İŞ mevzuati ve İŞ saĞliĞi ve gÜvenlİĞİ sorumluluklari

İŞ MEVZUATI VE İŞ SAĞLIĞI İŞ MEVZUATI VE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ VE GÜVENLİĞİ SORUMLULUKLARISORUMLULUKLARI

Hasan Hüseyin Uğurlu- Maden Mühendisi (A Sınıfı İş Güv. Uzm. ) Alpaslan Ertürk – Maden Yük. Mühendisi (A Sınıfı İş Güv. Uzm. )

TEKNİK NEZARETÇİ YENİLEME EĞİTİMİ

İş Mevzuatı-Yasalarİş Mevzuatı-YasalarAnayasa’nın Çalışma Hayatıyla

İlgili Maddeleri4857 Sayılı İş Kanunu1475 Sayılı Mülga İş Kanunu

Geçerli MaddeleriTürk Borçlar Kanunu6331 Sayılı İş Sağlığı ve

Güvenliği KanunuSosyal Güvenlik Kanunları

İş Mevzuatı- Tüzüklerİş Mevzuatı- Tüzükler(Tüzükler 6331 Sayılı İş Sağlığı ve

Güvenliği Kanunu uyarınca 30.12.2012 tarihi itibarıyla uygulamadan kaldırılmıştır.)

İş Güvenliği TüzüğüMaden ve Taşocakları

İşletmelerinde ve Tunel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük

İş Mevzuatı- İş Mevzuatı- YönetmeliklerYönetmeliklerAğır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği,

Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedibuçuk saat veya Daha az Çalışılması Gereken İşler Hk. Yönetmelik,

Madenlerde Tozla Mücadele Yönetmeliği,Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde

Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği,Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde

Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği,ÇSGB, Sanayi ve Sağlık Bakanlığı

tarafından çıkarılan 70 civarında Yönetmelik (bknz www.bilgit.com Yönetmelikler 6331 Sayılı İSG Kanununa Bağlanmıştır

Anayasa’nın Çalışma Hayatıyla Anayasa’nın Çalışma Hayatıyla İlgili Maddeleriİlgili MaddeleriII. Zorla çalıştırma yasağıMADDE 18. – Hiç kimse zorla

çalıştırılamaz. Angarya yasaktır.Şekil ve şartları kanunla düzenlenmek üzere hükümlülük veya tutukluluk süreleri içindeki çalıştırmalar; olağanüstü hallerde vatandaşlardan istenecek hizmetler; ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen vatandaşlık ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma sayılmaz.

Çalışma İle İlgili Çalışma İle İlgili HükümlerHükümler A. Çalışma hakkı ve ödevi MADDE 49. – Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. (Değişik: 3.10.2001-4709/19 md.) Devlet, çalışanların

hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır. (Üçüncü fıkra mülga: 3.10.2001-4709/19 md.)

B. Çalışma şartları ve dinlenme hakkı MADDE 50. – Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne

uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedenî ve ruhî yetersizliği

olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.

Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin

hakları ve şartları kanunla düzenlenir. 8

Ücrette Adaletin Ücrette Adaletin SağlanmasıSağlanması

MADDE 55. – Ücret emeğin karşılığıdır.Devlet, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır.(Değişik: 3.10.2001-4709/21 md.) Asgarî ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumu da gözönünde bulundurulur.

9

Sağlık Hizmetleri ve Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin KorunmasıÇevrenin Korunması MADDE 56. – Herkes, sağlıklı ve dengeli bir

çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını

korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir.

Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler.

Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir.

Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık sigortası kurulabilir.

10

Sosyal Güvenlik HakkıSosyal Güvenlik HakkıMADDE 60. – Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir.Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.

11

Sosyal Güvenlik Sosyal Güvenlik bakımından Korunması bakımından Korunması GerekenlerGerekenlerMADDE 61. – Devlet, harp ve vazife

şehitlerinin dul ve yetimleriyle, malûl ve gazileri korur ve toplumda kendilerine yaraşır bir hayat seviyesi sağlar.

Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alır.

Yaşlılar, Devletçe korunur. Yaşlılara Devlet yardımı ve sağlanacak diğer haklar ve kolaylıklar kanunla düzenlenir.

Devlet, korunmaya muhtaç çocukların topluma kazandırılması için her türlü tedbiri alır.

Bu amaçlarla gerekli teşkilat ve tesisleri kurar veya kurdurur.

12

Yabancı Ülkelerde Çalışan Türk Yabancı Ülkelerde Çalışan Türk VatandaşlarıVatandaşlarıMADDE 62. – Devlet, yabancı

ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının aile birliğinin, çocuklarının eğitiminin, kültürel ihtiyaçlarının ve sosyal güvenliklerinin sağlanması, anavatanla bağlarının korunması ve yurda dönüşlerinde yardımcı olunması için gereken tedbirleri alır.

13

04/02/2011 Tarihli Türk Borçlar Kanunu

(01/07/2012 den Geçerli) IV. İşçinin kişiliğinin korunması 1. Genel olarak MADDE 417- İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı

göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.

İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür.

İşverenin yukarıdaki hükümler dâhil, kanuna ve sözleşmeye aykırı davranışı nedeniyle işçinin ölümü, vücut bütünlüğünün zedelenmesi veya kişilik haklarının ihlaline bağlı zararların tazmini, sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine tabidir. (Altıncı Bölüm Madde 49-74 / 393 – 447 )

1. Adam çalıştıranın sorumluluğu MADDE 66- Adam çalıştıran, çalışanın, kendisine verilen işin yapılması

sırasında başkalarına verdiği zararı gidermekle yükümlüdür. Adam çalıştıran, çalışanını seçerken, işiyle ilgili talimat verirken, gözetim ve

denetimde bulunurken, zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse, sorumlu olmaz.

Bir işletmede adam çalıştıran, işletmenin çalışma düzeninin zararın doğmasını önlemeye elverişli olduğunu ispat etmedikçe, o işletmenin faaliyetleri dolayısıyla sebep olunan zararı gidermekle yükümlüdür.

Adam çalıştıran, ödediği tazminat için, zarar veren çalışana, ancak onun bizzat sorumlu olduğu ölçüde rücu hakkına sahiptir.

4857 Sayılı Yasa İle Getirilen Yeni 4857 Sayılı Yasa İle Getirilen Yeni KavramlarKavramlar

- Alt işveren - Kısmi süreli çalışma,- Çağrı üzerine çalışma,- Geçici (Ödünç)iş ilişkisi,- Denkleştirme Süresi- Telafi çalışma,- Belirli-Belirsiz süreli çalışma,

15

İşçiye Çalışmama Hakkıİşçiye Çalışmama Hakkı İş sağlığı ve güvenliği açısından işçinin

sağlığını bozacak veya vücut bütünlüğünü tehlikeye sokacak yakın, acil ve hayati bir durumun varlığı halinde işçiye, iş sağlığı ve güvenliği kuruluna; bulunmaması halinde işveren veya işveren vekiline riskin giderilmesi konusunda talepte bulunması, Kurulun işçinin talebi yönünde karar vermesi halinde gerekli tedbirler alınıncaya kadar ücreti ve diğer hakları saklı tutularak çalışmaktan kaçınma hakkı verilmektedir.

Kurul kararına ve işçinin talebine rağmen gerekli tedbirler alınmadığı takdirde, işçi hizmet akdini haklı nedenle feshedilebilecektir.

16

Çalışma SüreleriÇalışma Süreleri Haftalık 45 saat olan çalışma süresi, tarafların

anlaşması ile işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde 11 saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilecektir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilecektir.Haftalık çalışma süresinin haftanın çalışılan günlerine farklı şekilde dağıtılması durumunda, 6 gün çalışılan bir işyerinde işçi haftada en çok (11x6=66 saat), 5 gün çalışılan işyerinde ise (11x5=55 saat) çalıştırılabilecektir. Böylece “yoğunlaştırılmış iş haftası” uygulanabilecek, bu haftalarda sonraki haftalarda (iki ay-dört ay) işveren işçiyi daha az sürelerle çalıştırması halinde işçiye fazla çalışma ücreti ödemeyecektir.

17

Analık Halinde İzin Analık Halinde İzin SüreleriSüreleriKadın işçilerin doğumdan önce 8 ve

doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta çalıştırılmamaları esası ile çoğul gebelik halinde doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta daha eklenmesi hususu getirilmekte; sağlık durumu elverdiği takdirde kadına doğumdan önce üç haftaya kadar çalışabilme ve kalan süreyi doğum sonrası süreye ekleme imkânı tanınmaktadır.İsteği halinde kadın işçiye 16 haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilecektir.Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1.5 saat ücretli süt izni verilecektir.

18

İşyeri Kavramıİşyeri KavramıMadde 2;.... İşveren tarafından mal veya

hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir.

İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve meslekî eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır.

İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür.

İşveren Vekili Kavramıİşveren Vekili Kavramıİşveren adına hareket eden ve işin,

işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir. İşveren vekilinin bu sıfatla işçilere karşı işlem ve yükümlülüklerinden doğrudan işveren sorumludur.

Bu Kanunda işveren için öngörülen her çeşit sorumluluk ve zorunluluklar işveren vekilleri hakkında da uygulanır. İşveren vekilliği sıfatı, işçilere tanınan hak ve yükümlülükleri ortadan kaldırmaz.

Altişveren KavramıAltişveren KavramıBir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal

veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.

Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez.

İş Sözleşmesi İş Sözleşmesi İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tâbi değildir.

Süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunludur

İş Sözleşmesi Türleriİş Sözleşmesi TürleriSürekli ve Süreksiz İşler,Belirli Süreli ve Belirsiz Süreli

İşler,Kısmi Süreli ve Tam Süreli İş

Sözleşmesi,Çağrı Üzerine Çalışma,

Deneme Süresi,Takım Sözleşmesi,Süreli Fesih,Feshin Geçerli Sebebe

Dayandırılması

Sözleşmenin Feshinde Sözleşmenin Feshinde UsulUsulMadde 19 - İşveren fesih

bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır.

Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez.

İşçinin Haklı Nedenlerle Derhal İşçinin Haklı Nedenlerle Derhal Fesih HakkıFesih Hakkıişçi, süresi belirli veya belirsiz iş sözleşmesini aşağıdaki hallerde bildirim süresini beklemeksizin fesh edebilir.

sağlık sebepleri ,ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller

işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler. (madde 24)

İşverenin Haklı Nedenlerle İşverenin Haklı Nedenlerle Derhal Fesih HakkıDerhal Fesih Hakkıişveren , süresi belirli veya belirsiz iş

sözleşmesini aşağıdaki hallerde bidirim süresini beklemeksizin fesh edebilir.

sağlık sebepleriahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan

hallerişyerinde bir haftadan fazla süre ile

işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler.

işçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde, devamsızlığın 17.maddede ki bildirim süresini aşması (madde 25)

Derhal Derhal FFesih esih HHakkını akkını KKullanma ullanma SSüresiüresiMadde 26 - 24 ve 25 inci

maddelerde gösterilen ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz.

Toplu İşten ÇıkarmaToplu İşten Çıkarmaİşveren; ekonomik, teknolojik, yapısal ve

benzeri işletme, işyeri veya işin gerekleri sonucu toplu işçi çıkarmak istediğinde, bunu en az otuz gün önceden bir yazı ile, işyeri sendika temsilcilerine, ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna bildirir.

İşyerinde çalışan işçi sayısı:a) 20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10

işçinin,b) 101 ile 300 işçi arasında ise, en az yüzde

on oranında işçinin,c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin,İşine 17 nci madde uyarınca ve bir aylık

süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılır.

Özürlü ve Eski Hükümlü Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırma ZorunluluğuÇalıştırma Zorunluluğuİşverenler, elli veya daha fazla işçi

çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç özürlü, kamu işyerlerinde ise yüzde dört özürlü ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.

Yer altı ve su altı işlerinde özürlü işçi çalıştırılamaz ve yukarıdaki hükümler uyarınca işyerlerindeki işçi sayısının tespitinde yeraltı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz.

ÜcretÜcretTürk Parası Olarak ve Kişinin

Banka Hesabına Ödenmek Zorundadır,

Emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde ücret ödemesi yapılamaz.

Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir.

Ücret alacaklarında zaman aşımı süresi beş yıldır.

Ücretin Gününde Ücretin Gününde ÖdenmesiÖdenmesiMadde 34 - Ücreti ödeme gününden

itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.

Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.

Ücretle İlgili Diğer Ücretle İlgili Diğer HükümlerHükümlerÜcretin saklı kısmıMadde 35 - İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz. Ancak, işçinin bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hakim tarafından takdir edilecek miktar bu paraya dahil değildir. Nafaka borcu alacaklılarının hakları saklıdır.

Ücretle İlgili Diğer Ücretle İlgili Diğer HükümlerHükümlerKamu makamlarının ve asıl

işverenlerin hakedişlerinden ücreti kesme yükümlülüğü

Ücret hesap pusulasıÜcret kesme cezası Madde 38 - İşveren toplu sözleşme

veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez. ....bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz.

İşin Düzenlenmesiİşin DüzenlenmesiHaftalık Çalışma Süresi,Telafi Çalışması,Gece Süresi ve Gece Çalışmaları,Çalıştırma Yaşı ve Çocukları

Çalıştırma YasağıGece Çalıştırma ve mesai YasağıSağlık Kuralları Bakımından

Günde Ancak Yedibuçuk Saat Veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik

Gece Gece ÇÇalıştırma alıştırma YYasağı asağı Madde 73 - Sanayie ait işlerde

onsekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır.

Onsekiz yaşını doldurmuş kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılmasına ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

İşçi Özlük Dosyasıİşçi Özlük DosyasıMadde 75 - İşveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenler. İşveren bu dosyada, işçinin kimlik bilgilerinin yanında, bu Kanun ve diğer kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır.

İş Güvenliği Hukukunda Dünyada ve ÜlkemizdeTarihsel Gelişim;

•1833 Factories Act (Fabrikalar Yönetmeliği); İngiltere•1867 Dilaver Paşa Nizamnamesi - Osmanlı•1891 Mine Safety Law (Maden Güvenliği Kanunu) – Amerika•2. Dünya Savaşı sonrasına kadar «Çalışan Problemi Olarak» görülmüş, 1950’li yıllardan sonra özellikle iş kazalarının maliyetlerinden yola çıkılarak «reaktif önlemler» ve kurumsal organizasyonlarla iş güvenliği sağlanmaya çalışılmıştır.•Ülkemizde İş Güvenliğinin sağlanmasına yönelik yaptırımlar 1936 tarihli «Borçlar Kanunu» hükümleri içerisinde yer almış, Sağlık ve Güvenlik konusunda Çalışma Bakanlığı bünyesinde «İş Teftiş Kurulu Başkanlığı» oluşturulması ve ilgili Tüzükler ile yasal düzenlemeler 1971 tarihli 1475 sayılı İş Kanunu ile «İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği» başlığı altında yaşama geçirilmiştir.

