İş sağlığı ve güvenliğinin kavram ve kurallarının gelişimi

1

İş Sağlığı ve Güvenliğinin

Kavram ve Kurallarının Gelişimi

2

Konunun Genel Amacı

• İş sağlığı ve güvenliğinin dünyadaki ve

ülkemizdeki tarihsel gelişimi ve çağdaş iş

sağlığı ve güvenliği uygulama ilkeleri

konusunda bilgilenme

3

Öğrenim Hedefleri

Bu dersin sonunda katılımcılar;

– İş sağlığı ve güvenliği kavramını tanımlar

– İş sağlığı ve güvenliğinin Türkiye ve dünyadaki

tarihsel gelişimini özetler

– Çağdaş iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımını tanımlar

– İş sağlığı ve güvenliği uygulama ilkelerini belirtir

4

Konunun Alt BaşlıklarıDünya’daki

Gelişim

• İSG’nin Dünya’daki Tarihsel Gelişimi

Türkiye’deki Gelişim

• İSG’nin Türkiye’deki Tarihsel Gelişimi

Çağdaş İSG

• Kavram ve gelişme aşamaları• Kapsamı• İş ve sağlık ilişkileri

Çağdaş İSG Uygulama

İlkeleri

• Uygun işe yerleştirme• İşyeri ortam faktörlerinin

değerlendirilmesi• Sağlık risklerinin kontrolü • Aralıklı kontrol muayenesi

5

İş Sağlığının Gelişme Süreci

Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

İlk ÇağlarTaş Ocakları Madenler

Bernardino Ramazzini

Endüstri Devrimi ve Sonrası

Günümüz

6

İSG Tarihsel Gelişim• MÖ. 2000’li yıllarda, Babil-Hammurabi Kanunları’nda

inşaatlar sırasında oluşan ölümler ve hasarlarla ilgili yüksek cezaların tanımlanması

• Eski Mısır’da (M.Ö. 1500), piramitlerin yapımı sırasında iş gücü kayıplarını önlemeye yönelik tıbbi servisler kurulması

• Heredot’un, çalışanların iş verimini artırmak için yüksek enerjili besinlerle beslenmeleri gerektiğini belirtmesi


7


M.Ö. 2000’lerde Babil dönemi Hammurabi Kanunlarından;Eğer bir müteahhidin sağlam yapmadığı bir binanın çökmesi sonucunda

bina sahibi hayatını kaybederse, müteahhit ölüm cezasına çarptırılırEğer bina sahibinin oğlu hayatını kaybetmişse, müteahhidin oğlu ölüm

cezasına çarptırılırEğer bina sahibinin kölesi hayatını kaybetmişse, müteahhit aynı değerde

bir köleyi bina sahibine verirEğer müteahhidin sağlam yaptığı bir binanın çökmesi sonucunda bina

sahibinin malları hasar görmüşse, müteahhit binayı yeniden yapacağı gibi, bina sahibinin tüm zarar ve ziyanını da karşılayacaktır

Bir binanın inşaat kurallarına uyulmadan yapılan bir duvarı yıkılırsa, müteahhit tüm masrafları kendisine ait olmak üzere o duvarı sağlamlaştırmak zorundadır

8

Hipokrates (MÖ.466-379)

• İlk kez kurşunun zararlı etkilerine bağlı halsizlik, kabızlık, felçler ve görme bozuklukları gibi bulguları kurşun zehirlenmesi ile ilişkilendirmiş,

• Roma İmparatorluğu döneminde toksikoloji oldukça ilerlemiş, birçok bitkisel kaynaklı zehiri tanımlanmıştır (örn. arsenik ve arsenik bileşenleri)


9

İşe bağlı hastalıklar ve ilk koruyucu önlemler• Plini (M.S 23-79):

– çalışma ortamındaki tehlikeli tozlara karşı çalışanların korunması amacıyla maske yerine geçmek üzere başa torba geçirilebilir

• Juvenal: – özellikle demirin işlenmesi sırasında görülen göz

yakınmalarının yapılan işten kaynaklanmaktadır– Ve sürekli olarak ayakta çalışanlarda varisler oluşabilir


10

İşe bağlı hastalıklar ve ilk koruyucu önlemler

George Agricola (1494-1555): • Çalışmaları sırasında, maden ocaklarında

çalışanların sorunlarını incelemiş ve gözlemlerini 1530 yılında “De Re Metallica" isimli eserinde yayınlamıştır

