ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

18
IŞIK VE SES İlköğretim 5. Sınıf 7. Ünite

Upload: basak-adiyaman

Post on 22-Nov-2014

10.666 views

Category:

Education


0 download

DESCRIPTION

...başak

TRANSCRIPT

Page 1: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

IŞIK VE SES

İlköğretim 5. Sınıf 7. Ünite

Page 2: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

Işık Nasıl Yayılır?

• Bir kaynaktan çıkan ışık, doğrusal olarak yayılır.• Bir ışık kaynağından çıkan ve ışığın yolunu belirten

doğrulara ışık ışınları denir.• Bir kaynaktan çıkan ışık, bir engelle karşılaşmadığı

sürece her yönde yayılabilir. • Işığın iki nokta arasında izlediği yol, ışınlar çizilerek

gösterilebilir. Varlıkları onlardan yansıyan ışığın gözümüze gelmesi sonucu görürüz.

Page 3: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

Doğal Işık Kaynakları: Yapay Işık Kaynakları:

Page 4: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf
Page 5: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

IŞIK BİR ENGELLE KARŞILAŞIRSA NE OLUR?

Maddeleri ışığı geçirip geçirmemesine göre 3 gruba ayırabiliriz.

1. Saydam Maddeler: Gelen ışığı tamamen diğer tarafa geçiren maddelerdir. Cam, su hava vb.

Şekil 1: Saydam cisim ışığı aynen geçirir.

Page 6: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

2. Yarı Saydam Maddeler: Gelen ışığın bir kısmını geçiren,bir kısmını geçirmeyen maddelerdir.Bu tür maddelerin diğer tarafı net görünmez. Buzlu cam, sis, yağlı kağıt vb.”

Şekil 2: Yarı saydam ışık kaynağındanIşık yarı netlikte geçer.

Page 7: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

Saydam Olmayan Maddeler: Işığı geçirmeyen maddelerdir. Bunlara opak maddeler de denir. Tahta, taş, plastik, kağıt vb.

Şekil 3: Ağaç bir saydam cisimdir

Page 8: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

GÖLGE

Işık doğrular halinde yayıldığından dolayı saydam olmayan maddelerin arkasını aydınlatamaz. Bu maddelerin arkası karanlık olur. Bu olaya gölge adı verilir.

Page 9: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

Yarı saydam ve hatta saydam maddelerin bile gölgesi oluşabilir. Yarı saydam maddelerin gölgesi opak maddelere göre daha belirsizdir. Saydam maddelerin gölgesi ise neredeyse belirsizdir.

Tam ve yarı gölge

Şekil 4: Noktasal ışık kaynağı Şekil 5: Noktasal olmayan ışık kaynağı

Page 10: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

Güneş ve Gölge Güneş'in gökyüzündeki konumu gün boyunca değişir. Güneş sabah ve akşam saatlerinde yere daha yakın, öğle saatlerinde tepede görünür. Bu durumun sebebinin, Dünya'nın kendi etrafındaki dönme hareketi olduğunu öğrendik. Ancak Güneş'in hareketli görünmesi ve gökyüzünde yer değiştirmesi sebebiyle yerdeki cisimlerin gölgesi sürekli hareket eder. Açık ve güneşli bir havada yere sabitlenmiş bir çubuğun gün boyunca farklı uzunluklarda ve yeri değişen gölgesi oluşur. Gölge boyunun önce kısalması sonra tekrar uzaması güneş saati modeli için kullanılır. Bu modelde çubuğun boyunun günün farklı zamanlardaki boyu ve yeri belli olduğundan gölgenin bir süre sonraki durumu önceden söylenebilir.

Page 11: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

Ay Tutulması

Dünya ve ay, Güneş’in etrafında dolanırken bazen güneş, dünya ve ay aynı doğrultuda olur.Ay, Dünya’nın gölgesinde kalır ve görünmez. Buna ay tutulması denir. 