YASAL SÜREÇTE TARİHSEL GELİŞİM

1980’li yıllara gelindiğinde Dünya’da «reaktif» yöntemlerin İş Güvenliğinde yeterli başarıyı sağlamadığından hareketle «proaktif» yöntem olarak Yönetim Sistemlerine yönelim başlamış her işyerinin ve işin özelliklerinden yola çıkılarak, «Risk Değerlendirmesi»ne dayalı İş Sağlığı ve Güvenliği önlemleri süreci başlamıştır. Ülkelere ve sektörlere özgü Yönetim sistemleri geliştirilmiştir.-Five Stars-Golden Rules-OHSA 18001 -................

Bu süreç ülkemizde 2003 yılında imzalanmış olan AB sözleşmeleri çerçevesinde; yürülüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu ile başlamış, ilgili yasa maddeleri ve 50’ye yakın yeni yönetmelik ve tebliği ile işyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğinde Yönetim Sistemleri oluşturulmaya çalışılmıştır. Çıkarılan Yönetmeliklerin tamamına yakını AB/EEC tercümelerinden oluşmaktadır.

Ancak, eski (1475 sayılı) İş Kanunundan gelen Tüzükler Bakanlar Kurulunca «Kaldırılması Gereken Mevzuat» kapsamına alımış olmasına karşın 4857 Sayılı İş Kanunu geçici 2. maddesi ile yürürlükte tutulmuştur.

İŞ GÜVENLİĞİ STANDARTLARINDA GELİŞİM

İş Sağlığı Ve Güvenliği Sisteminin 5 Temel Adımı;

Kapsam Ve İstisnalar;

MADDE 2 – (1) Bu Kanun; kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.

(2) Ancak aşağıda belirtilen faaliyetler ve kişiler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz:

a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri.

b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri.

c) Ev hizmetleri.

ç) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar.

d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri.

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Getirilen Hükümler

Önemli Tanımlar

MADDE 3 – (1) Bu Kanunun uygulanmasında;

b) Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişiyi,

c) Çalışan temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışanı,

e) Genç çalışan: Onbeş yaşını bitirmiş ancak onsekiz yaşını doldurmamış çalışanı,

f) İş güvenliği uzmanı: İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik elemanı,

ğ) İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları,

i) İşyeri sağlık ve güvenlik birimi: İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimi,

l) Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı,

m) Ortak sağlık ve güvenlik birimi: Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimi,


n) Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,

o) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini,

ö) Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları,

p) Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini,

r) Tehlike sınıfı: İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubunu,

ş) İşyeri hemşiresi: 25/2/1954 tarihli ve 6283 sayılı Hemşirelik Kanununa göre hemşirelik mesleğini icra etmeye yetkili, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş işyeri hemşireliği belgesine sahip hemşire/sağlık memurunu,

ifade eder.(2) İşveren adına hareket eden, işin ve işyerinin yönetiminde görev alan

işveren vekilleri, bu Kanunun uygulanması bakımından işveren sayılır.


İşverenin Genel Yükümlülüğü;

MADDE 4 – (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;

a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.

b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.

c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.

ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.

d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.

(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.

(3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.

(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.


Risklerden Korunma İlkeleri;

MADDE 5 – (1) İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur:

a) Risklerden kaçınmak.

b) Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek.

c) Risklerle kaynağında mücadele etmek.

ç) İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek.

d) Teknik gelişmelere uyum sağlamak.

e) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek.

f) Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek.

g) Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek.

ğ) Çalışanlara uygun talimatlar vermek


İş Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetleri;

MADDE 6 – (1) Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren;

a) Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.

b) Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar.

c) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlar.

ç) Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir.

d) Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.

(2) 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşları; iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini, Sağlık Bakanlığına ait döner sermayeli kuruluşlardan doğrudan alabileceği gibi 4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde de alabilir.

(3) Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.


İş Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi;

MADDE 7 – (1) İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesi için, Bakanlıkça aşağıdaki şartlarla destek sağlanabilir:

a) Kamu kurum ve kuruluşları hariç ondan az çalışanı bulunanlardan, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri faydalanabilir. Ancak, Bakanlar Kurulu, ondan az çalışanı bulunanlardan az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin de faydalanmasına karar verebilir.

b) Giderler, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından kısa vadeli sigorta kolları için toplanan primlerden kaynak aktarılmak suretiyle, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından finanse edilir.

.........

İşyeri Hekimleri Ve İş Güvenliği Uzmanları;

MADDE 8 – (1) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütür.

