İslâm Âlimleri ansiklopedisi - 3

7/24/2019 slm limleri Ansiklopedisi - 3

1/396

3. CLD

SLEYMN BN MHRN (Bkz. AME)

SLEYMN BN TARHN:Hads limlerinden. Tbinden olup, knyesi Eb Mutemir, lakb; el-H!, el-

"mm, #ey$lislmdr. El-%ays, et-Teymdir. &'( )m. *+ senesinde eat etmi/tir. Enesbin Mlikden, Eb 0sman el-Hindden e di1er ba! !tlardan $ads-i /er i/itip, riyetetmi/tir. %endisinden ise #ube bin Ha222, 3yn bin 4yeyne, 3yn- 3er, "bn-iMbrek, 5e!d bin Hrn e 6ok sayda lim $ads-i /er riyet etmi/tir. 0nun riyetetti1i $ads-i /erler %tb-i sitte denilen me/$r alt $ads kitabnda yer almaktadr.

#ube bin Ha222 /7yle demi/tir8 93leymn et-Teymden da$a sdk birini:7rmedim. eslulla$n )sallalla$ aley$i e sellem bir $ads-i /erini okurken y!nnren:i de1i/irdi. %rk sene bir :n oru6 tutmu/ bir :n yemi/tir. 5a$y %ettn; 90nun :ibi ?lla$ teldan6ok korkan birini da$a :7rmedim.> =ir ba/ka !t da )@err; 90 deaml sadaka erirdi.E1er sadaka ere2ek bir /eyi olma!sa iki rekat nile nama! klard.> demi/lerdir.

Her se2dede yetmi/ dea tesb$ okurdu. Hammd bin 3eleme; 9=i! 3leymn et-Teymyi $er an ?lla$ telya itat !ere :7rrdk, masiyeti asl $o/ kar/lama!d.>buyurmu/tur.

%endisini met$ederek senin bir ben!erin bulunur muA dediklerinde 9Byles7ylemeyin8 9abbim indinde kar/ma ne 6ka2ak bilmiyorum.> diyerek Cmer sresi '*.yet-i kermesinden Artk zannetmedikleri bir azb, Allah tarafndan onlar iinmeydana kmtr.melindeki ksm okudu. Eb ?li =asr, Teymnin me!!inindennaklen /7yle anlatm/tr8

93leymn et-Teym yanmda yats nama!n kld. 3onra Mlk sresini okumayaba/lad. Nihyet vakti gelip de o)ad edilen azb yakndan grdklerinde okfir olanlarn yzleri ktleiverir...melindeki yet-i kermeye :elin2e bunu tekrartekrar okudu. 0 kadar ki 2emat da1ld bir ben kaldm. =ir mddet sonra ben de 6kp

:ittim. 3aba$ e!ann okumaya :eldi1imde ayn yerinde oturuyor e ayn yet-i kermeyitekrar ederek okuyordu.>"br$im bin 3leymn /7yle anlatm/tr8

93leymn et-Teym ile bir adam arasnda bir meseleden dolay anla/ma!lk 6kt.?dam yanna yakla/p eliyle karnna dayand, bunun !erine adamn eli kurudu.>

iyet etti1i $ads-i /erlerden ba!lar /unlardr8!izin en hayrlnz "#r$n% ker&mi 'renen ve 'retenlerdir.Allah tel b# mmeti ebediyen dallet zerinde birletirmez.Allah$n inyeti (emattedir. )emate)toplulu1a #y#n#z. )ematten

ayrlan )ehennem$e der.=uyurdu ki8

9"yilik kalbde nr, amelde kuettir. %7tlk kalbde !ulmet, amelde !aylktr.>9%ul :na$ i/leyin2e onun !illetine d/er.>

1) Hilyet-l-evliy; cild-3, sh. 372) Tehzb-t-tehzb; cild-4, sh. 2013) Tezkiret-l-h!!z; cild-1, sh. 1404) "#i$ ker#et-il evliy; cild-2, sh. 30%) T&b&kt-l-kbr; cild-1, sh. 37

SLEYMN BN YESR:Tbinin byklerinden. Medne-i mneeredeki uka$a-i sebadan )yedi byk

k$ limi biridir. %nyesi Eb Eyybdr. H!. 0smann $aleli1i srasnda do1du. &')m. *DD senesinde *( ya/nda iken eat etti. mml-mminn H!. Meymnenina!tls idi. Fk$ e $ads ilminde me/$r limdir. H!. Meymneden, H!. Gi/eden, H!.

mm 3elemeden, Eb Hreyreden, "bn-i ?bbsdan, Ceyd bin 3bit, Mikdad bin Esede di1er pek6ok !ttan $ads-i /er i/itip, riyet etmi/tir. ?mr bin nr, ?bdulla$ bin


2/396

nr, ?bdulla$ bin Fadl el-H/im, Ebu!-Cind, =keyr bin E/e6, 5a$y bin 3ad el-Ensr e di1erleri 3leymn bin 5esrdan $ads-i /er i/itip riyet etmi/lerdir. %tb-isitte rilerindendir. iyet etti1i $ads-i /erler 3a$$-i =u$rde, 3a$$-i Mslimde,3nen-i "bn-i M2ede, 3nen-i Tirmi!de yer alm/tr. 3ika, ):enilir, sa1lam bir riolup, 6ok $ads-i /er riyet etmi/tir.

Fk$ ilminde !amannn yedi byk liminden biridir. 0 asrn me/$r limlerinden

olan 3ad bin Mseyyib, kendisine et sormaya :elenleri, 3leymn bin 5esra:7nderirdi e 9=u :n o en iyi bilen limdir.> derdi.

Hubeyb bin 5esr %lb, Eb Ha!mdan /7yle nakletmi/tir8 93leymn bin 5esr,bir desnda bir arkada/ ile Medneden Ebaya :itmi/ti. =ir ara arkada/ onu 6adrdabrakp, bir i/ i6in yanndan ayrlm/t. 5aknlarndaki 6adrdan bir kadn onu :7rm/, :!elsretine $ayran kalp, 6adra :elmi/ti. =ir /eyler istiyor !annederek yiye2ek 7teberiermek !ere iken, kadn k7t d/n2esini s7yledi. 3leymn bin 5esr, kadna seni/eytan saptrm/ deyip, ba/n ellerinin arasna alp, a1lamaya ba/lad. %adn onuna1lamaya ba/lad1n :7rerek /a/rd. 0raya :eldi1ine pi/man olup, $emen 6adrnad7nd. ?rkada/ :elip, onun a1lad1n :7rn2e $ayrola 6o2uklarn m $atrladn, dedi.urumu 71renin2e o da a1lamaya ba/lad. =unun !erine 3leymn bin 5esr, peki senni6in a1lyorsun, dedi. ?rkada/ sen b7yle bir te$likeden kurtuldun. ?2aba ben b7yle

bir/eyde te$likeden kurtulabilir miydim diye a1lyorum, dedi. =undan sonra %be-yi!iyret i6in Mekkeye :ittiler. Mekkeye arp, %beyi taa ettiler. 3leymn bin 5esr,taatan sonra bir k7/eye 6ekilip bira! uyudu. yasnda 5su aley$isselm :7rd. H!.5su onun Ebadaki kadndan saknmasndan dolay onu met$etti e o $lini 6okbe1endi1ini s7yledi.>

iyet etti1i $ads-i /erlerden ba!lar8Eb Hreyreden riyet etti1i $ads-i /erte eslulla$ eendimi! buyuruyor ki8

Allah telya fkhtan daha *tn bir eyle ibdet edilmedi. +#hakkak ki, birtek fak&h, eytn zerine bin bidden daha iddetlidir. er eyin bir dire'ivardr. -# d&nin dire'i de fkhtr.

"ymet gnnde, in*anlarn zerinde ilk hkm verile(ek # kiidir-irin(i*i, ehid edilen bir adamdr. -# adam Allah telnn h#z/r#na

getirile(ek, Allah tel ni$metlerini ona trif ede(ek, o da onlar tanya(aktr.Allah tel b#n#n zerine adama0 -# ni$metler hakknda ne yaptn1 diye*ora(ak. 2ehid0 !enin #'r#nda arptm. Nihyet ehid edildim3 diye(ektir.ak tel0 4alan *yledin. An(ak *en (e*#r denilmek iin arptn. 5erekten

*enin iin (e*#r denildi de3 b#y#ra(ak. !onra on#n hakknda emir vere(ek veyz *t *rklene(ek, nihyet )ehennem$e atla(aktr.

6kin(i*i, ilim 'renip 'reten ve "#r$n% ker&m ok#yan bir adamdr. -# dagetirilerek kendi*ine ni$metlerini trif ede(ek, o da onlar tanya(aktr. Allahtel0 -#nlar hakknda ne yaptn1 diye *ora(ak o da0 6lim 'rendim ve'rettim. !enin rzn iin "#r$n% ker&m ok#d#m3 diye(ek. Allah tel da04alan *yledin3 An(ak *en ilmi, lim denil*in diye 'rendin, "#r$n% ker&mi deo kridir, )%urn- kermi e!bere bilendenil*in diye ok#d#n, gerekten *anadenildi de3 b#y#ra(ak. !onra on#n hakknda emir vere(ek ve yz *t

*rklene(ek, nihyet )ehennem$e atla(aktr.7n(*, Allah telnn kendi*ine zenginlik ve maln her eidinden

verdi'i adamdr. -# da getirilerek ona ni$metlerini trif ede(ek, o da onlartanya(aktr. Allah tel0 -#nlar hakknda ne yaptn diye *ora(aktr. 8 adam09'r#nda mal *arfedilme*ini diledi'in hibir yol brakmadm. +#tlaka *enin iin

*arfettim3 diye(ek. Allah tel da0 4alan *yledin3 An(ak *en, o (merttir,de*inler diye yaptn. 5erekten denildi de b#y#ra(ak. !onra on#n hakkndaemir vere(ek ve yz *t *rklene(ek. !onra )ehennem$e atla(aktr.

1) Tehzb-t-tehzb; cild-4, sh. 22'2) Tezkiret-l-h!!z; cild-1, sh. (13) i!th-s-se$de; cild-2, sh. 1*

4) Tehzb-l-es# vel-l+&; cild-1, sh. 234%) l-$l#; cild-3, sh. 13'


3/396

*) Hilyet-l-evliy; cild-2, sh. 1(07) T l#ihl /e$det-i bediyye; sh. (('

AB (mir bi !r"#$%):Tbinin byklerinden, me/$r bir lim. "smi, Gmir bin #er$l, knyesi Eb ?mr,

nisbeti, #abdir. Hemdn kablesinin bir kolu olan #ab kablesine mensb oldu1u i6in,

#ab denmi/tir. D )m. +'& senesinde, =asrada do1up, &' )m. *D( ylnda %edeans!n eat etmi/tir. ?slen 5emenlidir. =abasnn isminin ?bdulla$ oldu1unu s7yliyenlerde ardr.

#ab $a!retleri, byk bir lim, ak$ )k$ ilmi limi, "slm Hukuku limi emu$addis )$ads limidir. Hatt "mm- a!am Eb Hane )ra$metulla$i aley$ :ibi, E$l-i3nnet el-@ematn resi olan byk bir m2te$idin en byk $o2alarndan idi. 3ad binMseyyib Mednede, Mek$l #amda, Hasen-i =asr =asrada, #ab %ede o asrda dnind7rt dire1i :ibi idiler.

#ab $a!retleri tesr $ussunda, 6ok i$tiytl e tedbirli daranrd. Tesr ile il:ilia6klamalar, eslulla$tan e Es$b- kirmdan :elen riyetlere dayanrd.

0 krat ilmini ?bdurra$mn es-3elem e ?lkameden, Mu$ammed bin Eb Ieylda ondan riyet etmi/tir. #ab $a!retleri, Hris el-?erden de $esap 71renmi/tir.

Hrikulde )6ok stn bir !eks ard. 0nun kuetli e!ber kbiliyeti, darb- mesel$line :elmi/tir. Eline kalem alp, $i6bir /ey ya!mam/t. =ununla berber, kendisineriyet edilen $ads-i /eri $emen e!berler, $i6birinin tekrar edilmesine l!um$issetme!di. erdi ki8 9En a! riyet etti1im /ey /iirdir. =ununla birlikte, istersem si!etekrar etmeksi!in, bir ay deaml /iir s7yliyebilirim.>

#abnin )ra$metulla$i aley$ $ale ?bdlmelik bin Mern ile aras 6ok iyi idi.0nun yakn dostu e so$bet arkada/ idi. ?nlatlr ki8 #ab ?bdlmelik tarandan seir)el6i olarak um %ayserine )=i!ans "mparatoruna :7nderilmi/ti. Ja!esini yerine:etirdikten sonra, %ayserden bir mektb ile :eri d7nm/t. ?bdlmelik mektbuokuyun2a, #abye8 9=iliyor musun, %ayser mektbunda ne ya!m/A> dedi. #ab)ra$metulla$i aley$8 9Hayr bilmiyorum> dedi. ?bdlmelik, 93enin dinda/larnn $line/a/lr, nasl olmu/ da seni $ale yapm/lar> dedi. =unun !erine #ab; 9Ey mminlerin

emriK 0 yaln! beni :7rd. 3eni :7rm/ olsayd b7yle ya!ma!d> dedi. 0 !aman?bdlmelik, #abye; 9Hayr, o bu ya!s ile seni 7ldrmek i6in, beni ta$rik etmek istemi/>dedi. den riyet etmi/tir8 ell da belli, haram da bellidir. -#iki*inin ara*nda ok kim*enin bilmedikleri pheli eyler vardr. -ir kim*e b#

pheli eylerden kendini kor#r*a, d&nini ve rzn m#hafaza etmi ol#r. 2pheliileri yapanlar harama derler. -#nlar, kor#n#n kenarnda hayvanlarn otlatan

ve kor#ya dalp girme ihtimli ok fazla olan kim*e gibidir. :ikkat ediniz, #yankol#n#z. er hkmdrn, *#ltann bir kor#*# vardr. Allah telnn kor#*# da,


4/396

haram kld' eylerdir. 2#n# da iyi biliniz ki, bedende bir et para* vardr. ;'ero, dzgn ve iyi ol#r*a, btn v(/d iyi ve dzgn ol#r. ;'er o boz#k ol#r*a,btn beden boz#k ol#r. :ikkat ediniz, b# et para* kalbdir.

"bn-i ?bbstan riyet etti8 9ey:amber eendimi! )sallalla$ aley$i e sellem!em!em suyunu ayakta i6ti.>

#ab $a!retleri buyurdular ki8 9Fitne 6karan limden e 2$il bidden )6ok ibdet

edenden saknn. =unlarn $line metn olan ):7nln kaptran, aldanan i6in ikisi deitnedir. Hem de 6ok te$likelidir.> Ns bin Mu! bin Ieys dedi ki8 #abye bir meselesoruyordum, akat o 2eap ermek istemiyordu. =u sebeple sitemde bulundum. =unun!erine, #ab8 9Ey limler e ak$lerK =i! lim de1ili!. =i!ler sade2e duyduklarm!si!lere aktaryor, naklediyoru!. ?slnda, :er6ek ak$, ?lla$ telnn $aramlarndan)yasak kld1 /eylerden saknan, lim ise, ?lla$ teldan korkandr.> demi/tir.

9"nsanlar u!un !aman dinle ya/ya2ak, sonunda din :ide2ek. 3onra u!un !aman$ayya sarla2aklar, bir nei utanma duy:usu ile ya/ya2aklar, o da yok ola2ak. 3onraonlar bir ra1bet e istek ya/ata2ak, bir mddet de bu deam ede2ek. 3onra bu da,7brleri :ibi :ide2ek. Cannederim, bundan sonra :ele2ek !amanlar, birbirinden da$a !orola2ak.>

9%e/ke ilmim olmasayd. nydan tertemi! 6ksaydm. G$rete ard1mda, $i6

olma!sa bu $ussta $esba 6ekilme!dim.>9=i!im kendilerine yeti/ti1imi! insanlar ilmi, akl olan e onunla amel ede2ekkimselere 71retmek i6in 71renirlerdi. ?ma /imdi ilim ta$sili yapanlar, akls!lar, iyi ameliolmyanlar i6in ilim 71reniyorlar.>

#abye )ra$metulla$i aley$ birisi k7t s7!ler s7yledi. =unun !erine #ab;9Hakkmdaki bu s7!lerin do1ru ise, ?lla$ tel beni aetsin. o1ru de1il de, yalans7ylyorsan, ?lla$ tel seni aetsin> dedi.