Page 12: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

Güneş Tutulması

Ay, güneş ile dünya arasına girdiğinde Ay’ın gölgesi Dünya’nın bir bölümünü kapatır. Dünya’nın o bölgesi Güneş’ten tam ışık alamaz. Bu olaya güneş tutulması denir.

Güneş tutulmasında Ay, Güneş'e daha yakın konumdadır. Ay tutulmasında ise Dünya Güneş'e daha yakındır.

Page 13: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

Gölgeden Yararlanarak Saati Bulma: Güneş Saatleri

meraklısına ileri güneş saati

Page 14: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

SES

Kulağın duyabileceği basit titreşimlerdir. İnsanların birbirleriyle iletişim kurmaları, duygu ve düşüncelerini aktarabilmeleri için konuşmaları gerekir. Konuşmanın temel öğesi sestir.

Page 15: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

SES KAYNAKLARI

Ses çıkaran her madde veya cisme ses kaynağı adı verilir. Ses kaynaklarının çıkardığı sesler birbirinden farklıdır. Bazı sesler doğaldır. Bazıları ise insanlar tarafından yapay olarak oluşturulabilmektedir.

1.Doğal Ses Kaynakları: Kuş sesleri, deredeki suyun sesi,rüzgarın sesi, dalgaların sesi doğal seslerdir. Doğal sesleri üreten varlıklara doğal ses kaynakları denir. 2.Yapay Ses Kaynakları: Müzik aletlerinden çıkan sesler, taşıtların çıkardığı sesler, hoparlörün, radyonun ve televizyonun çıkardığı sesler yapay seslerdir.Yapay sesleri üreten varlıklara yapay ses kaynakları denir. Müzik aletlerinden çıkan sesler, taşıtların çıkardığı sesler, hoparlörün, radyonun ve televizyonun çıkardığı sesler yapay seslerdir. Yapay sesleri üreten varlıklara yapay ses kaynakları denir.

Page 16: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

Ses, bir kaynaktan çıkar. Suda oluşan dalgalar gibi etrafa yayılır. Bizler de etrafa yayılan bu sesleri kulaklarımızla işitiriz. Sesin yayılmasını, suyun içine atılan bir taşın oluşturduğu halkalara benzetmek mümkündür. Durgun suya atılan taşın değdiği noktada oluşan dalgalar sıktır. Dalga kaynağından uzaklaştıkça bu dalgalar seyrekleşir. Ses de buna benzer. Kaynağa yakınken güçlü duyulur. Kaynaktan uzaklaştıkça sesi duymak güçleşir.

Yakınımızdaki radyodan çıkan sesi kolayca duyabiliriz. Ancak radyodan uzaklaştıkça sesini duymak zorlaşır. Daha da uzaklaşırsak radyodan çıkan sesi duyamayız. Bunun sebebi radyodan uzaklaştıkça, radyodan gelen sesin şiddetinin azalmasıdır.

Page 17: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf
Page 18: ışık ve ses. ilkogretim 5. sınıf

Etkinlik

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle tamamlayınız.

Röntgen-ses-ışık-kulak-şiddetini-yayılma-sonar-mikrofon-madde-güneş saatiMaddenin titreşimi sonucu..................................meydana gelir.Ses ...................................... olan her ortamda yayılır..............................olmasaydı görme olayı da olmazdı.Megafon sesin......................... arttıran bir araçtır.Gölgenin farklı vakitlerdeki boyunun ölçülmesinden yararlanılarak.......................... yapılmıştır..................................X ışınlarının tıptaki kullanım alanlarıdır.Maddede tanecikler arası mesafe arttıkça sesin......................... hızı azalır.............................sağlığımız için yüksek sesle müzik dinlememeliyiz.Denizaltılar engellerin yerini...........................cihazları ile tespit ederler................................sesin şiddetini arttırmak için kullandığımız bir araçtır.