isbn - aydın yayınları
TRANSCRIPT
ISBN
978 - 605 - 7945 - 06 - 8
Yazarlar
Mustafa Gökay ERDENSadık Tecelli ŞEN
Editör
Gülçin GÜNDÜZ
Dizgi - Grafik Tasarım
Aydın YayınlarıDizgi Birimi
Yayıncı Sertifika No
41263
Soru ve Önerileriniz İçin
Basım Yeri
Ertem Basım Ltd. Şti./ANKARA0312 640 16 23
İletişim
www.aydinyayinlari.com.tr
Tel: 0312 418 10 02 • 0850 577 00 71Faks: 0312 418 10 09
aydinyayinlari
aydinyayinlari
0533 051 86 17
**
Bu kitabın her hakkı saklıdır ve MİRAY EĞİTİM HİZMETLERİ YAYINCILIK İNŞ. TUR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ’ne aittir. 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre kitabın düzeni, metni, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir şekilde alınıp yayımlanamaz, fotokopi ya da başka bir tek-nikle çoğaltılamaz.
ÖN SÖZ
Sevgili Genç,
Sen sandığından çok daha fazlasısın! Geleceğin mimarı, bir bütünün parçasısın. Bireysel olarak kendini ne kadar
geliştirirsen geleceğe en büyük, en güzel katkıyı sağlamış olacaksın. Bu yolda ilk hedefin; kendini ifade edebilen,
iletişim kurabilen, bilgi ve teknolojiyi hedefleri doğrultusunda kullanabilen bir birey olmak olmalı. Bütün bunları
yaparken insana, düşünceye, ahlaki değerlere ve kültürel mirasa saygılı olmalı ve bu değerleri yaşatmalısın. Bütün
bu beceri ve değerlere sahip olabilmek için yapacağın yegane şey aldığın eğitim ve öğrenimi doğru şekillendirebil-
mek. Bu yolda yazarlarımızın çok boyutlu düşünüp planlayarak hazırladıkları bu kitabın eğitim – öğrenim hayatına
sağlayacağı en küçük katkı bile bizi son derece mutlu edecektir.
Değerli Öğretmenler,
Geleceğimizin teminatı gençlerin yukarıda belirttiğimiz nitelikte bireyler olarak yetişmeleri kuşkusuz önce ai-
lelerinin sonra da sizlerin katkılarıyla gerçekleşecek. Bu kutsal görevde başarınızın sırrı başta insanî değerleriniz
olmak üzere yöntem ve teknikleriniz olacaktır. Bu büyük sorumluluğu gerçekleştirme yolunda elinizdeki bu kaynak
belki çok küçük bir etken olacak ancak küçük adımların büyük yeniliklerin habercisi olduğu düşüncesiyle AYDIN
Yayınları olarak AYDIN Nesiller yetiştirme yolunda daima yanınızda olacağımızı bilmenizi isteriz.
Küçük adımlarınızla büyük değişimlere katkı sağlamanız dileğiyle…
AYDIN YAYINLARI AİLESİ
İÇİNDEKİLER
1. BÖLÜM
GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT .............................................................................9
2. BÖLÜM
ŞİİR BİLGİSİ ................................................................................................................. 15
Kafiye ve Redif .............................................................................................................. 17
Şiir Türleri ..................................................................................................................... 25
Edebi Sanatlar ............................................................................................................... 29
Nazım Biçimleri, Türleri ................................................................................................... 37
Kavramlar ..................................................................................................................... 45
Şiir Bilgisi (Karma) .......................................................................................................... 49
3. BÖLÜM
DÜZYAZI TÜRLERİ ...................................................................................................... 57
Metinlerin Sınıflandırılması ............................................................................................... 59
Anlatmaya Bağlı Metinler ................................................................................................. 63
Göstermeye Bağlı Metinler ............................................................................................... 67
Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler ...................................................................................... 71
Gazete Çevresinde Gelişen Metinler .................................................................................. 75
Sözlü Anlatım Türleri....................................................................................................... 79
Düzyazı Türleri (Karma)................................................................................................... 83
4. BÖLÜM
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI .................................................................... 91
Türk Edebiyatının Dönemleri ............................................................................................ 93
Sözlü Dönem (Dönem Özelliği, Nazım Türleri) ...................................................................... 95
Sözlü Dönem (Destanlar) ................................................................................................. 99
Yazılı Dönem ............................................................................................................... 103
İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı (Karma)............................................................................ 107
5. BÖLÜM
İSLAMİYET ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI .............................................. 111
Geçiş Dönemi ..................................................................................................................................... 113
Halk Edebiyatı Genel Özellikleri ......................................................................................................... 117
Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri, Türleri .............................................................................................. 125
Halk Edebiyatı Sanatçıları .................................................................................................................. 129
Halk Edebiyatı (Karma) ...................................................................................................................... 137
Divan Edebiyatının Genel Özellikleri .................................................................................................. 141
Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri, Türleri ............................................................................................ 149
Divan Edebiyatı Şairleri, Yazarları ...................................................................................................... 153
Divan Edebiyatı (Karma) .................................................................................................................... 161
6. BÖLÜM
EDEBİ AKIMLAR ......................................................................................................... 169
7. BÖLÜM
BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI ......................................................... 183
Tanzimat Edebiyatı Genel Özellikleri ................................................................................. 185
I. Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları............................................................................ 191
II. Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları ........................................................................... 195
Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları (Karma) ............................................................................. 199
Tanzimat Edebiyatı Eserleri ............................................................................................. 207
Tanzimat Edebiyatı (Karma) ............................................................................................ 215
Servetifünun Edebiyatı Genel Özellikleri............................................................................. 219
Servetifünun Edebiyatı Sanatçıları .................................................................................... 223
Bağımsızlar.................................................................................................................. 231
Servetifünun Edebiyatı Eserleri ........................................................................................ 233
Servetifünun Edebiyatı (Karma)........................................................................................ 241
Fecriati Edebiyatı Genel Özellikleri.................................................................................... 245
Fecriati Edebiyatı Sanatçıları, Eserleri ............................................................................... 247
Fecriati Edebiyatı (Karma)............................................................................................... 249
Milli Edebiyat Genel Özellikleri ......................................................................................... 251
Milli Edebiyat Sanatçıları................................................................................................. 255
Beş Hececiler ............................................................................................................... 263
Bağımsızlar.................................................................................................................. 267
Milli Edebiyat Eserleri ..................................................................................................... 269
Milli Edebiyat (Karma) .................................................................................................... 277
8. BÖLÜM
CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI ............................................................... 285
Cumhuriyet Dönemi ŞiiriCumhuriyet Dönemi Genel Özellikleri ................................................................................ 287
Öz (Saf) Şiir, Yedi Meşaleciler ......................................................................................... 291
Serbest Nazım, Toplumcu Şiir.......................................................................................... 303
Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Devam Ettirenler ............................................................... 307
1923 - 1940 Arası Şiir (Karma) ......................................................................................... 315
Garip (I. Yeni) ............................................................................................................... 327
Garip, Hisarcılar, Mavi Hareketi, Garip Dışında Yeniliği Sürdürenler ......................................... 333
II. Yeni ........................................................................................................................ 343
II. Yeni, 1960 Sonrası Toplumcu Şiir, Mistik Duyarlılık Şiiri ve 1980 Sonrası Şiir ......................... 351
Halk Şiiri Geleneğini Devam Ettiren Sanatçılar ve Özellikleri .................................................. 359
Cumhuriyet Dönemi Şiiri - Şairleri ...................................................................................... 363
Cumhuriyet Dönemi Roman ve HikâyesiToplumcu Gerçekçiler, Özellikleri ve Sanatçıları .................................................................. 375
Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Devam Ettirenler, Özellikleri ve Sanatçıları ............................. 383
Bireyin İç Dünyasını Esas Alanlar, Özellikleri ve Sanatçıları ................................................... 391
Modernizmi Esas Alanlar, Özellikleri ve Sanatçıları .............................................................. 399
Cumhuriyet Dönemi Roman - Hikâye (Karma) ..................................................................... 411
Cumhuriyet Dönemi TiyatrosuCumhuriyet Dönemi Tiyatrosu .......................................................................................... 419
Cumhuriyet Dönemi Öğretici MetinleriCumhuriyet Dönemi Öğretici Metinleri ................................................................................ 427
Cumhuriyet Dönemi Düzyazı SanatçılarıCumhuriyet Dönemi Düzyazı Sanatçıları ............................................................................ 435
Cumhuriyet Dönemi Şairleri, Yazarları, Eserleri, TopluluklarıCumhuriyet Dönemi Şairleri, Yazarları, Eserleri, Toplulukları .................................................. 447
9. BÖLÜM
TÜRKİYE DIŞINDAKİ ÇAĞDAŞ TÜRK EDEBİYATI ................................................... 467
Çağdaş Türk Edebiyatı ................................................................................................... 469
10. BÖLÜM
TÜRK EDEBİYATI TARİHİ .......................................................................................... 473
Türk Şiiri Geleneği ve Şiir Yorumlama ............................................................................... 475
Karşılaştırmalı Türk Edebiyatı .......................................................................................... 483
Türk Edebiyatı Tarihi ...................................................................................................... 491
CEVAP ANAHTARI ..................................................................................................... 503
Güzel Sanatlarve Edebiyat
1.BÖLÜM
1TEST Güzel Sanatlar ve Edebiyat
AYD
IN Y
AYIN
LARI
11
1
1. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun kaleme aldığı
“Yaban”adlıromansadecebiredebiyatkitabıde-
ğil,aynızamandaTürkinsanınıngeçtiğizorluaşa-
maları anlatması bakımından da oldukça değerli
birromandır.
