1

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

İŞE GİRİŞ EĞİTİMİİŞE GİRİŞ EĞİTİMİ

(ORYANTASYON PROGRAMI)(ORYANTASYON PROGRAMI)

EĞİTİM NOTLARIEĞİTİM NOTLARI

2

• Kazaların, Olayların, Hasarsız Olayların, Hastalıkların ve Maddi

Hasarların Azaltılması,

• Performans, Üretim ve Verimlilik Artışı,

EĞİTİMİN AMACI

3

1

2

3

Çalışma şartları bakımından en riskli sektördür.

Meydana gelen kazaların % 4’ü ölümle

sonuçlanmaktadır.

Ölümle sonuçlanan iş kazalarının yaklaşık

%30’u yapı iş kolundan meydana

gelmektedir.

YAPI İŞLERİ

4

EVİMİZDEKİ TEHLİKELER

MUTFAĞIMIZDAKİ TEHLİKELER

İÇİMİZDEKİ TEHLİKELER

OFİSİMİZDEKİ TEHLİKELER

VEİŞYERİMİZDEKİ TEHLİKELER

YERLERE DÖKÜLEN MAKİNE YAĞLARI

MAKİNE ÇALIŞIRKEN YAĞLAMA TEMİZLEME

AŞIRI YÜKLEME

TEHLİKELER

5

İŞ GÜVENLİĞİNDE AMAÇ

• Her çalışma ortamında var olan risk etmenlerinin, üretim

şekline göre kullanılan madde, ham madde ile üretilen mamul

veya yarı mamul maddelere göre, işçilere, işyerine ve çevresine

verebileceği zararların önlenmesidir.

• Mesleki risklerin önlenmesi, çalışanların sağlığının ve

güvenliğinin korunması için risk ve kaza faktörlerinin ortadan

kaldırılması ve çalışma ortamındaki sağlık ve güvenlik

şartlarının iyileştirilmesidir.

6

• İŞ GÜVENLİĞİ KAZA OLDUKTAN SONRA DEĞİL,

• KAZA OLASILIKLARINI ORTADAN KALDIRMAYA YÖNELİK ÇALIŞMALAR YAPAN,

• BİR TEKNİK BİLİM DALIDIR.

DİKKAT !

7

Bizde sadece kesik ve çürük olur,

Kaç keredir ikaz ediyorum!

O işi bizim çalışandeğil, müteahhit yapıyor.

Bizim adamlar şerbetlidir, bir şey olmaz

Güvenli Güvenli görünüyordu!görünüyordu!

Kaç senedir böyle yapıyoruz bir şey

olmaz

Böyle olacağını hiç düşünmemiştim

Bu sözler ne kadar bildik, ne kadar tanıdık geliyor

8

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

20000

1. saat 2. saat 3. saat 4. saat 5. saat 6. saat 7. saat 8. saat 9. saat

İş kazalarının iş saatlerine göre dağılımı [2002]

İŞ KAZALARININ İŞ SAATLERİNE GÖRE DAĞILIMI

9

KAZALARIN SEBEPLERİ

GÜVENSİZ

DAVRANIŞLAR88%

GÜVENSİZ

KOŞULLAR10%

NEDENİ SAPTANAMAYAN

KAZALAR

2%

10

4857 sayılı İş Kanunu’nun 77. maddesine göre;

• İşverenler, işyerlerinde İş Sağlığı ve

Güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü

önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız

bulundurmak,

• İşçilerde, İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda

alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.

11

İŞÇİLERİN GÖREV VE SORUMLULUKLARI

• İş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önlemlere uymak, Sağlıklı

ve güvenli bir çalışma ortamının tesisi için işyerinde düzenlenecek olan iş

sağlığı ve güvenliği eğitimlerine katılmak ve bu konuda bana verilen ve

duyurulan talimat ve prosedürlere uymak,

• İşyerinde duyurulmuş olan Güvenlik ve Sağlık işaretlerine uygun olarak

çalışmak,

• Kendi ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğinin olumsuz etkilenmemesi için

azami dikkati göstermek ve görevlerini, işveren tarafından verilen eğitim ve

talimatlar doğrultusunda yapmak,

• İşyerinde mesai saatleri içerisinde işverenin bilgisi ve izni olmadan

ayrılmamak,

• Makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim

araçları doğru şekilde kullanmak,

12

• Zimmet ile verilen kişisel koruyucu donanımları doğru kullanmak ve kullanımdan

sonra muhafaza edildiği yere geri koymak,

• İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalardaki güvenlik donanımlarını,

