1

İSLAMDA KARDEŞLİK

2

Islâm dininde kardeşlik, bütünüyle akide temeline dayanmaktadır. Allah (c.c), Kur'ân-i Kerim'de şöyle buyurmaktadır:

3

ة� و� ا�خ� ن�ون� ؤ�م� ال�م� ا �ن�م� اي�ك�م� و� ا�خ� ب�ي�ن� وا ل�ح� ا�ص� ف�

م�ون� ح� ت�ر� ل�ع�ل�ك�م� الل.-ه� وا ات�ق� و�(el-Hucurat 49/10 .)

4

"Mü'minler ancak kardeştirler. Öyleyse kardeşlerinizin arasını bulup düzeltin ve Allah'tan korkup sakınınumulur ki esirgenirsiniz" (el-Hucurat 49/10).

5

Âyeti kerimeden de açıkça anlaşılacağı üzere, ancak iman bağıyla biraraya gelenler kardeş olarak kabul edilmektedirler.

6

Buna göre yeryüzünün neresinde yaşıyor olurlarsa olsunlar, hangi dili konuşuyor olurlarsa olsunlar, hangi kavme mensup olurlarsa olsunlar .

7

veya hangi renge sahip olurlarsa olsunlar bütün mü'minler kelimenin tam anlamiyla birbirlerinin kardeşleridirler yani birbirlerinin sadık dostlarıdırlar.

8

Kıyamet gününde kiminleBirlikte olmakla istiyorsanonu seveceksin .Efendimiz şöyle buyurdu: “Kişi sevdiği ile beraberdir.”

9

Bu kardeşler kendi aralarında apayrı bir topluluk oluştururlar. Kendi akidelerine saldıran veya imana karşı küfrü tercih eden kimselerekendilerine ne kadar yakın olurlarsa olsunlarasla sevgi beslemezler;

10

bu anlamda sadece akide kardeşliğini esas tutarlar; Rabblerinin şu mealdeki uyarılarını asla unutmazlar:

11

ر� -خ� اال� ال�ي�و�م� و� ب�الل.-ه� ن�ون� ي�ؤ�م� ا و�م3 ق� د� ت�ج� ال�ول�ه� س� و�ر� الل.-ه� �اد ح� م�ن� اد:ون� ي�و�

م� �ب�ن�اء�ه� ا ا�و� م� -ب�اء�ه� ا ك�ان�وا ل�و� و�م� ت�ه� �ع�شير� ا�و م� ان�ه� و� ا�خ� ش�ا�و�

ان� يم� �اال� م ل�وب�ه� ق� فى ك�ت�ب� ل�ا�ول-ئ�ك� ش�ن�ه� م� Fوح ب�ر� �ي�د�ه�م� ا و�

(el-Mücadele, 58/22 ;)

12

Allah'a ve ahiret gününe iman eden hiçbir toplumun -babaları, oğulları, kardeşleri, yahut akrabaları da olsa- Allah'a ve Resûlüne düşman olan kimselere sevgi beslediğini göremezsin. İşte Allah onların kalplerine imanı yazmış ve kendi katından bir ruh ile desteklemiştir.(el-Mücadele, 58/22);

13

ن�وا ا-م� اال�ذين� �ي:ه� ا ش�ي�ال�ي�اء� ا�و� ان�ك�م� و� ا�خ� و� -ب�اء�ك�م� ا ذ�وا ت�ت�خ� ال�ان� يم� ع�ل�ىاال� ر� ال�ك�ف� ب:وا ت�ح� اس� ل�ا�ن�

الظ�ال�م�ون� ه�م� ا�ول-ئ�ك� ف� ن�ك�م� م� م� ل�ه� ي�ت�و� .و�م�ن�(et-Tevbe, 9/23..)

14

Ey iman edenler! Eğer küfrü imana tercih ederlerse, babalarınızı ve kardeşlerinizi bile dost edinmeyin. İçinizden kim onları dost edinirse, işte onlar, zalimlerin ta kendileridir.(et-Tevbe, 9/23)..

15

Kardeşlikten söz ederken aklaGelen İlk şey kardeşlik haklarıdır.Unutmayalım ki kardeşe yapılacakEn büyük iyilik ona zarar vermemektir.Sonra yapılacak bir iyilik varsa yapılır.