Buna göre “Yaban”, aşağıdaki bilim dallarından
hangisine daha çok kaynaklık eder?
A)Coğrafya B)Tarih C)Felsefe
D)Psikoloji E)Antropoloji
2. Edebiyatınmalzemesisözcüklerdirveedebiyatdil-
legerçekleştirilenbirsanatetkinliğidir.Edebiyatın
asılamacı,güzelsanatlarınenönemliögesiolan
estetikzevkduygusunudilaracılığıylagerçekleş-
tirmektir.Edebiyattafaydasağlamak,amaçolarak
herzamanikinciplandadır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi, edebiyatın
asıl amacına uygun olarak yazılan bir metin ola-
maz?
A) Eşinikaybetmişbirininyazdığıduyguyüklübir
şiir
B) Yaptığı doğa gezisinde gördüğü güzellikleri
okuyucusuyla paylaşan bir sanatçının yazdık-
ları
C) Birkaçyılöncegerçekleşenbirkazanınetkisin-
den kurtulamayan genç bir adamın anlatıldığı
birmetin
D) Öğretici metinlerin ve sanat metinlerinin ayırt
ediciözelliklerininanlatıldığıbirderskitabı
E) Öğrenciliğindenberihayalinikurduğubiroyunu
nihayetsahneyekoymayıbaşarmışbiryazarın
yazdığımetin
3. Tolstoy,“Sanat,insanınbirzamanlaryaşamışoldu-
ğuduyguyu,kendindecanlandırdıktansonra,aynı
duyguyubaşkalarınındahissedebilmesiiçinhare-
ket,ses,çizgi,renkveyasözcüklerlebelirlenenbi-
çimlerleifadeetmeihtiyacındandoğmuştur.”der.
Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi bir
sanat dalı olamaz?
A)Tiyatro B)Müzik C)Resim
D)Bale E)Fotoğraf
4. Sevgi, inanış,güven,acıma,saygıgibivarlığımızı
ilgilendiren türlü insanlık duygularının bozulmadı-
ğıherdevirdeveheryerdesanatveedebiyatcid-
diye alınmış, değer taşımıştır. Ciddiye alınmayan
gerçeksanathiçbiryerdegösterilemez.İkinciDün-
yaSavaşısonrasıkuşağındanolanyazarlarınço-
ğu, ciddilikten yoksundur. Ünü ucuzamal etmek
yüzündençocukdenecekyaştaolanlarınbileağ-
zaalınmazdeyimlerleyüzkızartacaksözdeşiirler
düzmeye,iriirilaflarederekeleştirmeleryazmaya
kalkıştıklarınıgörmedikmi?
Bu metni sanatsal bir metne dönüştürmek için
aşağıdakilerden hangisini yapmak gerekmez?
A) Yazılışamacınıdeğiştirmek
B) Cümlelerinyapısındadeğişikliğegitmek
C) Anafikrinideğiştirmek
D) Kullanılananlatımbiçiminideğiştirmek
E) Metnebirolayörgüsüeklemek
5. Sanatakımlarınabakıldığındaşöylebirortaközel-
likgörülür:Bütünsanatdallarınıortakakımlaretki-
lerveyönlendirir.Sözgelimi,romantizmedebiyatta
olduğugibiresimdevemüziktedekendinihissetti-
renbirakımdır.Aynışekilderealizm,sürrealizmde
böyleortakbirçıkışnoktasıdır.Budurumdaortak
paydalarıolanbütünsanatdallarınınbirbirini tanı-
maveanlamayaihtiyaçlarıvardır.Diğerbirdeyiş-
lesanatalanlarıbirbirlerinietkileyipzenginleştirmiş
olurlar.Resim,heykel,mimarivemüzikeserlerinin
kendineözgüdilivardırancakhepsininayrıcako-
nuşmaveyazmadillerine ihtiyaçduyduklarıgörü-
lür.Bunoktadahepsiningündemineedebiyatgirer.
Bu metinde güzel sanatlarla ilgili vurgulanmak
istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sanatakımlarımutlakbirdüzen içindeyeral-
maktadır.
B) Sanatdallarıbirbirindennekadarfarklıolsalar
da ortak akımlar doğrultusunda birbirlerinden
etkilenir.
C) Bütünsanatdallarıbirbirlerinietkilemeliveyön-
lendirmelidir.
D) Resim,müzik,mimariveheykelsanatları,ede-
biyatınonlarıyönlendirmesineihtiyaçduyar.
E) Edebiyatbütünsanatdallarınıntemelisayılır.
Güzel Sanatlar ve Edebiyat
AYD
IN Y
AYIN
LARI
12
6. I. Günümüzündünyasındaçevrekirliliği,tümge-
zegeni kaplayanboyutlara ulaşmışdurumda.
Dünyanınbirçokbölgesindeinsanlar,çevrefe-
laketinekarşıkorumasız,nükleertehditverad-
yasyondan habersiz bir yaşam sürmektedir.
Bilimadamlarıisebuolumsuzluklarındevamı
halindedünyadakitümcanlılarınciddibiçimde
tehditaltındaolduğunuvurguluyorlar.
II. Çocuk sayılabilecek kadar küçük yaştaki bir
genç,değerlitaşlarailgiduyuyordu,buyüzden
mücevherustasıolmayakararverdi.“Bumes-
leğiyapacaksamiyibirmücevherustasıolma-
lıyım.”diyedüşünerekülkedekien iyimücev-
herustasınıaramayabaşladı.Sonundabuldu,
yanınavardı,bir sürebeklediktensonrausta
tarafındankabuledildi.
Numaralanmış metinler karşılaştırıldığında
aşağıdakilerden hangisi yanlış bir değerlendir-
me olur?
A) I. metinde gerçeklik değiştirilmeden verilmiş-
kenII.metintamamendüşselbiryapıyasahip-
tir.
B) I.metinöğretici,II.metinsanatsaldır.
C) I.metindeaçıklayıcıanlatımyeralırkenII.me-
tindeöyküleyicianlatımkullanılmıştır.
D) I.metinnesnel,II.metinseöznelbiranlatıyasa-
hiptir.
E) I.metinbilgivermeyiamaçlamışkenII.metinde
estetikzevkönplandatutulmuştur.
7. Aşağıdakilerden hangisi edebi eserin özellikle-
rinden biri değildir?
A) İşlenmişbirdilveanlatımlaoluşur.
B) İnsanda güzel duygular, hayaller ve zevkler
uyandırır.
C) İnsanınduygu,düşüncevehayallerinibesler.
D) Aitolduğutoplumunsosyalvekültürelözellikle-
rinitaşır.
E) Söz tekrarına, söylenmesi güç sesler ve keli-
melereyerverilmez.
8. Tabiat;şiirin,musikinin,mimarininveresimsanatı-
nınortakesinkaynağıdır.Bütünbunlarıntoplumun
genelalgısındayeretmesiiçinyinedilinaracılığına
ihtiyaçduyulur.Bazıeleştirmenler,güzel sanatlar
arasındakihiyerarşisıralamasınıyaparkenedebi-
yataayrıcalıktanırlar.Aynışekildemusikininbüyü-
sünüönceleyenlerederastlarız.Diğersanatalan-
larınabuyarıştaönsırayıverenlerederastlayabili-
riz.“Bunoktadaacababirrekabetmisözkonusu-
dur”diyebirsoruaklagelebilir.Böylebirrekabetin
olmasıdabütünsanatçılariçiniticibirgüçsayılma-
lıdır.Amahatırlamakgerekirkisözkonusurekabet
aracıyinekonuşmaveyazmadilidir.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Tabiat,bütünsanatdallarınınortak temasıol-
masıylaçokönemlibirkavramdır.
