1

I S B N 9 6 0 - 9 2 3 0 1 - 1 - 3

T h o d i s K o n s t a n t i n o s © 2 0 0 4

2

Η Δ Υ Ν Α Μ Ι Κ Η Τ Η Σ Ο Μ Α Δ Α Σ

Κ Α Ι

Η Δ Ι Α Θ Ε Μ Α Τ Ι Κ Η Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η

Σ Τ Η Δ Ι Δ Α Σ Κ Α Λ Ι Α

Γ ι α τ η ν κ α θ η μ ε ρ ι ν ή δ ι δ α κ τ ι κ ή π ρ ά ξ η σ τ ο σ χ ο λ ε ί ο τ η ς γ ε ι τ ο ν ι ά ς , τ ο ο λ ο ή μ ε ρ ο σ χ ο λ ε ί ο , μ ε κ ύ ρ ι ο υ ς ά ξ ο ν ε ς π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ο ύ τ ο ν π ο λ ι τ ι σ μ ό , τ ο π ε ρ ι β ά λ λ ο ν , τ ο ν α θ λ η τ ι σ μ ό κ α ι τ η ν κ ο ι ν ω ν ί α τ η ς π λ η ρ ο φ ο ρ ί α ς .

3

4

Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ

Η δ ι δ α σ κ α λ ί α π ρ έ π ε ι ν α δ ο μ ε ί τ α ι σ ή μ ε ρ α μ ε τ έ τ ο ι ο

τ ρ ό π ο ώ σ τ ε ο ι μ α θ η τ έ ς ν α ε ν ε ρ γ ο ύ ν σ τ α δ ι α κ ά χ ω ρ ί ς τ η ν ά -

μ ε σ η κ α θ ο δ ή γ η σ η τ ο υ ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ .

Τ α ε ρ ω τ ή μ α τ α π ο υ τ ί θ ε ν τ α ι σ τ η δ ι δ α κ τ ι κ ή σ ή μ ε ρ α ε ί ν α ι :

Π ώ ς ε π ι κ ο ι ν ω ν ε ί ο μ α θ η τ ή ς μ ε τ ο σ υ μ μ α θ η τ ή τ ο υ ;

Π ο ι ε ς ε ί ν α ι ο ι μ ο ρ φ έ ς κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς ο ρ γ ά ν ω σ η ς τ η ς τ ά ξ η ς ;

Π ώ ς ε π ι λ έ γ ε τ α ι τ ο π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο ;

Π ώ ς ν ο μ ι μ ο π ο ι ο ύ μ ε κ α ι π ρ ο σ α ρ μ ό ζ ο υ μ ε τ ο σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ο

π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο σ τ ι ς σ υ ν θ ή κ ε ς π ο υ ε π ι β ά λ λ ε ι η τ ά ξ η – ο μ ά δ α ;

Η μ ε τ α τ ρ ο π ή τ ο υ π ε ρ ι ε χ ο μ έ ν ο υ σ ε δ ι δ ά ξ ι μ η γ ν ώ σ η

γ ι α τ ο μ α θ η τ ή , κ α ι η π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή τ ο υ σ τ ο γ ν ω σ τ ι κ ό , σ υ -

ν α ι σ θ η μ α τ ι κ ό κ α ι ψ υ χ ο κ ι ν η τ ι κ ό ε π ί π ε δ ο τ ω ν μ α θ η τ ώ ν γ ί ν ε -

τ α ι π ι ο ε ύ κ ο λ α ό τ α ν ο ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό ς κ α τ έ χ ε ι τ ο π ε ρ ι ε χ ό -

μ ε ν ο . Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο σ η μ α ν τ ι κ ά ε ί ν α ι τ α μ ο ρ φ ω τ ι κ ά σ τ ο ι χ ε ί α

5

π ο υ π ε ρ ι έ χ ε ι τ ο π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο . Δ η λ α δ ή κ α τ ά π ό σ ο σ υ μ β ά λ -

λ ε ι ή ό χ ι σ τ η β ε λ τ ί ω σ η τ ω ν σ υ ν θ η κ ώ ν ζ ω ή ς κ α ι έ χ ε ι κ ά -

π ο ι α σ η μ α σ ί α γ ι α τ ο π α ρ ό ν κ α ι τ ο μ έ λ λ ο ν τ ο υ μ α θ η τ ή . Ε -

π ί σ η ς κ α τ ά π ό σ ο δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί τ ο π λ α ί σ ι ο γ ι α σ υ ν ε ι δ η τ ό

σ τ ο χ α σ μ ό κ α ι δ ρ ά σ η τ ο υ μ α θ η τ ή μ έ σ α κ ι έ ξ ω α π ό τ ο χ ώ ρ ο

τ ο υ σ χ ο λ ε ί ο υ .

Ε π ι τ α κ τ ι κ ή α ν ά γ κ η α π ο τ ε λ ε ί σ ή μ ε ρ α η μ ε τ ά β α σ η α π ό

τ η ν κ α θ ο δ η γ ο ύ μ ε ν η σ υ σ τ η μ α τ ι κ ή δ ι δ α σ κ α λ ί α σ τ η σ υ ν ε ρ γ α -

τ ι κ ή δ ι α δ ι κ α σ ί α μ ά θ η σ η ς . Τ ο μ ά θ η μ α π ρ έ π ε ι ν α ο ρ γ α ν ώ ν ε -

τ α ι σ κ ό π ι μ α κ α ι ο ρ θ ο λ ο γ ι κ ά μ ε σ τ ό χ ο τ η ν ε μ π ε ι ρ ί α , τ η σ υ -

ν ε ρ γ α σ ί α μ ε τ α ξ ύ τ ω ν μ α θ η τ ώ ν , ε ν ώ η ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α π ρ έ π ε ι

ν α ε ί ν α ι σ υ μ μ ε τ ρ ι κ ή .

Ο ι δ ι α π ρ ο σ ω π ι κ έ ς σ χ έ σ ε ι ς π ο υ α ν α π τ ύ σ σ ε ι τ ο ά τ ο μ ο

μ έ σ α σ τ η ν ο μ ά δ α σ υ μ β ά λ λ ο υ ν σ τ η ν ο λ ό π λ ε υ ρ η α ν ά π τ υ ξ η

τ ο υ α τ ό μ ο υ γ ι α τ ί ε κ ε ί α ν α π τ ύ σ σ ε ι δ ε ξ ι ό τ η τ ε ς κ α ι σ τ ά σ ε ι ς ,

α π ο κ τ ά γ ν ώ σ ε ι ς γ ι α τ ο ν π ε ρ ι β ά λ λ ο ν τ α κ ό σ μ ο , β ι ώ ν ε ι τ ι ς

6

σ χ έ σ ε ι ς τ ο υ μ ε τ α μ έ λ η τ η ς ο μ ά δ α ς κ α ι σ χ η μ α τ ί ζ ε ι θ ε τ ι κ ή ή

α ρ ν η τ ι κ ή α ν τ ί λ η ψ η γ ι α τ ο ν ε α υ τ ό τ ο υ π ο υ τ ε λ ι κ ά ρ υ θ μ ί ζ ε ι

τ ο ν τ ρ ό π ο σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς κ α ι σ κ έ ψ η ς τ ο υ . Σ τ ο σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ό

σ ύ σ τ η μ α δ η μ ι ο υ ρ γ ο ύ ν τ α ι δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς έ κ φ ρ α σ η ς μ η ν υ μ ά -

τ ω ν α π ο δ ο χ ή ς , ε ν θ ά ρ ρ υ ν σ η ς , ε μ π ι σ τ ο σ ύ ν η ς , α ξ ι ο π ο ί η σ η ς

τ ω ν δ υ ν α τ ο τ ή τ ω ν τ ω ν ά λ λ ω ν κ α θ ώ ς κ α ι κ α τ α μ ε ρ ι σ μ ο ύ τ η ς

ε ρ γ α σ ί α ς κ α ι τ ω ν ρ ό λ ω ν .

Η ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή δ ι δ α σ κ α λ ί α σ ή μ ε ρ α α π ο τ ε λ ε ί ε ν α λ -

λ α κ τ ι κ ή μ ο ρ φ ή δ ι δ α σ κ α λ ί α ς π ο υ α π ό μ ό ν η η ε φ α ρ μ ο γ ή τ η ς

δ ε ν λ ύ ν ε ι τ α π ρ ο β λ ή μ α τ α τ η ς δ ι δ α κ τ ι κ ή ς κ α ι τ η ς π α ι δ α γ ω -

γ ι κ ή ς . Ε φ α ρ μ ό ζ ε τ α ι σ υ ν ή θ ω ς γ ι α δ ι δ α κ τ ι κ ά α ν τ ι κ ε ί μ ε ν α

π ο υ ε υ ν ο ο ύ ν τ η δ ι ε ρ ε ύ ν η σ η κ α ι τ η μ ά θ η σ η μ έ σ ω ε μ π ε ι ρ ι ώ ν

κ α ι β ι ω μ ά τ ω ν , ε ν ώ ο ι ‘ ’ α δ ύ ν α τ ο ι ’ ’ μ α θ η τ έ ς ν ι ώ θ ο υ ν τ ο -

α ί σ θ η μ α τ η ς α σ φ ά λ ε ι α ς κ α ι τ η ν ε μ π ε ι ρ ί α τ η ς ε π ι τ υ χ ί α ς μ έ -

σ α σ τ η ν ο μ ά δ α . Η ε φ α ρ μ ο γ ή τ η ς ε ί ν α ι δ υ σ χ ε ρ ή ς σ ε μ ι κ ρ έ ς

7

τ ά ξ ε ι ς κ α θ ώ ς κ α ι σ ε α ν τ ι κ ε ί μ ε ν α π ο υ α π α ι τ ο ύ ν μ η χ α ν ι σ τ ι κ ό

τ ρ ό π ο μ ά θ η σ η ς .

Π α ρ ά λ λ η λ α μ ε τ η ν ε φ α ρ μ ο γ ή τ ο υ ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ο ύ σ υ -

σ τ ή μ α τ ο ς δ ι δ α σ κ α λ ί α ς ε ί ν α ι α ν α γ κ α ί α η δ ι α θ ε μ α τ ι κ ή δ ι ε π ι -

σ τ η μ ο ν ι κ ή π ρ ο σ έ γ γ ι σ η τ η ς γ ν ώ σ η ς . Ο μ α θ η τ ή ς π ρ έ π ε ι ν α

δ ε ι τ η ν π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α ε ν ι α ί α . Μ έ σ α α π ό τ ι ς δ ι α δ ι κ α σ ί ε ς

τ η ς δ ι α θ ε μ α τ ι κ ή ς δ ι δ α σ κ α λ ί α ς π α ρ έ χ ε τ α ι έ μ π ρ α κ τ α η δ ι α -

δ ι κ α σ τ ι κ ή γ ν ώ σ η . Η μ ε τ ά β α σ η τ ο υ σ χ ο λ ε ί ο υ α π ό τ ο ι ε ρ α ρ -

χ ι κ ό σ ύ σ τ η μ α ο ρ γ ά ν ω σ η ς σ τ ο σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ό , μ ε τ η σ υ μ μ ε -

τ ρ ι κ ή κ α ι ι σ ό τ ι μ η ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α δ α σ κ ά λ ο υ – μ α θ η τ ή , δ ε ν γ ί -

ν ε τ α ι μ ε ν ο μ ο θ ε τ ι κ έ ς ρ υ θ μ ί σ ε ι ς κ α ι ε γ κ υ κ λ ί ο υ ς , α λ λ ά σ υ -

ν τ ε λ ε ί τ α ι μ έ σ α α π ό δ ι α δ ι κ α σ ί ε ς ε ν δ ο σ χ ο λ ι κ ο ύ π ρ ο γ ρ α μ μ α -

τ ι σ μ ο ύ κ α ι δ ρ ά σ η ς . Η ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή δ ι δ α σ κ α λ ί α π ο υ ε ί ν α ι

μ α θ η τ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή , σ ε σ υ ν δ υ α σ μ ό μ ε τ η δ ι α θ ε μ α τ ι κ ή π ρ ο σ έ γ -

γ ι σ η τ η ς γ ν ώ σ η ς δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί τ ο π λ α ί σ ι ο δ ρ ά σ η ς κ α ι δ ι ε υ κ ο -

λ ύ ν ε ι τ η μ ε τ ά β α σ η α π ό τ ο έ ν α σ ύ σ τ η μ α σ τ ο ά λ λ ο . Κ α ι ν ο -

8

τ ό μ α π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ α ό π ω ς η Ε υ έ λ ι κ τ η Ζ ώ ν η π ο υ π ε ρ ι λ α μ β ά -

ν ε ι δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ ε ς - p r o j e c t s κ α ι ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό υ λ ι κ ό - π ο -

λ υ θ ε μ α τ ι κ ό β ι β λ ί ο κ λ π . π ο υ σ υ μ β ά λ λ ο υ ν σ τ η ν α ν ά π τ υ ξ η

τ η ς κ ρ ι τ ι κ ή ς σ κ έ ψ η ς τ ω ν μ α θ η τ ώ ν , τ η ς σ υ μ μ ε τ ο χ ι κ ή ς κ α ι

σ υ λ λ ο γ ι κ ή ς π ρ ο σ π ά θ ε ι α ς , τ η ς α ν ά π τ υ ξ η ς π ρ ω τ ο β ο υ λ ί α ς ,

μ ε τ η ν κ α τ ά λ λ η λ η μ ε θ ο δ ο λ ο γ ι κ ή π ρ ο σ έ γ γ ι σ η ο δ η γ ο ύ ν σ τ η ν

ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η τ η ς π ρ ο σ ω π ι κ ό τ η τ α ς τ ο υ μ α θ η τ ή κ α θ ώ ς κ α ι

σ τ η ν ε π ι τ υ χ ή κ ο ι ν ω ν ι κ ή τ ο υ έ ν τ α ξ η .

Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς Ν . Θ ώ δ η ς

Φ ε β ρ ο υ ά ρ ι ο ς 2 0 0 4

9

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΗ

ΤΗΣ

ΟΜΑΔΟΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

10

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Π Ρ Ω Τ Ο

1.1Γενικά για το σχολείο και τη μάθηση .

Τ ο σ ύ γ χ ρ ο ν ο σ χ ο λ ε ί ο , τ ο σ χ ο λ ε ί ο τ ο υ 2 1ο υ

α ι ώ ν α , τ ο

σ χ ο λ ε ί ο π ο υ μ ο ρ φ ώ ν ε ι σ ω σ τ ά κ α ι π ρ ο ε τ ο ι μ ά ζ ε ι γ ι α τ ο μ έ λ -

λ ο ν , π ρ έ π ε ι ν α ε ί ν α ι έ ν α ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό ί δ ρ υ μ α π ο υ π ρ ο ά γ ε ι

τ η γ ν ώ σ η , π ο υ ο λ ο κ λ η ρ ώ ν ε ι τ ο σ υ ν α ί σ θ η μ α , π ο υ α κ ο ν ί ζ ε ι

δ ε ξ ι ό τ η τ ε ς κ α ι υ π η ρ ε τ ε ί σ υ σ τ η μ α τ ι κ ά τ η ν ι δ έ α τ η ς α υ τ ο -

μ ό ρ φ ω σ η ς . Δ ε ν μ π ο ρ ε ί ν α ε ί ν α ι σ χ ο λ ε ί ο α π ο σ τ ή θ ι σ η ς κ α ι

ε π α ν ά λ η ψ η ς τ η ς τ υ π ο π ο ι η μ έ ν η ς γ ν ώ σ η ς , α λ λ ά σ χ ο λ ε ί ο τ η ς

δ υ ν α μ ι κ ή ς μ ά θ η σ η ς κ α ι τ η ς μ ε τ α γ ν ω σ τ ι κ ή ς δ ε ξ ι ό τ η τ α ς . Η

μ ά θ η σ η π ρ έ π ε ι ν α ε ί ν α ι α π ο τ έ λ ε σ μ α β ι ω μ α τ ι κ ή ς ε μ π ε ι ρ ί α ς .

Ο μ α θ η τ ή ς π ρ έ π ε ι ν α β ρ ί σ κ ε τ α ι σ τ ο κ έ ν τ ρ ο τ η ς ε κ π α ι -

δ ε υ τ ι κ ή ς π ρ ο σ π ά θ ε ι α ς κ α ι τ ω ν σ τ ό χ ω ν τ ω ν α ν α λ υ τ ι κ ώ ν

π ρ ο γ ρ α μ μ ά τ ω ν . Ο μ α θ η τ ή ς π ρ έ π ε ι ν α ε ν ε ρ γ ε ί π ά ν ω σ τ ο

11

γ ν ω σ τ ι κ ό α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο . Π ρ έ π ε ι ν α σ υ μ μ ε τ έ χ ε ι σ τ ι ς α π ο φ ά -

σ ε ι ς π ο υ α φ ο ρ ο ύ ν τ ι ς ε π ι δ ι ώ ξ ε ι ς τ ο υ σ χ ο λ ι κ ο ύ π ρ ο γ ρ ά μ -

μ α τ ο ς . Ο δ ά σ κ α λ ο ς κ α ι ο ι μ α θ η τ έ ς π ρ έ π ε ι ν α ε π ι κ ο ι ν ω ν ο ύ ν

α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ι κ ά κ α ι ν α α λ λ η λ ε π ι δ ρ ο ύ ν , ε ν ώ η δ ι α δ ι κ α σ ί α

τ η ς μ ά θ η σ η ς π ρ έ π ε ι ν α ε ί ν α ι δ ι ε ρ ε υ ν η τ ι κ ο ύ χ α ρ α κ τ ή ρ α .

Η μ ά θ η σ η π ρ έ π ε ι ν α σ τ η ρ ί ζ ε τ α ι σ τ ο π ο λ υ θ ε μ α τ ι κ ό κ α ι

ό χ ι σ τ ο μ ο ν α δ ι κ ό δ ι δ α κ τ ι κ ό β ι β λ ί ο .

« Η μ ά θ η σ η π ρ έ π ε ι ν α ε ί ν α ι ε π ο ι κ ο δ ο μ η τ ι κ ο ύ χ α ρ α -

κ τ ή ρ α κ α ι π ρ ο β λ η μ α τ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή » ( Θ ε ο φ ι λ ί δ η ς 1 9 9 7 , 2 4 3 ) .

Μ ε τ η δ ι ά δ ρ α σ η κ α ι α λ λ η λ ο σ τ ή ρ ι ξ η η μ ά θ η σ η α π ο κ τ ά

κ ο ι ν ω ν ι κ ό χ α ρ α κ τ ή ρ α κ α ι σ τ η ρ ί ζ ε τ α ι σ τ ο ν ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ό

τ ρ ό π ο σ κ έ ψ η ς .

Έ τ σ ι η γ ν ώ σ η μ ε τ α φ έ ρ ε τ α ι σ ε ν έ ε ς κ α τ α σ τ ά σ ε ι ς , ε ί ν α ι

γ ν ώ σ η π ρ ο ς χ ρ ή σ η κ α ι γ ί ν ε τ α ι ε ρ γ α λ ε ί ο γ ι α τ η ν κ α τ α ν ό η σ η

12

ν έ ω ν κ α ι π ο λ ύ π λ ο κ ω ν κ α τ α σ τ ά σ ε ω ν , ε ν ώ χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ε ί τ α ι

γ ι α ε π α λ ή θ ε υ σ η κ α τ α σ τ ά σ ε ω ν κ α ι π ρ ο β λ η μ ά τ ω ν .

1 . 2 Το Αναλυτ ικό Πρόγραμμα.

Τ ο Α ν α λ υ τ ι κ ό Π ρ ό γ ρ α μ μ α ( Α . Π . ) π ρ έ π ε ι ν α σ χ ε δ ι ά ζ ε -

τ α ι δ υ ν α μ ι κ ά κ α ι π ο λ υ δ ι ά σ τ α τ α .

« Η α ν ά π τ υ ξ η π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ ο ς π ρ έ π ε ι ν α έ χ ε ι σ υ σ τ η μ ι -

κ ό χ α ρ α κ τ ή ρ α μ ε τ η ν έ ν ν ο ι α ό τ ι δ ί ν ε τ α ι ι δ ι α ί τ ε ρ η π ρ ο σ ο χ ή

σ ε ό λ ε ς τ ι ς π τ υ χ έ ς τ ο υ έ ρ γ ο υ . Η α ν ά π τ υ ξ η π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ ο ς

ω ς έ ρ γ ο , π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ι σ μ ό , ε φ α ρ μ ο γ ή , α ξ ι ο -

λ ό γ η σ η , ε π ι μ ό ρ φ ω σ η , π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ι σ μ ό π ρ ο σ ω π ι κ ο ύ »

( Θ ε ο φ ι λ ί δ η ς 1 9 9 7 , 2 4 3 ) .

Ο π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ι σ μ ό ς π ε ρ ι έ χ ε ι σ κ ο π ο ύ ς , σ τ ό χ ο υ ς , σ χ έ -

δ ι α μ α θ η μ ά τ ω ν , μ έ σ α κ α ι δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ ε ς . Η ε φ α ρ μ ο γ ή α -

φ ο ρ ά τ η δ ι δ α σ κ α λ ί α μ έ σ ω τ η ς δ υ ν α μ ι κ ή ς μ ά θ η σ η ς κ α ι τ η ς

13

μ ε τ α γ ν ώ σ η ς κ α ι τ έ λ ο ς η α ξ ι ο λ ό γ η σ η α φ ο ρ ά τ η δ ι α δ ι κ α σ ί α

τ η ς δ ι δ α σ κ α λ ί α ς , τ η ν π ρ α γ μ ά τ ω σ η τ ω ν σ τ ό χ ω ν κ α ι τ η ν υ -

λ ο π ο ί η σ η τ ω ν σ κ ο π ώ ν .

Τ ο Α . Π . σ α φ ώ ς π ρ έ π ε ι ν α ε ί ν α ι α ν ο ι χ τ ο ύ τ ύ π ο υ . Κ ύ -

ρ ι ο χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό α υ τ ο ύ τ ο υ τ ύ π ο υ π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ ο ς ε ί ν α ι

η α λ λ η λ ε π ί δ ρ α σ η μ ε τ ο π ε ρ ι β ά λ λ ο ν . Π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι τ η ν ι δ έ α

τ η ς π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ς τ ο υ σ τ ι ς τ ο π ι κ έ ς σ υ ν θ ή κ ε ς κ α ι ι δ ι α ί τ ε ρ ε ς

α ν ά γ κ ε ς κ α ι δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς κ ά θ ε μ α θ η τ ή . « … δ έ χ ε τ α ι μ ε

ά λ λ α λ ό γ ι α τ η ν ι δ έ α τ η ς δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ό τ η τ α ς κ α ι τ η ν α ξ ί α

τ η ς ι δ ι ο π ρ ο σ ω π ί α ς κ α ι … π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι τ η ν ι δ έ α τ η ς σ υ ν ε -

χ ο ύ ς α ν α ν έ ω σ η ς κ α ι π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή ς σ ε ν έ ε ς σ υ ν θ ή κ ε ς κ α ι

σ ε ν έ α δ ε δ ο μ έ ν α . » ( ό . π . 2 4 3 )

Π α ρ ά λ λ η λ α μ ε τ ο π ρ ό β λ η μ α τ ω ν α ν ο ι χ τ ώ ν Α . Π . θ ί γ ο -

ν τ α ι κ α ι τ α θ έ μ α τ α τ η ς σ χ έ σ η ς ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ – μ α θ η τ ώ ν ό -

π ω ς κ α ι τ ο ά ν ο ι γ μ α τ ο υ σ χ ο λ ε ί ο υ π ρ ο ς τ ο π α ι δ ί κ α ι τ η ν

κ ο ι ν ω ν ί α π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ ν α π α ρ έ χ ε τ α ι σ τ ο σ χ ο λ ε ί ο κ α ι μ ι α

14

π ρ ο ο π τ ι κ ή α ν α θ ε ω ρ η τ ι κ ή ς ε π ι σ τ ρ ο φ ή ς σ τ η β α σ ι κ ή τ ο υ α -

π ο σ τ ο λ ή π ο υ δ ε ν π ρ έ π ε ι ν α α ν α ζ η τ ε ί τ α ι μ ό ν ο έ ξ ω α π ό

τ ο υ ς μ α θ η τ έ ς .

Σ η μ α ν τ ι κ ό ρ ό λ ο σ τ η ν π ρ ο σ π ά θ ε ι α α υ τ ή μ π ο ρ ε ί ν α

π α ί ξ ε ι ε κ τ ό ς α π ό τ ι ς α ν ο ι χ τ έ ς δ ι α δ ι κ α σ ί ε ς κ α ι η ε δ ρ α ί ω σ η

ε ν α λ λ α κ τ ι κ ώ ν μ ο ρ φ ώ ν ε ρ γ α σ ί α ς ό π ω ς η ε ρ γ α σ ί α μ ε ο μ ά δ ε ς

μ α θ η τ ώ ν .

« … η ο μ ά δ α μ π ο ρ ε ί ν α λ ε ι τ ο υ ρ γ ή σ ε ι ω ς π α ρ ά γ ο ν τ α ς

δ ι α λ ε ύ κ α ν σ η ς κ α ι κ α τ α ν ό η σ η ς σ τ ο π ρ ό β λ η μ α π ο υ π ρ ο κ α -

λ ε ί ο ‘ ’ α ν ώ ν υ μ ο ς τ ρ ί τ ο ς ’ ’ κ α ι σ τ η ν π ρ ο κ ε ι μ έ ν η π ε ρ ί π τ ω σ η

ε κ ε ί ν ο ι π ο υ π ρ ο κ α τ α σ κ ε υ ά ζ ο υ ν τ η ν έ τ ο ι μ η γ ν ώ σ η κ α ι α π ο -

τ ε λ ο ύ ν τ ε λ ι κ ά τ ο ν ε ν ο χ λ η τ ι κ ό π α ρ ά γ ο ν τ α , τ η ν α ι τ ί α τ η ς α -

δ υ ν α μ ί α ς δ ι α λ ε ύ κ α ν σ η ς κ α ι κ α τ α ν ό η σ η ς τ ω ν ε π ι β α λ λ ό μ ε -

ν ω ν ρ ό λ ω ν σ τ η ν π α ι δ α γ ω γ ι κ ή ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α κ α ι π α ι δ α γ ω γ ι -

κ ή σ χ έ σ η σ τ ο σ χ ο λ ε ί ο . » ( Κ ο σ σ υ β ά κ η 1 9 9 6 , 1 3 3 )

15

Ο ρ ό λ ο ς τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς μ ε ο μ ά δ ε ς σ τ ο σ χ ο λ ε ί ο α π ο δ υ -

ν α μ ώ ν ε ι τ η ν α ν τ α γ ω ν ι σ τ ι κ ή δ υ α δ ι κ ή σ χ έ σ η ( ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ -

μ α θ η τ ή ) κ α ι π α ρ έ χ ε ι δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς σ υ λ λ ο γ ι κ ή ς σ υ ζ ή τ η σ η ς

τ ο υ π ρ ο β λ ή μ α τ ο ς κ α ι δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς σ υ ν ε ι δ η τ ο π ο ί η σ η ς τ ο υ

π ρ ο β λ ή μ α τ ο ς . Μ ε τ η σ υ ν ε ρ γ α σ ί α , η α υ θ ε ν τ ί α δ ε ν ε π ι β ά λ -

λ ε τ α ι μ ε σ υ σ τ ή μ α τ α κ υ ρ ι α ρ χ ί α ς κ α ι α π ο φ ε ύ γ ε τ α ι η υ π ο κ ρ ι -

σ ί α σ τ η ν ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α κ α ι τ ο δ ι ά λ ο γ ο .

Τ ο Α . Π . λ ο ι π ό ν π ρ έ π ε ι ν α ε π ι β ά λ λ ε ι ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ί

κ α ι μ α θ η τ έ ς ν α σ υ ν ε ρ γ α σ τ ο ύ ν κ α ι ν α σ υ ν α π ο φ α σ ί σ ο υ ν . Α -

κ ό μ η λ ο γ ι κ ό ε ί ν α ι ν α υ π ά ρ χ ο υ ν δ ι α τ α ρ α χ έ ς κ α ι σ υ γ κ ρ ο ύ -

σ ε ι ς ο ι ο π ο ί ε ς π ρ έ π ε ι ν α γ ί ν ο ν τ α ι α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο δ ι δ α σ κ α λ ί α ς

μ έ σ α α π ό έ ν α ο υ σ ι α σ τ ι κ ό δ ι ά λ ο γ ο π ρ ο κ ε ι μ έ ν ο υ α υ τ έ ς ν α

α ν α λ υ θ ο ύ ν κ α ι ν α α μ β λ υ ν θ ο ύ ν .

1 .2Παιδαγωγικέ ς εμπειρίες της ομαδοποίησης στην

εργασία του δημοτ ικού σχολείου .

16

Σ τ η ν ι σ τ ο ρ ί α τ η ς Σ χ ο λ ι κ ή ς Π α ι δ α γ ω γ ι κ ή ς κ α ι σ ε δ ι ά -

φ ο ρ ε ς ε π ο χ έ ς υ π ή ρ χ α ν σ χ ο λ ε ί α π ο υ ε κ τ ι μ ο ύ σ α ν κ α ι π ρ ο ω -

θ ο ύ σ α ν τ ι ς σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ έ ς δ ι α δ ι κ α σ ί ε ς .

Ο J . D e w e y ε π η ρ ε ά σ τ η κ ε α π ό τ η ν « ψ υ χ ο λ ο γ ί α τ ο υ

π α ι δ ι ο ύ » τ ο υ S t . H a l l τ ο υ ο π ο ί ο υ ή τ α ν μ α θ η τ ή ς . Τ ο ι δ α ν ι -

κ ό σ χ ο λ ε ί ο γ ι ’ α υ τ ό ν ε ί ν α ι έ ν α ά ρ τ ι α ε ξ ο π λ ι σ μ έ ν ο ε ρ γ α σ τ ή -

ρ ι ο ό π ο υ ε κ ε ί δ ί ν ε τ α ι η δ υ ν α τ ό τ η τ α σ τ α π α ι δ ι ά ν α α ν α π τ ύ -

ξ ο υ ν τ ι ς κ λ ί σ ε ι ς κ α ι τ ι ς π ρ ω τ ο β ο υ λ ί ε ς τ ο υ ς . Ε κ ε ί ε κ τ ε λ ώ -

ν τ α ς δ η μ ι ο υ ρ γ ι κ έ ς ε ρ γ α σ ί ε ς σ τ ι ς κ α τ ά λ λ η λ α δ ι α μ ο ρ φ ω μ έ -

ν ε ς τ ά ξ ε ι ς ( ξ υ λ ο υ ρ γ ε ί ο , μ η χ α ν ο υ ρ γ ε ί ο , π α ν τ ο π ω λ ε ί ο ) α ν α -

κ α λ ύ π τ ο υ ν τ η γ ν ώ σ η . Η δ η μ ι ο υ ρ γ ι κ ή α υ τ ή ε ρ γ α σ ί α ε ί ν α ι α -

π ο τ έ λ ε σ μ α τ η ς δ η μ ι ο υ ρ γ ί α ς τ ω ν ο μ ά δ ω ν . Α ρ χ ι κ ά ο ι ο μ ά δ ε ς

δ η μ ι ο υ ρ γ ο ύ ν τ α ν α π ό π α ι δ ι ά δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ή ς η λ ι κ ί α ς κ α ι ν ο η -

τ ι κ ο ύ ε π ι π έ δ ο υ , σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α ό μ ω ς α κ ο λ ο υ θ ο ύ σ ε ο χ ω ρ ι -

17

σ μ ό ς σ ε ο μ ά δ ε ς α ν ά λ ο γ α μ ε τ ο γ ε ν ι κ ό τ ε ρ ο ε π ί π ε δ ο , τ α ε ν -

δ ι α φ έ ρ ο ν τ α κ α ι τ ι ς κ λ ί σ ε ι ς τ ο υ κ α θ ε ν ό ς .

Σ ύ σ τ η μ α W i n e t k a . Π ή ρ ε τ ο ό ν ο μ ά τ ο υ α π ό τ ο π ρ ο ά -

σ τ ι ο W i n e t k a τ ο υ Σ ι κ ά γ ο υ ό π ο υ τ έ θ η κ ε γ ι α π ρ ώ τ η φ ο ρ ά

σ ε ε φ α ρ μ ο γ ή . Ο W a s h b u r n e υ π ή ρ ξ ε ο ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ό ς θ ε μ ε -

λ ι ω τ ή ς τ ο υ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς α υ τ ο ύ . Κ ε ν τ ρ ι κ ό ς σ τ ό χ ο ς ε ί ν α ι ν α

μ ε τ α δ ο θ ε ί σ τ ο υ ς μ α θ η τ έ ς τ ο α ί σ θ η μ α τ η ς ε ξ ά ρ τ η σ η ς α π ό

τ ο υ ς ά λ λ ο υ ς , τ η ς σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ς , τ η ς σ υ ν υ π ε υ θ υ ν ό τ η τ α ς κ α ι

τ η ς κ α λ λ ι έ ρ γ ε ι α ς κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς σ υ ν ε ί δ η σ η ς . Ο ι δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η -

τ ε ς α φ ο ρ ο ύ ν τ ο υ ς τ ο μ ε ί ς τ ω ν κ ο ι ν ω ν ι κ ώ ν σ π ο υ δ ώ ν , τ η ς

μ ο υ σ ι κ ή ς , τ ω ν τ ε χ ν ι κ ώ ν μ α θ η μ ά τ ω ν κ α ι τ ο υ τ ο μ έ α τ η ς μ α -

θ η τ ι κ ή ς α υ τ ο δ ι ο ί κ η σ η ς . Η π ο ρ ε ί α π ο υ α κ ο λ ο υ θ ε ί τ ο π ρ ό -

γ ρ α μ μ α τ ο υ W a s h b u r n e ε ί ν α ι η ε ξ ή ς :

Κ α τ ’ α ρ χ ή ν ε π ι λ έ γ ε τ α ι η δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α π ο υ ε ί ν α ι τ ο

κ έ ν τ ρ ο τ ο υ μ α θ η τ ι κ ο ύ ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ ο ς κ α ι π ρ ο ϋ π ο θ έ τ ε ι

18

τ η σ υ ν ε ρ γ α σ ί α τ ω ν μ α θ η τ ώ ν . Γ ί ν ο ν τ α ι ο ι π ρ ο τ ά σ ε ι ς

κ α ι α κ ο λ ο υ θ ε ί σ υ ζ ή τ η σ η μ ε τ ο δ ά σ κ α λ ο .

Π ρ ο σ φ έ ρ ο ν τ α ι σ τ α π α ι δ ι ά τ α μ έ σ α κ α ι τ α υ λ ι κ ά π ο υ

χ ρ ε ι ά ζ ο ν τ α ι γ ι α τ η ν ε π ι λ ε γ ό μ ε ν η δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α ή τ α

α ν α ζ η τ ο ύ ν μ ό ν α τ ο υ ς μ ε τ η σ υ μ π α ρ ά σ τ α σ η τ ο υ δ α -

σ κ ά λ ο υ .

Τ ο σ χ έ δ ι ο δ ρ ά σ η ς γ ί ν ε τ α ι α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α ς

α π ό τ α π α ι δ ι ά ε ν ώ ο δ ά σ κ α λ ο ς δ ι α κ ρ ι τ ι κ ά δ ί ν ε ι τ η

γ ν ώ μ η τ ο υ κ α ι κ α θ ο δ η γ ε ί ό π ο υ χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι .

Β α σ ι κ ή π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η τ ο υ σ χ ε δ ί ο υ δ ρ ά σ η ς ε ί ν α ι η ε -

λ ε υ θ ε ρ ί α κ ι ν ή σ ε ω ν .

Γ ί ν ε τ α ι κ α τ α γ ρ α φ ή κ α ι α ξ ι ο λ ό γ η σ η τ ω ν α π ο τ ε λ ε σ μ ά -

τ ω ν α π ό τ ο υ ς μ α θ η τ έ ς κ α ι α π ό τ ο δ ά σ κ α λ ο .

19

Β α σ ι κ ή π ρ ο ϋ π ό θ ε σ η γ ι α τ η ν ε φ α ρ μ ο γ ή τ ο υ σ υ σ τ ή μ α -

τ ο ς α υ τ ο ύ ε ί ν α ι η ύ π α ρ ξ η σ ύ γ χ ρ ο ν ω ν κ α ι κ α τ ά λ λ η λ α ε ξ ο -

π λ ι σ μ έ ν ω ν σ χ ο λ ι κ ώ ν μ ο ν ά δ ω ν .

Σ ύ σ τ η μ α J e n a – P l a n ( 1 9 2 7 ) . Ε φ α ρ μ ό σ τ η κ ε γ ι α

π ρ ώ τ η φ ο ρ ά α π ό τ ο Γ ε ρ μ α ν ό P . P e t e r s e n σ τ ο Π α ν ε π ι σ τ ή η -

μ ι ο τ η ς Ι έ ν α ς . Ο P e t e r s e n π ι σ τ ε ύ ε ι π ω ς ο ι μ α θ η τ έ ς μ έ σ α

σ τ ο π λ α ί σ ι ο τ η ς « ε λ ε υ θ ε ρ ί α ς κ ι ν ή σ ε ω ν » ε ξ ω τ ε ρ ι κ ε ύ ο υ ν τ ο

χ α ρ α κ τ ή ρ α τ ο υ ς φ α ν ε ρ ώ ν ο ν τ α ς τ ι ς α δ υ ν α μ ί ε ς τ ο υ ς

( π ε ί σ μ α , α ν τ α γ ω ν ι σ τ ι κ ή δ ι ά θ ε σ η , φ ι λ ο ν ι κ ί α ) , α λ λ ά κ α ι τ ι ς

α ρ ε τ έ ς τ ο υ ς ( σ υ ν ε ρ γ α σ ί α , σ υ ν τ ρ ο φ ι κ ό τ η τ α κ λ π . ) . Η ε λ ε υ -

θ ε ρ ί α κ ι ν ή σ ε ω ν σ ε κ α μ ί α π ε ρ ί π τ ω σ η δ ε ν π ρ έ π ε ι ν α σ υ ν δ έ -

ε τ α ι μ ε τ η ν α σ υ δ ο σ ί α . « Η κ ί ν η σ η ε ί ν α ι η τ ρ ο φ ή τ ο υ α ν α -

π τ υ σ σ ό μ ε ν ο υ π α ι δ ι κ ο ύ σ ώ μ α τ ο ς . Η α π α γ ό ρ ε υ σ ή τ η ς ε ί ν α ι

έ γ κ λ η μ α γ ι α τ η ν υ γ ε ί α τ ο υ » α ν α φ έ ρ ε ι ο P e t e r s e n .