16

Kardeşlik hukukunda titizlikle yapılması gereken durumlar şunlardır :1-Kareşin haklarını korumak.2-Kardeşleri kendi nefsi kadar sevmek.3-Kardeşler arasında selamı yaymak.4-kardeşler arasında eşitlik ilkesine dikkat etmek.5-ve kardeşlerle dayanışma içinde olmak.

17

Kardeşlık hukukunda uzak kalınması gereken hususlar da şunlardır:1- Irkçılık.2- Ayrımcılık ve bölücük3- Zulüm ve tehakküm4- Nefret ve öfke5- Kin tutma6- kibirlenme.7- Gıbet ve Dedikodu8- Aldatmak, kandırmak ve hile yapmak.

18

Rasûlullah (s a v ) şöyle buyurmuştur:

“Müslümanın Müslüman üzerindealtı hakkı vardır 1-Karşılaştığında selam verir, 2-davetine icabet eder, 3-aksırdığı zaman elhamdülillah derse yerhamükallah der, (Dârimî, İstizan: 5; İbn Mâce, Cenaiz: 43)

19

4-hastalandığında ziyaret eder, 5-öldüğünde cenazesine katılır 6-kendisi için sevdiği şeyi onun için de sever , varlığında ve yokluğunda onun hakkında samimi olur iyiliğini İster ve nasihate devam eder ” (Dârimî, İstizan: 5; İbn Mâce, Cenaiz: 43)

20

Kuşkusuz mü'minlerin gönülleriniBirbirine sıkı bağlayan en sağlam bağ, iman ve takva temelinden kaynaklanan kardeşlik bağıdır.

21

Bu, Cenab-i Allah'in mü'minlere ihsanettigi en güzel nimetlerden biridir. Âyet-i kerimede bu durum şöyle ifade edilmektedir:

22

وا ق� �ر ت�ف� و�ال� ميع3ا �ج� الل.-ه ب�ل� ب�ح� م�وا اع�ت�ص� ش�و�ع�ل�ي�ك�م� الل.-ه� ن�ع�م�ت� وا اذ�ك�ر� و�

ل�وب�ك�م� ق� ب�ي�ن� ا�ل�ف� ف� ا�ع�د�اء3 ك�ن�ت�م� �ذ� اان3ا و� ا�خ� ت�ه ب�ن�ع�م� ت�م� ب�ح� ا�ص� ش�ف�

ا ن�ه� م� ذ�ك�م� ا�ن�ق� ف� الن�ار� م�ن� Fة ر� ف� ح� ا ف� ش� ع�ل-ى ك�ن�ت�م� و�ت�د�ون� ت�ه� ل�ع�ل�ك�م� -ي�ات�ه ا ل�ك�م� الل.-ه� ي�ب�يTن� ش�ك�ذ-ل�ك�

Imrân, 3/103 .)

23

Hep birlikte Allah’ın ipine (Kur’an’a) sımsıkı sarılın. Parçalanıp bölünmeyin. Allah’ın size olan nimetini hatırlayın. Hani sizler birbirinize düşmanlar idiniz de O, kalplerinizi birleştirdi. (Ali İmrân, 3/103).

24

İşte O’nun bu nimeti sayesinde kardeş oldunuz. Yine siz, bir ateş çukurunun kenarında idiniz de O sizi oradan kurtardı. İşte Allah size âyetlerini böyle açıklar ki doğru yola eresiniz.(Ali İmrân, 3/103).

25

Yüce Rabbimiz bizlere, cahiliyye döneminde birbirlerine düşmanlıklarıyla ün salmış Evs ve Hazreç kabilelerine mensup fertleri iman bağıyla nasıl kardeşler haline getirdiğini hatırlatmaktadır.

26

Bu hatırlatma, insanların mutlaka akide bağını esas alan, yani hep birlikte Allah‘ın ipine içtenlikle sarılı insanlar olmaları gerektiğini zimnen öne çıkartmaktadır..

27

Dahası ve en önemlisi, insanlığı kumanda edecek mü'minlerin başarısını, Allah'in ipine sımsıkı sarılıp kardeşlik bağını güçlendirmek şartına bağlamaktadır.

28

İslam'da kardeşlik akide temeline oturtulduğu için, mü'minlerin arasını bozacak her türlü sunî ayrımlarharam kabul edilmiştir.