B) Eleştirmenleregöregüzelsanatlardaedebiyat,
enayrıcalıklısanatdalıdır.
C) Güzelsanatlarbirrekabetiçerisinegirsebirin-
cilikdaimaedebiyatındır.
D) Konuşmaveyazıdilisüreklibirrekabetiçerisin-
dedir.
E) Edebiyatıngelişmesiylebirliktetümsanatdal-
larındadabirgelişmegörülür.
9. Varlıkların, doğadaki görünüşlerinin kalem, fırça
gibiaraçlarlakâğıt,bezvb.üzerindeyapılması ile
----,taş,tunç,bakır,kil,alçıvb.maddelerdenyontu-
larak,kalıbadökülerekveyayoğruluppişirilerekbi-
çimlendirilmesiyleile----ortayaçıkmış;duyguların
seslerlebelirtilmek istenmesiyle ----doğmuş;sah-
nelenmek için oluşturulmuş oyunlarla ----, yazının
bulunmasıylada----başlamıştır.
Bu parçadaki boşluklara sırasıyla aşağıdakiler-
den hangisinde verilenler getirilmelidir?
A) resim-heykel-müzik-tiyatro-edebiyat
B) heykel-bale-tiyatro-müzik-edebiyat
C) edebiyat-opera-müzik-tiyatro-resim
D) resim-heykel-tiyatro-müzik-edebiyat
E) edebiyat-heykel-bale-tiyatro-müzik
Şiir Bilgisi
2.BÖLÜM
1TEST
AYD
IN Y
AYIN
LARI
17
Kafiye ve Redif 3
1. Evlerinin önü yonca
Yonca büyür koca koca
Bu dizelerdeki uyak türü aşağıdaki beyitlerin
hangisindeyoktur?
A)Sensizlikaşılmazbirduvar
Aşkınherdemsinemyakar
B)Biroyanabirbuyana
Rabbimyazsınsenibana
C)Negörkemliyücedağlar
Dereler,ırmaklar,bağlar
D)Rüyalarınkadarsadegüzeldin
Biryazsabahıgülüşünlegeldin.
E)Hareligözlerinvealdudaklarınıslak
Yüreğimkorateşlerkadarsıcak
2. Aşağıdaki dörtlüklerin uyak düzenleri ikişerli
eşleştirildiğindehangisidıştakalır?
A)Birgörüştesevdimseni
EttideliMecnunbeni
Göreyimogülsineni
İnsafeyledursevdiğim
B)Senbirceylanolsanbendebiravcı
Avlasamçöllerdesazileseni
Bulunmazdermanıyokturilacı
Vursamyaralasamsözileseni
C) Kara gözler, kara gözler
Kararmışkaragözler
Gemimdenizdekaldı
Yelkenimkaragözler
D)ÇırpınıpdaŞanova’yaçıkınca
EğlenŞanova’dakalAcemkızı
Uğrunuğrunkaşaltındanbakınca
CantelefediyorgülAcemkızı
E)Alalmamdaldakaldı
Gözlerimyoldakaldı
Erdiellermuradına
Bizimkidildekaldı
3. Gülüncegözlerinderüyabaşlıyor
Gönülkudümmisaliçarpıyor
Budizeler içinaşağıdakilerdenhangisisöyle-
nebilir?
A)Heceölçüsüyleyazılmıştır.
B)Redifkullanılmamıştır.
C)Zenginuyakkullanılmıştır.
D)Uyakkullanılmamıştır.
E)Yarımuyakveekhâlinderedifkullanılmıştır.
4. Aşağıdakidizelerinhangisindetamuyakkulla-
nılmamıştır?
A)Gözlerimgözündeaşkıseçmiyor
Onlardankalbimesevdageçmiyor
B)Hangiildeverdinsonnefesini
Banayalnızöldüdedilerseni
C)Genişenginlerinbirmezarolsun
Siyahufuklarınrüzgârladolsun
D)Eseytaşkınrüzgaryık,parçala,es
Seniölüistememduyayımbaşkases
E)Duyulsunuluyansesimyalnız
Sönsünsemâmdaensonkalanyıldız
5. İçinedüşenleraşkındolabın
Çekmişlerdilberincevrin,itabın
YazanlarFerhadveMecnunkitabın
Emrah’ıdabirkenarayazmışlar
Budörtlükleilgiliaşağıdakilerdenhangisisöy-
lenemez?
A) Düzkafiyeörgüsünesahiptir.
B) Heceölçüsükullanılmıştır.
C) Zenginkafiyevardır.
D) Ahenkunsurlarındanyararlanılmıştır
E) Ekhalinderedifvardır.
AYD
IN Y
AYIN
LARI
18
Kafiye ve Redif
6. Hadigit,bendensanadilediğindeizin
Hadigit,nebiradresnebirhatırabırak
Dizeleriyle,
I. öylebiruzaklaşki
II. mutlulukkadarırak
III. zannetmekipişmanlık
IV. kardakalmasınizin
sözlerinintümükullanılarak“çaprazkafiye”dü-
zenindeanlamlıbirdörtlükoluşturulmak iste-
nirsesonikidizeninsıralanışıaşağıdakilerden
hangisiolur?
A) I.veIII.
II.veIV.
B) III.veII.
I.veIV.
C) III.veI.
IV.veII.
D) I.veIV.
III.veII.
E) I.veII.
III.veIV.
7. • Uzunincebiryoldayım
Gidiyorumgündüzgece
Bilmiyorumnehaldeyim
Gidiyorumgündüzgece
• Dünyayageldiğimanda
Yürüdümaynızamanda
İkikaplıbirhanda
Gidiyorumgündüzgece
Buikidörtlükleilgili
I. Kafiyeörgüsü
II. Kafiyeçeşidi
III. Nazımbirimi
IV. Ölçüsü
özelliklerininhangileriaynıdır?
A)I.veII. B)I.veIII. C)II.veIII.
D)III.veIV. E)I.veIV.
8. I. Devceyapındailkrahatlığıduydum
Şifasımınekiruhabuilkyudum
II. Gâheserimyellergibi
Gâhtozarımyollargibi
III. Usyineaşkınbenimest-üharabeyledi
Yaktıgönülevinibağrıkebabeyledi
IV. Dadaloğluyarınkavgakurulur
Tüfeköterdavlumbazlarvurulur
V. Dünyadaneikbalneservetdileriz
Hattanedeukbadasaadetdileriz
Numaralanmışdizelerinhangiikisindesadece
sözcükhâlinderedifkullanılmıştır?
A)II.veIII. B)III.veIV. C)II.veIV.
D)III.veV. E)IV.veV.
9. Birsonbaharakşamısahillerdeyim
Gamlıbirheykelgibikayalardaben
Dağınıksaçlarımdanpervasızesen
Rüzgârlarınelindekırıkbirneyim
Budörtlükleilgiliaşağıdakilerdenhangisisöy-
lenemez?
A) Sarmauyakdüzenindeyazılmıştır.
B) Heceölçüsüyleyazılmıştır.
C) Birincivedördüncüdizelerdeyarımkafiyekul-
lanılmıştır.
D) Redifeyerverilmiştir.
E) İkinciveüçüncüdizelerde tamkafiyekullanıl-
mıştır.
10.Aşağıdakidizelerinhangisindeayraç()içindeverilenkafiyekullanılmamıştır?
A)Bunasılbirdünyahikâyesizor
Bütünbirkâinatmuşambadekor(tamkafiye)
B)Hamdınyanıpdapiştingerisiboşnakarat
Zatenböyledirhayat,zatenböyledirhayat(tam
kafiye)
C)Dahadenizgörmemişbirçobançocuğuyum
Bu dağların eskiden âşinasıdır soyum (zengin
kafiye)
D)Kızılırmakn’ittinallıgelini
Nasılaldınallıpullugelini(yarımkafiye)
E)Ağzınıaçmasakınaçarsanaçkeseni
Encandanbildiklerintefekoyarlarbeni(zengin
kafiye)
AYD
IN Y
AYIN
LARI
25
Şiir Türleri 75TEST1. Uzaklaşmazhepyakındagezerdim
Güçlüidimdomatesiezerdim
Dizboyugölbulsamiyiyüzerdim
Nerdekaldıbenimhızlıgençliğim
Budörtlükteaşağıdakişiirtürlerininhangisine
aitözelliklerağırbasmaktadır?
A)Lirikşiir B)Dramatikşiir C)Pastoralşiir
D)Didaktikşiir E)Epikşiir
2. Aşağıdakilerin hangisinde şiir türleri ile ilgili
yanlışbirbilgiverilmiştir?
A) Şairinruhundauyananheyecanlarıiçlibirdille
anlatanduyguyüklüşiirlere“lirikşiir”denir.