Τ α ό ρ ι α τ η ς ε λ ε υ θ ε ρ ί α ς κ α θ ο ρ ί ζ ο ν τ α ι α π ό τ ο ‘ ’ ν ό μ ο

τ η ς ο μ ά δ α ς ’ ’ . « Σ τ η ν α ί θ ο υ σ α ε π ι τ ρ έ π ε τ α ι μ ό ν ο ό τ ι θ έ λ ο υ ν

20

ό λ ο ι κ ι ό τ ι ε γ γ υ ά τ α ι τ η σ υ μ β ί ω σ η κ α ι τ η δ ι α τ ή ρ η σ η τ η ς τ ά -

ξ η ς , τ η ς κ α λ ή ς σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς κ α ι τ η ς ο μ ο ρ φ ι ά ς σ τ η ν ε ρ γ α -

σ ί α » σ υ ν ε χ ί ζ ε ι ο ί δ ι ο ς .

Γ ι ’ α υ τ ό ν κ α ν έ ν α κ τ ι ρ ι α κ ό σ υ γ κ ρ ό τ η μ α δ ε ν π ρ έ π ε ι ν α

σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ ν ε ι π ά ν ω α π ό 4 0 0 π α ι δ ι ά . Τ α δ ι δ α κ τ ή ρ ι α π ρ έ π ε ι

ν α ε ί ν α ι ι σ ό γ ε ι α , ν α δ ι α θ έ τ ο υ ν σ χ ο λ ι κ ό κ ή π ο , ε ρ γ α σ τ ή ρ ι α

χ ε ι ρ ο τ ε χ ν ί α ς , γ υ μ ν α σ τ ή ρ ι ο , α ί θ ο υ σ α μ ο υ σ ι κ ή ς , θ ε α τ ρ ι κ ώ ν

π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν κ α ι δ ι κ ό τ ο υ ς Ν η π ι α γ ω γ ε ί ο .

Χ ω ρ ί ζ ε ι τ ο υ ς μ α θ η τ έ ς σ ε τ έ σ σ ε ρ ι ς ο μ ά δ ε ς . Η π ρ ώ τ η

ο μ ά δ α π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι μ α θ η τ έ ς 7 – 9 ε τ ώ ν κ α ι δ ε ν υ π ε ρ β α ί -

ν ε ι τ ο υ ς 4 0 , η δ ε ύ τ ε ρ η 1 0 – 1 2 ε τ ώ ν , η τ ρ ί τ η 1 2 – 1 4 ε τ ώ ν

κ α ι η τ έ τ α ρ τ η 1 4 – 1 6 ε τ ώ ν . Σ τ ι ς 2 τ ε λ ε υ τ α ί ε ς ο μ ά δ ε ς ο ι

μ α θ η τ έ ς δ ε ν υ π ε ρ β α ί ν ο υ ν τ ο υ ς 3 5 . Ο ι ο μ ά δ ε ς λ ο ι π ό ν ε ί ν α ι

α ν ο μ ο ι ο γ ε ν ε ί ς ω ς π ρ ο ς τ η ν η λ ι κ ί α , τ ο φ ύ λ ο κ α ι τ ι ς ν ο η τ ι -

κ έ ς ι κ α ν ό τ η τ ε ς τ ω ν μ ε λ ώ ν τ η ς . Χ ω ρ ί ζ ε ι ε π ί σ η ς τ η ν κ ά θ ε ο -

μ ά δ α σ ε υ π ο - ο μ ά δ ε ς τ ω ν 3 – 5 α τ ό μ ω ν . Ο σ χ η μ α τ ι σ μ ό ς

21

τ ω ν ο μ ά δ ω ν ε ί ν α ι ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς κ α θ ώ ς κ α ι η μ ε τ α κ ί ν η σ η α π ό

υ π ο - ο μ ά δ α σ ε υ π ο - ο μ ά δ α . Δ η λ α δ ή τ α π α ι δ ι ά ε ί ν α ι δ υ ν α τ ό ν

ν α ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ι σ ε ά λ λ η υ π ο - ο μ ά δ α σ τ η ν Α ρ ι θ μ η τ ι κ ή , σ ε ά λ -

λ η σ τ η Γ ε ω γ ρ α φ ί α , τ η ν Ι σ τ ο ρ ί α κ λ π . π ά ν τ α ό μ ω ς σ ε σ χ έ σ η

μ ε τ ι ς ι κ α ν ό τ η τ έ ς τ ο υ ς . Α ν σ τ η δ ι ά ρ κ ε ι α τ ο υ σ χ ο λ ι κ ο ύ έ -

τ ο υ ς έ χ ο υ μ ε δ υ ν α μ ι κ έ ς δ ι α φ ο ρ ο π ο ι ή σ ε ι ς μ ε τ α ξ ύ τ ω ν υ π ο -

ο μ ά δ ω ν τ ό τ ε η μ ε τ α κ ί ν η σ η δ ε ν ε μ π ο δ ί ζ ε τ α ι α λ λ ά α ν τ ί θ ε τ α

π ρ ο ω θ ε ί τ α ι α φ ο ύ τ α κ ύ ρ ι α κ ί ν η τ ρ α μ ε τ α ξ ύ τ ω ν μ α θ η τ ώ ν ε ί -

ν α ι η φ ι λ ί α , τ α κ ο ι ν ά ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ α , ο ι π ρ ο σ ω π ι κ έ ς σ υ μ π ά -

θ ε ι ε ς κ α ι η θ έ λ η σ η γ ι α κ ο ι ν ή π ρ ο σ π ά θ ε ι α κ α ι κ ο ι ν ο ύ ς

σ τ ό χ ο υ ς .

Ό τ α ν ο ι υ π ο - ο μ ά δ ε ς κ α τ α λ ή ξ ο υ ν σ τ α π ρ ώ τ α α π ο τ ε λ έ -

σ μ α τ α γ ί ν ε τ α ι η π α ρ ο υ σ ί α σ η α υ τ ώ ν κ α ι α κ ο λ ο υ θ ε ί η κ ρ ι τ ι -

κ ή , η ε μ β ά θ υ ν σ η κ α ι η ε μ π έ δ ω σ η π ά ν ω σ τ α ό σ α π α ρ ο υ -

σ ι ά σ τ η κ α ν .

22

Σ α φ ώ ς τ ο σ ύ σ τ η μ α J e n a – P l a n π ρ ο ω θ ε ί τ ι ς δ ι α π ρ ο -

σ ω π ι κ έ ς σ χ έ σ ε ι ς κ α ι τ η δ η μ ι ο υ ρ γ ι κ ό τ η τ α μ έ σ α α π ό τ η ν ο -

μ α δ ο π ο ί η σ η , ό μ ω ς π ι θ α ν ό ν δ η μ ι ο υ ρ γ ο ύ ν τ α ι κ α ι π ρ ο β λ ή μ α -

τ α μ ε τ η ν έ ν τ α ξ η σ τ η ν ί δ ι α ο μ ά δ α τ ρ ι ώ ν δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ώ ν η -

λ ι κ ι ώ ν . Έ τ σ ι π α ρ α μ έ ν ε ι η ε φ α ρ μ ο γ ή τ ο υ σ ε π ε ι ρ α μ α τ ι κ ό

σ τ ά δ ι ο κ α ι ό χ ι η ε φ α ρ μ ο γ ή τ ο υ σ ε ε υ ρ ε ί α ε θ ν ι κ ή κ λ ί μ α κ α

π ο υ τ ε λ ι κ ά ε ν δ ι α φ έ ρ ε ι .

Α. M a c a r e n c o . Γ ι ’ α υ τ ό ν κ α ι τ η ν π α ι δ α γ ω γ ι κ ή τ ο υ

π ρ ο έ χ ε ι τ ο π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο τ η ς ε κ π α ί δ ε υ σ η ς κ α ι ο ι σ κ ο π ο ί τ η ς

α γ ω γ ή ς ο ι ο π ο ί ο ι ε ί ν α ι κ α θ ο ρ ι σ τ ι κ ή ς σ η μ α σ ί α ς γ ι α τ η ν ε -

π ι λ ο γ ή τ ω ν μ έ σ ω ν κ α ι τ ω ν μ ε θ ό δ ω ν .

Η ο μ ά δ α χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ε τ α ι α π ό τ α ε ξ ή ς :

Τ α μ έ λ η τ η ς έ χ ο υ ν σ υ ν δ ε θ ε ί μ ε κ ο ι ν ο ύ ς σ κ ο π ο ύ ς , κ ο ι -

ν ή ε ρ γ α σ ί α , κ ο ι ν ή ο ρ γ ά ν ω σ η τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς .

Η ε π ι τ υ χ ί α τ ω ν κ ο ι ν ώ ν σ κ ο π ώ ν δ ε ν σ τ η ρ ί ζ ε τ α ι α π λ ά

κ α ι μ ό ν ο σ τ ι ς α τ ο μ ι κ έ ς θ ε λ ή σ ε ι ς . Υ π ά ρ χ ο υ ν ε κ λ ε γ μ ε -

23

ν ο ι α ρ χ η γ ο ί κ α ι σ υ ν τ ο ν ι σ τ ι κ ά ό ρ γ α ν α . Δ ι κ α ι ώ μ α τ α

δ ι α τ α γ ώ ν δ ί ν ο ν τ α ι σ ε κ ά π ο ι ο ν μ ό ν ο μ ε τ ά α π ό α π ό φ α -

σ η τ η ς ο μ ά δ α ς .

Η ι ε ρ α ρ χ ί α ε ί ν α ι ε ν α λ λ α σ σ ό μ ε ν η , τ α δ ι κ α ι ώ μ α τ α κ α ι

ο ι υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ι ς ε ί ν α ι π ρ ο ϊ ό ν τ α δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ο ύ δ ι α λ ό -

γ ο υ κ α ι ό λ α α υ τ ά σ τ η ρ ί ζ ο ν τ α ι σ τ η ν ι σ ο τ ι μ ί α τ ω ν μ ε -

λ ώ ν .

Η κ ά θ ε ο μ ά δ α α λ λ η λ ε π ι δ ρ ά κ α ι α λ λ η λ ο σ υ σ χ ε τ ί ζ ε τ α ι

μ ε ό λ ε ς τ ι ς ά λ λ ε ς π ο υ τ ε λ ι κ ά ό λ ε ς μ α ζ ί σ υ ν δ έ ο ν τ α ι μ ε

τ η ν κ ο ι ν ω ν ί α ο ρ γ α ν ι κ ά .

Ο M a c a r e n c o π ρ ο έ β α λ ε τ ο σ υ ν δ υ α σ μ ό τ η ς ε κ π α ί δ ε υ -

σ η ς μ ε τ η ν π α ρ α γ ω γ ι κ ή ε ρ γ α σ ί α , α π ό τ η ν ά π ο ψ η τ ο υ π ο -

λ υ τ ε χ ν ι σ μ ο ύ κ α ι τ η ς δ ι α π α ι δ α γ ώ γ η σ η ς τ ο υ ν έ ο υ α ν θ ρ ώ -

π ο υ .

24

Σ υ ν ε κ τ ι κ ο ί κ ρ ί κ ο ι ε ί ν α ι ο π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ι σ μ ό ς κ α ι η σ υ -

ν ε ρ γ α σ ί α κ α ι έ τ σ ι ε ξ α σ φ α λ ί ζ ε τ α ι η ‘ ’ π α ρ ά λ λ η λ η δ ρ ά σ η ’ ’ α -

ν ά μ ε σ α σ τ η ν α τ ο μ ι κ ή κ α ι σ υ λ λ ο γ ι κ ή δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α .

Σ τ α ε λ λ η ν ι κ ά π α ι δ α γ ω γ ι κ ά δ ρ ώ μ ε ν α έ χ ο υ μ ε τ η ν ά π ο -

ψ η τ ο υ Α. Δ ε λ μ ο ύ ζ ο υ : « Η π α ι δ ε ί α … … … γ υ ρ ε ύ ε ι ν α ε τ ο ι -

μ ά σ ε ι τ ο π α ι δ ί έ τ σ ι π ο υ ν α π ρ ο σ π α θ ε ί α ρ γ ό τ ε ρ α σ τ η ζ ω ή

τ ο υ ν α μ ο ρ φ ώ σ ε ι τ ο ν ε α υ τ ό τ ο υ ο λ ο έ ν α κ α ι κ α λ ύ τ ε ρ α κ α ι

μ ε τ η ν π ρ ο σ π ά θ ε ι ά τ ο υ α υ τ ή ν α υ π η ρ ε τ ε ί κ α ι ν α υ ψ ώ ν ε ι

κ α ι τ ο σ ύ ν ο λ ο ό π ο υ π α ί ζ ε ι . Γ ι ’ α υ τ ό χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι τ η ν

κ ο ι ν ω ν ι κ ή α ρ ε τ ή , κ ι α υ τ ή π ρ έ π ε ι ν α γ ί ν ε ι α ν ά γ κ η , ν α τ η

ζ ή σ ε ι μ έ σ α σ τ ο σ χ ο λ ε ί ο … Τ η ν κ ο ι ν ω ν ι κ ή ό μ ω ς α ρ ε τ ή

π ρ έ π ε ι ν α τ η ζ ή σ ε ι τ ο π α ι δ ί , α κ ό μ α κ α ι σ τ η ν α ί θ ο υ σ α

δ ι δ α σ κ α λ ί α ς κ α ι σ ε π ο λ λ ά μ α θ ή μ α τ α … δ ι ά φ ο ρ α θ έ μ α τ α

μ ο ι ρ ά ζ ο ν τ α ι σ ε ο μ ά δ ε ς π α ι δ ι ώ ν κ α ι τ ο κ ά θ ε μ έ λ ο ς σ ε μ ι α

ο μ ά δ α π α ί ρ ν ε ι έ ν α μ έ ρ ο ς α π ό τ η ν κ ο ι ν ή ε ρ γ α σ ί α , α ν ά λ ο γ α

25

μ ε τ ι ς δ υ ν ά μ ε ι ς τ ο υ . Ε ρ γ α σ ί ε ς ο μ ά δ ω ν έ π ε ι τ α μ π ο ρ ο ύ ν ν α

ε ν ω θ ο ύ ν σ ε μ ι α μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η ε ν ό τ η τ α . Έ τ σ ι π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε τ α ι

έ ν α έ ρ γ ο κ ο ι ν ό , π ο υ η ε π ι τ υ χ ί α τ ο υ ε ί ν α ι α ν ά λ ο γ η μ ε τ η ν

π ρ ο θ υ μ ί α κ α ι τ η δ ο υ λ ε ι ά κ ά θ ε ο μ ά δ α ς , κ α ι σ ’ α υ τ ή π ά λ ι τ ο

δ ι κ ό τ η ς θ έ μ α π ε τ υ χ α ί ν ε ι α ν ά λ ο γ α μ ε τ η ν π ρ ο σ φ ο ρ ά τ ο υ

κ ά θ ε π α ι δ ι ο ύ . Ο κ α θ έ ν α ς έ χ ε ι τ η ν ε υ θ ύ ν η γ ι α τ ο σ ύ ν ο λ ο »

( Σ κ ο ύ φ α λ ο ς 2 0 0 1 , 3 1 ) .

« Σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ ο ν Π α π α μ α ύ ρ ο τ α β α σ ι κ ά π λ ε ο ν ε κ τ ή -

μ α τ α τ ο υ ο μ α δ ι κ ο ύ τ ρ ό π ο υ ε ρ γ α σ ί α ς α π ό π α ι δ α γ ω γ ι κ ή ά -

π ο ψ η ε ί ν α ι δ ύ ο :

Α. Β ο η θ ά σ τ ο ν α κ α λ λ ι ε ρ γ ε ί τ α ι η α τ ο μ ι κ ό τ η τ α τ ω ν μ α -

θ η τ ώ ν κ α ι ν α α υ ξ ά ν ο ν τ α ι ο ι δ η μ ι ο υ ρ γ ι κ έ ς τ ο υ ς δ υ ν ά μ ε ι ς … .

Ό τ α ν ο μ α θ η τ ή ς ε π ε ξ ε ρ γ ά ζ ε τ α ι έ ν α θ έ μ α σ ε μ ι α ο μ ά δ α α π ό

3 – 4 μ α θ η τ έ ς , τ ό τ ε ε κ τ ό ς α π ό τ ο ο μ α δ ι κ ό π ν ε ύ μ α π ο υ

α π ο κ τ ά , έ χ ε ι κ α ι τ η ν ε υ κ α ι ρ ί α ν α δ ε ί ξ ε ι ό λ η τ η ν ι κ α ν ό τ η τ α .

26

Β . Τ ο π α ι δ ί μ α θ α ί ν ε ι ν α χ ε ι ρ ί ζ ε τ α ι ε λ ε ύ θ ε ρ ο α π ό τ ο

δ ά σ κ α λ ο έ ν α θ έ μ α . Κ α ι σ τ ο χ ε ι ρ ι σ μ ό τ ο υ α υ τ ό ο μ α θ η τ ή ς

ε ί ν α ι π ο λ ύ π ρ ο σ ε κ τ ι κ ό ς , γ ι α τ ί ξ έ ρ ε ι π ω ς η ε ρ γ α σ ί α τ ο υ θ α

μ π ε ι κ ά τ ω α π ό τ ο ν έ λ ε γ χ ο ό λ η ς τ η ς τ ά ξ η ς . » ( ό . π 3 1 )

27

Μ Ν Η Μ Ο Ν Ι Ο Δ Ρ Α Σ Τ Η Ρ Ι Ο Τ Η Τ Ω Ν Δ Α Σ Κ Α Λ Ο Υ

Α . Π Ρ Ι Ν ΑΠ Ο Τ Ο Μ ΑΘ Η Μ Α

1 . Ο δ ά σ κ α λ ο ς π ρ έ π ε ι ν α κ α θ ο ρ ί σ ε ι :

α . Τ η δ ι δ α κ τ ι κ ή ε ν ό τ η τ α κ α ι τ ο υ ς δ ι δ α κ τ ι κ ο ύ ς

σ τ ό χ ο υ ς τ η ς δ ι δ α σ κ α λ ί α ς .

β . Τ ο μ έ γ ε θ ο ς τ η ς ο μ ά δ α ς .

γ . Τ ο ε ί δ ο ς τ η ς σ ύ ν θ ε σ η ς κ α ι τ ο ν τ ρ ό π ο κ α τ α ν ο -

μ ή ς τ ω ν μ α θ η τ ώ ν σ τ ι ς ο μ ά δ ε ς .

δ . Τ ο ν τ ρ ό π ο ο ρ γ ά ν ω σ η ς τ ο υ χ ώ ρ ο υ κ α ι τ ω ν ε π ί -

π λ ω ν .

ε . Τ ο υ ς ρ ό λ ο υ ς π ο υ θ α α ν α θ έ σ ε ι σ τ ο υ ς μ α θ η τ έ ς

κ α ι π ω ς θ α τ ο υ ς κ α τ α ν ε ί μ ε ι .

28

2 . Ο δ ά σ κ α λ ο ς π ρ έ π ε ι ν α π ρ ο ε τ ο ι μ ά σ ε ι :

α . Τ ο έ ν τ υ π ο υ λ ι κ ό π ο υ θ α χ ρ ε ι α σ θ ε ί κ ά θ ε ο μ ά δ α

( ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ι α , π α ρ α τ η ρ η τ ι κ έ ς κ λ ε ί δ ε ς

κ λ π . )

β . Τ ο δ ι δ α κ τ ι κ ό υ λ ι κ ό π ο υ θ α χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή σ ο υ ν ο ι

μ α θ η τ έ ς .

γ . Τ ι ς π η γ έ ς π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η ς ( β ι β λ ί α , χ ά ρ τ ε ς , σ χ ε -

δ ι α γ ρ ά μ μ α τ α κ λ π . )

Β . Κ ΑΤ Α Τ Η Ν Ε Ν ΑΡ Ξ Η Τ Ο Υ Μ ΑΘ Η Μ ΑΤ Ο Σ

Ο δ ά σ κ α λ ο ς π ρ έ π ε ι ν α γ ν ω σ τ ο π ο ι ή σ ε ι μ ε α π λ ό κ α ι

κ α τ α ν ο η τ ό τ ρ ό π ο σ τ ι ς ο μ ά δ ε ς τ α ε ξ ή ς :

α . Π ο ι ο ε ί ν α ι τ ο έ ρ γ ο τ η ς ο μ ά δ α ς .

β . Π ω ς ε ξ α σ φ α λ ί ζ ε τ α ι η α λ λ η λ ε ξ ά ρ τ η σ η σ τ η ν ο μ ά δ α .

γ . Π ω ς θ α ε λ ε γ χ θ ε ί η α τ ο μ ι κ ή π ρ ό ο δ ο ς κ ά θ ε μ α θ η τ ή .

29

δ . Π ο ι α ε ί ν α ι τ α κ ρ ι τ ή ρ ι α α ξ ι ο λ ό γ η σ η ς τ ο υ έ ρ γ ο υ τ η ς

ο μ ά δ α ς σ τ ο γ ν ω σ τ ι κ ό τ ο μ έ α κ α ι σ τ ο ν τ ο μ έ α τ η ς

σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ό τ η τ α ς .

ε . Π ο ι ε ς μ ο ρ φ έ ς σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ή ς σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς θ α π ρ ο -

σ ε χ θ ο ύ ν ι δ ι α ί τ ε ρ α .

Γ . Κ ΑΤ Α Τ Η Δ Ι ΑΡ Κ Ε Ι Α Τ Ο Υ Μ ΑΘ Η Μ ΑΤ Ο Σ

Ο δ ά σ κ α λ ο ς π α ρ α κ ο λ ο υ θ ε ί τ η ν ε ρ γ α σ ί α τ ω ν ο μ ά δ ω ν

κ α ι :

α . Σ η μ ε ι ώ ν ε ι α ν τ α μ έ λ η π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο υ ν τ ι ς μ ο ρ φ έ ς

σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ή ς σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς π ο υ α ν α μ έ ν ε τ α ι ν α

π α ρ ο υ σ ι ά σ ο υ ν .

β . Π ρ ο σ φ έ ρ ε ι β ο ή θ ε ι α σ τ ο έ ρ γ ο τ η ς ο μ ά δ α ς ό τ α ν τ ο υ

ζ η τ η θ ε ί .

30

γ . Π ρ ο σ φ έ ρ ε ι α ν α τ ρ ο φ ο δ ό τ η σ η σ τ ι ς ε π ι θ υ μ η τ έ ς μ ο ρ -

φ έ ς σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ή ς σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς .

Δ . Μ Ε Τ Α Τ Ο Μ ΑΘ Η Μ Α

1 . Ο δ ά σ κ α λ ο ς α ξ ι ο λ ο γ ε ί :

α . Τ η ν α κ α δ η μ α ϊ κ ή ε π ί δ ο σ η τ η ς ο μ ά δ α ς .

β . Τ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό τ η τ α τ η ς ο μ ά δ α ς .

γ . Τ ι ς ο μ ά δ ε ς σ υ γ κ ρ ι τ ι κ ά α ν υ π ά ρ χ ε ι σ υ ν α γ ω ν ι -

σ μ ό ς μ ε τ α ξ ύ τ ω ν ο μ ά δ ω ν .

2 . Ο δ ά σ κ α λ ο ς υ π ο δ ε ι κ ν ύ ε ι :

α . Τ ι π ρ έ π ε ι ν α π ρ ο σ έ ξ ε ι κ ά θ ε ά τ ο μ ο σ τ ο μ έ λ λ ο ν .

β . Τ ι π ρ έ π ε ι ν α π ρ ο σ έ ξ ε ι κ ά θ ε ο μ ά δ α σ τ ο μ έ λ λ ο ν .

Ρ ό λ ο ς τ ο υ μ α θ η τ ή

31

• Γ ί ν ε τ α ι π ο μ π ό ς κ α ι δ έ κ τ η ς

• Σ υ ν ε ρ γ ά ζ ε τ α ι μ ε τ ο υ ς σ υ μ μ α θ η τ έ ς τ ο υ κ α ι τ ο δ ά σ κ α λ ο

• Ε ν ε ρ γ ο π ο ι ε ί τ α ι

• Α ν α ζ η τ ά κ α ι α ν α κ α λ ύ π τ ε ι

• Ε π ι λ έ γ ε ι κ α ι α ξ ι ο π ο ι ε ί

• Υπ ε υ θ υ ν ο π ο ι ε ί τ α ι

• Α υ τ ο κ α θ ο ρ ί ζ ε τ α ι•

Α υ τ ο α ξ ι ο λ ο γ ε ί τ α ι *

Ό σ ο ν α φ ο ρ ά τ ο θ έ μ α τ η ς α ξ ι ο λ ό γ η σ η ς τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς

τ ω ν ο μ ά δ ω ν θ α μ π ο ρ ο ύ σ α μ ε ν α έ χ ο υ μ ε τ η ν δ ι α δ ι κ α σ ί α ω ς

ε ξ ή ς :

( i ) Π α ρ ο υ σ ί α σ η τ ο υ έ ρ γ ο υ τ ω ν ο μ ά δ ω ν . Σ υ ζ ή τ η -

σ η κ α ι α λ λ η λ ο σ υ μ π λ ή ρ ω σ η .

( i i ) Α ξ ι ο λ ό γ η σ η τ ο υ έ ρ γ ο υ τ ω ν ο μ ά δ ω ν .

( i i i ) Α ξ ι ο λ ό γ η σ η τ η ς π ο ι ό τ η τ α ς τ η ς σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ς

κ α ι

( i v ) Σ υ ζ ή τ η σ η τ ρ ό π ω ν π ε ρ α ι τ έ ρ ω β ε λ τ ί ω σ η ς τ η ς

σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ς .

32

* Σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ η ν α υ τ ο α ξ ι ο λ ό γ η σ η τ ω ν μ ε λ ώ ν κ α ι τ η ς ο μ ά -

δ α ς γ ε ν ι κ ό τ ε ρ α χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ ν τ α ι ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ι α π ο υ

π ε ρ ι λ α μ β ά ν ο υ ν ε ρ ω τ ή σ ε ι ς ό π ω ς π . χ Γ ι α τ η ν ί σ η σ υ μ μ ε -

τ ο χ ή τ ω ν μ ε λ ώ ν :

- Έ λ α β α τ ο λ ό γ ο κ α ι π ό σ ε ς φ ο ρ έ ς ;

- Ά κ ο υ γ α π ρ ο σ ε χ τ ι κ ά τ ο υ ς σ υ ν ο μ ι λ η τ έ ς

μ ο υ ;

- Υπ έ β α λ α ε ρ ω τ ή σ ε ι ς ;

- Π ό σ ε ς κ α ι τ ι ε ί δ ο υ ς ;

- Ε π ε ξ ή γ η σ α τ ι ς θ έ σ ε ι ς μ ο υ ; κ λ . π .

3 . 4 . 1 Προβλήματα που δημιουργούνται στους εκ παι-

δευτικούς από τη συλλογική μορφή μά θησης.

Ο ι μ α θ η τ έ ς μ έ σ ω τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς σ ε ο μ ά δ ε ς μ π ο ρ ο ύ ν

π ρ α γ μ α τ ι κ ά ν α α λ λ η λ ο β ο η θ η θ ο ύ ν . Π α ρ ’ ό τ ι η μ ο ρ φ ή α υ τ ή

σ χ ο λ ι κ ή ς ε ρ γ α σ ί α ς ε π ι φ έ ρ ε ι ε ν θ α ρ ρ υ ν τ ι κ ά α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α

33

ό π ω ς δ ε ί χ ν ο υ ν ε υ ρ ή μ α τ α δ ι α φ ό ρ ω ν ε ρ ε υ ν ώ ν ( β λ . 3 . 4 . 3 ) η

ε φ α ρ μ ο γ ή τ η ς δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί π ο λ λ έ ς φ ο ρ έ ς π ρ ο β λ ή μ α τ α σ τ ο υ ς

ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ ς . Έ τ σ ι , ο ρ ι σ μ έ ν ο ι μ α θ η τ έ ς σ υ ν ε χ ί ζ ο υ ν ν α

ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ι μ ό ν ο ι τ ο υ ς , α π ο φ ε ύ γ ο ν τ α ς σ υ ν ε ι δ η τ ά τ η

σ υ ν ε ρ γ α σ ί α μ ε τ α ά λ λ α π α ι δ ι ά κ α ι ε ν ώ α φ ή ν ο υ ν τ ο υ ς

ά λ λ ο υ ς ν α ε κ τ ε λ έ σ ο υ ν τ η ν ε ρ γ α σ ί α σ τ ο τ έ λ ο ς α ν τ ι γ ρ ά φ ο υ ν

τ α α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α π ο υ π ρ ο κ ύ π τ ο υ ν α π ό α υ τ ή . « Α λ λ ά ο ύ τ ε ο

α θ έ μ ι τ ο ς α ν τ α γ ω ν ι σ μ ό ς ε ξ ο υ δ ε τ ε ρ ώ ν ε τ α ι μ έ σ ω τ η ς ε ρ γ α -

σ ί α ς σ ε ο μ ά δ ε ς . Ο ι μ α θ η τ έ ς β ι ώ ν ο υ ν τ η ν έ κ κ λ η σ η γ ι α σ υ -

ν ε ρ γ α σ ί α σ τ ο σ η μ ε ρ ι ν ό α ν τ α γ ω ν ι σ τ ι κ ό σ χ ο λ ε ί ο ω ς α ν τ ι φ α -

τ ι κ ό σ τ ο ι χ ε ί ο : Η π α ρ ο χ ή β ο ή θ ε ι α ς σ τ α π λ α ί σ ι α τ η ς σ υ ν ε ρ -

γ α σ ί α ς μ ε τ ο υ ς σ υ μ μ α θ η τ έ ς – α ν τ α γ ω ν ι σ τ έ ς σ η μ α ί ν ε ι μ ε ί ω -

σ η τ ω ν π ι θ α ν ο τ ή τ ω ν τ η ς α π ο κ λ ε ι σ τ ι κ ή ς κ α τ ά τ α ξ η ς σ τ η ν

κ ο ρ υ φ ή τ η ς π υ ρ α μ ί δ α ς τ ο υ λ ά χ ι σ τ ο ν γ ι α τ ο υ ς β α θ μ ο θ ή ρ ε ς

μ α θ η τ έ ς . Γ ι α τ ο υ ς ‘ ’ κ α λ ο ύ ς ’ ’ μ α θ η τ έ ς τ ο ‘ ’ κ έ ρ δ ο ς ’ ’ τ η ς σ υ -

ν ε ρ γ α σ ί α ς μ ε α δ ύ ν α τ ο υ ς μ α θ η τ έ ς π ο λ λ έ ς φ ο ρ έ ς φ α ί ν ε τ α ι

34

ν α ε ί ν α ι μ ι κ ρ ό τ ε ρ ο α π ό τ η ν π ρ ο σ φ ο ρ ά β ο ή θ ε ι α ς π ο υ π α ρ έ -

χ ο υ ν σ ’ α υ τ ο ύ ς . Έ τ σ ι α π ο φ ε ύ γ ο υ ν τ η σ υ ν ε ρ γ α σ ί α μ ε τ ο υ ς

σ υ μ μ α θ η τ έ ς κ α ι π ρ ο τ ι μ ο ύ ν ν α ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ι μ ό ν ο ι τ ο υ ς ή

μ ό ν ο μ ε κ α λ ο ύ ς σ υ μ μ α θ η τ έ ς . » ( Μ π ρ ο ύ ζ ο ς 1 9 9 5 , 6 8 - 6 9 )

Ο ε π ι μ ε ρ ι σ μ ό ς τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς , ό μ ω ς , δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί ι δ ι α ί -

τ ε ρ α π ρ ο β λ ή μ α τ α κ α τ ά τ η σ ύ ν θ ε σ η τ η ς ε ν ι α ί α ς ο μ α δ ι κ ή ς

ε ρ γ α σ ί α ς . Χ ω ρ ί ς τ η σ ύ ν θ ε σ η , η ο μ α δ ι κ ή ε ρ γ α σ ί α ε ί ν α ι έ ν α

μ ε ί γ μ α α ν ε ξ ά ρ τ η τ ω ν κ α ι ά σ χ ε τ ω ν μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς α τ ο μ ι κ ώ ν

ε ρ γ α σ ι ώ ν . Π α ρ ά λ λ η λ α , ο μ ε γ ά λ ο ς ε π ι μ ε ρ ι σ μ ό ς π ε ρ ι ο ρ ί ζ ε ι

τ ι ς ε υ κ α ι ρ ί ε ς α λ λ η λ ο ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α ς , α λ λ η λ ο β ο ή θ ε ι α ς , α ν τ α λ -

λ α γ ή ς α π ό ψ ε ω ν κ α ι π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν , α ν τ ι π α ρ ά θ ε σ η ς , σ υ ν α -

π ό φ α σ η ς κ α ι σ ύ ν θ ε σ η ς π ο υ π ρ ο ω θ ε ί η ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή δ ι -

δ α σ κ α λ ί α .

3 .4 .2Παράγοντες που συμβάλουν στη δημιουργία κλί -

ματος συνεργασίας .

35

Γ ι α τ η ν ε π ί τ ε υ ξ η θ ε τ ι κ ώ ν α π ο τ ε λ ε σ μ ά τ ω ν α π ό τ η μ ο ρ -

φ ή τ η ς σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ς μ ε ο μ ά δ ε ς υ π ά ρ χ ο υ ν π α ρ ά γ ο ν τ ε ς π ο υ

σ υ μ β ά λ λ ο υ ν σ η μ α ν τ ι κ ά σ τ η δ η μ ι ο υ ρ γ ί α ε ν ό ς σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ο ύ

κ λ ί μ α τ ο ς σ τ η ν τ ά ξ η .

Έ τ σ ι η δ ο μ ή τ ω ν ε ρ γ α σ ι ώ ν π ρ έ π ε ι ν α ε ί ν α ι τ έ τ ο ι α π ο υ

ν α ε υ ν ο ε ί τ η σ υ ν ε ρ γ α σ ί α . Δ η λ α δ ή η ε ρ γ α σ ί α π ο υ α ν α τ ί -

θ ε τ α ι π ρ έ π ε ι ν α ε ί ν α ι τ έ τ ο ι α ώ σ τ ε η α ν τ α λ λ α γ ή α π ό ψ ε ω ν

κ α ι υ λ ι κ ώ ν ν α δ ι ε υ κ ο λ ύ ν ε τ α ι κ α ι ο ι μ α θ η τ έ ς ν α μ π ο ρ ο ύ ν

α π ό μ ό ν ο ι τ ο υ ς ν α μ ο ι ρ ά σ ο υ ν μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς τ η ν ε υ θ ύ ν η γ ι α

ε π ι μ έ ρ ο υ ς π τ υ χ έ ς τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς .

Ε π ί σ η ς η μ έ θ ο δ ο ς α ξ ι ο λ ό γ η σ η ς δ ε ν π ρ έ π ε ι ν α ε υ ν ο ε ί

τ ο ν α ν τ α γ ω ν ι σ μ ό . Δ η λ α δ ή ν α μ π ο ρ ο ύ ν κ α ι ο ι ‘ ’ α δ ύ ν α τ ο ι ’ ’

μ α θ η τ έ ς ν α β ε λ τ ι ώ σ ο υ ν τ η ν ε π ί δ ο σ ή τ ο υ ς σ ε σ ύ γ κ ρ ι σ η μ ε

π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν α α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α , α λ λ ά κ α ι ο ι ‘ ’ κ α λ ο ί ’ ’ μ α θ η τ έ ς

ν α μ π ο ρ ο ύ ν ν α ε π α ν α λ ά β ο υ ν τ α κ α λ ά α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α .

36

Ο τ ρ ό π ο ς α ν α τ ρ ο φ ο δ ό τ η σ η ς ν α ε υ ν ο ε ί τ η σ υ ν ε ρ γ α σ ί α .

Έ τ σ ι π ρ έ π ε ι κ α ι ν α φ α ί ν ε τ α ι η σ υ μ β ο λ ή τ ο υ κ ά θ ε μ α θ η τ ή

χ ω ρ ι σ τ ά σ τ η ν ε π ι τ υ χ ί α τ η ς ο μ ά δ α ς . Μ ε α υ τ ό ν τ ο ν τ ρ ό π ο

κ ά θ ε μ α θ η τ ή ς έ χ ε ι π ρ ο σ ω π ι κ ή ε υ θ ύ ν η σ τ η ν κ ο ι ν ή ε π ι τ υ χ ί α .

3 .4 .3Ενθαρρυντικά αποτελέσματα από την εφαρ μογή

συλλογικών μορφών μάθησης .

« Α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α δ ι α φ ό ρ ω ν ε ρ ε υ ν ώ ν ( S L A V I N 1 9 7 9 – H U -

B E R / B R U N N E R 1 9 8 2 κ λ . π . ) σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ η ν ε π ί δ ρ α σ η

σ υ λ λ ο γ ι κ ώ ν μ ο ρ φ ώ ν μ ά θ η σ η ς σ τ ο μ ά θ η μ α έ δ ε ι ξ α ν ό τ ι :

Ο ι σ υ λ λ ο γ ι κ ο ί τ ρ ό π ο ι μ ά θ η σ η ς ( σ ε σ ύ γ κ ρ ι σ η μ ε τ η ν

α τ ο μ ι κ ή μ ά θ η σ η ) σ τ ο ν τ ο μ έ α α π λ ώ ν σ τ ό χ ω ν μ ά θ η σ η ς , ό -

π ω ς α ρ ί θ μ η σ η , α π ό κ τ η σ η γ ν ώ σ ε ω ν , χ ρ ή σ η α ρ χ ώ ν κ λ π . ο -

δ η γ ο ύ ν σ ε κ α λ ύ τ ε ρ ε ς ε π ι δ ό σ ε ι ς υ π ό τ ι ς π ρ ο ϋ π ο θ έ σ ε ι ς ό τ ι :

i ) η ο μ ά δ α θ α κ ά ν ε ι χ ρ ή σ η σ α φ ώ ν δ ο μ η μ έ ν ω ν τ ρ ό π ω ν ε ρ -

37

γ α σ ί α ς i i ) κ ά θ ε μ έ λ ο ς τ η ς ο μ ά δ α ς θ α ε ί ν α ι υ π ε ύ θ υ ν ο γ ι α

έ ν α μ έ ρ ο ς τ η ς ε π ί δ ο σ η ς κ α ι i i i ) η ε π ί δ ο σ η τ η ς ο μ ά δ α ς θ α

α ξ ι ο λ ο γ ε ί τ α ι .