29

Irk, soy, cins vs. türünden cahilî değerler yerine takva kriteri getirilmek suretiyle toplumsal kardeşliğin ve ahengin bozulmaması sağlanmıştır. Bu konudaki âyeti kerime her türlü tartışmayı sona erdirici niteliktedir:

30

یك�م� �ت�ق- ا الل.-ه� ن�د� ع� ك�م� م� ا�ك�ر� �ا�نHucurat-13

31

"... Hiç kuşkusuz, Allah katında en üstün olanınız, takvaca en üstün olanınızdır..." (el-Hucurat, 49/13).

32

Mü'min erkekler ile mü'min kadınların, akide ve takva temelinde birbirleriyle yardımlaşmaları kardeşliğin bir gereği olarak zikredilmektedir.

33

Bu yardımlaşma, bireysel ve toplumsal hayatta iman ve takva ilkesinin eğemen olmasını sağlamak için gerekli görülmektedir.

34

Nitekim bu amaçla biraraya gelen kimselere Allah'in rahmet edeceği belirtilmektedir:

ن�ات� ؤ�م� ال�م� و� ن�ون� ؤ�م� ال�م� و� Fب�ع�ض ل�ي�اء� ا�و� م� ه� ب�ع�ض�

ن�ك�ر� ال�م� ع�ن� و�ن� ي�ن�ه� و� وف� ع�ر� ب�ال�م� ون� ي�ا�م�ر�ك-وة����� �الز ت�ون� ي�ؤ� و� ل-وة� �الص ي�قيم�ون� شو�

ول�ه����� س� و�ر� الل.-ه� شو�ي�طيع�ون�الل.-ه� م� ه� م� ح� ي�ر� س� ئ�ك� ا�ولـ-

كيم� �ح� �ع�زيز الل.-ه �زكزكزكزكزكزكزكزكزكزكزكزكزكا�ن ك ز(et-Tevbe, 9/71.)

35

"Mü'min erkekler ve mü'min kadınlar birbirlerinin velileridirler. (et-Tevbe, 9/71).

36

İyiliği emreder, kötülükten sakındırırlar, namazı dosdoğru kılarlar, zekatı verirler , Allah'a ve Rasûlüne itaat ederler. İşte Allah‘ın kendilerine rahmet edeceği kimseler bunlardır..." (et-Tevbe, 9/71).

37

Kardeş olmak, arkadaş ve sadık dost olmak; sevinçte ve kederde beraber olmayı göze almak demektir; bunu fiili olarak göstermek demektir, sevmek, saymak, güvenmek, merhamet etmek, yardımlaşmak ve dayanışmak demektir. Bunlar olmadan kardeşlik iddiasinin bir anlamı olmaz.

38

Dinde kardeşligin en güzel numunesini Peygamber çağında Peygamberle birlikte yaşayan seçkin sahabeler ortaya koymuşlardır.

39

Muhacir-Ensar ilişkisi, kardeşliğin ne anlama geldiğini bizlere gösteren son derece mükemmel bir örnekliktir.

40

Medineli Ensar, Mekkeli Muhacir kardeşlerinin nefislerini, kendi nefislerinden daha aziz tutmuşlar, onları hiçbir konuda yalnız ve yardımsız bırakmamışlardır.

41

Hatta Ensâr'dan bir müslüman, muhacir kardeşine, şayet dilerse hanımlarından birini boşayıp kendisine nikahlayabileceğini bile teklif etmekten kaçınmamıştır.

42

Bu davranışlarıyla Ensar, imanlarında ne denli ihlaslı olduklarını göstermişlerdır elbette. Âyette şöyle buyurulmaktadır:

43

م������� ب�ل�ه� ق� م�ن� يم�ان� �و�اال� الد�ار ت�ب�و�ؤ� ال�ذين� ل�و� ش� م� �ل�ي�ه� ا ر� اج� ه� م�ن� ب:ون� ي�ح�ا�وت�وا ا �م م� ة3 اج� ح� د�ور�ه�م� ص� فى د�ون� ي�ج� ش�و�ال�

ة� اص� خ�ص� م� ب�ه� ك�ان� ل�و� و� م� ه� س� �ن�ف� ا ع�ل-ى ون� ث�ر� ي�ؤ� و�ون� ل�ح� ف� ال�م� ه�م� ا�ول-ئ�ك� ف� ه س� ن�ف� �ح ش� ي�وق� ش�و�م�ن�

el-Haşr, 59/9.