B) Konusu savaş, yiğitlik, kahramanlık ve vatan
sevgisi olan, bir olayı veya tarihi bir hadise-
yicoşkulubirşekildeanlatanşiirlere“epikşiir”
denir.
C) Çoban,kır,dağ,orman,yayla,köyhayatını,do-
ğalgüzellikleri,manzaralarıvebunlaraduyulan
özlemlerianlatanşiirlere“pastoralşiir”denir.
D) Bellibirkonudaöğütvebilgiveren,biliminme-
totveprensiplerini,sanateserleriningüzelyön-
leriniöğreten,ahlaki,kültürelderslerverenşiir-
lere“didaktikşiir”denir.
E) Kişilerinveçevredekinesneleringülünç taraf-
larınıelealarakonlarıyeren,kötüleyenşiirlere
“dramatikşiir”denir.
3. Sanaçirkindediler,düşmanıoldumgüzelin
Sanakâfirdediler,dişbiledimHakk’abile
Topladınsaçtığıaltınlarıyüzlerceelin
Kahpelendindegarazbağladımahlâkabile
Bu dörtlük işlenen konu dikkate alındığında
aşağıdakişiirtürlerindenhangisineörnektir?
A)Pastoralşiir B)Satirikşiir
C)Lirikşiir D)Dramatikşiir
E)Epikşiir
4. Bütünsevgileriatıpiçimden
Varlığımıyalnızonaverdimben
Elverirkibirgünbanaderinden
Taderindenbirgünbana“Gel”desin
Buşiirdekigibikonuşmabiçimindeyazılanve
tiyatrometinlerindegörülenşiirtürüaşağıdaki-
lerdenhangisidir?
A)Lirikşiir B)Satirikşiir C)Epikşiir
D)Pastoralşiir E)Dramatikşiir
5. GELİNLİKKIZINÖLÜMÜ
Salâverilirkenkalktıkkahveden
Kızınbabasıyanımızdaboyuuzun
Zayıfağzımırıltılar
Onköylüikisubaybirtezkerecier
Sıralandıkahşapmescidinavlusunda
Aldıkcenazeyisarsmadaniğreti
Vehafifgözlerimizyerde
Kayıpbirtayınizinisürerizsanki
(MelihCevdetAnday)
Buşiirintürüaşağıdakilerdenhangisidir?
A)Lirikşiir B)Epikşiir C)Satirikşiir
D)Pastoralşiir E)Didaktikşiir
6. Damaçıktım,soğukaldım,oluyoronbeşgün
Neişinvarkiremitlerdeasersemdesene
İhtiyarlıkmınedir,şaşkınımoğlumbusene
Hadiaktarmıyayım...Kimgetirirekmeğimi
Oturupkörgibi,nâmerdeelaçmakiyimi
Kimkazanmazsabudünyâdabirekmekparası
Dostununyüzkarası;düşmanınınmaskarası
Mehmet Akif Ersoy’un “Seyfi Baba” adlı şiiri,
aşağıdakişiirtürlerindenhangisiesasalınarak
yazılmıştır?
A)Lirikşiir B)Pastoralşiir C)Didaktikşiir
D)Satirikşiir E)Epikşiir
AYD
IN Y
AYIN
LARI
26
Şiir Türleri
7. Göklerdeuçanmeleklerbile
Kıskanırlardıbizi
Birgüniştebuyüzdengözegeldi
Odenizülkesinde,üşüdü
Rüzgârındanbirbulutun
GüzelimAnnabelLee
Mezarıordadırşimdi
Odenizülkesinde
Bu şiir parçasında şiir türlerinden hangisine
özgüniteliklerağırbasmaktadır?
A)Pastoralşiir B)Dramatikşiir
C)Lirikşiir D)Satirikşiir
E)Epikşiir
8. ----,dramtürükonularıiçerenbirşiirtürüdür.Acıklı
yadakorkunçbirolayıkonualır.Konuyuokuyucu-
nungözündecanlandırabilen,hareketedönüştüre-
bilen bir şiir türüdür. Opera için yazılanmanzum
eserlerdedekullanılır.Karşılıklıkonuşmayadaya-
lımanzumeserdir.Başlangıçta trajedi vekomedi
olmaküzereikitürolanbuşiirtürü,dramıneklen-
mesiyleüçeçıkmıştır.BatıedebiyatındaCorneille,
Racine, Shakespeare; Türk edebiyatında Namık
Kemal,AbdülhakHamitTarhan,FarukNafizÇam-
lıbelbutürşiirörneklerisunmuşlardır.
Buparçadaboşbırakılanyereaşağıdakilerden
hangisigetirilmelidir?
A)Pastoralşiir B)Lirikşiir C)Didaktikşiir
D)Satirikşiir E)Dramatikşiir
9. Herşeyinkursuverilmeligünümüzde
Daktilo,satranç,bilgisayarhattaölümünbile
Yazlıklarakoşuyorlar,
Yakındaölümündeyazlığıçıkacak
Birdedevremülkolsa
Budörtlükaşağıdakişiirtürlerindenhangisine
örnekgösterilebilir?
A)Epikşiir B)Satirikşiir C)Didaktikşiir
D)Pastoralşiir E)Dramatikşiir
10.Ezop tarafındanyazılan,TürkçeyeOrhanVeli ta-rafındanbaşarıylaçevrilen“KargaileTilki”,dünya
edebiyatıiçinenönemliöğreticifabllardanbiridir.
BunagöreOrhanVeli tarafındanşiir şeklinde
çevrilen“KargaileTilki”,içeriğibakımındanaşa-
ğıdakişiirtürlerindenhangisineörnektir?
A)Lirikşiir B) Didaktikşiir C)Dramatikşiir
D)Epikşiir E)Pastoralşiir
11.AtıldıMehmetçik,büyüyübozdu
Birdüşmansüngüsüne,göğsünden
Buşehadetlekayalaryarıldısanki
Dipçikgürültüsünden
Budizeler,aşağıdakişiirtürlerindenhangisine
örnektir?
A)Lirikşiir B)Satirikşiir C)Pastoralşiir
D)Epikşiir E)Dramatikşiir
12. I. Benosevdayacanatandeli
Nasılyanıptutuşmazdımozaman
II. İlimolmazsaşâirolmazinsan
Dilsizsözekâdirolmazinsan
III. Şumilletinkimuztaripveölmedeağırağır
Fakatsakınçekinmeyin,yiyin,yutunhapırhapır
IV. Kekikkokaryamacı,bayırı,düzü
Kırlangıçlarsöküneylerdizidizi
V. Turan’ınbirilivar,yalnızbirdilivar
Başkadilvardiyenin,başkabiremelivar
VI. Halkbilmiyordinişer’isünneti
Bozuldusikkenintuncunakaldık
Numaralanmış dizeler şiir türü olarak ikişerli
gruplandırıldığında ikili grubun dışında kalan
şiir türleri aşağıdakilerin hangisinde verilmiş-
tir?
A) Lirikşiir–Pastoralşiir
B) Didaktikşiir–Satirikşiir
C) Dramatikşiir–Didaktikşiir
D) Pastoralşiir–Didaktikşiir
E) Satirikşiir–Pastoralşiir
AYD
IN Y
AYIN
LARI
29
97TEST Edebi Sanatlar
1. Aşağıdakidizelerinhangisindesanatlıbirsöy-
leyişyoktur?
A)Güneşgüler,kuşlaruçarhavada
Uyanırlarnazlınazlıçiçekler
B)Yeditepelişehrimdebıraktımgoncagülümü
Neölümdenkorkmakayıpnedüşünmekölümü
C)Okuytuyollardangeçtikyanyana
Benimellerimdetitrerkeneli
D)Tazeelindengülüvermezmisin
Gülgibiyahutgülüvermezmisin
E)Körfezdekidalgınsuyabirbakgöreceksin
Geçmişgecelerdenbiridurmaktaderinde
2. Gülümseyenrenkrenkbegonyalar
Yanındaokyanusgibibirhavuz
Üstündebirbalerinheykel
Coşkuyladansediyorşimdi
Budörtlükle ilgiliolarakaşağıdakilerdenhan-
gisisöylenemez?
A) İnsana ait özellikler insan dışındaki varlıklara
aktarılmıştır.
B) Kapalıeğretilemeyebaşvurulmuştur.
C) Üçögelibenzetmekullanılmıştır.
D) Tenasüpsanatıyapılmıştır.
E) Birsözhemgerçekhemdemecazanlamage-
lecekşekildekullanılmıştır.
3. Üçkadehiçtimdalgalanıyorumben
Yeniyenisevdalanıyorumben
İlk dizedegörülen söz sanatı aşağıdakilerden
hangisidir?