Γ ε ν ι κ ά , φ α ί ν ε τ α ι ό τ ι η σ υ ν ε ρ γ α σ ί α π ρ ο ω θ ε ί τ ι ς σ χ ο λ ι -

κ έ ς ε π ι δ ό σ ε ι ς . Α π ό έ ν α σ ύ ν ο λ ο 4 3 σ χ ε τ ι κ ώ ν ε ρ ε υ ν ώ ν , η ε -

π ί δ ο σ η τ ω ν μ α θ η τ ώ ν π ο υ σ υ ν ε ρ γ ά σ τ η κ α ν σ ε σ ύ γ κ ρ ι σ η μ ’

α υ τ ο ύ ς π ο υ ε ρ γ ά σ τ η κ α ν μ ό ν ο ι τ ο υ ς , σ ε 3 3 π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι ς

ή τ α ν υ ψ η λ ό τ ε ρ η , σ ε 9 π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι ς η ί δ ι α κ α ι μ ό ν ο 1 φ ο ρ ά

ή τ α ν χ α μ η λ ό τ ε ρ η .

Η σ υ λ λ ο γ ι κ ή μ ο ρ φ ή μ ά θ η σ η ς ε π ι δ ρ ά θ ε τ ι κ ά σ τ ι ς σ χ έ -

σ ε ι ς τ ω ν α π ό δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ά κ ο ι ν ω ν ι κ ά σ τ ρ ώ μ α τ α κ α ι δ ι α φ ο -

ρ ε τ ι κ έ ς ε θ ν ό τ η τ ε ς π ρ ο ε ρ χ ο μ έ ν ω ν μ α θ η τ ώ ν .

Μ έ σ ω τ η ς σ υ λ λ ο γ ι κ ή ς ε ρ γ α σ ί α ς , κ α τ ά τ η ν ο π ο ί α κ ά θ ε

μ α θ η τ ή ς σ υ μ β ά λ λ ε ι μ ε τ ο ν τ ρ ό π ο τ ο υ σ τ η ν ε π ι τ υ χ ί α τ η ς ο -

μ ά δ α ς , ο ι μ α θ η τ έ ς α ρ χ ί ζ ο υ ν ν α α λ λ η λ ο ε κ τ ι μ ώ ν τ α ι ή τ ο υ λ ά -

χ ι σ τ ο ν ν α σ έ β ο ν τ α ι ο έ ν α ς τ ο ν ά λ λ ο .

38

Η σ υ λ λ ο γ ι κ ή μ ο ρ φ ή μ ά θ η σ η ς β ε λ τ ι ώ ν ε ι τ ι ς δ ι α π ρ ο σ ω -

π ι κ έ ς σ χ έ σ ε ι ς σ τ η ν τ ά ξ η . Ο ι μ α θ η τ έ ς β ι ώ ν ο υ ν σ τ α π λ α ί σ ι α

τ η ς σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ς π ό σ ο σ η μ α ν τ ι κ ή κ α ι θ ε τ ι κ ή μ π ο ρ ε ί ν α ε ί -

ν α ι η ο υ σ ι α σ τ ι κ ή ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α κ α ι α λ λ η λ ο β ο ή θ ε ι α .

Η σ υ λ λ ο γ ι κ ή μ ο ρ φ ή μ ά θ η σ η ς σ υ μ β ά λ λ ε ι σ τ η ν ε ξ ύ ψ ω -

σ η τ η ς α υ τ ο ε ι κ ό ν α ς τ ω ν μ α θ η τ ώ ν γ ι α τ ί β ι ώ ν ο υ ν π ε ρ ι σ σ ό -

τ ε ρ ε ς ε π ι τ υ χ ί ε ς σ τ η ν ο μ ά δ α κ α ι α ν α γ ν ώ ρ ι σ η α π ό τ α ά λ λ α

μ έ λ η τ η ς ο μ ά δ α ς .

Τ έ λ ο ς ο ι μ α θ η τ έ ς π ο υ σ υ ν ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ι μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς σ τ ο

μ ά θ η μ α έ χ ο υ ν θ ε τ ι κ ό τ ε ρ η σ τ ά σ η α π έ ν α ν τ ι σ τ ο σ χ ο λ ε ί ο γ ε -

ν ι κ ό τ ε ρ α . » ( Μ π ρ ο ύ ζ ο ς 1 9 9 5 , 6 8 ) .

39

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Π Ε Μ Π Τ Ο

5 .1Χαρακτηριστικά της μαθητικής ομάδας (2 – 4 με -

λών). Ανάληψη ρόλων. Αξ ιολόγηση της λει τουργι -

κότητας της ομάδας .

Γ ι α ν α λ ε ι τ ο υ ρ γ ε ί η ο μ ά δ α π ρ έ π ε ι τ α μ έ λ η τ η ς ν α

π λ η ρ ο ύ ν κ ά π ο ι α χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά . ( β λ . Μ α τ σ α γ γ ο ύ ρ α ς

2 0 0 0 , 7 1 ) .

« 1 . Τ α μ έ λ η έ χ ο υ ν δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς ά μ ε σ η ς π ρ ο σ ω π ι κ ή ς

α λ λ η λ ο ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α ς .

2 . Υ π ά ρ χ ε ι σ υ ν α ι σ θ η μ α τ ι κ ή τ α ύ τ ι σ η τ ω ν μ ε λ ώ ν μ ε

τ η ν ο μ ά δ α τ ο υ ς κ α ι α π ο δ ο χ ή κ ά θ ε μ έ λ ο υ ς α π ό τ α υ π ό λ ο ι -

π α .

40

3 . Τ α μ έ λ η έ χ ο υ ν κ ο ι ν ο ύ ς σ τ ό χ ο υ ς γ ι α τ η ν ε π ι -

τ υ χ ί α τ ω ν ο π ο ί ω ν σ υ ν ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ι ά μ ε σ α κ α ι σ υ σ τ η μ α τ ι κ ά .

4 . Μ ε τ α ξ ύ τ ω ν μ ε λ ώ ν τ η ς ο μ ά δ α ς υ π ά ρ χ ε ι σ χ έ σ η

α λ λ η λ ε ξ ά ρ τ η σ η ς .

5 . Μ ε τ α ξ ύ τ ω ν μ ε λ ώ ν τ η ς ο μ ά δ α ς κ υ ρ ι α ρ χ ε ί η π α -

ρ ω θ η τ ι κ ή α λ λ η λ ε π ί δ ρ α σ η .

6 . Ό λ α τ α μ έ λ η τ η ς ο μ ά δ α ς α π ο δ έ χ ο ν τ α ι κ α ν ό ν ε ς

σ υ λ λ ο γ ι κ ή ς σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς , τ ο υ ς ο π ο ί ο υ ς α υ τ ο δ ε σ μ ε ύ ο ν τ α ι

ν α τ η ρ ο ύ ν π ά ν τ ο τ ε .

7 . Μ ε τ α ξ ύ τ ω ν μ ε λ ώ ν τ η ς ο μ ά δ α ς κ υ ρ ι α ρ χ ε ί έ ν α ε ί -

δ ο ς σ υ λ λ ο γ ι κ ό τ η τ α ς , π ο υ ε κ φ ρ ά ζ ε τ α ι ά μ ε σ α κ α ι έ μ μ ε σ α κ α ι

σ υ ν έ χ ε ι τ η ν ό λ η ζ ω ή τ η ς ο μ ά δ α ς . »

Τ ο σ τ ο ι χ ε ί ο τ η ς θ ε τ ι κ ή ς α λ λ η λ ε ξ ά ρ τ η σ η ς ε ί ν α ι α π α -

ρ α ί τ η τ ο γ ι α τ η ν α ν ά π τ υ ξ η σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ώ ν κ α ι ό χ ι α ν τ α γ ω ν ι -

σ τ ι κ ώ ν σ χ έ σ ε ω ν . Τ ο έ ρ γ ο κ α ι η ε π ι τ υ χ ί α ε ν ό ς μ έ λ ο υ ς ε ξ α ρ -

41

τ ώ ν τ α ι α π ό τ η σ υ μ β ο λ ή κ α ι τ ω ν υ π ο λ ο ί π ω ν μ ε λ ώ ν τ η ς

ο μ ά δ α ς α λ λ ά κ α ι η ε π ι τ υ χ ί α τ η ς ο μ ά δ α ς ε ξ α ρ τ ά τ α ι α π ό τ η ν

α τ ο μ ι κ ή ε π ι τ υ χ ί α τ ω ν μ ε λ ώ ν τ η ς .

Κ α τ ’ α ρ χ ή ν π ρ έ π ε ι ν α υ π ά ρ χ ε ι α λ λ η λ ε ξ ά ρ τ η σ η σ τ ο

κ ο ι ν ό έ ρ γ ο . Η ο μ ά δ α ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι σ τ η ν υ π ό λ ο ι π η τ ά ξ η μ ε

τ η ν κ ο ι ν ή τ η ς ε ρ γ α σ ί α ( π ρ ο φ ο ρ ι κ ή π α ρ ο υ σ ί α σ η , γ ρ α π τ ή

έ κ θ ε σ η η κ α τ α σ κ ε υ ή ) κ α ι ό χ ι μ ε τ η ν ε ρ γ α σ ί α μ ε μ ο ν ω μ έ ν ω ν

μ ε λ ώ ν . Ε π ί σ η ς π ρ έ π ε ι ν α λ α μ β ά ν ε ι χ ώ ρ α κ α ι α λ λ η λ ε ξ ά ρ τ η -

σ η α μ ο ι β ή ς . Α μ ο ι β ή α ν ά λ ο γ α μ ε τ η ν π ρ ο σ ω π ι κ ή ε π ί δ ο σ η

α λ λ ά κ α ι τ η σ υ λ λ ο γ ι κ ή ε π ί δ ο σ η τ η ς ο μ ά δ α ς π ο υ α ν ή κ ε ι .

Ε π ι μ ε ρ ι σ μ ό ς έ ρ γ ο υ . Τ ο κ ο ι ν ό έ ρ γ ο ε π ι μ ε ρ ί ζ ε τ α ι σ τ α

μ έ λ η τ η ς ο μ ά δ α ς κ α ι τ ο τ ε λ ι κ ό έ ρ γ ο α π ο τ ε λ ε ί π ρ ο ϊ ό ν

σ ύ ν θ ε σ η ς τ ω ν α τ ο μ ι κ ώ ν .

« Ε π ι μ ε ρ ι σ μ ό ς υ λ ι κ ο ύ . Ο ι π η γ έ ς π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η ς , τ α υ -

λ ι κ ά κ α ι τ α φ υ λ λ ά δ ι α α σ κ ή σ ε ω ν κ α ι α π α ν τ ή σ ε ω ν ε π ι μ ε ρ ί -

ζ ο ν τ α ι σ τ α μ έ λ η τ η ς ο μ ά δ α ς , ώ σ τ ε ν α ε ν θ α ρ ρ ύ ν ε τ α ι η ε π ι -

42

κ ο ι ν ω ν ί α κ α ι η α λ λ η λ ε ξ ά ρ τ η σ η τ ω ν μ ε λ ώ ν » Μ α τ σ α γ γ ο ύ ρ α ς

2 0 0 0 , 7 6 ) .

Ε π ί σ η ς κ α ι ο ε π ι μ ε ρ ι σ μ ό ς τ ω ν ρ ό λ ω ν , τ ω ν α ρ μ ο δ ι ο -

τ η τ ω ν κ α ι τ ω ν ε υ θ υ ν ώ ν σ ε ό λ α τ α μ έ λ η τ η ς ο μ ά δ α ς ε ί ν α ι

α ν α γ κ α ί ο ς .

Ό τ α ν λ ο ι π ό ν δ ι α σ φ α λ ί ζ ο ν τ α ι ο ι π ι ο π ά ν ω π ρ ο ϋ π ο θ έ -

σ ε ι ς ό λ α τ α μ έ λ η ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ι ε ν τ α τ ι κ ά , δ η μ ι ο υ ρ γ ι κ ά κ α ι η

π ο ι ό τ η τ α τ η ς σ κ έ ψ η ς κ α ι τ ω ν ι δ ε ώ ν ε ί ν α ι υ ψ η λ ο ύ ε π ι π έ -

δ ο υ .

Η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό τ η τ α τ η ς ο μ ά δ α ς , η ε ν ε ρ γ ο π ο ί η σ η ό λ ω ν

τ ω ν μ ε λ ώ ν κ α ι η ο ι κ ο δ ό μ η σ η τ η ς σ υ ν ε κ τ ι κ ό τ η τ α ς δ ι ε υ κ ο λ ύ -

ν ε τ α ι α π ό τ η ν α ν ά λ η ψ η ε ν α λ λ α κ τ ι κ ώ ν ρ ό λ ω ν τ ω ν μ α θ η τ ώ ν .

Τ έ τ ο ι ο ι ρ ό λ ο ι ε ί ν α ι :

α . Ο ρ ό λ ο ς τ ο υ σ υ ντ ο ν ι σ τ ή . Α υ τ ό ς δ ι ε υ θ ύ ν ε ι τ η σ υ -

ζ ή τ η σ η , α ν α κ ε φ α λ α ι ώ ν ε ι τ α σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α κ α ι φ ρ ο ν τ ί ζ ε ι

43

ώ σ τ ε ό λ α τ α μ έ λ η ν α σ υ μ μ ε τ έ χ ο υ ν σ τ η δ ι α δ ι κ α σ ί α , μ έ σ α

σ τ α κ α θ ο ρ ι σ μ έ ν α χ ρ ο ν ι κ ά ό ρ ι α κ α ι χ ω ρ ί ς θ ό ρ υ β ο .

β . Ο ρ ό λ ο ς τ ο υ φ ρ ο ν τ ι σ τ ή . Δ ί δ ε τ α ι κ υ ρ ί ω ς σ τ ο ν

‘ ’ κ α λ ό ’ ’ μ α θ η τ ή τ η ς ο μ ά δ α ς π ο υ α ν α λ α μ β ά ν ε ι ν α ε ξ η γ ε ί κ α ι

ν α β ο η θ ά τ ο υ ς α δ ύ ν α τ ο υ ς σ τ η ν ε ρ γ α σ ί α τ ο υ ς . Α ν δ ε ν

μ π ο ρ ε ί ν α β ο η θ ή σ ε ι σ ε κ ά τ ι , ζ η τ ά β ο ή θ ε ι α α π ό ά λ λ ε ς

ο μ ά δ ε ς κ α ι τ ε λ ι κ ά α π ό τ ο δ ά σ κ α λ ο .

γ . Ο ρ ό λ ο ς τ ο υ γ ρ α μ μ α τ έ α . Δ ι α β ά ζ ε ι τ α κ ε ί μ ε ν α τ ω ν

α σ κ ή σ ε ω ν κ α ι τ ω ν ο δ η γ ι ώ ν κ α ι γ ρ ά φ ε ι τ η ν κ ο ι ν ή ε ρ γ α σ ί α

π ο υ τ ε λ ι κ ά π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε ι η ο μ ά δ α σ τ η ν τ ά ξ η . Π ρ ι ν δ ο θ ε ί τ ο

τ ε λ ι κ ό κ ε ί μ ε ν ο τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς γ ί ν ο ν τ α ι α π ό α υ τ ό ν ο ι α ν α -

γ κ α ί ε ς β ε λ τ ι ώ σ ε ι ς π ο υ κ ρ ί ν ο ν τ α ι σ κ ό π ι μ ε ς α π ό τ α μ έ λ η .

δ . Ο ρ ό λ ο ς τ ο υ ε μ ψ υ χ ω τ ή . Ε π α ι ν ε ί τ ι ς π ρ ο σ π ά θ ε ι ε ς ,

τ ι ς π ρ ω τ ό τ υ π ε ς ι δ έ ε ς κ α ι γ ε ν ι κ ά τ η θ ε τ ι κ ή σ υ μ β ο λ ή τ ω ν

μ ε λ ώ ν σ τ η ν κ ο ι ν ή ε ρ γ α σ ί α .

44

ε . Ο ρ ό λ ο ς τ ο υ υ π ε ύ θ υ ν ο υ ε ρ γ α σ ί α ς . Δ ι α ν έ μ ε ι τ ο

υ λ ι κ ό , ε λ έ γ χ ε ι α ν ό λ ο ι κ α τ α ν ό η σ α ν τ ι π ρ έ π ε ι ν α κ ά ν ο υ ν κ α ι

α ν έ χ ο υ ν α ρ χ ί σ ε ι τ η ν ε ρ γ α σ ί α τ ο υ ς κ α ι ό τ α ν χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι υ -

π ε ν θ υ μ ί ζ ε ι τ α σ τ ά δ ι α π ο υ π ρ έ π ε ι ν α α κ ο λ ο υ θ ή σ ο υ ν γ ι α ν α

ο λ ο κ λ η ρ ώ σ ο υ ν α υ τ ή .

σ τ . Ο ρ ό λ ο ς τ ο υ π α ρ α τ η ρ η τ ή . Α υ τ ό ς κ α τ α γ ρ ά φ ε ι

σ τ ι ς κ λ ε ί δ ε ς π α ρ α τ ή ρ η σ η ς τ ω ν δ ρ α σ τ η ρ ι ο τ ή τ ω ν τ ω ν μ ε λ ώ ν

τ ο ε ί δ ο ς κ α ι τ η σ υ χ ν ό τ η τ α σ υ μ μ ε τ ο χ ή ς κ ά θ ε μ έ λ ο υ ς ώ σ τ ε

σ τ ο τ έ λ ο ς τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς ν α δ ι ε υ κ ο λ ύ ν ε τ α ι η α ξ ι ο λ ό γ η σ η τ η ς

λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό τ η τ α ς τ η ς ο μ ά δ α ς .

« Η α ξ ι ο λ ό γ η σ η τ η ς λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό τ η τ α ς τ η ς ο μ ά δ α ς β α -

σ ί ζ ε τ α ι σ τ ο δ ε λ τ ί ο σ υ μ μ ε τ ο χ ή ς ( π α ρ α τ η ρ η τ ι κ ή κ λ ε ί δ α ) π ο υ

σ υ μ π λ η ρ ώ ν ε ι ο π α ρ α τ η ρ η τ ή ς . Ο β α θ μ ό ς λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό τ η τ α ς

π ρ ο σ τ ί θ ε τ α ι σ τ ο β α θ μ ό τ η ς α κ α δ η μ α ϊ κ ή ς ε π ί δ ο σ η ς . »

( Υ Π Ε Π Θ ‘ ’ Τ ο ν η σ ί τ ω ν Φ α ι ά κ ω ν ’ ’ 1 9 9 9 , 4 0 )

45

Ε ν δ ε ι κ τ ι κ ό ς ε ί ν α ι ο π ί ν α κ α ς π ο υ α κ ο λ ο υ θ ε ί μ ε τ η ν

κ λ ε ί δ α π α ρ α τ ή ρ η σ η ς . ( β λ . Μ α τ σ α γ γ ο ύ ρ α ς 2 0 0 0 , 7 9 )

46

Δ Ρ Α Σ Τ Η Ρ Ι Ο Τ Η Τ Ε Σ Ο Ν Ο Μ Α Τ Α Μ Ε Λ Ω Ν Τ Η Σ

Ο Μ Α Δ Α Σ

1 . Π ρ ο σ φ έ ρ ε ι ι δ έ ε ς ή π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς

2 . Α ν α κ ε φ α λ α ι ώ ν ε ι ή π α ρ α φ ρ ά ζ ε ι

τ α λ ε χ θ έ ν τ α

3 . Υ π ο β ά λ λ ε ι ε ρ ω τ ή σ ε ι ς π λ η ρ ο φ ό -

ρ η σ η ς

4 . Ε π ι κ ρ ί ν ε ι π ρ ό σ ω π α τ η ς ο μ ά δ α ς

5 . Ε ν θ α ρ ρ ύ ν ε ι / Ε π α ι ν ε ί μ έ λ η τ η ς

ο μ ά δ α ς

6 . Δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί θ ε τ ι κ ό κ λ ί μ α σ τ η ν

ο μ ά δ α

7 . Δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί α ρ ν η τ ι κ ό κ λ ί μ α σ τ η ν

ο μ ά δ α

8 . Ζ η τ ά δ ι ε υ κ ρ ι ν ί σ ε ι ς ή α π ο δ ε ί ξ ε ι ς

9 . Δ ί ν ε ι σ τ ο υ ς ά λ λ ο υ ς ε ρ γ α λ ε ί α ό -

47

τ α ν τ ο υ ζ η τ ο ύ ν

1 0 . Β ά ζ ε ι τ α ε ρ γ α λ ε ί α σ τ η θ έ σ η

τ ο υ ς

1 1 . Ά λ λ η δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ α

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Ε Κ Τ Ο

6 . Στάδια εφαρμογής της ομαδοκεντρικής

διδασκαλίας.

ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ : Προετοιμασία της τάξης .

1 . Π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ό ς κ α ι ο ρ ι ο θ έ τ η σ η τ ο υ θ έ μ α τ ο ς .

2 . Ο ρ γ ά ν ω σ η μ α θ η τ ι κ ο ύ δ υ ν α μ ι κ ο ύ κ α ι χ ώ ρ ο υ .

3 . Ε π ι μ ε ρ ι σ μ ό ς σ τ ο ε π ί π ε δ ο τ ά ξ η ς μ ε τ α ξ ύ ο μ ά δ ω ν .

4 . Κ α θ ο ρ ι σ μ ό ς γ ν ω σ τ ι κ ώ ν κ α ι σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ώ ν σ τ ό χ ω ν κ α ι

κ ρ ι τ η ρ ί ω ν α ξ ι ο λ ό γ η σ η ς .

48

ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ : Επεξεργασία στα πλαίσια των ομά δων .

1 . Ο μ ά δ α κ α θ ο ρ ί ζ ε ι δ ι α δ ι κ α σ ί ε ς ε π ι μ ε ρ ι σ μ ο ύ τ ο υ έ ρ γ ο υ .

2 . Ο μ ά δ α κ α θ ο ρ ί ζ ε ι ρ ό λ ο υ ς .

3 . Ο μ ά δ α ε π ε ξ ε ρ γ ά ζ ε τ α ι υ λ ι κ ό σ ε ο λ ο μ έ λ ε ι α ή κ α τ ά

υ π ο - ο μ ά δ ε ς .

4 . Ο μ ά δ α σ υ ν θ έ τ ε ι ε ρ γ α σ ί α τ η ς .

ΤΡΙΤΗ ΦΑΣΗ : Παρουσίαση ομαδικών εργασιών στην τά ξη .

1 . Ο μ ά δ ε ς π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο υ ν ε ρ γ α σ ί α τ ο υ ς .

2 . Σ υ ζ ή τ η σ η ο μ α δ ι κ ώ ν ε ρ γ α σ ι ώ ν .

3 . Α ν α κ ε φ α λ α ί ω σ η κ α ι σ υ σ τ η μ α τ ο π ο ί η σ η σ υ μ π ε ρ α σ μ ά -

τ ω ν .

ΤΕΤΑΡΤΗ ΦΑΣΗ : Αξ ιολόγηση .

49

1 . Α τ ο μ ι κ ή α ξ ι ο λ ό γ η σ η 2 . Ο μ α δ ι κ ή α ξ ι ο λ ό γ η σ η

α . μ ά θ η σ η ς α . μ ά θ η σ η ς

β . σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ς β . σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ς

γ . Μ ε τ α γ ν ω σ τ ι κ ή

( β λ . Μ α τ σ α γ γ ο ύ ρ α ς 2 0 0 0 , 1 5 6 )

Κ α τ ά τ η δ ι ε ξ α γ ω γ ή τ ο υ μ α θ ή μ α τ ο ς σ τ η ν Κ ρ ι τ ι κ ή Ε π ι -

κ ο ι ν ω ν ι α κ ή Δ ι δ α σ κ α λ ί α ( β λ . Κ ο σ σ υ β ά κ η 1 9 9 7 ) ο ι φ ά σ ε ι ς

τ η ς ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή ς δ ι δ α σ κ α λ ί α ς α ν α λ ύ ο ν τ α ι ω ς ε ξ ή ς :

50

ΑΝ ΑΛ Υ Σ Η Τ Ω Ν Φ ΑΣ Ε Ω Ν Ε Ρ Γ ΑΣ Ι ΑΣ Μ Ε Ο Μ ΑΔ Ε Σ

1 . Θ Ε Μ ΑΤ Ο Π Ο Ι Η Σ Η 2 . Κ ΑΤ ΑΜ Ε Ρ Ι Σ Μ Ο Σ

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Ε Ν Α Τ Ο

51

- Γνωστοπο ίηση του

θέματος .

- Ανάλυση του

θέματος .

- Δ ι ευκρ ιν ιστ ι κές

ερωτήσε ις μαθητών.

- Δ ι ευκρ ίνηση

ερωτήσεων.

- Δ ιαμόρφωση των

ομάδων.

- Καταμερ ισμός

εργασ ίας .

- Δ ιάθεση του υλ ικού .

- Προσδ ιορ ισμός του

χρόνου .

- Προσδ ιορ ισμός του

υπεύθυνου γ ια καταγραφή

κα ι ανακο ίνωση του

αποτελέσματος .

- Προσδ ιορ ισμός

των δ ιαδ ικασ ιών

εργασ ίας .

- Λύση του

προβλήματος .

- Δ ιαμόρφωση του

πρωτοκόλλου .

4 . ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ

5. Δ Ι ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜ ΑΤΟ Σ

- Ανακο ίνωση από ομάδες .

- Δ ιασάφ ιση του

προβλήματος .

- Συζήτηση των

αποτελεσμάτων.

- Σύγκρ ιση με άλλες ομάδες

όταν έχουν το ίδ ιο θέμα.

- Συμπλήρωση από άλλες

ομάδες όταν δεν έχουν το ίδ ιο

θέμα.

- Σύγκρ ιση κα ι κρ ι τ ι κή .

- Λύση.

- Καταγραφή των

αποτελεσμάτων.

- Έλεγχος της εφαρμογής

τους .

- Δυνατότητες γεν ί κ ευσης

– μεταφοράς .

3 . Ε Π Ε Ξ Ε Ρ Γ ΑΣ Ι Α

9. Η πρακτική εφαρμογή της διαθεματικής

προσέγγισης.

Μ ι α ε ρ γ α σ ί α δ ι α θ ε μ α τ ι κ ή ς μ ο ρ φ ή ς μ π ο ρ ε ί ν α π ε ρ ι -

λ α μ β ά ν ε ι ο ρ ι σ μ έ ν α σ τ ά δ ι α κ α τ ά τ η ν ε φ α ρ μ ο γ ή τ η ς τ α ο -

π ο ί α μ π ο ρ ε ί ν α ε ί ν α ι :

α ) Π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ι σ μ ό ς τ η ς ε ν ό τ η τ α ς α π ό τ ο ν ε κ π α ι δ ε υ -

τ ι κ ό .

β ) Π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό ς τ ω ν μ α θ η τ ώ ν σ τ η ν ε ν ό τ η τ α .

γ ) Σ υ λ λ ο γ ή κ α ι ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν κ α ι

δ ) Π α ρ ο υ σ ί α σ η κ α ι α ξ ι ο λ ό γ η σ η τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς .

Ο Θ ε ο φ ο λ ί δ η ς ( 1 9 9 7 , 5 1 ) δ ί ν ε ι δ ι α γ ρ α μ μ α τ ι κ ά τ ι ς β α σ ι κ έ ς

φ ά σ ε ι ς τ η ς δ ι α θ ε μ α τ ι κ ή ς δ ι δ α σ κ α λ ί α ς :

52

I . Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Ι Σ Μ Ο Σ Τ Η Σ Ε Ν Ο Τ Η Τ Α Σ Α Π Ο Τ Ο Ν

Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο

Ε π ι λ ο γ ή τ ο υ θ έ μ α τ ο ς

Ε π ι σ ή μ α ν σ η β α σ ι κ ώ ν π τ υ χ ώ ν

Κ α θ ο ρ ι σ μ ό ς σ τ ό χ ω ν κ α ι δ ρ α σ τ η ρ ι ο τ ή τ ω ν

Π ρ ο ε τ ο ι μ α σ ί α μ έ σ ω ν κ α ι υ λ ι κ ώ ν

I I . Π Ρ Ο Σ Α Ν Α Τ Ο Λ Ι Σ Μ Ο Σ Τ Ω Ν Μ Α Θ Η Τ Ω Ν Σ Τ Η Ν

Ε Ν Ο Τ Η Τ Α

Δ ι έ γ ε ρ σ η τ ο υ ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ ο ς

Ε π ι σ ή μ α ν σ η β α σ ι κ ώ ν π τ υ χ ώ ν

Δ ι α τ ύ π ω σ η ε ρ ω τ ή σ ε ω ν κ α ι κ α θ ο ρ ι σ μ ό ς δ ρ α σ τ η ρ ι ο τ ή -

τ ω ν

I I I . Σ Υ Λ Λ Ο Γ Η Κ Α Ι Ε Π Ε Ξ Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Ω Ν

53

Π η γ έ ς μ ά θ η σ η ς μ έ σ α σ τ ο σ χ ο λ ε ί ο

Π η γ έ ς μ ά θ η σ η ς έ ξ ω α π ό τ ο σ χ ο λ ε ί ο

I V . Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η Κ Α Ι Α Ξ Ι Ο Λ Ο Γ Η Σ Η Τ Η Σ Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Σ

Π α ρ ο υ σ ί α σ η τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς

Α ξ ι ο λ ό γ η σ η τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς

Θ α ε π ι σ η μ ά ν ο υ μ ε σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α γ ι α κ ά θ ε φ ά σ η ε ρ γ α -

σ ί α ς τ ο ρ ό λ ο τ ο υ ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ κ α ι τ ω ν μ α θ η τ ώ ν ( ω ς ά τ ο -

μ α κ α ι ω ς μ ι κ ρ έ ς ο μ ά δ ε ς ε ρ γ α σ ί α ς ) σ τ η ν π ο ρ ε ί α γ ι α τ η ν ε -

π ί τ ε υ ξ η τ ο υ κ ύ ρ ι ο υ σ κ ο π ο ύ π ο υ δ ε ν ε ί ν α ι ά λ λ ο ς α π ό τ η ν

ο ι κ ο δ ό μ η σ η τ η ς γ ν ώ σ η ς α π ό τ ο υ ς ί δ ι ο υ ς τ ο υ ς μ α θ η τ έ ς μ έ -

σ ω τ η ς δ ι ε ρ ε ύ ν η σ η ς ό λ ω ν τ ω ν π τ υ χ ώ ν τ ο υ θ έ μ α τ ο ς .

ΦΑΣΗ I : Προγραμματ ισμός της ενότητας από τον

εκ παιδευτ ικό.

54

Ε π ι λ ο γ ή τ ο υ θ έ μ α τ ο ς : Η ε π ι λ ο γ ή τ ο υ θ έ μ α τ ο ς γ ί ν ε τ α ι

ε ί τ ε α π ό τ ο ν ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό ε ί τ ε α υ τ ό π ρ ο κ ύ π τ ε ι α π ό τ η ν

α λ λ η λ ε π ί δ ρ α σ η ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ – μ α θ η τ ώ ν . Τ η ν τ ε λ ι κ ή

α π ό φ α σ η γ ι α τ ο θ έ μ α π α ί ρ ν ε ι ο ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό ς μ ε β ά σ η

ο ρ ι σ μ έ ν α κ ρ ι τ ή ρ ι α π ο υ μ π ο ρ ε ί ν ά ν α ι :

i ) Η κ α τ α λ λ η λ ό τ η τ α τ ο υ θ έ μ α τ ο ς γ ι α τ ι ς α ν ά γ κ ε ς

τ α ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ α κ α ι τ η ν ω ρ ι μ ό τ η τ α τ ω ν π α ι δ ι ώ ν .

i i ) Ο β α θ μ ό ς ε ξ υ π η ρ έ τ η σ η ς τ ω ν σ κ ο π ώ ν τ ο υ

Α . Π . μ έ σ α α π ό τ ο θ έ μ α .

i i i ) Ο ι ε υ κ α ι ρ ί ε ς π ο υ δ ί ν ε ι τ ο θ έ μ α γ ι α ε ρ γ α σ ί α

δ ι α θ ε μ α τ ι κ ή ς μ ο ρ φ ή ς .

i v ) Τ α μ έ σ α π ο υ δ ι α θ έ τ ε ι τ ο σ χ ο λ ε ί ο .

Ε π ι σ ή μ α ν σ η τ ω ν β α σ ι κ ώ ν π τ υ χ ώ ν: Ο ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό ς

α ν α λ ύ ε ι τ ο θ έ μ α σ τ ι ς β α σ ι κ έ ς π τ υ χ έ ς – ε ν ό τ η τ ε ς π ο υ τ ο

σ υ ν θ έ τ ο υ ν . Δ η λ . α π α ν τ ά σ τ ο ε ρ ώ τ η μ α : « Τ ι π ρ έ π ε ι ν α

55

μ ά θ ο υ ν ο ι μ α θ η τ έ ς γ ι ’ α υ τ ό τ ο θ έ μ α ; » Η α ν ά λ υ σ η γ ί ν ε τ α ι

ό χ ι μ ε β ά σ η τ ο τ ι γ ν ώ σ ε ι ς κ α τ έ χ ο υ ν τ α π α ι δ ι ά α λ λ ά μ ε

β ά σ η τ ο τ ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο α π ό α υ τ ά π ο υ ξ έ ρ ο υ ν μ π ο ρ ο ύ ν ν α

μ ά θ ο υ ν π α ρ α τ η ρ ώ ν τ α ς τ ο θ έ μ α ω ς ο λ ό τ η τ α . Δ η λ . γ ί ν ε τ α ι

ε φ α ρ μ ο γ ή α ν α λ υ τ ι κ ή ς σ κ έ ψ η ς κ α ι ε π ι σ ή μ α ν σ η τ ω ν π τ υ χ ώ ν

τ η ς ε ν ό τ η τ α ς .

Γ ι α π α ρ ά δ ε ι γ μ α α ς π ο ύ μ ε ό τ ι έ χ ο υ μ ε τ η ν ε ν ό τ η τ α :

« Τ ι π ρ έ π ε ι ν α κ ά ν ο υ μ ε σ ε π ε ρ ί π τ ω σ η σ ε ι σ μ ο ύ »

Ο ι σ κ έ ψ ε ι ς τ ο υ ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ε ί τ ε ν α

γ ρ α φ ο ύ ν σ τ ο ν π ί ν α κ α σ ε μ ι α λ ο γ ι κ ή α κ ο λ ο υ θ ί α ι ε ρ α ρ χ ι κ ά

τ ο π ο θ ε τ η μ έ ν ε ς ε ί τ ε σ ε σ χ ε δ ι α γ ρ α μ μ α τ ι κ ή μ ο ρ φ ή ω ς ε ξ ή ς :

56

Σ χ ή μ α 3

ΦΥΣΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ - ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ - ΣΥΣΤΑΣΗ ΥΠΕΔΑΦΟΥΣ -

ΔΟΜΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΤΗΣ ΓΗΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΕΙΣΜΟΣ - ΠΩΣ ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ ΕΝΑΣ ΣΕΙΣΜΟΣ - ΠΟΥ ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ ΕΝΑΣ ΣΕΙΣΜΟΣ - ΕΙΔΗ ΣΕΙΣΜΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ - ΣΕΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΣΕΙΣΜΟΥ

Πώς μετράμε τους σεισμούς ; Κλίμακες : Μερκάλλι - Ρίχτερ . Είναι δυνατή η πρόγνωση των σεισμών ; Εμπλεκόμενοι επιστήμονες στο θέμα των σεισμών : σεισμολόγοι , φυσικοί , γεωλόγοι , μηχανικοί κλπ.

Αποτελέσματα του σεισμού στον ίδιο τον άνθρωπο - Αποτελέσματα του σεισμού στα έργα του ανθρώπου - Οικονομικές συνέπειες του σεισμού .

Σεισμοί και οικογένεια - Μέτρα αυτοπροστασίας πριν το σεισμό - Ενέργειες που πρέπει να γίνουν όσο διαρκεί ο σεισμός - Ενέργειες που πρέπει να γίνουν μετά το σεισμό - Μέτρα αντισεισμικής προστασίας από τον κρατικό φορέα.

Σεισμός και Σχολείο - Σεισμός την ώρα του μαθήματος - Σεισμός κατά τη διάρκεια του διαλείμματος - Άσκηση ετοιμότητας στο σχολείο - Γνώση σχεδίου κάτοψης των χώρων του σχολικού κτιρίου από τους μαθητές.

