی

عیراقییان ده گواسته وه بۆ واڵتانی ده ره وه .ئێران سه ربازییه كانی سه ركرده له یه كێك كه به سیج میلیشیای »ئه ندامانی ده ڵێت: ئامانجیان شه هیدبوونه ، ئه گه ر پێویست بكات و ناردنه فه رمانیان پێ بكرێ ده توانن رێگه كانی

ده ره وه ی نه وت له كه نداو كۆنترۆڵ بكه ن«.پاراستنی‌‌ سوپای‌‌ سیاسییه‌كانی‌‌ چاالكییه‌‌ •

شۆڕش..پاراستنی بۆ پاسداران سوپای راسپاردنی كاتی له ده كات وا شۆڕش، بنه ماكانی له سه ر هه ڕه شه یه ك هه ر به هه ستكردنی رژێمی ئێران، بێته قسه و له و باره یه وه لێدوان

بدات.سه رۆكی جافانی ( )یه دوڵاڵ جه نه راڵ ده ڵێ: پاسداران سوپای سیاسیی نووسینگه ی »دامركاندنه وه ی خۆپیشاندان و ناڕه زاییه كانی هه ڵبژاردنی ئه نجامی راگه یاندنی دوای سه رۆكایه تی له ساڵی 2009 له الیه ن هێزه كانی پووچه ڵكردنه وه ی مانای پاسدارانه وه ، سوپای فه رمانڕه وایه تیی روخاندنی بۆ بوو هه وڵێك

ئێران«.شیمانه ده كرێ سه ركه وتنی مه حموود ئه حمه دی نه ژاد له هه ڵبژاردنه كانی ساڵی 2005ی ئێران و گرتنه ده ستی ده سه اڵت له الیه ن ناوبراوه وه ، هۆكارێك بووبێت بۆ زیادبوونی رۆڵی سوپای پاسداران، هه روه ك دوو له سه ر سێی ئه ندامانی بوون، كه س 21 كه حكوومه ته كه ی پێشووی به خۆیشیه وه پێشتر ئه ندام بوون له و سوپایه دا.كه ده چن بۆ وای توێژه ران له هه ندێك له پاسداران، سوپای سیاسیی ده سه اڵتی زیاتره ، نه ژاد ئه حمه دی سه رۆك ده سه اڵتی متمانه ی له به رچاوگرتنی به ده ڵێن هه روه ك بۆ سوپایه به و ئێران شۆڕشی رابه ری دامركاندنه وه ی ئۆپۆزسیۆن له و واڵته ، خامنه یی خۆی به پارێزراوی ئه و هێز و سوپایه ده زانێت

كه هه رخۆیشی سه رپه رشتی ده كات.سه ركرده كانی بۆده چن وای تر هه ندێكی دابه شبوون خۆیاندا ناو له پاسداران سوپای بۆ هه یه زیاتر سه ربه خۆییی به پێویستییان و

IsraelKurd 30

ئيسرائيل-كورد

مانه وه یان.ته نانه ت هه ندێك له ئه فسه رانی پێشووی ئه و سوپایه وه ك باقر )محه مه د و په رله مان سه رۆكی الریجانی ( )عه لی ره زایی( )موحسین و تاران شاره وانیی سه رۆكی قالیباف( كه هه ڵبژاردنی پێشووی دۆڕاند، له به ره ی دژ به ئه حمه دی

نه ژاددان.له الیه كی تره وه سوپای پاسداران به رده وامه له راهێنانه كانی و خاوه ن ده زگای راگه یاندنه و چه ندان به رنامه ی فێركاری ریشه ی و ره گ رێگه یه وه له و تا ده كات، پێشكێش خۆشه ویستی بۆ شۆڕش له ناو خه ڵكی ئێراندا بچه سپێنێت.كه‌رتی‌‌ له‌‌ پاسداران‌ سوپای‌‌ ئابوورییه‌كانی‌‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌‌ •

ئابووریپاراستنی سوپای عێراق-ئێران جه نگی پاش له له به شداریی زۆره وه به هێزێكی )پاسداران( شۆڕش فراوان كاره كانی بواری و كرد ئێراندا ئاوه دانكردنه وه ی كرد بۆ بواری هاورده كردن و ناردن و پیشه سازیی نه وت

و گاز و به رگریی و گواستنه وه و بیناكردن.وه زاره تی خه زێنه ی ئه مه ریكایی رای ده گه یه نێ كه سوپای پێوه ندی الیه نه كانی له یه كێك بووه ته ئێران پاسدارانی كۆمپانیایه كه وه چه ند به و ئابوورییه كان گرێبه سته و كه وتوونه ته و دۆالرن ملیاران خاوه نی كه به ستراوه ته وه ناو كه رته كانی كار و بیناسازیی و پاره داركردن و بازرگانی.كه ساڵی توێژینه وه كاندا بۆ )راند( راپۆرتێكی ده زگای له )خاته مولئه نبیا( كۆمپانیای هاتووه ، كرایه وه باڵو رابردوو كه كۆمپانیایه كی ئه ندازیارییه و پێوه ندیی هه یه به سوپای پاسدارانه وه ، توانیویه تی زیاترله 750 گرێبه ست بۆ خۆی ببات له ڕێی چه ند پرۆژه یه كه وه له بواره كانی )بیناسازی و به وه ش ئاماژه راپۆرته كه وزه (، و ژێرخانی بنیاتنانه وه ی سوپای ده ریده خه ن تر راپۆرتێكی چه ند كه ده كات، ناردنه و ره ش بازاڕی به سه ر گرتووه ده ستی پاسداران ژێر سنووریی خاڵێكی چه ند له رێی شمه كدا ده ره وه ی

ده سه اڵتیانه وه .

سه‌رچاوه‌كان:ئاژانسی‌‌ده‌نگوباسی‌‌رۆیته‌رز ‌ویكیپیدیا‌)الموسوعه‌‌الحره‌( ‌www.dw-world.de ‌

Isra

el

Ku

rd

31

ئيسرائيل-كورد

فه‌له‌ستین‌خاكی‌پیرۆز‌و‌كێشه‌ی‌ئاڵۆزکێشەی فەلەستین یەکێکە لە کێشە هەرە مێژوویی و زیندووەکانی رۆژهەاڵتی ناڤین و رەگ و ریشەیەکی ئاڵۆز پڕ گرێ کوێرەی هەیە و لە سەر ئاستی هەموو جیهان ناسراوە و هەموو واڵتە بە کێشەکەوە پێوەندییان نێودەوڵه تی کەم و زۆر لە كه شی ئەمڕۆی سیاسەتی زلهێزەکانیش بکەن، چارەسەر کێشەکە دەیانەوێ و هێڵ سەر دێنە رێگه یەک نەخشە بە ناوەناوەش هەیە، بوونەتە سااڵنێكه کە هەیە تەگەرە و کۆسپ چەندان کێشەکەش چارەسەرکردنی بەردەم لە بکرێتەوە کورت لەوه دا کێشەکە بەکورتی رەنگە کێشەکە. چارەسەرکردنی پێش لە بەربەست لەو بکەن. قبووڵی و بسەلمێنن راستییه ك وه ك ئیسرائیل بوونی ناتوانن عەرەب هەموو کە نێوەندەشدا چەندان گرووپ و پارتی سیاسی و بزووتنەوەی عەربی فەلەستینی دروست بوون ئەو لەوانەیە کەچی بستێننەوە، فەلەستینی گەلی زەوتکراوەکان«ی »مافە خۆیان گوتەی بە تا گرووپ و بزووتنەوانە هەندێکیان هەر خۆیان بەشێک بن لە هەڵواسراوی کێشەکە و رێگه نه ده ن

دۆزەکە یەکالیی بێتەوە .بێگومان ئەگەر لە رووی مێژوویه كی زووه وه باسی خاکی فەلەستین بکەین رەنگە بۆچوونەکان بە ئاقارێکی ترمان داببەن و چەندان راستی هەیە روونتر و ئاشکراتر بەدیار بکەون . وەک ناوی فەلەستین لە کوێ هاتووە ؟ رەسەنی دانیشتووانی کێن بۆچی فەلەستین؟ خاکی ئەو لەسەر جوولەکەکان خاکە دەژین و بەداگیرکەر ناو دەبرێن ؟ کێن ئەوانەی فەلەستین کێشەی نایەڵن لێرەدا بکرێ؟ چارەسەر پرسیارانە ئەم وەاڵمی بۆ مێژوویی راستییەکی چەند

دەخرێته روو/. بنچینەی ناوی ) فەلەستین(

لە کوێ هاتووە؟ناوی فەلەستین لە بنچینەدا ناوچانەی ئەو بۆ ئاماژەیە نێوان دەکەونە کە رۆژهەاڵتی کەناری دەریای ناوه ڕاست تا دۆڵی ئوردەن و بیابانی نەقەب لە باشوور و دەریاچەی تەبەریە لە باکور، خودی وشەی فەلەستین لە » Plesheth » وەرگیراوە کە ئەمەش ناوێکە لە پەرتووکی پیرۆز ) الکتاب المقدس ( زۆر باس کراوە، لە بنچینەشدا وشەی Palash لە زمانی ئینگلیزیدا )plesheth ( کە رەگەکەی ) palash ( بەواتای راگواستن و ئەو جێ و ئەوجێکردن بەکار هاتووە، ئاماژیەبه کیشە بۆ ئەو هۆزانەی کە لە دەریاوە هاتوون و لە کەنارەکانی دەریادا جێگیر بوون، ئەو هۆزانەش لە گریکەکان و دوورگەی کریت و ئاسیای بچووکه وه هاتوون و بەپێی نیشتمانی عەرەبەوە بە زمانییان و نەژادی پێوەندییەکی هیچ مێژوویییەکان زۆربەی سەرچاوە

نەبووە. فەلەستینیەکان بەچەند کۆمەڵە و گرووپێک گەیشتنە کەنارەکانی باشووری ئیسرائیل و لەگەڵ ئیبراهیم و ئیسماعیل ئیسحاق کەوتنە ملمالنێ و چەندان شوێنی نیشته جێبوونیان بۆ خۆیان دروست

نیخا

شێن

ەمیەد

ەم ح

انەدن

عم ،

هیرا

ئیبن

رزا با

ئا:

IsraelKurd 32

ئيسرائيل-كورد

لە ئەقرون( ئەشدود، ئەسقەالن، )غەزە، لەوانەش کرد، یۆنانی مێژوونووسی بەدوواوە ز، پ پێنجەمی سەردەی دەریای رۆژهەاڵتی ناوچەکانی لە ناوی )هیرۆدۆتوس( وەک ئەمەشی )the Philistine Syria( نا ناوەراست

نموونەیەک لە زمانی یۆنانی وەرگرتبوو.