A)Kapalıistiare B)Hüsnütalil C)Teşbih
D)Teşhis E)Telmih
4. Dest-bûsiârzusiylegerölsemdostlar
Kûzeeylentoprağımsununanınlayâresu
Bu beyitte “s” sesi tekrarlanarak yararlanılan
ahenkunsuruaşağıdakilerdenhangisidir?
A) Asonans B) Cinas C) Seci
D)Aliterasyon E)Tonlama
5. Veölümhiçbirzaman
Sarıkamış’takikadarsoğuk
Göstermemiştiryüzünü
Kanakanaiçtiğimizpınarlarda
Kanabulanmışneden
Bu parçada aşağıdakilerin hangisinde verilen
sözsanatlarıkullanılmıştır?
A) Teşbih–tekrir–istifham
B) İstiare–istifham–tekrir
C) Telmih–istiare–hüsnütalil
D) Tekrir–mecazımürsel–kinaye
E) İstiare–teşbih–tevriye
6. Gözlerindengöğsümesayısızyıldızakar
Birgülüşüniçimdebinlercelambayakar
Bu dizelerde kullanılan söz sanatının benzeri
aşağıdakilerinhangisindekullanılmıştır?
A)Çalgıcılarçalmıyorsessizsessiz
Göründüalkaftanlışanlıvezirimiz
B)Birmasalmeyvesigibipaylaştık
Mehtabıkırılmışdaluçlarında
C)Günseniniçindoğuyor,seniniçin
Benbiryıldızımyıldızlarortasında
D)Bendensanaizineygüzelafet
Varkimiisterseneylemuhabbet
E)Yüzümesertçizgilerçektiseninadını
Hasretsaatlerinisaydısaçımdaaklar
AYD
IN Y
AYIN
LARI
30
Edebi Sanatlar
7. Bülbülünyuvasına
Gülgirerrüyasına
Bülbülgüleâşıktır
MecnundaLeyla’sına
MecnunLeyladeriken
EriştiMevla’sına
Budizeleringenelindegörülensözsanatıaşa-
ğıdakilerdenhangisidir?
A)İrsalimesel B)Teşhis C)Tenasüp
D)Tevriye E)Hüsnütalil
8. Göl,sahiller,ayhepsidüşmüşaynıderde
Gölkederde,sahillerkederde,aykederde
Budizelerdekullanılansözsanatlarıaşağıdaki-
lerinhangisindeverilmiştir?
A) Tekrir–kapalıistiare
B) Tenasüp–teşbih
C) Tekrir–telmih
D) Teşbih–tekrir
E) Telmih–kapalıistiare
9. Müzeyyenoldıbezendibağ-ıçemen
Meğerkibağahabergeldiyardanbugece
Budizelerdegörülen edebi sanatın açıklama-
sıaşağıdakilerinhangisindedoğruolarakveril-
miştir?
A) Sözüdahaetkilidurumagetirmekiçinaraların-
dailgibulunanikiunsurdangüçsüzolangüçlü
olanabenzetilmiştir.
B) Sebebi bilinen bir olayınmeydana gelişi, ger-
çeksebebinindışındabaşka,güzelbirnedene
bağlanmıştır.
C) Birsözbenzetmeamacıgüdülmedenbaşkabir
sözyerinekullanılmıştır.
D) Anlaminceliğioluşturmakiçinherkesçebilinen
birgerçekbilinmiyormuşgibiverilmiştir.
E) Sözünetkisinigüçlendirmekiçinbirşey,oldu-
ğundandaha çok yadaolduğundandahaaz
gösterilmiştir.
10. Aşağıdakilerinhangisindesanatlısöyleyişeyerverilmemiştir?
A)Birmavibalonmudurbuyaz
İçisevdadoluyolculuk
B)Geceayaklarıkokanbiradamgibigelir
Eşiklereoturmuşayadoğruçocuklar
C)Kedim,ayakucumdabüzülmüş,uyumakta
İplikipliksarıyorsükûtubiryumakta
D)Dünakşamgördümseniyıllardansonra
Biryabancıgibiydinbakmadınbana
E)Yaşlıveyorgunruhum
Vedalaşıpuzaklaşıyorgölgeveışıktan
11.Yiyinefendileryiyin,buhan-ıiştihasizin Doyunca,tıksırınca,çatlayıncayakadaryiyin
Budizelerdekullanılansözsanatıaşağıdakiler-
denhangisidir?
A) Tariz
B) Telmih
C) Teşbih
D) Tezat
E) Tevriye
12. I.Birgüzelşuhadedimikigözünsürmelidir
DedibillahiseniHind’ekadarsürmelidir
II. HayretindenYusuf’unkavm-iZüleyhakestiel
Senciğerlerzahmınıdilleredestaneyledin
III. Güzelgittidiyepınarağladı
Acıdıyüreğimyandıpınara
Budizelerdekullanılanedebisanatlaraşağıda-
kilerdenhangisindesırasıylaverilmiştir?
I II III
A) Telmih Cinas Kinaye
B) İstiare Telmih Teşhis
C) Tekrir İrsalimesel İstiare
D) Akis Teşbih Hüsnütalil
E) Cinas Telmih Hüsnütalil
AYD
IN Y
AYIN
LARI
37
11TEST 13
1. Birşairinbirşiirinebaşkabirşairinaynıölçü,aynı
uyakveaynınazımbiçimiileyazdığıbenzerşiirdir.
Butanımlaaçıklananşiiryazmatarzıaşağıda-
kilerdenhangisidir?
A) Musammat
B) Nesib
C) Teşbib
D) Nazire
E) Tardiyye
2. Aşağıdaki dörtlüklerden hangisi bir tuyuğdanalınmıştır?
A)Esrârınıdilzamânzamânsöylerimiş
Hengâme-igamdadâstânsöylerimiş
Aşkehliolupdamihnet-ihicrâna
Bensabriderindiyenyalansöylerimiş
B)Ahvâl-icihânıherzamansöyleşelim
Ammagam-ıaşkımıznihânsöyleşelim
Eyvâkıf-ırâz-ıaşkolanârif-icân
Neygibiseninlebî-zebânsöyleşelim
C)Dilberünişiitâbunâzolur
Çeşmicâdûgamzesigammâzolur
Eygönülsabrittahammülkılona
Yârairişmekişiazazolur
D)YaRabdilimisehvühatâdansakla
Endişemitezvîrüriyâdansakla
Basdımreh-ivâdî-irubâîyekadem
Ta’n-ıhar-ınâdân-ıdü-pâdansakla
E)Olgözkiyüzüngörmeyegözdimeana
Şolyüzkitozunsilmeyeyüzdimeana
Şolsözkiiçindesanemâvasfunyoh
Senbâd-ıhevâdutanısözdimeana
3. Sözlükanlamı“kadınlarlaâşıkânesohbetetmek”
anlamıngelenedebiyatımızaArapedebiyatın-
dangirmişdivanedebiyatınazımşekli aşağı-
dakilerdenhangisidir?
A) Kaside
B) Gazel
C) Müstezat
D) Mesnevi
E) Kıt’a
4. Aşağıdakibeyitlerdenhangisibirmesneviden
alınmıştır?
A)Hâsılımyokser-ikûyundabelâdangayrı
Garâzımyokreh-iaşkındafenâdangayrı
B) Kentlerivekasabalarıveköyleriçevirdikseninadına
Kapılarıtutmaktanartıkherkesinnasırolduelleri
C)Tâzecânbuldıcihânirdinebâtâtahayât
Ellerindeharekâteyleselerservüçenâr
D)Düşüpçünmûy-ızengîpîşiitâba
Bozulmuşgenc-itâr-ııztıraba
E)Severemsenicanbigihatâdidümmaâzallah
Nemikdârıolacânunkibenzedemsanacânı
5. Aşağıdakilerin hangisinde mesneviyle ilgiliyanlışbirbilgiverilmiştir?
A) Mesnevilerbirolayıanlatanuzunşiirlerdir.
B) Mesneviler divan edebiyatında günümüzdeki
romanvehikâyeninyerinitutmuştur.
C) Beyitsayısısınırsızdır.
D) Aruzunkısakalıplarıylayazılır.
E) EdebiyatımızaArapedebiyatındangirmiştir.
Nazım Biçimleri, Türleri
AYD
IN Y
AYIN
LARI
38
Nazım Biçimleri, Türleri
6. “Dörtpadişahdönemindedehayatınınenşöhretli
zamanınıkendisigibisertbirmizacasahipolanIV.