(2) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları; görevlendirildikleri işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirir; bildirilen hususlardan hayati tehlike arz edenlerin işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu Bakanlığın yetkili birimine bildirir.

(3) Hizmet sunan kuruluşlar ile işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur.

.........


Tehlike Sınıfının Belirlenmesi (Yasanın yayım tarihi olan 30.06.2012 den itibaren geçerli)

MADDE 9 – (1) İşyeri tehlike sınıfları; 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 83 üncü maddesine göre belirlenen kısa vadeli sigorta kolları prim tarifesi de dikkate alınarak, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün Başkanlığında ilgili taraflarca oluşturulan komisyonun görüşleri doğrultusunda, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile tespit edilir.

(2) İşyeri tehlike sınıflarının tespitinde, o işyerinde yapılan asıl iş dikkate alınır.


Risk Değerlendirmesi, Kontrol, Ölçüm Ve Araştırma;

MADDE 10 – (1) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınır:

a) Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu.

b) Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi.

c) İşyerinin tertip ve düzeni.

ç) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu.

(2) İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile kullanılması gereken koruyucu donanım veya ekipmanı belirler.

(3) İşyerinde uygulanacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri, çalışma şekilleri ve üretim yöntemleri; çalışanların sağlık ve güvenlik yönünden korunma düzeyini yükseltecek ve işyerinin idari yapılanmasının her kademesinde uygulanabilir nitelikte olmalıdır.

(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar.


Acil Durum Planları, Yangınla Mücadele Ve İlk Yardım

MADDE 11 – (1) İşveren;

a) Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek acil durumları önceden değerlendirerek, çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil durumları belirler ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır.

..........

Çalışmaktan Kaçınma Hakkı;

MADDE 13 – (1) Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar kurula, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, işveren ise derhâl kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalışana ve çalışan temsilcisine yazılı olarak bildirilir.

.................


İş Kazası Ve Meslek Hastalıklarının Kayıt Ve Bildirimi


a) Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler.

b) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler.

(2) İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur:

a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde.

b) Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde.

(3) İşyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları; meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk eder.

(4) Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir.

(5) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Sağlık Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.


Sağlık Gözetimi


a) Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.

b) Aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır:

1) İşe girişlerinde. 2) İş değişikliğinde.

3) İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde.

4) İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla.

(2) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz.

(3) Bu Kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları, işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınır. Raporlara itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır, verilen kararlar kesindir.

(4) Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz.

(5) Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur.


Çalışanların Bilgilendirilmesi

MADDE 16 – (1) İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla işveren, çalışanları ve çalışan temsilcilerini işyerinin özelliklerini de dikkate alarak aşağıdaki konularda bilgilendirir:

a) İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler.

b) Kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumluluklar.

c) İlk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler.

..............

Çalışanların Eğitimi

MADDE 17 – (1) İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır.


Çalışanların Görüşlerinin Alınması Ve Katılımlarının Sağlanması

MADDE 18 – (1) İşveren, görüş alma ve katılımın sağlanması konusunda, çalışanlara veya iki ve daha fazla çalışan temsilcisinin bulunduğu işyerlerinde varsa işyeri yetkili sendika temsilcilerine yoksa çalışan temsilcilerine aşağıdaki imkânları sağlar:

a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüşlerinin alınması, teklif getirme hakkının tanınması ve bu konulardaki görüşmelerde yer alma ve katılımlarının sağlanması.

b) Yeni teknolojilerin uygulanması, seçilecek iş ekipmanı, çalışma ortamı ve şartlarının çalışanların sağlık ve güvenliğine etkisi konularında görüşlerinin alınması

(2) İşveren, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin aşağıdaki konularda önceden görüşlerinin alınmasını sağlar:

a) İşyerinden görevlendirilecek veya işyeri dışından hizmet alınacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri için kişilerin görevlendirilmesi.

b) Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi.

c) Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi.

ç) Çalışanların bilgilendirilmesi.

d) Çalışanlara verilecek eğitimin planlanması.

(3) Çalışanların veya çalışan temsilcilerinin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği için alınan önlemlerin yetersiz olduğu durumlarda veya teftiş sırasında, yetkili makama başvurmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz.


Çalışanların Yükümlülükleri

MADDE 19 – (1) Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür.

(2) Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır:

a) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek.

b) Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.

c) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek.

ç) Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.

d) Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak


Çalışan Temsilcisi

MADDE 20 – (1) İşveren; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, yasada belirtilen sayılarda çalışan temsilcisini görevlendirir.

Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi

MADDE 21 – (1) Ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere Konsey kurulmuştur.

İş Sağlığı Ve Güvenliği Kurulu

MADDE 22 – (1) Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun kurul kararlarını uygular.

İş Sağlığı Ve Güvenliğinin Koordinasyonu

MADDE 23 – (1) Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda işverenler; iş hijyeni ile iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin uygulanmasında iş birliği yapar, yapılan işin yapısı göz önüne alınarak mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulması çalışmalarını koordinasyon içinde yapar, birbirlerini ve çalışan temsilcilerini bu riskler konusunda bilgilendirir.