57

Κ α θ ο ρ ι σ μ ό ς σ τ ό χ ω ν κ α ι δ ρ α σ τ η ρ ι ο τ ή τ ω ν: Σ τ η ν ο υ σ ί α

ο ι β α σ ι κ έ ς π τ υ χ έ ς π ο υ ε π ι σ η μ ά ν θ η κ α ν κ α θ ο ρ ί ζ ο υ ν κ α ι

τ ο υ ς σ τ ό χ ο υ ς τ η ς ε ν ό τ η τ α ς . Κ α θ ο ρ ί ζ ο ν τ α ς τ ο υ ς σ τ ό χ ο υ ς

π ρ ο σ π α θ ο ύ μ ε ν α α π α ν τ ή σ ο υ μ ε σ τ ο ε ρ ώ τ η μ α : « Τ ι

α ν α μ έ ν ο υ μ ε ν α ε ί ν α ι σ ε θ έ σ η ν α κ ά ν ο υ ν τ α π α ι δ ι ά σ τ ο

τ έ λ ο ς τ η ς ε ν ό τ η τ α ς α υ τ ή ς ; » Ο ι σ τ ό χ ο ι σ α φ ώ ς

π ρ ο δ ι α γ ρ ά φ ο υ ν κ α ι τ α α ν α μ ε ν ό μ ε ν α α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α τ η ς

δ ι δ α σ κ α λ ί α ς . Τ α α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α α υ τ ά έ χ ο υ ν σ χ έ σ η μ ε

γ ν ώ σ ε ι ς κ α ι π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς , έ ν ν ο ι ε ς κ α ι γ ε ν ι κ ε ύ σ ε ι ς ,

δ ε ξ ι ό τ η τ ε ς κ α ι σ τ ά σ ε ι ς . Έ τ σ ι γ ι α κ ά θ ε ε ν ό τ η τ α υ π ά ρ χ ο υ ν

ο ρ ι σ μ έ ν ε ς γ ν ώ σ ε ι ς π ο υ π ρ έ π ε ι ν α α π ο κ τ ή σ ο υ ν ο ι μ α θ η τ έ ς

κ α ι π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς π ο υ π ρ έ π ε ι ν α μ ά θ ο υ ν . Έ τ σ ι π . χ σ τ η ν

ε ν ό τ η τ α ‘ ’ Τ ι π ρ έ π ε ι ν α κ ά ν ο υ μ ε σ ε π ε ρ ί π τ ω σ η σ ε ι σ μ ο ύ ’ ’ ο ι

μ α θ η τ έ ς π ρ έ π ε ι ν α μ ά θ ο υ ν τ ι ε ί ν α ι ο σ ε ι σ μ ό ς , π ο ι α τ α ε ί δ η

τ ω ν σ ε ι σ μ ώ ν , τ ι ε ί ν α ι ε σ τ ί α , ε π ί κ ε ν τ ρ ο , ε σ τ ι α κ ό β ά θ ο ς

58

κ λ π . Ό π ω ς ε π ί σ η ς π έ ρ α ν τ ω ν γ ν ώ σ ε ω ν α ν α μ έ ν ο υ μ ε ο ι

μ α θ η τ έ ς ν α α π ο κ τ ή σ ο υ ν κ α ι έ ν ν ο ι ε ς π ο υ σ χ ε τ ί ζ ο ν τ α ι μ ε

τ η ν ε ν ό τ η τ α . Έ τ σ ι θ α μ ά θ ο υ ν τ ι ε ί ν α ι φ υ σ ι κ ό φ α ι ν ό μ ε ν ο κ α ι

π ο ι α φ υ σ ι κ ά φ α ι ν ό μ ε ν α ε ί ν α ι κ α τ α σ τ ρ ο φ ι κ ά ( π . χ

π λ η μ μ ύ ρ ε ς , ε κ ρ ή ξ ε ι ς η φ α ι σ τ ε ί ω ν , κ α τ ο λ ι σ θ ή σ ε ι ς , θ ύ ε λ λ ε ς ,

σ ε ι σ μ ο ί κ λ π . ) . Η γ ε ν ί κ ε υ σ η π ρ ο κ ύ π τ ε ι σ α ν σ υ μ π έ ρ α σ μ α

ύ σ τ ε ρ α α π ό μ ε λ έ τ η α ρ κ ε τ ώ ν π ε ρ ι π τ ώ σ ε ω ν κ α ι μ π ο ρ ε ί ν α

χ ρ η σ ι μ ο π ο ι η θ ε ί ω ς υ π ό θ ε σ η σ ε μ ι α ε ρ ε υ ν η τ ι κ ή π ρ ο -

σ π ά θ ε ι α . Έ τ σ ι π . χ π ρ ο κ ύ π τ ε ι π α ρ ά τ ι ς α ξ ι ό λ ο γ ε ς ε π ι σ τ η -

μ ο ν ι κ έ ς π ρ ο σ π ά θ ε ι ε ς κ α ι τ α ε ν θ α ρ ρ υ ν τ ι κ ά α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α

κ ά π ο ι ω ν ε ρ ε υ ν ώ ν ε π ι σ τ η μ ό ν ω ν ό τ ι δ ε ν έ χ ε ι γ ί ν ε ι α κ ό μ α

δ υ ν α τ ή η ά μ ε σ η π ρ ό γ ν ω σ η τ ω ν σ ε ι σ μ ώ ν . Ή ό τ ι ‘ ’ η κ ά λ υ ψ η

κ ά τ ω α π ό κ α τ ά λ λ η λ α γ ε ρ ά έ π ι π λ α ( π . χ ξ ύ λ ι ν ο τ ρ α π έ ζ ι ,

γ ρ α φ ε ί ο , θ ρ α ν ί ο ) κ α ι η α π ο μ ά κ ρ υ ν σ η α π ό τ ζ α μ α ρ ί ε ς κ α ι α -

π ό ο γ κ ώ δ η μ η σ τ ε ρ ε ω μ έ ν α έ π ι π λ α έ χ ε ι σ ώ σ ε ι ζ ω έ ς κ λ π .

59

Ο ό ρ ο ς δ ε ξ ι ό τ η τ α α ν α φ έ ρ ε τ α ι σ τ η ν ι κ α ν ό τ η τ α ο λ ο κ λ ή -

ρ ω σ η ς ε ν ό ς έ ρ γ ο υ π ν ε υ μ α τ ι κ ή ς ή χ ε ι ρ ω ν α κ τ ι κ ή ς υ φ ή ς .

Έ τ σ ι π . χ δ ε ξ ι ό τ η τ α μ π ο ρ ε ί ν α ε ί ν α ι η μ ε τ ά τ ο τ έ λ ο ς τ ο υ

σ ε ι σ μ ο ύ ε π ι τ υ χ ή ς σ ω σ τ ή π ο ρ ε ί α π ο υ θ α α κ ο λ ο υ θ ή σ ο υ ν κ α -

τ ά τ η δ ι α φ υ γ ή τ ο υ ς α π ό τ η ν α ί θ ο υ σ α σ τ ο ν ε κ τ ό ς σ χ ο λ ε ί ο υ

χ ώ ρ ο σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η ς π ο υ τ ο υ ς έ χ ε ι υ π ο δ ε ι χ θ ε ί α π ό π ρ ι ν .

Σ τ ά σ η ε ν ν ο ο ύ μ ε ψ υ χ ι κ ή δ ι ά θ ε σ η κ α ι α ξ ί α π ο υ α π ο δ ί -

δ ο υ μ ε σ ε κ ά τ ι . Σ υ ν ή θ ε ι ε ς , π ρ ο δ ι ά θ ε σ η , ν α σ κ ε φ τ ό μ α σ τ ε

κ α ι ν α ε ν ε ρ γ ο ύ μ ε κ α τ ά ο ρ ι σ μ έ ν ο τ ρ ό π ο ό τ α ν έ ρ θ ο υ μ ε α ν τ ι -

μ έ τ ω π ο ι μ ε τ α π ρ ο β λ ή μ α τ α . Έ τ σ ι σ τ ά σ η μ π ο ρ ε ί ν α ε ί ν α ι ο

β α θ μ ό ς ψ υ χ ρ α ι μ ί α ς π ο υ θ α ε π ι δ ε ί ξ ε ι τ ο π α ι δ ί κ α τ ά τ η ν ά -

σ κ η σ η ε τ ο ι μ ό τ η τ α ς π ο υ θ α γ ί ν ε ι σ τ ο σ χ ο λ ε ί ο .

Ο ι σ τ ό χ ο ι ό π ω ς τ ο ν ί σ α μ ε κ α ι π ρ ι ν ε κ φ ρ ά ζ ο υ ν τ ι ς ε π ι -

δ ι ώ ξ ε ι ς τ η ς δ ι δ α σ κ α λ ί α ς . Κ ά θ ε π ρ ο σ π ά θ ε ι α α ξ ι ο λ ό γ η σ η ς

π ρ έ π ε ι ν α π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι ο π ω σ δ ή π ο τ ε κ α ι σ ύ γ κ ρ ι σ η μ ε τ α ξ ύ

60

τ ω ν π ρ α γ μ α τ ι κ ώ ν α π ο τ ε λ ε σ μ ά τ ω ν κ α ι τ ω ν α ρ χ ι κ ώ ν ε π ι δ ι ώ -

ξ ε ω ν .

Έ τ σ ι σ τ ό χ ο ι θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α ε ί ν α ι :

1 . Ν α α ν α φ έ ρ ε ι / π ε ρ ι γ ρ ά φ ε ι / ε π ε ξ η γ ε ί :

α ) Τ ι ε ί ν α ι φ υ σ ι κ ό φ α ι ν ό μ ε ν ο .

β ) Τ ι ε ί ν α ι ο σ ε ι σ μ ό ς κ α ι π ο ι α τ α ε ί δ η τ ο υ .

γ ) Π ώ ς κ α ι π ο ύ γ ε ν ν ι έ τ α ι ο σ ε ι σ μ ό ς .

2 . Ν α σ η μ ε ι ώ ν ε ι σ τ ο χ ά ρ τ η τ ι ς π ε ρ ι ο χ έ ς μ ε τ η μ ε γ α λ ύ -

τ ε ρ η σ υ χ ν ό τ η τ α σ ε ι σ μ ώ ν σ τ η ν Ε λ λ ά δ α κ α ι σ τ ο ν υ π ό -

λ ο ι π ο κ ό σ μ ο . Ν α ε π ε ξ η γ ε ί ε π ί σ η ς τ ο χ ά ρ τ η ζ ω ν ώ ν

σ ε ι σ μ ι κ ή ς ε π ι κ ι ν δ υ ν ό τ η τ α ς τ η ς Ε λ λ ά δ α ς .

3 . Ν α ε π ε ξ η γ ε ί τ ι ς κ α τ α σ τ ρ ο φ ι κ έ ς σ υ ν έ π ε ι ε ς τ ω ν σ ε ι -

σ μ ώ ν :

α ) Σ τ ο ν ί δ ι ο τ ο ν ά ν θ ρ ω π ο

61

β ) Σ τ α έ ρ γ α τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ

γ ) Σ τ η ν ο ι κ ο ν ο μ ί α τ η ς χ ώ ρ α ς

4 . Ν α δ ι α τ υ π ώ ν ε ι π α ρ α τ η ρ ή σ ε ι ς γ ι α τ ι ς μ ε τ ρ ή σ ε ι ς τ η ς έ -

ν τ α σ η ς κ α ι τ ο υ μ ε γ έ θ ο υ ς τ ω ν σ ε ι σ μ ώ ν .

5 . Ν α γ ρ ά φ ε ι σ ω σ τ ά τ ι ς λ έ ξ ε ι ς ή φ ρ ά σ ε ι ς : σ ε ι σ μ ό ς , σ ε ι -

σ μ ο γ ρ ά φ ο ς , σ ε ι σ μ ο λ ο γ ί α , σ ε ι σ μ ό γ ρ α μ μ α , υ π ό κ ε ν τ ρ ο

ε π ί κ ε ν τ ρ ο , κ λ ί μ α κ α , γ ε ω λ ο γ ι κ ό φ α ι ν ό μ ε ν ο , α ν τ ι σ ε ι -

σ μ ι κ ή π ρ ο σ τ α σ ί α , λ ι θ ο σ φ α ι ρ ι κ ή π λ ά κ α , σ ε ι σ μ ι κ ή δ ό -

ν η σ η .

6 . Ν α χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ε ί σ ω σ τ ά τ ι ς έ ν ν ο ι ε ς : γ ε ω λ ο γ ι κ ό φ α ι -

ν ό μ ε ν ο , σ ε ι σ μ ο γ ρ ά φ ο ς , κ λ ί μ α κ α Μ ε ρ κ ά λ λ ι – Ρ ί χ τ ε ρ ,

ε σ τ ί α , ε π ί κ ε ν τ ρ ο , α ν τ ι σ ε ι σ μ ι κ ή π ρ ο σ τ α σ ί α , λ ι θ ο σ φ α ι -

ρ ι κ ή π λ ά κ α , Ο Α Σ Π , σ ε ι σ μ ι κ ή π ρ ό γ ν ω σ η , μ ε τ α σ ε ι -

σ μ ό ς , σ ε ι σ μ ό π λ η κ τ ο ς .

62

7 . Ν α σ υ ν ε ι δ η τ ο π ο ι ή σ ε ι τ ο υ ς κ ι ν δ ύ ν ο υ ς π ο υ π ρ ο έ ρ χ ο -

ν τ α ι α π ό τ ο υ ς σ ε ι σ μ ο ύ ς κ α ι ν α ε π ι σ η μ ά ν ε ι τ ι ς κ α τ α -

σ τ ρ ο φ ι κ έ ς σ υ ν έ π ε ι ε ς .

Μ ε β ά σ η τ ο υ ς π α ρ α π ά ν ω σ τ ό χ ο υ ς π ρ ο χ ω ρ ο ύ μ ε σ τ ο ν

κ α θ ο ρ ι σ μ ό τ ω ν δ ρ α σ τ η ρ ι ο τ ή τ ω ν π ο υ θ α σ υ μ β ά λ λ ο υ ν σ τ η ν

ε π ί τ ε υ ξ η τ ο υ κ ά θ ε σ τ ό χ ο υ . Γ ι ’ α υ τ ό μ π ο ρ ο ύ μ ε ν α φ τ ι ά ξ ο υ -

μ ε έ ν α α π λ ό σ χ ε δ ι ά γ ρ α μ μ α χ ω ρ ι σ μ έ ν ο σ ε δ υ ο σ τ ή λ ε ς ό π ο υ

σ τ η ν α ρ ι σ τ ε ρ ή σ τ ή λ η κ α τ α γ ρ ά φ ε τ α ι ο σ τ ό χ ο ς κ α ι σ τ η δ ε ξ ι ά

ο ι σ χ ε τ ι κ έ ς δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ ε ς . Έ τ σ ι έ χ ο υ μ ε π . χ γ ι α τ ο σ τ ό χ ο :

« Ν α ε π ε ξ η γ ε ί τ ι ς κ α τ α σ τ ρ ο φ ι κ έ ς σ υ ν έ π ε ι ε ς τ ο υ σ ε ι σ μ ο ύ :

Σ τ ο ν ά ν θ ρ ω π ο , σ τ α έ ρ γ α τ ο υ κ α ι σ τ η ν ο ι κ ο ν ο μ ί α μ ι α ς χ ώ -

ρ α ς . »

Σ τ ό χ ο ι Δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ ε ς

Ν α ε π ε ξ η γ ε ί τ ι ς κ α τ α - Π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς α π ό τ η ν ε π ί σ κ ε ψ η

63

σ τ ρ ο φ ι κ έ ς σ υ ν έ π ε ι ε ς τ ο υ

σ ε ι σ μ ο ύ : α ) Σ τ ο ν ί δ ι ο τ ο ν

ά ν θ ρ ω π ο β ) Σ τ α έ ρ γ α τ ο υ

α ν θ ρ ώ π ο υ κ α ι γ ) Σ τ η ν ο ι -

κ ο ν ο μ ί α τ η ς χ ώ ρ α ς .

– ε ν η μ έ ρ ω σ η ε ι δ ι κ ο ύ ε π ι -

σ τ ή μ ο ν α ( σ ε ι σ μ ο λ ό γ ο υ , γ ε ω -

λ ό γ ο υ κ λ π . ) σ τ ο σ χ ο λ ε ί ο γ ι α τ ο

θ έ μ α . Α ν ά γ ν ω σ η ε φ η μ ε ρ ί δ ω ν ,

π ε ρ ι ο δ ι κ ώ ν , ε ν τ ύ π ω ν Ο Α Σ Π

σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ ι ς σ υ ν έ π ε ι ε ς τ ω ν

σ ε ι σ μ ώ ν . Π α ρ α τ ή ρ η σ η v i d e o ή

C D - R o m s μ ε θ έ μ α τ ο υ ς σ ε ι -

σ μ ο ύ ς . Ε π ί σ κ ε ψ η σ ε κ α τ ο ι κ η -

μ έ ν η π ε ρ ι ο χ ή π ο υ ε π λ ή γ η π ρ ό -

σ φ α τ α α π ό τ ο σ ε ι σ μ ό . Μ ι κ ρ έ ς

σ υ ν ε ν τ ε ύ ξ ε ι ς τ ω ν μ α θ η τ ώ ν α π ό

μ ε γ ά λ ο υ ς α λ λ ά κ α ι π α ι δ ι ά τ η ς

π ε ρ ι ο χ ή ς π ο υ ε π λ ή γ η .

Ε π ί σ κ ε ψ η σ ε δ η μ ό σ ι α κ τ ί ρ ι α ,

ο δ ι κ ό - σ ι δ η ρ ο δ ρ ο μ ι κ ό δ ί κ τ υ ο ,

64

ι σ τ ο ρ ι κ ά μ ν η μ ε ί α , σ χ ο λ ε ί α κ λ π .

Π ρ ο ε τ ο ι μ α σ ί α μ έ σ ω ν κ α ι υ λ ι κ ώ ν: Η φ ά σ η τ ο υ π ρ ο -

γ ρ α μ μ α τ ι σ μ ο ύ ο λ ο κ λ η ρ ώ ν ε τ α ι μ ε τ η ν α ν α ζ ή τ η σ η κ α ι

σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η τ ω ν μ έ σ ω ν π ο υ θ α χ ρ η σ ι μ ο π ο ι η θ ο ύ ν α π ό τ α

π α ι δ ι ά γ ι α τ η ν ά ν τ λ η σ η τ ω ν π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν . Δ η λ . π ρ έ π ε ι ν α

ε ν τ ο π ι σ τ ο ύ ν ο ι π η γ έ ς μ ά θ η σ η ς μ έ σ α κ ι έ ξ ω α π ό τ ο

σ χ ο λ ε ί ο . Π ρ ώ τ η π η γ ή α π ο τ ε λ ε ί τ ο έ μ ψ υ χ ο π ε ρ ι β ά λ λ ο ν δ η λ .

ο ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό ς α λ λ ά κ α ι ά λ λ α μ έ λ η τ η ς ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ή ς

κ ο ι ν ό τ η τ α ς μ π ο ρ ο ύ ν ν α δ ώ σ ο υ ν π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς ο ι ο π ο ί ε ς θ α

θ έ σ ο υ ν τ η β ά σ η γ ι α μ ι α δ η μ ι ο υ ρ γ ι κ ή ε ρ γ α σ ί α μ έ σ ω τ η ς

δ ι ε ρ ε ύ ν η σ η ς . Ά λ λ η π η γ ή ε ί ν α ι τ α έ ν τ υ π α ( β ι β λ ί α

α ν α φ ο ρ ά ς , έ γ γ ρ α φ α κ λ π . ) , ο ι ε ι κ ό ν ε ς , ο ι τ α ι ν ί ε ς α λ λ ά κ α ι

τ α Μ Μ Ε ( π ε ρ ι ο δ ι κ ά , η μ ε ρ ή σ ι ο ς τ ύ π ο ς , ρ α δ ι ό φ ω ν ο , ε κ π α ι -

δ ε υ τ ι κ ή τ η λ ε ό ρ α σ η κ λ π . ) . Π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς ε π ί σ η ς μ π ο ρ ο ύ ν ν α

σ υ γ κ ε ν τ ρ ω θ ο ύ ν α π ό τ ο δ ι α δ ί κ τ υ ο , τ ο η λ ε κ τ ρ ο ν ι κ ό τ α -

65

χ υ δ ρ ο μ ε ί ο ( e - m a i l ) , ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό λ ο γ ι σ μ ι κ ό μ ε θ έ μ α τ α τ ο υ

α ν τ ι κ ε ι μ έ ν ο υ τ η ς μ ε λ έ τ η ς , η λ ε κ τ ρ ο ν ι κ έ ς ε γ κ υ κ λ ο π α ί δ ε ι ε ς ,

η λ ε κ τ ρ ο ν ι κ ά λ ε ξ ι κ ά κ λ π . « Τ α κ ι ν ο ύ μ ε ν α σ χ έ δ ι α ( a n i m a t i o n )

π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο υ ν δ ι ε ρ γ α σ ί ε ς κ α ι ε π ε ξ η γ ο ύ ν α ρ χ έ ς . Ε ν -

δ ε ί κ ν υ τ α ι γ ι α π ρ ο σ ο μ ο ι ώ σ ε ι ς ( s i m u l a t i o n s ) φ α ι ν ο μ έ ν ω ν κ α ι

κ α τ α σ τ ά σ ε ω ν π ο υ δ ε ν ε ί ν α ι ά μ ε σ α π α ρ α τ η ρ ή σ ι μ ε ς κ α ι υ -

π ά ρ χ ο υ ν α δ υ ν α μ ί ε ς σ χ η μ α τ ι σ μ ο ύ α ν α π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν α π ό

τ ο υ ς μ α θ η τ έ ς . Τ έ τ ο ι ε ς κ α τ α σ τ ά σ ε ι ς μ π ο ρ ε ί ν α ε ί ν α ι π . χ κ α -

τ ο λ ι σ θ η τ ι κ ά φ α ι ν ό μ ε ν α , κ α θ ι ζ ή σ ε ι ς , ρ ε υ σ τ ο π ο ι ή σ ε ι ς ε δ α -

φ ώ ν , ε δ α φ ι κ έ ς δ ι α ρ ρ ή ξ ε ι ς , φ υ σ ι κ ά φ α ι ν ό μ ε ν α π ο υ α κ ο λ ο υ -

θ ο ύ ν τ ο σ ε ι σ μ ό κ λ π . » ( Μ ι κ ρ ό π ο υ λ ο ς 2 0 0 0 , 9 5 ) .

« Κ α τ ά τ η δ ι δ α κ τ ι κ ή δ ι α δ ι κ α σ ί α δ ε ν θ α π ρ έ π ε ι ν α γ ί ν ε -

τ α ι ‘ ’ κ α τ ά χ ρ η σ η ’ ’ α λ λ ά χ ρ ή σ η τ ω ν ε π ο π τ ι κ ώ ν μ έ σ ω ν μ ε τ η ν

έ ν ν ο α ό τ ι τ α ε π ο π τ ι κ ά μ έ σ α δ ε ν α π ο τ ε λ ο ύ ν τ α ί δ ι α ‘ ’ δ ι -

δ α κ τ ι κ ό σ τ ό χ ο ’ ’ α λ λ ά σ υ μ β ά λ λ ο υ ν σ τ η ν α ν ά δ ε ι ξ η τ ο υ σ τ ό -

χ ο υ . » ( Κ α τ σ ί κ η ς 1 9 8 9 , 1 6 2 ) .

66

Φ ΑΣ Η I I : Π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό ς τ ω ν μ α θ η τ ώ ν σ τ η ν

ε νό τ η τ α .

Δ ι έ γ ε ρ σ η τ ο υ ε νδ ι α φ έ ρ ο ντ ο ς : Τ ο ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ ω ν

μ α θ η τ ώ ν δ ι ε γ ε ί ρ ε τ α ι μ ε δ ι ά φ ο ρ ο υ ς τ ρ ό π ο υ ς ό π ω ς :

i ) Μ ε τ η ν α ν ά γ ν ω σ η ε ν ό ς κ ε ι μ έ ν ο υ .

i i ) Μ ε σ υ ζ ή τ η σ η σ χ ε τ ι κ ή μ ε τ ο υ π ό δ ι ε ρ ε ύ ν η σ η

θ έ μ α .

i i i )Μ ε π ρ ο β ο λ ή ε ν ό ς v i d e o ή σ ε ι ρ ά ς

δ ι α φ α ν ώ ν ε ι κ ό ν ω ν .

i v ) Μ ε υ π ό δ η σ η ρ ό λ ω ν .

v ) Μ ε έ κ θ ε σ η ε ι κ ό ν ω ν , β ι β λ ί ω ν ή

α ν τ ι κ ε ι μ έ ν ω ν .

v i ) Μ ε σ ύ ν τ ο μ η ο μ ι λ ί α α π ό κ ά π ο ι ο ν ε ι δ ι κ ό

( μ έ ν τ ο ρ α ) .

67

v i i ) Μ ε μ ι α ε π ί σ κ ε ψ η ή ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ή

ε κ δ ρ ο μ ή π ο υ θ α α π ο τ ε λ έ σ ε ι τ ο α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο κ α ι

σ τ η ν ο υ σ ί α τ η ν α φ ο ρ μ ή γ ι α τ η μ ε λ έ τ η τ ο υ θ έ μ α τ ο ς

σ τ ο φ υ σ ι κ ό τ ο υ π λ α ί σ ι ο .

v i i i ) Μ ε σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν μ ε

ε π ι σ τ ο λ ή ή μ ε ά μ ε σ η ε π α φ ή μ ε π ρ ό σ ω π α κ λ π .

Ο ι τ ρ ό π ο ι π ο υ α ν α φ έ ρ α μ ε σ κ ο π ό έ χ ο υ ν ν α α π ο κ τ ή -

σ ο υ ν ο ι μ α θ η τ έ ς μ ι α π ρ ώ τ η ε μ π ε ι ρ ί α σ χ ε τ ι κ ή μ ε τ ο θ έ μ α

π ο υ π ρ ό κ ε ι τ α ι ν α ε ξ ε τ α σ τ ε ί .

Ε π ι σ ή μ α ν σ η β α σ ι κ ώ ν π τ υ χ ώ ν: Ο ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό ς

ε δ ώ π ρ ο κ α λ ε ί τ ο υ ς μ α θ η τ έ ς ν α κ ά ν ο υ ν τ ι ς π α ρ α τ η ρ ή σ ε ι ς ,

τ ι ς σ κ έ ψ ε ι ς κ α ι τ ι ς ε ι σ η γ ή σ ε ι ς τ ο υ ς γ ι α τ ο θ έ μ α .

Ε π ι σ η μ α ί ν ο ν τ α ι μ έ σ ω τ η ς σ υ ζ ή τ η σ η ς τ η ς ο λ ο μ έ λ ε ι α ς ο ι

β α σ ι κ έ ς π τ υ χ έ ς τ η ς ε ν ό τ η τ α ς κ α ι α ν α λ ύ ο ν τ α ι σ ε ε π ι μ έ ρ ο υ ς

68

ε ρ ω τ ή σ ε ι ς . Η π ο ι κ ι λ ί α τ ω ν ε ι σ η γ ή σ ε ω ν χ ω ρ ί ς τ η ν

α ξ ι ο λ ό γ η σ ή τ ο υ ς α π ό τ ο δ ά σ κ α λ ο , κ α τ α γ ρ ά φ ε τ α ι .

Δ ι α τ ύ π ω σ η ε ρ ω τ ή σ ε ω ν - Κ α θ ο ρ ι σ μ ό ς δ ρ α σ τ η ρ ι ο τ ή τ ω ν:

Μ ε τ ά α π ό τ η ν κ α τ α γ ρ α φ ή τ ω ν ε ι σ η γ ή σ ε ω ν α υ τ έ ς α ξ ι ο -

λ ο γ ο ύ ν τ α ι κ α ι ο ρ γ α ν ώ ν ο ν τ α ι σ ε ε ρ ω τ ή μ α τ α π ο υ α ν α φ έ ρ ο -

ν τ α ι σ τ ι ς β α σ ι κ έ ς π τ υ χ έ ς τ ο υ θ έ μ α τ ο ς . Η ο ρ γ ά ν ω σ η α υ τ ή

α ν τ ι σ τ ο ι χ ε ί μ ε τ η ν α ρ χ ι κ ή α ν ά λ υ σ η τ ο υ θ έ μ α τ ο ς σ τ ι ς β α σ ι -

κ έ ς π τ υ χ έ ς τ ο υ κ α ι τ η δ ι α τ ύ π ω σ η τ ω ν σ τ ό χ ω ν π ο υ κ ά ν ε ι ο

ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό ς σ τ η ν π ρ ώ τ η φ ά σ η τ ο υ π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ι σ μ ο ύ τ η ς

ε ν ό τ η τ α ς .

Τ α ε ρ ω τ ή μ α τ α α υ τ ά κ α τ ε υ θ ύ ν ο υ ν τ η ν ε ρ γ α σ ί α τ ο υ ς

κ α ι τ ο υ ς θ έ τ ο υ ν σ ε μ ι α κ α τ ά σ τ α σ η ε τ ο ι μ ό τ η τ α ς γ ι α α ν ά λ η -

ψ η δ ρ ά σ η ς . Έ τ σ ι γ ι α τ ο π α ρ ά δ ε ι γ μ ά μ α ς « Τ ι π ρ έ π ε ι ν α κ ά -

ν ο υ μ ε σ ε π ε ρ ί π τ ω σ η σ ε ι σ μ ο ύ » ο ι ε ρ ω τ ή σ ε ι ς π ο υ τ ε λ ι κ ά θ α

μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α δ ι α τ υ π ω θ ο ύ ν ε ί ν α ι :

69

- Σ ε π ο ι ε ς π ε ρ ι ο χ έ ς τ η ς Ε λ λ ά δ α ς έ χ ο υ μ ε μ ε γ ά λ η

κ α ι σ ε π ο ι ε ς μ ι κ ρ ή σ υ χ ν ό τ η τ α ε μ φ ά ν ι σ η ς σ ε ι -

σ μ ώ ν ;

- Π ω ς κ α ι π ο υ γ ε ν ν ι έ τ α ι έ ν α ς σ ε ι σ μ ό ς ;

- Π ω ς μ ε τ ρ ά μ ε τ ο υ ς σ ε ι σ μ ο ύ ς ;

- Π ο ι ε ς ε ί ν α ι ο ι ε π ι π τ ώ σ ε ι ς τ ω ν σ ε ι σ μ ώ ν σ τ ο ν ί δ ι ο

τ ο ν ά ν θ ρ ω π ο , τ α έ ρ γ α τ ο υ κ α θ ώ ς κ α ι σ τ η ν ε θ ν ι κ ή

ο ι κ ο ν ο μ ί α μ ι α ς χ ώ ρ α ς ;

- Π ο ι α ε ί ν α ι τ α π ρ ο σ ε ι σ μ ι κ ά μ έ τ ρ α π ρ ο σ τ α σ ί α ς π ο υ

π ρ έ π ε ι ν α π ά ρ ο υ μ ε σ ε α τ ο μ ι κ ό κ α ι ο ι κ ο γ ε ν ε ι α κ ό

ε π ί π ε δ ο ;

- Π ο ι ε ς ε ν έ ρ γ ε ι ε ς π ρ έ π ε ι ν α γ ί ν ο υ ν π ρ ι ν , κ α τ ά τ η

δ ι ά ρ κ ε ι α κ α ι μ ε τ ά τ ο σ ε ι σ μ ό ;

- Π ο ι ε ς ε ν έ ρ γ ε ι ε ς π ρ έ π ε ι ν α κ ά ν ο υ μ ε ό τ α ν ο σ ε ι -

σ μ ό ς γ ί ν ε ι σ τ η δ ι ά ρ κ ε ι α ε ν ό ς δ ι α λ ε ί μ μ α τ ο ς ;

70

- Π ο ι α ε ί ν α ι τ α β ή μ α τ α σ ε μ ι α ά σ κ η σ η ε τ ο ι μ ό τ η τ α ς

σ τ ο σ χ ο λ ε ί ο ;

- Τ ι π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι έ ν α σ χ έ δ ι ο έ κ τ α κ τ η ς α ν ά γ κ η ς γ ι α

σ ε ι σ μ ό ;

- Ε ί ν α ι δ υ ν α τ ή η έ γ κ α ι ρ η π ρ ό γ ν ω σ η τ ω ν σ ε ι σ μ ώ ν ;

- Τ ι σ η μ α ί ν ο υ ν ο ι λ έ ξ ε ι ς : σ ε ι σ μ ο γ ρ ά φ ο ς , σ ε ι σ μ ό -

γ ρ α μ μ α , λ ι θ ό σ φ α ι ρ α , φ α ι ν ό μ ε ν ο , κ α θ ί ζ η σ η , π ρ ό -

γ ν ω σ η , κ ά τ ο ψ η , π ρ ό γ ν ω σ η , ε π ί κ ε ν τ ρ ο ;

Μ ε τ ά ε π ε κ τ ε ί ν ο υ μ ε τ η σ υ ζ ή τ η σ η κ α ι σ τ ι ς δ ρ α σ τ η ρ ι ό -

τ η τ ε ς π ο υ π ρ έ π ε ι ν α γ ί ν ο υ ν κ α θ ώ ς κ α ι τ α μ έ σ α κ α ι τ α υ λ ι -

κ ά π ο υ μ π ο ρ ο ύ ν ν α χ ρ η σ ι μ ο π ο ι η θ ο ύ ν ώ σ τ ε ν α δ ο θ ε ί α π ά -

ν τ η σ η σ ε κ ά θ ε ε ρ ώ τ η μ α π ο υ τ έ θ η κ ε . Μ ε τ η σ υ ζ ή τ η σ η α υ τ ή

ο ι μ α θ η τ έ ς μ α θ α ί ν ο υ ν μ ε β ι ω μ α τ ι κ ό τ ρ ό π ο ό τ ι η δ ι ε ρ ε υ ν η -

τ ι κ ή π ο ρ ε ί α μ ι α ς ε ρ γ α σ ί α ς α ρ χ ί ζ ε ι μ ε τ η δ ι α τ ύ π ω σ η τ ω ν

ε ρ ω τ η μ ά τ ω ν κ α ι σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι μ ε τ η ν ε π ι λ ο γ ή κ α ι α ξ ι ο π ο ί η -

71

σ η μ ι α ς σ τ ρ α τ η γ ι κ ή ς π ο υ ε ν δ ε χ ό μ ε ν α θ α ο δ η γ ή σ ε ι σ τ η ν α -

π ά ν τ η σ η τ ω ν ε ρ ω τ ή σ ε ω ν κ α ι τ ε λ ι κ ά σ τ η λ ύ σ η τ ο υ π ρ ο β λ ή -

μ α τ ο ς .

Ε Π Ι Λ Ο Γ Ο Σ

Ε ί ν α ι φ α ν ε ρ ό λ ο ι π ό ν ό τ ι σ τ η ν ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή δ ι δ α -

σ κ α λ ί α η δ ι ε ξ α γ ω γ ή τ η ς ό λ η ς δ ι δ α κ τ ι κ ή ς δ ι α δ ι κ α σ ί α ς σ τ η -

ρ ί ζ ε τ α ι σ τ η δ υ ν α μ ι κ ή τ ω ν δ ι α μ α θ η τ ι κ ώ ν σ χ έ σ ε ω ν .

Μ ε τ η ν ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή δ ι δ α σ κ α λ ί α α μ β λ ύ ν ε τ α ι τ ο π ρ ό -

β λ η μ α τ η ς α ξ ι ο π ο ί η σ η ς τ ο υ χ ρ ό ν ο υ τ η ς ε ν ε ρ γ ο ύ ε μ π λ ο κ ή ς

τ ω ν μ α θ η τ ώ ν σ τ ο μ ά θ η μ α κ α θ ώ ς κ α ι τ α π ρ ο β λ ή μ α τ α

σ υ μ π ε ρ ι φ ο ρ ά ς κ α ι π ε ι θ α ρ χ ί α ς π ο υ σ υ ν ε π ά γ ε τ α ι η μ η ε -

μ π λ ο κ ή τ ο υ ς σ τ ο μ ά θ η μ α κ α ι τ η ς α ν ο μ ο ι ο γ έ ν ε ι α ς τ η ς τ ά -

ξ η ς .

Ε π ί σ η ς π ρ ο σ φ έ ρ ε ι τ ο κ α τ ά λ λ η λ ο π λ α ί σ ι ο γ ι α ν α μ π ο -

ρ έ σ ε ι τ ο σ χ ο λ ε ί ο ν α δ ι ε υ κ ο λ ύ ν ε ι τ η ν κ ο ι ν ω ν ι κ ή έ ν τ α ξ η α τ ό -

72

μ ω ν δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ή ς π ρ ο έ λ ε υ σ η ς , α τ ό μ ω ν μ ε μ α θ η σ ι α κ έ ς δ υ -

σ κ ο λ ί ε ς κ α ι ν α α μ β λ ύ ν ε ι τ ι ς α ν τ α γ ω ν ι σ τ ι κ έ ς κ α ι α π ο ρ ρ ι π τ ι -

κ έ ς σ τ ά σ ε ι ς κ α ι π ρ α κ τ ι κ έ ς .

Σ τ ο π λ α ί σ ι ο ε ν ό ς σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ο ύ σ υ σ τ ή μ α τ ο ς ο ι μ α θ η -

τ έ ς ε κ φ ρ ά ζ ο υ ν μ η ν ύ μ α τ α α π ο δ ο χ ή ς , ε ν θ ά ρ ρ υ ν σ η ς , α λ τ ρ ο υ -

ι σ μ ο ύ , ε μ π ι σ τ ο σ ύ ν η ς κ α θ ώ ς κ α ι ε π ι μ ε ρ ι σ μ ο ύ τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς

κ α ι τ ω ν ρ ό λ ω ν . Υ π ά ρ χ ε ι α λ λ η λ ο - α ν α τ ρ ο φ ο δ ό τ η σ η , α -

ν τ α λ λ α γ ή π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν κ α ι α μ ο ι β α ί α β ο ή θ ε ι α π ρ ά γ μ α τ α α -

π α ρ α ί τ η τ α γ ι α τ η δ η μ ι ο υ ρ γ ί α θ ε τ ι κ ο ύ κ λ ί μ α τ ο ς δ ι α π ρ ο σ ω -

π ι κ ώ ν σ χ έ σ ε ω ν .

Ο ι υ π ο σ τ η ρ ι χ τ έ ς τ η ς ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή ς δ ι δ α σ κ α λ ί α ς τ η ν

π ρ ο τ ε ί ν ο υ ν σ α ν ε ν α λ λ α κ τ ι κ ή μ ο ρ φ ή δ ι δ α σ κ α λ ί α ς γ ι α ε κ ε ί -

ν ε ς τ ι ς δ ι δ α κ τ ι κ έ ς π ε ρ ι π τ ώ σ ε ι ς π ο υ α π α ι τ ο ύ ν λ ό γ ω τ η ς

φ ύ σ η ς τ ο υ δ ι δ α κ τ ι κ ο ύ α ν τ ι κ ε ι μ έ ν ο υ ή λ ό γ ω τ η ς μ α θ η σ ι α κ ή ς

κ α τ ά σ τ α σ η ς τ ω ν μ α θ η τ ώ ν , τ η μ α θ η τ ι κ ή σ υ ν ε ρ γ α σ ί α .