• Bu yapıt, zamanın jeoloji, madencilik, metalurji bilgilerini de kapsayan ilk önemli yapıtıdır– Tozun önlenmesi için maden ocaklarının

havalandırılması– İş kazalarının önlenmesine yönelik güvenlik

önerileri


11

İşe bağlı hastalıklar ve ilk koruyucu önlemler

Alman hekimi Paracelsus (1493 ile 1541):

• Tirol maden işletmelerinde işyeri hekimi olarak çalıştığı yıllarda yazdığı, o gün için dünyada ilk iş hekimliği kitabı olan "De Morbis Metallicis” te;– İşletmenin çeşitli bölümlerindeki çalışanlarda görülen ve

bugün pnömokonyozların tanımlanmasında da kullanılan bazı belirtileri tanımlamıştır


12

• Yine bu dönemde Paracelsus

(1493-1541), kimyasal

maddelerin zehirlenme etkisine

yönelik, doz ve metabolik yanıt

arasındaki ilişkisini araştırmıştır

• Paracelsus, modern

toksikolojinin başlangıcı

sayılmaktadır


“Bütün maddeler zehirdir. Uygun doz, zehirve ilaç arasındaki farkı yaratır”

13

• İtalyan klinisyen Bernardino Ramazzini (1633-1714), De Morbis Artificum Diatriba isimli kitabında endüstrileşme ve meslek hastalıkları arasındaki ilişkiyi metodolojik anlamda inceleyen ilk bilim adamıdır

• Kitabında özellikle işkazalarını önlemek için, koruyucu güvenlik önlemleri önermiştir

• Ramazzini, yaptığı çalışmalar nedeniyle iş sağlığının (işyeri hekimliğinin) kurucusu sayılmaktadır

14

• Ramazzini, Hipokrat çağından bu yana hastalara sorulan gelenekselleşmiş sorulara iş sağlığı ve güvenliği ilkesini eklemiştir

• “Hastalara mesleğini sorunuz” • Bu yaklaşım, kişinin çalışma hayatında karşılaştığı

etkenlere yönelik sağlık sorunlarının açıklanabilmesini sağlamıştır

• Kurşun ve cıva zehirlenmelerinin belirtilerini saptamıştır

• İşyerlerinin sıcaklık derecesi ve havalandırma koşullarını inceleyerek iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili korunma yöntemleri önermiştir

15

• İş sağlığına yönelik ilk önemli sorun ve gelişmeler sanayi devrimi sonrası İngiltere'de gerçekleşmiştir:– Üretim araç ve gereçlerinden değişimi- buharlı makineler

(1761),

– Küçük zanaat ve atölye üretiminden fabrikalara geçiş

– Tarımda çalışanların gelişmiş makine ve aletlerle çalışmaya başlamak üzere kente göçü ve artan iş temposu

– İş kazalarının artması – Olumsuz çevre koşulları, salgın hastalıklar


16

Sanayi devrimi sonrası;

• metalurji ve kimya sanayi alanındaki gelişmelere bağlı olarak

bir çok kimyasal madde üretimde kullanılmaya başlamış,

zararlı ve zehirli gaz ve dumanlara maruziyet sonucu; meslek

hastalıklarına bağlı ölümler artmış,

• İngiltere’de 16-18 saati bulan uzun çalışma süreleri çalışan

sağlığının daha da bozulmasına neden olmuştur


17

• Diğer Avrupa ülkelerinde de özellikle dokuma sanayinde kadın ve çocuklara ödenen ücretlerin düşük olması nedeniyle;– 8-10 yaşlarındaki çocuklar ile kadınların maden işletmelerinde ve

fabrikalarda 16-18 saat gibi çok kötü çalışma koşullarında çalıştırılmaları sonucu, genç yaşta ölümler çoğalmış, sakatlıklar artmıştır

• Grev, miting, gösterilerle ortaya çıkan işçi tepkileri

• 19. yy başlarından itibaren aydınların, hekimler, mühendisler ve bazı işverenlerin çalışma koşullarının düzeltilmesi için çaba göstermeye başlaması


18


Çıraklık Sağlık ve Ahlakı Kanunu1802• Dünya’da ilk 58 saat /hafta çalışma süresi

Fabrikalar Kanunu-Denetim1833• 10 yaşından küçükler çalıştırılamaz, 18 Y. altı 12 h

ten fazla çalıştırılamaz

Çalışma yaşı1847• En uzun çalışma süresi 10 saat• Doktor raporu (işe giriş muayenesi)