Muradzamanındadayaşamıştır.IV.Murad’ıngö-
züneI.Ahmet’ingözünegirdiğindendahakısasü-
redegirmiştir.Yalnızmizacınındalgalıolması,sert
vesinirlibirkarakteresahipolmasıyüzündenpek
fazlasevilmemiştir.”
BuparçadaNef’i’ninmizacındandolayıhicivtürü
şiirlerdeyazdığısöylenebilir.
Aşağıdakilerdenhangisidevletin ilerigelenle-
rinihicvetmekiçindeyazılanbeyitlerleoluştu-
rulmuşdivanedebiyatınazımşeklidir?
A)Kaside B)Taşlama C)Mesnevi
D)Murabba E)Hicviye
7. Aşağıdakidörtlüklerdenhangisibirkoşmadan
alınmıştır?
A)Gönülgurbeteleçıkma
Yageliniryagelinmez
Herdilberemeyilverme
Yaseviliryasevilmez
B)Varavaravardımolkarataşa
Hasretettinbenikavimkardaşa
Sebepnegözdenakankanlıyaşa
Birayrılık,biryoksulluk,birölüm
C)Beheyelâgözlüdilber
Vaktingeçerdemedimmi
Haramimiolmuşgözlerin
Bellerkeserdemedimmi
D)Yemeniminuçları
Çıkamamyokuşları
Selamedinyârime
Yedidağınkuşları
E)Bugünbenbirgüzelgördüm
Yeşillergiymişağüzre
Aklımıbaşımdanaldı
Durabilmemayağüzre
8. Aşağıdakilerdenhangisimaniileilgiliyanlışbirbilgiiçermektedir?
A) Temelduyguvedüşüncesonikidizedeortaya
çıkar.
B) Üçüncümısranınserbestoluşusöylemekolay-
lığısağlar.
C) Başlıca konusu aşk olmakla birlikte her türlü
konudasöylenmiştir.
D) Yedihecelidörtdizedenoluşur.
E) Uyakdizilişigenellikleababşeklindedir.
9. • Hecenin8’likalıbıylasöylenen,çoğunluklako-
çaklamatarzışiirlerdir.
• Dörtlüksayısıveuyakdüzenikoşmaylaaynı-
dır.
• Kafiyeörgüsü (xaxa,bbba,ccca…)şeklinde-
dir.
• Her yönüyle semailere benzer, onlardan ilk
dörtlüktekullanılançeşitliünlemlerleayrılır.
Buözellikleriverilenhalkedebiyatınazımşekli
aşağıdakilerdenhangisidir?
A)Semai B)Destan C)Koşma
D)Varsağı E)Türkü
10.Aşkınşarabındaniçem Mecnunolupdağadüşem
Sensindünügünendişem
Bana seni gerek seni
Tarikatlara göre “nefes, ayin, tapuğ” gibi adlar
alan, Tanrı’yı övmek, ona yalvarmak için söy-
lenenyadadinveahlaklailgilikonularıişleyen
birşiirdenalınanbudörtlüğünnazımtürüaşa-
ğıdakilerindenhangisidir?
A)Şathiye B)Nutuk C)İlahi
D)Mersiye E)Devriye
AYD
IN Y
AYIN
LARI
45
15TEST1. Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışı
vardır?
A) Dramatikşiir,tiyatrodakullanılanbirşiirtürüdür.
B) Pastoralşiirler,doğagüzellikleriniveçobanla-
rınyaşamlarınıanlatır.
C) Lirikşiirler;aşk,sevgi,ayrılık,özlemgibiduygu
yoğunluğuolanşiirlerdir.
D) Birdüşünceyi,bilgiyiaktarmakamacıylayazı-
lanşiirleredidaktikşiirdenir.
E) Satirikşiirin“idil”ve“eglog”olmaküzereikiçe-
şidivardır.
2. Aşağıdakidizelerinhangisindesanatlıbirsöy-
leyişyoktur?
A) Yücedağlarbirbirinegözeder
Rüzgarilemektuplaşır,nazeder
B) İçmişgibigeceyibiryudumda
Göğünmağrurbakışlıbulutları
C) Osoğukgecelerdedüşündümseni
Nedenseyinedeavutamadımkendimi
D) Kaldırımlarıstırapçekenlerinannesi
Kaldırımlariçimdeyaşamışbirinsandır
E) Hasretbenicayırcayıryakarken
Bedenimdebuzdanbirelyürüyor
3. Hasretbenicayırcayıryakarken
Bedenimdebuzdanbirelyürüyor
Hayalineçılgınçılgınbakarken
Kapanasıgözümükanbürüyor
Budörtlükle ilgiliolarakaşağıdakilerdenhan-
gisisöylenemez?
A) Doğadaki bir özellik yine doğadaki başka bir
kavramaaktarılmıştır.
B) Kapalıistiareyebaşvurulmuştur.
C) Teşbihsanatıkullanılmıştır.
D) Sarmauyakörgüsüvardır.
E) Birsözhemgerçekhemdemecazanlamage-
lecekşekildekullanılmıştır.
4. Aruzölçüsüyleilgiliaşağıdakibilgilerdenhan-
gisiyanlıştır?
A) Türkşiirine,Arapedebiyatındangeçmiştir.
B) Dizelerdekihecelerinaçıklıkvekapalılığınada-
yananölçüçeşididir.
C) Türkedebiyatındailkkez11.yüzyıldakullanıl-
mayabaşlanmıştır.
D) Dizelerinsonhecesiaçıkolsadakapalıhece
kabuledilir.
E) Türkedebiyatında,yoğunolarakdivanşiirinde
kullanılmışbirölçüdür.
5. (I)Pastoralşiirlerçobanyaşamını,kırveköygü-
zelliklerini işleyen şiir türüdür. (II) Bu şiirler Fran-
sızedebiyatındaortayaçıkmıştır.(III)Butürşiirle-
rin“idil”ve“eglog”diyeikiçeşidivardır.(IV)Ayrı-
cabirçobanınölümüüzerineyazılanpastoralşiir-
lere“eleji”adıverilir.(V)Edebiyatımızdakiilkpas-
toralşiirAbdülhakHamitTarhan’ınyazdığı“Sahra”
adlışiirdir.
Buparçadakinumaralanmışcümlelerinhangi-
sindebilgiyanlışlığısözkonusudur?
A)I. B)II. C)III. D)IV. E)V.
6. Aşağıdakidizelerinhangisindehemkafiyehem
redifkullanılmıştır?
A) Ömrüngecesindesükun,aydınlık
Boşananbirseldiavuçlarından
B) Senkaçanürkekbirceylansındağda
Benpeşinedüşmüşbircanavarım
C) Kederliyağmur,usulcadüşenakşama
Çığlık,birçocukyüzüdayalıcama
D) Dünakşamgördümseniyıllardansonra
Biryabancıgibiydinbakmadınbana
E) Eykanatılmış,çiğnenmişbahargünü
Birdenbirçığlıklakapatıryüzünü
Kavramlar 17
AYD
IN Y
AYIN
LARI
46
Kavramlar
7. Birşiirdedizesonlarındakisesbenzerliğine----de-
nir.Eğerikisesbenzerliğivarsabuna----denir.Di-
zesonlarındakibenzerseslergörevcedeaynıysa
buna----denir.
Buparçadaboşbırakılanyerlereaşağıdakilerin
hangisindeverilenlersırasıylagetirilmelidir?
A) uyak–yarımkafiye–vezin
B) redif–tamkafiye–asonans
C) uyak–tamuyak–redif
D) redif–zenginuyak–vezin
E) redif–tamuyak–aliterasyon
8. Bursa’daeskibircamiavlusu
Küçükşadırvandaşakırdayansu
Bu dizelerle ölçü ve uyak bakımından özdeş
olandizeleraşağıdakilerdenhangisidir?
A) Menekşeaçılırbaharyazolur
Niçinboynueğri,ömrüazolur
B) Yeşilpenceredenbirgülatbana
Geldimiştemevsimgibikapına
C) Uzunkavaknegidersinengine
Yapraklarınbenzemiyorrengine
D) Beşikoldunbenanamdandoğunca
Gahgüloldun,gahtomurcuk,gahgonca
E) Havakeskinbirkömürkokusuyladolar
Kapanırdıdahagünbatmadankapılar
9. Sendeaçsamdagözümü
Yoktubuaşkınçözümü
Zamanavuturgönlümü
Hasretinedealışırım
Budörtlükteaşağıdakişiirtürlerindenhangisi-
neözgüniteliklerağırbasmaktadır?
A)Dramatikşiir B)Pastoralşiir
C)Lirikşiir D)Epikşiir
E)Didaktikşiir
10.Birşiirparçasınınölçüsüne,kafiyeörgüsünevena-zımbiriminegörealdığıada----denir.Şiirlerinişle-
diğikonularagörealdıklarıadaise----denir.