9@imri ile yalan2dan $an:isinin @e$ennemin da$a derinine atla2a1nbilmiyorum.>

#ab $a!retleri anlatyor8 =ir 2en!e nama! klndktan sonra, binmesi i6in Ceydbin 3bite katrn yakla/trdm. =u srada, ?bdulla$ bin ?bbs :elerek, !en:iyi tutmakistedi. Ceyd bunu :7rn2e; 9Ey eslulla$n am2a!desi, !en:iyi brak> deyin2e, "bn-i

?bbs )ra$metulla$i aley$; 9=i! limlere bu /ekilde mumele ile emrolunduk.> 2eabnerdi. =unun !erine Ceyd )ra$metulla$i aley$, "bn-i ?bbsn elini 7pp 9=i! deeslulla$n E$l-i beytine b7yle yapmakla emrolunduk.> dedi.

9@ennete :iren bir 2emat, @e$enneme :iren di1er bir toplulu1a8 3i!in@e$ennemde ne i/ini! arA Halbuki dnyda si! bi!e 71retmi/tini!, bi! de si!indediklerini! :ibi yapm/tk. 3i!in de @ennette olman! l!m de1il miA diye sorduklarnda,@e$ennemdekiler8 Eet dnyda si!e 71retmi/ e anlatm/tk. Fakat, bi!,s7ylediklerimi!le amel etme!dik. 0nun i6in @e$enneme d/dk> derler.

9=ilmedi1i sorulun2a, bilmiyorum demek, ilmin yarsdr. =ilmedi1i bir /eyde ?lla$i6in skt edenin ala2a1 seb, konu/andan a! de1ildir. Onk, nese en a1r :elen /ey,bilmedi1ini kabul etmektir.>

9in karde/lerinin ayplarn ara/trp bulan kimse, arkada/ edineme!.>9nyda iyi bir /ey brakana, ?lla$ tel ona $rette da$a $ayrlsn erir.>9%ad #rey$ ile berberdim. 0na, birisi ile das olan bir kadn :eldi. ?1lamaya

ba/lad. =unun !erine ben %d #rey$e; 95 Eb meyyeK Her$alde bu kadnma!lmdur> deyin2e %d #rey$; 95 #ab, H!. 5suun karde/leri de babalarnaa1lyarak :elmi/lerdi. =u kadnn a1lamas, su6su! oldu1unu :7sterme!.> dedi.

9"nsann sli$ olan 6oluk 6o2u1una, dny skntlarndan koruna2ak kadar malbrakmas, di1er /eylerden da$a a!letlidir.>

9ey:amberlerden sonra i$tila, anla/ma!l1a d/en $er mmette, mutlaka$aks!lar, $akllara :lip e stn :elmi/tir.>

9"lmin ss, ilim s$ibinin $ilmidir. )yumu/akl1dr.>Eb Ceyd )ra$metulla$i aley$ anlatr8 #abye bir /ey sordum. =unun !erine

bana k!d e onu s7ylemiye2e1ine yemn etti. 0 !aman :idip, kapsnn 7nne oturdum.=ana; 9Ey Eb CeydK =en, sorunun 2ebn s7ylemiye2e1ime, yemn ettim. Fakat sana 6

/ey s7yliye2e1im, iyi dinle. =unlar da aklndan 6karma. =irin2isi, ?lla$ telnn yaratt1bir /ey $akknda, bunu ni6in yaratt. =undaki murd e $ikmet nedir, deme. "kin2isi,


5/396

bilmedi1in bir /eyi, ben onu biliyorum deme. 6n2s, din meselelerde kendi aklna:7re, mukayese yapma. =akarsn, bir $elli $arm, $arm da $ell yapabilirsin.Leti2ede, aya1n sr6p, t7ke!ler, ma$olup :idersin.> dedi.

9Lesin ar!u e isteklerine 9$e> denmesi, kimde bulunursa onlar @e$ennemed/rd1 i6indir. He sa$iplerine de, 9E$l-i $e> denmesi, bunlar @e$enmemed/e2ekleri i6indir.>

=irinin 2riyesi, onun astasiyle mslman olmu/tu. #ab $a!retleri ona,9Hayatnda en $ayrl :n, bu:nndr>, buyurdu.

#ab $a!retlerine; 9Falan2a /a$s limdir> dediler. #ab )ra$metulla$i aley$ bunus7yleyene; 90nda ilmin :!elli1ini :7remedim> dedi. 9"lmin ss e kymeti nedirA> diyesorulun2a; 9Jekardr, lim olan ki/i, kibirli, sert e kaba olma!> buyurdular.

9"lmi e$line erini!, e$li olmayana ermeyini!. 5oksa :na$a :irersini!.>#abnin /u beyti, insanlar arasnda 6ok s7ylenile:elmi/tir8 9

9Terbiyeli, edebli, sli$ k!n, sk erkekle elendiren, onun elketine sebepolur.>

9=ir kimse #amn en u!ak bir yerinden, 5emenin en u!ak k7/esine yol2uluk

yapsa, yol2ulu1u srasnda, $ayatnda aydal ola2ak bir kelime 71rense, bu yol2ulu1ubo/una yapm/ saylma!.>Hakknda limlerin s7yledikleri8 "bn-i 3rn dedi ki8 9%eye :elmi/tim. #abnin

byk bir ilim $alkasnn bulundu1unu :7rdm. 0 sralarda eslulla$n )sallalla$ aley$ie sellem Es$bndan da )r.an$m bir $ayli $ayatta olanlar ard.>

E/as bin 3ir, babasndan riyet etti8 #ab eat edin2e, =asraya :eldim.Hasen-i =asrnin $u!runa :irdim. 95 Eb 3adK #ab, eat etti> dedim. =unun !erine8

9"nn lill$ e inn iley$i r2in. 0 7mr u!un, ilmi 6ok e mslmanlar arasnda se6kinyeri olan bir !t idi> dedi. 3onra, oradan ayrlp, "bn-i 3rnin yanna :eldim. 0na da#abnin eatn bildirin2e, o da Hasen-i =asr :ibi s7yledi.>

Gsm bin 3leymn dedi ki8 90 !aman, %elilerden, =asrallardan, Hi2a! e6erelerinde $ads ilmini en iyi bilen #ab idi.>

Eb Husayn8 9#ab, k$ ilminde 6ok yksek dere2elerde idi> dedi."bn-i 4yeyne8 9#ab, !amannn "bn-i ?bbsdr> dedi.

1) l-$l#; cild-3, sh. 2%12) Tehzb-t-tehzb; cild-%, sh. *%3) e!eyt-l-&$y; cild-3, sh. 124) Hilyet-l-evliy; cild-4, sh. 310%) Trih-i &dd; cild-12, sh. 227*) T&b&kt-5 b-i /&$d; cild-*, sh. 24*7) Tezkiret-l-h!!z; cild-1, sh. 7(') T l#ihl /e$det-i bediyye; sh. 1070() shb-5 6ir#; sh. 3(3

A&&' BELH:Tebe-i tbinden. Eliynn byklerindendir. %nyesi Eb ?li olup, babasnn ismi

"br$imdir. "bra$m Ed$emin )ra$metulla$i aley$ talebesi, Htim-i Esmn)ra$metulla$i aley$ $o2asdr. nyya :7nl ba1lamayp, $aramlardan e /p$elilerden/iddetle ka6ard. #p$eli korkusuyla mba$larn da 6o1una yakla/mad. Ti2retleu1ra/rd. &*' )m. *P senesinde eat etti.

H!. #akkin t7be etmesine Trkistandaki bir putperest sebeb oldu. Ti2ret i6inTrkistana :itti. Merak edip bir put$neye :irdi. uta, isteklerini yana yakla anlatan birputpereste; 93eni e $er/eyi yoktan ar eden, alm e kudretli bir yaratann ar. 3ana $i6bir ayda e !arar olmayan puta tapa2a1na ?lla$ telya ibdet et> dedi. utperest,

9E1er s7yledi1in do1ru ise, 0, sana senin memleketinde r!k ermeye kdirdir. Mdem7yledir, ni6in t buralara kadar :eldinA> dedi. #akk-i =el$ $a!retleri, bu s7! !erine derin

d/n2elere dald e =el$ /e$rinin yolunu tuttu. 5olda :elirken bir me2s ile yol2ulukyapt. Me2s, H!. #akkin t22r oldu1unu 71renin2e 9E1er ksmetin olmayan bir r!k


6/396

pe/indeysen, kymete kadar :itsen onu ele :e6ireme!sin. #yet ksmetin olan bir r!kpe/indeysen onun arkasnda ko/mana l!um yoktur. Onk sana ayrlan r!kn seni bulur>dedi. =u s7!e H!. #akk $ayran kald. nyya kar/ meyli a!ald. ?rtk $ret i6in6al/a2a1na kendi kendine s7! erdi. =el$ /e$rine :eldi. =el$de mt$i/ bir ktlk ard."nsanlar yiye2ek bir /ey bulamyorlard. =u y!den kimsenin y! :lmyordu. #akk-i=el$ )ra$metulla$i aley$, 6ar/da ne/eli bir k7leye; 9Ey k7le, $erkes !nt i6indeyken,

senin ne/ene sebep nedirA> deyin2e, k7le; 9Li6in !leyimA =enim eendim !en:in birkimsedir. =eni a6, 6plak brakma! ki> dedi. H!. #akk, bu s7!e /a/t e 9?man y abbK?! bir dnyl1 olan /u !en:inin k7lesi b7yle ne/eli. Halbuki, sen btn 2anllarnr!klarna keil oldun. =i! ni6in :am e keder i6inde olalm> deyip dnyme/:uliyetlerinden elini 6ekti. 3ammi bir t7be ile $rete y7neldi. ?lla$ telya olanteekkl son dere2e a!lala/t. "br$im Et$em $a!retlerinin so$betlerine ba/lad. 0ndaney! alarak ol:unla/t. "br$im Et$emle )ra$metulla$i aley$ olan so$betlerinden birinikendisi /7yle anlatt8 9Ho2am ile Mekkede bulu/tum. =ana H!r aley$isselm ile olankar/la/masn anlatt. =uyurdu ki; 9H!r ile bir dea :7r/tm. =ana ye/il bir kabn i6inde,:!el kokulu sekba6 ismindeki ek/ili bir yemekden erdi. 9=unu ye, ey "br$imK> dedi.?lmadm. H!. H!r, bana 9Meleklerden duydu1uma :7re, bir kimse erileni kabuletme!se, bir /ey erilmesini istedi1i yerden eli bo/ d7ner> buyurdu.>

#akk-i =el$ )ra$metulla$i aley$ :en6li1inde :en6lerin resi idi. =ir:narkada/laryla birlikte, Me2slerin taptklar ate/in bulundu1u tapna1a :eldiler.?rkada/larna, 9Haydi i6eri :irelim. Me2sler ne yapyorlarA ?te/e nasl tapyorlar,bakalm> dedi. "6eride :!el y!l bir :en2in ate/e tapnmakta oldu1unu :7rdler. H!.#akk o :en2e, mslman olmasn tekli etti. 0 :en6 H!. #akkin yanna :elip ona birtokat urdu. H!. #akk e arkada/lar buna bir man eremeyip, d/ar 6ktlar. H!. #akk,

9%endi kusurlarm sebebiyle bu Me2s mslman olmad. 37!m tesr etmedi> diyerek,t7be e isti1ar eyledi. Hatt, kusur e :na$larnn a i6in a1lad, 6ok :7!ya/ d7kt.4!un yllar ilim 71rendi. =yk limler arasna :irdi. ?lla$ telnn katnda seilenkimselerden oldu. ?radan u!un yllar :e6mi/ti. =ir :n talebeleriyle yine o Me2slerintapnd1 yere :eldiler. Talebelerine; 9 buyurdu. "6eri :irdiklerinde, i$tiyar bir Me2snin ate/e

tapnmakta oldu1unu :7rdler. #akk )ra$metulla$i aley$ ona, 9Li6in mslmanolmuyorsunA deyin2e, i$tiyar, 9=ana "slm anlat> dedi. H!.#akk ona "slmiyeti anlatt. 0 da mslman oldu. =erber2e d/ar 6ktlar. diye sordu. "$tiyr 9"/te ben o :en2im> dedi. H!. #akk 6ok$ayret etti e 93ana o !aman mslmanl1 anlattm, mslman olman tekli ettim, kabuletmedin. #imdi anlattm, $emen mslman oldun. Hikmeti nedirA> diye sordu. "$tiyrbunu /7yle 2eaplandrd8 90 !aman senin s7!n bana tesr etmedi. #imdi ise o kadartemi! e nurlusun ki, benim pislik e !ulmetimi :iderip temi!ledin. ?lla$ tel da seninnrunu arttrsn.> dedi. 90radakiler 9Gmin> dediler.

=ir:n yolda bir :ayr-i mslim #akk-i =el$ye )ra$metulla$i aley$ dedi ki8 9=irkimse, kendisine r!k erdi1i i6in ?lla$ telya mn e ibdet ederse, o kimsenin buyapt1 yalan2lktr.> #akk bunu duyun2a yanndakilere, 9=u kimsenin s7yledi1i s7! biryere ya!n!> buyurdu. 0 :ayr-i mslim dedi ki8 9Lasl olur, senin :ibi yksek bir !t,benim :ibi birinin s7yledi1i s7! kaydeder miA> H!. #akk buyurdu ki; 9Eet bi!, kimolursa olsun do1ruyu s7yleyen kimsenin s7!n alr, kabul ederi!. ey:amber eendimi!buyuruyor ki8 ikmet, m$minin gayb etti'i maldr. Nerede b#l#r*a al*n.=us7!ler kar/snda $ayrette kalan :ayr-i mslim 9=ana "slmiyeti anlat. =en de mslmanola2a1m. 3enin dnin $ak dindir. Te!u e $akk kabul etmeyi emretmektedir.> dedi emslman oldu.

Cen:in olan !tlardan birisi, H!. #akke dedi ki8 9=en senin i$tiy6larn, kendimalmdan kar/layaym.> #akk )ra$metulla$i aley$ buyurdu ki; 9%abul ediyorum, ama /u/artla, bana erdiklerinden dolay $a!inende noksanla/ma olursa, mallarn $rs!lartarandan 6alnp tele olursa, -olur ya- bir :n bu niyetinden ayrlp bana naakaermekten a!:e6ersen, bende bir kaba$at :7rp ermekte oldu1un naakay kesersen

e 7mrn bitip 7lrsen e ben de naakas! kalrsam ne ola2akA =tn bunlarnolmya21na dair bana bir teminat erebilirsen tekliini kabul edeyim. Halbuki, benim


7/396

r!km 7yle bir !t eriyor ki, btn ma$lklarn r!klarn erdi1i $alde $a!inelerine !ararerme durumu yoktur. =u kadar :na$larm! oldu1u e en in2e teerruatna kadar btnyaptklarm! bildi1i $alde i$sn e mer$ameti o kadar boldur ki, kimsenin r!knkesmiyor. 3onra onun i6in 7lm diye bir/ey yoktur. =7yle bir !t r!kma keil olmu/ ikenba/kasndan bir/ey beklemekli1im kullu1uma yak/r mA Her trl ayb e kusurlardanu!ak olan b7yle bir !t brakp da, kendim :ibi 2i! olan bir kula el a6arsam abbim

:2enme! mi e b7yle yapan kimselerin ne kadar !aall e akls! olduklar meydandade1il midirA> =unun !erine o !en:in kimse bir/ey diyemedi.