• Dr. Thomas Percival’in genç işçilerin çalışma saat ve koşulları ile ilgili raporu bir işveren ve parlamenter olan Sir Robert Peel‘i etkilemiş ve parlamentoda girişimlerde bulunarak 1802’de “Çıraklık Sağlık ve Ahlakı Kanunu’nun çıkarılmasını sağlamıştır

1895’de ise bazı tehlikeli meslek hastalıklarının bildirimi zorunlu hale getirilmiştir

19

• 19 yy.da Amerika'da ise hızlı sanayileşmenin getirdiği olumsuz çalışma koşullarının önlenmesi için , önce eyaletlere verilen yetki daha sonra federal hükümet üzerine alınmıştır

• Massachusetts eyaletinde 1836’da çocuk işçiler ile ilgili bir yasa çıkarılmıştır

• 1867’de ise özel denetim yasasının uygulanmasını sağlayacak örgüt kurulmuş, istatistik veri toplama çalışmaları yoğunlaşmıştır


20

• ABD'deki meslek hastalıkları konusunda bilimsel çalışmalar:– Cornell Üniversitesi öğretim üyesi William

GilmannThompson'ın “The Occupatonal Diseases" adındaki kitabını 1914’de yayınlaması

– C.Voegtlin 1926’da arseniğin etkisini,

– P.Muller, DDT ve bazı insektisitlerin zararları,

– G.Schrader orgonofosfat bileşiklerinin zararlı etkilerini araştırmıştır.


21

1913’de ABD’de Ulusal Güvenlik Konseyi (NSC) kurulması1918 Yılında, günde azami 8 saat çalışmanın kabulü1970’de ABD’de Mesleki Güvenlik ve Sağlık Kanunu (OSHA)

ve daha sonra Ulusal Mesleki Sağlık ve Güvenlik Enstitüsü (NIOSH) ve Amerikan Güvenlik Mühendisleri Derneği’nin kurulması


İş Sağlığı ve Güvenliğinde Önemli Kuruluşlar ve Düzenlemeler

1972 Yılında Dortmund’da İş Sağlığı ve Güvenliği ve Kaza Araştırma Merkezi (Bundesanstalt für Arbeitsschutz Undfalforschung-BAU) kurulması

1974 Yılında, Wuppertall’de (Kuzey Rhne-Westphalia) İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili yüksek mühendislik bölümünün açılması

22

• 18. yy.da Avrupa'da gelişmeye başlayan sosyal güvenlik ilkelerinin 19. yy da yaygınlaşması, çeşitli sigorta kurumları kurulması ve iş kazaları ile meslek hastalıkları sigortası uygulamaları

• Dünyadaki meslek hastalıkları ve işkazalarının önlenmesine yönelik çalışmalarda sendikaların rolü,

• Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 1919’da kurulması ve 1946’da Birleşmiş Milletler ile imzalanan anlaşma sonucu bir uzmanlık kuruluşu olarak kabulü


23

Tanzimat öncesi

Tanzimat ve Meşrutiyet

dönemi

Cumhuriyet dönemi


24

Osmanlı İmparatorluğu Döneminde

İş Sağlığı ve Güvenliği• Loncalar üzerinden; 16. ve 17. yy da Osmanlı

İmparatorluğu'nda küçük zanaat ve atölye üretimine dayanan işyerlerinde usta, kalfa ve çırak olarak ücretle çalışanlarla işverenler arasındaki ilişkileri ve çalışma koşullarının kuralları ve geleneklerin belirlenmesi

• Ülkede iş yaşamını düzenleyen dini bir yasa olan Mecelle’de işçi işveren ilişkilerini kapsayan hükümler bulunmadığından, işçi işveren ilişkilerini yeni gelişmelere uygun olarak düzenlemek amacıyla değişik tarihlerde çeşitli yasal düzenlemeler yapılmıştır


25

• II. Mahmut döneminde (1785-1839), İlk sanayi kuruluşları savaş sanayi ile birlikte başlamış,

• Sinop, İzmit ve İstanbul tersanelerinde buharlı gemi imalatı kömüre gereksinim giderek artmıştır.

• Ülkenin ilk kömür havzası 1829’da işletmeye açılmıştır.

