استاندارد ملي ايران

جمهوري اسالمي ايرانIslamic Republic of Iran

ISIRI

11905 مؤسسه استاندارد وتحقيقات صنعتي ايران 11905

Institute of Standards and Industrial Research of Iran 1st. edition چاپ اول

- آلومينيومي چكش

ونآزمروش ها و ويژگي

Aluminum hammer-

Specifications and test methods

ICS:25.140.30

خدا نامبه

ايران صنعتي تحقيقات و استاندارد مؤسسة با آشنايي و اسـتاندارد مؤسسـة مقـررات و قـوانين اصـالح قـانون 3مـادة يـك بند موجب به ايران صنعتي تحقيقات و استاندارد مؤسسة

اسـتانداردهاي نشـر و تدوين تعيين، وظيفه كه است كشور رسمي مرجع تنها 1371 ماه بهمن مصوب ايران، تيصنع تحقيقات

.دارد عهده به را ايران) رسمي( ملي

مؤسسـات و مراكز نظران صاحب *مؤسسه كارشناسان از مركب فني هاي كميسيون در مختلف هاي حوزه در استاندارد تدوين

توليـدي، شرايط به توجه با و ملي مصالح با همگام وكوششي شود مي انجام مرتبط و آگاه قتصاديا و توليدي پژوهشي، علمي،

كننـدگان، مصـرف توليدكننـدگان، شـامل نفـع، و حـق صـاحبان منصـفانة و آگاهانـه مشـاركت از كـه است تجاري و فناوري

نويس پيش .شود مي حاصل دولتي غير و تيدول هاي سازمان نهادها، تخصصي، و علمي مراكز كنندگان، وارد و صادركنندگان

از پـس و شـود مـي ارسـال مربـوط فنـي هاي كميسيون اعضاي و نفع ذي مراجع به نظرخواهي براي ايران ملي استانداردهاي

ايران )رسمي( ملي استاندارد عنوان به تصويب صورت در و طرح رشته آن با مرتبط ملي كميتة در پيشنهادها و نظرها دريافت

.شود مي منتشر و چاپ

كننـد مـي تهيـه شده تعيين ضوابط رعايت با نيز ذيصالح و مند عالقه هاي سازمان و مؤسسات كه استانداردهايي نويس پيش

ترتيـب، بـدين .شـود مـي منتشـر و چـاپ ايـران ملـي اسـتاندارد عنوان به تصويب، درصورت و بررسي و طرح ملي دركميتة

ملـي كميتـة در و تـدوين 5 شـمارة ايـران ملي استاندارد در شده نوشته مفاد اساس بر كه شود مي تلقي ملي استانداردهايي

.باشد رسيده تصويب به دهدمي تشكيل استاندارد مؤسسه كه مربوط استاندارد

المللـي بـين كميسـيون 1(ISO)اسـتاندارد المللـي بـين سازمان اصلي اعضاي از ايران صنعتي تحقيقات و استاندارد مؤسسة

كـدكس كميسـيون 4رابط تنها عنوان به و است (OIML)3 قانوني شناسي اندازه المللي بين سازمان و (IEC)2وتكنيك الكتر

هـاي نيازمندي و كلي شرايط به توجه ضمن ايران ملي استانداردهاي تدوين در .كند مي فعاليت كشور در (CAC)5 غذايي

.شودمي گيريبهره المللي بين استانداردهاي و انجه صنعتي و فني علمي، پيشرفتهاي آخرين از كشور، خاص

مصـرف از حمايـت بـراي قـانون، در شـده بينـي پيش موازين رعايت با تواند مي ايران صنعتي تحقيقات و استاندارد مؤسسة

و محيطـي زيسـت مالحظـات و محصـوالت كيفيـت از اطمينـان حصـول عمـومي، و فردي ايمني و سالمت حفظ كنندگان،

ـ وارداتـي، اقـالم يا / و ر كشو داخل توليدي محصوالت براي را ايران ملي استانداردهاي از بعضي جرايا اقتصادي، تصـويب اب

اجـراي كشـور، محصـوالت براي المللي بين بازارهاي حفظ منظور به تواند مي مؤسسه . نمايد اجباري استاندارد، عالي شوراي

از كننـدگان اسـتفاده بـه بخشـيدن اطمينـان بـراي همچنين . نمايد جباريا را آن بنديدرجه و صادراتي كاالهاي استاندارد