44

"Kendilerinden önce o yurdu (Medine'yi) hazırlayıp imanı gönüllerine yerleştirenler ise, kendilerine hicret edenleri severler ve onlara verilen şeylerden dolayı da içlerinde bir rahatsızlık duymazlar. el-Haşr, 59/9.

45

Kendilerinde bir ihtiyaç olsa bile kardeşlerini öz nefislerine tercih ederler. Kim nefsinin cimri ve bencil tutkularından korunmuşsa, işte onlar, felaha erenlerdir"(el-Hasr, 59/9).

46

Peygamberimiz (s.a.s) bir hadisinde şöyle buyurmaktadir:

Bir mü'min kendi için arzu ettiğini mü'min kardeşi için de arzu etmedikçe olgun mü'min olamaz. (Buhârî, imân, 7).

47

Muhacirlerden Abdurrahman bin Avf, ensardan Sa'd bin Rebi ile kardeş oldular. Sa'd b. Rebi kardeşi A.bin Avf'a; "Kardeşim! İşte evim , yarısı senin, işte mülküm,yarısı senin, işte eşlerim, birisini boşayıp seninle nikahlayayım ."

48

diyerek fedakarlığın en güzel örneğini ortaya koymuştu. Ancak Abdurrahman bin Avf, hazırcılığı iyi görmemiş ve Sa’d bin Rebi'ye, "Sağ ol Kardeşim, sen bana çarşının yolunu göster, bu bana yeter." karşılığını vermiş,çalışmış ve kısa zamanda Medine'li zenginler arasına katılmıştı. (Buhari,Tecrid-i Sarih Tercemesi, VI/342).

49

İslam kardeşliğinin mü’minlere yüklediği diğer sorumlulukları da Peygamberimiz şöyle açıklıyor:

50

"Müslüman müslümanin kardeşidir. Ona zulüm ve kötülük yapmaz,onu tehlikeye atmaz. Bir kimse kardeşinin bir ihtiyacını giderirse Allah da onun bir ihtiyacını giderir. (Müslim, Birr,58).

51

Kim bir müslümanin bir sıkıntısını giderirse Allah da ondan kiyamet gününün sıkıntılarından birini giderir. (Müslim, Birr,58).

52

Bir müslüman, kardeşinin bir ayibini örterse kiyamet günü Allah da onun bir ayibini örter." (Müslim, Birr,58).

İbni Şebreme diyor ki :Eğer sen Mü’min kardeşinden

yardım isteyip de o mü’min kardeş senin ihtıyacını

gidermek için gayret göstermezse , güzel bir abdest al ,

ona dört tekbir getir ve onu mevtalardan say.

53

54

Hz. Ali (r.a) söyle demektedir: "Senin hakiki kardeşin seninle beraber olan sana menfaat versin diye, kendi nefsine zarar vermeye razı olan, dara düştüğün zaman , senin durumunu düzeltmek için kendi öz durumunu dağıtandır.

55

Mü'minler kardeşlikte ve dostlukta tıpkı aksamı birbirine geçmiş sapasaglam bir bina gibidirler veya bütün unsurları ve zerreleriyle birbirine bağlı bir vücud gibidirler.

56

Bir vücudun herhangi bir azası rahatsız olduğunda nasıl ki bütün vücud aynı rahatsızlığı, aynı acıyı duyarsa, bir tek mü'minindünyanın ta öbür ucunda olsa bile çektiği acıyı, duyduğu ızdırabı diğer mü'min kardeşleri derinden hisseder.video

57

Mü'minlerin bu denli birbirlerine bağlı olduklarını Peygamber (s.a.s) şöyle ifade etmektedir.

58

"Mü'minin mü'mine bağlılığı, parçaları birbiriyle bütünleşen bir bina gibidir." Hadisi rivâyet eden Ebû Musa El-Es'arî'nin bunu tarif için parmaklarını birbirine geçirdiği zikredilmektedir. (Buhârî, salat, 88, Mezalim, 5; Müslim, birr, 65; Tirmizî, birr, 18; Nesâî, zekat, 67).