73

Β έ β α ι α κ α ν ε ί ς δ ε ν μ π ο ρ ε ί ν α π ι σ τ ε ύ ε ι ό τ ι μ ε τ η ν ο μ α -

δ ο π ο ί η σ η ε π ι λ ύ ο ν τ α ι ό λ α τ α π α ι δ α γ ω γ ι κ ά κ α ι δ ι δ α κ τ ι κ ά

π ρ ο β λ ή μ α τ α . Μ ε α υ τ ή ν κ α θ ’ α υ τ ή ν δ ε ν δ ί ν ο ν τ α ι λ ύ σ ε ι ς σ τ α

τ ε ρ ά σ τ ι α π ρ ο β λ ή μ α τ α τ η ς α γ ω γ ή ς κ α ι τ η ς π α ι δ ε ί α ς τ η ς ε λ -

λ η ν ι κ ή ς κ ο ι ν ω ν ί α ς ό τ α ν μ ά λ ι σ τ α τ α π ρ ο β λ ή μ α τ α α υ τ ά

α φ ο ρ ο ύ ν κ ο ι ν ω ν ι κ έ ς κ α ι π ο λ ι τ ι κ έ ς ε π ι λ ο γ έ ς τ ω ν ε κ ά σ τ ο τ ε

ι θ υ ν ό ν τ ω ν . Χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι λ ο ι π ό ν ν α σ υ ν δ υ ά ζ ε τ α ι η χ ρ ή σ η τ η ς

κ α ι μ ε ά λ λ ε ς μ ο ρ φ έ ς κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς ο ρ γ ά ν ω σ η ς ε π ε ι δ ή ό π ω ς

α ν α φ έ ρ α μ ε κ α ι π ρ ι ν ο ι α ν ά γ κ ε ς τ η ς δ ι δ α σ κ α λ ί α ς , η φ ύ σ η

τ ω ν δ ι δ α κ τ ι κ ώ ν α ν τ ι κ ε ι μ έ ν ω ν , η δ ι α φ ο ρ ο π ο ί η σ η τ ω ν μ α θ η -

τ ι κ ώ ν π ρ ο τ ι μ ή σ ε ω ν κ α ι ο ι σ τ ό χ ο ι τ η ς ε κ π α ί δ ε υ σ η ς γ ε ν ι κ ό -

τ ε ρ α ε π ι β ά λ λ ο υ ν κ ά τ ι τ έ τ ο ι ο .

Π α ρ ά λ λ η λ α μ ε τ η ν ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή δ ι δ α σ κ α λ ί α η δ ι α -

θ ε μ α τ ι κ ή π ρ ο σ έ γ γ ι σ η τ ο π ο θ ε τ ε ί τ ο μ α θ η τ ή σ τ ο κ έ ν τ ρ ο τ η ς

ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ή ς π ρ ο σ π ά θ ε ι α ς . Η ε ρ γ α σ ί α δ ι ε ξ ά γ ε τ α ι μ έ σ α σ ε

έ ν α κ λ ί μ α α μ ο ι β α ί α ς α π ο δ ο χ ή ς κ α ι α μ φ ί δ ρ ο μ η ς ε π ι κ ο ι ν ω -

74

ν ί α ς . Ο μ α θ η τ ή ς ε ρ γ ά ζ ε τ α ι ε ί τ ε ω ς ά τ ο μ ο ε ί τ ε ω ς μ έ λ ο ς τ η ς

μ ι κ ρ ή ς ο μ ά δ α ς κ α ι α ν α λ α μ β ά ν ε ι π ο ι κ ί λ ε ς δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ ε ς

π ο υ ε π έ λ ε ξ ε α υ τ ό β ο υ λ α ε ν ώ α υ τ ο π ρ α γ μ α τ ώ ν ε τ α ι μ έ σ α α π ό

τ η ν ε ρ γ α σ ί α τ ο υ . Ο μ α θ η τ ή ς σ χ ε δ ό ν μ ό ν ι μ α β ρ ί σ κ ε τ α ι σ ε

δ ι α λ ε κ τ ι κ ή σ χ έ σ η μ ε τ ο π ε ρ ι β ά λ λ ο ν τ ο υ , σ υ ν ε ρ γ ά ζ ε τ α ι μ ε

τ ο υ ς σ υ μ μ α θ η τ έ ς τ ο υ , μ ε λ ε τ ά τ ο φ υ σ ι κ ό π ε ρ ι β ά λ λ ο ν , ε π ε -

ν ε ρ γ ε ί π ά ν ω σ τ α π ρ ά γ μ α τ α , δ ι α μ ο ρ φ ώ ν ε ι α π ό ψ ε ι ς ε ν ώ σ υ -

ν α π ο φ α σ ί ζ ε ι δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ ε ς κ α ι α ξ ι ο λ ο γ ε ί τ α α π ο τ ε λ έ σ μ α -

τ α μ ε τ α ά λ λ α μ έ λ η τ η ς ο μ ά δ α ς .

Τ έ λ ο ς μ έ σ ω τ ο υ κ α ι ν ο τ ό μ ο υ π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ ο ς τ η ς

‘ ’ Ε υ έ λ ι κ τ η ς Ζ ώ νη ς ’ ’ α ν α β α θ μ ί ζ ε τ α ι η π ο ι ό τ η τ α τ η ς

ε κ π α ί δ ε υ σ η ς κ α ι ι σ χ υ ρ ο π ο ι ε ί τ α ι τ ο σ χ ο λ ι κ ό π α ι δ α γ ω γ ι κ ό

π ε ρ ι β ά λ λ ο ν μ έ σ α α π ό έ ν α ν κ α τ ά λ λ η λ ο σ χ ε δ ι α σ μ ό π ο υ

π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι δ ρ α σ τ η ρ ι ό τ η τ ε ς ( p r o j e c t s ) κ α ι ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό

υ λ ι κ ό ( π ο λ υ θ ε μ α τ ι κ ό β ι β λ ί ο , δ ι α θ ε μ α τ ι κ έ ς π ρ ο τ ά σ ε ι ς ) τ α

ο π ο ί α μ ε τ η ν κ α τ ά λ λ η λ η μ ε θ ο δ ο λ ο γ ι κ ή π ρ ο σ έ γ γ ι σ η

75

σ υ μ β ά λ λ ο υ ν σ τ η ν ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η τ η ς π ρ ο σ ω π ι κ ό τ η τ α ς τ ο υ

μ α θ η τ ή κ α ι σ τ η ν κ ο ι ν ω ν ι κ ή τ ο υ έ ν τ α ξ η .

76

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

Η ΟΜΑΔΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

ΚΑΙ

Η ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

Ε φαρμο γέ ς σε δ ιδακτ ικέ ς ενό τη τ ες

77

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Δ Ε Κ Α Τ Ο

Π α ρ α θ έ τ ο υ μ ε σ τ ο τ ε λ ε υ τ α ί ο μ έ ρ ο ς τ ο υ β ι β λ ί ο υ α υ τ ο ύ

2 ε φ α ρ μ ο γ έ ς ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή ς δ ι δ α σ κ α λ ί α ς β α σ ι σ μ έ ν ε ς σ τ η

δ ι α θ ε μ α τ ι κ ή π ρ ο σ έ γ γ ι σ η τ η ς γ ν ώ σ η ς . Η π ρ ώ τ η α ν α φ έ ρ ε τ α ι

σ τ ο μ ά θ η μ α « Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Μ Ο Υ » κ α ι σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν α σ τ η ν

ε ν ό τ η τ α « Τ α μ ε τ α λ λ ε ί α τ ο υ Λ α υ ρ ί ο υ » . Η δ ε ύ τ ε ρ η

α ν α φ έ ρ ε τ α ι σ τ ο μ ά θ η μ α « Ε Ρ Ε Υ Ν Ω Τ Ο Φ Υ Σ Ι Κ Ο Κ Ο Σ Μ Ο »

κ α ι σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν α σ τ η ν μ ε γ ά λ η ε ν ό τ η τ α « Ε π έ μ β α σ η τ ο υ

α ν θ ρ ώ π ο υ σ τ α ο ι κ ο σ υ σ τ ή μ α τ α . Π ρ ο σ τ α σ ί α

π ε ρ ι β ά λ λ ο ν τ ο ς » . Κ α ι ο ι 2 ε φ α ρ μ ο γ έ ς α ν τ ι σ τ ο ι χ ο ύ ν σ τ η ν

δ ι δ α κ τ έ α ύ λ η τ η ς έ κ τ η ς τ ά ξ η ς τ ο υ Δ η μ ο τ ι κ ο ύ σ χ ο λ ε ί ο υ .

10 .1 Π Ρ Ω Τ Η Δ Ι Δ ΑΣ Κ ΑΛ Ι Α

78

Μ ά θ η μ α : « Η γ λ ώ σ σ α μ ο υ » Σ τ ΄ Δ η μ ο τ ι κ ο ύ 4ο

τ ε ύ χ ο ς

« Τ α μ ε τ α λ λ ε ί α τ ο υ Λ α υ ρ ί ο υ »

Έ λ ε ν α ς Δ . Χ α τ ζ η ϊ ω ά ν ν ο υ

σ ε λ . 3 3 - 3 5

Π α ρ α θ έ τ ο υ μ ε τ ο κ ε ί μ ε ν ο τ ο υ β ι β λ ί ο υ ω ς έ χ ε ι :

79

Τ Α Μ Ε Τ ΑΛ Λ Ε Ι Α Τ Ο Υ Λ ΑΥ Ρ Ι Ο Υ

« Κ α μ ι ά ι σ τ ο ρ ι κ ή μ α ρ τ υ ρ ί α δ ε ν έ χ ο υ μ ε γ ι α τ ο π ό τ ε ά ρ -

χ ι σ ε η λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α τ ω ν μ ε τ α λ λ ε ί ω ν . Σ ί γ ο υ ρ ο π ά ν τ ω ς ε ί ν α ι

π ω ς α υ τ ή η μ ι κ ρ ή ε π ί ν ε ι α

π ό λ η σ τ ά θ η κ ε μ ι α α π ό τ ι ς π ι ο

σ η μ α ν τ ι κ έ ς π λ ο υ τ ο φ ό ρ ε ς π η γ έ ς τ η ς Α θ ή ν α ς .

Ι δ ι ο κ τ ή τ η ς τ ω ν μ ε τ α λ λ ε ί ω ν ή τ α ν η π ό λ ι ς – κ ρ ά τ ο ς ,

π ο υ π α ρ α χ ω ρ ο ύ σ ε τ ο δ ι κ α ί ω μ α ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς σ ε ι δ ι ώ τ ε ς .

Τ α κ έ ρ δ η ή τ α ν τ ε ρ ά σ τ ι α κ α ι έ φ θ α ν α ν τ α 5 0 έ ω ς 1 0 0 τ ά λ α -

ν τ α τ ο χ ρ ό ν ο .

Γ ι α ε ρ γ ά τ ε ς χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ σ α ν δ ο ύ λ ο υ ς , π ο υ τ ο υ ς α -

γ ό ρ α ζ α ν ή τ ο υ ς ν ο ί κ ι α ζ α ν α ν ά λ ο γ α μ ε τ ι ς ο ι κ ο ν ο μ ι κ έ ς δ υ -

ν α τ ό τ η τ έ ς τ ο υ ς .

Σ ε π ε ρ ι ό δ ο υ ς ε ν τ α τ ι κ ή ς ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς τ ω ν μ ε τ α λ λ ε ί -

ω ν ο ι δ ο ύ λ ο ι έ φ θ α ν α ν τ ι ς 1 0 . 0 0 0 .

80

Λ ί γ ο π ρ ι ν α π ό τ ο υ ς Π ε ρ σ ι κ ο ύ ς π ο λ έ μ ο υ ς β ρ έ θ η κ ε σ τ α

ο ρ υ χ ε ί α μ ι α ν έ α φ λ έ β α – π ο λ ύ π λ ο ύ σ ι α σ ε π ε ρ ι ε κ τ ι κ ό τ η τ α

– α ρ γ ύ ρ ο υ . Ο Η ρ ό δ ο τ ο ς γ ρ ά φ ε ι : « Μ π ή κ α ν σ τ ο τ α μ ε ί ο τ ο υ

κ ρ ά τ ο υ ς 1 0 0 ε π ι π λ έ ο ν τ ά λ α ν τ α . Ο ι Α θ η ν α ί ο ι ή τ α ν έ τ ο ι μ ο ι

ν α τ α μ ο ι ρ ά σ ο υ ν σ τ ο λ α ό . Ό μ ω ς ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς τ ο υ ς έ π ε ι -

σ ε ν α μ η μ ο ι ρ α σ θ ο ύ ν , α λ λ ά ν α φ τ ι ά ξ ο υ ν μ ε α υ τ ά 2 0 0

π λ ο ί α » . Ή τ α ν η ν α υ τ ι κ ή δ ύ ν α μ η π ο υ α ν τ ι μ ε τ ώ π ι σ ε τ η ν

π ε ρ σ ι κ ή ε ι σ β ο λ ή .

Ο ι σ υ ν θ ή κ ε ς δ ο υ λ ε ι ά ς σ τ α μ ε τ α λ λ ε ί α ή τ α ν α π ί σ τ ε υ τ α

α π ά ν θ ρ ω π ε ς . Ο ι δ ο ύ λ ο ι έ μ ε ι ν α ν σ χ ε δ ό ν ό λ η τ η ν η μ έ ρ α κ ά -

τ ω σ τ ι ς σ τ ο έ ς κ α ι π έ θ α ι ν α ν ο ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ι μ έ σ α σ ε λ ί -

γ ο υ ς μ ή ν ε ς . Ε π ε ι δ ή ό μ ω ς ο ι ά ν θ ρ ω π ο ι κ α ι σ τ η ν π ι ο β α θ ι ά

τ ο υ ς ε ξ ο υ θ έ ν ω σ η

, δ ε ν π α ύ ο υ ν ν α ε π ι θ υ μ ο ύ ν τ η λ ύ τ ρ ω -

σ η

, ο ι δ ο ύ λ ο ι τ ο υ Λ α υ ρ ί ο υ κ α τ ά κ α ι ρ ο ύ ς ξ ε σ η κ ώ ν ο ν τ α ν ,

ζ η τ ώ ν τ α ς ό χ ι κ α λ ύ τ ε ρ ε ς σ υ ν θ ή κ ε ς δ ο υ λ ε ι ά ς α λ λ ά τ η ν ε λ ε υ -

θ ε ρ ί α τ ο υ ς .

81

Τ α μ ε τ α λ λ ε ί α λ ε ι τ ο ύ ρ γ η σ α ν ε ν τ α τ ι κ ά ω ς τ ο υ ς χ ρ ό ν ο υ ς

τ ο υ Μ ε γ ά λ ο υ Α λ ε ξ ά ν δ ρ ο υ κ α ι λ ί γ ο α ρ γ ό τ ε ρ α . Σ τ ο υ ς ρ ω μ α ϊ -

κ ο ύ ς χ ρ ό ν ο υ ς σ τ α μ ά τ η σ ε ε ν τ ε λ ώ ς η ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η , γ ι α ν α

ε γ κ α τ α λ ε ι φ θ ο ύ ν ο ρ ι σ τ ι κ ά τ ο υ ς ε π ό μ ε ν ο υ ς 1 9 α ι ώ ν ε ς .

Σ τ α χ ρ ό ν ι α π ο υ μ ε σ ο λ ά β η σ α ν τ ο Λ α ύ ρ ι ο ξ έ π ε σ ε σ ’ έ -

ν α μ ι κ ρ ό α σ ή μ α ν τ ο χ ω ρ ι ο υ δ ά κ ι . Σ τ ο λ ι μ ά ν ι τ ο υ ά ρ α ζ α ν

κ α ΐ κ ι α κ α ι λ ί γ α ε μ π ο ρ ι κ ά π λ ο ι ά ρ ι α . Ε κ ε ί έ φ θ α σ ε έ ν α π ρ ω ι -

ν ό ο Σ ε ρ π ι έ ρ ι , Ι τ α λ ό ς ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ί α ς . Γ ύ ρ ω σ τ ο τ ο π ί ο υ -

π ή ρ χ α ν σ κ ό ρ π ι ο ι μ ι κ ρ ο ί λ ό φ ο ι α π ό χ α λ ί κ ι α κ α ι χ ώ μ α τ α ,

σ τ ο χ ρ ώ μ α τ η ς σ κ ο υ ρ ι ά ς . Ο δ α ι μ ό ν ι ο ς Ι τ α λ ό ς κ α τ ά λ α β ε

π ω ς έ ν α ς τ ε ρ ά σ τ ι ο ς π λ ο ύ τ ο ς κ ρ υ β ό τ α ν μ έ σ α σ τ η γ η α λ λ ά

κ α ι σ ’ ε κ ε ί ν α τ α χ α λ ί κ ι α , π ο υ δ ε ν ή τ α ν τ ί π ο τ ε ά λ λ ο α π ό τ ι ς

« α ρ χ α ί ε ς σ κ ω ρ ί ε ς κ α ι ε κ β ο λ ά δ ε ς » , δ η λ α δ ή τ α υ π ο λ ε ί μ μ α τ α

α ρ γ ύ ρ ο υ , π ο υ τ α π ρ ω τ ό γ ο ν α μ έ σ α τ ω ν α ρ χ α ί ω ν δ ε ν μ π ο -

ρ ο ύ σ α ν ν α α π ο σ π ά σ ο υ ν α π ό τ ο χ ώ μ α . Μ ’ έ ν α ε ξ ε υ τ ε λ ι σ τ ι -

82

κ ό π ό σ ο ν ο ί κ ι α σ ε μ ι α τ ε ρ ά σ τ ι α έ κ τ α σ η γ η ς κ α ι ά ρ χ ι σ ε π ά λ ι

η λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α τ ω ν μ ε τ α λ λ ε ί ω ν .

Ο ι α π ε ρ γ ί ε ς κ α ι ε ξ ε γ έ ρ σ ε ι ς τ ω ν ν ε ό τ ε ρ ω ν σ κ λ ά β ω ν –

μ ε τ α λ λ ω ρ ύ χ ω ν ε λ ά χ ι σ τ α β ε λ τ ί ω σ α ν τ η μ ο ί ρ α τ ο υ ς κ α ι τ ι ς

σ υ ν θ ή κ ε ς δ ο υ λ ε ι ά ς , π ο υ π α ρ έ μ ε ι ν α ν α ν α λ λ ο ί ω τ ε ς ω ς π ρ ι ν

α π ό τ ρ ι ά ν τ α χ ρ ό ν ι α …

Τ ώ ρ α η σ ι ω π ή κ α λ ύ π τ ε ι τ α μ ε τ α λ λ ε ί α . Η τ ε λ ε υ τ α ί α

γ α λ λ ι κ ή ε τ α ι ρ ε ί α α π ο χ ώ ρ η σ ε ε δ ώ κ α ι μ ε ρ ι κ ά χ ρ ό ν ι α . Τ α

τ ε ρ ά σ τ ι α β ο υ β ά ο ι κ ή μ α τ α , τ α α κ ί ν η τ α μ η χ α ν ή μ α τ α π ο υ

σ κ ο υ ρ ι ά ζ ο υ ν μ έ σ α σ τ ι ς α ί θ ο υ σ ε ς , ο ι λ ό φ ο ι α π ό τ ο σ τ ρ α γ γ ι -

σ μ έ ν ο χ ώ μ α , γ ε μ ά τ α σ κ ι έ ς κ α ι κ ρ υ φ ο ύ ς β ό γ γ ο υ ς , θ υ μ ί ζ ο υ ν

σ ι ω π η λ ό ν ε κ ρ ο τ α φ ε ί ο . Σ ’ α υ τ ό ν τ ο χ ώ ρ ο έ χ ο υ ν α ρ χ ί σ ε ι

α ν α σ κ α φ έ ς , π ο υ σ ι γ ά σ ι γ ά φ έ ρ ν ο υ ν σ τ ο φ ω ς τ ο ν τ ρ ό π ο

π ο υ λ ε ι τ ο υ ρ γ ο ύ σ α ν τ α α ρ χ α ί α μ ε τ α λ λ ε ί α .

Ό τ α ν ο λ ο κ λ η ρ ω θ ο ύ ν ο ι α ν α σ κ α φ έ ς , θ α δ η μ ι ο υ ρ γ η θ ε ί

τ ο π ρ ώ τ ο υ π α ί θ ρ ι ο μ ο υ σ ε ί ο α ρ χ α ί α ς τ ε χ ν ο λ ο γ ί α ς . »

83

Έ λ ε ν α Δ . Χ α τ ζ η ϊ ω ά ν ν ο υ

ε π ί ν ε ι α π ό λ η : π ό λ η μ ε λ ι μ ά ν ι π ο υ ε ξ υ π η ρ ε τ ε ί μ ε σ ό γ ε ι α

π ε ρ ι ο χ ή , σ κ ά λ α

ε ξ ο υ θ έ ν ω σ η : ε ξ ε υ τ ε λ ι σ μ ό ς , ε κ μ η δ έ ν ι σ η

λ ύ τ ρ ω σ η : α π ε λ ε υ θ έ ρ ω σ η , σ ω τ η ρ ί α .

Α ρ ι θ μ ό ς μ α θ η τ ώ ν : 1 6 ( 4 ο μ ά δ ε ς τ ω ν 4 μ α θ η τ ώ ν κ ά θ ε μ ι α ) .

Δ ι α δ ι κ α σ ί α : Ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή ε ρ γ α σ ί α .

Δ ι ά ρ κ ε ι α : 4 δ ι δ α κ τ ι κ έ ς ώ ρ ε ς ( 3 γ ι α τ η ν α ν ά λ υ σ η τ ο υ π ε ρ ι ε -

χ ο μ έ ν ο υ κ α ι 1 γ ι α τ ι ς γ ρ α μ μ α τ ι κ έ ς α σ κ ή σ ε ι ς ) .

Σ ύ ν θ ε σ η ο μ ά δ α ς : Α ν ο μ ο ι ο γ ε ν ε ί ς α λ λ ά ι σ ο δ ύ ν α μ ε ς μ ε τ α ξ ύ

τ ο υ ς ο μ ά δ ε ς . Κ ά θ ε ο μ ά δ α χ ω ρ ί ζ ε τ α ι σ ε

2 υ π ο - ο μ ά δ ε ς τ ω ν 2 μ α θ η τ ώ ν κ ά θ ε μ ι α .

Δ ι ε υ θ έ τ η σ η θ ρ α ν ί ω ν : Α ν ά 2 τ α θ ρ α ν ί α α ν τ ι κ ρ ι σ τ ά .

84

Σ χ ή μ α 4

Ε ι σ α γ ω γ ή

Η μ ε τ α τ ρ ο π ή τ ο υ π ε ρ ι ε χ ο μ έ ν ο υ σ ε δ ι δ ά ξ ι μ η γ ν ώ σ η

( ά ν τ λ η σ η τ ω ν π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν κ α ι α ν α κ ά λ υ ψ η τ η ς γ ν ώ σ η ς )

γ ι α τ ο υ ς μ α θ η τ έ ς κ α ι η π ρ ο σ α ρ μ ο γ ή τ ο υ σ τ ο γ ν ω σ τ ι κ ό , σ υ -

ν α ι σ θ η μ α τ ι κ ό κ α ι ψ υ χ ο κ ι ν η τ ι κ ό ε π ί π ε δ ο τ ω ν μ α θ η τ ώ ν γ ί ν ε -

τ α ι π ι ο ε ύ κ ο λ α ό τ α ν ο ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό ς κ α τ έ χ ε ι τ ο π ε ρ ι ε χ ό -

μ ε ν ο . Π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο σ η μ α ν τ ι κ ά ε ί ν α ι τ α μ ο ρ φ ω τ ι κ ά σ τ ο ι -

85

ΠΙΝΑΚΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ

Ο μάδα Α Ομ άδα Γ

Συμμε τρ ική σχέση

Ο μάδα Δ

Ο μάδα Β

2 1

4

3

2 1

4 3

2

1

4

3

2

1

44

3

χ ε ί α π ο υ π ε ρ ι έ χ ε ι τ ο π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο δ η λ α δ ή κ α τ ά π ό σ ο σ υ μ -

β ά λ λ ε ι ή ό χ ι σ τ η β ε λ τ ί ω σ η τ ω ν σ υ ν θ η κ ώ ν ζ ω ή ς κ α ι έ χ ε ι

κ ά π ο ι α σ η μ α σ ί α γ ι α τ ο π α ρ ό ν κ α ι τ ο μ έ λ λ ο ν τ ο υ μ α θ η τ ή .

Ε π ί σ η ς κ α τ ά π ό σ ο δ η μ ι ο υ ρ γ ε ί τ ο π λ α ί σ ι ο γ ι α σ υ ν ε ι δ η τ ό

σ τ ο χ α σ μ ό κ α ι δ ρ ά σ η τ ο υ μ α θ η τ ή μ έ σ α κ ι έ ξ ω α π ό τ ο χ ώ ρ ο

τ ο υ σ χ ο λ ε ί ο υ .

Σ ε μ ι α τ ά ξ η – ο μ ά δ α υ π ά ρ χ ο υ ν μ α θ η τ έ ς π ο υ μ π ο ρ ο ύ ν

ν α α ν τ α π ο κ ρ ι θ ο ύ ν α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ι κ ά σ ε δ ύ σ κ ο λ α θ έ μ α τ α ,

ά λ λ ο ι π ο υ έ χ ο υ ν α ν ά γ κ η α π ό π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ε ς π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς

α π ό τ ο δ ά σ κ α λ ο κ α ι ά λ λ ο ι π ο υ α π α ι τ ο ύ ν α π λ ο π ο ί η σ η τ ο υ

θ έ μ α τ ο ς π ο υ δ ί δ ε τ α ι . Ο δ ά σ κ α λ ο ς π ρ έ π ε ι ν α γ ν ω ρ ί ζ ε ι τ ι ς

δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς κ ά θ ε μ α θ η τ ή κ α ι ν α π ρ ο σ α ρ μ ό ζ ε ι α ν ά λ ο γ α τ ο

θ έ μ α . Ο β α θ μ ό ς δ υ σ κ ο λ ί α ς γ ι α τ ο ν κ ά θ ε μ α θ η τ ή μ π ο ρ ε ί ν α

ε ί ν α ι α ν ά λ ο γ ο ς μ ε τ η ν κ ο ι ν ω ν ι κ ο π ο λ ι τ ι σ μ ι κ ή τ ο υ π ρ ο έ λ ε υ -

σ η , τ ο γ λ ω σ σ ι κ ό τ ο υ κ ώ δ ι κ α κ α θ ώ ς κ α ι τ α ε ρ μ η ν ε υ τ ι κ ά κ α ι

γ ν ω σ τ ι κ ά σ χ ή μ α τ α π ο υ δ ι α θ έ τ ε ι .

86

Θ ε ω ρ ο ύ μ ε λ ο ι π ό ν ό τ ι ο ι μ α θ η τ έ ς γ ν ω ρ ί ζ ο υ ν ν α ε ρ γ ά -

ζ ο ν τ α ι μ ε ο μ ά δ ε ς ( α ν ά λ υ σ η , σ ύ ν θ ε σ η , α ν α π α ρ α γ ω γ ή ) ε ν ώ

π ρ ο ϋ π ο θ έ σ ε ι ς γ ι ’ α υ τ ό τ ο σ κ ο π ό ε ί ν α ι : η α υ τ ό ν ο μ η δ ρ ά σ η

τ ο υ ς κ α θ ώ ς κ α ι η ε π ι λ ο γ ή τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς π ο υ θ α α σ χ ο λ η θ ε ί

κ ά θ ε ο μ ά δ α κ α ι υ π ο - ο μ ά δ α . Σ τ ό χ ο ς τ η ς δ ι α δ ι κ α σ ί α ς α υ τ ή ς

θ α ε ί ν α ι η χ ε ι ρ α φ έ τ η σ η , η α υ τ ο δ ι ά θ ε σ η κ α ι η σ υ λ λ ο γ ι κ ή

δ ρ ά σ η ώ σ τ ε ο ι μ α θ η τ έ ς ν α ο ι κ ο δ ο μ ή σ ο υ ν κ α ι ν α κ α τ α κ τ ή -

σ ο υ ν τ η γ ν ώ σ η . Ο δ ι α χ ω ρ ι σ μ ό ς τ ω ν ο μ ά δ ω ν γ ί ν ε τ α ι μ ε β ά -

σ η τ α κ ο ι ν ά ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ α , τ ι ς α ν ά γ κ ε ς κ α ι τ ι ς π ρ ο σ ω π ι κ έ ς

σ υ μ π ά θ ε ι ε ς τ ω ν μ α θ η τ ώ ν .

Φ ρ ο ν τ ί ζ ο υ μ ε ό σ ο τ ο δ υ ν α τ ό ν ο ι ο μ ά δ ε ς ν α ε ί ν α ι μ ε τ α -

ξ ύ τ ο υ ς ι σ ο δ ύ ν α μ ε ς . Σ ε κ ά θ ε ο μ ά δ α έ χ ε ι ο ρ ι σ θ ε ί έ ν α ς υ -

π ε ύ θ υ ν ο ς ε ρ γ α σ ί α ς π ο υ σ τ ο τ έ λ ο ς θ α σ υ γ κ ε ν τ ρ ώ σ ε ι τ α ε υ -

ρ ή μ α τ α κ α ι θ α τ α α ν α κ ο ι ν ώ σ ε ι σ τ η ν τ ά ξ η , έ ν α ς σ υ ν τ ο ν ι -

σ τ ή ς τ η ς σ υ ζ ή τ η σ η ς , έ ν α ς γ ρ α μ μ α τ έ α ς κ ι έ ν α ς α ν α γ ν ώ -

σ τ η ς .

87

Ο Ρ Γ Α Ν Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Ο Μ Α Δ Ο Κ Ε Ν Τ Ρ Ι Κ Η Σ Δ Ι Δ Α Σ Κ Α Λ Ι Α Σ

Φ ΑΣ Η I : Θ ε μ α τ ο π ο ί η σ η - π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ό ς .

Ο μ α θ η τ ή ς β ρ ί σ κ ε τ α ι σ ε π α θ η τ ι κ ή σ τ ά σ η . Α -

κ ο ύ ε ι , β λ έ π ε ι , μ ι μ ε ί τ α ι , π α ρ α τ η ρ ε ί .

Δ ι δ α κ τ ι κ ή μ ο ρ φ ή τ η ς π ρ ο σ φ ο ρ ά ς

Σ χ ή μ α 5

Σ ε α υ τ ό τ ο σ τ ά δ ι ο α π α ι τ ε ί τ α ι σ υ ζ ή τ η σ η κ α ι δ ι ά λ ο γ ο ς

π ρ ι ν α π ό τ η δ ι ά τ α ξ η τ ω ν θ ρ α ν ί ω ν . Η σ υ ζ ή τ η σ η π ε ρ ι σ τ ρ έ -

88

Ο

Ο Ο

Ο Ο

Ε

συζήτηση

φ ε τ α ι γ ύ ρ ω α π ό τ ι ς ε μ π ε ι ρ ί ε ς τ ω ν μ α θ η τ ώ ν σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ ο

ρ ό λ ο τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς σ τ η ζ ω ή τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ . Π α ρ α τ η ρ ο ύ ν ό -

τ ι α υ τ ή ε κ φ ρ ά ζ ε τ α ι σ ή μ ε ρ α μ ε τ α ε π α γ γ έ λ μ α τ α [ ( α τ ο μ ι κ ά ,

σ υ λ λ ο γ ι κ ά ) ή ( ε λ ε ύ θ ε ρ α – π α ρ α γ ω γ ι κ ά κ α ι μ η ) ή ( δ η μ ο σ ί ο υ

κ α ι ι δ ι ω τ ι κ ο ύ τ ο μ έ α ) ή ( ε π ι σ τ ή μ η ς κ α ι τ ε χ ν ι κ ή ς , π α ρ ο χ ή ς

υ π η ρ ε σ ι ώ ν κ λ π . ) ] . Α ν α φ έ ρ ο υ ν μ ε ρ ι κ ά ε π α γ γ έ λ μ α τ α ( τ ω ν

γ ο ν έ ω ν , σ υ γ γ ε ν ώ ν τ ο υ ς ή ά λ λ α π ο υ γ ν ω ρ ί ζ ο υ ν ) κ α ι π ρ ο σ -

δ ι ο ρ ί ζ ο υ ν τ ο α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο α π α σ χ ό λ η σ ή ς τ ο υ ς . Α κ ο λ ο υ θ ε ί

σ τ η ν ο λ ο μ έ λ ε ι α τ η ς τ ά ξ η ς η α ν ά λ υ σ η τ η ς έ ν ν ο ι α ς ‘ ’ β ι ο μ η -

χ α ν ι κ ό ς ε ρ γ ά τ η ς ’ ’ ή ‘ ’ ε ρ γ ά τ η ς ε ρ γ ο σ τ α σ ί ο υ ’ ’ . Ο ι μ α θ η τ έ ς

σ υ ζ η τ ο ύ ν μ ε τ ο δ ά σ κ α λ ο α π ό τ η ν ε μ π ε ι ρ ί α τ ο υ ς κ α ι τ η δ ι κ ή

τ ο υ γ ι α μ ε ρ ι κ ά α υ τ ο ύ τ ο υ ε ί δ ο υ ς ε π α γ γ έ λ μ α τ α . Ε π ί σ η ς

τ ο υ ς π ρ ο σ φ έ ρ ε ι τ ο ν ό ρ ο ‘ ’ ο ρ υ χ ε ί ο ’ ’ ή τ η φ ρ ά σ η ‘ ’ ε ξ ό ρ υ ξ η

μ ε τ ά λ λ ω ν ’ ’ γ ι α ν α τ ο υ ς π ρ ο β λ η μ α τ ί σ ε ι . Π α ρ ά λ λ η λ α τ ο υ ς

α ν α γ γ έ λ λ ε ι ό τ ι θ α δ ο υ ν α π ό κ ο ι ν ο ύ σ τ ο v i d e o έ ν α ν τ ο κ ι μ α -

ν τ έ ρ γ ι α τ α ο ρ υ χ ε ί α , τ η ν ε ξ ό ρ υ ξ η μ ε τ ά λ λ ω ν κ α ι τ η ν ε ρ γ α -

89

σ ί α τ ο υ μ ε τ α λ λ ω ρ ύ χ ο υ . Ή δ η μ ε τ η ν π ρ ο β ο λ ή τ η ς τ α ι ν ί α ς

( δ ι ά ρ κ ε ι α ς 1 5 ΄ π ε ρ ί π ο υ ) , μ έ σ ω τ η ς ε ι κ ό ν α ς α λ λ ά κ α ι τ η ς

σ υ ζ ή τ η σ η ς π ο υ π ρ ο η γ ή θ η κ ε ο ι μ α θ η τ έ ς ά ρ χ ι σ α ν ν α υ π ο -

π τ ε ύ ο ν τ α ι τ ο π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο τ ο υ κ ε ι μ έ ν ο υ .

Α μ έ σ ω ς μ ε τ ά ο δ ά σ κ α λ ο ς γ ν ω σ τ ο π ο ι ε ί τ ο θ έ μ α ζ η τ ώ -

ν τ α ς α π ό τ α π α ι δ ι ά ν α α ν ο ί ξ ο υ ν τ ο β ι β λ ί ο κ α ι ν α δ ι α β ά -

σ ο υ ν τ ο κ ε ί μ ε ν ο σ ι ω π η λ ά γ ι α 5 ΄ ε π ι σ η μ α ί ν ο ν τ α ς τ ι ς ά γ ν ω -

σ τ ε ς λ έ ξ ε ι ς ή φ ρ ά σ ε ι ς α ν υ π ά ρ χ ο υ ν ( π . χ « α ρ χ α ί ε ς σ κ ω ρ ί ε ς

κ α ι ε κ β ο λ ά δ ε ς » ) . Α φ ο ύ ε π ε ξ η γ ο ύ ν τ α ι ο ι λ έ ξ ε ι ς ο δ ά σ κ α λ ο ς

λ έ ε ι σ τ α π α ι δ ι ά ν α κ λ ε ί σ ο υ ν τ α β ι β λ ί α κ α ι δ ι α β ά ζ ε ι ο ί δ ι ο ς

τ ο κ ε ί μ ε ν ο υ π ο δ ε ι γ μ α τ ι κ ά . Γ ι α ν α π ρ ο σ δ ι ο ρ ί σ ε ι τ η ν κ ο ι ν ω -

ν ι κ ή κ α ι μ ο ρ φ ω τ ι κ ή α ξ ί α τ ο υ π ε ρ ι ε χ ο μ έ ν ο υ π ρ ο κ α θ ο ρ ί ζ ε ι

τ ι ς ε π ι δ ι ώ ξ ε ι ς κ α ι τ ο υ ς ε π ι μ έ ρ ο υ ς σ τ ό χ ο υ ς τ ο υ κ ε ι μ έ ν ο υ

κ α ι μ ε ρ ι κ έ ς α π ό α υ τ έ ς , τ ι ς σ π ο υ δ α ι ό τ ε ρ ε ς κ α τ ά τ η γ ν ώ μ η

τ ο υ τ ι ς γ ρ ά φ ε ι σ τ ο ν π ί ν α κ α .

90

Ε π ι δ ι ώ ξ ε ι ς – ε π ι μ έ ρ ο υ ς σ τ ό χ ο ι

Ν α κ α τ α ν ο ή σ ο υ ν ό τ ι μ ό ν ο μ ε τ η ν ε ρ γ α σ ί α ε π ι τ υ γ χ ά ν ε -

τ α ι η π ρ ό ο δ ο ς τ η ς κ ο ι ν ω ν ί α ς κ α ι β ε λ τ ι ώ ν ο ν τ α ι ο ι σ υ ν -

θ ή κ ε ς ζ ω ή ς τ ω ν α ν θ ρ ώ π ω ν .

Ν α γ ν ω ρ ί σ ο υ ν ο ι μ α θ η τ έ ς τ η σ χ έ σ η τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς μ ε

τ η ν ο ι κ ο ν ο μ ί α μ ι α ς χ ώ ρ α ς .