و كيفيـت مديريت هاي سيستم صدورگواهي و مميزي بازرسي، آموزش، مشاوره، زمينة در فعال مؤسسات و زمانها سا خدمات

و ها سازمان گونه اين داستاندار مؤسسة ، سنجش وسايل )واسنجي( كاليبراسيون مراكز و ها آزمايشگاه محيطي،زيست مديريت

تأييـد گواهينامـة الزم، شـرايط احـراز صـورت در و كنـد مي ارزيابي ايران صالحيت تأييد نظام ضوابط اساس بر را مؤسسات

وسـايل )واسـنجي ( كاليبراسـيون يكاهـا، المللي بين دستگاه ترويج .كند مي نظارت آنها عملكرد بر و اعطا ها آن به صالحيت

ايـن وظايف ديگر از ايران ملي استانداردهاي سطح ارتقاي براي كاربردي تحقيقات انجام و گرانبها فلزات عيار تعيين سنجش،

.است مؤسسه

ايران صنعتي تحقيقات و استاندارد موسسة *

1- International organization for Standardization 2 - International Electro technical Commission 3- International Organization for Legal Metrology (Organization International de Metrology Legal) 4 - Contact point 5 - Codex Alimentarius Commission

ج

استانداردتدوين كميسيون فني

» آزمون روش ها و ويژگي - چكش آلومينيومي «

يا نمايندگي/ سمت و : رئيس

زماني نژاد، امير

)متالورژي مهندسي فوق ليسانس(

سسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايرانمو

:دبير

باقوت، بهنام

)متالورژي مهندسي فوق ليسانس(

و مشاور مركز تحقيقات ايران خودرو

موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران

: اعضاء

ينه چي، بهروزيآ

)ليسانس مهندسي صنايع(

شركت آرين مهر

خورسندي، علي

)ي مكانيكفوق ليسانس مهندس(

انجمن مهندسين مكانيك ايران

رمضاني، محمد حسن

)فوق ليسانس مهندسي شيمي(

شركت ايران پتك

سپهري راد، حامد

)ليسانس مهندسي متالورژي(

شركت ايران پتك

شفيع دوست، زهره

)ليسانس زبان(

شركت ايران پتك

عطايي، شهريار

)دكتراي مهندسي شيمي(

شركت ديرپا شيمي

مي، مهردادمحر

)فوق ليسانس مهندسي متالورژي(

مركز پژوهش متالورژي رازي

...نمكي عراقي ،حبيب ا

)ليسانس مهندسي مكانيك(

شركت ايران پتك

د

صفحه فهرست

ج استاندارد مؤسسة با آشنايي

د استاندارد تدوين فني كميسيون

و پيش گفتار

1 هدف و دامنه كاربرد 1

1 مراجع الزامي 2

2 تعاريف و اصطالحات 3

2 )كلگي( وزنه 3-1

2 دسته 3-2

2 چشمي 3-3

2 گوه 3-4

2 پخ 3-5

2 اجزاء متشكله 4

3 ويژگي ها 5

3 دسته 5-1

3 جنس 1- 5-1

3 ابعاد 2- 5-1

3 وزنه 5-2

3 جنس 1- 5-2

4 وزن 2- 5-2

4 ابعاد 3- 5-2

5 ريكيفيت و وضعيت ظاه 4- 5-2

6 چشمي 5- 5-2

6 پخ 6- 5-2

6 سختي 7- 5-2

6 گوه 5-3

6 مشخصات ساخت 6

7 روش آزمون 7

7 آزمون سختي سنجي 7-1

7 نشانه گذاري 8

7 وزنه 8-1

7 دسته 8-2

8 كتابنامه -)اطالعاتي( پيوست الف

ه

پيش گفتار

هـاي دركميسـيون آن نـويس پـيش كه " زمونآ روش ها و ويژگي - آلومينيوميچكش " استاندارد

مكانيك و فلزشناسي ملـي كميتة يهاجالس چهارصد و چهل و چهارمين در شده تدوين و تهيه مربوط

و قـوانين اصـالح قانون 3 مادة يك بند استناد به اينك است، گرفته قرار تصويب مورد 24/6/1388 مورخ

ايران ملي استاندارد عنوان به ،1371 ماه بهمن مصوب ان،اير صنعتي تحقيقات و استاندارد مقررات مؤسسة