=ir :n, kendilerine nas$at kr etmeyen bir :rub insanlara /7yle buyurdu8 9E1er6o2uk iseni! mektebe, deli iseni! tmar$neye, 7l iseni! kabristana :idin. ?mamslman iseni! mslman olmann /artlarn yerine :etirini!K>

#akk-i =el$ )ra$metulla$i aley$ bir :n $o2alarndan Eb H/im er-ummnyi!iyret etti. Ho2as H!. #akkin 2ebini kabark :7rn2e ne oldu1unu sordu. H!. #akk

9ostlarmdan biri, oru2unu bunlarla a6man ar!u ediyorum. Iten kabul et diye yiye2ekbir /eyler erdi. Ook srr etti1i i6in ben de kabul ettim.> dedi. =unun !erine $o2as

9emek sen ak/ama kadar ya/yabile2e1ini d/nebiliyorsun.> diyerek sitem etti.=ir sene $a22a :itmek !ere yola 6kt. =a1dda ard1nda Hale Hrn e/d

bunun :eldi1ini $aber ald e yanna 6a1rttrd. H!. #akk, $alenin yanna :eldi. Hale

Hrn e/d sordu8 9C$id olan #akk-i =el$ sen misinA> H!. #akk8 9#akk benim ama!$id de1ilim> dedi. Hale nas$at isteyin2e /7yle buyurdu8 9?kln ba/na topla e 6okdikkatli ol. ?lla$ tel sana H!. Eb =ekr-i 3ddkin makamn erdi ki, senden, ondaoldu1u :ibi do1ruluk istiyor. 3ana H!. Bmer-l-Frkun makmn erdi ki, senden, ondaoldu1u :ibi, $ak ile btl ayrman istiyor. 3ana H!. 0sman- Cinnreynin makmn erdiki, senden, onda oldu1u :ibi $ay e kerem )6ok ltu e i$sn s$ibi olman istiyor.3ana H!. ?liyyl Mrte!nn makmn erdi ki, senden onda oldu1u :ibi ilim e adletistiyor.> Hrn e/d 9=ira! da$a nas$at et> deyin2e, H!. #akk buyurdu ki; 9?lla$telnn @e$ennem diye bilinen bir yeri ardr e seni de oraya bek6i yapt. Eline 6/eyerdi ki bunlar mal, kl6 e krba6dr. "nsanlar bu 6 /eyle @e$ennemden u!akla/tr.Mu$ta6 biri :elirse ona mal er. ?lla$ telnn emirlerine aykr darananlar bu krba6laedeblendir, yola :etir. =a/kalarna $aks!lk edenlerin, $aks! yere adam 7ldrenlerin

kar/sna bu kl6la sen 6k. E1er bunlar yapma!san @e$enneme ilk :ide2ek olan senolursun.> Hale bira! da$a nas$at istedi. H!. #akk buyurdu ki; 93en suyun menba)kayna1 :ibisin. 3enin lilerin, kumandanlarn da bu suyun kollar :ibidir. 3uyunmenba sa, temi!, berrak olursa, suyun kollar da berrak olur. 3uyun menba temi! olup,kollarda $ai bulanklk olursa da !arar olma!. ?ma menba bulank olursa, artk suyunkollarnn sa e berrak olmasn mid etmek mmkn olma!.> Hrn e/d8 9=ira! da$aanlat> dedi. #akk )ra$metulla$i aley$ buyurdu ki8 9/n ki 67ln ortasnda kaldn,susu!luktan 7lmek !eresin. =irisi :etirip bir i6im su satsa bu suyu ka6a alrsnA 0 da 9Lekadar istiyorsa onu erir, suyu satn alrm> dedi. #akk )ra$metulla$i aley$ buyurdu ki8

9Elinde su bulunan kimse, bu suya mukabil senden seretinin yarsn istese, yine r! olurmusunA> Hrn e/d, 9Eet r! olurum> dedi. H!. #akk buyurdu ki; 9/n ki,seretinin yarsn erip satn ald1n suyu i6tin. =ir !aman :e6in2e bu suyu d/ar atmaki$tiy2n duydun, akat idrar yapamadn. Byle ki 7le2ek $le :eldin. =irisi 6kp dese ki,ben senin bu skntndan kurtulmana sebeb olurum, lkin buna mukbil olarak mlknn7br yarsn isterim, dese ne yaparsnA> Hrn e/d, 9Elbette r! olurum. =en oskntda iken seretimin ne mans arA> dedi. =unun !erine H!. #akk buyurdu ki; 90$alde 7n2e i6ti1in sonra idrar yoluyla d/arya att1n bir i6im su kymetinde bile olmyan/u seretine sakn :enme. =ir kimseye kar/ bununla 71nme.> =u nas$atlardan sonraHrn e/d 6ok a1lad. H!. #akk-i =el$yi 6ok $rmet e say: ile u1urlad.

#akk-i =el$ )ra$metulla$i aley$ Mekkeye :itti. 0rada 6ok kimseler etrndatoplanr, so$betlerinden e nas$atlarndan istide ederlerdi. =irisine dedi ki, 9 0 kimse dedi ki, 9=ir /eybulursam /krediyorum, bulama!sam sabrediyorum. >H!. #akk, 9=el$ /e$rinin k7pekleride b7yledir. =ulduklar !aman, seinirler. =ulama!larsa bekleyip sabrederler> buyurdu. 0kimse dedi ki; 9eki bu $ussta si!in yapt1n! nedirA @ebnda, 9Elimi!e bir/ey :e6erse,

ba/kalarn kendimi!e ter2i$ eder, ba/kalarna eriri!. =unun!erine o kimse #akk-i =el$ $a!retlerine sarld e 9Jalla$i sen byk bir !tsn> dedi.


8/396

Ha2dan d7np =a1dda :eldi1inde a! ermeye ba/lad. Hep, ?lla$ telya teekkletmenin l!umunu anlatrd. =irisi :elip, kendisine, 9Ha22a :itmek istiyorum> deyin2e, okimseye 95ol $ar6l1n nedirA> diye sordu. 0 kimse 9?lla$ telnn benim i6in takdr etti1ir!kn mutlaka bana ula/a2a1n, bu r!k ba/kalarnn alamya2a1n, ?lla$ telnntakdrinin $er !aman benimle berber oldu1unu, $an:i $alde e durumda bulunursambulunaym, ?lla$ telnn benim durumumu benden da$a iyi bilmekte oldu1unu bilirim>

dedi. =unun !erine #akk-i =el$, 9Ook :!el, ne :!el yol $ar6l1n ar. Teekkl b7yleolmal. buyurdu.

#akk-i =el$ )ra$metulla$i aley$, "mm- a!am Eb Haneyi 6ok med$eder/7yle buyururdu8

9"mm- a!am Eb Hane bu !amanda insanlarn en era s$ibi )$aram e/p$elilerden saknan en limi, en 6ok ibdet edeni, en 27mert olan, dnin emirlerineuymakta en i$tiytl daranan, ?lla$ telnn dninde, kendi :7r/ ile bir /eys7ylemekden en 6ok saknan idi. =ir meseleyi a6klya2a1 !aman, btn talebelerinitoplar, $epsi bu meselenin dne uy:un oldu1unda ittik edin2e, 9=u meseleyi ilanb7lme ya!n!> derdi.>

H!. #kk-i =el$nin bir :n yanna bir i$tiyar :elip, ?lla$a t7be etmek istedi1inibildirdi. 0na buyurdu ki8 9"yi ama, ke/ke t7be etmek i6in bu !amana kadar

beklemeseydin.> 0 kimse8 9Byle ama, yine de 7lmeden 7n2e :eldi1im i6in erken :elmi/saylrm> dedi. H!. #akk; 9Ho/ :eldin e ne iyi ettin> buyurdu. =unun !erine o kimset7be etti e t7besinden a!:e6medi.

=uyurdular ki89=ir musbet :eldi1inde eryd- i:n eden kimse ?lla$ telya kar/ :elmi/ olur.

?1layp, s!lamak, bel e musbeti :eri 6eirmedi1i :ibi, insann sabredenlere erilenseb e mkattan da ma$rum olmasna sebeb olur.>

9=ir kimsenin yannda mbrek bir !tn iyilik e :!el $lleri anlatlr da, o kimsebundan !ek duyma! e o mbrek !ta kar/ kalbinde mu$abbet $sl olma!sa, bilsin kikendisi k7t kimsedir.>

93kntnn mkatn bilen, ondan kurtulma1a $ees etme!.>9#eytan en 6ok k!dran iki /ey, onun esesesine aldrmamak e ?lla$ telnn

!t $akknda d/nmemektir.> )?lla$ telnn yarattklar $akkndaki teekkrmakbldr.9=ir kusuru e ayb ar diye bir kimseyi k7tleyen, $akret eden kimse, kendi

kendini $elk etmi/ demektir. "nsanlar, bir kimse $akknda; 9=undan bi!e !arar :elme! buemin bir kimsedir> derlerse, o kimse, btn insanlarn !arar e k7tlklerinden emindir.%im mslmanlarn aley$inde konu/ur, onlar :ybet eder, onlara itira ederse, aralarndas7! ta/yp ko1u2uluk yaparak mslmanlar birbirine d/rrse, mslmanlarn $akkn:7!etme!, onlarn kalblerini krar, in2itirse e onlar kendinden a/a1 :7rrse, o kimse/eytann $i!met6isi olmu/ olur, dnyda akir olur, $rette ils etmi/ a!iyette $akir e!ell olur.>

9!k $ussunda ?lla$ telya teekkl eden kimsenin :!el $uylar a!lala/r,27mert olur e ibdetlerinde esese bulunma!.>

9?lla$ telnn a!bndan korkmann almeti, $aramlar terk etmektir. ?lla$telnn ra$metinden midli olmann almeti de 6ok ibdet etmektir.>

9"leride t7be ederim diye :na$a deam edenler, da$a ya/ar! midiyle, t7beyi:e2iktirenler, $att, ?lla$ telnn a!bn d/nmeyip, ra$metini mid ederek t7beetmiyenler, 6ok byk :alet e elket i6indedirler.>

9

9%endisine bir /ey ikrm etti1in kimse ile, sana ikrmda bulunan iki ki/inin seninkalbindeki yerlerine dikkat et. E1er kalbindeki mu$abbet, kendisine ikrmda bulundu1unkimseye kar/ da$a a!la ise, bu ikrm e mu$abbetin ?lla$ i6in oldu1u anla/lr. ?makalbindeki mu$abbet, sana ikrmda bulunan kimseye kar/ da$a a!la ise, bu dostluk

menaat i6indirA


9/396

9Misiri 6ok seerim. Onk, r!kn ?lla$ tel eriyor. =en $i6bir/eyyapmyorum. =ununla berber, ?lla$ tel bana seb eriyor.>

?kll, !ek, deri/, !en:in e 2imrinin kimlere denildi1ini yediy! tane limdensordum. Hepsi de birbirine yakn 2eaplar erip /7yle dediler8 9nyy semeyen kimse,aklldr. nynn aldat2 e yalan olan !eklerine aldanmayan kimse, !ekdir. ?lla$telnn takdr etti1ine r! olan, kanat eden, !en:indir. nyya it ar!usu

bulunmayan, ?lla$ telnn r!sn isteyen kimse, deri/dir. ?lla$ telnn erdi1inimetlerden, ma$lkuna aydal olanlar ermekten ka6nan, 2imridir.>

9ilini mu$aa!a et. ?mel deterinde e ter!ide sebn bulamya2a1n s7!s7yleme. Hatt s7! s7ylemeden 7n2e d/n e 9=en bu s7! s7yleme!sem beni@e$enneme atarlar> diye karar ereme!sen o s7! $i6 s7ylemeK>

97rtbin $ads-i /er i6inden, d7rty! tane, bundan da krk tane e ni$yetbunlarn i6inden de /u d7rt $ads-i /eri se6tim8

)"albini kadna ba'lama. dedi e /7yle ile etti. 9=i!, bir :n ?bdulla$bin ?mr ile oturuyorduk. #e :eldi e si!e :elen ?bdulla$, bi!im bildi1imi! kimselerin enlimidir.> "bn-i 3ad da8 90, 6ok $ads-i /er riyet edenlerdendir. 5e!d bin ?bdlmelikin$ileti !amannda Msrda eat etti> dedi. Hi/mn $aleli1i !amannda Msrda eatetti1ini bildirenler de oldu. 5akb bin 3yn, onun Msrl sika rilerden oldu1unubildirdi.

#e bin Mti $a!retlerinin pek kymetli e $ikmetli s7!leri ardr. =uyurdu ki89Ook konu/an, 6ok $at yapar.>9Haty terk etmek, t7be yaplmasn istemekten da$a kolaydr.>0nun riyet etti1i bir $ads-i /er /7yledir8


10/396

:rt ey vardr ki, )ehennem$dekilere bile eziyet verirler)ehennemliklerin baz* baz*na yle der -#nlara ne ol#yor ki, kendilerindeb#l#nan eylerle bize eziyet veriyorlar1 -#nlardan biri*i ateten bir tab#t#niinde kilitlidir. -iri*inin ba'r*aklar dar kmtr. :i'er biri*inin a'zndanirin ve kan akmaktadr. :i'eri de etini yemektedir. Ateten tab#t iindekine-ize eziyet vermene *ebep olan b# hl nedir1 denir. 8 da (evbnda

7zerimde in*anlarn haklarnn b#l#nma*dr der. -a'r*aklar dar kmolana -ize eziyet veren b# hline *ebep nedir1 diye *or#l#n(a, o da eldazerime idrar *rama*na ehemmiyet vermiyor ve on# ykamyord#m. der.

A'zndan irin ve kan akana, ayn *or# *or#l#n(a, o da )ima$ etmekten zevkald'm gibi m*teh(en ve f#h# kon##yord#m. der. "endi etini yiyene!enin bize eziyet veren b# hline *ebep nedir1 diye *or#l#n(a, 8 da -#na

*ebep, gybet etmek */retiyle in*anlarn etini yememdir. diye (evap verir.

1) Hilyet-l-evliy; cild-%, sh. 1**2) Tehzb-t-tehzb; cild-4, sh. 3*0

EHR BN HA,EB:

Tbinden, k$ e krat limi, mu$addis. iyet etti1i $adslerin ekserisi Hasendere2esindedir. #e$r bin Ha/eb )ra$metulla$i aley$ dnyya d/kn olmayan e 6okibdet eden byk bir limdir. "smi, #e$r bin Ha/eb el-E/ar olup; knyesi, Eb 3addir.)Eb ?bdulla$ eya ?bdurra$mn da denildi. ?slen #aml olup D )m. +'&de do1du.Rraka yerle/ti. =eyt-l-ml emirli1i yapt e & )m. *&Sde eat etti.

#e$r bin Ha/eb $a!retleri Esma binti 5e!din !dl k7lesi idi. H!. Gi/e, mm3eleme, Esma binti 5e!d, Eb Hreyre, mm Habbe, =ill-i Habe/, Temim-i r,3ebn, 3elmn- Fris, Eb Cerr, Eb Mlik-il E/ar, Eb 3ad-il Hudr, "bni Bmer, ?mrbin Gs e da$a bir6ok !ttan )r.an$m $ads-i /er 71renmi/tir. %endisinden de?bdl$amid bin =e$rm, %atde, Ieys ibni Eb 3elm, Gsm bin =e$dele, Hakem bin4teybe, 3abit el-=enn e bir6ok lim $ads-i /er riyetinde bulunmu/lardr. "bni EbHayseme e Muiye bin 3li$, "bni Manden riyetle onun sika ):enilir, sa1lam

oldu1unu s7ylemi/lerdir. 3ad ise; onun $adslerinin ey:amberimi!e )sallalla$ aley$i esellem ittisli, riyet !in2iri 6ok sa1lam oldu1unu s7ylemi/tir. ?$med bin Hanbel,?bdl$amid bin =e$rmn riyet etti1i $ads-i /erler, #e$r bin Ha/ebin riyetlerine6ok yakndr. ?bdurra$mn #e$rin $adslerini e!berler sre :ibi okurdu. 0ndan yetmi/kadar $ads-i /er riyet etti, buyurmu/. "mm- =u$r e Tirmi! ise, onun riyetetti1i $adslerinin, $asen $ads dere2esinde oldu1unu e riyete e$il oldu1unu beynetmi/lerdir. ?$med bin ?bdulla$ el-R2l, onun #aml sika rilerden oldu1unu !ikretmi/tir.