دووەم ) Bar Kochb( شۆڕشی کپکردنەوەی دوای لە کرد، پێ دەستی رۆما دژی لە یەهودییەکان یاخیبوونی رۆمانییەکە ناوە ویستی )هاردیا( رۆما ئیمپراتۆری ئەو لەجیاتی و بسڕێتەوە ) Provincia Judaea(بەکاربهێنێ کە جۆری ) Provincia Syria Palaestina(التینی ناوەكه گرکیەکەیە و بە مانای یەکەیەکی ئیداری دێت، ئەو ناوەش )Provincia Syria Palaestina( دواتر کورت کرایەوە و کراوە به )Palaestina( کە بەواتای فەلەستین بەکار هەر چوارەم سەدەی کۆتای تا ناوەش ئەم دێت،

هاتووە .ئەو رۆمانی ئیمپراتۆریەتی رێکخستنەوەی سەردەمی لە شوێنەی کە پێی دەگوترا فەلەستین بوو بە سێ ) فەلەستین ( و پێی دەگوترا فەلەستینی یەکەم و دووەم سێیەم ، هەر بەو شێوازەش مایەوە تا سەدەی حەوتەمی زاینی، سەردەمی

شااڵوەکانی فارسی ئیسالمی .دەهێنا بەکار فەلەستنیان ناوی مەسیحیەکان و یەلیبیەکان وەک ئاماژەیه ک بۆ هەرسێ یەکە ئیدارییەکە، دوای نەمانی بە دەهات بەکار هەر ناوەکە یەلیبیەکانیش سەردەمی شیوەیەکی نافەرمی و هەر ئاماژەش بوو بۆ ئەو ناوچانەی

کە دەکەونە رۆژهەاڵتی کەنارەکانی دەریا .لەم خستنەرووەی سەرەوە دەگەینە ئەو راستییەی کە ناوی فەلەستین لە بنچینەدا ناوێکی عەرەبی نییە و عەرەبەکان بە زاراوه ی وشە رۆمانی گریکیەکەیە )Palaestina ( بەکاری )p ( دێنن، بەاڵم بە فۆنتێکی عه رەبی و لەبەر ئەوەی پیتیلە عەرەبی مۆرفیم نیە و لەجیاتی ئەو پیتی ) ف ( عەرەبی

بەکار دێنن.

دانیشتووانی‌فەلەستین‌کێن‌؟مێژووی ناوچەکە ئاڵۆزە بەهۆی بوونی چەندان هۆز و دەسەاڵتدارییەتی کە لە ناوچەکەدا یەک لە دوای کردوون، داگیریان دواتر یاخۆ بوون جێگیر یەک لەوانەش کەنعانییەکان ، فەلەستینیەکان ، سامریونەکان لە مەسیحییەکان. و مسوڵمانەکان ، ،گریکەکان بەخاکی ناوچەکە پیرۆز کتێبی پێش سەردەمەکانی city- ( کەنعان دەناسرا و لەکۆمەلێک دەوڵەتی شارلە لقێک بە هەموویان کە هاتبوو پێک )statesئەم دەژمێردران، میسر فیرعەنی دەسەاڵتدارییەتی راستییەش لەو بەردەنووسانە بەدیار کەوتوە کە لە گردی )ئامارنە ئایل( دۆزراونەتەوە. دوای رووخانی ز پ )1500( نێزیکەی میسری ئیمپراتۆریەتی ئیسرائیل نەوەکانی سەر هێرشکردنە و تااڵنکردن هۆزەکەی 12 بۆیە ئاسایی، و ئاسان کارێکی بووە 1240- نێزیکەی )موسی( رابەرایەتیی بە کەنعان 1200 پ . ز لە خاکی میسرەوە بەرەو خاکی کەنعان ئەو کرد. وداگیریان بوون جێنیش لەوێ رۆییشتن بەردەنووسەکان لەسەر سەرچاوە مێژوویییانەی کە دۆزراونەتەوە ئاماژە بەوە دەکەن لە نێوان ئەو 12 ) عیبرانییەکان ( ›apiru‹ کەنعانییەکاندا هۆزەی هەبوون لە سەردەمی فەرمانرەوایی میسریدا . -1500 ( برۆنزی سەردەمی کۆتای ساڵەکانی لە کەنعانیان خاکی فەلەستینیەکانیش ز، پ )1200داگیر و تااڵن کردووە، هەندێک لە سەرچاوەکانیش بۆ ئەوە دەچن لە ئانادۆل و باشووری دەریای ئیجە بەشداریان لەو داگیرکارییە کردووە و لە دەوروبەری ئەو لەگەڵ ملمالنێ کەوتوونەتە کەنعان گردی هاتبوونە پەنابەری بە میسرەوە لە دانیشتووانەی شوێنه كه . لە دوای ئەوەش مێژوو و رێكه وتەکان بە وردی دیاری نەکراون ، مێژووە دیارەکە لەو کاتەوە 773 پ لە یەکەم بۆ جاری دەست پێ دەکات کە لە سامرە باشووری لە ئیسرائیلییەکان پایه تەختی ز الیەن ئاشوورییەکانه وه وێران کراوە، هەروەها جاری دووەم لە 586 پ ز پایه تەختی ئیسرائیلییەکان کە )

قودس ( بووە لە الیەن بابلیەکانه وه وێران کراوە .

Isra

el

Ku

rd

33

ئيسرائيل-كورد

فەڵەستین‌نیشتیمانی‌پیرۆزخاکیی پیرۆز ئەو مەملەکەتەی بە دەیان ساڵە کێشەی لێ نابڕیتەوە کێ یەکەم جار خاوەنی بووە ؟ ئەی لەکۆتای دا کێ دەبێتە خاوەنی ؟ ئەو خاکە پیرۆزە هەر وادەمێنێتەوە یان دەبێتە بەشی کێ ؟ ئایاهەگبەی مێژوو چی لە بارەیە

پێە و چی وەدەڵیت؟خاکی بردراو یان داگیر کراو.؟ئاینیەکان،ئەوە پەرتوکە و مێژووی هەمووسەرچاوە لە ئەوانەی بوون کێ کە بەدیاردەخەن بۆ مان سەرەتایی پێک وەنانی ژیان،لەو واڵتە دا نیشتە جێ بوون.هەریەک کە واڵتەی وبەرەکەتەکە،ئەو پیت بە خاکە خاکی پیرۆزترین الیان لە«جوولەکە،ئیسالم،کریستیان«لە

سەر زەمینە.لە عیبرییەکان ئیسرائیلییە بەنی سەدەی لەسەرەتای فەڵەستین زایینەوە پێش شانزدەهەمی یەهوودییە ئێستا بوون، نیشتەجێ وەچەی بە خۆیان هاوچەرخەکان بۆ خۆیانییان و دەزانن ئەوان کە وایە پێشییان دەگەڕێننەوە، فەڵەستین نیشتمانی نەمری خۆیانە.لەو یەهوود کاتەوە ژمارەی لەو پاشان بوو،. زۆر خێرا نیشتمانەدا کایەوە هاتە ئیسالمی جێنشینیی ئیسالمی کرانەوەی بانگەوازو و ئەمەش گرتەوە، فەڵەستینیشی زایینیدا، حەوتەمی سەدەی لە کوڕی عومەری لەسەردەمی خەتاب دا بوو.لەو ساتەدا سەرەتایی ژیانی ئیسالم لە فەڵەستین دەست

پێدەکات.موسی، عەرەبی: )بە مووسا لە )Moses ئینگلیزی: بە و گاوڕ جوولەکە، ئایینەکانی خودایە. پێغەمبەرێکی ئیسالمدا پارێزگای لە فاقوس لە مووسا

)Goshen( شەرقییەی میسر کە ناو دەبرا بە خاکی جاسانناوی ژیاوە. و لەدایکبووە فیرعەونەکاندا، لەسەردەمی )Moshe التینی )بە » מֶֹשׁה « بە عیبریدا لە مووسا، هاتووە، واتا لە ئاودا دەرهێنراو، چونکە لە ئاودا دۆزییانەوە و دەریانهێنا. جوولەکە بە مووسای مامۆستا ناوی دەبەن و

لە الیان گرنگترین پێغەمبەرە.مووسا لە قورئاندا ١٣6 جار )زیاتر لە هەموو پێغەمبەرانی شکۆمەندەکان پێغەمبەرە لە یەکێکە و هاتووە ناوی تر(

و الله«یە »کلیم نازناوی و العزم( )اولی کتێبەکەی تەوراتە. مووسا لە تەمەنی 120 لە

فەڵەستین کۆچی دوای کرد .لە بەڵگە کۆنە نووسراوەکانی سەردەمی کۆندا قهات کوڕی عەمران کوڕی موسی هاتووە، ناوی دایکی ە، یەعقوب کوڕی الوی کوڕی یوکابد بوو، برایەکی هەبوو بەناوی هارون کە ئەمیش یەک خوشکی هەبوو بە ناوی مریەم.