.شودمنتشر مي

خدمات، و علوم صنايع، زمينة در جهاني و ملي هاي پيشرفت و تحوالت با هماهنگي و همگامي حفظ براي

اين تكميل و اصالح براي كه پيشنهادي هر و شد خواهد نظر تجديد لزوم مواقع در ايران ملي استانداردهاي

بنـابراين، .گرفـت خواهد قرار توجه مورد مربوط فني كميسيون در نظر تجديد هنگام شود، ارائه استانداردها

.كرد استفاده ملي استانداردهاي تجديدنظر آخرين از همواره بايد

:است زير شرح به گرفته قرار استفاده مورد استاندارد اين تهية براي كه منبع و ماخذي

1- DIN 6491: 1972, Aluminum hammers.

1

آزمون روشها و ويژگي - آلومينيوميچكش

و دامنه كاربرد هدف 1

آنها از جـنس وزنهچكش هايي است كه آزمون روش هايها و ويژگيارايه تدوين اين استاندارد هدف از

ندكه سختي بيشتري نسـبت اين چكش ها عموماً براي ضربه زدن به قطعاتي كاربرد دار .مي باشد آلومينيوم

.تغيير شكل نداده و تخريب نمي شودقطعه به چكش آلومينيومي داشته و بواسطه اين امر

با تصاوير ارايه شده در اين اسـتاندارد وجـود نـدارد، آلومينيومي الزامي براي تطابق كامل طرح كلگي چكش - 1ياد آوري

.د رعايت گرددباي در اشكال ارايه شده پارامترهاي ابعاديتنها

.مي باشددر اين استاندارد كليه ابعاد برحسب ميلي متر - 2ياد آوري

.است آلومينيوميچكش منظور از چكش همان در اين استاندارد - 3ياد آوري

مراجع الزامي 2

.شـده اسـت به آنها ارجـاع داده ملي ايران الزامي زيرحاوي مقرراتي است كه درمتن اين استاندارد مدارك

. اين استـانـدارد محسوب مي شوند بدين ترتيب آن مقـررات جزيي از

اصالحيه ها و تجديدنظرهاي بعدي آن در صورتي كه به مدركي با ذكر تاريخ انتشار ارجاع داده شده باشد،

داده شـده درمورد مداركي كه بدون ذكر تاريخ انتشار به آن ها ارجـاع .مورد نظر اين استاندارد نيست مدرك

.همواره آخرين تجديدنظر و اصالحيه هاي بعدي آنها مورد نظر استاست،

:الزامي است استفاده از مراجع زير براي اين استاندارد

-روش برينـل -آزمون سـختي سـنجي فلـزات : 1383سال 7809-1استاندارد ملي ايران به شماره 2-1

.روش آزمون: قسمت اول

2-2 ISO 209-1 1989: Wrought aluminum and alloys - Chemical composition and forms of products-Part 1: Chemical composition. 2-3 ISO 3522-1984:Cast aluminum alloys - Chemical composition and mechanical properties. 2-4 DIN 68340-1989: Timber handles for impact tools; technical specifications. 2-5 DIN 1195-1991: Eye dimensions of hammers and forging tools. 2-6 DIN 7168-1991: General tolerances for linear and angular dimensions and geometrical tolerances.

2

تعاريف و اصطالحات 3

:)يديرا مالحظه نما1شكل ( بكار مي رود زير تعاريفو در اين استاندارد اصطالحات

3 -1

)كلگي( 1وزنه

.داده و براي ضربه زدن استفاده مي شودبخش فلزي سر چكش كه وزن اصلي چكش را به خود اختصاص

3 -2

2دسته

.ش را در دست گرفت و اعمال نيرو نمودن مي توان چكبخشي از چكش كه بوسيله آ

3 -3

3چشمي

.سوراخي بر روي وزنه است كه براي جا زدن دسته مورد استفاده قرار مي گيرد

3 -4

4گوه

.قطعه اي فلزي است كه براي ثابت نگه داشتن دسته در وزنه مورد استفاده قرار مي گيرد

3 -5

5پخ

.وزنه ايجاد مي شود هدر اطراف سطوح ضربه زنندسطوح شيبداري كه

تشكيل دهندهاجزاء 4

.دسته، وزنه و گوه: جزء اصلي مي باشد كه عبارت است از 3داراي شهر چك

چكش آلومينيوميشكل شماتيك -1شكل

1-Head 2-Handle 3-Eye 4-Wedge 5-Chamfer

3

ها ويژگي 5

دسته 1- 5

جنس 1- 1- 5

را ادي ساخته شده باشد كه قادر باشد شرايط كاري چكش بطور كلي جنس دسته هاي مصرفي بايد از مو