duyuru, talimat ve uyarı levhalarını kurallara uygun olarak kullanmak ve bunları

keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek,

• İşyerinde sağlık ve güvenlik için ciddi ve ani bir tehlike olduğu kanaatine

vardığında, herhangi bir durumla karşılaştığında veya koruma tedbirlerinde bir

aksaklık ve eksiklik gördüğünde, birim amirine, iş güvenliği uzmanına veya sağlık

ve güvenlik işçi temsilcisine derhal haber vermek,

• Çalışmalarım esnasında çevresine zarar vermemek,

• İşveren tarafından güvenli çalışma ortam ve koşullarının sağlanması ve yaptıkları

işlerde sağlık ve güvenlik yönünden risklerin önlenmesinde, işveren veya sağlık ve

güvenlik işçi temsilcisi ile mevzuat uygulamaları doğrultusunda işbirliği yapmak,

13

• İşyerine sarhoş veya uyuşturucu madde almış olarak gelmemek ve işyerinde

alkollü içki veya uyuşturucu madde kullanmamak,

• İşyerinde ziyaretçilerin izinsiz ve/veya refakatsiz olarak bulunmalarını engellemek,

• Sigara içilmesi yasaklanmış bölgelerde sigara içmemek,

• İşyerinde girilmesi yasaklanmış bölgelere izin verilmeden girmemek,

• Elektrik ile ilgili her türlü arızayı elektrikçilere bildirmek,

• Makine bakım, onarım vb. işlerde makine bakım ekibine bildirmek,

• Çalışan makineleri durdurmadan kesinlikle temizlik, bakım, onarım, yağlama vb.

işler yapmamak,

• Çalıştığım yeri daima temiz, tertipli ve düzenli tutmak,

• İşyeri duyuru panolarında İş Sağlığı ve Güvenliği konularında yapılan her türlü

duyuruyu okuyup, uymak,

• Acil durum ekiplerini ve telefonlarını öğrenmek, olası acil durumlarda acil durum

planlarına uygun hareket etmek,

14

• Olası acil durumlarda Acil çıkış işaretlerine uyarak, en yakın acil toplanma yerine

gitmek,

• Acil çıkış kapısı ve güzergahını kapatmamak,

• Yangın söndürme tüp ve hortumları ile elektrik panolarının önüne istifleme

yapmamak,

• Görev Tanımları ve Amirleri tarafından verilen görev harici hiçbir işle izin almadan

ilgilenmemek,

• Sağlık ile ilgili tüm sorunlarını işe başlamadan amirine veya işyeri hekimine

bildirmek,

• İşyerinde duyurulmuş olan gürültülü ortamlarda kulak tıkacı/kulaklığını kullanmak,

• İşyerinde duyurulmuş tozlu ortamlarda maske kullanmak,

• Düşme tehlikesi olan ve korkuluksuz yerlerde çalışmamak,

• Makinelerin döner kısımlarına yaklaşmamak,

• Kimyasallarla çalışırken gerekli koruyucuyu kullanmak,

• İşletme içi trafik kurallarına dikkat etmek,

15

Güvenlik ve Sağlık İşaretleri

• Yasak işareti: Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz bırakacak bir davranışı yasaklayan işarettir.

• Uyarı işareti: Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum hakkında uyarıda bulunan işarettir.

• Emredici işaret: Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işarettir.• Acil çıkış ve ilkyardım işaretleri :  Acil çıkış yolları, ilkyardım veya kurtarma ile ilgili bilgi veren

işaretlerdir.

• Işıklı işaret : Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış, içeriden veya arkadan

aydınlatılarak ışıklı bir yüzey görünümü verilmiş işaret düzeneğidir.

• Sesli sinyal : İnsan sesi yada yapay insan sesi kullanmaksızın, özel amaçla yapılmış bir

düzeneğin çıkardığı ve yaydığı, belirli bir anlama gelen kodlanmış sestir.

• Sözlü iletişim : İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen, önceden anlamı belirlenmiş sözlü mesajdır.

• El işareti : Çalışanlar için tehlikeli olabilecek manevra yapan operatörü yönlendirmek için, ellerin ve/veya kolların, önceden anlamları belirlenmiş hareket ve pozisyonlarıdır.

• Operatör : İşareti izleyerek araç ve gereci kullanan kişidir.

• İşaretçi : İşareti veren kişidir.