59

"Mü'minleri kendi aralarındaki merhamet, sevgi, ve yardımlaşmada bir vücud gibi görürsün. Ki vücudun bir organı agrırsa, vücudun kalan kısmı uykusuzluk ve humma ile o organ için birbirini çağırır".

60

Bir mü'minin, diğer bir mü'min kardeşine her halükarda yardımcı olması gerekmektedir. Peygamberimiz bir hadisinde, "zalim de olsa, mazlum da olsa mü'min kardeşine yardım et!" diye buyurmaktadır.

61

Zulüm konusunda nasıl yardım edileceğini ise şu çarpıcı sözlerle dile getirmektedir: "Onu zulümden el çektirirsin. Ona yapacağın yardım işte budur" (Buhârî, Mezalim, 4; Müslim, birr, 62).

62

Kardeşliğin bir gereği de, zulme meyleden diğer kardeşlerini uyarmak ve onları hizaya getirmek için çalışıp durmaktır.

63

Bu tür yardımlaşma fertlerin ve toplumun selameti için oldukça önem arzetmektedir.

64

Allah Rasûlü Mescid-i Nebevî'nin insaşından sonra Muhâcirler ile Ensâr'dan doksan sahabe arasında ikişer ikişer kardeşlik akdetti. Kendisi de Hz. Ali ile kardeş oldu.

65

Bütün mü'minler birbirinin din kardeşi olmakla birlikte, bu özel kardeşleştirme, yardım, ziyaret, nasihat ve rehberligi, hatta zevi'l-erhamdan önce mirasçı olmayı kapsamına alıyordu.

66

İbn Abbas anlatiyor: "Muhacirler Medine'ye geldikleri zaman aralarında akrabalık bağı olmaksızın, Rasûlüllah'in ihdas ettiği kardeşlik dolayısıyla Ensara varis oluyorlardı.

67

Âyette şöyle buyruluyor: وا ر� اج� و�ه� ن�وا ا-م� �ال�ذين� ش�ا�ن

الل.-ه� يل� ب ىس� ف م� ه� س� �ن�ف� ا و� م� ال�ه� و� ب�ا�م� د�وا اه� ش�و�ج� ش�وا������ ر� ن�ص� و� ا ا-و�و� ال�ذين� ش�و�

Fب�ع�ض ل�ي�اء� ا�و� م� ه� ب�ع�ض� ئ�ك� ا�ولـ-(el-infâl, 8/72).

68

"O kimseler ki iman edip hicret ettiler ve mallarıyla, canlarıyla Allah yolunda mücadele ettiler. O Ensar ki Muhacirleri barındırdılar ve onlara yardım ettiler. Onlar birbirinin velileridirler" (el-infâl, 8/72).

69

Burada velayet; yardım, yardımlaşma, öğüt ve verâsetle tefsir edilmiştir. Bedir savaşından sonra Muhacirlerin maddi durumlarının düzelmeye başlaması üzerine Muhacirlerin Ensara mirasçi olma hükmü su âyetle neshedilmiştir:

70

ام� ح� �ر� اال� ا�ول�وا و� Fب�ب�ع�ض ل-ى ا�و� م� ه� ب�ع�ض�

الل.-ه� ك�ت�اب� ش�فى(el-Enfâl, 8/75).

71

"Hısımlar Allah'in kitabında birbirine daha yakındırlar "

(el-Enfâl, 8/75).

72

Ensâr bazı mallarını Muhacir kardeşleriyle bölüşmüş, hurmalıklar üzerinde onlarla ziraat ortakçılığı yapmışlardır (Ibn Sa'd, Tabakat, III, 396; Buhârî, II, 71, 111, 164).

Allah için sevmek, Allah için diyalog kurmak, Allah için yaklaşmak ve Allah için istemektir. Dünya için değil, akrabalık için değil, çıkar için değil.İşte başka bir hadisi-Şerifte kasd edilen Allah için kardeşlik:

Evet Allah için kardeşlik

73

Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “Başka bir gölgenin bulunmadığı Kıyamet gününde Allah Teâlâ, yedi sınıf insanı, arşının gölgesinde barındıracaktır:

74

Bu yedi sınıf içinde olanlardan bir de:Birbirlerini Allah için sevip birliktelikleri ve ayrılıkları Allah için olan iki insandır. İşte Allah için bir kişi ile kardeş olmak ne kadar büyük bir şan ve ne yüce bir makamdır.