ژیانی سەرەتاییبووە ئیسرائیل بەنی لەپێغەمبەرانی مووسا کە یوسف پێشی خستن لە فەڵەستینەوە و لە )شاری کردن ی نیشتەجێ )جاسانە( زەوی الشرقیە(ی ئەمڕۆ لە میسر لەبەرپێویستیان بە

شوێنێکی زۆر بۆ مەڕو مااڵتیان.قورئان و کۆن سەردەمی پەڕتووکی بەپێی منداڵی کە بووە لەدایک ساڵەدا لەو مووسا هۆزی ئیسرائیلیەکان دەکوژران لە کاتێکدا کە فیرعەونی میسر ڕەمسیسی دووەم کە ساڵێک وازی ساڵێک و دەرکرد کوشتنیانی فەرمانی لێهێنان ئەمەش لەترسی زۆربوونی ژمارەیان بوو هەتا نەبنە یارمەتیدەرێک بۆ دوژمنەکانی،

IsraelKurd 34

ئيسرائيل-كورد

هەندێکیش دەڵێن )ئەو ساڵە فیرعەون خەوێکی دیوە داوەتەوە لێک بۆ خەوەکەیان کە ئەوەی پێی بە و پێیان وتووە کە ئەم ساڵ منداڵێک لە دایک دەبێت کە تۆ لەناو دەبات بۆیە فەرمانی بەلەناو بردنی هەموو کە دەبوون لەدایک ساڵەدا لەو کە کرد منداڵێک مووسا تیایدا لەدایک بووە(. دایکی مووسا منداڵەکەی لەم و نیل ڕووباری دەیخاتە و دەخاتە سندوقێکەوە کاتەدا فیرعەون دۆزییەوە و خێزانەکەی خۆشی ویست و ئینجا مووسا لە کۆشکی فیرعەون دا ژیانی بەسەر برد. مووسا لەدوای کوشتنی یەکێک لەشوێنکەوتوانی بۆ کرد ڕای ئیسرائیلییەک سەرخستنی و فیرعەون و مایەوە لەوێ ساڵ هەشت ماوەی بۆ و مەدیەن

هێنا. پێک خێزانی ئەو دوای پاشان کرد کۆچیان ماوەیە زێدی فەڵەستینی بۆ

باپیرانیان

‌ژیانی‌سەرەتاییپێغەمبەرانی لە مووسا بەنی ئیسرائیل بووە کە لە خستن پێشی یوسف فەڵەستینەوە و لە خاكی نیشتەجێی )جاسانە( الشرقیە( کردن )شاری میسر لە ئەمڕۆ ی بە پێویستیان لەبەر شوێنێکی زۆر بۆ مەڕ و

مااڵتیان.پەڕتووکی بەپێی و کۆن سەردەمی

کە بووە لەدایک ساڵەدا لەو مووسا پیرۆز قورئانی کاتێکدا لە دەکوژران ئیسرائیلییەکان هۆزی منداڵی ساڵێک کە دووەم ڕەمسیسی میسر فیرعەونی کە لێهێنان وازی ساڵێک و دەرکرد کوشتنیانی فەرمانی هەتا بوو ژمارەیان زۆربوونی لەترسی ئەمەش هەندێکیش دوژمنەکانی، بۆ یارمەتیدەرێک نەبنە پێی بە و دیوە خەوێکی فیرعەون ساڵە )ئەو دەڵێن ئەوەی کە خەوەکەیان بۆ لێک داوەتەوە پێیان گوتووە ئەمساڵ منداڵێک لە دایک دەبێ کە تۆ لە ناو دەبات

کە ده رکرد منداڵێک هەموو بەلەناوبردنی فەرمانی بۆیە لەو ساڵەدا لەدایک دەبوون کە مووسا تیایدا لەدایک بووە(. دایکی مووسا منداڵەکەی دەخاتە سندووقێکەوە و دەیخاتە ڕووباری نیل و لەم کاتەدا فیرعەون دۆزییەوە و خێزانەکەی خۆشی ویست و ئینجا مووسا لە کۆشکی فیرعەوندا ژیانی بەسەر برد. مووسا لە دوای کوشتنی یەکێک لەشوێنکەوتووانی فیرعەون و سەرخستنی ئیسرائیلییەک ڕای کرد بۆ مەدیەن هێنا. خێزانی و مایەوە لەوێ ساڵ هەشت ماوەی بۆ و

خێزانەکەی سەفورا کچی شوعەیب بوو.لە سااڵنی 1890،کە ئەو سەردەمە زیاتر لەو ناوچەیە هۆزە عەرەبەکان کە هەموویان ئیسالم بوون و بااڵدەست بوون، لە بڕی ئەوەی هەوڵی پێکەوەژیانی برایانە و ئاشتی بدەن، یەهوودییەکان چەوسانەوەی خەریکی بەردەوام ستەمە و زوڵم ئەو بوون، پەیماننامەی«بل کاتەی ئەو تا بوو، فۆر«سەبارەت بە ئیسرائیل هاتە کایەوە، لە بەریتانیا یەکگرتووی شانشینی ئەو لە دەبێت کە کرد داوای بوو ناوچەکە جوولەکەکان بۆ دەوڵەتێک داهاتوودا پێویستە نێوەشدا لەو بکرێ، دروست پاراستنی بەریتانیا یەکگرتووی شانشینی

ئاسایشی ئەو واڵتە لە ئەستۆ بگرێ.دەبێ هاتبوو دەرکراوەیەدا لەو هەر عەرەبەکانی دانیشتووی ئەو واڵتە هەموو

مافێکیان بۆ دەستەبەر بکرێ.پەیماننامەی دەرهاویشتەی ڕاستیدا لە بیل فۆر، دەرهاویشتەی لەوەوە سەرچاوە دەسەاڵتی عەرەب هه ركات دەگرێ، یاخۆ ئیسالمەوە ناوی بە هەبووبێ یاخۆ بێ خۆیان عەرەب پشتیوانی بە هاریکاری دەوڵەتانەی ئەو بەهاوکاری گروپە تێرۆریستیه کان دەکەن، ئەوەشمان لە بیر نەچێ ئیمپڕاتۆرییەتی عوسمانی، ئەوکاتەی لە سەدەی 19 ەمین دەسەاڵتی هەبوو لەو ناوچه یەدا، جوولەکەنیشینەکانی گەیشتۆتە تا چەوساندووه تەوە، پەڕی ئەو فەڵەستینیان بەرەو شوێنه ئه و رەسەنەکانی جوولەکە زۆربەی ئەوەی

ئەوروپا و ئەمه ریکا رایان كرد.چەوسانەوەی هەموو ئەو ده ڵێن جوولەکەکان ڕاستیدا لە تووشی هاتوون لە سەردەستی عەرەب بووە، کە ئەوانیان دیارترینیان بەدەرناون، خۆیان پیرۆزی نیشتیمانی لە هۆلۆکۆستە، هەر لەسەر ئەو گرفتەیەیە کە بەشێکی واڵتە ئیسالمییەکان دان نانێن بە ڕووداوی قڕکردنی جوولەکەکان

لە ئەوروپا.

Isra

el

Ku

rd

35

ئيسرائيل-كورد

ئیسرائیل-كورد:‌توێژه‌ران

دوای رێکه وتننامه ی سێ قۆڵی ئێران، تورکیه و به رازیل له سه ر گۆڕێنه وه ی یۆرانیۆمی پیتاندراوی %3،5 به رامبه ر یۆرانیۆمی %20 له خاکی تورکیا، چانسی لێك نێزیکبوونه وه و پێکهاتنی ئه مه ریکا و ئێران بۆ کۆتاییهێنان به ناکۆکی و نێوان ناخۆشییه کانی زیاتر له سێ ساڵی ئه مه ریکا و ئیران

ڕۆژبه ڕۆژ به هێزتر ده بێ. سه رچاوه یه كی ئه مه ریكایی باڵوی كرده وه واشنتۆن به شێوه یه كی نهێنی پاڵپشتی له رێککه وتننامه ی مۆركراوی نێوان سێ واڵتی ئێران، تورکیا و به رازیل ده كات، به و مه رجه ی ئێران چیتر ده ست

نه خاته ناو پرسی پێكهێنانی حكوومه تی عێراق. ئه و سه رچاوه یه كه به هۆی هه ستیاری بابه ته كه نه یویستووه ئاماژه به ناوی بدرێ گوتی، مۆركردنی رێکه وتنی دواییی ئێران له گه ڵ هه ر یه ك له تورکیا و به رازیل مۆری كردووه بۆ پیتاندنی یۆرانیۆمی ئێرانی، ئه و واڵته ی به وه پایه ند ده كات كه چیتر ده ست نه خاته ناو پرسی پێكهێنانی حكوومه تی به شێوه یه كی ئه مه ریكا یه كگرتووه كانی ویالیه ته له سه ر پێویسته له به رامبه ریشدا عێراق، نوێی

رێككه وتنی ئه مه ریکا و ئێران فێڵێكی سیاسییه له هه موو مافه كان

IsraelKurd 36

ئيسرائيل-كورد

نهێنی پاڵپشتی له و پێکهاتنه بكات. )سه رچاوه ، ماڵپه ری ده نگوباسی ئیسرائیل-کورد(.