• Bu dönemde Mektep-i Adliye ve Mektep-i Tıbbiye-i Şahane kurulmuştur


26

• Bu dönemde işçilere vakıf ve esnaf kuruluşları aracılığıyla yapılan yardımların yasal zorunlulukları yoktur ve bu durumla ilgili Tanzimat'tan sonra (1839) işçi yararına düzenlemeler yapılmıştır

• Ereğli Kömür İşletmeleri'nin Deniz Bakanlığı'na geçmesi ile kömür ocaklarında çalışan işçilerin çalışma koşullarını düzenleyen yasalar çıkarılmıştır

• Ancak 1820'lerde işçi sağlığının düzeltilmesi amacıyla başlayan mücadeleler 1850’de çıkarılan Polis Nizamnamesi ile engellenmiştir

27

II. Mahmut Döneminde İş sağlığıyla ilgili temel sorunlar:• 16 saate varan ağır işlerde kadın ve çocukların çalıştırılması

yaygınlaşmıştır • Fransızlar tarafından işletilen Ereğli Havzası'ndaki kömür

ocaklarında beslenme yetersizliğiyle ve sağlıksız barınaklarda yaşayan işçiler , kısa sürede meslek hastalıklarına yakalanmış ve üretim de düşmüştür

• Üretimi artırmak amacıyla 1865’de Madeni Hümayun Nazırı Dilaver Paşa’nın hazırladığı tüzükle çalışma koşullarına ilişkin bazı düzenlemeler getirilmiş ve kömür havzasında bir hekim bulundurulması hükme bağlanmıştır

28

• Tanzimat'tan sonraki ikinci önemli belge olan Maadin Nizamnamesi (1869) hükümlerine göre;

– İşveren iş kazasının oluşmasını önlemek için gerekli önlemleri alarak iş güvenliğini sağlamak zorundadır.

– Kazaya maruz kalanlara veya ailesine mahkeme tarafından hükmedilecek tazminat işveren tarafından ödenecektir.

– Kaza, işverenin kötü yönetim ve denetimi veya gereken önlemlerin yasalara uygun olarak yerine getirilmemiş olması nedeniyle olmuşsa, işveren ayrıca 15-20 altın tutarında daha fazla tazminat ödeyecektir.

– Havzada her işveren, diplomalı bir hekim çalıştırmak ve eczane bulundurmak zorundadır.

29

• Maadin Nizamnamesi de işverenler tarafından uygulanmamış ve hükümleri yaşama geçirilememiştir.

• Bu dönemde çıkarılan diğer tüzükler; – Tersane-i Amiriye ve Mensip İşçilerin Emeklilikleri Hakkında

Tüzük, – Hicaz Demir Yolu Memur ve Hizmetlerine Hastalık Kaza

Hallerinde Yardım Tüzüğü, – Askeri Fabrikalar Tüzüğü (daha çok sosyal yardım amaçlı

hükümler içermiştir)

30

• İşçi sendikalarının 1908’de kurulmasına izin vermesi ve iş sağlığı güvenliği sorunlarının gündeme gelmesine karşın somut gelişme sağlanamamış ve ağır çalışma koşulları düzeltilememiştir.

• 1913’de 16.975 ve 1915 yılında 14.060 kişinin çalıştığı gıda, toprak, deri, ağaç, dokuma, kırtasiye, kimya, madeni imalat gibi iş kollarında yoğunlaşan işletmelerde uzun savaş yılları boyunca işçilerin askere gitmesi nedeniyle büyük bir kısmı vasıfsız olan işçilerin ve kadın işçilerin çalıştırılması yaygınlaşmıştır

31

Birinci Büyük Millet Meclisi Döneminde İş Sağlığı ve Güvenliği

• İktisat Vekili Mahmut Celal Bey’in meclis kürsüsünde

Zonguldak ve Ereğli Kömür İşletmelerindeki işçilerin

çalışma koşullarını ortaya koyması işçilerin sağlık,

sosyal ve ekonomik durumlarının düzeltilmesine

yönelik bazı yasaların çıkarılmasına öncülük etmiştir

• Bu gelişmeler sonucu bu dönemde arka arkaya iki

yasa çıkarılmıştır

32

• 10 Eylül 1921’de çıkan 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik düzenlemeye göre;– Kömür işçilerinin çalışma koşulları düzeltilecek, – Yardımlaşma sandıkları kurulacak ve bunların Amele Birliği

içinde birleştirilerek hastalık ve iş kazaları durumlarında gerekli yardımlar için kullanılması sağlanacak,

– İşveren yardım sandığına işçinin ücretinin %1'inden az olmamak kaydıyla yardımda bulunacak,

– İşveren hastalanan ve kaza geçiren işçileri tedavi ettirecektir

– Bu amaçla işveren işyerinde hekim çalıştıracak, hastane ve eczane açacaktır.