75

Efendimiz şöyle buyurdu: Hiç şüphesiz Allah Teâlâ kıyâmet günü:

“Nerede benim rızâm içinbirbirlerini sevenler?Gölgemden başka gölgenin bulunmadığı bugün onları, kendi arşımıngölgesinde gölgelendireceğim” buyurur

76

Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: “Adamın biri, bir başka köydeki (din) kardeşini ziyâret etmek için yola çıktı. Allah Teâlâ, adamın yolu üzerinde bir meleği görevlendirdi. Adam meleğin yanına gelince,

77

melek: – Nereye gidiyorsun? dedi. Adam, – Şu (ileriki) köyde bir din kardeşim var, onu ziyârete gidiyorum, cevabını verdi.Melek: – O adamdan elde etmek istediğin bir menfaatin mi var? dedi

78

Adam: – Yok hayır, ben onu sırf Allah rızası için severim, onun için ziyâretine gidiyorum, dedi.

79

Bunun üzerine melek: – Sen onu nasıl seviyorsan Allah da seni öylece seviyor.

Ben, bu müjdeyi vermek için Allah Teâlâ’nın sana gönderdiği elçisiyim, dedi. 80

Biz bu hadisin neresindeyiz ? Biz , Allah’tan başka hiç kimseden karşılık beklemeksizin Mü’min kardeşlerimizin durumlarını soruyor muyuz???Bir hadisi Kudsi’de Efendimiz diyor ki:

81

Allah (c.c) şöyle buyuruyor :Benim celalim adına birbirlerini sevenler var ya! Onlar için nurdan öyle minberler vardır ki, peygamberler ve şehidler bile onlara gıbta ederler”

82

83

kardeşliği bozan ve dolayısıyla bireysel ve toplumsal ahengin zedelenmesine yol açan kötü hususlardan bazılarına şöyle değinebiliriz:

84

ن�وا ا-م� اال�ذين� �ي:ه� ا ش�ي�ا Tن�الظ م�ن� ا ير3 اك�ث ت�ن�ب�و ش�اج�

وا س� �ت�ج�س و�ال� �ث�م� ا Tن�الظ ب�ع�ض� �ا�نا ب�ع�ض3 ك�م� ب�ع�ض� ي�غ�ت�ب� و�ال�

م�ي�ت3اف�ك�ر�ه�ت�م�وه�؟ ل�ح�م�ا�خيه� ا�ح�د�ك�م�ا�ن�ي�ا�ك�ل� �ي�ح�ب: خخخخخخخخخخخخخا خ (el-Hucurat, 49/12).

85

"Ey iman edenler! Zannın birçoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. (el-Hucurat, 49/12).

86

Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı?" (el-Hucurat, 49/12).

87

Bu âyet-i celilede Yüce Rabbimiz, mü'minleri açık bir şekilde suizandan, kardeşlerinin gizli yönlerini araştırmaktan, giybet ve dedikodu yapmaktan sakındırmaktadır.

88

Peygamberimiz (s.a.s) ise bu konuda şöyle buyurmaktadir: "Sebepsiz zandan sakınınız. Zira zan sözlerin, yalanı çok olanıdır. Birbirinizin ayibini görmeye ve duymaya çalışmayınız. Birbirinizin mahrem hayatını da araştırmayınız" (el-Lü'lü Ve'l Mercân, Kitabu'l Birr Ves-Sila Ve'l-Adab).

89

ن�وا م� اا م� ذي � م ا م�ا ن ي ما ميام� ن� م� م� ر�ا م� م� ن�وا ن�و مي م� ما ا�ى �م �م مو م� م� م� �م مو م� م� م! م� مي م#ا

� م ن� م� م� ر�ا م� م� � م ن� مي م� ما ا�ى �م م$ م�ا م� م� م� م$ م�ا م� م#ا م%م& م'ا م� ما م# م)ا ن(%ا م) م�ا م* م#ا م% م� ن� م� ن+ م� ما ن(%ا م, م- م* م#ا م%

م� م,ا ذاي م# ا م. م/ م) ن0 ن�و ن+ م� ا ن� م1 ما ا# م2 م3 م)م� ن,و م� م 4ا ا� ن� ن5 م6 م3 ا� نا% م7 م8 ن9 مي م� م� م� م� م%

"(el-Hucurat, 49/11).