جـنس چـوب دسـته هـا بايـد مطـابق . بدون هيچگونه تغيير شكلي در ظاهر و كاهش كارايي تحمل نمايد

و 1بر طبق اين استاندارد چوب هاي مصرفي در چكش ها به دو كالس . باشد DIN 68340:1989استاندارد

.آورده شده است 1در جدول تقسيم مي شوند كه مشخصات آنها 2

و زبان گنجشك است ولي از چـوب درختـان راش، 1بهترين چوب مورد استفاده، چوب گردوي هيكوري

.مي توان استفاده كرد1افرا، ممرز، چنار، آزاد و شمشاد نيز به شرط احراز شرايط جدول

انواع كالس چوبهاي مصرفي براي دسته چكش -1جدول

2كالس 1كالس مشخصات

وزن مخصوص خشك حداقل 3cm

g 75/0 6/0

مقاومت به ضربهحداقل 3m

KJ 75 45

.محاسبه مي گردد 3042وزن مخصوص خشك بر اساس استاندارد ملي ايران به شماره -1يادآوري

مي باشد )65±5( %سلسيوس و رطوبت درجه 20±2آزمون مقاومت به ضربه در شرايط دمايي - 2يادآوري

دسته ها بايد از چوب درختان سالم تهيه شده و فاقد عيوبي نظير كج تاري، پيچيدگي الياف، پوسيدگي،

بايد تا محور طولي دسته. باشد) ترك، شكاف و اعوجاج( حفره حشرات، گره و معايب ناشي از خشك شدن

دسته ها بايد كامالً صاف و پرداخت شده باشد و .حد امكان عمود بر صفحه دواير رويش ساليانه درخت باشد

. توليـد در آنهـا مشـاهده شـود نامناسـب نبايد عيوبي نظير پيچيدگي و انحراف از راسـتي ناشـي از فراينـد

تمـاً داراي پوشـش مناسـب ماننـد دسته ها بر اساس انتخاب توليد كننـده و يـا مشـتري بايـد ح همچنين

.پوششهاي الكي، روغني و يا واكس شوند

براي كسب اطالعات بيشتر .درصد باشد 15تا 10پيشنهاد مي شود ميزان رطوبت دسته به هنگام مونتاژ

.رجوع كرد BS 3823:1990درخصوص دسته هاي چوبي مي توان به استاندارد

ابعاد 2- 1- 5

.4و3ابعاد مطابق جداول

وزنه 2- 5

جنس 1- 2- 5

بـه به منظور دستيابي به شرايط مناسب از نظر سختي و ساير خواص فيزيكي، جـنس وزنـه چكـش بايـد

.باشد ISO 209-1: 1989و يا ISO 3522:1984بر اساس استاندارد انتخاب سازنده و

1 -Hickory

4

وزن 2- 2- 5

مشخصـات 2ساخته مي شوند كه در جـدول وزنه ي ازفرم هاي مختلف چكش آلومينيومي با اوزان مختلف

.آورده شده است هاآن به انضمام ميزان رواداري مجاز تمامي چكش ها وزن اسمي

چكشوزنه وزن اسمي و رواداري مجاز -2جدول

وزن اسمي وزنه

بر حسب گرم

رواداري وزن

گرم بر حسب

100 5± 150 8± 250 13± 500 25± 1000 50± 1500 75±

ابعاد 3- 2- 5

و نيز 3و 2اشكال بايد مطابقچكش فرم هاي مختلف وزنه، دسته و چشمي مشخصات ابعاديطرح كلي و

.باشد 4و 3ول اجد

Aفرم چكش شكل شماتيك - 2شكل

Aفرم مشخصات ابعادي اجزاء مختلف چكش - 3جدول

وزن اسمي

بر حسب گرمb ≈ l1 ≈ l2 ± 10

ابعادحداقل

سوراخ چشمي

100 22 68 280 9× 16 150 28 88 310 10× 18

5

Dو B ،Cفرم چكش هاي شكل شماتيك -3شكل

Dو B ،Cفرم هاي مشخصات ابعادي اجزاء مختلف چكش - 4جدول

وزن اسمي

بر حسب گرم

Dفرم Cفرم Bفرم e ≈ l2 ± 10

ابعاد قل احد

d سوراخ چشمي ≈ l1 ≈ d ≈ l1 ≈ d ≈ l1 ≈

250 40 80 40 80 - - 5/1 300 2/11×20 500 52 95 45 110 35 170 2 320 14× 25 1000 64 125 60 130 - - 3 360 17×30 1500 72 150 70 145 - - 3 380 18×5/31