33

• 10 Eylül 1921’de çıkan 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik düzenlemeye göre;

– Kazada yaralanan ile ölenlerin yetimlerine mahkeme kararı ile tazminat ödenecektir. Eğer kaza işverenin yönetim veya denetim hatası ile oluşmuş ise ayrıca 500-5000 TL fazla tazminat ödenecektir

– Çalışma süresi günde sekiz saat olacak, fazla çalışma iki tarafın oluruna bağlı olup, iki kat ücret ödenecektir

– İşveren yeni işçilerin eğitiminden sorumlu olacaktır

– Bu yasa gereği Amele Birliği, İhtiyat ve Teavün Sandıkları kurulacaktır

34

İktisat Kongresi- 4 Mart 1923

• İzmir'de toplanan Kongre'de işçi delegeleri 30

maddelik bir öneri listesi sunmuştur

• Bu öneriler daha sonraları gerçekleşen

yasaların çekirdeklerini oluşturmuştur

35

1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu (1930)

• 7. bölümü ”İşçiler hıfzıssıhhası” olup, 173-180 inci maddelerini kapsamaktadır.

• Bu maddelere göre, endüstriyel kuruluşlarda 12 yaş çocuk ve kadınların çalıştırılma koşulları, işçiler için gece hizmetleri, gebe kadınların doğumdan önce ve sonra çalıştırılma koşulları, işyerlerindeki işçi yasağı konuları hükme bağlanmıştır.

• 179. madde işçilerin sağlık ve güvenliklerinin korunması amacıyla tüzükler çıkarılmasını,

• 180. madde ise işyerlerine sağlık hizmeti verecek işyeri hekiminin çalıştırılmasına, kurulacak revir, hastane gibi kuruluşlara ilişkin düzenlemeleri içermektedir.

36

Özetle; I.Tanzimat öncesi

1766 Kütahya Fincancılar Sözleşmesi Lonca (Orta Sandığı – Teavün Sandığı)

II.Tanzimat ve Meşrutiyet dönemi 1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi 1921 Havza-i Fahmiye Teamülnamesi 1869 Maadin Nizamnamesi 1871 Ameleperver Cemiyeti 1895 Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyeti

III. Cumhuriyet dönemi Ereğli Havza-ı Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun 1923 İktisat kongresi 1926 Borçlar Kanunu 1930 Umumi Hıfzıssıha Kanunu (173-180. m.)

37

Anayasa

• T.C. Anayasası’nın 18, 49, 50, 51, 52, 53, 54,55, 56, 60, 61, 62. maddeleri iş sağlığı ve güvenliğine yönelik temel hakları ifade eder;

• Madde 50:

– Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz

– Küçükler ve Kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar

38


Çalışma Hayatının İlk Önemli Yasası15.06.1937 tarihinde yürürlüğe girmiştir

3008 Sayılı İş Kanunu

İSG yönünden bir çok tüzük ve yönetmelik uygulamaya konmuştur25.08.1971 tarihinde yürürlüğe girmiştir1475 Sayılı

İş Kanunu

10.06.2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir

20.06.2012 yayınlanma tarihi

4857 Sayılı İş Kanunu

6331 Sayılı İş Sağlığı ve

Güvenliği Kanunu

39

• 6331 sayılı yasaya dayanan yönetmelikler de

yayım tarihinden itibaren güncellenmeye

başlanmıştır ve değiştirirlmeye devam

etmektedir

40

İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi

MADDE 14 –

(1) İşveren;

a) Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli

incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler.

b) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden

olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol

açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma

potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları

düzenler.

6331’den Maddeler

41

(2) İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur:

a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde.b) Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine

bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde.

(3) İşyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları; meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk eder.

(4) Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir.

6331’den Maddeler

42

Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi

MADDE 21 – (1) Ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve

stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere Konsey

kurulmuştur.