Buparçadakiboşluklarasırasıylaaşağıdakile-
rinhangisindeverilenlergetirilmelidir?
A) nazımbiçimi–nazımşekli
B) nazımtürü–nazımbiçimi
C) nazımbiçimi–manzume
D) nazımbiçimi–nazımtürü
E) nazımtürü–manzume
11.Aşağıdakilerdenhangisigazelnazımbiçimininişlediğikonuyagörealdığıadlardanbirideğil-
dir?
A)Rindanegazel B)Müstezatgazel
C)Şuhanegazel D)Hikemigazel
E)Aşıkanegazel
12. Aşağıdakilerdenhangisinazımtürüolarakad-
landırılankavramlardanbirideğildir?
A)Güzelleme B)Koçaklama
C) Hicviye D) Musammat
E)Mersiye
13. I. Koçaklama
II. Muhammes
III. Mersiye
IV. Mani
V. Müstezat
Yukarıda numaralanmış kavramlardan hangi
ikisinazımbiçimideğildir?
A)I.veII. B)I.veIII. C)II.veIII.
D)III.veIV. E)IV.veV.
AYD
IN Y
AYIN
LARI
49
17TEST Şiir Bilgisi Karma 19
1. I. Tabiplerdeilaçyokturyarama
Aşkdeyinceötesiniarama
II. Geçmesingünümüzsevgilimyasla
Ogüzelgülcebaşınıgöğsümeyasla
III. Benigörüpyüzünötedöndürme
Yıkıpelifkaşınyereindirme
IV. Umutlarsaçımdaoldubembeyaz
Beniavutmuyorsanagelenyaz
V. Uykununbilinmeyenülkesinde
Denizleringöklerinötesinde
Numaralanmışdizeleruyakçeşidibakımından
ikişerligruplandırıldığındahangisidıştakalır?
A)I. B)II. C)III. D)IV. E)V.
2. Benyoruldumhayat,gelmeüstüme
Dizçöktümdünyanınnamertyüzüne
Gözümden,gönlümdendüşendüşene
Buöksüzbaşımagözdağıverme
Budörtlüğünikincidizesindegörülensözsa-
natlarıaşağıdakilerinhangisindeverilmiştir?
A)İstiare,telmih B)Teşbih,tenasüp
C)Mübalağa,teşhis D)Tezat,tevriye
E)Kinaye,mecazımürsel
3. Elagözlümbenbuildengideyim
Zülfüperişanımkalmelilmelil
Keremetaklındançıkarmabeni
Ağlagözyaşınısilmelilmelil
Budörtlükleilgili,
I. Birkoşmanınilkdörtlüğüdür.
II. Yarımuyakkullanılmıştır.
III. Sözcükhalinderedifvardır.
IV. Çaprazkafiyeörgüsüvardır.
V. Yalınhalkdilikullanılmıştır.
yargılarındanhangilerisöylenemez?
A)I.veII. B)II.veIII. C)III.veIV.
D)III.veV. E)IV.veV.
4. (I)
Alınyazımıntekokunaklıyeri
Bıçkınsevinçkuntöfke
Küçükdiliniyutmuşkırmızısoğan
Yüce gönüllü akasya
Havıçıkmışeteklik
Hafifçekarnıolan
Sen elisürencil
Öylebirlafvarsaişteo
(II)
Sarhoşoldumda
Senihatırladımyine
Solelim
Acemielim
Zavallıelim
Numaralanmış iki şiir parçasından hareketle
aşağıdaverilenbilgilerdenhangisiyanlıştır?
A) İkişiirdeserbestölçüileyazılmıştır.
B) İlkşiirdeimgeselbiranlatımyeğlenirkenikinci
şiirdeyalınbiranlatımtercihedilmiştir.
C) İkişiirdededüzenlibiruyakşemasıveuyaktü-
rübulunmamaktadır.
D) Şiirlerinanlamözellikleridikkatealındığındailk
şiirinCumhuriyetDönemizihniyetinin,ikincişi-
iriniseanonimhalkedebiyatızihniyetininözel-
liklerinitaşıdığısöylenebilir.
E) İlk şiirdedilingünlükkullanımınındışınaçıkıl-
mış,sözcüklerinçağrışımgücündenyararlanıl-
mıştır.
5. Aşağıdakidizelerinhangisindeikiögelibirteş-
bihsanatıyapılmıştır?
A) Tanrı’nınmabediherbirtaraftandoluyor
BusaatlerdeSüleymaniyetariholuyor
B) Kuruyandallarabaharlargelir
Umutlaryeşerirgeldiğinzaman
C) Güllergülüyormutluluktan
Akşamlarhalimeumutsuzağlıyor
D) Oayyüzünüöpesimgelir
Yanımdaolmazsanölesimgelir
E) Rüzgârgibihırçınesiyorgençliğimbaşımda
Durduramıyorumzamanıhızlagelipgeçiyor
AYD
IN Y
AYIN
LARI
50
Şiir Bilgisi Karma
6. I. RusvalarındanolmehsoymazmeniFuzuli
Divaneolmayummıdünyadayokmuârum
II. TahammülmülkünüyıktınHülagüHanmısınkâfir
Amandünyayıyaktınateş-isuzanmısınkâfir
III. Gözünsadefindennicedürdânedökersin
Şoldişigüherdudağımercanereumma
IV. Aşkasaldımbenbenipendalmayıpbirdosttan
Hiçdüşmeneylemezanıkimettimbenbana
V. Sabreylegönülderdinedermanereumma
Canatmaodabi-hüdecânânereumma
Numaralanmışbeyitlerdenhangiikisibirgaze-
linmatlabeytineörnektir?
A)I.veII. B)II.veV. C)III.veIV.
D)III.veV. E)IV.veV.
7. Aşağıdakilerdenhangisindeverilenlertümüyle
divanşiiriürünlerininadlarıdır?
A) gazel,şarkı,mani,murabba,tuyuğ
B) mesnevi,naat,kaside,tahmis,mersiye
C) kaside,türkü,müstezat,tuyuğ,rubaî
D) tegazzül,mesnevi,şarkı,murabba,nefes
E) rubaî,gazel,kaside,naat,semai
8. I. Gazel, 5-15 beyitten; koşma, 3-5 dörtlükten
oluşur.
II. Gazelin nazım birimi beyit, koşmanınki ise
dörtlüktür.
III. Gazelin kafiye örgüsü aa, bb, cc... şeklinde;
koşmanıniseaaab,cccb,dddb...şeklindedir.
IV. Gazelindekoşmanındakonusunagöretürleri
vardır.
V. Gazeldedekoşmadadaişlenenortakkonular
vardır.
Gazelvekoşmanınkarşılaştırıldığınumaralan-
mış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı
sözkonusudur?
A)I. B)II. C)III. D)IV. E)V.
9. I. Kaside Aruz
II. Gazel Güzelleme
III. Semai Teşbib
IV. Koşma Hikemi
V. Mani Musammat
Yukarıdakinumaralanmışnazımbiçimlerinden
hangisikarşısındakikavramlardanherhangibi-
riyle ilişkilendirilemez?
A)I. B)II. C)III. D)IV. E)V.
10.(I)Tekkeedebiyatınazımtürlerindenolanilahi(II)tarikatlaragörefarklıadlaralmıştır(III)Mevleviler-
de ayin (IV)Gülşenilerde deme (V) Bektaşilerde
nefesdiyeadlandırılmıştır(VI)
Yukarıda numaralandırılmış hangi bölümler
arasındabirbilgiyanlışlığıyapılmıştır?
A)IveIIarasında B)IIveIIIarasında
C)IIIveIVarasında D)IVveVarasında
E)VveVIarasında
11. Vay bana vaylar bana
Yılolduaylarbana
Eğildimsuiçmeye
Suvermezçaylarbana
Bu dörtlüğün nazım biçimi aşağıdakilerden
hangisidir?
A)Tuyuğ B)Şarkı C)Mani
D)Türkü E)Rubai
12.Aşağıdakilerinhangisindebirbilgiyanlışısözkonusudur?
A) Dize sonlarındaki çift ses benzerliğine tam
uyakdenir.
B) Aruzölçüsühecelerinuzunluğuvekısalığı te-
melinedayanır.
C) Düzuyağa,kimidurumlardamesnevitarzıuyak
dadenir.
D) Divanşiirindekullanılanuyağaseciadıverilir.
E) Örüşükuyak,terzarimanazımbiçimindekulla-
nılanbiruyakörgüsüdür.