به چه ند ئه مه ریکایی سه رچاوه ی نهێنی راگه یاندراوه ی ئه و هۆكارێك پاڵپشته و ده كرێ له ڕاستی نێزیک بێت:

ده سه اڵتدارانی ڕاسته ئێران، ناوه خۆی بارودۆخی یه‌که‌م، سه ربازیی ئێران به هه ڵوێست وه رگرتنی توندوتیژی وا ده نوێنن که ده سه اڵتیان به سه ر دۆخی ناوه خۆیییه دا هه یه ، به اڵم راستییه كه ئه وه یه ده وڵه ت و رێژێم له دۆخێکی هه ستیاردان ، مه ترسییه کی

ترسناك و سامناک باڵی به سه ر که شی ئێراندا کێشاوه . بێگومان رووداوه کانی هه نوکه ی ڕۆژهه اڵتی کوردستان، واته له سێداره دانی چوار الوی بێده سه اڵت و بێتاوانی و دواتر مانگرتنی کوردستان رۆژهه اڵتی به شه کانی هه موو له کورد گشتیی توندتر و به هێزتر رێژێم له سه ر مه ترسییه ی ئه و سامناکی

کردووه .

ئێران له مه ڕ سارکۆزی ده وڵه تی پاشگه زبوونی دووه‌م، مه جید و به ختییار شاپور بکوژی وه کیلی عه لی ئازادكردنی و یاساخکراو که لوپه لی قاچاخچی و فێڵباز بازرگانی کاکه وه ند له سه ر ئێران، بێگومان له گۆرێنی پێگه و هه ڵوێستی ئه مه ریکادا

بێ هۆكار نییه . ئه نجوومه نی هه میشه یی ئه ندامانی پێنچ له یه کێک فه رانسه زۆری جه خیه كی پێشتر که یه كگرتووه كانه نه ته وه ئاسایشی له سه ر هێنانه ئارای گه مارۆیه کی قورسی ئابووری له سه ر ئێرانی نابێت شێوه یه ک به هیچ ئێران بوو بڕوایه دا له و ده کرده وه ، رووداوه کانی ئاکامی له به اڵم بگات ، ناوه کی به چه کی ده ستی چه ند ڕۆژی رابردوو فه رانسه ناچاری پاشگزه کردن له هه ڵوێستی

پێشووی خۆی بووه وه .

سێیه‌م، دامه زارانی حکوومه تی نوێی به ریتانیا به به شداری سه ره تای له پارێزگه ران. و دیموکرات لیبراڵ حزبی دوو لیبراڵ به ریتانیا، په رله مانی هه ڵبژارده نه کانی به ندوباوی دیموکراته کان ناڕه زامه ندیی خۆیان له هاوکاریکردنی حکوومه تی به سه ر ده وڵه ت پێشووی وه زیرانی سه رۆک براون گۆردن حزبی کرێکار راگه یاندبوو، چاوه ڕه وانی الوازیی پێوه ندیی نێوان ئه مه ریکا و حکوومه تی نوێی به ریتانیا له بواری سیاسه تی ده ره وه

ده کرا. وه زیری نوێی ده ره وه ی به ریتانیا سه ر به حزبی لیبراڵ دیموکراتی به بایه خ زیاتر نوێی ئاشکرای کردووه که ده وڵه تی هه نوکه ی الیه نی دیپلۆماسی بۆ چاره سه ری کێشه ی ناوه کی ئێران ده دا تا

هێرشی سه ربازی بۆ سه ر ئه و واڵته .

نوێی هه ڵوێستی واته مه سه له یه ، ئه و بێگومان پێوه ندیی گرینگی هۆكارێكی به ریتانیا ده وڵه تی ده خاته كاریگه ریی به ریتانیایه ، و ئه مه ریکا نێوان سه ر هه ڵوێستی ئه مه ریکا له مه ڕ سیاسه تی داهاتوو

دامووده زگایی ئۆباما به رامبه ر ئێران.

حزبی دوو رێکكه وتنی شیمانه ی چواره‌م، ئیئتیالفی نشتیمانی عێراق به سه رۆكایه تی عه مار ئیئتیالفی و الیه ک له به ئێران سه ر حه كیمی مالیكی نووری به سه رۆكایه تیی یاسا ده وڵه تی تاران تره وه ، الیه کی له ئێران رێژێمی دۆستی وه زیرانی سه رۆك كه ده کات دڵنیا له وه دوو ئه و له كاندیدانی یه كێك عێراق داهاتووی حکوومه تی سه رۆكی به مه ش و ده بێ ئیئتیالفه

نوێی عێراق ده بێته هاوپه یمانێكی نێزیكی ئێران. دامه زراندنی و به دیهێنان بۆ ئه مه ریکا بێگومان بۆ مالیکی نووری و حه کیم عه مار ئیئتیالفی ئامرازه كانی هه موو له سوود ئێران رازیکردنی

پێوه ندیی خۆی وه رده گرێ.هۆكاره ی چوار ئه و به پێی ئه وه یه ، ده رئه نجام و نێزیکبوونه وه لێک زه مینه ی پێکرا ئاماژه یان پێکهاتنی سیاسیی دوو واڵتی ئه مه ریکا و ئێران له

هه موو کاتێک فه راهه متر و گونجاوتره . له ده وڵه تێک بێ بڕیار ئه گه ر تره وه الیه کی له ئه مه ریکادا له گه ڵ رێکكه وتن و دانوستان ئێران چونكه نه ژاده ، ئه حمه دی کابینه ی پێموایه بکا، ئێراندا 30 ساڵه ی له مێژووی به ده سه اڵتترن و پێک ئه مه ریکادا له گه ڵ بتوانێ حكوومه ته تاكه

بێت و ریکه وتن بکات.

هۆكاره‌كان:و ڕێبه ری و ده وڵه ت نێوان پێوه ندیی یه که م، خامه نه یی عه لی له نه ژاد ئه حمه دی گۆێڕاگریی هه موو له پێشوو حکوومه ته کانی به رئاوردی به حکوومه تی پته وتره . و به هێزتر قۆناخێک ئه حمه دی نه ژاد په سندکراوی ڕێبه رییه و سوود له هه موو پشتیوانییه كانی رێبه ری وه رده گرێ. له ئه نجوومه نی و نیگه هبان تره وه ، شوڕای الیه کی ناوه ندیی ئیسالمی، زۆرێنه ی الیه نگرانی حکوومه تی خامنه یی عه لی ڕێبه ری هێڵی له و هه نوکه ن

پێڕه وی ده که ن.حکوومه تی سه ربازیی ده سه اڵتی دووه م، هه نوکه ی ئێران به به راورد له گه ڵ حکوومه ته کانی ئه و حکوومه ته و به تواناتره و به هێزتر پێشوو

Isra

el

Ku

rd

37

ئيسرائيل-كورد

الیه ن له که کابینه یه تاكه پاسداران، سوپای هێزی سه ر ده گه كانی و به سیج كه سانی به تایبه ت به رێژێم پاڵپشتییه کی مه ده نی ده کرێ . لێ زۆری هه نوکه ی رووداوه کانی ته واو مه سه له یه ئه و ئێران

ده سه لمێنن.ئه حمه دی ده وڵه تی سێیه م، ساڵی چوار له نه ژاد کاری چه ند تێپه ڕبوونی خۆ بۆ گرینگی و به نرخ به رده وامی و به هێزکردن کردوون رێژێم ده سه اڵتی هۆی بوونه ته که خه ڵکێکی به سترانه وه ی بواری له ده وڵه ت به زۆر

ئابوورییه وه . یه کێک له وانه ته رخانکردن و بڕینه وه ی مووچه ی مانگانه بۆ الیه نگران و به شی که م داهات به ناوی، بنه ماڵه ی شه هیدانی رێژێم، بڕینداره کانی شه ڕی بۆردومانی قوربانییه کانی و عێراق و ئێران ده یان و ئیمام ئیمدادی کۆمیته ی شیمیایی،

ناوه ندی تر. به نه ژاد ئه حمه دی حکوومه تی چواره م، دامه زارندنی ده سه اڵتێکی ئه ساسی بۆ به هێزكردنی به زۆر توانیویه تی ئابووریدا بواره کانی له رێژێم یان به کڕین، گرینگترین به شه کانی به رهه مهێنان، ژێر بخاته هتد و پێوه ندیدار داموده زگه ی ڕکێف و ده سه اڵتی خۆی، ئه حمه دی نه ژاد توانی بکا ئێران به سه ربازی ئابووریی رێژێم و ریبازی وده سه اڵتی ئابووریی واڵت به خۆێه وه ببستێته وه . ئیران، ئابووریی كه رتی به سه ربازیكردنی پاڵ له سه رمایه گوزارییه کی نه ژاد ئه حمه دی ده وڵه تی زۆری له به شی سه ربازی، ته کنه لۆژیای ناوه کی، کارامه یی سه ربازی و مه ده نی و به شی توێژینه وی که رته کانی له وه ش، جگه کردووه ، زانستگه کان به ڕێوه بردن و ناوه ندی داموده زگایی مه ده نی له هێزه کانی پاسدار و به سیجی پڕکرد و ده سه اڵتی ته واوی داموده زگه ی به ڕێوه به ری مه ده نی خسته

ژێڕ ڕکێفی هێزی سه ربازییه وه .سه ره وه هۆكاره كانی سۆنگه ی له ئه ویه ئاکام ئه گه ر بڕیار بێ ئێران له گه ڵ ئه مه ریکا دانوستانی

ده سه اڵتدرانی هه نوکه بکا، رێکه وتن و پێکهاتن سه ربازیی ئیسالمی ئیران باشترین ده رفه تی ده ره کی

و ناوه خۆیییان بۆ خۆڵقاوه .بواری له ئێران هه نوکه ی حکوومه تی که به تایبه ت له وه ش جگه زۆره ، ده سه اڵتێکی خاوه نی سه ربازیدا

ده سه اڵتی ئابووریی واڵتیشی له ژێر ڕکێف دا.و یه کگرتوو به ره یه کی له 5+1 واڵتانی الیه ک له یه کپارچه یی که بتوانن به ربه ره کانی ئێران بکه ن ره نج له ئه فغانستان و عێراق بارودۆخی ده به ن، ئازار و بوار و قۆناخێکی ئه وتۆ دانین که ئه مه ریکا و به ریتانیا بتوانن ده ستکاری و به رهه ڵستکاریکردنی ده سه اڵتداری

رێژێمی ئیسالمیی ئێران بکه ن. به رازیل و تورکیا ده توانن ڕۆڵێکی به و هۆیه وه هه ر به رچاو له نێزیککردنه وه و پێکهێنانی ئێران و ئه مه ریکا

بگێڕن.و ناوه خۆ ئۆپۆزسیۆنی بارودۆخی تره وه الیه کی له ده ره وه ی حزبه سیاسییه کان و رێکخراوه کانی مه ده نی ئێرانی دژ به ده سه اڵتدارانی تاران و قوم له هه لومه رجی ئێسته دا به وشێوه یه نییه بتوانن مه ترسییه کی كاریگه ر

له سه ر حکوومه تی ئه حمه دی نه ژاد دروست بكه ن. به هێزترین ئێران هه نوکه ی ده وڵه تی و رێژێم واته ده سه اڵتداریی ساڵه ی سی مێژووی داموده زگه ی بۆ ده رفه ته و هه ل گونجاوترین ئێسته و ئیرانه قۆزتنه وه ی كاتی دانوستان و رێکه وتن له گه ڵ ئه مه ریکا.