Ν α γ ν ω ρ ί σ ο υ ν ό τ ι ο ι σ υ ν θ ή κ ε ς ε ρ γ α σ ί α ς α π ό τ η ν α ρ -

χ α ι ό τ η τ α ω ς σ ή μ ε ρ α δ ε ν ή τ α ν π ά ν τ ο τ ε ί δ ι ε ς .

Ν α κ α τ α ν ο ή σ ο υ ν ό τ ι ο ι α π ά ν θ ρ ω π ε ς σ υ ν θ ή κ ε ς ε ρ γ α -

σ ί α ς σ τ η ν α ρ χ α ι ό τ η τ α β ε λ τ ι ώ θ η κ α ν σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α ω ς

τ α σ ή μ ε ρ α χ ά ρ η σ τ ο υ ς α γ ώ ν ε ς τ ω ν ε ρ γ α ζ ο μ έ ν ω ν .

Ν α γ ν ω ρ ί σ ο υ ν τ ι ς έ ν ν ο ι ε ς ‘ ’ ο ρ υ χ ε ί ο μ ε τ ά λ λ ω ν ’ ’ , ‘ ’ μ ε -

τ α λ λ ω ρ ύ χ ο ς ’ ’ κ α θ ώ ς κ α ι ε ι δ ι κ έ ς μ ο ρ φ έ ς τ ω ν ε ν ν ο ι ώ ν

91

α υ τ ώ ν ό π ω ς ‘ ’ χ ρ υ σ ω ρ υ χ ε ί ο ’ ’ , ‘ ’ α ρ γ υ ρ ο χ ο ϊ α ’ ’ , ‘ ’ χ ρ υ σ ο -

χ ο ΐ α ’ ’ , ‘ ’ α σ η μ ο υ ρ γ ι κ ή ’ ’ , ‘ ’ λ ι γ ν ι τ ω ρ υ χ ε ί ο ’ ’ κ λ π .

Ν α κ α τ α ν ο ή σ ο υ ν τ η σ η μ α σ ί α τ η ς ε ξ ό ρ υ ξ η ς μ ε τ ά λ λ ω ν

γ ι α τ η ν ε θ ν ι κ ή ο ι κ ο ν ο μ ί α μ ι α ς χ ώ ρ α ς .

Ν α κ α τ α ν ο ή σ ο υ ν ό τ ι , ό τ α ν π λ ο υ τ ο π α ρ α γ ω γ ι κ έ ς π η γ έ ς

μ ι α ς χ ώ ρ α ς π ε ρ ν ο ύ ν σ τ α χ έ ρ ι α ι δ ι ω τ ώ ν , α ν ε ξ έ λ ε γ κ τ α ,

ε γ κ υ μ ο ν ο ύ ν κ ι ν δ ύ ν ο υ ς γ ι α τ ο υ ς ε ρ γ α ζ ό μ ε ν ο υ ς ό σ ο ν

α φ ο ρ ά τ ι ς σ υ ν θ ή κ ε ς ε ρ γ α σ ί α ς , τ ο υ ς μ ι σ θ ο ύ ς κ λ π .

Ν α γ ν ω ρ ί σ ο υ ν ό τ ι η δ ο υ λ ε ί α τ ω ν α ρ χ α ί ω ν , ε λ λ η ν ι σ τ ι -

κ ώ ν κ α ι μ ε τ έ π ε ι τ α χ ρ ό ν ω ν υ π ά ρ χ ε ι κ α ι σ ε ν ε ό τ ε ρ ε ς

ε π ο χ έ ς μ ε δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ή μ ο ρ φ ή κ α ι μ έ σ α .

Ν α γ ν ω ρ ί σ ο υ ν τ η μ ε γ ά λ η α ξ ί α τ ω ν π ο λ ύ τ ι μ ω ν μ ε τ ά λ -

λ ω ν γ ι α τ ο ε μ π ό ρ ι ο κ α ι τ η ν ο ι κ ο ν ο μ ί α κ α θ ώ ς κ α ι τ ι ς

ε φ α ρ μ ο γ έ ς α υ τ ώ ν δ ι α χ ρ ο ν ι κ ά .

92

Ν α π α ρ α τ η ρ ή σ ο υ ν κ α ι ν α δ ι α τ υ π ώ σ ο υ ν κ ο ι ν ω ν ι κ ά

π ρ ο β λ ή μ α τ α .

Ν α δ ι α τ υ π ώ σ ο υ ν α ν τ ί σ τ ο ι χ ε ς υ π ο θ έ σ ε ι ς .

Ν α ε ρ γ α σ τ ο ύ ν σ ε ο μ ά δ ε ς κ α ι ν α δ ι α τ υ π ώ σ ο υ ν α π ό

κ ο ι ν ο ύ κ ο ι ν ω ν ι κ ά π ρ ο β λ ή μ α τ α κ α ι γ ε ν ι κ ό τ ε ρ ο υ ς π ρ ο -

β λ η μ α τ ι σ μ ο ύ ς .

Φ ΑΣ Η I I : Κ α τ α μ ε ρ ι σ μ ό ς .

Τ ο π ε δ ί ο σ υ μ μ ε τ ο χ ή ς μ ε τ α ξ ύ δ α σ κ ά λ ο υ – μ α -

θ η τ ή μ ο ι ρ ά ζ ε τ α ι . Ε δ ώ η σ υ ζ ή τ η σ η γ ί ν ε τ α ι μ ε

ε ρ ω τ ή σ ε ι ς κ α ι α π α ν τ ή σ ε ι ς ε κ α τ έ ρ ω θ ε ν . Ο ι δ ι -

δ α κ τ ι κ έ ς ε ρ ω τ ή σ ε ι ς ε ί ν α ι α ν ο ι χ τ ο ύ τ ύ π ο υ , α -

π ο κ λ ί ν ο υ σ α ς ν ό η σ η ς κ α ι π α ρ α γ ω γ ι κ έ ς .

Δ ι δ α κ τ ι κ ή μ ο ρ φ ή τ η ς σ υ ζ ή τ η σ η ς .

93

Ο δ ά σ κ α λ ο ς κ ά ν ε ι μ ε ρ ι κ έ ς ε ρ ω τ ή σ ε ι ς ό π ω ς α υ τ έ ς

π ο υ π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι τ ο β ι β λ ί ο τ ο υ δ α σ κ ά λ ο υ τ ο υ τ ύ π ο υ :

Σ ε π ο ι ο ν α ν ή κ α ν τ α μ ε τ α λ λ ε ί α σ τ η ν α ρ χ α ι ό τ η τ α ;

Π ο ι ο ς ε κ μ ε τ α λ λ ε υ ό τ α ν τ α μ ε τ α λ λ ε ί α ε κ ε ί ν η τ η ν ε π ο χ ή

κ α ι μ ε π ο ι ο τ ρ ό π ο ;

Τ ι σ χ έ σ η έ χ ο υ ν τ α μ ε τ α λ λ ε ί α τ ο υ Λ α υ ρ ί ο υ μ ε τ ο υ ς

Π ε ρ σ ι κ ο ύ ς π ο λ έ μ ο υ ς ;

Π ω ς ή τ α ν η ζ ω ή τ ω ν δ ο ύ λ ω ν π ο υ ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ν σ τ α μ ε -

τ α λ λ ε ί α ;

( Δ ι ά β α σ ε τ η σ χ ε τ ι κ ή π α ρ ά γ ρ α φ ο )

Τ ι ζ η τ ο ύ σ α ν μ ε τ ι ς ε ξ ε γ έ ρ σ ε ι ς τ ο υ ς ο ι α ρ χ α ί ο ι ε ρ γ ά -

τ ε ς - δ ο ύ λ ο ι τ ω ν μ ε τ α λ λ ε ί ω ν κ α ι σ ε τ ι α π έ β λ ε π α ν μ ε

τ ι ς ε ξ ε γ έ ρ σ ε ι ς τ ο υ ς ο ι ν ε ό τ ε ρ ο ι σ κ λ ά β ο ι ;

94

Π ω ς ε ί ν α ι σ ή μ ε ρ α τ α μ ε τ α λ λ ε ί α ; Τ ι π ρ ο β λ έ π ε τ α ι ν α

γ ί ν ε ι ε κ ε ί ό τ α ν ο λ ο κ λ η ρ ω θ ο ύ ν ο ι α ν α σ κ α φ έ ς ;

Τ ι μ α ς φ έ ρ ν ε ι σ τ ο ν ο υ η φ ρ ά σ η : « γ ε μ ά τ α σ κ ι έ ς κ α ι

κ ρ υ φ ο ύ ς β ό γ γ ο υ ς » κ α ι τ ι η φ ρ ά σ η : « σ ι ω π η λ ό ν ε κ ρ ο -

τ α φ ε ί ο » ;

Έ π ε ι τ α γ ρ ά φ ε ι σ τ ο ν π ί ν α κ α τ ι ς 4 θ ε μ α τ ι κ έ ς ε ν ό τ η τ ε ς

κ α ι π ρ ο τ ε ί ν ε ι σ τ ο υ ς μ α θ η τ έ ς ν α ε π ι λ έ ξ ο υ ν α ν ά λ ο γ α μ ε τ α

ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ ά τ ο υ ς μ ε π ο ι α θ έ μ α τ α θ έ λ ο υ ν ν α α σ χ ο λ η θ ο ύ ν .

Ο δ ά σ κ α λ ο ς μ π ο ρ ε ί ν α δ ι α β ά σ ε ι τ ι ς θ ε μ α τ ι κ έ ς ε ν ό τ η -

τ ε ς κ α ι ν α ε π ε ξ η γ ή σ ε ι ό π ο υ α υ τ ό χ ρ ε ι ά ζ ε τ α ι . Ο ι θ ε μ α τ ι κ έ ς

ε ν ό τ η τ ε ς μ π ο ρ ε ί ν α ε ί ν α ι ε ί τ ε β α σ ι κ ά ε ρ ω τ ή μ α τ α , ε ί τ ε β α -

σ ι κ έ ς π τ υ χ έ ς μ ι α ς ω ρ ι α ί α ς ( ή δ ι ω ρ ι α ί α ς ) δ ι δ α κ τ ι κ ή ς ε ν ό τ η -

τ α ς ώ σ τ ε ν α ε ί ν α ι δ υ ν α τ ή η ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α κ α ι π α ρ ο υ σ ί α σ ή

τ ο υ ς σ ε 1 ή 2 δ ι δ α κ τ ι κ έ ς ώ ρ ε ς .

95

Χ ω ρ ί ζ ε ι σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α κ ά θ ε ο μ ά δ α σ ε 2 υ π ο - ο μ ά δ ε ς

κ α ι τ ο υ ς α ν α θ έ τ ε ι τ ι ς ε ρ γ α σ ί ε ς

Ο ι θ ε μ α τ ι κ έ ς ε ν ό τ η τ ε ς ε ί ν α ι :

96

1 η

Θ Ε Μ ΑΤ Ι Κ Η Ε Ν Ο Τ Η Τ Α

Ο Μ ΑΔ Α Α

Υ Π Ο - Ο Μ ΑΔ Ε Σ Α 1

, Α 2

Η λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α τ ω ν

μ ε τ α λ λ ε ί ω ν α π ό τ η ν

α ρ χ α ι ό τ η τ α μ έ χ ρ ι τ ι ς

η μ έ ρ ε ς μ α ς . ( Α1

) .

Η σ η μ α σ ί α τ ο υ ς

γ ι α τ η ν ο ι κ ο ν ο μ ί α τ η ς

Α θ ή ν α ς κ α ι ο ρ ό λ ο ς τ ο υ ς

σ τ ο υ ς Π ε ρ σ ι κ ο ύ ς

π ο λ έ μ ο υ ς . ( Α2

) .

2 η

Θ Ε Μ ΑΤ Ι Κ Η Ε Ν Ο Τ Η Τ Α

Ο Μ ΑΔ Α Β

Υ Π Ο - Ο Μ ΑΔ Ε Σ Β 1

, Β 2

Τ ο Λ α ύ ρ ι ο σ ή μ ε ρ α . Δ υ -

ν α τ ό τ η τ ε ς α ξ ι ο π ο ί η σ η ς

τ ο υ χ ώ ρ ο υ τ ω ν μ ε τ α λ -

λ ε ί ω ν σ ή μ ε ρ α . ( Β1

) .

Κ ο π ή ν ο μ ι σ μ ά τ ω ν κ α ι

ρ ό λ ο ς α υ τ ώ ν σ τ ο ε μ π ό ρ ι ο

κ α ι τ η ν Ο ι κ ο ν ο μ ί α τ η ς

Α θ ή ν α ς . ( Β2

) .

3 η

Θ Ε Μ ΑΤ Ι Κ Η Ε Ν Ο Τ Η Τ Α

Ο Μ ΑΔ Α Γ

Υ Π Ο - Ο Μ ΑΔ Ε Σ Γ 1

, Γ 2

4 η

Θ Ε Μ ΑΤ Ι Κ Η Ε Ν Ο Τ Η Τ Α

Ο Μ ΑΔ Α Δ

Υ Π Ο - Ο Μ ΑΔ Ε Σ Δ 1

, Δ 2

97

Τ ε χ ν ο λ ο γ ί α

ε ξ ό ρ υ ξ η ς μ ε τ ά λ λ ω ν α π ό

τ α μ ε τ α λ λ ε ύ μ α τ α , α π ό τ η ν

α ρ χ α ι ό τ η τ α ω ς σ ή μ ε ρ α .

( Γ1

) .

Ε φ α ρ μ ο γ έ ς α π ό

τ η ν ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α τ ω ν

μ ε τ ά λ λ ω ν .

Λ ε ξ ι λ ό γ ι ο σ χ ε τ ι κ ώ ν ό ρ ω ν .

( Γ2

) .

Ε π α γ γ έ λ μ α τ α

σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ ο χ ώ ρ ο τ η ς

ε ξ ό ρ υ ξ η ς μ ε τ ά λ λ ω ν

δ ι α χ ρ ο ν ι κ ά . ( Δ1

) .

Σ υ ν θ ή κ ε ς

ε ρ γ α σ ί α ς τ ω ν

μ ε τ α λ λ ω ρ ύ χ ω ν δ ι α χ ρ ο ν ι -

κ ά κ α ι α γ ώ ν ε ς γ ι α τ η β ε λ -

τ ί ω σ η τ ω ν σ υ ν θ η κ ώ ν

ε ρ γ α σ ί α ς . ( Δ2

) .

Ο ι μ α θ η τ έ ς ε ί ν α ι τ ο π ο θ ε τ η μ έ ν ο ι έ τ σ ι ώ σ τ ε ν α β λ έ π ο -

ν τ α ι α ν ά 4 μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς ( ο μ ά δ α ) κ α ι ό λ ο ι ν α β λ έ π ο υ ν τ ο ν

π ί ν α κ α . Θ α έ χ ο υ ν τ η δ υ ν α τ ό τ η τ α ν α σ υ ν ε ρ γ α σ θ ο ύ ν α ν ά

δ υ ο σ τ η ν α ρ χ ή κ α ι ω ς ο μ ά δ α σ τ η σ υ ν έ χ ε ι α . Θ α τ ο ν ι σ θ ε ί ι -

δ ι α ί τ ε ρ α η σ η μ α σ ί α τ η ς α λ λ η λ ο β ο ή θ ε ι α ς , τ η ς ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α ς

98

τ ω ν α ν τ ί θ ε τ ω ν α π ό ψ ε ω ν κ α ι η π ρ ο σ π ά θ ε ι α ε ν θ ά ρ ρ υ ν σ η ς

τ ω ν α τ ό μ ω ν π ο υ σ υ μ μ ε τ έ χ ο υ ν λ ι γ ό τ ε ρ ο . « Ο κ α τ α μ ε ρ ι σ μ ό ς

κ α ι η ε ξ α τ ο μ ί κ ε υ σ η τ η ς ε ρ γ α σ ί α ς … … σ υ ν τ ε λ ο ύ ν σ τ η

β ε λ τ ί ω σ η τ η ς α υ τ ο ε κ τ ί μ η σ η ς τ ω ν α δ ύ ν α τ ω ν μ α θ η τ ώ ν κ α ι

σ τ η ν α ύ ξ η σ η τ ο υ μ α θ η σ ι α κ ο ύ τ ο υ ς ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν τ ο ς . » ( Μ α -

τ σ α γ γ ο ύ ρ α ς 2 0 0 0 , 2 4 4 ) . Ο δ ά σ κ α λ ο ς λ ο ι π ό ν π ρ ο σ α ρ μ ό ζ ε ι

τ η ν ε ρ γ α σ ί α α ν ά λ ο γ α μ ε τ ι ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς τ ω ν μ α θ η τ ώ ν ,

ε ν ώ π α ρ ά λ λ η λ α ε ξ α σ φ α λ ί ζ ε ι ο ι κ ο ν ο μ ί α χ ρ ό ν ο υ .

Έ τ σ ι ο ι μ α θ η τ έ ς σ ε ο μ ά δ ε ς ( κ α ι υ π ο - ο μ ά δ ε ς ) π λ έ ο ν

γ ρ ά φ ο υ ν σ τ α τ ε τ ρ ά δ ι ά τ ο υ ς ή σ ε φ ύ λ λ α ε ρ γ α σ ί α ς ( π ο υ

τ ο υ ς μ ο ι ρ ά ζ ε ι ο δ ά σ κ α λ ο ς ) τ α θ έ μ α τ α σ τ α ο π ο ί α θ α α ρ χ ί -

σ ο υ ν ν α π ρ ο β λ η μ α τ ί ζ ο ν τ α ι κ α ι ν α κ α τ α γ ρ ά φ ο υ ν τ ι ς σ κ έ ψ ε ι ς

τ ο υ ς . Π ρ ο σ δ ι ο ρ ί ζ ε τ α ι ο χ ρ ό ν ο ς , ε ν ώ τ α υ λ ι κ ά κ α ι τ α μ έ σ α

π ρ ο σ φ έ ρ ο ν τ α ι ε ί τ ε α π ό τ ο ν ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό ε ί τ ε τ α α ν α ζ η τ ο ύ ν

μ ό ν ο ι τ ο υ ς ο ι μ α θ η τ έ ς γ ι α τ η σ υ λ λ ο γ ή π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν . Α υ τ ά

μ π ο ρ ε ί ν α ε ί ν α ι : Β ι β λ ί α , χ ά ρ τ ε ς , σ χ ε δ ι α γ ρ ά μ μ α τ α , λ ε ξ ι κ ά ,

99

ε γ κ υ κ λ ο π α ί δ ε ι ε ς , π ε ρ ι ο δ ι κ ά , ε φ η μ ε ρ ί δ ε ς , ι σ τ ο ρ ι κ ά κ ε ί μ ε ν α ,

C D - R O M μ ε κ α τ ά λ λ η λ ο ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό λ ο γ ι σ μ ι κ ό ( θ α

π ρ ο σ φ ε ρ θ ε ί α π ό τ ο ν ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό μ έ σ ω τ η ς η λ ε κ τ ρ ο ν ι κ ή ς

β ι β λ ι ο θ ή κ η ς τ ο υ σ χ ο λ ε ί ο υ μ ε θ έ μ α τ α ό π ω ς π . χ « Τ α

μ έ τ α λ λ α σ τ η ν υ π η ρ ε σ ί α τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ » , « Π ε ρ σ ι κ ο ί

π ό λ ε μ ο ι » . « Ο χ ρ υ σ ό ς α ι ώ ν α ς τ ο υ Π ε ρ ι κ λ ή » κ λ π . ) κ λ π .

Κ ά θ ε υ π ο - ο μ ά δ α λ ο ι π ό ν ε π ε ξ ε ρ γ ά ζ ε τ α ι τ ο θ έ μ α τ η ς

κ α ι σ τ ο τ έ λ ο ς β ο η θ ά μ ε τ η ν ε ξ α γ ω γ ή τ ω ν σ υ μ π ε ρ α σ μ ά τ ω ν

τ η ς τ η ν ο μ ά δ α σ τ η σ ύ ν τ α ξ η τ η ς τ ε λ ι κ ή ς ε ρ γ α σ ί α ς , τ ο υ τ ε λ ι -

κ ο ύ κ ε ι μ έ ν ο υ π ο υ θ α π α ρ ο υ σ ι α σ θ ε ί σ τ η ν τ ά ξ η .

Φ ΑΣ Η I I I : Ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α .

Σ υ λ λ ο γ ή , ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α , σ ύ ν δ ε σ η , σ υ σ χ έ τ ι σ η .

Α ξ ι ο λ ό γ η σ η κ α ι ε φ α ρ μ ο γ ή π λ η ρ ο φ ο ρ ι ώ ν κ α ι

γ ν ώ σ ε ω ν .

100

Δ ι δ α κ τ ι κ ή μ ο ρ φ ή α να κ ά λ υ ψ η ς τ η ς

γ νώ σ η ς .

Σ ’ α υ τ ή τ η φ ά σ η γ ί ν ε τ α ι η κ α τ α ν ο μ ή τ ω ν ρ ό λ ω ν , τ ο υ

σ υ ν τ ο ν ι σ τ ή , τ ο υ γ ρ α μ μ α τ έ α κ λ π . π ο υ α π α ι τ ε ί η σ υ ν ε ρ γ α τ ι -

κ ή ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α γ ι α τ η σ ύ ν θ ε σ η τ ο υ κ ο ι ν ο ύ έ ρ γ ο υ τ η ς ο μ ά -

δ α ς .

Ε δ ώ ο λ ο κ λ η ρ ώ ν ε τ α ι η ε ρ γ α σ ί α τ η ς ο μ ά δ α ς μ ε τ η σ ύ ν -

θ ε σ η τ ω ν ε π ι μ έ ρ ο υ ς ε ρ γ α σ ι ώ ν τ ω ν υ π ο - ο μ ά δ ω ν σ ε ε ν ι α ί α

ε ρ γ α σ ί α τ η ν ο π ο ί α π ρ έ π ε ι ν α μ π ο ρ ο ύ ν ν α α ν α π τ ύ ξ ο υ ν

ε ν ώ π ι ο ν τ η ς τ ά ξ η ς ό λ α τ α μ έ λ η τ η ς ο μ ά δ α ς , α ν ε ξ ά ρ τ η τ α

α π ό τ ο π ο ι ο ε π ι μ έ ρ ο υ ς θ έ μ α ε π ε ξ ε ρ γ ά σ θ η κ α ν .

Ο δ ά σ κ α λ ο ς π α ρ α κ ο λ ο υ θ ε ί τ ι ς ο μ ά δ ε ς τ ω ν μ α θ η τ ώ ν

χ ω ρ ί ς ν α ε π ε μ β α ί ν ε ι ά μ ε σ α . Π ρ ο σ φ έ ρ ε ι β ο ή θ ε ι α , κ α θ ο δ ή -

γ η σ η κ α ι ε ν ί σ χ υ σ η . Μ ό ν ο α π α ν τ ά σ ε δ ι ε υ κ ρ ι ν ι σ τ ι κ έ ς ε ρ ω -

101

τ ή σ ε ι ς . Δ ε ν ε π ι λ ύ ε ι θ έ μ α τ α , α λ λ ά υ π ο δ ε ι κ ν ύ ε ι π ι θ α ν ο ύ ς

τ ρ ό π ο υ ς κ α ι δ ι α δ ι κ α σ ί ε ς .

Ο ι μ α θ η τ έ ς σ υ ζ η τ ο ύ ν κ α ι κ α τ α γ ρ ά φ ο υ ν τ ι ς π λ η ρ ο φ ο -

ρ ί ε ς κ α ι τ ι ς ι δ έ ε ς τ ο υ ς .

Έ τ σ ι η ο μ ά δ α Α μ ε τ ά α π ό τ η σ ύ ν θ ε σ η τ ω ν ε ρ γ α σ ι ώ ν

τ ω ν υ π ο - ο μ ά δ ω ν τ η ς ε π ι σ η μ α ί ν ε ι ό τ ι :

Τ α μ ε τ α λ λ ε ί α ε ί ν α ι γ ν ω σ τ ά α π ό τ ο υ ς α ρ χ α ί ο υ ς χ ρ ό -

ν ο υ ς . Η έ κ τ α σ η π ο υ κ α τ α λ ά μ β α ν α ν ή τ α ν π ε ρ ί π ο υ 2 0 0 . 0 0 0

σ τ ρ έ μ μ α τ α . Α ν ή κ α ν σ τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς π ο υ τ α ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ ο -

ν τ α ν γ ι α τ ο α σ ή μ ι τ ο υ ς μ ε τ ο ο π ο ί ο έ κ ο β α ν ν ο μ ί σ μ α τ α . Σ τ α

μ ε τ α λ λ ε ί α ε ρ γ α ζ ό τ α ν π ε ρ ί π ο υ 1 0 . 0 0 0 δ ο ύ λ ο ι . Μ ε τ ο σ η μ α -

ν τ ι κ ό π ο σ ό π ο υ π ή ρ α ν ο ι Α θ η ν α ί ο ι α π ό τ ο α σ ή μ ι , ό π ω ς

γ ρ ά φ ε ι ο ι σ τ ο ρ ι κ ό ς Η ρ ό δ ο τ ο ς , ο Θ ε μ ι σ τ ο κ λ ή ς ν α υ π ή γ η σ ε

τ ο ν Α θ η ν α ϊ κ ό σ τ ό λ ο ( 2 0 0 π λ ο ί α ) κ α ι ν ί κ η σ ε τ ο υ ς Π έ ρ σ ε ς

τ ο υ Ξ έ ρ ξ η σ τ η Σ α λ α μ ί ν α , ε ν ώ ο Π ε ρ ι κ λ ή ς ε ξ α σ φ ά λ ι σ ε ό λ α

102

τ α υ λ ι κ ά μ έ σ α γ ι α ν α π ρ α γ μ α τ ο π ο ι ή σ ε ι τ α α ρ ι σ τ ο υ ρ γ ή μ α τ α

τ η ς ε π ο χ ή ς τ ο υ ( Χ ρ υ σ ό ς α ι ώ ν α ς ) . Η π α ρ α κ μ ή τ ο υ Λ α υ ρ ί ο υ

ά ρ χ ι σ ε σ τ α χ ρ ό ν ι α τ ο υ Π ε λ ο π ο ν ν η σ ι α κ ο ύ π ο λ έ μ ο υ κ α ι σ υ -

ν ε χ ί σ τ η κ ε ύ σ τ ε ρ α α π ό α υ τ ό ν μ ε σ ο β α ρ έ ς ε π ι π τ ώ σ ε ι ς σ τ η ν

Α θ η ν α ϊ κ ή Ο ι κ ο ν ο μ ί α . Κ ά π ο ι α έ ν τ α σ η σ τ ι ς ε ρ γ α σ ί ε ς π α ρ ο υ -

σ ι ά σ τ η κ ε α π ό τ ο 3 3 8 – 3 2 6 π . Χ ( χ ρ ό ν ι α τ ο υ Μ . Α λ ε ξ ά ν -

δ ρ ο υ ) . Α κ ο λ ο ύ θ η σ ε ό μ ω ς ν έ α χ α λ ά ρ ω σ η σ τ ο υ ς Ρ ω μ α ϊ κ ο ύ ς

χ ρ ό ν ο υ ς ( 1 4 6 π . Χ – 3 2 4 π . Χ ) κ α ι τ ε λ ι κ ά ο ι ε ρ γ α σ ί ε ς σ τ α

μ ε τ α λ λ ε ί α σ τ α μ ά τ η σ α ν γ ι α α ρ κ ε τ ο ύ ς α ι ώ ν ε ς ( π ε ρ ί π ο υ 1 9

α ι ώ ν ε ς ) . Ν έ ε ς π ρ ο σ π ά θ ε ι ε ς γ ι α ε π α ν ά λ η ψ η τ ω ν ε ρ γ α σ ι ώ ν

ά ρ χ ι σ α ν α π ό τ ο 1 8 6 4 μ ε τ η ν ί δ ρ υ σ η ε ν ό ς μ ε τ α λ λ ε ί ο υ γ ι α

τ η ν α ν α κ α μ ί ν ε υ σ η τ ο υ μ ε τ α λ λ ε ύ μ α τ ο ς π ο υ υ π ή ρ χ ε α π ό τ η ν

α ρ χ α ι ό τ η τ α . Τ η ν ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η α ν έ λ α β ε α ρ χ ι κ ά μ ι α Ι τ α λ ι κ ή

ε τ α ι ρ ε ί α ( Σ ε ρ π ι έ ρ ι ) κ α ι α ρ γ ό τ ε ρ α μ ι α Γ α λ λ ι κ ή . Σ ή μ ε ρ α η

σ ι ω π ή κ α λ ύ π τ ε ι τ α μ ε τ α λ λ ε ί α .

Τ ο σ υ μ π έ ρ α σ μ α π ο υ κ α τ α λ ή γ ε ι ε ί ν α ι :

103

« Τ α μ ε τ α λ λ ε ί α γ ι α τ ο υ ς Α θ η ν α ί ο υ ς έ π α ι ξ α ν σ π ο υ δ α ί ο

ρ ό λ ο ό σ ο ν α φ ο ρ ά τ η ν ο ι κ ο ν ο μ ί α κ α ι τ η ν α ν ά π τ υ ξ η α φ ’ ε ν ό ς

( ι σ χ υ ρ ή π ό λ η – κ ρ ά τ ο ς , Χ ρ υ σ ό ς α ι ώ ν α ς ) κ α ι α φ ’ ε τ έ ρ ο υ

γ ι α τ η ν ά μ υ ν α τ η ς π ό λ η ς π ο υ λ ό γ ω τ η ς ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή ς

ά ν θ η σ η ς α π έ κ τ η σ ε ι σ χ υ ρ ό σ τ ό λ ο π ο υ α π ο τ έ λ ε σ ε α π ο τ ρ ε -

π τ ι κ ό π α ρ ά γ ο ν τ α γ ι α τ α σ χ έ δ ι α τ ω ν Π ε ρ σ ώ ν . Η λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α

τ ω ν μ ε τ α λ λ ε ί ω ν κ α τ ά κ α ι ρ ο ύ ς κ α ι ό χ ι σ ε μ ό ν ι μ η β ά σ η ο φ ε ι -

λ ό τ α ν σ ε 2 π α ρ ά γ ο ν τ ε ς : α ) Σ τ ι ς ε ξ ε γ έ ρ σ ε ι ς τ ω ν δ ο ύ λ ω ν ε ξ ’

α ι τ ί α ς τ ω ν α π ά ν θ ρ ω π ω ν σ υ ν θ η κ ώ ν ε ρ γ α σ ί α ς κ α ι β ) Σ τ ο υ ς

μ α κ ρ ο χ ρ ό ν ι ο υ ς π ο λ έ μ ο υ ς σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή π ο υ α ν έ σ τ ε ι λ α ν τ η

λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α τ ο υ ς γ ι α κ ά π ο ι ο δ ι ά σ τ η μ α . »

Η ο μ ά δ α Β μ ε τ ά α π ό τ η σ ύ ν θ ε σ η τ ω ν ε ρ γ α σ ι ώ ν τ ω ν

υ π ο - ο μ ά δ ω ν τ η ς ε π ι σ η μ α ί ν ε ι ό τ ι :

Ε ρ ε ι π ω μ έ ν α ν ε ο κ λ α σ ι κ ά δ η μ ό σ ι α κ τ ί ρ ι α τ ο υ π ε ρ α σ μ έ -

ν ο υ α ι ώ ν α , ε ρ γ α τ ι κ έ ς κ α τ ο ι κ ί ε ς κ α ι μ ι α μ ε γ ά λ η π λ α τ ε ί α –

104

λ ε ω φ ό ρ ο ς μ ε π ο λ λ έ ς τ α β έ ρ ν ε ς σ υ ν θ έ τ ο υ ν τ η ν ε ι κ ό ν α τ η ς

μ ι κ ρ ή ς α υ τ ή ς π ό λ η ς , έ δ ρ α τ ο υ Δ ή μ ο υ Λ α υ ρ ε ω τ ι κ ή ς , τ ο υ

ν ο μ ο ύ κ α ι τ η ς ε π α ρ χ ί α ς Α τ τ ι κ ή ς μ ε 1 0 . 0 0 0 π ε ρ ί π ο υ κ α τ ο ί -

κ ο υ ς . Α π έ χ ε ι 5 4 χ λ μ Ν Α τ η ς Α θ ή ν α ς . Θ ε ω ρ ε ί τ α ι έ ν α α π ό τ α

σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ α β ι ο μ η χ α ν ι κ ά κ έ ν τ ρ α τ η ς χ ώ ρ α ς . Σ τ ο Λ α ύ ρ ι ο

κ α ι σ τ η ν π ε ρ ι ο χ ή ε κ τ ό ς α π ό τ α μ ε τ α λ λ ε ί α λ ε ι τ ο υ ρ γ ο ύ ν

σ ή μ ε ρ α ε ρ γ ο σ τ ά σ ι α χ α λ υ β ο υ ρ γ ί α ς , κ λ ω σ τ ο ϋ φ α ν τ ο υ ρ γ ί α ς ,

ε ρ γ ο σ τ ά σ ι α κ α τ α σ κ ε υ ή ς σ π ί ρ τ ω ν κ α ι π λ α σ τ ι κ ώ ν κ α ι θ ε ρ -

μ ο η λ ε κ τ ρ ι κ έ ς μ ο ν ά δ ε ς μ ε γ ά λ η ς ι σ χ ύ ο ς .

Αξ ι ο θ έ α τ α :

Τ α α ρ χ α ί α Ο ρ υ χ ε ί α σ τ η ν Κ α μ ά ρ ι ζ α λ ί γ ο έ ξ ω α π ό τ η ν

π ό λ η .

Τ ο ο ρ υ κ τ ο λ ο γ ι κ ό μ ο υ σ ε ί ο .

Τ ο Θ ο ρ ι κ ό έ ν α ς α π ό τ ο υ ς π α λ α ι ό τ ε ρ ο υ ς δ ή μ ο υ ς τ η ς

Α τ τ ι κ ή ς .

105

Μ π ο ρ ε ί κ α ν ε ί ς ν α τ α ξ ι δ έ ψ ε ι ω ς τ η Μ α κ ρ ό ν η σ ο ( τ ό π ο ς

ε ξ ο ρ ί α ς π ρ ι ν α π ό μ ε ρ ι κ έ ς δ ε κ α ε τ ί ε ς ) μ ε ν α υ λ ω μ έ ν ο κ α ΐ κ ι

( α π έ χ ε ι 2 ν . μ . α π ό τ ο Λ α ύ ρ ι ο ) α λ λ ά κ α ι σ τ η ν Κ έ α ( Τ ζ ι α )

π ο υ α π έ χ ε ι 1 2 ν . μ . Π η γ α ί ν ο ν τ α ς κ α ν ε ί ς ε κ ε ί σ ή μ ε ρ α μ π ο -

ρ ε ί ν α δ ε ι ( Λ α ύ ρ ι ο ) τ α τ ε ρ ά σ τ ι α β ο υ β ά ο ι κ ή μ α τ α , τ α α κ ί ν η -

τ α μ η χ α ν ή μ α τ α π ο υ σ κ ο υ ρ ι ά ζ ο υ ν μ έ σ α σ τ ι ς α ί θ ο υ σ ε ς . Ε ί -

ν α ι ο ι ε ν τ υ π ω σ ι α κ έ ς ε γ κ α τ α σ τ ά σ ε ι ς ε ξ α γ ω γ ή ς , π λ υ σ ί μ α τ ο ς

κ α ι μ ε τ α φ ό ρ τ ω σ η ς τ ω ν μ ε τ α λ λ ε υ μ ά τ ω ν . Σ τ ο Ο ρ υ κ τ ο λ ο γ ι κ ό

μ ο υ σ ε ί ο ε κ τ ί θ ε ν τ α ι ο ρ υ κ τ ά κ α ι μ ε τ α λ λ ε ύ μ α τ α τ η ς π ε ρ ι ο χ ή ς .

Κ ά π ο ι α δ ε ί γ μ α τ α β ρ ί σ κ ο ν τ α ι κ α ι σ τ ο π ε ρ ί φ η μ ο Ο ρ υ κ τ ο λ ο -

γ ι κ ό μ ο υ σ ε ί ο τ η ς Β ι έ ν ν η ς σ τ η ν Α υ σ τ ρ ί α .

Σ τ ο Θ ο ρ ι κ ό σ ώ ζ ε τ α ι τ ο θ έ α τ ρ ο τ ο υ 4ο υ

α ι . π . Χ . Θ ε ω -

ρ ε ί τ α ι τ ο μ ο ν α δ ι κ ό σ τ ο ε ί δ ο ς τ ο υ . Τ ο κ ο ί λ ο τ ο υ έ χ ε ι π α ρ ά -

ξ ε ν ο ε λ λ ε ι π τ ι κ ό σ χ ή μ α , ε ν ώ η ο ρ χ ή σ τ ρ α τ ο υ ε ί ν α ι ο ρ θ ο γ ώ -

ν ι α . Ε π ί σ η ς υ π ά ρ χ ο υ ν ο ι ν α ο ί τ ο υ Δ ι ο ν ύ σ ο υ κ α ι τ η ς Δ ή μ η -

τ ρ α ς κ ο ν τ ά σ τ ο θ έ α τ ρ ο . Σ τ ο χ ώ ρ ο τ ω ν μ ε τ α λ λ ε ί ω ν έ χ ο υ ν

106

α ρ χ ί σ ε ι α ν α σ κ α φ έ ς π ο υ φ έ ρ ν ο υ ν σ τ ο φ ω ς σ π ο υ δ α ί α ε υ ρ ή -

μ α τ α , υ π ο λ ε ί μ μ α τ α ‘ ’ τ ω ν σ κ ω ρ ι ώ ν κ α ι τ ω ν ε κ β ο λ ά δ ω ν » τ η ς

α ρ χ α ι ό τ η τ α ς . Σ ώ ζ ο ν τ α ι μ έ χ ρ ι σ ή μ ε ρ α ί χ ν η 2 0 0 0 π ε ρ ί π ο υ

φ ρ ε ά τ ω ν κ α ι σ τ ο ώ ν .

Μ ε τ η ν ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η τ ω ν α ν α σ κ α φ ώ ν θ α γ ί ν ε ι ε κ ε ί τ ο

π ρ ώ τ ο υ π α ί θ ρ ι ο μ ο υ σ ε ί ο α ρ χ α ί α ς τ ε χ ν ο λ ο γ ί α ς .