(2) Konsey, Bakanlık Müsteşarının başkanlığında aşağıda belirtilen üyelerden

oluşur:

a) Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü, Çalışma Genel Müdürü, İş

Teftiş Kurulu Başkanı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından bir genel

müdür.

b) Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve Şehircilik, Enerji ve Tabii Kaynaklar,

Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Kalkınma, Millî Eğitim ile Sağlık

bakanlıklarından ilgili birer genel müdür.

6331’den Maddeler

43

c) Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından bir yürütme kurulu üyesi,

Devlet Personel Başkanlığından bir başkan yardımcısı.

ç) İşveren, işçi ve kamu görevlileri sendikaları üst kuruluşlarının en

fazla üyeye sahip ilk üçünden, Türkiye Odalar ve Borsalar

Birliğinden, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonundan,

Türk Tabipleri Birliğinden, Türk Mühendis ve Mimar Odaları

Birliğinden ve Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden konuyla ilgili

veya görevli birer yönetim kurulu üyesi.

6331’den Maddeler

44

d) İhtiyaç duyulması hâlinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün teklifi ve

Konseyin kararı ile belirlenen, iş sağlığı ve güvenliği konusunda faaliyet

gösteren kurum veya kuruluşlardan en fazla iki temsilci.

(3) İkinci fıkranın (d) bendi kapsamında belirlenen Konsey üyeleri, iki yıl için

seçilir ve üst üste iki olağan toplantıya katılmaz ise ilgili kurum veya kuruluşun

üyeliği sona erer.

(4) Konseyin sekretaryası, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce yürütülür.

(5) Konsey, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Oyların eşitliği

hâlinde başkanın oyu kararı belirler. Çekimser oy kullanılamaz.

(6) Konsey yılda iki defa olağan toplanır. Başkanın veya üyelerin üçte birinin

teklifi ile olağanüstü olarak da toplanabilir.

(7) Konseyin çalışma usul ve esasları Bakanlık tarafından belirlenir.

6331’den Maddeler

45

İş Sağlığı ve Güvenliği

Kavramlarında Değişim- 1950

Bütün mesleklerde çalışanlarının;

Bedensel – Ruhsal – Sosyal

yönden iyilik hallerinin

En üstün düzeyde tutulması

Sürdürülmesi

Geliştirilmesi esastır Dünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜILO

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜWHO

46

İş HekimliğiÇalışma hayatı ile ilgili sağlık sorunlarının – hastalıkların tanı ve tedavisi ile bu hastalıklardan korunma konusundaki tıbbi etkinlikler

İş Hijyeniİşyerlerinde bulunan sağlık risklerinin saptanması, ölçümler yapılması, bu risklerin ortadan kaldırılması amacı ile teknik düzenlemeler yapılması


47


• Çalışanların sağlıklarını; sosyal, ruhsal ve

bedensel olarak en üst düzeyde sürdürmek

• Çalışma koşullarını; Sağlığa uygun hale getirmek

için - Çalışanları zararlı etkilerden ve tehlikelerden

koruyup daha güvenli bir çalışma ortamı

oluşturmak

• İşin ve çalışanın; birbirine uyumunu sağlamak

üzere kurulmuş bir bilim dalıdırDünya’daki Gelişim Türkiye’deki Gelişim Çağdaş İSG Çağdaş İSG Uygulama İlkeleri

48

• İSG’nin öncelikli hedefi; Çalışanları İş Kazası ve Meslek

Hastalığından korumak ve işyerlerinde sağlığın geliştirilmesi

çalışmalarını planlamaktır

• İSG, kaza olduktan sonra konuyu ele alan değil, kaza olasılıklarını

ortadan kaldırmaya ve korunmaya yönelik çalışmalar yapan teknik

bir bilim dalıdır


İSGPlanlı Bilimsel Sürekli

49

İş Sağlığı ve Güvenliği;TıbbiTeknikEkonomikSosyal ve Hukuki yönleri

olan bir kavram olarak kısaca;“İşçilerin iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunmalarının sağlanması” şeklinde tanımlanır

50


Risk3

İş 3

Çalışma Ortamı

3

Tehlike3

Çalışma Koşulu

3

Risk1

İş 1

Çalışma Ortamı

1

Tehlike1

Çalışma Koşulu

1

Risk2

İş 2

Çalışma Ortamı

2

Tehlike2

Çalışma Koşulu

2

Farklı yapılar farklı riskler barındırır

51

İş riskleri

Ortam riskleri

Ürün riskleri

Malzeme ve donanım riskleri

Çalışma Koşulları

Tehlikeler

İnsan Faktörü


İş Kazaları Meslek HastalıklarıİşverenİşyeriDevletİşçi

52


İş KazasıPlanlanmamış ve beklenmeyen bir olay sonucunda sakatlanmaya ve zarara neden olan durumdur.