Eb Hreyreden )ra$metulla$i aley$ riyetle #e$r bin Ha/eb buyurdu ki8 Ns)aley$isselm bir :n $arileriyle otururken, kanatlar in2i e yakutlarla ssl bir kartal:eldi, yanlarna kondu. =u kartaln /imdiye kadar :7rdklerine $i6 ben!emeyen, insanbyleyen bir :!elli1i ard. Ns )aley$isselm 9=u kartala dikkat edini!, ka6rmayn!.Mu$akkak bi!lere ibret i6in :7nderildi> buyurdu. =ira! sonra kartaln !erindeki derisoyulmaya e o :7! al2 :!elli1i :itmeye ba/lad. Byle oldu ki, i6inden tyleri d7klm/siya$ korkun6 bir 2anaar 6kt. Herkes ondan korktu e bira! 7n2e seip $ayran kaldklaro $ayandan tiksindiler. =ir mddet sonra bu $ayan, yakndaki suya do1ru :itti. %endinisu ile ykayp temi!ledi e eski :!elli1ini elde etti. Tyleri, :7! alan kanatlar in2i eyakutlarla dolu bir kartal $line :eldi. =unun !erine Ns )aley$isselm $arilerinebuyurdu ki8 9"/te si!ler i6in olan ibret bu idi.> Hariler 9LaslA> diye sorun2a, 9=ir mmin:na$ i/lemeyip, ?lla$ telya kar/ olan kulluk a!elerini yapn2a, bu kartaln ilk $li:ibi :!el olur, $erkes onu be1enir, ona :bta eder )imrenir.

"mm- ?$med bin Hanbel, ?bdulla$ bin Lumeyr e Has bin


11/396

am2amn o1luna dikkatli bir /ekilde bakt e sonra :itti. ?m2amn o1lu olan :en6 bana,bu !tn kim oldu1unu sordu. 0na bu kimsenin ?!ril )aley$isselm oldu1unu s7yledim.=unun !erine :en6; 90 bana 6ok dikkatli bakt, ondan korktum. !:ra emret beniHindistana atsn> dedi. 3leymn )aley$isselm r!:ra emretti. 0 :en2i Hindistana:7trd. ?!ril )aley$isselm H!. 3leymna :eri :eldi1i !aman ona 9?m2amn o1luyanmdayken ni6in ona dikkatli2e baktn e korkuttun. =enden, r!:rn kendisini

Hindistana :7trmesini istedi. =en de r!:ra emrettim, onu Hindistana :7trd.> ?!ril)aley$isselm 9?lla$ tel onun r$unu Hindistanda almam emretti. 0nu seninyannda :7rn2e $ayret ettim. 0nun i6in dikkatli baktm. Hindistana :ittim e orada onunr$unu aldm> 2ebn erdi.

Fudayl bin Ryd, Hi/m bin Hassn e ?t el-?ttr, #e$r bin Ha/ebtenriyetlerinde buyurdu ki8 9@ennet e$linin @ennette en 6ok okuya2a1 sreler T$ e5sndir.> @ennetteki Tb a1a2n anlatrken /7yle buyurdu8 9Tb, btn @enneta1a6larnn kendisinden 6kt1 bir a1a6tr. 0nun dallar btn @ennetin etrnkaplam/tr.>

5enilen e yedirilen yemeklere 6ok dikkat edilmesini isterdi. =uyurdu ki8 9=iryiye2ekte d7rt /ey oldu1u !aman o yiye2ek, tam bir yenile2ek /ey olur. =irin2isi, asl$ellden ola2ak, ikin2isi, yenilme1e ba/larken =esmele-i /er 6ekile2ek, 6n2s,

yemekte misir ola2ak, d7rdn2s, yemek bitti1i !aman ?lla$ telya $amdedile2ek.=u d7rt /ey bir yemekte bulunursa onun /n tamamlanm/, $akk erilmi/ olur.>=uyurdu ki8 9?!rilin )aley$isselm elinde, insanlarn e2ellerinin ya!l oldu1u bir

le$a bulunur. Emrinde ayakta bekleyen 2an al2 melekleri ardr. ?!ril )aley$isselmle$aya bakar kimin e2eli :elirse emrindeki ayakta bekleyen meleklere; 9=u kimseninr$unu kab!edini!, aln!, /u kimsenin r$unu kab!edini!.> diye emreder. 0nlar daemredilen /eyi yaparlar.>

#e$r bin Ha/eb $a!retleri, dinden bir /ey anlatann s7yledi1ini eel kendisininya/amasn e sade2e ?lla$ r!s i6in s7ylenilmesini isterdi. =uyurdu ki8 9Ja! e nas$atedenler e1er kalbden, ?lla$ r!s i6in s7ylerlerse, onlarn nas$atlar dinliyenlerinkalblerine :irer, onlara tesr eder.>

?bdulla$ bin Mu$ammed bin @aer e Fudayl bin Ryddan riyetle $rette

ola2ak $llerden /7yle $aber erdi8 %ymet koptu1u !aman yer y! u!atlr e 6okd!:n bir $le :etirilir. 3onra insanlar e 2inler )dirilerek toplanr e $epsi d!:n salaryaparlar. 3onra melekler de :elirler sa sa olurlar. "nsanlar e 2inlerin !erindebulunurlar. 5ery! onlarn y!lerinden parlar. 0rada olanlarn $epsi se2deye kapanrlar.3onra tekrar kalkarak sa yaparlar. Melekler ar! ta/rlar. Herkesin de$/ete d/t1 o:nde ?lla$ tel; -#gn mlk kimin iindir1buyurur. 0 :nde ?lla$ telya2eap ere2ek bir kimse bulunma!. ?lla$ tel a!amet e 2elli ile yine kendisi; -#mlk ve *altanat tek ve kahhr olan Allah tel iindir. -#gn her k#lyapt'nn karl'n alr. -#gn hi bir kim*e z#lme ve hak*zl'a #'ramaz.+#hakkak ki, Allah tel herke*in he*bn ab#(ak grendir.diye 2eap erir.0 $alde insan, kendisinden ba/ka bir mlik, sa$ip, :6 e kuet s$ibi bulunmayan?lla$ telya e 0nun $u!runa 6kp $esb ere2e1i bir :ne $a!rlanmaldr. #e$r binHa/eb )ra$metulla$i aley$ ?lla$ telya kulluk eden, 0nun i6in uyumayan e $er an0nu $atrlayan kullarn $rette kau/a2aklar nimetleri "bni ?bbsdan )ra$metulla$ialey$ /7yle riyet etti8 9%ymet :n ar! )yer y! u!atlr, d! bir $le :etirilir,insanlar e 2inler toplanrlar. =ir melek onlara; 9=u:n kerem s$ibi olanlarn kimlerolduklarn 71rene2eksini!> diye nid eder. Her $linde ?lla$ telya $amdedenkimselerin kalkmasn emreder. 0nlar kalkarlar e @ennete :7trlrler. =undan sonramnd tekrar nid eder e :e2eleri uyumayp ?lla$ telya ibdet edenlerin kalkmasnemreder. 0nlar kalkarlar e @ennete :7trlrler. Mnd ayn /ekilde yine nid eder ebu seer de al/-eri/leri, ti2retleri kendilerine ?lla$ telnn !ikrini unutturmayankimselerin kalkmasn emreder. 0nlarda kalkar e @ennete :7trlrler.

=uyurdu ki8 Iokman )aley$isselm o1luna nasi$atinde; 9Ey o1lum, limlere kar/71nmek e se$ a/a1 kimselerle mnka/a etmek i6in ilim 71renme. "lminleme2lislerde riykrlk yapma. @a$illi1e ra1bet edip, !or :elmesinden dolay ilmi terk

etme. 3en ?lla$ tely !ikreden )ilim me2lisi :7rd1n !aman onlarla berber otur.E1er sen lim isen senin ilmin onlara ayda erir. E1er sen 2$il isen onlar sana ilim


12/396

71retirler. 4mulur ki ?lla$ telnn onlarn !erine sa6t1 ra$metten onlarla berbersana da sa6lr. Ey o1lumK ?lla$ tely !ikretmeyen, $atrlamayan bir toplulu1arastlad1n !aman onlarla berber oturma. E1er sen lim isen ilminin onlara bir aydasolma!, yok 2$il isen senin 2e$letin artar. ?lla$ tel bu 2emata :adap etti1i !aman,onlarla berber sen de :adaba u1rayabilirsin.>

Eb Mlik, #e$rden riyetle8 ey:amber eendimi!e bir ki/i :eldi e 95

eslalla$, ben 6ok u!un boylu byk bir adam :7rdm. =a/ :7ky!n :e6iyordu,benimle :re/mek istedi.


13/396

Tbinden riyette bulundu1u kaydedilmi/tir. iyet etti1i $ads-i /er ikibin2iarndadr. iyetleri %tb-i sittede )alt me/$r $ads kitab yer alm/tr.%endisinden Eyyb 3a$tiyn, 3yn- 3er, ?bdulla$ ibni Mbrek, ?n bin Mslim:ibi y!ler2e lim ilim 71renip, $ads riyet etmi/tir.

#ube bin Ha222 sika ):enilir bir ri olup; Rrakta $ads rilerini in2eleyen9ri2l-i $ads> ilminden ilk ba$seden $ads limidir. "mm- #i )r.a, 9#ube bin Ha222

olmasayd Rrakta $ads ilmi bilinme!di> buyurmu/tur. 3yn- 3er; 9#ube bin Ha222byk bir otoritedir.> Hanbel me!$ebinin resi, kuru2usu "mm- ?$med bin Hanbel)ra$metulla$i aley$ 9#ube bin Ha222, $ads ilminde bir otoritedir.> buyurmu/tur.

#ube bin Ha222 )ra$metulla$i aley$ ilmi ile amel eden, $aramlardan son dere2esaknan 27mert bir lim idi. Ook ibdet etmekten son dere2e !aylayp, derisi kemiklerineyap/a2ak $le :elmi/tir. =ayram :nleri $ari6 senenin $er :n oru6 tutard. Mer$ametie 27mertli1i 6ok a!la idi. %endisine :elen $i6bir akiri bo/ 6eirme!, mutlaka bir/eylererirdi. =ir akirle kar/la/sa einde ne arsa ondan erirdi. =ir deasnda Hale Me$dkendisine otu!bin dir$em :7ndermi/ti. =u paray alr alma! $epsini akirlere da1tt.5ol2uluk i6in bir kay1a bindi1inde di1er yol2ularn 2retlerini de 7derdi. =ir:n binek$ayann kaybetti1i i6in a1layp !len bir kimseyi :7rp, a1lamasnn sebebini 71renin2ekendi bindi1i merkebden inip, ona merkebini ermi/tir.

3e:ili ey:amberimi!in bildirdi1i E$l-i snnet itikdn, ibdet e amel bil:ilerinikendilerinden 7n2eki limlerden alp, sonraki nesillere nakleden #ube bin Ha222,riyetleriyle 6ok byk $i!mette bulunmu/tur. Tesrle il:ili riyetleri toplanm/ olup,$ads ilmine dir 9%itb-l-:arib> adl bir eseri ardr. #ube bin Ha222n kendinden7n2eki Hads limlerinden alarak riyet etti1i $ads-i /erlerden bir ksm /unlardr8

?zk h#*/*#nda endieye dmeyiniz. 6n*an *on rzkn da yemedenlmez. Allah$tan kork#n#z, iyi ameller yapnz. elli alp, haram terk ediniz.

+i*vak a'z temizler ve Allah telnn rz*n kazandrr.4arm h#rma ile de ol*a, on# da b#lamaz*anz gzel bir *zle)iyilik

yaparak )ehennem ateinden kor#nmaya alnz.

1) $ce#-l-#elli!; cild-4, sh. 301

2) Hilyet-l-evliy; cild-7, sh. 1443) Tezkirt-l-h!!z; cild-1, sh. 1(34) e!eyt-l-&$y; cild-2, sh. 4*(%) :ezert-z-zeheb; cild-1, sh. 247*) Tehzb-t-tehzb; cild-4, sh. 33'7) l-$l#; cild-3, sh. 1*4

-MEYT BN ACLN:Tbinin byklerinden lim e el bir !t. Hikmetli s7!leri, :!el $uylar ile

$erkesin se:ilisi olmu/ bir ?lla$ adam. "smi #umeyt bin ?2ln olup, knyesi EbHmmdr. )Eb 4beydulla$ da denildi. =yk tasau limlerinden olan #umeyt bin?2lnn $ayat, ta$sili e 7lm tri$i $akknda kesin bil:i olmayp, $i2r ikin2i asrdaya/am/tr. 5a/ay/, $li, $ikmetli s7!leri ile bir6ok kimselerin $aramlar terk edip, ?lla$telnn r! oldu1u $le :elmesine sebeb oldu. 0nun bu $ussiyeti, s7yledi1i e tasiyeetti1i /eyleri, 7n2e kendisinin ya/amasyd. Hli, ilmine e s7yledi1ine uy:un, dnyya!erre kadar mu$abbet e meyli olmadan ibdet, teekkr, korku e mid arasndaya/ama /eklindeydi. =uyurdu ki8 9Nmn sa1lam olan $aramlardan ka6an kimseler, !ek eakll kimselerdir. =unlar ?lla$ telnn $ell kld1 temi! r!klarn yerler. is olan k7tolan /eyleri yeme!ler e i6me!ler )omu! eti e /arap :ibi. G$ret nimetleri i6erisindeya/arlar. @e$ennemde a!b olarak kar/larna 6ka2ak bir i/i yapma!lar. 0nlar ?lla$telnn a!bn bilirler. Her yerde bu bildiklerine uy:un $areket ederler. %orku ile uyurlar,kbetlerini e kymet $llerini d/nerek ekar ile, a1r ba/l olarak kalkarlar.>

#umeyt bin ?2ln )ra$metulla$i aley$ dny i6in 6al/p, btn ar!usu ed/n2esi dny olan insanlardan $o/lanma!, onlardan ka6ard. =u insanlarn, u1runa7lmeyi da$i :7!e aldklar mallar e mlklerinden, 6ok ksa bir !aman sonra ayrldklarn

e btn 7mrlerini $ar2adklar mallarnn dnyda kalp $rete bir /ey:7tremediklerini :7rr e bu insanlara a2rd. 0nlarn :aletlerini e i6inde bulunduklar


14/396

$li anlatarak /7yle buyurdu8 9nynn /klar )$aramlara dalanlar sar$o/turlar. derler.Mnklara :elin2e; 9=i!e ya!klar olsun. %e/ke bi!im da$a 6ok malm! olsayd> derler.Oo2uklar i6in ya1lar e ballar ister, bunu akir e miskn 6o2uklarn yannda yerler. Fakir6o2uklar annelerine :idip; 9Ey annemi! bi!e ya1 e bal er. Onk bi!, ilnn 6o2u1unu,onlar yerken :7rdk> derler. 0nlara anneleri; 9=unlar 6ok pa$al /eyler yarularm, bensi!e an2ak tu! e ekmek erebilirim> der.