Teftiş, İnceleme, Araştırma, Müfettişin Yetki, Yükümlülük Ve Sorumluluğu

MADDE 24 – (1) Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasının izlenmesi ve teftişi, iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftiş yapmaya yetkili Bakanlık iş müfettişlerince yapılır. Bu Kanun kapsamında yapılacak teftiş ve incelemelerde, 4857 sayılı Kanunun 92, 93, 96, 97 ve 107 nci maddeleri uygulanır.

İşin Durdurulması

MADDE 25 – (1) İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur. Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda iş durdurulur.

İdari Para Cezaları Ve Uygulanması

MADDE 26 – 1000 – 5000 TL arasında değişen ve eksikliğin giderilmediği her ay için aynı miktarın uygulandığı katlamalı İdari para cezaları uygulanacaktır.


Hüküm Bulunmayan Haller Ve Muafiyet

MADDE 27 – (1) Çalışanların tabi oldukları kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 4857 sayılı Kanunun bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır.

(2) Bu Kanuna göre düzenlenen kağıtlar damga vergisinden, işlemler harçtan müstesnadır.

(3) Bakanlık, bu Kanuna göre yapılacak iş ve işlemlere ait her türlü belge veya bilgiyi, elektronik ve benzeri ortamlar üzerinden isteyebilir, arşivleyebilir, bu ortamlar üzerinden onay, yetki, bilgi Ve Belge Verebilir.

Bağımlılık Yapan Maddeleri Kullanma Yasağı

MADDE 28 – (1) İşyerine, sarhoş veya uyuşturucu madde almış olarak gelmek ve işyerinde alkollü içki veya uyuşturucu madde kullanmak yasaktır.

Güvenlik Raporu Veya Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi

MADDE 29 – (1) İşletmeye başlanmadan önce, büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri için, işyerlerinin büyüklüğüne göre büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu işveren tarafından hazırlanır.

İş Sağlığı Ve Güvenliği İle İlgili Çeşitli Yönetmelikler

MADDE 30 – (1) Aşağıdaki (İş Sağlığı ve Güvenliği Kapsayan) konular ile bunlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir:


Belgelendirme, İhtar Ve İptaller (Yasanın yayım tarihi olan 30.06.2012 den itibaren geçerli)

MADDE 31 – (1) İş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunan, ölçüm ve analizleri yapan kişi, kurum, kuruluşlar ve eğitim kurumları ile ilgili olarak yetkilendirme ve belgelendirme bedelleri, bu kişi ve kurumlara getirilen kuralların ihlali hâlinde hafif, orta ve ağır ihtar olarak kayda alınması ile yetki belgelerinin geçerliliğinin doğrudan veya ihtar puanları esas alınarak askıya alınması ve iptaline dair usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir

Değiştirilen Hükümler

MADDE 32 – 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun;

Bu kanuna aktarılan maddeleri iptal edilerek, iptal edilen maddelere yapılan atıflar tanımlı hale getirilmiştir. (Yasanın yayım tarihinden itibaren 6 ay sonra geçerli)

MADDE 33, 34, 35 Bakanlık Kadro ve Ünvanlarındaki değişiklikleri, MADDE 36 Yayın Organlarında (radyo ve televizyonlarda İSG konulu) yayın zorunluluğunu tanımlamaktadır.

(Yasanın yayım tarihi olan 30.06.2012 den itibaren geçerli)


Yürürlükten Kaldırılan Hükümler

MADDE 37 – 4857 sayılı Kanunun aşağıdaki hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır:

a) Tanımlarda yer alan İş Sağlığı ve Güvenliği konusundaki tanımlar,

b) 7,5 saat ve daha az çalışılacak işlerle ilgili Yönetmeliğin hazırlanmasına yapılan atıf

c) Gece çalışmaları ve kadınların gece çalıştırılmalarına ilişkin hükümler,

ç) ve İş Sağlığı ve Güvenliği başlığı altında, Beşinci bölümde yer alan 77, 78, 79, 80, 81, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 95, 105 ve geçici 2 nci maddeler;

Geçici Madde 2 - 1475 sayılı Kanuna göre halen yürürlükte bulunan tüzük ve yönetmeliklerin bu Kanun hükümlerine aykırı olmayan hükümleri yeni yönetmelikler çıkarılıncaya kadar yürürlükte kalır ( 30.12.2012 ye kadar geçerli)

4857 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde yer alan “İş sağlığı ve güvenliği hükümleri saklı kalmak üzere” ifadesi ile 98 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “85 inci madde kapsamındaki işyerlerinde ise çalıştırılan her işçi için bin Yeni Türk Lirası,” ifadesi metinden çıkartılmıştır.


Mevcut Yönetmelikler

GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Diğer mevzuatta iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak 4857 sayılı Kanuna yapılan atıflar bu Kanuna yapılmış sayılır.