Ο ι Α θ η ν α ί ο ι έ π α ι ρ ν α ν τ ο α σ ή μ ι κ υ ρ ί ω ς γ ι α

κ ο π ή νο μ ι σ μ ά τ ω ν . Ο ι μ α θ η τ έ ς β ρ ί σ κ ο υ ν ό τ ι :

Ν ό μ ι σ μ α ε ί ν α ι τ ο ο ι κ ο ν ο μ ι κ ό α γ α θ ό π ο υ π α ί ζ ε ι τ ο ρ ό λ ο

τ ο υ ε ν δ ι ά μ ε σ ο υ σ τ ι ς σ υ ν α λ λ α γ έ ς ω ς μ έ τ ρ ο α ξ ί α ς , ω ς μ έ σ ο

π λ η ρ ω μ ή ς α λ λ ά κ α ι ω ς μ έ σ ο α π ο θ ε μ α τ ο π ο ί η σ η ς . Τ ο ν ό μ ι -

σ μ α χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ε ί τ α ι γ ι α τ η μ έ τ ρ η σ η τ η ς α ξ ί α ς τ ω ν ε μ π ο -

ρ ε υ μ ά τ ω ν , γ ι α τ η ν π ρ ο μ ή θ ε ι α α γ α θ ώ ν κ α ι υ π η ρ ε σ ι ώ ν κ α ι

τ η ν ε ξ ό φ λ η σ η χ ρ ε ώ ν .

107

Κ υ ρ ί ω ς τ ο ρ ό λ ο τ ο υ ν ο μ ί σ μ α τ ο ς ά ρ χ ι σ α ν ν α π α ί ζ ο υ ν

δ ι ά φ ο ρ α π ο λ ύ τ ι μ α μ έ τ α λ λ α ι δ ι α ί τ ε ρ α ο χ ρ υ σ ό ς κ α ι τ ο α σ ή -

μ ι ο . Τ ε λ ι κ ά κ α τ α κ υ ρ ώ θ η κ ε ο χ ρ υ σ ό ς . Α υ τ ό γ ι α τ ί τ α π ο λ ύ τ ι -

μ α μ έ τ α λ λ α μ π ο ρ ο ύ ν ν α κ ο π ο ύ ν σ ε κ ο μ μ ά τ ι α , ν α δ ι α τ η ρ η -

θ ο ύ ν κ α ι ν α έ χ ο υ ν σ ε π ο λ ύ μ ι κ ρ ό ό γ κ ο κ α ι β ά ρ ο ς , μ ε γ ά λ η

α ξ ί α . Τ α ν ο μ ί σ μ α τ α ε μ φ α ν ί σ τ η κ α ν γ ύ ρ ω σ τ ο 7 0 0 π . Χ σ τ η

Λ υ δ ί α τ η ς Μ . Α σ ί α ς . Τ α ν ο μ ί σ μ α τ α τ η ς Ε ύ β ο ι α ς κ α ι π ο λ -

λ ώ ν ν η σ ι ώ ν τ ο υ Α ι γ α ί ο υ ή τ α ν α σ η μ έ ν ι α . Ν ο μ ι σ μ α τ ι κ ή μ ο -

ν α δ α σ τ η ν α ρ χ α ί α Α θ ή ν α ή τ α ν η δ ρ α χ μ ή ή ο σ τ α τ ή ρ α ς ( δ ι -

π λ ή δ ρ α χ μ ή ) . Ε π ί σ η ς τ ο α θ η ν α ϊ κ ό τ ε τ ρ ά δ ρ α χ μ ο . Υπ ο δ ι α ι -

ρ έ σ ε ι ς ή τ α ν ο ο β ο λ ό ς κ α ι η μ ν α . Μ ι α δ ρ α χ μ ή ε ί χ ε 6 ο β ο -

λ ο ύ ς , ε ν ώ η μ ν α τ ο μ ι κ ρ ό τ ε ρ ο σ ε α ξ ί α ν ό μ ι σ μ α ή τ α ν ί σ ο μ ε

τ ο 1 / 6 4 τ ο υ α θ η ν α ϊ κ ο ύ τ ε τ ρ ά δ ρ α χ μ ο υ . Έ μ β λ η μ α τ η ς δ ρ α χ -

μ ή ς ή τ α ν η Α θ η ν ά κ α ι η κ ο υ κ ο υ β ά γ ι α ( α τ τ ι κ ή δ ρ α χ μ ή ) , ε ν ώ

τ η ς δ ρ α χ μ ή ς τ η ς Α ί γ ι ν α ς η θ α λ ά σ σ ι α χ ε λ ώ ν α , σ ύ μ β ο λ ο

108

ν α υ τ ι κ ή ς δ ύ ν α μ η ς . Τ ο τ ά λ α ν τ ο ε π ί σ η ς ή τ α ν μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο ν ό -

μ ι σ μ α ( 1 τ ά λ α ν τ ο ή τ α ν π ε ρ ί π ο υ ί σ ο μ ε 1 0 0 0 δ ρ α χ μ έ ς ) .

Σ τ η Ρ ω μ α ϊ κ ή ε π ο χ ή κ υ ρ ι ά ρ χ η σ ε τ ο α ρ γ υ ρ ό δ η ν ά ρ ι ο ,

ε ν ώ σ τ ο Β υ ζ ά ν τ ι ο α ρ γ ό τ ε ρ α τ ο Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ά τ ο . Τ ο χ α ρ τ ο -

ν ό μ ι σ μ α ε μ φ α ν ί σ τ η κ ε γ ι α π ρ ώ τ η φ ο ρ ά σ τ η ν Κ ί ν α τ ο 1 2 0 0

μ . Χ κ α ι σ τ η ν Α μ ε ρ ι κ ή τ ο 1 6 8 0 μ . Χ .

Η υ π έ ρ μ ε τ ρ η έ κ δ ο σ η χ α ρ τ ο ν ο μ ί σ μ α τ ο ς σ υ ν τ ε λ ε ί σ τ η ν

υ π ο τ ί μ η σ ή τ ο υ κ α ι κ α τ ά σ υ ν έ π ε ι α σ τ ο ν π λ η θ ω ρ ι σ μ ό . Δ η λ α -

δ ή ό τ α ν ο ι τ ι μ έ ς α ν ε β α ί ν ο υ ν η α ξ ί α τ ο υ ν ο μ ί σ μ α τ ο ς μ ε ι ώ -

ν ε τ α ι γ ι α τ ί τ α α γ α θ ά π ο υ μ π ο ρ ο ύ ν ν α α γ ο ρ α σ τ ο ύ ν ε ί ν α ι λ ι -

γ ό τ ε ρ α . Έ τ σ ι κ λ ο ν ί ζ ε τ α ι η ο ι κ ο ν ο μ ί α μ ι α ς χ ώ ρ α ς . Α ν ά λ ο γ α

ό τ α ν τ ο ν ό μ ι σ μ α δ ε ν α ν τ ι π ρ ο σ ω π ε ύ ε ι τ η ν α ξ ί α τ ο υ μ ε τ ά λ -

λ ο υ π ο υ υ π ο τ ί θ ε τ α ι π ω ς π ε ρ ι έ χ ε ι .

Σ ή μ ε ρ α έ χ ο υ μ ε ν έ α ν ο μ ί σ μ α τ α ό π ω ς δ ο λ ά ρ ι α , γ ι ε ν ,

μ ά ρ κ α , φ ρ ά γ κ α , ρ ο ύ β λ ι α , σ ε λ ί ν ι α , λ ι ρ έ τ ε ς , κ ο ρ ώ ν ε ς , λ ί ρ ε ς ,

ε σ κ ο ύ δ α , φ ι ο ρ ί ν ι α κ . ά . Π ρ ό σ φ α τ α έ κ α ν ε τ η ν ε μ φ ά ν ι σ ή τ η ς

109

η ε ν ι α ί α ν ο μ ι σ μ α τ ι κ ή μ ο ν ά δ α γ ι α τ ι ς π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ε ς ε υ ρ ω -

π α ϊ κ έ ς χ ώ ρ ε ς π ο υ τ ο ό ν ο μ ά τ η ς ε ί ν α ι Ε υ ρ ώ ( Ε U R O , € ) κ α ι

η α ξ ί α τ η ς ε ί ν α ι 3 4 0 , 7 5 δ ρ α χ μ έ ς .

Τ ο σ υ μ π έ ρ α σ μ α π ο υ κ α τ α λ ή γ ε ι ε ί ν α ι :

« Τ ο Λ α ύ ρ ι ο ε ί ν α ι σ ή μ ε ρ α μ ι α μ ι κ ρ ή β ι ο μ η χ α ν ι κ ή π ό λ η

μ ε σ π ο υ δ α ί α ι σ τ ο ρ ι κ ή σ η μ α σ ί α ε ξ ’ α ι τ ί α ς τ ω ν μ ε τ α λ λ ε ί ω ν

π ο υ υ π ή ρ χ α ν ε κ ε ί α π ό τ η ν α ρ χ α ι ό τ η τ α μ έ χ ρ ι τ ι ς α ρ χ έ ς τ ο υ

π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο υ α ι ώ ν α .

Μ ε τ α λ λ ε ί α μ ε σ π ο υ δ α ί α κ ο ι τ ά σ μ α τ α μ ε τ α λ λ ε υ μ ά τ ω ν

κ υ ρ ί ω ς π λ ο ύ σ ι α σ ε π ε ρ ι ε κ τ ι κ ό τ η τ α α ρ γ ύ ρ ο υ . Α υ τ ό ή τ α ν κ α ι

η α ι τ ί α μ ε γ ά λ η ς ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή ς α ν ά π τ υ ξ η ς τ η ς π ό λ η ς – κ ρ ά -

τ ο υ ς τ ω ν Α θ η ν ώ ν σ τ η ν α ρ χ α ι ό τ η τ α . Η Α θ ή ν α ω ς π ό λ η –

κ ρ ά τ ο ς π α ρ α χ ω ρ ο ύ σ ε τ ο δ ι κ α ί ω μ α ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς τ ω ν μ ε -

τ α λ λ ε ί ω ν σ ε ι δ ι ώ τ ε ς . Ο ι Α θ η ν α ί ο ι α π ό τ ο α σ ή μ ι έ κ ο β α ν

ν ο μ ί σ μ α τ α . Τ ο ν ό μ ι σ μ α α π ο τ ε λ ο ύ σ ε μ έ σ ο γ ι α τ η μ έ τ ρ η σ η

110

τ η ς α ξ ί α ς τ ω ν ε μ π ο ρ ε υ μ ά τ ω ν γ ι α τ η ν π ρ ο μ ή θ ε ι α α γ α θ ώ ν

κ α ι υ π η ρ ε σ ι ώ ν κ α θ ώ ς κ α ι τ η ν ε ξ ό φ λ η σ η χ ρ ε ώ ν . »

Η ο μ ά δ α Γ μ ε τ ά α π ό τ η σ ύ ν θ ε σ η τ ω ν ε ρ γ α σ ι ώ ν τ ω ν

υ π ο - ο μ ά δ ω ν τ η ς ε π ι σ η μ α ί ν ε ι ό τ ι :

Η ά ρ τ ι α τ ε χ ν ι κ ή π ο υ ο ι α ρ χ α ί ο ι Α θ η ν α ί ο ι ε ί χ α ν ε φ α ρ -

μ ό σ ε ι γ ι α τ η ν ε ξ ό ρ υ ξ η κ α ι τ ο ν κ α θ α ρ ι σ μ ό τ ο υ μ ε τ α λ λ ε ύ μ α -

τ ο ς ε ί ν α ι κ α τ α π λ η κ τ ι κ ή . Τ α κ ο ι τ ά σ μ α τ α π ε ρ ι ε ί χ α ν κ υ ρ ί ω ς

μ ό λ υ β δ ο , ψ ε υ δ ά ρ γ υ ρ ο , σ ί δ η ρ ο κ α ι ά ρ γ υ ρ ο . Ο ι Α θ η ν α ί ο ι

ε κ μ ε τ α λ λ ε υ ό τ α ν μ ό ν ο τ ο μ ό λ υ β δ ο π ο υ ή τ α ν π λ ο ύ σ ι ο ς σ ε

π ε ρ ι ε κ τ ι κ ό τ η τ α α ρ γ ύ ρ ο υ . Τ ο μ ε τ ά λ λ ε υ μ α π ο υ ε ξ ο ρ ύ σ σ ε τ α ι

π ε ρ ι έ χ ε ι δ ι ά φ ο ρ α ο ρ υ κ τ ά ό π ω ς ο ρ υ κ τ ά τ ο υ ψ ε υ δ α ρ γ ύ ρ ο υ ,

τ ο υ μ ο λ ύ β δ ο υ , α ν θ ρ α κ ι κ ό ψ ε υ δ ά ρ γ υ ρ ο , α ρ γ υ ρ ο ύ χ ο γ α λ η ν ί -

τ η κ α ι κ ε ρ ο υ σ ί τ η κ α θ ώ ς κ α ι μ ε ι κ τ ά θ ε ι ο ύ χ α μ ε τ α λ λ ε ύ μ α τ α

ό π ω ς γ α λ η ν ί τ η , σ φ α λ ε ρ ί τ η κ α ι σ ι δ η ρ ο π υ ρ ί τ η . Τ α μ ε τ α λ λ ε ύ -

μ α τ α α υ τ ά π ο υ ε ξ ο ρ ύ σ σ ο ν τ α ι δ ε ν ε ί ν α ι π λ ο ύ σ ι α σ ε π ε -

111

ρ ι ε κ τ ι κ ό τ η τ α μ ε τ ά λ λ ω ν . Γ ι ’ α υ τ ό κ α ι τ α ε μ π λ ο υ τ ί ζ ο υ ν μ ε τ η

μ έ θ ο δ ο τ η ς ε π ι λ ο γ ή ς ε π ί π λ ε υ σ η ς κ α θ ώ ς κ α ι μ ε ά λ λ ε ς

μ ε θ ό δ ο υ ς .

Η ε ξ ό ρ υ ξ η υ π ο β ά λ λ ε τ α ι δ ι α δ ο χ ι κ ά σ ε 2 β α σ ι κ ά ε π ε ξ ε ρ -

γ α σ ί ε ς :

Μ η χ α ν ι κ ή κ α ι Χ η μ ι κ ή ή η λ ε κ τ ρ ο χ η μ ι κ ή .

Σ τ η ν π ρ ώ τ η τ ο μ ε τ ά λ λ ε υ μ α κ ο μ μ α τ ι ά ζ ε τ α ι σ ε ε ι δ ι κ ο ύ ς

μ ύ λ ο υ ς κ α ι ξ ε π λ έ ν ε τ α ι κ α λ ά γ ι α ν α α π α λ λ α γ ε ί α π ό τ ι ς ά -

χ ρ η σ τ ε ς π ρ ο σ μ ε ί ξ ε ι ς .

Σ τ η δ ε ύ τ ε ρ η τ ο μ έ τ α λ λ ο τ ο υ μ ε τ α λ λ ε ύ μ α τ ο ς α π ο μ ο ν ώ ν ε τ α ι

μ ε δ ι ά φ ο ρ ε ς μ ε θ ό δ ο υ ς ( χ η μ ι κ έ ς ) α ν ά λ ο γ α μ ε τ η φ ύ σ η τ ο υ .

Τ α π α ι δ ι ά π ρ ο β α ί ν ο υ ν σ τ ο υ ς ο ρ ι σ μ ο ύ ς π ο υ α φ ο ρ ο ύ ν τ ο

σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ο π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν ο . Έ τ σ ι ε π ι σ η μ α ί ν ο υ ν ό τ ι :

Ο ρ υ κ τ ό ε ί ν α ι α ν ό ρ γ α ν ο σ ώ μ α μ ε ο ρ ι σ μ έ ν η χ η μ ι κ ή σ ύ -

σ τ α σ η .

112

Μ έ τ α λ λ α ε ί ν α ι σ τ ε ρ ε ά χ η μ ι κ ά σ τ ο ι χ ε ί α μ ε μ ε γ ά λ η α ν τ ο χ ή .

Ε ί ν α ι κ α λ ο ί α γ ω γ ο ί τ η ς θ ε ρ μ ό τ η τ α ς κ α ι τ ο υ η λ ε κ τ ρ ι σ μ ο ύ .

Μ ε ρ ι κ ά α π ό α υ τ ά ε ί ν α ι : Ο χ ρ υ σ ό ς , ο ά ρ γ υ ρ ο ς , ο χ α λ κ ό ς , ο

σ ί δ η ρ ο ς , τ ο μ α γ ν ή σ ι ο , ο ψ ε υ δ ά ρ γ υ ρ ο ς , ο μ ό λ υ β δ ο ς , τ ο

ν ι κ έ λ ι ο κ λ π .

Υπ ά ρ χ ο υ ν ε λ α φ ρ ά κ α ι β α ρ ι ά μ έ τ α λ λ α .

Μ ε τ ά λ λ ε υ μ α ε ί ν α ι ο ρ υ κ τ ό π ο υ π ε ρ ι έ χ ε ι μ έ τ α λ λ α σ ε

τ ό σ η π ο σ ό τ η τ α ώ σ τ ε η ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ ή τ ο υ ν α π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε ι

ο ι κ ο ν ο μ ι κ ό ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν .

Ο ρ υ χ ε ί ο ε ί ν α ι ε γ κ α τ ά σ τ α σ η σ τ ο έ δ α φ ο ς ό π ο υ γ ί ν ο ν τ α ι

σ υ σ τ η μ α τ ι κ έ ς ε ρ γ α σ ί ε ς γ ι α τ η ν ε ξ α γ ω γ ή τ ω ν ο ρ υ κ τ ώ ν .

Μ ε τ α λ λ ο υ ρ γ ί α ε ί ν α ι η τ έ χ ν η τ η ς ε ξ α γ ω γ ή ς τ ω ν

μ ε τ ά λ λ ω ν α π ό τ α μ ε τ α λ λ ε ύ μ α τ α κ α ι τ η ς ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α ς

τ ο υ ς .

113

Μ ε τ α λ λ ε ι ο λ ο γ ί α ε ί ν α ι κ λ ά δ ο ς τ η ς Φ υ σ ι κ ή ς π ο υ έ χ ε ι σ α ν

α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο μ ε λ έ τ η ς τ ο υ τ α μ έ τ α λ λ α κ α ι τ α μ ε τ α λ λ ε ύ μ α τ α

κ α θ ώ ς κ α ι τ ο υ ς τ ρ ό π ο υ ς ε ξ α γ ω γ ή ς τ ο υ ς .

Η κ α τ ε ρ γ α σ ί α τ ω ν μ ε τ ά λ λ ω ν π ο λ ύ τ ι μ ω ν κ α ι ά λ λ ω ν α -

π ό τ η ν α ρ χ α ι ό τ η τ α ω ς σ ή μ ε ρ α έ χ ε ι π ο λ λ α π λ έ ς ε φ α ρ μ ο γ έ ς .

Έ τ σ ι π . χ Τ ο α σ ή μ ι δ ί ν ε ι : α σ η μ έ ν ι α ν ο μ ί σ μ α τ α , κ ο σ μ ή μ α τ α ,

α σ η μ ο ν ή μ α τ α , α σ η μ έ ν ι α ω ρ ο λ ό γ ι α κ λ π . Ο ψ ε υ δ ά ρ γ υ ρ ο ς δ ί -

ν ε ι : τ σ ί γ κ ι ν α α ν τ ι κ ε ί μ ε ν α γ ι α σ τ έ γ α σ η δ η μ ό σ ι ω ν κ τ ι ρ ί ω ν ό -

π ω ς μ ι ν α ρ έ δ ω ν , τ ζ α μ ι ώ ν ( κ υ ρ ί ω ς σ τ η ν π ε ρ ί ο δ ο τ η ς Ο θ ω -

μ α ν ι κ ή ς Α υ τ ο κ ρ α τ ο ρ ί α ς ) , τ ε ν ε κ έ δ ω ν , τ σ ί γ κ ι ν ε ς ε π ε ν δ ύ σ ε ι ς

π λ ο ί ω ν κ λ π . Ο χ α λ κ ό ς δ ί ν ε ι : π ε ρ ι κ ε φ α λ α ί ε ς , α γ γ ε ί α , π α ν ο -

π λ ί ε ς , α σ π ί δ ε ς , α κ ό ν τ ι α , μ α γ κ ά λ ι α , μ α γ ε ι ρ ι κ ά σ κ ε ύ η , π λ ά -

κ ε ς ε π έ ν δ υ σ η ς σ ε π λ ο ί α κ λ π . Ο σ ί δ η ρ ο ς δ ί ν ε ι : μ π α ο ύ λ α ,

α λ υ σ ί δ ε ς π η δ α λ ί ω ν , λ ί μ ε ς , λ ά μ π ε ς , σ ι δ ε ρ ι έ ς γ ι α π α ρ α θ υ -

ρ ό φ υ λ λ α , κ α ρ φ ι ά γ ι α σ έ λ ε ς α λ ό γ ω ν , α λ ε ξ ί π υ ρ α μ ε τ α λ λ ι κ ά

114

σ τ έ γ α σ τ ρ α , π ό ρ π ε ς , π ρ ι ό ν ι α , σ π ι ρ ο ύ ν ι α , κ λ ε ι δ ι ά , σ φ υ ρ ι ά ,

χ α λ ι ν ά ρ ι α κ λ π .

Τ ο σ υ μ π έ ρ α σ μ α π ο υ κ α τ α λ ή γ ε ι ε ί ν α ι :

« Τ α μ ε τ α λ λ ε ί α τ ο υ Λ α υ ρ ί ο υ τ α ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ ο ν τ α ν ο ι Α -

θ η ν α ί ο ι κ υ ρ ί ω ς γ ι α τ ο α σ ή μ ι τ ο υ ς . Τ α μ έ σ α ε ξ ό ρ υ ξ η ς σ τ η ν

α ρ χ α ι ό τ η τ α ή τ α ν π ρ ω τ ό γ ο ν α α λ λ ά α π ο τ ε λ ε σ μ α τ ι κ ά . Μ ε τ η ν

π ά ρ ο δ ο τ ο υ χ ρ ό ν ο υ η τ ε χ ν ο λ ο γ ί α ε ξ ε λ ί σ σ ε τ α ι κ α ι ε ξ ο ρ ύ σ -

σ ο ν τ α ι ε κ τ ό ς α π ό τ ο ν ά ρ γ υ ρ ο κ ι ά λ λ α χ ρ ή σ ι μ α μ έ τ α λ λ α

ό π ω ς ο σ ί δ η ρ ο ς , ο χ α λ κ ό ς , ο ψ ε υ δ ά ρ γ υ ρ ο ς , ο μ ό λ υ β δ ο ς

κ λ π . Η ε π ι σ τ ή μ η α κ ο λ ο υ θ ε ί σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ε ς μ ε θ ό δ ο υ ς ε ξ α -

γ ω γ ή ς μ ε τ ά λ λ ω ν α π ό τ α μ ε τ α λ λ ε ύ μ α τ α , κ υ ρ ι ό τ ε ρ ε ς τ ω ν ο -

π ο ί ω ν ε ί ν α ι η μ η χ α ν ι κ ή κ α ι η χ η μ ι κ ή .

Κ α θ ο ρ ί ζ ε τ α ι η σ η μ α σ ί α τ ω ν ε ν ν ο ι ώ ν : ο ρ υ κ τ ό , ο ρ υ -

χ ε ί ο , μ ε τ ά λ λ ε υ μ α , μ έ τ α λ λ ο , μ ε τ α λ λ ε ί ο , μ ε τ α λ λ ο υ ρ γ ί α , μ ε -

τ α λ λ ε ι ο λ ο γ ί α . Τ α μ έ τ α λ λ α π ο υ ε ξ ά γ ο ν τ α ι σ ε κ α θ α ρ ή μ ο ρ φ ή

115

χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ ν τ α ι σ ε π ο λ λ έ ς ε φ α ρ μ ο γ έ ς σ τ η ν κ α θ η μ ε ρ ι ν ή

ζ ω ή ό π ω ς κ ο σ μ ή μ α τ α , ε ρ γ α λ ε ί α , μ έ σ α μ ε τ α φ ο ρ ά ς , μ α γ ε ι ρ ι -

κ ά σ κ ε ύ η κ . ά π ο υ δ ι ε υ κ ο λ ύ ν ο υ ν τ η ν ζ ω ή τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ . »

Η ο μ ά δ α Δ μ ε τ ά α π ό τ η σ ύ ν θ ε σ η τ ω ν ε ρ γ α σ ι ώ ν τ ω ν

υ π ο - ο μ ά δ ω ν τ η ς ε π ι σ η μ α ί ν ε ι ό τ ι :

Υπ ά ρ χ ο υ ν ε π α γ γ έ λ μ α τ α π ο υ α π ο ρ ρ έ ο υ ν α π ό τ η ν ε κ -

μ ε τ ά λ λ ε υ σ η τ ω ν μ ε τ α λ λ ε ί ω ν κ α ι α υ τ ά ε ί ν α ι :

Ο μ ε τ α λ λ ω ρ ύ χ ο ς ( α ν ε ι δ ί κ ε υ τ ο ς ε ρ γ ά τ η ς ο ρ υ χ ε ί ο υ ) , ο μ ε -

τ α λ λ ο υ ρ γ ό ς , ο μ ε τ α λ λ ε ι ο λ ό γ ο ς , ο ο ρ υ κ τ ο λ ό γ ο ς , ε ν ώ α π ό

τ η ν ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α τ ω ν π ο λ ύ τ ι μ ω ν μ ε τ ά λ λ ω ν ο α σ η μ ο υ ρ γ ό ς ,

ο χ ρ υ σ ο χ ό ο ς κ α θ ώ ς κ α ι ε π α γ γ έ λ μ α τ α τ η ς α λ υ σ ί δ α ς ε π ε -

ξ ε ρ γ α σ ί α ς τ ω ν μ ε τ ά λ λ ω ν ό π ω ς ο σ ι δ η ρ ο υ ρ γ ό ς , ο ε ρ γ ά τ η ς

– τ ε χ ν ί τ η ς α λ ο υ μ ι ν ο κ α τ α σ κ ε υ ώ ν , ο χ ε ι ρ ι σ τ ή ς τ ό ρ ν ο υ , ο ε ρ -

γ ά τ η ς κ α τ α σ κ ε υ ώ ν χ ά λ υ β α , α μ ι ά ν τ ο υ , α τ σ α λ ι ο ύ κ λ π .

116

Σ τ η ν α ρ χ α ι ό τ η τ α ι δ ι ο κ τ ή τ η ς τ ω ν μ ε τ α λ λ ε ί ω ν ή τ α ν η

π ό λ η – κ ρ ά τ ο ς π ο υ π α ρ α χ ω ρ ο ύ σ ε τ ο δ ι κ α ί ω μ α ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ -

σ η ς σ ε ι δ ι ώ τ ε ς . Γ ι α ε ρ γ ά τ ε ς χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ο ύ σ α ν δ ο ύ λ ο υ ς

π ο υ τ ο υ ς α γ ό ρ α ζ α ν ή τ ο υ ς ν ο ί κ ι α ζ α ν α ν ά λ ο γ α μ ε τ ι ς ο ι κ ο -

ν ο μ ι κ έ ς τ ο υ ς δ υ ν α τ ό τ η τ ε ς . Ο ι σ υ ν θ ή κ ε ς δ ο υ λ ε ι ά ς ή τ α ν α π ί -

σ τ ε υ τ α α π ά ν θ ρ ω π ε ς . Ο ι δ ο ύ λ ο ι έ μ ε ι ν α ν σ χ ε δ ό ν ό λ η μ έ ρ α

κ ά τ ω α π ό τ ι ς σ τ ο έ ς κ α ι π έ θ α ι ν α ν ο ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ι σ ε λ ί -

γ ο υ ς μ ή ν ε ς . Σ τ α ν ε ό τ ε ρ α χ ρ ό ν ι α ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η κ ά τ ω α π ό

α π α ρ ά δ ε κ τ ε ς σ υ ν θ ή κ ε ς δ ο υ λ ε ι ά ς σ υ ν τ ε λ έ σ τ η κ ε κ α ι α π ό τ ο ν

Ι τ α λ ό ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ί α Σ ε ρ π ι έ ρ ι π ο υ ε ν ο ι κ ί α σ ε τ α μ ε τ α λ λ ε ί α

γ ι α ε ξ ε υ τ ε λ ι σ τ ι κ ά χ α μ η λ ό π ο σ ό . Α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν ν έ ε ς α π ε ρ -

γ ί ε ς κ α ι ε ξ ε γ έ ρ σ ε ι ς τ ω ν ν ε ό τ ε ρ ω ν σ κ λ ά β ω ν π ο υ ε λ ά χ ι σ τ α

β ε λ τ ί ω σ α ν τ ι ς σ υ ν θ ή κ ε ς ε ρ γ α σ ί α ς . Ο ι κ ι ν η τ ο π ο ι ή σ ε ι ς τ ω ν

μ ε τ α λ λ ω ρ ύ χ ω ν τ ο υ Λ α υ ρ ί ο υ σ τ α τ έ λ η π ε ρ ί π ο υ τ ο υ 1 9ο υ

α ι .

( 1 8 6 9 – 1 8 7 5 ) ε ί ν α ι γ ν ω σ τ έ ς μ ε τ ο ό ν ο μ α

« Λ α υ ρ ε ω τ ι κ ά » .

117

Τ ο ζ ή τ η μ α α υ τ ό δ η μ ι ο ύ ρ γ η σ ε σ ο β α ρ ό π ο λ ι τ ι κ ό – ο ι κ ο -

ν ο μ ι κ ό π ρ ό β λ η μ α σ τ η ν Ε λ λ ά δ α τ η ν ε π ο χ ή ε κ ε ί ν η . Τ η ν ί δ ι α

ε π ο χ ή σ τ η ν Α μ ε ρ ι κ ή σ τ η ν π ο λ ι τ ε ί α Μ ί τ σ ι γ κ α ν , π ό λ η γ ν ω -

σ τ ή γ ι α τ α σ π ο υ δ α ί α μ ε τ α λ λ ε ί α χ α λ κ ο ύ , π ή ρ ε τ ο ε λ λ η ν ι κ ό

ό ν ο μ α Λ α ύ ρ ι ο ( L a u r i u m ) . Τ α μ ε τ α λ λ ε ί α τ ο υ Λ α υ ρ ί ο υ σ ή -

μ ε ρ α ε ί ν α ι έ ν α « σ ι ω π η λ ό ν ε κ ρ ο τ α φ ε ί ο » .

Σ ή μ ε ρ α σ ε δ ι ά φ ο ρ α μ έ ρ η τ ο υ κ ό σ μ ο υ ό π ω ς σ τ η Ν . Α -

φ ρ ι κ ή , τ η ν Α μ ε ρ ι κ ή , τ η ν Α γ γ λ ί α , τ ο Β έ λ γ ι ο κ . ά μ ε τ α λ λ ω ρ ύ -

χ ο ι σ υ χ ν ά α π ε ρ γ ο ύ ν κ α ι δ ι α δ η λ ώ ν ο υ ν γ ι α κ α λ ύ τ ε ρ ε ς σ υ ν -

θ ή κ ε ς ε ρ γ α σ ί α ς , γ ι α π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α μ έ τ ρ α κ α τ ά τ ω ν α τ υ χ η -

μ ά τ ω ν α π ό τ ι ς ε τ α ι ρ ε ί ε ς κ α θ ώ ς κ α ι γ ι α κ α λ ύ τ ε ρ ο α σ φ α λ ι -

σ τ ι κ ό κ α ι σ υ ν τ α ξ ι ο δ ο τ ι κ ό σ ύ σ τ η μ α .

Τ ο σ υ μ π έ ρ α σ μ α π ο υ κ α τ α λ ή γ ε ι ε ί ν α ι :

« Σ τ η ν α ρ χ α ι ό τ η τ α ο ι σ υ ν θ ή κ ε ς ε ρ γ α σ ί α ς τ ω ν δ ο ύ λ ω ν

ή τ α ν α π ά ν θ ρ ω π ε ς . Π ο λ λ ο ί α π ό τ ο υ ς δ ό λ ο υ ς – μ ε τ α λ λ ω ρ ύ -

118

χ ο υ ς π έ θ α ι ν α ν μ έ σ α σ τ ι ς σ τ ο έ ς α π ό τ η ν κ α τ ά ρ ρ ε υ σ η τ ω ν

σ τ ο ώ ν , α π ό τ η ν ε ξ ο υ θ έ ν ω σ η κ α ι τ ι ς κ α κ ο υ χ ί ε ς . Π ο λ λ έ ς φ ο -

ρ έ ς ξ ε σ η κ ώ ν ο ν τ α ν ζ η τ ώ ν τ α ς τ η ν ε λ ε υ θ ε ρ ί α τ ο υ ς χ ω ρ ί ς κ α -

ν έ ν α α π ο τ έ λ ε σ μ α . Τ ο ί δ ι ο σ χ ε δ ό ν σ υ ν έ β α ι ν ε κ α ι γ ι α π ο λ -

λ ο ύ ς α ι ώ ν ε ς α ρ γ ό τ ε ρ α μ ε α π ο κ ο ρ ύ φ ω μ α τ α ‘ ’ λ α υ ρ ε ω τ ι κ ά ’ ’

χ ω ρ ί ς ό μ ω ς ο υ σ ι α σ τ ι κ ή β ε λ τ ί ω σ η τ ω ν σ υ ν θ η κ ώ ν ε ρ γ α σ ί α ς

π α ρ ά τ ι ς ε ξ ε γ έ ρ σ ε ι ς . Ο ι ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ί ε ς ( Ι τ α λ ο ί , Γ ά λ λ ο ι

κ λ π . ) π ο υ ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ ο ν τ α ν τ α μ ε τ α λ λ ε ί α π ά ν τ α θ υ σ ί α ζ α ν

σ τ ο β ω μ ό τ ο υ κ έ ρ δ ο υ ς τ ι ς α σ φ α λ ε ί ς σ υ ν θ ή κ ε ς ε ρ γ α σ ί α ς

τ ω ν μ ε τ α λ λ ω ρ ύ χ ω ν κ α ι α υ τ ή ν α κ ό μ α τ η ν ί δ ι α τ η ν α ξ ι ο π ρ έ -

π ε ι α τ η ς ζ ω ή ς τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ . »

Φ ΑΣ Η I V : Π α ρ ο υ σ ί α σ η τ ο υ α π ο τ ε λ έ σ μ α τ ο ς .

Ε δ ώ υ π ε ι σ έ ρ χ ε τ α ι κ α ι ο δ ά σ κ α λ ο ς κ α ι υ π ά ρ χ ε ι

έ τ σ ι μ ι α δ υ ν α μ ι κ ή σ τ η σ υ ζ ή τ η σ η .

119

Ο ι υ π ε ύ θ υ ν ο ι τ ω ν ο μ ά δ ω ν π α ρ ο υ σ ι ά ζ ο υ ν ε ν ώ π ι ο ν τ η ς

τ ά ξ η ς τ η ν τ ε λ ι κ ή ε ρ γ α σ ί α . Χ ρ ό ν ο ς π ο υ δ ι α τ ί θ ε τ α ι γ ι ’ α υ τ ό :

Π ε ρ ί π ο υ 1 δ ι δ α κ τ ι κ ή ώ ρ α . Ο δ ά σ κ α λ ο ς γ ι α ν α ε ν θ α ρ ρ ύ ν ε ι

τ η σ υ μ μ ε τ ο χ ή κ α ι τ η σ τ ή ρ ι ξ η ό λ ω ν τ ω ν μ ε λ ώ ν σ τ η ν ο μ α δ ι -

κ ή ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α μ π ο ρ ε ί ν α κ α λ ε ί τ υ χ α ί α ( λ έ γ ο ν τ α ς π . χ ‘ ’ Ν α

μ α ς π ε ι τ ο 3 τ η ς Δ ο μ ά δ α ς ’ ’ ) ε κ π ρ ο σ ώ π ο υ ς τ ω ν ο μ ά δ ω ν ν α

π α ρ ο υ σ ι ά σ ο υ ν τ η ν ε ρ γ α σ ί α τ ο υ ς . Μ π ο ρ ε ί ε π ί σ η ς ν α ζ η τ ά

α π ό έ ν α δ ε ύ τ ε ρ ο μ έ λ ο ς τ η ς ί δ ι α ς ο μ ά δ α ς ν α δ ι ε υ κ ρ ι ν ί σ ε ι ή

ν α σ τ η ρ ί ξ ε ι τ η ν ά π ο ψ η π ο υ ε ξ έ φ ρ α σ ε ο υ π ε ύ θ υ ν ο ς τ η ς ο -

μ ά δ α ς .

Η κ ρ ι τ ι κ ή α π ο τ ε λ ε ί σ η μ α ν τ ι κ ό μ έ ρ ο ς τ η ς δ ι α δ ι κ α σ ί α ς .

Ε ί ν α ι β έ β α ι α δ ύ σ κ ο λ η υ π ό θ ε σ η η ά σ κ η σ η κ α ι η α π ο δ ο χ ή

κ ρ ι τ ι κ ή ς κ α ι θ α π ρ έ π ε ι π ρ ι ν τ α π α ι δ ι ά ν α α σ κ η θ ο ύ ν σ τ α

π λ α ί σ ι α τ η ς α γ ω γ ή ς σ τ η ν α ν ά π τ υ ξ η ο ρ θ ή ς ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ο -

λ ο γ ί α ς , ό τ α ν κ ρ ί ν ο ν τ α ι α π ό σ υ μ μ α θ η τ έ ς τ ο υ ς . Η κ ρ ι τ ι κ ή

120

δ ε ν π ρ έ π ε ι ν α γ ί ν ε τ α ι π ά ν τ α σ τ ο ί δ ι ο π ρ ό σ ω π ο ή ο μ ά δ α .

Ε ι δ ι κ ά η π ρ ο σ ω π ο π ο ί η σ η τ η ς κ ρ ι τ ι κ ή ς ο δ η γ ε ί σ ε α ρ ν η τ ι κ έ ς

δ ι α π ρ ο σ ω π ι κ έ ς σ χ έ σ ε ι ς κ α ι δ ε ν π ρ ο ά γ ε ι τ η ν α ν α ζ ή τ η σ η . Σ ’

α υ τ ή τ η φ ά σ η ε π ί σ η ς δ ί ν ε τ α ι η ε υ κ α ι ρ ί α α υ τ ο κ ρ ι τ ι κ ή ς α λ λ ά

κ α ι κ ρ ι τ ι κ ή ς α ν ά μ ε σ α σ τ ι ς ο μ ά δ ε ς . Έ τ σ ι η δ ι α δ ι κ α σ ί α

π ρ ο σ φ έ ρ ε ι α ν α τ ρ ο φ ο δ ό τ η σ η α λ λ ά κ α ι π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ό .