16

Yasaklayıcı İşaretler

Yaya giremez

Sigara içmek ve açık alev kullanmak yasaktır

İş makinesi giremez

Yetkisiz kimse giremez

Uyarı İşaretleri

Toksik (Zehirli) madde Aşındırıcı madde

Patlayıcı madde Elektrik

Tehlikesi Asılı yük

Emredici İşaretler

Gözlük kullan Eldiven giy Maske kullan Baret giy

Acil çıkış ve kaçış yolu

17

YANGINYANGIN

II

SS

II

OO

KK

SS

İİ

JJ

EE

NN

YY

AA

NN

II

CC

I I

MM

AA

DD

DD

EE

18

1 TEMEL İLKE1 TEMEL İLKE

YAKITI UZAKLAŞTIRMAKKESMEK

AZALTMAK

19

2 TEMEL İLKE2 TEMEL İLKE

OKSİJENİ VE OKSİJEN KAYNAĞINI

UZAKLAŞTIRMAK

20

3 TEMEL İLKE3 TEMEL İLKE

ISI KAYNAĞINI

UZAKLAŞTIRMAK

21

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM

Tanım:

Kişisel koruyucu donanım:

Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları,

ifade eder.

22

A. Baş ve Yüz Koruyucuları1. Baret :

Yüksek bir yerden aşağıya düşen cismin başa isabet etmesi,

başın sert bir yere çarpması,

fırlayan bir cismin başa vurması,

hareket halindeki bir yükün veya taşınan bir malzemenin başa çarpması ve

yüksek bir yerden düşmede başın yere vurması

Şeklindeki tehlikeleri ortadan kaldırmaya yönelik koruyuculardır.

23

BARETİN BÖLÜMLERİBARETİN BÖLÜMLERİ

24

Baret kullanımında uyulması gereken hususlar:

• Baretinizi çene bağını iptal etmeden, çene bağı geçirilmiş olarak kullanınız.

• Baretinizi başınıza sıkıca oturacak şekilde ayarlayınız, bu suretle çarpmanın

bir nokta veya bölgeye doğrudan doğruya isabet etmesi yerine yükün dağılımı

ile etkisini azaltabilirsiniz. Aksi halde baret başınızdan düşüp fırlayabilir.

Yüksek bir yerden düşmede çene bağının önemi inkar edilemez.

• Baret çatlamış veya deforme olmuş bulunursa muhakkak değiştirilmelidir.

• Baret kullanılmadığı iş süresi dışında temiz olarak muhafaza edilmeli, dış

tesirlerden korunmalıdır.

25

B. Diğer Koruyucular

26

ELEKTRİK VE EL ALETLERİNİN DOĞRU KULLANIMI

27

YAPI İŞLERİNDE ALINACAK GÜVENLİK TEDBİRLERİ

1. Çalışanların fiziksel özelliklerine göre gerekli KKD

kullanmalıdır.

2. Yapının devamı sırasında malzemeler gelişi güzel

istiflenmemelidir.

3. Yüksekliği tabandan itibaren 3 metreden daha fazla

olan ve düşme veya kayma tehlikesi bulunan

yerlerde çalışanlarla, güvenlik kemerleri verilmeli ve

işçiler de verilen bu kemerleri kullanmalıdır

4. Yapı alanı içindeki tehlikeli kısımlar, açıkça

sınırlandırılmalı ve buralara görünür şekilde yazılmış

uyarma levhaları konulmalıdır.

28

İSKELELERDE ALINACAK GÜVENLİK TEDBİRLERİ

•Yapı iskeleleri, ancak sorumlu ve yetkili teknik elemanın yönetimi altında, tecrübeli ustalara kurdurulmalı ve söktürülmelidir.

•İskelelerin taşıyabilecekleri en çok ağırlık ve iskele bitimleri levhalar ile belirtilmeli.

29

•Vinç veya benzeri makinelerin kullanılmasında, yüklenen malzemenin iskeleye takılarak iskelenin yıkılmasını veya herhangi bir kazaya neden olmasını önleyecek gerekli tedbirler alınmalıdır.

İSKELELERDE ALINACAK GÜVENLİK TEDBİRLERİ

•İskelelerde malzeme düşmesi ile oluşacak iş kazalarını önlemek için gerekli önlemler alınmalıdır.

30

31

32

33

34

35

İSKELE VE MERDİVENLER İÇİN BASİT KONTROL LİSTESİ

Kazı alanı ve geçitler de dahil olmak üzere güvenliği sağlamak için seçilen ekipman amaca uygun mudur?