Düzyazı Türleri
3.BÖLÜM
1TEST Metinlerin Sınıflandırılması
AYD
IN Y
AYIN
LARI
59
23
1. Havadaserbestbırakılanhercisimyeredüşer.Bu
düşmeye sebep olan da yer çekimi kuvvetinden
başkabirşeydeğildir.Cisimlerinağırlığıyadaha-
fifliği, aslında yerin onları dahabüyük veyadaha
azbir kuvvetleçekmesiyle ilgilidir.Hercismindi-
ğercisimlerüzerindebelirlibirçekimkuvvetivar-
dır.Buçekimkuvveti,sözkonusucisimlerinkitle-
sinevebirbirineolanmesafesinebağlıdır.Cisimler
ağırlaştıkçavearalarındakimesafeazaldıkçabir-
birleriüzerindekiçekimkuvvetibüyür.
Bu parça aşağıdakilerin hangisinden alınmış
olabilir?
A)Tarihîmetin B)Felsefimetin
C)Göstergeselmetin D)Sanatsalmetin
E)Bilimselmetin
2. Aşağıdakilerden hangisi öğretici metinlerin
özelliklerindenbirideğildir?
A) Butürmetinlerdedil,dahaçokgöndergeseliş-
levde kullanılır.Yazar nasıl söylediğinden çok
nesöylediğineönemverir.Üslupyaratmakay-
gısıylahareketetmez.Buyüzdendesözcükleri
geneldegerçekanlamlarıylakullanır.Dilinanla-
tımolanaklarınıfazlazorlamaz.
B) Okuyucu üzerindeki etkisi bakımından anla-
tımınözlü,duru, yalın,açıkveakıcıolmasına
özen gösterilir.Metinler, kaynağını hayal dün-
yasındandeğil,gerçekdünyadanalır.
C) Metneyansıtılangerçekyaşamveyaşantıların
çarpıtılmamasınaözengösterilir.Doğruya,ger-
çeğevenesnelliğeönemverilir.Buyüzdende
anlatılanlarındoğruluğuyadayanlışlığıgenel-
liklekanıtlanabilir.
D) Amaçyaokuradoğrudanbilgivermek,birşey-
leröğretmekyadabirtakımsorularlaokurudü-
şündürerekondatutumvedavranışdeğişiklik-
leriyapmaktır.Buyüzdendeöğreticimetinler-
degenelolarakaçıklayıcıvetartışmacıanlatı-
maağırlıkverilir.
E) Çağrışımveduygudeğeriyüksekolduğundan
okuyanlarınyenivefarklıanlamlarçıkarmasına
elverişlimetinlerdir.
3. Edebi eserlerin oluşumu dikkate alındığında
aşağıdakilerdenhangisi,edebîeserleridahaaz
etkiler?
A) Volkaniketkiyleyokolanyerleşimyerleri
B) Kadınlaraseçmehakkınınverilmesi
C) Türklerinİslamiyet’ikabuletmesi
D) Şizofrenbirgencinyaşamserüveni
E) Genetikhastalıklarınteşhisi
4. Aşağıdakilerdenhangisianlatmayabağlıedebi
metinlerdendeğildir?
A)Fabl B)Hikâye
C)Roman D)Seyirlikköyoyunları
E)Mesnevi
5. TanzimatDönemiöncesiTürkedebiyatındahikâye
ve roman türleri yoktu. Bizim edebiyatımız, des-
tanveefsanedenhalkhikâyesivemesneviyegeç-
miştir. Bunların da teknik olarak hikâye ve roma-
nabenzediğisöylenemezdi.Bumetinlerdetekrar-
lanankonularsözustalığınıgöstermekiçinişlenir-
di.Batıedebiyatı isedestanveefsanedenroman
vehikâyeyegeçişyaparakfarklıbiryolizler.Tanzi-
matsanatçıları,özellikleBatı’yayaptıklarıziyaret-
lerdetanıştıklarıromanvehikâyetürüneaitörnek-
leriTanzimatedebiyatınınoluşmayabaşladığıdö-
nemlerdeTürkokurunatanıtmakiçinilkönceşiirde
yaptıklarıgibiBatılıromancılardançeviridebulun-
muşlardır.Türkedebiyatındaromançevirilerlebaş-
lamıştır.Bualanda ilkeserYusufKamilPaşa’nın
FenelonadlıFransızyazardançevirdiği“Telemak”
adlı romandır.Birçok teknik kusurla dolu olanbu
eser,kahramanlarıyabancıolmasınarağmenbü-
yükilgigörmüştür.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisine ait bir
metintüründenbahsedilmektedir?
A) Anlatmayabağlıedebimetin
B) Coşkuveheyecanıdilegetirenmetin
C) Göstermeyebağlıedebimetin
D) Kişiselhayatıkonualanmetin
E) Gazeteçevresindegelişenedebimetin
Metinlerin Sınıflandırılması
AYD
IN Y
AYIN
LARI
60
6. Metnioluşturanbirimlerindilbilgisikurallarıylabir-
birinebağlanmasına----denir.Örneğincansızvar-
lıklarınçoğulözneolduğudurumlardayükleminte-
kil olması bir dil bilgisi kuralıdır. Metni oluşturan
parçalararasındakianlamsaluyuma----denir.Ör-
neğin“Fiyatveücretsözcükleriarasındabirayrıntı
var.”cümlesinde“ayrıntı”sözcüğübağlamauygun
kullanılmamıştır.
Buparçadaboşbırakılanyerleresırasıylaaşağı-
dakilerdenhangisindeverilenlergetirilmelidir?
A) sözcükselsapma–anlamdaşlık
B) bağlaşıklık–bağdaşıklık
C) dilbilgisi–çokanlamlılık
D) cümle–anlambirliği
E) doğruluk–bağlaşma
7. Aşağıda verilen metinler, türlerine göre sınıf-
landırıldığındahangisidıştakalır?
A)Makale B)Fıkra C)Geziyazısı
D)Sohbet E)Deneme
8. Aşağıdakilerinhangisindemetinlerinözellikle-
riyleilgilibirbilgiyanlışıvardır?
A) Öğretici metinlerde dil bilgilendirme amacıyla
kullanılır.
B) Edebîmetinlerde sezdirme yoluyla anlatılmak
istenenlerokuyucuyahissettirmeyoluylaakta-
rılır.
C) Sanatsalmetinlerdegerçeklikkişiselbakışaçı-
larınagöreşekillenir.
D) Göstermeye bağlı metinler, anlatmaya bağlı
metinlergibikurgusaldeğildir.
E) Edebîmetinlerdeolay,ikianlatıcıüzerindenüç
bakışaçısıylaanlatılır.
9. Aşağıdakilerdenhangisisözlüanlatımtürlerin-
denbirideğildir?
A)Sohbet B)Mülakat C)Forum
D)Sempozyum E)Münazara
10.Edebimetinler,insanavedışdünyayaözgühertür-
lügerçekliğinduyguvedüşünceögeleriylebirleş-
tirilip kurmaca bir dünyada yeniden yaratılmasıy-
laoluşur.Biredebiyatterimiolarakkurmacadün-
ya,gerçekolandanhareketlevegerçekolanlailiş-
kilendirilerekkurulanhayalidünyademektir.Ede-
bimetin,kurmacaolmasıyönüylehayalgücünden
azyadaçokamamutlakayararlanmakdurumun-
dadır.Öğreticimetinler,gerçekleriolduğugibiyan-
sıtırken edebimetinler bu gerçekleri yeniden ya-
ratarakyansıtır.Öğreticimetinler“olan”ları,somut
dünyanıngerçeklerinianlatırkenedebimetinler“ol-
madığıhaldevarmış”gibidüşünülenleriyanihayal
edilenlerianlatır.
Buparçada“edebimetin”ileilgiliolarakasılan-
latılmakistenenaşağıdakilerdenhangisidir?
A) Edebimetinlerinsanlıkdurumlarınıyansıtması
açısındanenönemlianlatıaraçlarındandır.
B) Edebimetinler kurmaca olduğu ölçüde değer
kazanır.
C) Edebi metinlerin temelinde gerçeklik bulun-
makla birlikte bumetinlerin varlığı kurmacaya
dayanır.
D) Edebi ve öğretici metinler gerçekliği ele alış
yönleriylebirbirlerindenayrılır.
E) Edebimetinlerdegerçektevarolmayanolaylar
anlatılır.
11. Aşağıdaki eşleştirmelerin hangisinde bir yan-
lışlıkyapılmıştır?
A) Fabl–Anlatmayabağlıedebimetin
B) Röportaj–Kişiselhayatıkonualanmetin
C) Deneme–Gazeteçevresindegelişenmetin
D) Hikâye–Anlatmayabağlıedebimetin
E) Şiir–Coşkuveheyecanıdilegetirenmetin