Τ ο θ έ μ α τ ο υ τ ρ ό π ο υ π α ρ ο υ σ ί α σ η ς τ ο υ έ ρ γ ο υ τ ω ν ο -

μ ά δ ω ν ε ί ν α ι α ν ά λ ο γ ο μ ε τ η ν α ξ ι ο π ο ί η σ η τ ο υ χ ρ ό ν ο υ π ο υ

π ά ν τ α έ χ ε ι σ τ ό χ ο ο δ ά σ κ α λ ο ς . Η π α ρ ο υ σ ί α σ η τ ο υ έ ρ γ ο υ

μ ι α ς ο μ ά δ α ς κ α ι η τ α υ τ ό χ ρ ο ν η α ν α μ ο ν ή τ ω ν υ π ό λ ο ι π ω ν

δ ε ν ε ί ν α ι ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή α π ό π λ ε υ ρ ά ς χ ρ ό ν ο υ . Γ ι ’ α υ τ ό π ρ ο -

τ ε ί ν ο ν τ α ι τ ε χ ν ι κ έ ς τ α υ τ ό χ ρ ο ν η ς π α ρ ο υ σ ί α σ η ς τ ο υ έ ρ γ ο υ α -

π ό ό λ ε ς τ ι ς ο μ ά δ ε ς .

Α ν α φ έ ρ ο υ μ ε ε ν δ ε ι κ τ ι κ ά τ η ν ‘ ’ τ ε χ ν ι κ ή τ η ς α λ λ η λ ο ε ν η -

μ έ ρ ω σ η ς ο μ ά δ ω ν ’ ’ ό π ο υ κ ά θ ε ο μ ά δ α π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε ι , σ χ ο λ ι ά -

ζ ε ι κ α ι σ υ ζ η τ ε ί τ ο έ ρ γ ο τ η ς μ ε τ η δ ι π λ α ν ή ο μ ά δ α , κ α θ ώ ς

121

κ α ι τ η ν ‘ ’ τ ε χ ν ι κ ή τ η ς τ α υ τ ό χ ρ ο ν η ς α ν α γ ρ α φ ή ς σ τ ο ν π ί ν α -

κ α ’ ’ ό π ο υ ο δ ά σ κ α λ ο ς φ ω ν ά ζ ε ι έ ν α ν α ρ ι θ μ ό κ α ι α π ό κ ά θ ε

ο μ ά δ α ο μ α θ η τ ή ς π ο υ έ χ ε ι τ ο ν α ρ ι θ μ ό α υ τ ό α ν ε β α ί ν ε ι κ α ι

α ν α γ ρ ά φ ε ι σ τ ο ν π ί ν α κ α τ η ν α π ά ν τ η σ η τ η ς ο μ ά δ α ς τ ο υ ή τ α

σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α τ ω ν ε ρ γ α σ ι ώ ν τ η ς .

Ε ν δ ε χ ο μ έ ν ω ς κ ά π ο ι ο ι μ α θ η τ έ ς ν α π ρ ο β ά λ λ ο υ ν α ν τ ι ρ -

ρ ή σ ε ι ς , ν α υ π ο β ά λ λ ο υ ν ε ρ ω τ ή σ ε ι ς ή κ α ι ν α π ρ ο σ θ έ σ ο υ ν

κ ά τ ι π α ρ α π ά ν ω α π ό α υ τ ά π ο υ α ν α γ ρ ά φ η σ α ν σ τ ο ν π ί ν α κ α

κ α ι τ ο τ ε λ ι κ ό κ ε ί μ ε ν ο ή π ρ ω τ ό κ ο λ λ ο .

Έ τ σ ι π . χ η ο μ ά δ α Α π ρ ο σ θ έ τ ε ι ό τ ι :

« Ε κ τ ό ς α π ό τ ο Λ α ύ ρ ι ο υ π ή ρ χ α ν μ ε τ α λ λ ε ί α σ τ η Φ ρ υ γ ί α

κ α ι τ η Λ υ δ ί α τ η ς Μ . Α σ ί α ς , τ η Σ κ α π τ ή Ύλ η τ η ς Θ ρ ά κ η ς

( α π έ ν α ν τ ι α π ό τ η Θ ά σ ο ) , τ η Σ ί φ ν ο κ λ π .

Ε ί ν α ι γ ν ω σ τ ά α π ό τ η ν α ρ χ α ι ό τ η τ α τ ο Π α γ γ α ί ο ( κ ο ι τ ά

σ μ α τ α χ ρ υ σ ο ύ ) , ο Π α κ τ ω λ ό ς π ο τ α μ ό ς σ τ η Λ υ δ ί α γ ν ω σ τ ό ς

σ τ η ν α ρ χ α ι ό τ η τ α ω ς ‘ ’ χ ρ υ σ ο ρ ρ ό α ς ’ ’ , τ α Σ τ ά γ ε ι ρ α τ η ς Χ α λ -

122

κ ι δ ι κ ή ς ( μ ε τ α λ λ ε ί α σ ι δ ή ρ ο υ κ α ι έ δ ρ α Ν ο μ ι σ μ α τ ο κ ο π ε ί ο υ )

κ λ π . . »

Ο λ ό γ ο ς τ ο υ δ α σ κ ά λ ο υ έ χ ε ι θ έ σ η ε δ ώ γ ι α τ ί θ α δ ι ε υ κ ο -

λ ύ ν ε ι τ η σ υ ζ ή τ η σ η κ α ι κ υ ρ ί ω ς θ α κ λ ε ί σ ε ι τ η δ ι δ α σ κ α λ ί α μ ε

σ υ σ τ η μ α τ ο π ο ί η σ η κ α ι σ ύ ν ο ψ η τ ω ν σ υ μ π ε ρ α σ μ ά τ ω ν .

Φ ΑΣ Η V : Δ ι α σ φ ά λ ι σ η τ ο υ α π ο τ ε λ έ σ μ α τ ο ς .

Αξ ι ο λ ό γ η σ η .

Γ ί ν ε τ α ι α π ό τ ο δ ά σ κ α λ ο ο ο π ο ί ο ς μ π α ί ν ε ι τ ώ ρ α

σ τ ο χ ώ ρ ο τ ο υ μ α θ η τ ή .

Δ ι δ α κ τ ι κ ή μ ο ρ φ ή ά ντ λ η σ η ς τ η ς

π λ η ρ ο φ ο ρ ί α ς .

123

Σ τ η φ ά σ η α υ τ ή έ χ ο υ μ ε δ ι α δ ι κ α σ ί ε ς α υ τ ο - α ξ ι ο λ ό γ η σ η ς

κ α ι ε τ ε ρ ο - α ξ ι ο λ ό γ η σ η ς τ ω ν α τ ό μ ω ν κ α ι τ ω ν ο μ ά δ ω ν σ ε 3

τ ο μ ε ί ς :

α ) Σ τ ο ν τ ο μ έ α τ ω ν α κ α δ η μ α ϊ κ ώ ν γ ν ώ σ ε ω ν .

β ) Σ τ ο ν τ ο μ έ α τ η ς σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ό τ η τ α ς κ α ι τ η ς λ ε ι τ ο υ ρ -

γ ι κ ό τ η τ α ς π ο υ ε π έ δ ε ι ξ ε η ο μ ά δ α κ α ι

γ ) Σ τ ο ν τ ο μ έ α τ ο υ σ υ ν α γ ω ν ι σ μ ο ύ μ ε τ α ξ ύ τ ω ν ο μ ά δ ω ν

( σ υ γ κ ρ ι τ ι κ ά τ ι ς ο μ ά δ ε ς )

Ο ι μ α θ η τ έ ς ε δ ώ π ρ ι ν α ρ χ ί σ ε ι ο δ ά σ κ α λ ο ς ν α ε κ τ ι μ ή -

σ ε ι τ ο μ α θ η σ ι α κ ό α π ο τ έ λ ε σ μ α μ π ο ρ ο ύ ν ν α θ έ σ ο υ ν κ ά -

π ο ι ο υ ς π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ο ύ ς ό π ω ς :

Μ ή π ω ς ο ι α γ ώ ν ε ς τ ω ν δ ο ύ λ ω ν τ ω ν μ ε τ α λ λ ε ί ω ν σ τ η ν

α ρ χ α ι ό τ η τ α κ α ι τ ω ν μ ε τ α λ λ ω ρ ύ χ ω ν τ η ς ε π ο χ ή ς τ ο υ Σ ε ρ π ι έ -

ρ ι μ π ο ρ ο ύ ν ν α σ υ γ κ ρ ι θ ο ύ ν μ ε τ ο υ ς α γ ώ ν ε ς τ ω ν α γ ρ ο τ ώ ν

κ α ι τ ω ν ε ρ γ α τ ώ ν κ α τ ά κ α ι ρ ο ύ ς ;

124

Α ν α φ έ ρ ο υ ν τ ο π α ρ ά δ ε ι γ μ α τ ω ν α γ ρ ο τ ώ ν ( κ ο λ ί γ ω ν )

τ ο υ θ ε σ σ α λ ι κ ο ύ κ ά μ π ο υ κ α ι τ α α ι μ α τ η ρ ά γ ε γ ο ν ό τ α π ο υ α -

κ ο λ ο ύ θ η σ α ν μ ε τ ά τ η ν π ρ ο σ ά ρ τ η σ η τ η ς Θ ε σ σ α λ ί α ς σ τ ο Ε λ -

λ η ν ι κ ό κ ρ ά τ ο ς ( 1 8 8 1 ) ό π ο υ τ α τ σ ι φ λ ί κ ι α π έ ρ α σ α ν α π ’ τ α

χ έ ρ ι α τ ω ν Τ ο ύ ρ κ ω ν α γ ά δ ω ν σ τ α χ έ ρ ι α τ ω ν ν τ ό π ι ω ν α φ ε -

ν τ ά δ ω ν π ο υ ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ ο ν τ α ν τ ο υ ς α γ ρ ό τ ε ς ο ι ο π ο ί ο ι ε π α -

ν α σ τ ά τ η σ α ν ζ η τ ώ ν τ α ς κ α λ ύ τ ε ρ ε ς κ α ι α ν θ ρ ώ π ι ν ε ς σ υ ν θ ή κ ε ς

ε ρ γ α σ ί α ς σ τ α χ ω ρ ά φ ι α .

Ε δ ώ α ν α φ έ ρ ο υ ν τ ο κ ε ί μ ε ν ο τ η ς Μ α ρ ο ύ λ α ς Κ λ ι ά φ α

« Η π α ρ ά σ τ α σ η τ ο υ α ρ κ ο υ δ ι ά ρ η » 3ο

τ ε ύ χ ο ς ‘ ’ Η

γ λ ώ σ σ α μ ο υ ’ ’ Ε ΄ τ ά ξ η ς .

Α ν α φ έ ρ ο υ ν ε π ί σ η ς τ ο π α ρ ά δ ε ι γ μ α τ ο υ ξ ε σ η κ ω μ ο ύ τ ω ν

ε ρ γ α τ ώ ν ( μ α γ ε ι ρ ο σ ε ρ β ι τ ό ρ ω ν ) σ τ η ν Α μ ε ρ ι κ ή ( Σ ι κ ά γ ο , Β ο -

σ τ ό ν η κ λ π . ) σ τ ι ς α ρ χ έ ς τ ο υ 2 0ο υ

α ι . γ ι α κ α λ ύ τ ε ρ ε ς σ υ ν θ ή -

κ ε ς δ ο υ λ ε ι ά ς , γ ι α τ η ν κ α θ ι έ ρ ω σ η τ ο υ 8 ω ρ ο υ , γ ι α ψ η λ ό τ ε -

ρ ε ς α μ ο ι β έ ς . Ε δ ώ α ν α φ έ ρ ο υ ν τ ο κ ε ί μ ε ν ο τ η ς Θ ε α ν ώ ς Π α -

125

π ά ζ ο γ λ ο υ « Έ ν α δ ά κ ρ υ γ ι α τ ο ν μ π ά ρ μ π α – Τ ζ ί μ η » 2ο

τ ε ύ -

χ ο ς ‘ ’ Η γ λ ώ σ σ α μ ο υ ’ ’ Ε ΄ τ ά ξ η ς .

Θ α ή τ α ν χ ρ ή σ ι μ ο ν α ε π ι σ κ ε φ θ ο ύ μ ε σ τ η ν ε κ δ ρ ο μ ή τ ο υ

Μ ά η έ ν α ε ρ γ α σ τ ή ρ ι ο α ρ γ υ ρ ο χ ο ΐ α ς σ τ α Γ ι ά ν ν ε ν α κ α ι ν α

δ ο ύ μ ε α π ό κ ο ν τ ά π ω ς γ ί ν ο ν τ α ι τ α α σ η μ έ ν ι α έ ρ γ α τ έ χ ν η ς .

Ε π ί σ η ς χ ρ ή σ ι μ η θ α ή τ α ν μ ι α ε π ί σ κ ε ψ η σ τ α κ έ ν τ ρ α ε ξ ό ρ υ -

ξ η ς μ ε τ α λ λ ε υ μ ά τ ω ν π . χ σ τ η ν Ι τ έ α ( β ω ξ ί τ ε ς Π α ρ ν α σ σ ο ύ ) ή

σ τ ο Α μ ύ ν τ α ι ο ( Λ ι γ ν ι τ ω ρ υ χ ε ί ο ) γ ι α ν α δ ο ύ μ ε α π ό κ ο ν τ ά π ω ς

γ ί ν ε τ α ι η ε ξ ό ρ υ ξ η , η μ ε τ έ π ε ι τ α ε π ε ξ ε ρ γ α σ ί α κ α ι τ ε λ ι κ ά η

ε ξ α γ ω γ ή μ ε τ ά λ λ ω ν δ η λ α δ ή τ η ς α λ ο υ μ ί ν α ς α λ λ ά κ α ι τ ο υ

γ α ι ά ν θ ρ α κ α α π ό τ ο λ ι γ ν ί τ η .

Υπ ά ρ χ ε ι τ ο Ι Γ Μ Ε ( Ι ν σ τ ι τ ο ύ τ ο Γ ε ω λ ο γ ι κ ώ ν Μ ε τ α λ λ ε υ τ ι -

κ ώ ν Ε ρ ε υ ν ώ ν ) π ο υ μ ε λ ε τ ά , ε ρ ε υ ν ά κ α ι ξ ε κ ι ν ά τ η ν ε κ μ ε τ ά λ -

λ ε υ σ η τ ω ν κ ο ι τ α σ μ ά τ ω ν μ ό ν ο ό τ α ν υ π ά ρ χ ο υ ν ο ι ε ν δ ε ί ξ ε ι ς

ό τ ι ο ι π ο σ ό τ η τ ε ς π ο υ θ α ε ξ α χ θ ο ύ ν α λ λ ά κ α ι η π ο ι ό τ η τ α

τ ο υ μ ε τ ά λ λ ο υ ε ί ν α ι σ υ μ φ έ ρ ο υ σ ε ς γ ι α τ η ν Ε θ ν ι κ ή Ο ι κ ο ν ο -

126

μ ί α . Ε ν η μ έ ρ ω σ η λ ο ι π ό ν α π ό κ ά π ο ι ο ν ε ι δ ι κ ό ( γ ε ω λ ό γ ο , χ η -

μ ι κ ό , μ η χ α ν ι κ ό , μ ε τ α λ λ ε ι ο λ ό γ ο κ λ π . ) ή κ ά π ο ι α ε π ί σ κ ε ψ η –

ε ν η μ έ ρ ω σ η σ τ ο Ι Γ Μ Ε .

Δ υ σ τ υ χ ώ ς σ ή μ ε ρ α τ ο Λ α ύ ρ ι ο δ ε ν ε ί ν α ι γ ν ω σ τ ό γ ι α τ ί

υ π ή ρ χ α ν ε κ ε ί τ α μ ε τ α λ λ ε ί α τ ο υ α ρ γ ύ ρ ο υ π ο υ σ υ ν τ έ λ ε σ α ν

σ τ η ν α ν ά π τ υ ξ η κ α ι τ η ν ε υ η μ ε ρ ί α τ ω ν Α θ η ν α ί ω ν σ τ η ν α ρ -

χ α ι ό τ η τ α , α λ λ ά γ ι α τ ο ‘ ’ σ τ ρ α τ ό π ε δ ο ’ ’ τ ω ν π ρ ο σ φ ύ γ ω ν ( π ο -

λ ι τ ι κ ώ ν π ρ ο σ φ ύ γ ω ν κ α ι ο ι κ ο ν ο μ ι κ ώ ν μ ε τ α ν α σ τ ώ ν α π ό χ ώ -

ρ ε ς τ η ς Α σ ί α ς , τ η ς Α φ ρ ι κ ή ς α λ λ ά κ α ι τ η ς Ε υ ρ ώ π η ς ) π ο υ υ -

π ά ρ χ ε ι ε κ ε ί κ α ι ο ι ο π ο ί ο ι ζ ο υ ν κ ά τ ω α π ό ά θ λ ι ε ς σ υ ν θ ή κ ε ς

π ο υ δ ε ν τ ι μ ο ύ ν τ ο ν ά ν θ ρ ω π ο τ ο υ 2 1ο υ

α ι ώ ν α .

Μ ή π ω ς η Ι σ τ ο ρ ί α ε π α ν α λ α μ β ά ν ε τ α ι ; . . .

Ο δ ά σ κ α λ ο ς α κ ο ύ ε ι , ε κ φ ρ ά ζ ε ι τ α σ υ ν α ι σ θ ή μ α τ ά τ ο υ

γ ι α τ ο υ ς π ρ ο β λ η μ α τ ι σ μ ο ύ ς τ ω ν μ α θ η τ ώ ν , σ υ ν δ ι α λ έ γ ε τ α ι

μ α ζ ί τ ο υ ς . Ο ι μ α θ η τ έ ς ε π ί σ η ς ε κ δ η λ ώ ν ο υ ν τ α σ υ ν α ι σ θ ή μ α -

127

τ ά τ ο υ ς , α ν α φ έ ρ ο υ ν τ ι ς δ υ σ κ ο λ ί ε ς π ο υ σ υ ν ά ν τ η σ α ν κ α τ ά

τ η ν π ε ρ ί ο δ ο τ η ς α υ τ ό ν ο μ η ς δ ρ ά σ η ς τ ω ν ο μ ά δ ω ν κ α ι μ έ σ α

α π ό α υ τ ή τ η δ ι α λ ε κ τ ι κ ή δ ι α δ ι κ α σ ί α π ρ ο β α ί ν ο υ ν σ τ η ν ά ν τ -

λ η σ η τ η ς π λ η ρ ο φ ο ρ ί α ς , τ η ς τ ε λ ι κ ή ς α ξ ι ο λ ό γ η σ η ς τ ο υ μ α θ ή -

μ α τ ο ς .

128

Άν τ λ η σ η τ η ς γ νώ σ η ς

Ό τ α ν τ ο κ ρ ά τ ο ς π α ρ α χ ω ρ ε ί τ η ν ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η π λ ο υ -

τ ο π α ρ α γ ω γ ι κ ώ ν π η γ ώ ν φ υ σ ι κ ο ύ π λ ο ύ τ ο υ σ ε ι δ ι ώ τ ε ς , α υ τ ο ί

π ρ έ π ε ι ν α σ έ β ο ν τ α ι τ ο υ ς ν ό μ ο υ ς , ν α ε ξ α σ φ α λ ί ζ ο υ ν α ν θ ρ ώ -

π ι ν ε ς σ υ ν θ ή κ ε ς ε ρ γ α σ ί α ς κ α ι ν α λ α μ β ά ν ο υ ν ε κ ε ί ν α τ α μ έ -

τ ρ α π ο υ ν α ε λ α χ ι σ τ ο π ο ι ο ύ ν ( α ν δ ε ν μ η δ ε ν ί ζ ο υ ν ) τ η ν π ι θ α -

ν ό τ η τ α π ρ ό κ λ η σ η ς ε ρ γ α τ ι κ ώ ν α τ υ χ η μ ά τ ω ν .

Τ ο κ ρ ά τ ο ς θ α μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α ε κ μ ε τ α λ λ ε υ τ ε ί τ ο χ ώ ρ ο

τ ω ν μ ε τ α λ λ ε ί ω ν φ τ ι ά χ ν ο ν τ α ς ε κ ε ί έ ν α υ π α ί θ ρ ι ο μ ο υ σ ε ί ο

α ρ χ α ί α ς τ ε χ ν ο λ ο γ ί α ς α ξ ι ο π ο ι ώ ν τ α ς έ τ σ ι τ ο υ ρ ι σ τ ι κ ά τ η ν π ε -

ρ ι ο χ ή .

Ο ο ρ υ κ τ ό ς π λ ο ύ τ ο ς π ο υ κ ρ ύ β ε ι τ ο ε λ λ η ν ι κ ό υ π έ δ α φ ο ς

α π ο τ ε λ ε ί σ η μ α ν τ ι κ ό ο ι κ ο ν ο μ ι κ ό μ έ γ ε θ ο ς π ο υ τ ο κ ρ ά τ ο ς

π ρ έ π ε ι ν α ε κ μ ε τ α λ λ ε υ τ ε ί γ ι α τ ί μ α ζ ί μ ε τ ο τ ο υ ρ ι σ τ ι κ ό , τ ο

ν α υ τ ι λ ι α κ ό σ υ ν ά λ λ α γ μ α α λ λ ά κ α ι τ η ν α γ ρ ο τ ι κ ή ο ι κ ο ν ο μ ί α

129

α π ο τ ε λ ο ύ ν σ ή μ ε ρ α τ ο υ ς κ ι ν η τ ή ρ ι ο υ ς μ ο χ λ ο ύ ς α ν ά π τ υ ξ η ς

τ η ς Ε θ ν ι κ ή ς Ο ι κ ο ν ο μ ί α ς μ α ς .

Τ έ λ ο ς , σ η μ α ν τ ι κ ό σ τ ο ι χ ε ί ο τ η ς δ ι δ α σ κ α λ ί α ς ε ί ν α ι η

α ν α τ ρ ο φ ο δ ό τ η σ η ( f e e d b a c k ) π ο υ π α ρ έ χ ε τ α ι σ τ ο υ ς

μ α θ η τ έ ς α π ό τ ο δ ά σ κ α λ ο .

« Μ ε τ ο ν ό ρ ο α ν α τ ρ ο φ ο δ ό τ η σ η α ν α φ ε ρ ό μ α σ τ ε σ τ η ν

π λ η ρ ο φ ό ρ η σ η π ο υ π α ρ έ χ ε ι ο ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό ς σ τ ο μ α θ η τ ή α -

ν α φ ο ρ ι κ ά μ ε τ η ν ο ρ θ ό τ η τ α , τ η ν α κ ρ ί β ε ι α ή τ ο α π ο δ ε κ τ ό ν

τ η ς σ χ ο λ ι κ ή ς τ ο υ ε π ί δ ο σ η ς ή τ η ς κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς σ υ μ π ε ρ ι φ ο -

ρ ά ς τ ο υ . » ( Μ α τ σ α γ γ ο ύ ρ α ς 1 9 9 7 , 2 3 6 ) .

Η α ν α τ ρ ο φ ο δ ό τ η σ η π ρ έ π ε ι ν α ε ί ν α ι ά μ ε σ η κ α ι π ρ έ π ε ι

ν α π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι ε π α ν α λ ή ψ ε ι ς , δ ι ο ρ θ ώ σ ε ι ς κ α ι α σ κ ή σ ε ι ς ε -

μ π λ ο υ τ ι σ μ ο ύ . Π ρ έ π ε ι ε π ί σ η ς ν α γ ί ν ε τ α ι σ υ χ ν ά . Β έ β α ι α ε ί -

ν α ι δ ύ σ κ ο λ ο ν α π ρ ο σ φ έ ρ ε ι ο δ ά σ κ α λ ο ς α ν α τ ρ ο φ ο δ ό τ η σ η

( κ ρ ί σ ε ι ς , υ π ο δ ε ί ξ ε ι ς , έ π α ι ν ο , ε π ί π λ η ξ η κ λ π . ) σ ε 1 5 – 2 0

130

μ α θ η τ έ ς . Η ο ρ γ ά ν ω σ η ό μ ω ς τ η ς τ ά ξ η ς σ ε 4 – 5 ο μ ά δ ε ς κ α ι

η χ ρ ή σ η π . χ ο μ α δ ι κ ώ ν ε π α ί ν ω ν , υ π ο δ ε ί ξ ε ω ν κ λ π . ε ί ν α ι μ ι α

λ ύ σ η σ τ ο π ρ ό β λ η μ α . Λ ύ σ η η ο π ο ί α β έ β α ι α δ ε ν ι κ α ν ο π ο ι ε ί

τ ο υ ς ‘ ’ δ υ ν α τ ο ύ ς ’ ’ μ α θ η τ έ ς π ο υ ε π ι ζ η τ ο ύ ν τ η ν κ ρ ί σ η τ ο υ

δ α σ κ ά λ ο υ γ ι α τ η ν π ρ ο σ ω π ι κ ή τ ο υ ς ε ρ γ α σ ί α , ό π ω ς ε π ί σ η ς

κ α ι τ ο υ ς μ ι κ ρ ο ύ ς μ α θ η τ έ ς ( Α ΄ , Β ΄ τ ά ξ ε ω ν ) π ο υ δ υ σ κ ο λ ε ύ ο -

ν τ α ι ν α τ α υ τ ι σ τ ο ύ ν μ ε τ η ν ο μ ά δ α .

Ό μ ω ς η ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή δ ι δ α σ κ α λ ί α λ ε ι τ ο υ ρ γ ε ί α π ό

μ ό ν η τ η ς σ α ν έ ν α ς α ν α τ ρ ο φ ο δ ο τ ι κ ό ς μ η χ α ν ι σ μ ό ς π ο υ

α ν α π λ η ρ ώ ν ε ι τ α ό π ο ι α κ ε ν ά τ ο υ δ α σ κ ά λ ο υ σ τ ο θ έ μ α α υ τ ό .

Έ τ σ ι ο δ ά σ κ α λ ο ς β ο η θ ώ ν τ α ς τ ο μ α θ η τ ή ν α π ρ ο σ ε γ γ ί -

σ ε ι τ ο κ ε ί μ ε ν ο α π ό δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ έ ς ο π τ ι κ έ ς γ ω ν ί ε ς μ π ο ρ ε ί ν α

ρ ω τ ή σ ε ι : « Π ε ρ ι έ γ ρ α ψ ε τ ο κ ε ί μ ε ν ο ε π α γ ω γ ι κ ά α π ό τ ο τ έ λ ο ς

π ρ ο ς τ η ν α ρ χ ή » . Φ τ ά ν ο ν τ α ς ο μ α θ η τ ή ς σ τ η μ έ σ η π ε ρ ί π ο υ

ο δ ά σ κ α λ ο ς κ ά ν ε ι δ ι α μ ο ρ φ ω τ ι κ ή α ξ ι ο λ ό γ η σ η κ ι α ν δ ε ι ό τ ι

131

υ π ά ρ χ ε ι ε μ π έ δ ω σ η π ρ ο χ ω ρ ε ί . Γ ι α τ ο υ ς α δ ύ ν α τ ο υ ς μ α θ η τ έ ς

π ρ ο σ φ έ ρ ε ι τ η ν π α ρ α δ ε ι γ μ α τ ι κ ή σ η μ α σ ί α .

Μ π ο ρ ε ί ε π ί σ η ς ν α κ ά ν ε ι ε ρ ω τ ή σ ε ι ς α π ο κ ω δ ι κ ο π ο ί η -

σ η ς κ α θ ώ ς κ α ι α ν α σ ύ ν θ ε σ η τ ο υ κ ε ι μ έ ν ο υ . Μ π ο ρ ε ί ν α ζ η τ ή -

σ ε ι α π ό τ ο μ α θ η τ ή ν α β ά λ ε ι σ τ η σ ε ι ρ ά σ κ ό ρ π ι α ν ο ή μ α τ α

κ α ι π ρ ο τ ά σ ε ι ς τ ο υ κ ε ι μ έ ν ο υ π ο υ τ ο υ δ ί ν ο ν τ α ι κ λ π . Ο μ α θ η -

τ ή ς π ρ έ π ε ι ν α μ ά θ ε ι ν α σ τ ο χ ά ζ ε τ α ι .

Α κ ό μ η ο δ ά σ κ α λ ο ς υ π ο δ ε ι κ ν ύ ε ι τ ι π ρ έ π ε ι ν α π ρ ο σ έ ξ ε ι

κ ά θ ε ά τ ο μ ο σ τ ο μ έ λ λ ο ν κ α ι τ ι κ ά θ ε ο μ ά δ α σ τ ο μ έ λ λ ο ν

Τ έ λ ο ς γ ι α τ ι ς γ ρ α μ μ α τ ι κ έ ς α σ κ ή σ ε ι ς μ π ο ρ ε ί ν α δ ι α τ ε -

θ ε ί μ ι α α κ ό μ η δ ι δ α κ τ ι κ ή ώ ρ α .

Μ π ο ρ ο ύ ν ν α δ ο θ ο ύ ν α τ ο μ ι κ ά τ ε σ τ σ τ α μ έ λ η κ ά θ ε ο μ ά -

δ α ς ( 2 α ν τ ί τ υ π α δ η λ . 1 γ ι α κ ά θ ε υ π ο - ο μ ά δ α ) τ α ο π ο ί α α -

φ ο ύ σ υ μ π λ η ρ ω θ ο ύ ν δ ί δ ο ν τ α ι γ ι α δ ι ό ρ θ ω σ η κ α ι β α θ μ ο λ ό γ η -

132

σ η σ ύ μ φ ω ν α μ ε τ ι ς ο δ η γ ί ε ς τ ο υ δ α σ κ ά λ ο υ σ τ α μ έ λ η τ η ς

ά λ λ η ς ο μ ά δ α ς .

Τ ο ά θ ρ ο ι σ μ α τ ω ν ο ρ θ ώ ν α π α ν τ ή σ ε ω ν κ α ι τ ω ν 4 μ ε -

λ ώ ν θ α σ υ ν θ έ τ ε ι τ η ν τ ε λ ι κ ή β α θ μ ο λ ο γ ί α τ η ς ο μ ά δ α ς .

133

Π Ι Ν Α Κ Α Σ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ω Ν

Π ρ ό λ ο γ ο ς … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 5

Μ Ε Ρ Ο Σ Π Ρ Ω Τ Ο

Ε Ν Ν Ο Ι Α Κ ΑΙ Δ Υ Ν ΑΜ Ι Κ Η Τ Η Σ

Ο Μ ΑΔ Ο Κ Ε Ν Τ Ρ Ι Κ Η Σ Δ Ι Δ ΑΣ Κ ΑΛ Ι ΑΣ … … … … … … … … . . 9

Κ Ε Φ ΑΛ ΑΙ Ο Π Ρ Ω Τ Ο

1 . 1 Γ ε ν ι κ ά γ ι α τ ο σ χ ο λ ε ί ο κ α ι τ η μ ά θ η σ η … … … … … … … 1 1

1 . 2 Τ ο Α ν α λ υ τ ι κ ό Π ρ ό γ ρ α μ μ α … … … … … … … … … … … … . . 1 2

1 . 3 Π α ι δ α γ ω γ ι κ έ ς ε μ π ε ι ρ ί ε ς τ η ς ο μ α δ ο π ο ί η σ η ς

σ τ η ν ε ρ γ α σ ί α τ ο υ δ η μ ο τ ι κ ο ύ σ χ ο λ ε ί ο υ … … … … … 1 5

Κ Ε Φ ΑΛ ΑΙ Ο Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Ο

2 . 1 Ο ρ γ ά ν ω σ η τ η ς σ χ ο λ ι κ ή ς τ ά ξ η ς μ ε β ά σ η

τ η ν ο μ α δ ο π ο ί η σ η … … … … … … … … … … … … … … … . 2 3

134

Σ Ε Λ .

2 . 2 Τ ο π ρ ό β λ η μ α τ η ς ε π ι λ ο γ ή ς τ ω ν ο μ ά δ ω ν

κ α ι ο ρ ό λ ο ς τ ο υ δ α σ κ ά λ ο υ … … … … … … … … … … . . 2 5

Κ Ε Φ ΑΛ ΑΙ Ο Τ Ρ Ι Τ Ο

3 . 1 Σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ή μ ά θ η σ η . Ο ι τ ρ ε ι ς δ ο μ έ ς

κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς ο ρ γ ά ν ω σ η ς … … … … … … … … … … … … . 2 9

3 . 2 Τ α σ υ σ τ α τ ι κ ά σ τ ο ι χ ε ί α τ η ς σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ή ς

μ ά θ η σ η ς … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . . 3 0

3 . 3 Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά τ ο υ σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ο ύ σ χ ο λ ε ί ο υ .

Ρ ό λ ο ς τ ο υ ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ . Ρ ό λ ο ς τ ο υ μ α θ η τ ή … . 3 1

3 . 4 . 1 Π ρ ο β λ ή μ α τ α π ο υ δ η μ ι ο υ ρ γ ο ύ ν τ α ι σ τ ο υ ς

ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ ς α π ό τ η σ υ λ λ ο γ ι κ ή μ ο ρ φ ή

μ ά θ η σ η ς … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 3 9

3 . 4 . 2 Π α ρ ά γ ο ν τ ε ς π ο υ σ υ μ β ά λ λ ο υ ν σ τ η δ η μ ι ο υ ρ γ ί α

κ λ ί μ α τ ο ς σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ς … … … … … … … … … … … … . 4 0

135

3 . 4 . 3 Ε ν θ α ρ ρ υ ν τ ι κ ά α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α α π ό τ η ν ε φ α ρ μ ο γ ή

σ υ λ λ ο γ ι κ ώ ν μ ο ρ φ ώ ν μ ά θ η σ η ς … … … … … … … … . . 4 1

Κ Ε Φ ΑΛ ΑΙ Ο Τ Ε Τ ΑΡ Τ Ο

4 . 1 Κ ο ι ν ω ν ι κ ο γ ν ω σ τ ι κ ή μ ά θ η σ η κ α ι ο μ α δ ι κ ή ε ρ γ α σ ί α … 4 5

4 . 2 Κ ρ ι τ ι κ ή κ α ι ε π ι φ υ λ ά ξ ε ι ς γ ι α τ η σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ή

δ ι δ α σ κ α λ ί α μ ε ο μ ά δ ε ς … … … … … … … … … … … … … 4 8

Κ Ε Φ ΑΛ ΑΙ Ο Π Ε Μ Π Τ Ο

5 . 1 Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά τ η ς μ α θ η τ ι κ ή ς ο μ ά δ α ς .

Α ν ά λ η ψ η ρ ό λ ω ν . Α ξ ι ο λ ό γ η σ η τ η ς

λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό τ η τ α ς τ η ς ο μ ά δ α ς … … … … … … … … … . 5 1

5 . 2 Μ έ γ ε θ ο ς τ η ς ο μ ά δ α ς … … … … … … … … … … … … … … … 5 6

Κ Ε Φ ΑΛ ΑΙ Ο Ε Κ Τ Ο

6 . Σ τ ά δ ι α ε φ α ρ μ ο γ ή ς τ η ς ο μ α δ ο κ ε ν τ ρ ι κ ή ς

δ ι δ α σ κ α λ ί α ς … … … … … … … … … … … … … … … … … … 6 1

136

Κ Ε Φ ΑΛ ΑΙ Ο Ε Β Δ Ο Μ Ο

7 . Σ υ ν ε ρ γ α τ ι κ ή μ ά θ η σ η κ α ι δ ι α δ ί κ τ υ ο … … … … … … … … . 6 5

Μ Ε Ρ Ο Σ Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Ο

Η Δ Ι ΑΘ Ε Μ ΑΤ Ι Κ Η Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η

Σ Τ Η Δ Ι Δ ΑΣ Κ ΑΛ Ι Α… … … … … … … … … … … … … … … … … 6 7

Κ Ε Φ ΑΛ ΑΙ Ο Ο Γ Δ Ο Ο

8 . 1 Έ ν ν ο ι α κ α ι σ π ο υ δ α ι ό τ η τ α τ η ς δ ι α θ ε μ α τ ι κ ή ς

π ρ ο σ έ γ γ ι σ η ς … … … … … … … … … … … … … … … … … . 6 9

8 . 2 Η δ ι α θ ε μ α τ ι κ ό τ η τ α μ έ σ α α π ό τ ο Δ . Ε . Π . Π . Σ … … … … 7 2

Κ Ε Φ ΑΛ ΑΙ Ο Ε Ν ΑΤ Ο

9 . Η π ρ α κ τ ι κ ή ε φ α ρ μ ο γ ή τ η ς δ ι α θ ε μ α τ ι κ ή ς

π ρ ο σ έ γ γ ι σ η ς … … … … … … … … … … … … … … … … … . 7 9

Ε π ί λ ο γ ο ς … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 1 0 5

137

Μ Ε Ρ Ο Σ Τ Ρ Ι Τ Ο

Η Ο Μ ΑΔ Ο Κ Ε Ν Τ Ρ Ι Κ Η Δ Ι Δ ΑΣ Κ ΑΛ Ι Α Κ ΑΙ

Η Δ Ι ΑΘ Ε Μ ΑΤ Ι Κ Η Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η Σ Τ Η Ν

Π Ρ ΑΞ Η … … … … … … … … … … … … … … … … 1 0 9

Ε φ α ρ μ ο γ έ ς σ ε δ ι δ α κ τ ι κ έ ς ε ν ό τ η τ ε ς

Κ Ε Φ ΑΛ ΑΙ Ο Δ Ε Κ ΑΤ Ο

1 0 . 1 Π ρ ώ τ η δ ι δ α σ κ α λ ί α … … … … … … … … … … … … … … . 1 1 1

1 0 . 2 Δ ε ύ τ ε ρ η δ ι δ α σ κ α λ ί α … … … … … … … … … … … … … . . 1 4 6

Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . . 1 8 3

Π Ι Ν Α Κ Α Σ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ω Ν … … … … … … … … … … … … … . 1 9 1

138