GEÇİCİ MADDE 2 – (1) 4857 sayılı Kanunun 77 nci, 78 inci, 79 uncu, 80 inci, 81 inci ve 88 inci maddelerine göre yürürlüğe konulan yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri, bu Kanunda öngörülen yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar uygulanmaya devam olunur.

Sağlık Raporları

GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Çalışanlar için, 4857 sayılı Kanun ve diğer mevzuat gereği daha önce alınmış bulunan periyodik sağlık raporları süresi bitinceye kadar geçerlidir.

İş Güvenliği Uzmanı Görevlendirme Yükümlülüğü (Yasanın yayım tarihi olan 30.06.2012 den itibaren geçerli)

GEÇİCİ MADDE 4 – (1) Bu Kanunun 8 inci maddesinde belirtilen çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dört yıl süreyle (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi; tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl süreyle (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi kaydıyla yerine getirilmiş sayılır.


Mevcut Sertifika Ve Belgeler İle İhtar Puanları (Yasanın yayım tarihi olan 30.06.2012 den itibaren geçerli)

GEÇİCİ MADDE 5 – (1) Bu Kanunun yayımı tarihinden önce Bakanlıkça verilen işyeri hekimliği, iş güvenliği uzmanlığı ve işyeri hemşiresi sertifikası veya belgesi ile Türk Tabipleri Birliği tarafından verilen işyeri hekimliği sertifikası sahiplerinden belgeleri geçersiz sayılanlar, mevcut belge veya sertifikalarını bu Kanunun yayımından itibaren bir yıl içinde Bakanlıkça düzenlenecek belge ile değiştirmeleri şartıyla bu Kanunla verilen bütün hak ve yetkileri kullanabilirler. Aynı tarihten önce eğitim kurumlarınca verilen işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitimlerini tamamlayanlardan eğitimleri geçersiz sayılanlar ilgili mevzuata göre sınava girmeye hak kazanırlar. Hak sahipliğinin tespitinde Bakanlık kayıtları esas alınır.

İşyeri hekimliği yapan kurum tabiplerine yapılan ücret ödemeleri (Yasanın yayım tarihi olan 30.06.2012 den itibaren geçerli)

GEÇİCİ MADDE 6, 7, 8 Kamu Kurumlarındaki düzenlemeler ve Ünvanlar ve Kadrolara ilişkin olarak düzenlenmiştir.


Yürürlük (Yasanın yayım tarihi olan 30.06.2012 den itibaren geçerli)

MADDE 38 – (1) Bu Kanunun;

a) 6, 7 ve 8 inci maddeleri;

1) Kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibaren iki yıl sonra,

2) 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibaren bir yıl sonra,

3) Diğer işyerleri için yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra,

b) 9, 31, 33, 34, 35, 36 ve 38 inci maddeleri ile geçici 4, geçici 5, geçici 6, geçici 7 ve geçici 8 inci maddeleri yayımı tarihinde,

c) Diğer maddeleri yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra,

yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 39 – (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.


İŞ KAZASI/MESLEK HASTALIĞI MEYDANA GELDİKTEN SONRA:

a) Hukuki sorumluluklar – Türk Borçlar Kanunub) Cezai sorumluluklar – Türk Ceza Kanunu

İş sağlığı ve iş güvenliği mevzuatının en büyük amacı, çalışanların sağlığının ve güvenliğinin korunmasıdır.

Bunun gerçekleştirilememesi halinde, yani iş kazası veya meslek hastalığı meydana geldiğinde ne olacaktır?

Bu sorunun cevabı, Hukuki yönden Türk Borçlar Kanununda, cezai yönden ise Türk Ceza Kanununda yer almaktadır.

İş kazasının sorumlusu, işveren veya işveren vekili ya da işyerinde çalışan bir mühendis veya ustabaşı ya da işçiler olabilir. Oluşan iş kazası, bu kişilerden birkaçının olumsuz davranışlarının birleşmesi sonucunda da meydana gelebilir. Sanıklar, olumsuz davranışlarının oranı ölçüsünde cezalandırılır.

CEZA DAVASI;

5237 Sayılı TCK’ nun 89. maddesi gereği;

- Yaralanmalarda, 3 ay – 1 yıl

5237 Sayılı TCK’ nun 85. maddesi gereği;

- Bir ölüm durumunda, 2-6 yıl,

- Birden fazla ölüm durumunda, 2-15 yıl,

arası ceza uygulanır.

İş Kazası/Meslek Hastalığı İş Kazası/Meslek Hastalığı Meydana Geldikten Sonraki Meydana Geldikten Sonraki

SüreçSüreç

19.04.23 04:58 PM 67

İŞ KAZASI – MESLEK HASTALIĞIİŞ KAZASI – MESLEK HASTALIĞI

CEZA HUKUKUCEZA HUKUKU

Taksirle Taksirle Ölüme Ölüme

Neden olmaNeden olma

Taksirle Taksirle Yaralanmaya Yaralanmaya Neden olmaNeden olma

İŞ HUKUKUİŞ HUKUKU

SİGORTA SİGORTA HUKUKU HUKUKU SSK SSK

11-26 mad.11-26 mad.