#umeyt bin ?2ln $a!retlerinin o1lu 4beydulla$; =abam dny adamlarn /7yletri etti8 9nyya d/kn olanlar, akllar ksa e a$mak olanlardr. 0nlarn ar!ular,yiye2ekleri, /e$etleri e kendilerini sslemeleridir. 0nlar /7yle derler8 Le !aman saba$ola2akA 3aba$ olsun ki, yiyelim, i6elim, oynayalm. Le !aman ak/am ola2akA ?k/am olsada uyusak. 0nlarn :e2eleri pislik i6erisindedir, :na$ i/lerler.

diye $aber ermi/tir.?lla$ telya :7nl eren ?lla$n el kullarn, dostlarn ise /7yle tri etti89Eliyulla$, ?lla$ telnn r!sn, be1enmesini, neslerinin ar!u e isteklerine ter2i$ederler. E1er neslerinin ar!u e istekleri onlar 6ok !orlarsa, onlar neislerini ablerininr!s i6in isteklerinden a!:e6meye me2br ederler. =7yle2e sedete erer e@e$ennemden de ne2t )kurtulu/ bulurlar.> #umeyt bin ?2ln dnyda ?lla$ telnni$sn etmi/ oldu1u nimetlere /kr etme1i e onlarn kymetini bilmeyi tasiye buyurure 9$astalk :elmeden s$$atin, me/:uliyet :elmeden bo/ aktin, 7lm :elmeden eel$ayatn kymetini bilini!> diye nas$at ederdi. nyda :e6en akitlerinin en kymetlisinin?lla$ telnn !ikri ile :e6en akitleri oldu1unu beyn eder e dualarnda; 9?lla$m,dnydaki en :!el akitlerimi!i senin !ikrin e sana ibdetle :e6en akitler yap.> diyeyalarrlard. 5an ?lla$ teldan akitlerini ibdet e !ikirle :e6irip, dnyy, yeme1i-

i6me1i, uyumay sedirmemesini isterdi.=uyurdu ki8 Ey insanlarK ny :nd!ler e :e2elerdir. =unlar birbirlerini tkipeder. E1er :nd! yapa2a1n i/i yapma!san akit :e6er :e2e oluerir. 0 $alde i/lerinisonra yaparm diyerek :eriye brakma e sen dima simlerle )oru6lu olup, ibdetedenlerle berber bulun.> =u s7!ne sdk kalr, dny e$li ile bir arada bulunma!d.Camanndaki ba! delet adamlar onu yeme1e daet ettiler. B!r beyn edip :itmedi.Li6in :itmedi1ini soranlara8 90nlarn daetine :itmeyip yeme1i kaybetmek, dnimden ba!/eyleri kaybetmekten da$a kolay :eldi. Mminin dninin, midesinden 6ok da$a kymetliolmas l!mdr.> diye 2eap erdi. "nsann asl :yesi dnidir. #umeyt )ra$metulla$i aley$dnin mu$aa!asna 6ok e$emmiyet erir e "slmiyete uymyan $er /eyi reddederdi.=uyurdu ki8 9Mminin s$ip oldu1u /eylerin ilki e en kymetlisi dnidir. Mal oldu1u!aman dni olan, mal olmad1 !aman dni olmayan, dni malna ba1l olan kimseler ardr.=7yle kimseler mallarn $i6 kimseye emnet edeme!ler, insanlar da onu emn bir kimseolarak bilme!ler. =7yle olanlara ya!klar olsun.> inleri dnyya ba1l olanlar /7yle trietmi/tir8 9?ltn e para, mnklarn boynuna :e6mi/ bir iptir. Her trl pisli1eboyunlarndaki bu iple 6ekilirler.> Mnk olmaktan 6ok korkar e $erkese mnkl1nalmetlerini anlatrd. %endisine 9Mnk a1lar mA> diye soruldu. @ebnda 90 :7!ndena1lar, akat kalbi a1lama!> buyurdu. Hi6bir /eyin, insan ?lla$ teldan alkoymasnisteme!di.

=uyurdu ki8 9?lla$ telya kulluk i6in yaratlm/ olan bir kulun /e$etleri onuibdetten alkoyarsa, o ne k7t bir kuldur.>

9G$ret i6in yaratlp, dnynn kendisini $retten alkoydu1u kul ne k7t birkuldur. Halbuki dny n $ret ise bakdir.> =uyurdu ki; 9Her :n 7mrnn bir ksm:itmekte, sen ise buna !lmyorsun. Her :n sana yete2ek kadar r!k erilmekte, akatsen, sana erilen /eyleri ki :7rmyorsun e seni a!:nla/tra2ak, ?lla$ teldan

u!akla/tra2ak /eyi istiyorsun. ?!a kanat etmiyor, 6okla doymuyorsun. %endine i$snedilen e i6inde bulundu1u nimetlere /kretmekten 2i! iken, da$a a!lasn istemek nasl


15/396

uy:un olurA "ste1inin a!lal1 seni aldatt. ?r!u e istekleri dny i6in olan bir kimse,$ret i6in nasl 6al/abilir. Hayret edilir, ne kadar 6ok /a/lr /u kimseye ki, $reteinanyor e dny i6in 6al/p ona ko/uyor.>

#umeyt )ra$metulla$i aley$ a! konu/urdu. =u $ussta; 9Ey Gdemo1luK 3ensustu1un mddet6e selmettesin. %onu/tu1un !aman saknmaya )d/np, 7l6l edikkatli konu/maya yap/.> buyurmu/tur. =ir bayram :n e1lenen bir kalabal1a bakar

e o1lu 4beydulla$a 9Eskimeye ma$km bir elbise e bir mddet sonra b72eklerinyiye2e1i et olan /u insanlar :7ryor musunA> buyurarak kabre :ire2ek bir insann :aleti6inde e1lenip oynamasna olan $ayretini bildirmi/tir. ?lla$ telnn mminlere ayr2a bir

mn kueti erdi1ini bildirmi/ e8 9?lla$ tel mminin kalbine bir kuet ermi/tir ki,bu kueti a!larna ermemi/tir. #u i$tiyar :7ryor musunu!A "$tiyr $aliyle :e2elerinasl ibdet ediyor, :nd!leri oru6 tutuyor. buyurmu/lardr.

in ilimleriyle u1ra/anlarn, ilimlerini dny ka!an2na esle klmalarn isteme!di.Herkese bunu anlatrd. =u $ussta8 3i!den birini! %urn- kerm okumay 71renir e ilimta$sl eder. =u ilimleri 71renir e dnyy kalbine yerle/tirir, dnyya ko/ar. nyy )ta6:ibi ba/na :e6irir. =unu :7renler; 9=u kimse bi!den da$a lim. E1er dnyy istemektebir ayda :7rmeseydi b7yle yapma!d.> derler, sonra dnyya ra1bet ederler, onu

toplama1a ba/larlar. =una sebep olan ilim s$ibleri /u yet-i kermede bildirilenlerdenlrl&r "ymet gn kendi gnahlarn tamamen yklendikten baka,*aptrdklar in*anlarn gnhlarndan bir k*mn da yklene(eklerdir.)La$l-DQ. Fsklara mu$abbet etme!, sk $o/ kar/lama!d. =uyurdu ki8 9%im, skdan:na$tan r! olur be1enirse, onu yapanlardan olur. %im de ?lla$a isyn edenleribe1enirse, r! olursa, ?lla$ tel onun ibdetlerini kabul etme!.>

=uyurdu ki8 9#a/lr /u kimseye ki, kalbi $rete ba1l iken kendisine uak bir /eytesr etse eya pire srsa, $reti $emen unutuerir.>

9#u iki insan dnyda a!b i6indedir8 ny nimetleri kendisine erilmi/, akatbunlar ki :7rmeyip dny ile deaml me/:ul olan insan. "kin2isi ise; nynimetlerinden ma$rum oldu1u $alde deaml onlarn $asret e !ntsyle e onakau/ma ar!usuyla dolu insan.>

9?lla$a yemn ederim ki, bedenlerini! si!i ?lla$ telya yakla/tran bineklerdir. 0bedenlerini!i ?lla$ telya itatte kullann! ki, ?lla$ tel o bedenlerini!i mbrekklsn.>

9?lla$ telnn; bakt1 /eyden ibret alan bir :7!, as$ bir lisan, $ayr anlayan,inanan e amel eden bir kalb erdi1i kimseler el$ bulur kurtulurlar.> #umeyt )r.aley$insanlarn 6 ksm oldu1unu beyn etmi/ e 9=irin2ileri $ayrl amel i/leyen, ona deameden e ona deam etti1i $alde 7lenler. "/te bunlar mukarreblerdir. "kin2ileri; 7mrlerini:na$ e u!un bir :aletle :e6irip, sonra t7be etmi/ olanlar. "/te bunlar Es$b-yemndirler )@ennet e$lidirler. 6n2s ise; 7mrlerini ?lla$ telnn men etti1i/eylerle :e6iren, $arama :na$a deam eden e o $liyle dnydan ayrlanlar. "/tebunlar Es$b- /imldirler )@e$ennemlikdirler.

#umeyt bin ?2ln, $er $liyle "slmiyete uy:un $areket eden bir !t idi. =uyurduki8 9Blm d/nen insan, ne dnynn :e6i2i skntlarna !lr, ne de :elip :e6ennimetlerine seinir.>

1) Hilyet-l-evliy; cild-3, sh. 12%

REY& BN ABD-LLAH EN'NEHNTebe-i tbin deri, ak$ )k$ limi e mu$addislerinden )$ads limlerinden.

%nyesi, Eb ?bdulla$tr. PQ )m. *&( senesinde, =u$rda do1up, &** )m. *P' ylnda%ede eat etti. =u srada Hrn e/d Hrede bulunuyordu. #reykin )ra$metulla$ialey$ 2en!e nama!n klmak i6in, %eye :elmi/se de nama!n klnd1n :7rn2e :erid7nm/tr. H!. ?li !amannda kadlk yapan #rey$ ba/kadr.

#reyk $a!retleri, adletle $kmederdi. Hale Me$d !amannda, ma$kemeye:iren ileri dere2ede bir delet yetkilisinin aley$ine $km ermekten 6ekinmemi/tir.

"sbetli $kmler eren $a!r 2eb bir !t idi. Hale Me$d !amannda %ede kadlkyapt. 3onra ayrld. Bmer bin ?bdla!! )ra$metulla$i aley$ !amanna yeti/ti. ?li bin


16/396

?$mer, Eb 3a$ra @m bin #eddd, @m bin Eb /id, 3eleme bin %u$eyl e Eb"s$ktan $ads riyet etti. Mu$ammed bin "s$k, ?li bin Ha2er, "s$k bin Eb "srail, Eb=ekir bin Eb #eybe e ba/kalar da ondan $ads-i /er riyet etmi/tir.

"bn-i Mbrek )ra$metulla$i aley$ onun $ads ilmindeki bil:isini 7m/tr.Muiye bin 3li$ onun, $ads ilminde sika ):enilir, sa1lam bir lim e sli$ bir !toldu1unu s7yler. Hale Mansr !amannda onun kad olmas ile il:ili $uss limler

arasnda /7yle anlatlr8 Hale Eb @aer !amannda derin d7rt me/$r limindenbirisinin %d-ul-kudt )ba/kad tayin edilmesine karar erildi. =u limler Eb Hane,3yn- 3er, Misr bin %edm e #reyk )r.an$m idi. Halenin $u!runa :elmelerii6in $epsine $aber :7nderildi. 5olda berber :iderlerken, Eb Hane $a!retleri onlara;

9=en bu :idi/imi! $akknda bir /ey s7yliyeyim miA> dedi. 0nlar da, bunu memnuniyetlekabul ettiler. =unun !erine Eb Hane $a!retleri; 9=en 6resini bulup, kad olmaktankendimi kurtara2a1m. 3yn ka6a2ak, Misar kendisini deli :7stere2ek e #reyk ise,%d-ul-kudt ola2ak> dedi.

Hdise, Eb Hane $a!retlerinin, irset buyurduklar :ibi 2ereyan etti. 5olda3yn- 3er $a!retleri ka6t. =ir apura binip, 9=a/m kese2ekler, ne olur beni:i!leyini!> dedi. 3yn- 3ernin bu $areketi ey:amber eendimi!den riyet edilen"d ta$yin edilen, bak*z bo'azlanmtr.mansndaki $ads-i /erin teline

)i!$na dayanyordu. =7yle bir ri2 kar/snda kalan :emidekiler, onu :i!lediler. EbHane, Misr bin %edm e #reyk )r.an$m $alenin $u!runa 6karldlar. HaleMansr 7n2e "mm- a!ama d7nerek; 93en kad ola2aksn> dedi. Eb Hane)ra$metulla$i aley$ 9Ey mminlerin emriK =en arap de1ilim. ?raplarn ileri :elenleri,ere2e1im $km kabul etme!ler> dedi. =unun !erine $ale Mansr; 9=u i/in soylaalkas yok. =urada ilim l!m. Hem sen byk bir limsin> dedi. Eb Hane )ra$metulla$ialey$8 9=en, bu i/e lyk de1ilim. E1er bu s7!m do1ru ise, bunu bi!!at ben s7ylyorum.E1er yalan s7ylyorsam, yalan2 birinin kad olmas, uy:un de1ildir. Caten sen de, bu$ussta yalan2 birisini kendine ekl yapp, mslmanlarn mallaryla, namus e2anlaryla il:ili bir meselenin $alledilmesini b7yle bir kimseye brakma!sn> 2ebnerdi. =7yle2e Eb Hane $a!retleri kendisini kad olmaktan kurtard.

3onra Misar bin %edm, konu/maya ba/lad. Halenin elinden tutarak; 9Laslsn,

6o2uklar nasllar, $ayanlarn durumlar naslA> dedi. Halbuki me! ile, onun konu/masarasnda $i6bir alka yoktu. 0 !aman, Mansr; 9=u adam deli, onu d/ar 6karn> dedi. dedi. #reyk

9=en 3ed denen bir $astal1a yakalandm. Hem de dima1mda $ailik ar> diye 7!rbeyn etmek istedi ise de Hale Mansr; 9Bnemli de1il, bira! il6 alrsn, iyi olursun.> dedie onun m!eretini kabul etmedi. Li$yet, #reyk, kadl1a tayin edildi.

#reyk )ra$metulla$i aley$ /ekat e mer$ameti 6ok olan bir !t idi. =ir kerre,yemek yerken sorada karn2a :7rd. 0nu alp yuasna kadar :7trp, brakt.


17/396

Hakknda s7ylenilenler8Eb Ma/er, 9=en!erine a! rastlanan bir limdir.>"2l8 9%elilerin en byk kurrlarndan e se6ilmi/lerindendir.> Hakem bin

4beybenin einde kurrlar toplandlar. Tal$a bin Musarrn, %enin en byk kurrsoldu1unda ittik ettiler. Tal$a bin Musarr bunu duyun2a, !amannn byk limlerindenolan ?me/e )ra$metulla$i aley$ :idip, $u!runda %urn- kerm dersi ald. Maksad,

$akknda yaplan medi$leri silmekti.>?bdlmelik bin Eb2r8 9=ulundu1u topluluk i6erisinde, a!let s$ibi bir limdir>

dediler.Murre bin #ura$bilden riyet etti. 0 /7yle dedi8 ?bdulla$ bin Mesd, Mir2

:e2esi eslulla$a 6 /eyin erildi1ini bildirmi/tir.&. =e/ akit nama!.D. =akara sresinin son yetleri.(. mmetinden ?lla$ telya /irk ko/myanlarn byk :na$larnn ma:iret

olunmas.0, Eb 3li$den, o da Eb Hreyreden )ra$metulla$i aley$ riyet etti. Eb

Hreyre )ra$metulla$i aley$ /7yle buyurdu8 eslulla$ eendimi! ile berber biryol2ulukta bulunuyorduk. @ematin a!klar tkenmi/ti. Hatt eslulla$ )sallalla$ aley$i

e sellem onlarn yk deelerinden ba!larn bo1a!lamay d/ndler. =unun !erineBmer )ra$metulla$i aley$8 95 eslalla$K @ematin yiye2eklerinden kalann toplayp,onlarn !erine dua buyursan!.> dedi. eslulla$ )sallalla$ aley$i e sellem de 7yleyapt. =u1day olan bu1dayn, $urmas olan $urmasn :etirdi. Tal$a diyor ki; 9Oekirde1iolan 6ekirde1ini :etirdi> dedi. =en bu 6ekirdekleri ne yapyorlardA dedim. 90nlaremiyorlar !erine de su i6iyorlard> dedi. Eb Hreyre dedi ki8 3onra eslulla$ )sallalla$aley$i e sellem toplanan /eyler !erine dua etti. 3onunda, 2emat yemek kaplarndoldurdular. 0 !aman, eslulla$ )sallalla$ aley$i e sellem buyurdular ki Allahteldan baka ilh olmad'na, kendimin, Allah telnn ?e*/l old#'#ma

ehdet ederim) buyurdu.


18/396

9=i! 7yle byk insanlara yeti/tik ki, e1er si! onlar :7rseydini!, onlarn yanndabi!im $i6 oldu1umu!u :7rrdn!, derdi.