Bir baska âyet-i kerimede şu hususların altı çizilmektedir:

90

"Ey iman edenler, bir topluluk bir başka toplulukla alay etmesin, belki alay ettikleri kendilerinden daha hayırlıdırlar. Kadınlar da kadınlarla alay etmesinler, belki kendilerinden daha hayırlıdırlar. "(el-Hucurat, 49/11).

91

Kendi nefislerinizi yadırgayıp küçük düşürmeyin ve birbirinizi en olmadık kötü lakablarla çağırmayın. İmandan sonra fasıklık ne kötü bir isimdir. Kim tevbe etmezse, işte onlar zalimlerin ta kendileridir"(el-Hucurat, 49/11).

92

Kin, haset ve hakaret de kardeşliği bozan hususlar arasındadır. Kitab-i Kerim'de kendilerinden övgüyle sözedilen mü'minlerin her türlü kinden ve hasetten arındırıldıkları belirtilmektedir:

93

hل غ� م�ن� د�ور�ه�م� ص� فى م�ا ع�ن�ا ن�ز� ش�و�اب�لين� ت�ق� Fم� ر ر� س� ع�ل-ى ان3ا و� ش�ا�خ�

(el-Hicr, 15/47).

94

"Onların göğüslerinde kinden ne varsa tümünü siyirip çektik, kardeşler olarak sedirler üzerinde karşı karşıyadırlar" (el-Hicr, 15/47).

95

Enes b. Mâlik'in rivâyet ettiği sahih bir hadiste ise Peygamberimiz (s.a.s) şu nasihatlerde bulunmaktadir:

96

"Birbirinizle kinleşmeyiniz hasetlesmeyiniz birbirinizden yüz çevirmeyiniz. Ey Allah'in kulları kardeş olunuz..." (Buhârî, Edeb, 57; feraiz 2; Müslim, birr, 23; Tirmizi, birr, 24),

97

"Bir kişiye, müslüman kardeşine hakaret etmesi kötülük olarak yeter" (Müslim, I, 32).

98

Mü'min kardeşinin ufak-tefek kusurlarına ve eksikliklerine bakarak ona kin ve adavet besleyen kişi gerçekte insafsızca ve zalimce davranan kimsedir.

99

Grupçuluk,bencillik vb. gibi kötü hasletler de kardeşliği bozan ve mü'minleri birbirine düşüren hususlardır.

100

Nitekim bir hadisi şerifte, şeytanın bu yönde daima bir umut beslediğine işaretle şöyle buyurulmaktadır:

101

“Şeytan, Kibleye dönen mü'minlerin artık kendisine ibadet etmesinden ümidini kesmiştir;fakat onları birbirine düşürmekte hala ümitlidir “(Tirmizi, Birr, 25; Müslim, Münafikun, 65).

102

Bütün bu hususlar veya hasletler, tıpkı birer mikrop gibi, sirayet ettiği vücudları hasta düşürmekte ve tahrip etmektedir.

103

Dinde kardeşlik ruhunu yeniden canlandırmak ve mü'minlere kaybettikleri gücü yeniden kazandırmak, ancak bu tür hasletlerin ortadan kaldırılmasıyla mümkün olabilir.

104

Kitab-i Kerim'in öngördügü kardeşliğin tesis edilmesi demek, İslam ümmetinin yeniden dirim kazanması demektir.

105

" Kinleri, şahsî çıkarları ve taassububir kenara itip yok eden, Allah yolunda kardeşlik prensibinden başka hiçbir prensip kalpleri birleştiremez. Ancak bu kardeşlik prensibiyle saflar yüce Allah‘ın sancağı altında birleşebilir"

Bir zat Ebu Hüreyre’ye gelmiş ve ona demiş ki: Ben Allah için seninle kardeş olmak istiyorum.Ebu Hüreyre ona: Allah rızası için kardeşliğin hakkı ne olduğunu biliyor musun? Diye sormuş.

106

O da hayır bilmiyorum, bana anlat lütfen, diye cevap vermiş.

107

Ebu Hüreyre: Allah rızası için edindiğin kardeşin senin Dirhem ve Dinarındaki hakkı senin hakkından daha az değildir.Adam: Vallahi ben henuz bu dereceye varamadım.Ebu Hüreyre: O zaman beni bırak git. Diye cevap vermiş.