كيفيت ظاهري 4- 2- 5

وزنه توليد شده بايد عاري از هر گونه عيوب ظاهري مانند ترك ناشي از نورد، ترك هاي سطحي، پوسته،

. بوده و كامالً سالم باشد... و 1مك، اليه هاي اكسيدي شيار، پليسه، كندگي و يا هرگونه عيب دروني مانند

. سطوح ضربه زننده وزنه بايد سنگ زده شده باشد

1 - Forging lap

6

چشمي 5- 2- 5

و ابعـاد آن متناسـب بـا وزن اسـمي چكـش و DIN 1195:1991طراحي چشمي بايد مطابق اسـتاندارد

با محور وسـط چكـش بـر اسـاس اسـتاندارد همچنين محور طولي چشمي بايد. باشد 4و 3ول ابر اساس جد

DIN 7168:1991 انطباق كامل داشته باشد.

پخ 6- 2- 5

متناسـب )e(عمق پخ نهمچني .درجه در اطراف وزنه ايجاد گردد 45، پخ وزنه بايد با زاويه 3مطابق شكل

.بدست مي آيد 4جدول با وزن اسمي چكش از

سختي 7- 2- 5

بايد به شرح زير HB 5/250/30 برينل آلومينيومي بر حسب مقياس ي مختلف چكش ميزان سختي فرم ها

:باشد

HB 7±70ميزان سختي: Aچكش هاي فرم - 1 : Bچكش هاي فرم - 2

)نرم( HB 4±25ميزان سختي - )متوسط( HB 5±35ميزان سختي -

)سخت( HB 7±70ميزان سختي -

HB 10±110ميزان سختي: Cچكش هاي فرم - 3

HB 10±130ميزان سختي: Dچكش هاي فرم - 4

گوه 3- 5

.نس، شكل هندسي، ابعاد و اندازه گوه به تناسب وزن اسمي چكش توسط توليد كننده تعيين مي شودج

مشخصات ساخت 6

دسته چكش . دسته چوبي چكش توسط گوه فلزي به طور كامالً محكم در داخل وزنه قرار داده مي شود

ميزان انحراف مجاز دسته از محور هاي وزنه .بايد بصورت كامالً عمودي در محور وزنه چكش قرار داده شود

.مي باشد 4مطابق شكل

زوايا و محدوده هاي رواداري اتصال دسته به وزنه - 4شكل

7

روش آزمون 7

آزمون سختي سنجي 7-1

انجام 1383سال 7809- 1استاندارد ملي ايران به شماره مطابقبايد آزمون سختي سنجي به روش برينل

.شود

نشانه گذاري 8

:داراي نشانه هاي زير باشددر محلي مناسب و بطور خوانا هر چكش بايد

وزنه 8-1

.نام يا نشان تجارتي توليد كننده - 1

.وزن اسمي چكش - 2

دسته 8-2

ته براي نشانه گذاري دسته بايد به گونه اي باشد كه طول اسمي دسته، كالس چوب و وزنه اي را كه دس - 1

بيانگر دسته اي به طول G100- 1- 280 به عنوان مثال عبارت. مشخص نمايد ،آن طراحي شده است

. گرمي مي باشد 100و وزنه چكش 1ميليمتر، ساخته شده از چوبي با كالس 280

بر روي سخت، متوسط و يا نرم بودن وزنه چكش بايد: ، نوع سختي چكش يعني Bدر چكش فرم -2

.مشخص شده باشد متصل به وزنه دسته

8

پيوست الف

)اطالعاتي(

كتابنامه

به مورد اشاره قرار گرفته است متن اين استاندارد يي كه به عنوان راهنما در شماره و عنوان استانداردها

:شرح ذيل مي باشد

.روش تعيين جرم ويژه چوب: 1369سال 3042شماره به استاندارد ملي ايران - 1

2- BS 3823-1990: Grading of ash and hickory wood handles for hand tools.