İşyeri ile ev arasındaİşyeri ile işçinin yemek yediği yer arasındaİşyeri ile işçinin ücretini aldığı yer arasında oluşan kazalar

Uluslararası Çalışma Örgütü 121 Sayılı Tavsiye Kararı (1964)

53

“İş kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır”

Sigortalının;• işyerinde bulunduğu sırada• işveren tarafından yürütmekte olduğu işi dolayısıyla• işveren tarafından başka bir yere görevli olarak

gönderildiği sırada asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda• işverence sağlanan bir araçla taşınması sırasında• (emzikli kadın için) emzirme sırasında (gidiş dönüş dahil)


506 sayılı SSK yasası 11-A maddesi (1964) & 5510 sayılı yasa 13. madde (2006)

54

Meslek Hastalıkları• 11-B) Meslek hastalığı, sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine

göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir*

• MADDE 14- Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir**

506 sayılı SSK yasası 11-B maddesi (1964) & 5510 sayılı yasa 14. madde (2006)


55

Tanımlar (ILO)

• Meslek hastalığı: Meslekle spesifik veya güçlü ilişki

var. Genellikle tek nedensel etmen var

• İşle ilgili hastalık: İşyerinde birçok nedensel etmen

var ve başka risk etmenleriyle birlikte rol oynuyorlar.

Etiyoloji karmaşık.

• Meslek grubunu etkileyen hastalık: İşle nedensel

ilişki yok, ancak mesleki zararlılarla alevleniyor.

56

SSK Sağlık İşlemleri Tüzüğü -1972• Madde 64 - "Meslek Hastalıkları Listesi» 5 grupta toplanmıştır

A. Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları

B. Mesleki cilt hastalıkları

C. Pnömokonyozlar vd mesleki solunum sist. hastalıkları

D. Mesleki bulaşıcı hastalıklar

E. Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları

57


• Zararlı mesleksel etkinin sona ermesi ile hastalığın ortaya çıkması arasında geçebilecek, kabul edilebilir en uzun süre

Yükümlülük Süresi

• Zararlı etkenin başlamasıyla hastalık belirtilerinin ortaya çıkması için gereken en az süreMaruziyet Süresi

• Çalışma süresi boyunca hiçbir zaman ulaşılmaması veya aşılmaması gereken düzey. (Akut toksik etkili maddeler için)

MAK Değeri Müsade Edilen Azami Konsantrasyon (Maximum Allowable Concentration)

• Günlük 8 saat veya haftalık 40 saat süren bir çalışma süresi boyunca değişik zamanlarda yapılan ölçümlerin ortalama değeri. (Kronik toksik etkili maddeler için)

ESDEşik Sınır Değeri

(Treshold Limit Value - TLV)

58

İş Sağlığı ve Güvenliği;İş yerlerindeki çalışma koşullarının sağlık ve güvenlik içinde olmasını temin eden ve sonucunda iş kazaları ile meslek hastalıklarını azaltan bir bilimdir

İş Sağlığı ve Güvenliği;Kaza olduktan sonra konuyu ele alan değil, kaza olasılıklarını ortadan kaldırmaya yönelik çalışmalar yapan teknik bir bilim dalıdır


59

İşverenler;Maddi ve manevi çıkarları nedeniyle, İşçiler;Doğrudan doğruya canları yanan kişiler olarak Devlet;Vatandaşın mutlu yaşamı ve sağlığını düşünmek zorunda olduğu için İSG ile yakından ilgilenmek durumundadır.


60


Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak Çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak ve geliştirmek Üretimde güvenliği ve devamlılığı sağlamak Kaliteyi ve verimliliği artırmaktır

İSG’NİN ÖNCELİKLİ HEDEFİ; Çalışanları iş kazası ve meslek hastalığından korumaktır !!!

İş sağlığı ve güvenliğinin kavram ve kurallarının gelişimi

Documents