9=ir kimseyi a!arlamak, onun kalbinde, a!arlayana kar/ bir d/manlk do1masnasebeb olur. Fakat bu yine de kin tutmaktan $ai kalr.>

9?/a1 e baya1 insanlara ikrm e i$snda bulunun. =ununla, /ereini!imu$aa!a etmi/ e kendini!i ate/ten korumu/ olursunu!.>

9=irisi si!e kar/ yapt1 k7t bir mumeleden sonra, :elip 7!r dilerse, onu:lery!le kar/layn.>

1) Hilyet-l-evliy; cild-%, sh. 142) Tehzb-t-tehzb; cild-%, sh. 2%3) e!eyt-l-&$y; cild-2, sh. 42*, 42(4) l-$l#; cild-3, sh. 230%) Tehzb-l-es# vel-l+&; cild-1, sh. 2%3*) T&b&kt-l-kbr; cild-1, sh. 43

T,/S BN &EYSN:Tbinin me/$r $ads limlerinden. ?slen "ranldr. %endisine Ts-i Himyer de

denir. %endisi Es$b- kirmdan yetmi/ ki/iyi :7rd1n s7ylerdi. H!. Ts bin %eysn,byk bir $ads limi olup, ayn !amanda da k$ e tesr ilminde pek ileri dere2eyesa$ipti. 3ika ):enilir, sa1lam oldu1unda, $ads-i /er limleri s7! birli1i etmi/lerdir.Hads-i /er ilmini; H!. Gi/e, H!. ?bdulla$ "bn-i Bmer, H!. Eb Hreyre, H!. ?bdulla$ bin?mr, H!. Ceyd bin Erkam :ibi :!de 3a$be-i kirm 9aley$imrrdan>dan 71rendi.%rat ilmini H!. "bn-i ?bbsdan tlim etti. =u $ussta e/ine 6ok a! rastlanan bir bil:iyes$ipti. H!. Tsdan da o1lu H!. ?bdulla$, H!. C$r, H!. "br$im bin Meysere, H!. ?mr,H!. M2$id :ibi byk !tlar $ads-i /er riyet ettiler.

H!. Ts bin %eysn, ?lla$ telya yalarmaktan !ek alan bir !t idi. "bdet,bedenleri i6in :d, kalbleri i6in $ayat idi. 4!un !aman ayakta ibdet etmektenyorulma!d. Ook nama! kld1 i6in, alnnda se2de yeri i! olmu/tu. =ir kimse bir /eysorarsa btn teerruatyla anlatr, ba/ka bir kimseye sormaya l!um brakma!d. H!.

Ts bin %eysn, yata1na yatt1 !aman, sa1a sola d7ner ra$at edeme!, bunun !erinekalkar saba$a kadar nama! klar e; 9Gbidlerin uykusu, @e$ennemi $atrlamaktr> derdi.=7yle krk sene yats nama!nn abdestiyle saba$ nama!n klm/tr. %rk dea $a22a :itti.

uas kabul olan !tlardand. 0 dere2e 2esur e kuetli kalbe sa$ipti ki,7ldrle2e1ini bilse bile :ayrime/r bir i/i asl yapma! e dalkauklu1a ka6a2ak bir s7!$i6 kullanma!d. H!. Ts ate/ten 6ok korkar, :7rd1 yerde akln kaybede2ek :ibiolurdu. Onk ate/i :7rn2e @e$ennemi $atrlard. =ir dea, o2aktan 6kan alei :7rn2ebayld.

H!. Ts bin %eysn $a22a :itmelerinden birini /7yle anlatr8 Ha22a :itmi/tim.5anmda bir de 6o2uk ard. =ine2ek bir $ayan e yiye2ek bir /eyi yoktu. 9Ey 6o2uk,senin yiye2e1in ar mA> dedim. Oo2uk8 9En iyi yiye2ek takdr. %ermlerin eine:iderken yiye2ek :7trmek uy:un de1ildir> dedi. "$ram ku/and1m!da $epimi!

9Iebbeyk> dedi1imi! $alde, 6o2uk s7ylemiyordu. 9Li6in s7ylemiyorsun> dedim. 9ed2ebn duymamak i6in> dedi. =u s7! !erine 6ok a1ladm e dedim ki8 9=u 6o2uk redolunmaktan korkarsa, bi! red olunur, kabul edilme!sek $limi! ni2e olurA> Minaya kurbankesmek i6in :eldik. %urbanlarm! kestik, akat 6o2uk kesmedi. 0, 9Ey benim ?lla$mKHerkes kurbanlarn kesiyor. =enim kurban kese2ek $i6 bir malm yok. ?n2ak, bu k6k2dumu senin r!n i6in kurban etmek istiyorum, lten kabul buyurur musun?lla$mA> diyerek a1lyordu. #iir8

"&5# krb ederek, s&& k&vz et#ee sede h&y ederi#.ir deil yz c&5#5 s&& !ed ederi#.

ll&h$5# r5z i=i, c&5#5 terk ederi#.

Oo2uk, kelime-i /e$det :etirerek 2ann, 2nna teslim etti. ?nnesi $diseyi71renin2e, 6ok !lp a1lad. =ir ses duydu8 9Ey HtunK 3enin 6o2u1un, benim r!ma


19/396

kau/mak i6in 2ann ed etmek istedi. %abul ettim. E1er istersen seninkini de kabulederim> diyordu.

o1ruyu s7ylemekten $i6 6ekinme!di. Camannn delet adamlarna :ider, onlaranas$at erirdi. 3ultnn a6trd1 kuyudan $ayann sulama!d. 5apt1 do1ru olan i/leri6in ayplanmaktan korkma!, ayplanma ile, $ak bildi1i yoldan ayrlma!d.

Hale H!. Bmer bin ?bdla!!e bir nas$at mektbunda8 9%endi amelinin $ayrl

olmasn istiyorsan, $alkn i/lerini de $ayrl insanlara yaptr> buyurdu. Bmer bin ?bdla!!)ra$metulla$i aley$ bunu okuyun2a; 9=u nas$at bana kidir> demi/tir. H!. Ts, btni/lerini e $att konu/masn iyi niyet ederek yapard. %endisine konu/ dediklerindekonu/mad1 :ibi, kendili1inden konu/maya ba/lad1 da olurdu. Li6in b7yle yapyorsundiye soranlara8 9Liyetimi yapm/sam konu/urum.> derdi.

H!. Ts, Mek$le )ra$metulla$i aley$ :7nderdi1i bir nas$at mektbunda893elmn aleykm, karde/im Mek$l, sakn yapt1n ibdetlerin 6oklu1u sebebiyle,kendini ?lla$ telnn yannda byk bir makam s$ibi sanmayasn. Onk, kendisinib7yle bir !anna kaptranlar $rete $ep eli bo/ :itmi/lerdir. E1er, yapt1m ibdetlerin6oklu1unu insanlar :7rsn, beni 71snler diye d/nyorsan, insanlar seni 71erler emaksadn $sl olur. Fakat $rete sen de eli bo/ d7nersin> diye ya!d.

=ir :n #uayb bin Harb, H!. Tsun yannda a1lamaya ba/lad. 0rada bulunanlar

da a1ladlar. %endisinin byk bir /ey yapt1 !annedilin2e H!. Ts ona d7nerek; 9Eykarde/imK 5apt1n bir :na$ i6in yerdekiler e :7kdekilerin $epsi de seninle berbera1lasalar yine de a!dr.> dedi.

H!. Tsa; 9Eini!den $i6 6kmyorsunu!, $ikmeti nedirA> diye sorduklarnda89"dre2iler adletten ayrld, $alk esda u1rad. ey:amberimi!in )sallalla$ aley$i esellem yolu unutuldu. =unun i6in d/ar 6kamyorum. =ir kimse, k7lesiyle eldna aynmumeleyi yapamyorsa, adletten ayrlm/tr.> dedi.

Hasen-i =asr )ra$metulla$i aley$, bir :n, %bede byk bir toplulu1a $ads-i/er ya!drmakta olan H!. Tsun yanna :elip kula1na e1ilerek; 9E1er, kendinibe1enme duy:usu :eliyorsa, buray terk et.> dedi. H!. Ts da dersi brakt, oradander$al ayrld.

H!. Ts 9Hastann, $astal1 $lindeki inlemesi deterine ya!lr> diyerek $astann

inlemesini $o/ :7rme!di. 9=urada bir ne /ikyeti a6klamak ardr> derdi.H!. Ts &+ )m. *D' ylnda P ya/nda Ha2 yaparken, Teriye :nnden bir:n 7n2e eat etti. Hale Hi/m bin ?bdlmelik 2en!e nama!n kldrd.

iyet etti1i bir $ads-i /erte eslulla$ buyurdu ki8 -en kimin *evgili*ii*em, Ali de 8$n#n *evgili*idir.

H!. Ts anlatt8 Ns aley$isselma sordular, 9Ey ?lla$n ey:amberi bi!e neyitasiye edersini!A> Ns ?ley$isselm da; 937!n! !ikir, sktunu! ikir, bak/n! ibretolsun.> buyurdu.

H!. Ts buyurdu ki8 9ilim bir yrt2 $ayandr ki, onu brakrsam beni $emen$elk eder.>

Ook de kendi kendine8 9%e/ke ilmi yaln! kendin i6in 71renseydin. Onkinsanlardaki emnet duy:usu kalkt. =il:i ile amel yok oldu.> derdi.

9"bdetlerin en de1erlisi, :i!lili1ine en 6ok riyet edilendir.>9Mslmanda mid e korku ayn olmaldr. E1er tartlrsa e/it :elmelidir.>95 abbK =ana 6ok mal e eld yerine, 6ok ilim e amel i$sn et.> diye dua

ederdi.Eine bir $rs! :irmi/ti. H!. Ts, $rs! yakalad. Las$at etti, bira! da para

erdikten sonra serbest brakt.9"nsanlarn ba/na :elen musbetler, ya malndan ya /7$retindendir. =unlarn

$ri2inde insana !arar :elme!.>

1) e!eyt-l-&$y; cild-2, sh. %0(2) T&b&kt-5 b-i /&$d; cild-7, sh. %373) Tezkiret-l-h!!z; cild-1, sh. (04) Hilyet-l-evliy; cild-4, sh. 3

%) Tehzb-t-tehzb; cild-%, sh. '*) ?iyd--s5h; sh. 17*


20/396

-BEYDE BN M-HCR:Tbinin me/$rlarndan. "smi kaynaklarda ?bdl2ebbr bin 4beyde bin Msliman

e ?bdurra$mn bin Eb ?bdulla$ /eklinde kaydedilmi/tir. %nyesi Eb ?bdrrabdr.o1um tri$i bilinmemektedir. &&D )m. *( senesinde eat etti. Eb Cra ima/k, EbMis$erden /7yle nakletmi/tir8 90 aslen umdur. "smi %ostantin idi. Mslman olduktan

sonra ona ?bdurra$mn ismi erildi.>4beyde bin Mu$2ir H!. Muiyeden, F!le bin 4beydden, eys-i %arnden,

Teb el-Humeyrden, Ebl-?$asdan $ads-i /er i/itip, riyet etmi/tir. %endisinden ise3bit bin 3ebn e ?bdurra$mn ibni 5e!d, ?bdulla$ bin =2eyr Mu$ammed bin Bmeret-T e 3ad ibni ?bdla!!, :ibi limler $ads-i /er riyet etmi/tir. 4beyde binMu$2irin riyet etti1i $ads-i /erler, $ads kitablarndan 3nen-i "bni M2ede yeralm/tr.

4beyde bin Mu$2ir !$id, )dnyya d/kn olmayan bir !t idi. Ook parasoldu1u $alde :7nln asl mala mlke ba1lamam/tr.

?bdulla$ bin 5sudan /7yle nakledilmi/tir8 9Eb ?bdrrab 4beyde bin Mu$2ir,k7leleri satn alr sonra da a!ad eder, serbest brakrd. =ir :n, um asll i$tiyar bir k7lekadn satn ald, serbest brakt. "$tiyr kadn, nereye :ide2e1im, nerede barnaym

bilmiyorum dedi. =unun !erine o i$tiyar kadn kendi einde kalmas i6in eine :7nderdi.?k/am eine :idin2e, o i$tiyar kadnla birlikte ak/am yeme1ini yediler. 3onra da kimoldu1unu, nereden :etirildi1ini sormaya ba/lad. %adn um2a konu/uyordu, bir de baktki, o kadn annesi 6kt. =una 6ok seinip oralara 6e/itli esleler ile :etirilen e kendisinekau/an annesine mslman olmasn s7yledi. Fakat kadn ilk anda kabul etmedi. 0na6ok iyilik e i$snlarda bulundu. Li$yet bir @uma :n ikindi nama!ndan sonra,annesinin mslman oldu1unu mdelediler. =una o kadar seindi ki, /kr se2desinekapanp, :ne/ batn2aya kadar se2dede kald.

=ir desnda ti2ret i6in ?!erbay2ana :itmi/ti. =ir ak/am akti, :e2elemek !erene$ir kenarna 6ekildi1inde /$id oldu1u bir $diseyi /7yle anlatm/tr8 95aknmdadeaml ?lla$ telya $amdeden birinin sesini i/ittim. 3esin :eldi1i yere do1ruyakla/tm. =ir de baktm ki, 6ukur i6inde $asra sarlm/ birini :7rdm. 3elm erip,

yakla/tm. 93en kimsinA> dedim, 9=ir mslmanm> dedi. 9Leden b7yle buradasn> dedim.edi ki; 9=en abbime $amdediyorum. =eni yaratt. =ana d!:n a!lar, )or:anlar i$snetti. Mslman olmakla /erelendirdi. 3$$at iyet erdi. ?yplarm e :na$larm7rtyor. =undan da$a byk nimet olur muA> dedi. %onaklad1m yere :elip, yemekyemesi i6in daet ettim, te/ekkr edip i$tiy2 olmad1n s7yledi. =en bu adamn$linden 6ok ibret aldm...>

"bni @bir bir arkada/nn /7yle anlatt1n nakletmi/tir8 9=ir elbise2iden elbise satnalmak istedim. 5edi dank )o !amanki para birimi istedi. =en de 9?lt dank olsun> dedim.a!arlk u!ayn2a elbise2i bana 93en nerelisinA> dedi. =en de 9ma/ktanm> )#amdedim. 93en $i6 ma/kllar :ibi de1ilsin. n buraya ma/kl bir !t :eldi. "smi Eb?bdrrabdr. =enden $er biri yedi danka yediy! elbise satn ald. 3onra 90nlar ykle>dedi. "/6ilerimi :7nderip yklettim. =enden ald1 bu elbiseleri tamamen akirlere da1tt,$att eine bir elbise bile :7trmedi.> dedi.

Ook !en:in idi. =tn maln mlkn satp, sadaka olarak da1tt. %endine sade2eotura2ak bir e kalm/t. #7yle derdi8 9Ey ma/kllar, /u ne$ir altn e :m/ dolu olarakaksa, $erkes ondan kap/sa ben d7np bakmam.> Jeat etti1inde sade2e tekin ete2$!ine yete2ek kadar paras kalm/t.

1) Hilyet-l-evliy; cild-%, sh. 1*02) Tehzb-t-tehzb; cild-12, sh. 1%2

-BEYD-LLAH BN -TBE:Tbinden olup, Fuka$-i 3ebadan )yedi byk limden birisi. %nyesi Eb

?bdulla$dr. PS )m. *&+ senesinde eat etti. &(, &' ylnda da eat etti1ibildirilmi/tir. H!el kablesindendir. H!eller, byk bir kabledir. Mekkeye biti/ik olan

La$le Jdisi skinlerinin 6o1unu bunlar te/kil ederdi. =abasnn ismi ?bdulla$ olup;$i2retin seksenaltn2 senesinde eat etti. edesi 3ub$ bin %$il, 2$iliye derinde


21/396

kablesinin resi idi. 4beydulla$ bin 4tbe $a!retleri Medne mtsi idi. Jkd onun; lim,ak$, $ads ilminde sika ):enilir oldu1unu, 6ok $ads-i /er riyet etti1ini, ayn!amanda /airli1i de bulundu1unu, s7yler. R2l de onun; sli$, :eni/ ilme sa$ip e?bdla!!in $o2as oldu1unu nakleder. Taber ise, onun dnin $kmlerini, $ell e $arambilmekte 7nde :elen limlerden e ayn !amanda iyi bir /ir oldu1unu, bildirir. "bn-i?bdilberkn, 4beydulla$ bin 4tbe )ra$metulla$i aley$ i6in; 90, tak e i$sn s$ibi idi.