108

109

Kardeşler, aralarında adalet, iyilik , dostluk ve bağışlama ile muamele etmelidirler.

110

Yûsuf sûresinde de, Hz. Yûsuf'a kardeşlerinin yaptıkları kötülükler uzun uzun anlatılır. Sonunda her şey ortaya çıkınca kardeşlerinin ona:

111

ين� اط�پ ال�خ� �ك�ن ا�ن� و� ع�ل�ي�ن�ا الل.-ه� ك� -ث�ر� ا د� ل�ق� ت�الل.-ه� ال�وا ش ق� Dediler ki: “Allah’a andolsun, gerçekten Allah seni bize üstün kıldı. Gerçekten biz suç işlemiştik.”(Yûsuf, 12/91)

112

ع�ل�ي�ك�م� �ت�ث�ريب� ال ال� ش�ق� ل�ك�م� الل.-ه� ر� ي�غ�ف� ال�ي�و�م�

مين� اح� ��الر م ح� ا�ر� و� ش�و�ه� (Yûsuf, 12/92) diyerek,

113

“Yûsuf dedi ki: Bugün size kınama yok. Allah sizi bağışlasın. O, merhametlilerin en merhametlisidir. (Yûsuf, 12/92) diyerek,

onları müsamaha ile karşıladığı haber verilmektedir.

114

Tekrar ve tekrar altını çizmek istediğimiz ve unutulmaması gerekennokta şudur: Kardeşler , kendi aralarındaki ilişkilerişu esaslara göre hareket etmelidir:

115

1- Kardeşler karşılıklı sevgi ve saygı beslemeli, küçükler büyüklere karşı saygısız davranışlardan sakınarak onları anne ve babaları gibi görmeli ve kendilerine itaat etmeli, büyük kardeşler de küçüklerin eksiklerini hoşgörü ile karşılamalıdır.

116

2- Kardeşler, anne ve babalarını üzmeyecek, para, servet miras gibi maddi çıkarlar düşmanlık sebebi haline getirilmemeli ve birlik ruhu bozulmamalıdır.

117

3- Şan, şöhret, makam, servet gibi şeyler kıskançlık sebebi olmamalıdır. Maddî ve manevî bakımdan güçlü olan da diğerlerine hor bakmamalı, onlara her konuda yardım elini uzatmalıdır.

118

4- Aralarındaki işleri ve düşünce ayrılıklarını zora baş vurmadan, birbirlerinin düşüncelerine saygı duyarak ve konuşup anlaşarak tatlılıkla halletmenin yollarını aramalıdırlar.

119

Sonun kardeş hakları şöyle özetleyebiliriz 1.Müslüman kardeşinin kusurunu bağışlar ve suçunu affeder.2.Ağlayana merhamet eder.3.Avretini örter.4.Hatasını görmez.5.Özrünü kabul eder.

120

6.Kaybettiğini bulduğunda ona verir.7.Devamlı olarak ona nasihat eder.8.Hayvanlarını muhafaza eder.9.Zimmetine riayet eder.10.Hastasını ziyaret eder.

121

11.Cenazesinde bulunur.12.Davetine icabet eder.13.Hediyesini kabul eder.14.Birbirini ziyaret etmekte onunla müsavi olur.15.Verdiği nimete şükreder.

122

16.Ona yardımda kusur etmez.17.Ona hürmet etmekte kusur etmez.18.Şefaat isteğini kabul eder.19.Maksadını boşa çıkarmaz.20.Aksırınca: "YERHAMÜKELLÂH" yani "ALLAH SANA RAHMET ETSİN..." der.

123

21.İhtiyacını giderir.22.Kaybettiğini kendisine gösterir.23.Selam verildiği zaman selamını alır.24.Ona güzel söz söyler.25.Ona vereceğini ayırıp çıkarır.

124

26.Yapmış olduğu taksimi tasdik eder.27. Zalim olana , zulmünü red etmek suretiyle yardım eder.28.Mazlum olana da onu kurtarmakla yardım eder.

125

29.Mazlum olana iyilik edip, hakkına tecavüz etmez.Ona kötü söz söyleyip rezil etmez.30.Kendisi için istediği iyiliği onun için de ister, kendisi için istemediği kötülüğü onun için de istemez