شه قامی ئێران له دژی ئه حمه دی نه ژاد

IsraelKurd 38

ئيسرائيل-كورد

پێغه مبه ران له كوردستان و ئیسرائیله وه ده ستیان پێكرد

ئیسرائیل-كورد:‌به‌ختیار‌محه‌مه‌ده‌مین‌دواوه‌یی‌كوردستان له كۆندا به و نیشتیمانه گوتراوه كه ئه رمینیا له باكوردا سنووری بووه و ڕووباری فوڕات له خۆرئاوا و ده شتایی عه ره ب له باشوور و میرنیشینی میدیای كۆن نێوان له )ئاده م( باخچه ی التكون هاتووه له سفری له )ته ورات(دا له رۆژهه اڵت. چوار ڕووباردا بووه )منیشون, جیحون, حیداقل و فوڕات( كه واته له دۆڵی دووزێ بووه له كوردستان . له ساڵی )1920(ی زاینی به ریتانییایییه كان )3( تابلۆی دێرینیان له گۆڤاری پاشان به ریتانیا, بردیانه مۆزه خانه ی له كوردستان و دوایی دۆزییه وه )هاید پارتی ( به ریتانیادا ناوه ڕۆكی ئه م نووسراوانه مێژووی پێغه مبه ران و میله تی كوردی ڕوون كرده وه له ڕۆژنامه ی )العرب( له )3( ژماره )28 , 29 , 30( ساڵی )1990( زاینیدا باڵو كرایه وه و پێمان ده ڵێ : باخچه و به هه شتی ئاده م له گوندی سێ سه ر بۆ ده بن دابه ش ئارییه كان ڕوواندوز. ناوچه ی له بووه )دارولسه الم( هۆز و ناوچه ، به شێك له خوڕاسان نیشته جێ بوون و به شێكی تر له باكوری خۆرئاوا له ئازه ربایجان تا كوردستان به ماده كان ناویان ده ركرد, سێیه میان له ده وروبه ری فارس و ناوه ند و باشه وری ئێران مانه وه به پارسه كان ناوبانگیان ده ركرد, له و سێ هۆزه دا یه كه مین زنجیره ی شاهه نشاهی و ئیمپڕاتۆری كه بنیاد نرا )ماد(ه كان بوون , ماده كان یاخۆ میدیه كان باپیره ی كورده كان و هاوسنووری فارسه كان بوون ده كه وتنه میله تان هه موو پێش )كورد(ه كان ماده كان باشوور. ده گاته تا خۆرئاوا باكوری خاوه نی ئاینی ئاسمانی بوون , پێغه مبه ر نوح ناوی )كورده ( بووه واته كوڕی ده یه می

كوردی به زمانی هه روه ها , ئاده م تابلۆكانی له ده بینین وه ك دواوه نووسراونه ته وه بزماری كوردی به كورد به نه ژاد پێغه مبه ران ته واوی .پێغه مبه ران باوكی ئیبراهیم بوون, له هۆزی جاف بووه و خێزانه كه شی )ماد( له نه وه ی و بووه هه ورامی بتوێن و خۆشناوه تی خه ڵكی , بووه پشتبه پشت مێژوو درێژاییی به )دۆڵناران( گه ڕاوه ته وه بۆیان بووه ئیبراهیم مه نجه نیقی شوێنی شارۆچكه ی نێوان ده كه وێته كه ,هه روه ها , حاجیاوه و سه روچاوه نێزیكانه له و نه مرودیش كلكه ی حاجیاوه شارۆچكه ی الی ده كه وێته ئیبراهیم هاتووه دا )ته ورات( له .خه ڵكی دۆڵناران بوو , كوڕانی یعقوب له كوڕانی ئیبراهیمن له )فدان ئارام( له دایك بوون, فدان ئارام دۆڵنارانه به . هاتووه به سه ردا گۆڕانكاری و له نوح كه شتییه كه ی )قورئان( پێی كه نیشتووه ته وه جودی كێوی سه ر )ئه رارات( چیای زنجیره به سه ر )ته ورات( به پێی , كوردستان له ه چیای زنجیره له نوح كه شتیه كه ی هه ردوو نیشتووه ته وه , ئه رارات ده ست شوێن یه ك سه رچاوه كه و كوردستانه كه ده كه ن نیشان

Isra

el

Ku

rd

39

ئيسرائيل-كورد

یۆنانییه كان له چاخی كۆندا له كوردستان. كوردستان ئه راراته داوێنی شاخی له پێغه مبه ر نوح هه روه ها گۆڕی پێیان ووتووه )كاردۆچیا( , دیسان یۆنانی و ڕۆمانییه كان )كوریایا( یاخۆ )كوردۆئین( یان پێ گوتووه , سریانییه كان میله تی . له وه وه وه رگرتووه یان )قادر( ناوی , سه رچاوه عه ره بییه كان ناساندووه یان )قاردو( یان به )كاردۆ( كورد زۆر ده وڵه تیان بنیات ناوه وه كو : میتانیه كان سه ده ی )14ـ 15 پ,ز(, گۆتییه كان )2000پ,ز( , كاشییه كان )1580ـ 1160پ,ز( , میدیه كان )1000پ,ز( یاخۆ )700ـ 550پ,ز( . هه شت هه زار ساڵ پێش زایین ماده كان )كورده كان( پێغه مبه رێكیان هه بووه به ناوی )مهاباد( له رۆژهه اڵتی كوردستان ئێسته كه ش له و شوێنه شارێك هه یه به ناوی مهاباد كه دانیشتووانی هه می كوردن . پێغه مبه ر )زه رده شت( باوكی ناوی )پوراسته سپه كوڕی سپیسمان( ناوی )دوغدو كچی دایكی بوو, ) نوح یافتی كوڕی )ماد كوڕی ناوی باپیره گه وره ی بوو، له هۆزی موكری ئیبراهیمی خه لیل ( بوو , مێژوونووسان مێژوی له دایكبوونی زه رده شت ده گێڕنه وه بۆ )600 ـ 6000( ساڵ پێش زاین, مێژووی له دایكبوونی ڕوون و ئاشكرا نییه , شوێنی له دایكبوونی ده كه وێته باكوری خۆرئاوای زه ریاچه ی ورمێ له كه ناری ڕووباری ئاراس كه ده كه وێته باكوری خۆرهه اڵتی كوردستان , ئێسته كه ش له رۆژهه اڵتی كوردستان شارێك ناوی )سه رده شت(ه ئه كرێ له ناوی زه رده شته وه هاتبێ , ئه و پێغه مبه ره دوو ژنی هه بووه و وه چه ی ناوه ته وه . قورئان ئاینی مه جوس كه ئاینی زه رده شته له ڕیزی ئاینه ئاسمانییه كانی تر هه ژماری ده كات . ئیمام عه لی ده ڵێ: گوێم له پێغه مبه ر محه مه د بوو گوتی : مه جوسیه كان خاوه نی ئاینی ئاسمانین . وشه ی مه جوس له )موغ , موگ , ماد( وه رگیراوه . پێغه مبه ر ئیبراهیم و سارا خاتوونی خێزانی و پێغه مبه ر لوت برازای ئیبراهیم له گه ڵ خێزانه كه ی له كوردستانه وه كۆچ ده كه ن به ره و واڵتی شام و میسر و دوایی ده گه ڕێنه وه واڵتی ئیسرائیل و له وێ نیشته جێ ده بن, ئێسته كه ش گوته یه ك له ناو خه ڵكی خۆشناوه تی زۆرجار به كاردێ و ده ڵێن )مایه وه پیر خه لیل و برازا(! ئه و گوته یه له و كاته وه هاتووه ئیبراهیم و لوتی برازای لێره ڕۆیشتن خه ڵكێكی زۆریان له گه ڵ ڕۆیشت, لوتدا ئیبراهیم و له گه ڵ له انه ی یه كێك پادشا وه ك نه مرودی له ڕێگه دا گه ڕانه وه , به اڵم ورده ورده خه ڵكه كه ڕۆیشتبوون و گه ڕابوونه وه پرسی ئیبراهیم و لوت كێیان له گه ڵدا ماوه ؟ كابرا گوتی )مایه وه پیر خه لیل و برازا(, حه زره تی ئیبراهیم نازناوی خه لیل بوو ئیسته كه ش له گوندی )دواوه (ی خۆشناوه تی گۆڕستانێكی زۆر كۆن هه یه پێی ده ڵێن )گۆڕستانا خه لكه ی ( وه ك باس ده كه ن به ناوی ئیبراهیم خه لیل ناونراوه چونكه دایكی له و گۆڕستانه نێژراوه , جگه له وه ئێسته كه زۆر شوێن له قه زای ڕانیه و زوربه ی شوێنه كانی تری كوردستان به ناوی پێغه مبه ر ئیبراهیم و دایكی و سارا خاتوونی خێزانی ناو ئه برێن. ناوی واڵتی ئیسرائیل له )ئیسرائیل )یعقوب( كوڕی ئیسحاق كوڕی ئیبراهیم(ه وه هاتووه , ئیسرائیل )12( كوڕی هه بووه و )12( هۆزی لێكه وتۆته وه , )زه بولون و نه فتالیم( دوو ناوچه ن به ناوی دوو كوڕی ئیسرائیل ناو نراون , هه روه ها شاری ئورشه لیم و به یتولـموقه ده س »مالی پیرۆز«