İskelenin üzerine kurulduğu zemin yeteri kadar sağlam mıdır?

Gerekli yerlerde korkuluklar mevcut mu ve uygun yükseklikte mi?

Çalışma platformlarında zemin yeterince geniş ve sağlam mı?

Platform zemini güvenli bir şekilde sabitlenmiş mi?

İskele bağlantılarında gevşeme, sökülme, ayrılma var mı?

Merdiven kullanmak gerekli ve güvenli mi?

Merdiven iyi durumda, işin türü ve yüksekliği için uygun mu?

Merdiven alt ve üsten sabitlenebiliyor mu?

Destekleyici zemin sağlam ve düz mü?

36

İş Makinelerinde Meydana Gelen Kaza Türleri ve Dikkat Edilecekler

Tipik trafik kazası niteliğinde olan kazalar

• Başkaları tarafından kullanılması

sonucu kaza

• Arazinin uygun olmaması sonucu

devrilme

Diğer İş Makinelerine Çarpma

İşaretçiler, iş tarif edenlere ve yol gösterenlere çarpma Yanında çalışan kişiye çarpma

37

Yapılan iş esnasında meydana gelen kazalar

• Kaldırılan taşın devrilmesi,

• İstifin yıkılması

• Sert zeminde çalışırken etraftaki

kişilere malzeme sıçraması

• Kanalda çalışırken toprak kayması

• Teleskobik vincin ayakları açılmadan

bomun uzatılması sonucu devrilme,

İş makinesine çıkıp inerken düşme

Vinç bomunun, damperin veya makinenin, Elektrik hattına

teması

Boşaltma esnasında devrilme

38

İş makinesinin (ekskavatörü) başka maksatla (Vinç gibi) kullanılması sonucu devrilmesi

Forklifte aşırı yük yükleyip önünü görememe

İşe Uygun Makine Kullanmama Tamir bakım çalışmaları esnasında meydana gelen kazalar

39

Kazaların Sebepleri

• Operatörün (Sürücünün) ehil olmaması

• Makinenin bakımlı olmaması

• Makinenin emniyet sistemlerinin olmaması

• Trafikte gerekli tedbirlerin alınmamış olması

• İşyeri ortamında gerekli tedbirlerin alınmamış olması

40

VERİLMEMİŞ SADAKASayın şefim, iş kazası tutanağına “planlama hatası” diye yazmıştım. Bunu yeterli görmeyerek ayrıntılı

anlatmamı istemişsiniz. Şuanda hastanede yatmama neden olan olaylar aynen aşağıda anlattığım gibi

olmuştur.

Bildiğiniz gibi ben bir duvar ustasıyım. İnşaatın altıncı katındaki işimi bitirdiğim zaman biraz tuğla artmıştı.

Yaklaşık 250 kg olduğunu tahmin ettiğim bu tuğlaları aşağı indirmek gerekiyordu. Aşağı indim, bir varil

buldum, ona salam bir ip bağladım. Altıncı kata çıktım. İpi bir çıkrıktan geçirip ucunu aşağıya salladım.

Tekrar aşağıya indim ve ipi çekerek varili altıncı kata çıkardım. İpin ucunu sağlam bir yere bağlayıp tekrar

yukarı çıktım. Bütün tuğlaları bir varile doldurdum, aşağı indim. Bağladığım ipin ucunu çözdüm. İpi

çözmemle birlikte kendimi birden havalarda buldum. Nasıl bulmayayım? Ben yaklaşık 50 kiloyum. 250

kg.lık varil süratle aşağıya düşerken beni yukarı çekti. Heyecan ve şaşkınlıktan ipi bırakmayı akıl

edemedim. Yolun yarısında varille çarpıştık. Sağ iki kaburgamın bu sırada kırıldığını sanıyorum. Tam yukarı

çıkınca iki parmağım iplikle beraber çıkrığa sıkıştı. Parmaklarım bu sırada kırıldı. Bu esnada yere çarpan

varilin dibi çıktı ve tuğlalar etrafa saçıldı. Varil hafifleyince bu sefer ben aşağı, varil yukarı çıkmaya başladı

ve yolun yarısında yine varille çarpıştık. Sol bacağımın kaval kemiği bu sırada kırıldı. Can havliyle ipi

bırakmayı akıl ettim. Yukarı başımı kaldırdığımda boş varilin süratle üzerime geldiğini gördüm. Kafa

tasımında böyle çatladığını sanıyorum.

Bayılmışım gözümü hastanede açtım.