=u:ne kadar bildiklerim arasnda, ilmi 6ok, $em /ir e $em de ak$ olanlardan biridir>der. Bmer bin ?bdla!!; 94beydulla$ bin 4tbe el-Hu!elnin so$betinde, me2lisindeolmak, benim i6in dnydan da$a kymetlidir. E1er satlm/ olsayd, 4beydulla$ bin?bdulla$n ilim e so$bet :e2elerinden bir :e2eyi, =eyt-l-maln bin dnr ile satnalrdm> dedi. 5anndakiler; 9=unu :er6ek mi s7ylyorsunA> dediklerinde; 93i! nediyorsunu!A Jalla$i, onun nas$ati e tasiyesi bana milyonlar, milyarlar bulan =eyt-l-mal $akknda da$a titi! e da$a dikkatli olmam temn ediyor. Onk, b7yle so$betler,insana te2rbe, kalbe ra$atlk erir, !nt e kederi :iderip, edeb e a$lk :!elle/tirir.E1er ben, 6ok skntl bir $le d/seydim. 0 srada 4beydulla$ bin 4tbe )ra$metulla$ialey$ bana :elmi/ olsayd, bu skntlarmn a1rl1 bana $ai :elir, onlar unuturdum.>buyurur. C$r ise, ilim $ussunda derya :ibi olan d7rt ki/iye yeti/tim8 3ad binMseyyib, Eb =ekir ?bdurra$mn bin Hris, 4beydulla$ bin 4tbe, 4re bin Cbeyrdir

demi/tir.5ine /7yle s7yler8 9=yk limlerin me2lisinde bulunup, ilimden 6ok /eylerdinledim e 71rendim. %endimi ilimde yeterli :7ryordum. Fakat 4beydulla$ bin 4tbe ilekar/la/n2a elimde ilimden $i6 sermye olmad1n, bir/ey bilmedi1imi :7rdm.

4beydulla$ bin 4tbe )ra$metulla$i aley$ Tbinin byklerindendir. Es$b-kirmdan bir 6o1u ile kar/la/p, :7r/me sedetine kau/mu/tur. "bn-i ?bbs)ra$metulla$i aley$ Eb Hreyre )ra$metulla$i aley$ e mml-mminn )mminlerinannesi ?i/eden )r.an$ $ads-i /er dinlemi/tir. %arde/i ?n, C$r, 3ad bin "br$im,Eb-!-Cind, 3li$ bin %eysn, Ms bin Eb Gi/e, Eb =ekir bin Ebil-@e$un el-?d,amret-bn 3ad, Tal$a bin 5a$y bin Tal$, ?bdulla$ bin 4beyde e!-Cebid, ?bd-l-Me2id bin 3$eyl bin ?bdurra$mn bin ? e ba/kalar da ondan $ads-i /er riyetetmi/tir.

9H!. Gi/e lidemi! dedi ki8 9=en eslulla$tan )sallalla$ aley$i e sellem 6okde, i bir >eygamber i*temedike r/h# alnmazbuyurduklarn i/ittim. G$iretete/rlerinin akti :elin2e, 4 ?abb&3 )ennet$te, ?ef&k%i a$l$y na*&b et.buyurdular.0 !aman ben, 9Jalla$i, eslulla$, bi!i ter2i$ etmiyor.> dedim. Fakat anladm ki8

9eslulla$n )sallalla$ aley$i e sellem eatlarndan 7n2e, !aman !aman buyurduklar$ads-i /er ta$akkuk etmi/ti.>

4beydulla$ bin 4tbe $a!retlerinin, Bmer bin ?bdula!!e ya!d1 nas$atlarndanbirisi /7yledir8 9?lla$ telnn ismi ile ba/larm. Hamd, ?lla$ telya ma$sstur.5apt1n i/lerde dima dikkatli ol. =unun idesini :7rrsn. =a/na istemedi1in bir /eybile :else sabrl ol, kaderine r! :7ster. nyda ra$at yoktur. "nsan bir :n 6ok sein6lie ra$at olur. e/inden, o sein6 e ra$at $!ne e skntya 6eiren ba/ka bir :n:elir.>

4beydulla$ $a!retleri, dnynn a/a1l1 e de1eri olmad1ndan, ona ra1betetmemek :erekti1inden 6ok ba$sederdi. =7yle olmak l!m :eldi1ini eslulla$nEs$bndan 71renmi/ti. Onk, ey:amber eendimi! bu $ussu btn Es$bna71retmi/lerdi.

1) l-$l#; cild-4, sh. 1(%2) e!eyt-l-&$y; cild-3, sh. 11%3) Tehzb-t-tehzb; cild-7, sh. 234) Hilyet-l-evliy; cild-3, sh. 1''%) T l#ihl /e$det-i bediyye; sh. *4

-TBET'L'0-LM1 (-2b! bi Eb" bi Sm):Eliynn byklerinden. o1um e 7lm tri$i bilinmemektedir. =abasnn ad

Ebn bin 3amadr. umlarla yaplan bir mu$rebede /e$id d/t. Jera )/p$elilerden


22/396

saknmak, tak )$aramlardan u!ak durmak e !$d )/p$eli olmak korkusu ilemba$larn 6o1unu terk edip, onlar l!umu kadar kullanmak s$ibi bir !ttr.

%ymetli s7!leri pek 6oktur. =uyurdular ki;=irisi, eb$ el-%aysye; 94tbeye diye sordu. 0 da 94tbe, ibdet $ussunda kendisini 6ok k6k :7rr e al6altrd.0nun i6in b7yle denmi/tir.>

?t bin Eb eb$ bildiriyor8 94tbet-l- /eklinde olurdu.

0nun yaknlarndan birisi anlatyor8 4tbet-l- diye sordum. 0 /7yle 2eap erdi8 93enin einde ya!l bir dua ar.0nun y!nden iyi mumele :7rdm.> 3aba$ oldu. Ede duay arayp, buldum. ua /7yleidi8 9Ey sapm/lar do1ru yola ileten, ey :na$krlara mer$amet edip a2yanK Eyd/enlere yardm eden ?lla$mK

4tbet-l- der, s2akta snm/ olan testisinden de bira! su i6erdi.5aknlarndan birisi; 9Ekme1ini bi! pi/irip, sana so1uk su :etirsek ne iyi olur, ni6in b7ylekendin yiyip, s2ak su i6iyorsunA> dediklerinde; 9=u kadar bana ki. "/te, bu kadar2kbir/eyle a6l1n e susu!lu1un /iddetini krm/ oluyorum.> dedi.

4tbet-l- =u man!aray :7renler, 4tbet-l-


23/396

konu/mu/tu. 4tbet-l-

9#eytan, y!binler2e 2$ile kar/ :71s :erebilir. 0nlara kar/ stnlk ka!anabilir.0nlarla alay eder. Hatt onlar istedi1i taraa 6ekebilir. Fakat lime kar/ bunu yapama!.0nun kar/snda 6ok :6 durumlarda kalr.>

9#eytana, da1lar par6a par6a etmek !or :elme!. Ikin, akll bir mmine kar/

koymak, onun i6in 6ok a1r bir i/tir. Onk, akll e bil:ili mmin, basret e irsets$ibidir. =akt1na, ?lla$ telnn nruyla bakar. 0nun i6in b7yle bir mmin /eytana,


24/396

demirden da$a sert e kuetli :elir. =u y!den /eytan akll mminden, bir 6resinibulup u!akla/mak ister. =u dea 2$il olan kimsenin yanna :ider, onu esir edip,k7tlklere srklemek i6in ko/ar.>

Je$b $a!retleri, ?t Horasnye )ra$metulla$i aley$ dedi ki8 9=i!den 7n2ekilimler, ilme sarlp, dnyya e$emmiyet erme!lerdi. 0 !amanki dny e$li ise, ilmesay:l idiler. 0nun i6in, limlere $rmet ederler, dnylklarndan onlar da

aydalandrrlard. #imdi ise, ilim s$ipleri, dny e$li i6in ilimlerini sarediyorlar. Onkonlarn mallarnda :7!leri ardr. =elki onlardan, bira! dnylk koparabiliri! diyed/nyorlar. Halbuki /imdi dny e$li, onlarn ilimlerine bile ra1bet edip kymetermiyorlar.>

9Ey ?tK 3ultanlarn kaplarndan u!ak dur. Onk, onlarn kaplarnda itnelerardr. 0nlardan belki dnyl1a kau/ursun akat, di1er taratan dninden 6ok /eyler ededer, kaybedersin. nydan yete2ek miktarla yetinmeyen kimseye, $i6bir /ey ki:elme!. ?n2ak, sonunda bir au6 toprak onu doyurur.>

d )aley$isselm8 95 abbK ?rad1mda seni nerede bulurum> dedi. ?lla$tel8 9=enden korktuklarndan dolay kalbleri titreyip, rperenlerin yannda.> buyurdu.

5aknlarndan birisine /unlar tasiye etti8 95eme1e besmele)=ismilla$irra$mnirra$m ile ba/la. 3onunda ?lla$ telya, erdi1i nimetinden dolay

$amdet )El$amdllilla$, de. 3enden, bildi1in bir /ey sorulursa, s7yle. E1er bilmiyorsan,bilmiyorum, de. 3ana sorulursa 2eap er e konu/, yoksa skt et.>=ir melek, Cl-karneyne )aley$isselm; 9=ana insanlarn durumlarndan anlat>

dedi. Cl-karneyn )aley$isselm; 9@$ille konu/mak 7lyle konu/mak :ibidir. ?kls!kimse ile konu/mak, ayda ile !arar birbirinden ayramyan kimse ile konu/mak :ibidir.?nlatlana kulak ermiyen kimse ile konu/mak, 7lye sorada yemek sunmak :ibidir.a1n ba/ndan ta/ :7trmek, anlay/s! insana s7! anlatmaktan da$a kolaydr.>buyurdular.

Iokman Hakim o1luna8 9Ey o1ulK ?lla$ tely $atrlayp ananlarn durumu ile,b7yle olmyanlarn durumu nr ile !ulmetin )?ydnlk ile karanl1n $li :ibidir.> dedi.

9Mna1n 7!elliklerinden ikisi, 7lmeyi semek, !emmedilmekten )yerilmekten$o/lanmamaktr.>

?lla$ tel da )aley$isselm /7yle a$yetti8 9Ey dK =iliyor musun,kullarmdan kimin :n$n ba1/lamay seerimA> diye buyurdu. d )aley$isselm890nlar kimdir, y abbA> dedi, ?lla$ tel8 9 buyurdu.

9"nsann dni i6in en ideli a$lk, dnyya ra1bet etmemesi, en k7ts de, $eya)ar!u e isteklere uymasdr. Heya uymann bir ksm; mal, makm e $erkes yanndamed$edilmeyi semektir. Mal e rtbeyi seen kimse, $aramlara d/er. Haramlar yapan,?lla$ tely :a!blandrr. ?lla$ tely :a!blandran kimse, $elk olur.>

Je$b $a!retlerine 6ok ibdet eden iki ki/iden $an:isinin stn oldu1unu sordular.0 da; 9=u ikisinden $an:isi insanlara da$a a!la $i!mette bulunuyor, iyili1i emredip,k7tlkten alkoyuyorsa, o da$a stndr.> 2eabn erdi.

Je$b bin Mnebbi$ $a!retleri Ms aley$isselm ile il:ili olarak /unlar anlatt89Ms )aley$isselm ?lla$ telya8 95 abbK 3eni dili e kalbi ile anan kuluna

ne mkat erirsinA> diye sul etti. ?lla$ tel; 9Ey MsK 0nu kymet :nnde,?r/mn :7l:esi altnda :7l:elendirir e mu$aa!a ederim.> buyurdu. Ms )aley$isselmtekrar; 95 abbK En k7t kulun $an:isidirA> diye sorun2a, ?lla$ tel; 9%endisine, a!e nas$at ayda ermiyen, yaln! iken beni $atrlamyandr> buyurdu.>

9#u 6 /ey !ulmdr8 %endisinden yukardakilere kar/ :elip, emirlerini yerine:etirmemek. %endinden a/a1dakilere :6 e kuet kullanarak $aks!lk yapmak.Climlere yardm etmek.>

9Mnkn almeti 6tr8 5aln! oldu1u !aman tembeldir. 5annda birisi oldu1u!aman, 6al/kandr. =tn i/lerinde 7lmeyi 6ok seer.>

9Hased2inin )6ekememek almeti de 6tr8 Hased etti1i kimse, yannda yoksa,:ybetini eder. 5annda bulundu1u !aman dalkaukluk yapar. 0nun ba/na bir bel :eldi1i!aman seinir.>

9Tembelin almeti 6tr8


25/396

9=ir kitapta okudum8 "sti/re etmiyen pi/man olur. %endisini ba/kalarna mu$ta6:7rmiyen, kendi bildi1i :ibi $areket eder.>

9Fakirlik bir 6e/it 7lmdr. @e! erdi1in :ibi, sana da 2e! erirler.9"nsanlarn en !$idi )/p$eli olmak korkusuyla mba$larn 6o1unu terk eden

kimse temi! e $ell ka!an6 pe/inde ko/andr. =u kimse, dny i/leriyle ne kadaru1ra/rsa u1ra/sn, bu !$dne mni )en:el de1ildir.>

9"nsanlardan dnyy en 6ok seen, ka!an2na $aramn kar/masna aldrmayankimsedir. =7yle birisi, dnydan y! 6eirmi/ :ibi :7rnse de, $arama $elle dikkatetmeyi/i, onun dny se:isi $astal1na tutuldu1unun almeti, i/retidir.>

9"nsanlarn en 27merdi8 ?lla$ telnn $ukukuna riyet edip, emirlerini eyasaklarn yerine :etirendir. En 2imrisi de, bunlara riyet etmiyendir. Etrna 6ok parapul da1tsa bile.>

9?lla$ telnn katnda, /irkin d/nda en byk :na$lardan birisi insanlarla alayetmektir.>

95ine bir kitapta okudum. E1er insan, bel, sknt e darl1a d/erse, bilsin ki bu,ey:amberlerin )aley$isselm e sli$lerin $llerindendir. Onk onlarn $epsi, budnyda 6ok sknt 6ektiler. E1er insan ra$atl1a kau/ursa, bilsin ki o byklerin yolura$atlk e le!!etler i6erisinde ya/ama yolu de1ildi.>

93i!e 6 /eyden saknman! tasiye ederim; nesini!in ar!u e isteklerineuymaktan, k7t arkada/tan e u2ubdan )kendini be1enmekten.>9#eytann en sedi1i kimseler8 Ook uyuyan, 6ok yiyendir. #eytan, /e$etine

)nesine, ar!u e isteklerine $kim olup, nesin k7tlklerine aldanmyan kimsenin:7l:esinden bile ka6ar.>

9H!. Ns, yannda kendisine mn eden $arleri oldu1u $alde bir k7ye u1rad.0rada $erkesin 7ld1n :7rdler. Ns )aley$isselm 7lenlere bir mddet bakp,yanndakilere; 9=elki, bunlar, ?lla$ telnn :a!bna e a!bna sebeb ola2ak bir /eyleryapm/lardr. Onk, da1nk 7lmemi/ler. =u :7steriyor ki, a!b bir anda onlaryakalayermi/. 5oksa, da1nk 7lrlerdi> dedi. Ns )aley$isselm orada yatan 7llereseslendi. ?lla$ tel, Nsya )aley$isselm 7lleri diriltme mu2i!esi ermi/ti. 0nun i6in,Ns )aley$isselm seslenin2e, ?lla$ telnn i!ni ile 7llerden birisi dirilerek; 9=uyur, ey

Ns )aley$isselm> dedi. Ns )aley$isselm 93u6unu! ne idi ki, bu $le :eldini!, bua!ba mste$ak oldunu!A> diye sorun2a; 9Oo2u1un annesine olan se:isi :ibi dnyy6ok semi/tik. =i! dnylk bakmndan, mal, mlk e elt y7nnden iyi olun2a seinir,dny i/i iyi :itmeyin2e !lrdk. Hem de u!un emel s$ibi idik. ?lla$ telnnbe1endi1i i/leri terk edip, :a!bna sebeb ola2ak i/lere y7nelmi/tik. %7t, a!:n e sapkkimselerin pe/inden :ider, onlarn dedikleri :ibi $areket ederdik.> dedi. H!. Ns; 9sonra neolduA> diye sordu. 0 /a$s da; 9 dedi.