له الیه ن ئیسرائیلییه كانه وه بنیات نران . واته میله تی كورد و ئیسرائیل یه ك نه ژادن , ئه و خاكه ی ئێستا له سه ری ده ژن هه ر له دێر زه مانه وه خاكی خۆیان بووه , پێغه مبه ره كانیش هه موویان بنه چه یان بۆ كورد ده گه ڕێته وه . میله تی كورد له مێژووشدا جینۆساید كراوه و له ئاین و پێغه مبه ر و نه ته وه په راوێز كراوه , عه ره ب ده ڵێن : كورد له ڕه چه ڵه كدا عه ره بن , تورك ده ڵێن: توركن , فارسیش ده ڵێن: فارسن , له كاتێكدا توركه كان له سااڵنی )1300( زاینی له ناوه ڕاستی ئاسیا له مه نغۆلیا هاتوونه ته كوردستان بۆ ئیسالم هێره شه كانی پێش تا , كردووه داگیر كوردستانیان گه وره ی به شێكی و ئه نه دۆڵ واڵتی عه ره به كان ته نانه ت ماڵێكیشیان له سنووری كه ركووك و مووسڵ نه بوو , ئه م بیرو ڕایانه یان هه مووی مه به ستی ڕه گه ز په رستین , خۆرئاوایییه كانیش ده ڵێن: كورده كان دوو ڕه گن پێكهاته ی هیند و ئه وروپایی , ئێمه ی میله تی كورد زیاتر له گه ڵ ئه م ڕایه دا كۆكین. پێغه مبه ر محه مه د ده ڵێ: ئیسماعیل كوڕی ئیبراهیم له ناو عه ره بان گه وره بوو، زمانی عه ره بی له وان فێر بوو, هه روه ها كورده كان به كوڕانی پێغه مبه ر ئیسحاق ناوزه ند ده كات , كه كوڕی

پێغه مبه ر ئیبراهیم بوو . سه رچاوه كان :

1ـ ئینجیلی پیرۆز , په یمانی نوێی حه زره تی عیسا .2ـ زه رده شت و زه رده شتییه كان, نووسینی د. الشفیع الماحی احمد , وه رگێڕانی محمد حسن سه رگه نێڵی .

3ـ زنجیره داستانی پێغه مبه ران )ژیانی ئیبراهیم( . نووسینی )دانا عوسمان , هێمن به هادین (4ـ چه ند الپه ڕه یه كی ونبوو له مێژوی كورد , نووسینی : عه بدولسه الم محه مه د .

5ـ ئاینی زه رده شت , نووسینی : د.عه لی شه ریعه تی، شه هرام . 6ـ گۆڤاری دۆسێی ئیسالم , ژماره )2(

7ـ گۆڤاری )ڕاز( ژماره )3( 8ـ گۆڤاری ئیسرائیل ـ كورد , ژماره )11(

IsraelKurd 40

ئيسرائيل-كورد

كۆماری ئیسالمی دڕه ندییی رێبازه كه ی خۆی سه لماند

ئیسرائیل-كورد:‌ئیسحاق‌شالیت

كام یه ك له ئێوه پێتان خۆشه له دایك، ئێوه ی بدرێن؟! سێداره باوك، ئێوه ی خوشك، ئێوه ی ئێوه ی برا، یاخۆ هه ر كه سێك كه هه ن، ئایا پێتان خۆشه كه سێكتان ئه وه ش بدرێ؟! سێداره له كه سێك كه داوای سه ره تاییترین نه ته وه یه كی خۆی و مافه كانی به كه سێكی پێموانییه كردبێ؟ خوازیاری كه كه سێك ویژدان، پێكه وه ژیانه ، ئازادی و ئاشتی و پێی خۆش بێ مرۆڤێك له سێداره ئازادیخواز كۆتری پێنج بدرێ. به نامۆدا به ره به یانییه كی له دڕنده ییی كۆماری ده ستی ئێران له سێداره دران. به راستی تر جاره كانی وه ك ئه مجاره یان باشتر سه لماندی كه دڕنده یی له رێبازه كه یاندا چه نده باوه ، چه نده به دژ چه ند پێدراوه و په ره ی ئه مه ئیسالمی كۆماری مرۆڤه . رۆڵه كانی كه نییه یه كه مجاری نه ته وه كانی رۆڵه كانی كورد و سێداره له ئێران ناو تری ئه م جار سه دان بگره ده دات، كاره قیزه ون و پڕ دڕه نده یییه ی واڵتێكی له ته نیا كه ئه نجامداوه

ناوه ندیخوازی ئاینی و سیستمێكی توندڕۆی نادیموكراسیدا رووده دات. نه ك هه ر به ئاشكرا رۆڵه كانی ئێران و كوردستان له سێداره ده دات، بگره سه د ئه وه نده ده درێن. سێداره له كوردستان رۆڵه كانی شاراوه یی نهێنی و به له وه ش زیاتر نه كرابێ، زیندانی تێدا كوردێكی نادۆزییه وه ئیسالمی كۆماری به ندینخانه یه كی گه نجێكی تێدا به دیل نه كرابێ. سیاچاڵه كانی كۆماری نه گبه تی و دژه مرۆڤانه ی ئێران وه ك سه ده كانی پێش رێنێسانس به یاسا ئاینییه سه قه ته كانی خۆی هه زاران مافی رێكخراوه كانی كوا هه ڵوێستی كوا هه ڵوێستی واڵتان و تێدا دیلن. گه نجی مرۆڤـ مافی ئاشتی و بۆ بانگه وازی كه واڵتانه ی ئه و هه ڵوێستی كوا ، مرۆڤـ ده كه ن؟! بۆچی كه سێك یاخۆ واڵتێك و رێكخراوێكی جیهانی و ناوچه یی ره خنه له م كاره نه فریناوییانه ی ئه م حكوومه ته پیسه ئاینییه ی تاران ناگرێ؟ بۆچی كه س به هانای گه نجان و ئازادیخوازانی ئێرانه وه ناڕوات؟ بۆچی ته نانه ت خودی رێكخراوی نێوده وڵه تی »UN«، هه ڵوێستێكی جیدی و كۆتایی پێهێنه ر له هه مبه ر ئه م كاره دا ناگرێته به ر؟ ئێمه وه ك كوردی جووله و وه ك گه نجی كوردی جووله كه داوا له رێكخراوه جیهانییه كان و رێكخراوه كانی ماڤی مرۆڤ ده كه ین دوایین هه ڵوێستی خۆیان له هه مبه ر كاره كانی ئه م حكومه ته دا بگرن و چیدی نه هێڵن رۆڵه كانی كورد نه ته وه كانی تری ژێرده ستی ئێران له سێداره بدرێن. ئێمه ئه م نامه یه ئاراسته ی رێكخراوه جیهانییه كان ده كه ین و ده مانه وێ هه ڵوێست بگرن له به رامبه ر شكه نجه و له سێداره دان و خستنه زیندان و سه ركوت و ده مكوتی گه نجانی رۆژهه اڵتی كوردستان و گه نجانی ئێران. داوا له هه موو كوردێكی ئه م جیهانه ده كه ین كه

Isra

el

Ku

rd

41

ئيسرائيل-كورد

هه ڵوێستی خۆیان بگرن له به رامبه ر ئه م كاره دا، جووله كه ی كوردێكی هه موو له داوا هه روه ها ده رببڕن و جدی هه ڵوێستی ده كه ین دڵسۆز پاڵپشتی كورده كان بكه ن بۆ گه یشتن به ئازادی و

سه ربه خۆیییان. كه ئێران دڕنده ییی كۆماری حكوومه تی سه لماندی ئیسالمی راسته قینه چۆنه ، نه له سۆز ئه زانێت، نه له هه ست. نه ده زانێت په پووله چۆن له شه قه ی باڵ ئه دات و نه ده زانێت كوژانه وه ی مه ال و ئه م چییه . مانای كه سێك ژیانی مۆمی ئاخوندانه هه ر ئه و شه قاوه و الت و چه قۆكێش و كه بوون تاران مه یدانی چاڵه كانی پیاوكوژه كانی ده بڕی. سه ر كه سێكیان كه م زۆر پاره یه كی بۆ به یاری وه ره قه هه ڵگه ڕایه وه ئه و بوو كه چۆن سوودی ئه م بێ باوك و بێ دایكانه ، به سوودی و كه ڕ مزگه وته بن له دوێنێ تا كه ئه مانه ی لێدراوه كاندا سه ریان له زه وی بوو و به شی تریان هه واڵگریی ده زگه ی دڵنیایییه وه به ئاسمان، له »ئینته له جن سێرڤس«ی فرت و فێڵبازی به ریتانیا بوو كه بۆ به ره نگاربوونه وه له گه ڵ به ره ی توده ی په ره ی بوو خه ریك كه ئێراندا له كۆمۆنیستی ده سه ند و ترسی له بلۆكی شه رق بوو، ده سه اڵتی سه ر به ئه ویش ئارا، هێنایه ئیسالمییانه ی ئه م ئێسته ش كه ئاگه بێ ده سه اڵت و بێ خه ڵكێكی كێ كرا و دروست چۆن حكوومه ته ئه م نازانن خومه ینی گۆڕبه گۆڕی هێنایه ناو ئێران كه فارسی قسه كردنه كه ی مایه ی پێكه نین بوو. ئه و حكوومه ته ئێواره تا له به یانی سه ر خه ڵك كه كردووه وای به دوای پارویه ك ناندا بگه ڕێن و ئێواره ش ئه و

پارووه نانه یان به ده ست نه هێناوه . ئێران ئاڵتۆنی مز و بورۆنز، به رد، گاز، نه وت، بۆ ئه و ناگه ڕێته وه كه هی خه ڵكه و سه دا یه كی خه ڵكه . بانكه كانی سویسرا پڕه له پاره ی مافیاكانی حكوومه ته ئه و بۆیه ئێران ئیسالمی كۆماری له بۆ ناڕه زایی جار یه ك خۆیدا مێژووی له

سێداره دانی به رامبه ر به ئێران ده رنه بڕیوه .

