5. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ IŞIK VE SES.

MAKSAT MARETDİNOV

IŞIK ? Işık kaynaklarından etrafa doğrular

boyunca yayılan ve cisimleri görmemizi sağlayan enerjiye ışık denir.Işık üreten maddelere ise ışık kaynağı denir.Işık kaynakları doğal ve yapay olmak üzere ikiye ayrılır.Kendiliğinden ışık yayan maddeler doğal ışık kaynakları insanlar tarafından yapılanlar ise yapay ışık kaynaklarıdır.

IŞIK KAYNAKLARI NELERDİR ?

IŞIK KAYNAKLARI

Doğal Işık KaynaklarıGüneş ,Yıldız ,Ateş

Böceği

Yapay Işık KaynaklarıMum,Gaz

Lambası,Ampul

IŞIK IŞINI ??? Işığın izlediği yolu gösteren çizgiye ışık ışını denir.Işık ışınları doğrular boyunca yayılır.Örneğin ormanda sık ağaçların aralarından yayılan ışık, ışık ışınlarının bir doğru boyunca ilerlediğini göstermektedir.

IŞIK IŞINI ??? Işık ışınları gerçekte var olmayan sadece ışığın izlediği yolu göstermeye yarayan çizgilerdir.Işığın izlediği yolu düz bir çizgi ile gösterebiliriz.

IŞIK IŞINI ???=)Işık kaynağından çıkan ışık ışınları

aynı hizada delinmiş iki pano arkasında duran kişi tarafından görülür.

=)Işık ışınları aynı hizada delinmemiş iki pano arkasında duran kişi tarafından görülmez.

=)Düz bir borunun ucundan bir mum alevine baktığımızda ışığı görürüz.

IŞIK BİR ENGELLE KARŞILAŞIRSA NE OLUR ?

Işık ışınları her maddeden geçemez.Maddeler ışığı geçirme durumlarına göre üçe ayrılır.

SAYDAM MADDELER Saydam Maddeler:Gelen ışığın tamamını geçiren maddelere saydam madde denir.Hava cam naylon benzin…

YARI SAYDAM MADDELER Gelen ışığın bir kısmını geçiren bir kısmını geçirmeyen maddelere yarı saydam madde denir.Yağlı kağıt, buzlu cam, kaynak gözlükleri,bulut…

SAYDAM OLMAYAN MADDELER (OPAK)

Gelen ışığı hiç geçirmeyen maddelere saydam olmayan maddeler denir.Taş tahta karton duvar…

GÖLGENİN OLUŞMASI Işık yapısal özelliklerine göre

bazı maddelerden geçerken bazılarından geçmez.Işık kaynağının önüne ışık geçirmeyen bir madde konularak gölge oluşturulabilir.Işık doğrusal hareket ettiğinden saydam olmayan maddenin arkasına ulaşmaz.Böylece opak maddenin arka tarafı ışıksız yanı karanlık olacaktır.Bu karanlık kısma gölge denir.

GÜNEŞ VE GÖLGE Güneş Dünya’nın kendi ekseni

etrafında dönmesi sonucu gökyüzünde sürekli hareket ediyormuş gibi görünür.Güneş ışınları sabah ve akşam saatlerinde eğik olarak geldiğinden bu saatlerde gölge boyları uzun olur.Öğle saatlerinde ise Güneş ışınları dik olarak geldiğinden gölge boyu kısa olur.Bu olayı dik bir çubuğun etrafında oluşan gölgenin gün içerisindeki değişimiyle izleyebiliriz.

GÜNEŞ VE AY TUTULMASI Güneş ve Ay tutulmaları birer gölge olayıdır.Bu olaylarda Güneş ışık kaynağı görevini görür.

SESİN OLUŞMASI VE YAYILMASI Titreşen maddelerin bulunduğu

ortama yaydığı enerjiye ses denir.Titreşen her madde az veya çok ses çıkarır.Ses dairesel dalgalar halinde etrafa yayılır.Tıpkı suya atılan bir taşın meydana getirdiği dalgaların etrafa yayıldığı gibi.Sesi göremeyiz.Sesi ancak duyarak algılarız.Örneğin;okullarımızdaki zil seslerini algılayarak içeri girer ya da teneffüse çıkarız.

SES KAYNAKLARI NEDİR ?SES KAYNAKLARI

DOĞAL SES KAYNAKLARI

KUŞİNSAN

YAĞMUR

YAPAY SES KAYNAKLARI

RADYOTELEVİZYONBİLGİSAYAR

SESİN KATI SIVI VE GAZ ORTAMDA YAYILMASI Sesin yayılabilmesi için katı sıvı veya

gaz ortamlardan biri gereklidir.Ses havada yayılır.Bu sayede biz insanlar birbirimizle iletişim kurarız.Alçaktan uçan uçakların ev ve işyerlerimizin camlarını titretmesi de bunu göstermektedir.Ses sıvılarda da yayılır.Örneğin denizlerdeki yunuslar ve balinalar bu sayede birbirleri ile iletişim kurarlar.

SESİN KATI SIVI VE GAZ ORTAMDA YAYILMASI Ses gaz ve sıvı ortamında yayıldığı gibi katılarda da yayılır.Ses en hızlı katı ortamlarda yayılır.Örneğin; trenin sesi duyulmadığı halde raylara kulağını dayayan biri trenin gelmekte olduğunu farkeder.

SES FARKLI MADDELERDE FARKLI YAYILIR Kaynağından çıkan sesi farklı şekillerde

işitebiliriz.Bunun nedeni,=)Ses kaynaklarının farklı olması=)Sesin yayıldığı ortamın farklı olması=)Ses kaynağının yakınlığı veya

uzaklığıdır. Asfalt yollarda yürüdüğümüzde

ayakkabımızdan farklı sesler çıkar.Bunun sebebi ayakkabımızın etkileştiği maddelerin farklı olmasıdır.

KATI SIVI VE GAZ SIRALAMASI

KATI > SIVI > GAZ

SESSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS

Kuvvetli sesleri zayıf seslerden ayıran özelliğe sesin şiddeti denir.

SES YALITIMI Sesin yayılmasının önlenmesine ses yalıtımı denir.Günümüzde şehirleşmenin artmasıyla gürültü kirliliği de artmıştır.İnsanları rahatsız eden seslere gürültü denir.

SESSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS Gürültü kirliliğini ve sesin yankılanmasını önlemek için tiyatro müzik ve konferans salonlarında ses yalıtım maddeleri ile sesin sağlıklı iletimi sağlanır.Bu düzenlemeye akustik denir.