9"nsan, ?lla$ telya ibdet etmedi1i mddet6e $alim )yumu/ak olama!.>9Her /ey, 7n2e k6k olarak ortaya 6kar, akat sonra byr. Musbet ise, insana

7n2e byk e a1r :elir, sonra k6lr, $ailer.>9Ook :ybet edip, bu1! edenlerin nas$atna :enilme!.>9%endini oldu1undan a!la :7steren kimse, kendi durumunu inkr etmi/ olur.>9=a/kasnnkinden 7n2e kendi aybna bakanlara, 6aresi! bir kimse oldu1undan

de1il de, :er6ekten te!u :7sterenlere ne mutlu. Hell olan malndan akirlere sadakaer. "lim, $ilm )yumu/aklk e $ikmet e$li ile otur e so$bet et.>

9Limetin ba/ /u 6 /eydir8 =irin2isi, "slm nimeti. =tn nimetler, bununlatamam olur. Mslman olmadktan sonra, $i6bir nimet insana ayda erme!. "nsan, ebedsedetten ma$rum kalr. "kin2isi, s$$attir. =u nimet olmadan $ayatn kymeti kalma!.ny, insana, !indan :ibi olur. 6n2s, !en:inlik. Hayr yolda kullanlrsa, insann 6oke2ir e seba kau/masna esile olur.>

9Mminin, insanlarn arasna kar/mas, onlardan 71renebile2e1i aydal /eylerialabilmek i6in susmas, bo/ e aidesi! s7!den saknmak i6in konu/mas da, ba/kalarnaiyi e :!el /eyleri anlatmak i6indir.>

9Mmin, :na$larn d/nr, onlar i6in !lr. ?mellerini k6k :7rr,

yaptklarndan dolay :ururlanma!.>


26/396

Eme $alelerinden 3leymn bin ?bdlmelik Mes2id-i $aramda iken, ona!erinde ya! bulunan bir ta/ :etirdiler. =unun !erine, onu okuya2ak birisinin6a1rlmasn istedi. Je$b bin Mnebbi$i :etirip, okuttular. Ta/ta /u ya! ard8 EyGdemo1luK 3en, e1er e2elinin deaml yakla/makta oldu1unu iyi bilseydin, u!un emels$ibi olmaktan a!:e6er, sli$ amellerini arttrp, 6o1altmaya bakar, dnyyad/knl1n brakrdn. #p$esi! sana yarn nedmet e pi/manlk :ele2ektir. Ooluk

6o2u1un e en yakn $i!met6ilerin seni topra1a teslim ede2ekler. 3onra da ayrlp:ide2ekler. ?rtk dnyya d7n/n olmya2ak. ?mellerinle ba/ba/a kala2aksn, iyiamellerini arttrma imkn bulamaya2aksn. "yi amel yapp, kabre :elmi/sen ne mutlusana.

9Ey o1ulK ?lla$ telya ibdeti i$lsla, sr 0nun i6in yap. %im bir iyilik yapar,?lla$ tel i6in onu :i!lerse, yapt1 bu iyilik !yi olma!.>

Je$b bin Mnebbi$in riyet etti1i $ads-i /erlerden ba!lar8Je$b $a!retleri, @bir bin ?bdulla$dan, o da "bn-i ?bbsdan )r.an$ma riyet

etti8 ey:amber eendimi!e Lasr 3resi n!il olun2a )inin2e8 4a )ebril, 6imden,lmmn yaklat'n d#y#yor#m.buyurdu. =unun !erine @ebril )aley$isselmyet-i kermeyi okudu8 @hret, *enin iin dnydan daha hayrldr. +#hakkak,

?abbin *ana vere(ek de, hon#d ola(ak*n.)u$ sresi '-Q. Lama! akti :irin2eMu$a2ir e Ensr, btn mslmanlar eslulla$ eendimi!in mes2idinde toplandlar.Lama! kldktan sonra ey:amberimi! )sallalla$ aley$i e sellem bir $utbe okudular. =u7yle bir $utbe idi ki, kalbler rpermi/, :7!lerden ya/lar bo/anm/t. a$a sonraey:amber eendimi!8;y in*anlar3 !izin >eygamberiniz olarak beni na*lb#ld#n#z.buyurun2a, Es$b- kirm; 95 eslalla$K ?lla$ tel, sana bi!imtaram!dan bol bol $ayrlar i$sn buyursun. 3en bi!im i6in 6ok /ekatli bir baba, nas$ateden /ekatli bir karde/ :ibiydin. ?lla$ telnn sana ltetti1i pey:amberlik a!esiniyerine :etirdin. Ja$yedilenleri bi!e ula/trdn. abbinin yoluna, "slma, $ikmet ile, :!elnas$at ile daet ettin )6a1rdn. ?lla$ tel sana, en :!el e en yksek kar/lklarersin.> dediler. ey:amber eendimi! )sallalla$ aley$i e sellem8 ;y m$minler3

Allah akna, kimin bende hakk var*a kalk*n gel*in, kymetten n(e b#rada

hakkn al*n. buyurdular. Fakat, $akkn almak i6in kalkp, :elen olmad. eslulla$eendimi! ikin2i e 6n2 dealar da ?lla$ telnn adn anarak, $akk olan :elsin alsnbuyurdu. =unun !erine Es$b- kirmdan pr-i ni )ya/l birisi olan 4k/e )ra$metulla$ialey$ kalkt. eslulla$n $u!runa kadar yrd. 0raya arn2a durdu. 9?nam babamsana ed olsun y eslalla$K Tebk :a!esinde seninle berberdim. ?lla$ tel et$imyesser klp, !aeri ltedin2e, artk Tebkten ayrlyorduk. =u srada benim deemle,si!in deeni! yan yana :elmi/lerdi. =en deemden indim. 3ana yakla/tm. Maksadm,senin uyluklarndan 7pmekti, o !aman kam6 ile, srtma urmu/tun. Li6in urdu1unubilmiyorum.> dedi.

ey:amber eendimi!; 4 9ke3 Allah tel *eni, ?e*/lnn ka*tenv#rma*ndan m#hafaza eyle*in. 4 -ill3 kzm =tma$nn evine git. 8 kamybana getir.diye emretti. =ill )ra$metulla$i aley$ mes2idden 6kt. Elini ba/nakoymu/, eslulla$ )sallalla$ aley$i e sellem kendisine ksas yaptra2ak diye $ayretleri6erisinde kalm/t. Ee arn2a kapy 6alp, Ey eslulla$n kermesi; 9=ana eslulla$nkam6sn er.> deyin2e, H!. Ftma; 95 =illK #imdi ne $a2 !aman ne de :a!. =abamkam6y ne yapa2akA> diye sordu. =ill )ra$metulla$i aley$8 9Ey FtmaK Haberin yokmuA eslulla$a onunla ksas yapla2ak.> dedi. H!. Ftma; 95 =illK eslulla$tan, ksasile $akkn almaya kimin :7nl r! olurA Madem ki, istedi ereyim. Fakat, Hasan eHseyine s7yle. Hakkn, kim ala2aksa, ksas kendilerine yaptrsnlar. 0 !t, $akknonlardan alsn. 3akn eslulla$a ksas yaptrmasnlar.> diye, H!. =ille sk2a tenb$ etti.H!. =ill oradan ayrlp, mes2ide :eldi. %am6y eslulla$a erdi. eslulla$ da, 4k/eyeerdi. Ha!reti Eb =ekir e Ha!reti Bmer )r.an$ma bu durumu :7rn2e, 9Ey 4k/e, i/tebi! yannda $a!r!, $akkn bi!den al. Le olur, eslulla$tan alma> dediler. =unun !erineey:amber eendimi! H!. Eb =ekire; ;y ;b/ -ekir, *en brak, ekil aradan, ;ymer, haydi *en de ekil. Allah tel, *izin yk*ek dere(enizi bilmektedir.

buyurdu. 3onra H!. ?li kalkt8 9Ey 4k/eK eslulla$a urmandan, :7nlm r! olmuyor,i/te srtm e karnm.


27/396

dokunma.> deyin2e ey:amber eendimi!; ;y Ali3 !en de ot#r. Allah tel, *eninde yk*ek mertebeni d#r#m#n# bilmektedir. buyurdu. =u dea H!. Hasan ileHseyin kalktlar. 9Ey 4k/eK 3en de biliyorsun ki, bi! eslulla$n torunlary!. 0nun i6inbi!e ksas, eslulla$a ksas demektir. 0nun i6in $akkn bi!den al, ne olur eslulla$aurmaK> deyin2e ey:amber eendimi!, H!. Hasanla H!. Hseyine, !iz de ot#r#n#z,ey iki gzmn ne$eleribuyurdu. 3onra, ;y 9ke3 5el v#r3buyurdular. 4k/e,

95 eslalla$K 3en bana urdu1un !aman benim karnm a6kt> deyin2e, eslulla$nmbrek karn a6ld. =u srada Es$b- kirmdan $6krklar duyuldu. 95 4k/eeslulla$n mbrek karnna ura2ak msnA> dediler. Herkes !nt i6erisindebekle/iyordu. 4k/e eslulla$n mbrek karnnn beya!l1n :7rn2e birdenbire; 9?nambabam sana ed olsun 5 eslalla$K Hakkn almak i6in, senin o mbrek karnnaurma1a, sana ksas yapma1a kimin :2 yeter, buna kim 2esret edebilirA> diyerek,eslulla$n mbrek karnn 7perdi. )=a/ka bir riyette 4k/enin ey:ambereendimi!in mbrek srtndaki M$r-i Lebeyi 7pt1 bildirilmi/tir. =unun !erineeslulla$ )sallalla$ aley$i e sellem ona; ayr, ya v#ra(ak*n, yah#d afede(ek*inbuyurun2a, 4k/e; 95 eslalla$K ? ederim akat, ?lla$ telnn benikymet :nnde a etmesi /artyla.> dedi. ey:amber eendimi! )sallalla$ aley$i esellem;"im, benim )ennet$teki arkadam grmek i*ter*e, b# p&r%i fniye

)i$tiyara bak*nbuyurdu. eslulla$n bu mbrek s7!n duyan Es$b- kirm, onuniki :7! arasndan 7pmeye ba/ladlar. Hepsi, 9Le mutlu sana, ne mutlu sana Ey 4k/eKeslulla$ ile berber olmann $rmetine @ennette yksek dere2elere kau/tun>diyorlard. iyete deam ederek; 0 :n, eslulla$ eendimi! $astalanp, yirmiseki!:n $asta kaldlar. =u arada Es$b- kirm, eslulla$ !iyrete :eliyorlard.

eslulla$ eendimi!, a!artesi :n dnyya te/r buyurmu/lar. a!artesi :npey:amber olarak :7nderilmi/ler e ni$yet yine bu:nde mbrek r$larn teslim edip,ber!$ lemine )dny ile $ret aras lem te/r etmi/lerdir.

eslulla$n )sallalla$ aley$i e sellem eatndan 7n2e, $astalanmalarnn sona!ar :n, ra$ats!lklar bira! da$a a1rla/m/t. =ill )ra$metulla$i aley$ e!an okudu.3onra, kapya :elip, durdu. Esselm aleyke y eslalla$K deyip nama! aktinin :eldi1ini$atrlatt. ey:amber eendimi! )sallalla$ aley$i e sellem H!. =illn sesini i/itti. =u

srada, H!. Ftma 95 =illK eslulla$ bu:n kendisiyle me/:uldr> deyin2e, H!. =illmes2ide :irdi. 3aba$leyin $aa a1ard1 !aman, eslulla$tan msaade aln2aya kadarnama! i6in bekliye2e1im, 0na $aber ermeden klmya2a1m> dedi. o1ru, eslulla$nbulundu1u odann kapsna :eldi. Esselm aleyke y eslalla$ deyip, tekrar nama!$atrlatt. ey:amber eendimi! onun sesini duydu. ;y -ill me*(ide gir, ;b/ -ekir$enamaz kldrma*n *yle.buyurdular. H!. =ill, oradan 6kt. Elini ba/na tutup, banayardm et 5 abbK %e/ke anam beni do1urmasayd. %e/ke, eslulla$n )sallalla$aley$i e sellem bu :nlerini :7rmeseydim, diye i6i yanyordu. H!. Eb =ekirin yanna:idip; 95 Eb =ekir eslulla$, senin nama! kldrman emretti.> deyin2e, H!. Eb =ekir,2ematin 7nne :e6ti. Fakat o, in2e r$lu, mbrek bir !t idi. eslulla$n yerinin bo/kald1n :7rn2e, dayanamad. /p bayld. =u durumu :7ren Es$b- kirm a1lamayaba/lad. eslulla$ )sallalla$ aley$i e sellem bu a1la/may duyun2a, -# ne grltbyle1diye sordu. 95 eslalla$K Es$b- kirm si!in i6in a1lyorlar. ey:ambereendimi!, ?li bin Eb Tlib e ?bbs )r.an$ma 6a1rd. 0nlarn yardmyla mes2idete/r ettiler. Hai olarak iki rekat nama! kldrdlar. 3onra, mbrek :!el y!leriyleEs$b- kirma tee22$ buyurup )d7np; ;y m*lmanlar3 !izi Allah telyaemnet ettim. Allah teldan kork#n#z, benden *onra da Allah telya itattedevam ediniz. -en artk dnydan ayrlyor#m. -#gn dny hayatmn *ongn.buyurdular. a!artesi olun2a, a1rs /iddetlendi. ?lla$ tel, ?!rile b&bim+#hammed$e en gzel */rette git, r/h#n# ok y#m#ak ve hafif olarak al.diyea$yetti. ?!ril )aley$isselm :eldi. dedi. H!. ?i/e, H!. Ftmaya; 9=u:elene, sen 2eap er.> dedi. 0 !aman H!. Ftma; 9Ey ?lla$n kuluK #imdi eslulla$)sallalla$ aley$i e sellem me/:uldr, dedi. ?rab /eklinde :elen ?!ril )aley$isselmayn selmn 6n2 dea tekrarlayp, mutlaka :irmesi :erekti1ini s7yleyin2e, ?!rilin

)aley$isselm sesini ey:amber eendimi! duydu. 4 =tma3 "apda kim var1buyurdular. H!. Ftma 95 eslalla$ kapdaki birisi :irmek i6in i!in ister. =ir ka6 dea


28/396

2eap erdim. Fakat 6n2 sesleni/inde, 2dum rperdi.> dedi. =unun !erineeslulla$ )sallalla$ aley$i e sellem; ;y =tma3 -iliyor m#*#n, kapdaki kimdir18 lezzetleri yok eden, topl#l#klar darmada'nk eden, kadnlar d#l brakan,o(#klar yetim brakan, evleri harb eden, kabirleri mm#r eden, lm mele'i

Azril$dir. ;y Azril gir.buyurun2a, ?!ril )aley$isselm eslulla$n $u!runa :irdi.eslulla$; ;y Azril, ziyret iin mi geldin, yok*a r/h#m# kabzetmek iin mi1

diye sorun2a ?!ril aley$isselm; 9Hem misir, $em de a!eli olarak :eldim. ?lla$tel, bana, senin $u!runa i!inle :irmemi emretti. Mbrek r$unu an2ak i!ninle alrm.5 eslalla$K "!in buyurursan, emrini!e uyar, r$unu!u kab! ederim. 5oksa d7ner,abbime :iderim.> dedi. ey:amber eendimi!8 ;y Azril, )ebril$i nerede braktn1buyurdu. @ebrili dny semsnda braktm. Melekler, onu senin eatn sebebiyle ta!iyeediyorlar.> dedi. 3onra @ebril )aley$isselm :eldi. eslulla$ )sallalla$ aley$i esellem8 ;y kardeim )ebril3 Artk dnydan g vakti geldi. -ana, Allahtelnn katnda, benim iin ne var, bana on# mBdele.buyurdu. @ebril)aley$isselm; 9Ey ?lla$n se:ilisiK =en semnn kapsn a6k braktm. Melekler sa saolmu/lar, senin r$unu se:iyle beklerler.> dedi. ey:amber eendimi!8 amd Allahtelya mah*/*t#r. !en bana mBde ver. ?abbimin nezdinde benim iin ne var1buyurdu. @ebril )aley$isselm; 95 eslalla$K 3enin te/rinden dolay, @ennet kaplar

a6lm/, @ennetin ne$irleri akm/, @ennetin a1a6lar sarkm/, $rler sslenmi/tir.> dedi.ey:amber eendimi! yine; amd Allah telya mah*/*t#r. !en banamBde ver3 4 )ebrilbuyurdu. @ebril )aley$isselm8 95 eslalla$K 3en kymet:n ilk /eat eden e ilk

İslâm Âlimleri ansiklopedisi - 3

Documents