حكوومه تی سانسۆری ئیسالمیی ئێران، سانسۆری فیلم له هه ر شتێك، هه موو سه ر خستووه ته هه ر رۆژنامه كان، گۆڤار و كتێب و هه تا بگره نواندن و هه سته كان. بگره هه تا له قسه كردنه وه هه موو كه كردووه په روه رده وا مرۆڤه كانیان یه كتری به به رامبه ر خۆی هه سته كانی كه س به كه سێكی تر ناوێرێ سانسۆر ده كات و كه س بڵێ من به رامبه ر تۆ هه ستێكی وام هه یه . شاراوه یی

هه موو ئێراندا، له باو كارێكی بووه ته حه شاردان و سه رچاوه كه شی ده گه ڕێته وه بۆ سیستمی په روه رده ی

ئیسالمی و دواكه وتوو له و حكومه ت و واڵته دا. جگه له شێعه گه رایی نه بێت، رێگه به ئاینییه كانی تر نادرێ باسی خۆیان بكه ن و جه ژنه كانیان به جێ بێنن، ئه مساڵ به هایی و كه سی سه دان بینیمان پێشووتر سااڵنی و له حه قیان ئه هل كاكه یی و جووله كه و مه سیحی و به په ره پێدان ئاینی و بانگه شه ی حووكمی به ئێراندا

ئایینه كانیان ده ست به سه ر كرد و له سێداره دا. سێداره دان بۆ كۆماری ئیسالمی و كێوی ئێران نه ك هه ر بووه ته باو، بگره نه خۆشییه كی سادیسمی خۆئازارییه كه ئه گه ر رۆژێك ئازار به كه سێك نه گه یه ن ئه وا شه و خه و ناچێته چاوی دڕنده یان. ئه و نه خۆشییه له ناو سه ركرده په ره ی سه ندووه و ئه و حكوومه ته دا ئاینییه كانی ته واو لێیان نابێته وه . زیان و ئازار به خه ڵك گه یاندن بووه ته ناو دڕنده كانی ئاژه ڵه دانامركێن. شتێك هیچ به باو. دارستانه كان وه ك ئه م حكوومه ته ناكه ن، چونكه ئاژه ڵی بدات، تریش ئاژه ڵێكی په الماری ئه گه ر دارستان ناو ئه وا به هۆی سروشتی ژیان و بوونی خۆیه تی نه ك به هۆی زوڵم لێكردنی، به اڵم ئه م حكوومه ته ی ئیسالمیی

ئێران به هۆی دڕنده ییی خۆیه تی.

فه ره نساش تاوانباره بۆ به خێوكردن و په روه رده كردنی خومه ینی و هێنانی بۆ ئێران، نۆفێڵ لۆشاتوویان كرده به خێوگه ی خومه ینی و كاتێك به فرۆكه كه هێنایانه وه كه بوون خومه ینیدا له گه ڵ فه ره نسی جه نه ڕاڵی دوو وه ك بووك هێنایانه خواره وه و پاشان په رده ی كچێنی

ئێرانی دڕی. ئه مه ریكاش تاوانباره و له به ر به رژه وه ندیی ناوچه یی خۆی ناوێرێ هه ڵوێستێكی جیدی له هه مبه ر كۆماری دژی به كاره ش ئه م ده رببڕێ و ئێراندا شه یتانی خه ڵكی ئێرانه . هه موو ئه و واڵتانه تاوانبارن كه خۆیان به واڵتێكی دیموكراسی داده نێن، به اڵم هیچ هه ڵوێستێكیان

به رامبه ر به كۆماری ئیسالمی ئێران نییه .

رانه وه ستن ئێران ده كه ین كه له هه موو خه ڵكی داوا ئیسالمی كۆماری سێداره دانه كانی له سه یری و ئێمه ی بگرن و جیدی هه ڵوێستی بگره بكه ن، ئێران كوردی جووله كه ش پاڵپشتیان ده كه ین و له گه ڵیانداین مافه كانیان و ده ستهێنانی به بۆ ده كه ین پاڵپشتیان و

رووخاندنی كۆماری ئیسالمیی ئێران.بیركردنه وه ی نوێ و مرۆڤدۆستانه كۆمه ڵگه ی ئێران

پێش ده خات و كۆماری ئیسالمی ده ڕووخێنێت.هوشیار، بین و یه كده نگ ئه گه ر ده گه ین ئازادی به

ئه گه ر مافه كانمان بناسین و بزانین چیمان ده وێت.

IsraelKurd 42

ئيسرائيل-كورد

دوژمنانی كورد ئازادنه هه ڕه شه ئازادییه كانی له

هه رێم ده كه ن

به كوردستان هه رێمی ئازادییه كانی به به شداری دیاره ، شتێكه وه هه موو به یان، ئازادیی هه ڵبژاردن، له خه ڵك بوونی سه ندیكا، كۆمه ڵه و رێكخراوه كانی هه روه ها و مه ده نی كومه ڵگه ی رۆژنامه گه ریی ئازاد، به اڵم كێشه یه ك له چۆنیه تیی تێگه یشتن و جۆری به كارهێنانی

ئازادییه كاندا هه یه .

له هه موو له هه رێمی كوردستان زیاتر ئیسالمی ئێرانی نموونه بۆ واڵتێكی له پتر ده رده چێ، گۆڤار و رۆژنامه هه یه رۆژنامه نووس ئێران هه موو و به كتێب راده ربڕین ئازادییه كانی و دیاره ، هه رێمه وه ئه و باڵوكراوه كانی كۆماری به رپرسانی نییه دوور كه چی ئیسالمی له باره ی ئازادیی رۆژنامه گه ریی

هه رێم »تێبینی و ره خنه »یان هه بێ!

له هه موو له هه رێمی كوردستان زیاتر ره خنه به ریتانیا راگه یاندنی كه ناڵه كانی بااڵ به رپرسانی و حكوومه ت ئه دای له ده كرێته هێرش راسته وخۆ و ده گیرێ الیه نی و كه س سیاسییه كانی به ها سه ر رێكخراوه كانی له وانه یه كه چی سیاسی، هه رێم ده سه اڵتی بكه ن داوا له نده نی

»مافی زیاتر« به راگه یاندن بدات.

له هه رێمی كوردستان پتر له ئه مه ریكا له الیه ن كه ناڵه كانی به دارایی یارمه تیی حكوومه ته وه ئه مه ریكا له كه به تایبه ت ده درێ، راگه یاندن پێویسته بودجه ی كه ناڵه كان له الیه ن خۆیانه وه ئه مه ریكایییه كان نییه به اڵم دوور بكرێ، دابین پاڵپشتیی »ره وشی له گله ییی ناڕاسته وخۆ

دارایی«ی میدیای كوردی بگرن.

له هه رێمی كوردستان زیاتر له هه موو واڵتانی ناوچه كه باس له چه مكی سیاسیی جۆراوجۆر و ته نانه ت دروشمی پێچه وانه ی سیاسه تی ره سمیی وروژێنه ر پرسی و ده كرێ هه رێم حكوومه تی ده خرێته به رباس، به اڵم سه یر نییه ئه گه ر هه ندێك واڵت پێیان وابێ هه مووی له گه ڵ »نزمه »، كورد راگه یاندنی رۆشنبیریی ئاستی

ئه وانه شدا گوایه ده سه اڵت رێگه به ئازدایی رۆژنامه گه ری »نادات«.

ئه ركه په نا له كوردستان سه رۆكی وه ك بارزانی مه سعوود به ڕێز نه ته وه یی، سیاسی و مێژووییه كانی خۆیدا راسته وخۆ به رپرسیارییه تیی به دوادچوونی گرتووه ، ئه ستۆ له رۆژنامه گه ری ئازادیی پاراستنی دۆخه كان ده كات و له چۆنیه تیی رووداوه كان ده كۆڵێته وه ، به اڵم بۆچی

هه مووی ئه وانه ی سه ره وه چوونه ته ژێر پرسیار؟

واڵتانی دراوسێ و به تایبه ت ئه وانه ی به شێكی جه سته ی له وه ی ده ترسن گرتووه چه نگ له به زۆری كوردیان له كورد رۆژنامه گه ریی ئازادییه كانی به هۆی نه كات باشووره وه نموونه یه كی سیاسی بۆ پارچه ژێرده سته كانی له رۆژنامه یه ك باسكردنی نه كات بێ، دروست ئه وان پێڕه وانی سه روه ریی له هه ڕه شه واڵت سه ربه خۆییی نه كات بكات، عوسمانییه ت بۆ گه ڕانه وه خه یاڵی ره نگدانه وه ی تاوانه كانی كۆماری ئیسالمی له راگه یاندنی و بگرێ ئێران شووشه ی ماڵی له به رد باشووردا ده ره وه ی سپی رووی سه ر بڕژێته ره ش جه وهه ری كاره ساته كانی یادكردنه وه ی نه كات ئیسالمی، كۆماری حكوومه ته دواكه وتووییی و پیسی له په رده قامیشلو و بگه یه نێ سووریا له ئه سه د به شار دیكتارۆییه كه ی نه كات ئاشكراكردنی پیالنی عه ره به كان له رۆژنامه كانی و پرس سه رجه م له كورد ئاگه داربوونی و كوردیدا مه سه له كان ویستی سیاسیی كورد زیاتر بكه ن و به سانایی

چیتر فێڵیان لێ نه كرێ.

ئه وان له هۆشیاریی كورد ده ترسن، له هاوڕێیه تی »رۆژنامه نازانن چی بكه ن، دێن به ناوی ئازادی و ئازادی« تۆقیون، دیموكراسی دیموكراسی به ناوی ده چنه وه ، ئازادیدا به گژ

ئیسرائیل-كورد:هاوار بازیان

Isra

el

Ku

rd

43

ئيسرائيل-كورد

له بار ده به ن، به ناوی دۆستایه تی ده نێن بنیات دژمنایه تی سارێژكردنه وه به ناوی و قووڵتر زامه كان برینه كان

ده كه ن.

كوردستان هه رێمی له رۆژنامه گه ریی ئازاد خێراتر له مێشكی ئازادیی زۆرینه ی خه ڵك بۆشایییه ئه و و گه یشت پێ پرۆسه كه هه موو له هه ڕه شه و رۆژنامه نووس ده كات. له وا راگه یاندنی كه ناڵی به نیازه كه هه یه هه رێمدا له ته قه ئازادی به چه كی واڵت، له بكات، شتێك هه موو رابردووی ته نانه ت و خاك ئاماده یه نه ته وه كه ی ، و خۆی چیا به لووتكه ی گه یشتن بۆ هه موو چیا به سه ر دانیشتووانی بڕوخێنێ، چیاكه دا به رداوێنی نووسینێكدا پێناو له ئاماده یه به هاكانی و نووسراو هه موو ئایا بكاته وه ، ره ش به رله خۆی

ئه وه یه رۆژنامه وانیی ئازاد؟رۆژنامه نووسان تیرۆركردنی له سه ر و كه سانێك به ده ستی و كه س ئه و راسپارده ی خۆیان كه ده كرێ الیه نانه دوژمنی ئازادین، دواتر به ناوی هێرش ئازادی نه بوونی ده كه نه وه سه ر خودی ئازادی، پێ ده ستكه وتیان دوو واته رۆژنامه نووسێك كه ده گات. كوشتن، و تیرۆركردن دێته خامۆش ئازادیخوازی ده نگێكی كرا، دواتر رووداوه كه ده كرێ به هۆكارێك بۆ ئه وه ی هه موو خامۆش ئازاد ده نگه كانی بكرێن، ئه وه یه »داكۆكیكردن« و »بێده نگ نه بوون« به رامبه ر سه ر هه ڕه شه كانی به ناو

رۆژنامه گه ریی ئازاد؟

خۆی نییه ، هه رێمدا له رۆژنامه گه ری ئازادیی گوایه كه گله یی و ره خنه بوونی نیشانه ی بوونی ئازادییه تا دۆخی شتێك به ڕه وا و ناڕه وا بخرێته ڕوو. ئه و كه س و الیه ن و واڵتانه ی پاڵپشتی له نه بوونی رۆژنامه گه ریی ئازاد له هه رێمی كوردستاندا فێربوونی له به دوور یه كه م/هه موویان كۆكن: سه ره كیدا خاڵی سێ له ده كه ن ئازادی و ئازایی گه یشتوونه ته ده سه اڵت و به رده وام فێڵی سیاسی و ئاینییان كردووه ، دووه م/سه رجه میان ره خنه له شتێك ده گرن كه ته نانه ت خۆیان ناتوانن قبوڵ یاخۆ كه متریشی پێڕه و بكه ن، سێیه م/ هه موویان ئازادی وه ك كه ره سته یه ك بۆ شێواندن و چه واشه كردنی راستییه كان به كار دێنن، به جۆرێك كه خۆیان نازانن چییان كردووه

و به ئاڵۆزكردنی پرسه كه دیمه نێكی هه ستیار و مه زنی پێ ده ده ن.و كوردستان هه رێمی له راگه یاندن ئازادیی دۆخی سه ر هه ڕه شه كانی ئه مه یه شیمانه ده كرێ پیالنه كان هه مووی به رهه می عه قلی سیاسیی ناوه خۆ نه بێ و ده ستی

ئێران، سووریا، توركیا و به غدای تێدا به دیده كرێ.

به تایبه ت واڵتانی دراوسێ و جه سته ی به شێكی ئه وانه ی له به زۆری كوردیان ده ترسن گرتووه چه نگ به هۆی نه كات له وه ی رۆژنامه گه ریی ئازادییه كانی باشووره وه له كورد بۆ سیاسی نموونه یه كی ئه وان پارچه ژێرده سته كانی

دروست بێ

IsraelKurd 44

ئيسرائيل-كورد

رۆژهه اڵتی كوردستان بۆ زۆربه ی كوردانی ئه مڕۆی ئیسرائیل شوێنێكی پڕ له بیره وه ریی خۆش و ناخۆشه . خۆش له وه ی له گه ڵ كوردانی برایاندا به مێوان خۆیاندا خاكی له سه ر هه ردووكیان له وه ی ناخۆش و ژیاون

داده نران.

رۆژهه اڵتی له كرمانشا و پاوه هه مه دان، سنه ، سه قز، شاره كانی كوردستان مێوانداری جووله كه ئاواره كانی ده رئه نجامی سیاسه ت و پیالنی تر زۆر شوێنی و له و شوێنانه بوون، دنیا جووله كه ی په رته وازه كردنی و هاوبه ش سیاسیی تێگه یشتنی كولتووری، هاوبه شی پته وی بناخه یه كی هه ستكردن به چه وساوه یی دوو گه لی مه زنی مێژوو و دابڕاو له سه روه ریی

خاك و نیشتمان هاته داڕشتن.

ئه و كاته ی شای ئێران پێی وابوو به راگرتنی چه ند ماڵباتێكی جووله كه له گۆشه و كه ناره كانی رۆژهه اڵتی كوردستان دوو مه به ستی »خه ریككردنی رۆژئاوا و ئه مه ریكا سه رنجی »راكێشانی و ناوه خۆ« له كورده كان به یارمه تیدانی جووله كه له ئاستی نێوده وڵه تی« ده پێكێ و گوایه سیاسه ت ده كات، به اڵم كه متر ئاگه دار بوو كه هه ر له و رۆژاندا پێوه ندییه كی پته وی نێوان كوردان و جووله كه دانرا. ئه و پێوه ندییه ی كه دواتر پردی گه یشتنی كوردستان باشووری له كورد شۆڕشی یارمه تیدانی بۆ ئیسرائیلییه كان

به سه رۆكایه تیی مسته فا بارزانی لێ كه وته وه .

و جووله كه له زیاتر به وردبوونه وه ی پێویستی كوردستان رۆژهه اڵتی مانای ئه مڕۆی واڵتی ئیسرائیل هه یه ، چونكه به هۆی دابڕانی ئه و به شه ی واڵت له راگه یاندنی ئازاد و بێ الیه ن، نامۆیییه ك به نه وه ی نوێ به رامبه ر ئیسرائیل و بوونییه تی جووله كه وه دیاره . له و نێوه نده دا ئه ركی سه ره كی كه كوردستان رۆژهه اڵتی سیاسییه كانی الیه نه و حیزب ده كه وێته سه ر رۆڵی خۆیان ببینن و رێگه نه ده ن پێوه ندییه كی ده وڵه مه ند و به سوودی كورد له گه ڵ جووله كه به فیڕۆ بچێ كه حه زی دوژمنه و كه ڵك له و توانا

مێژوویی و سیاسی گه وره ی ئامانجه كانی تا وه ربگرن خۆیان

خۆیان باشتر و خێراتر بپێكن. گه لی كورد له هه ر چوارپارچه ی كوردستان، هاوكات كه خۆازیاری په یوه ندییه كی دروستبوونی به هێزه كۆمه اڵیه تی و سیاسی له گه ل گه لی جووله كه و ئه و سۆز بۆ هه یه تی كه وه فاداریه ی و ڕاستیه ئه و ده رخه ری ئیسرائیل زووڵمی به رامبه ر له كورد كه واڵتانی داگیركه ر و دیكتاتۆردا له په یویستی ناوه ڕاست رۆژهه اڵتی

به دۆستێكی ستراتێژیش هه یه .ساله ی دوو ئه و هه وڵه كانی له ئیسرائیل-كورد( )ده زگای پێناو دروستكردنی په یوه ندییه كی و كۆمه اڵیه تی و سیاسی رۆشنبیری له گه ل واڵتی ئیسرائیل پێرۆز هه نگاویه كی وه ك ده بێ به و بكه ین سه یر مێژوویی و ئه و پشتگیری ده بێ هه موومان ئیسرائیل كه بكه ین واقعه یه ته له داهاتوو و ئێستاشدا دۆستێكی كورده ، گه ڵی ڕاسته قینه ی یه كگرتوو و گه وره كوردستانی خه ونی هه ره مه زنی به رپرسانی

ئیسرائیل و گه ڵی جووله كه یه .ده رفه تێكی كوردیش ئێمه ی بۆ گرنگ و مێژووییه كه بتوانین له له سه ر بواره كانه وه كار هه موو په یوه ندییه ئه و دروستبوونی و ئێستادا قۆناغه ی له و بكه ین پشتگیرییه ی و سۆز ئه و به ده م كه ئێستا هه یه له ناو ئیسرائیله وه

بۆ گه لی كورد بین.