MaddiMaddiTazminatTazminat

ManeviManeviTazminatTazminat

Destekten Destekten Yoksun Yoksun KalmaKalma

İşİşGöremezlikGöremezlik

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE TARİHSEL GELİŞİME BAĞLI

UYGULAMALAR

69

İşletme yöneticileri çalışanların iş kazalarına uğramalarını şu nedenlere bağladılar

K A Z A

ÇALIŞAN SORUNU

Endüstri Devrimi

Sayı Fazlalığı

Kişi HatalarıEndişesizlik

Allah’ ın işiİş Yapmanın

Bedeli

KAZALARIN MALİYETİKAZALARIN MALİYETİ

BUZDAĞI ETKİSİORTALAMA BİR HESAP DOLAYLI MALİYETLETLERİN DOĞRUDAN MALİYETLERE ORANININ EN AZ 4 KAT OLDUĞUNU ORTAYA ÇIKARMAKTADIR.

70

DOĞRUDAN MALİYET

DOLAYLI MALİYETLER

GÖRÜNÜR MALİYETLER GÖRÜNMEYEN MALİYETLER

Tazminatlar İş günü ve iş gücü kaybıSigorta ödemeleri İşin durmasıSağlık giderleri Bina, ekipman,ürünün zarar

görmesi Çevresel

ZararlarVerimin düşmesiMahkeme masraflarıÇalışanlar üzerindeki

olumsuz etkiKötü imajYeni işçinin eğitimi

71

İşletmeler kazaların gerçek maliyetini

belirleyemediği veya bu bilince sahip

olmadıkları sürece kazaları azaltmak veya

önüne geçmek mümkün değildir.

72

73

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİMİNE KLASiK YAKLAŞIM

YARALANMALAR & HASTALIK

TESİS/VARLIKLARIN ZARAR GÖRMESİ

TEHLİKELİ OLAY RAPORLARI

PERFORMANS STANDARTLARINDAKİ ZAYIFLIKLAR/İHMALLER

SON ANDA ÖNLENEN OLAY RAPORLARI

REAKTİF İZLEME

DOĞRUDAN NEDENLER

74

Koruyucuları kullanmama

Tehlikeli metotlarla çalışma

Uygun olmayan ekipman kullanma

Tehlikeli hareket (koşma vb.)

Etkisiz güvenlik ekipmanı

Güvenlik ekipmanı yok

Ekipman, makine bozuk

Uygun olmayan elbise

Yetersiz aydınlatma, havalandırma vb.

DOLAYLI NEDENLER

Yetersiz talimat

Yaptırım olmaması

Güvenlik dikkate alınmamış

Tehlikeler önlenmemiş

YETERSİZ YÖNETİM

İŞÇİNİN DUYGUSAL D.

Güvenlik bilinci yok

Koordinasyonsuzluk

Dikkatsizlik, sinirlilik

Dalgınlık,yorgunluk

Fiziksel yetersizlik

Görme bozukluğu

Sağırlık

Bedensel sakatlık

İŞÇİNİN FİZİKSEL DURUMU

TEHLİKELİ DAVRANIŞ

TEHLİKELİ DURUM

KAZA

75

KONTROL SİSTEMLERİ

SİSTEMATİK DENETİMLER

YÖNETİCİLERE DÜZENLİ SAĞLIK VE GÜVENLİK

RAPORLARI

ÇALIŞANLARIN GÖRÜŞLERİ İÇİN

ANKETLER

GÜVENLİK TEMSİLCİSİ DENETİMLERİ

İDARENİN GÜVENLİK PERFORMANS İNCELEMESİ

ÇEVRESEL İZLEME

İDARECİLERİN OLAĞAN GÖZLEMLERİ

RUTIN PROSEDÜRLERSPESİFİK HEDEFLER

AYLIK/ÜÇ AYLIK

DOĞRUDAN DAVRANIŞ GÖZLEMLEMESİ

SAĞLIK DENETİMİ

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE YENİ YÖNETİM YAKLAŞIMI

PROAKTİF İZLEME

76

• sürekli iyileştirme,

• önleme politikası,

• risk değerlendirmesi yaklaşımı,

• işbirliği yapılması,

• çalışanların katılımı,

• Çalışanların bilgilendirilmesi

İSG’DE YENİ YAKLAŞIM

77

Tanımladığınız tehlikelerle ilgili herhangi bir mevzuat ,standart,rehber veya madde güvenlik bilgileri var mı?

Bu konuda elinizde bulunan rehber,mevzuat uygulama kodu veya standardı takip et

Adım-2 Riskleri Değerlendir

Adım-3 Kontrol tedbirlerine karar ver

Adım-1 Tehlikeleri TanıEvet

Hayır

Adım-4 Kontrol tedbirlerini tamamla

Adım-5 İzle ve tekrar et

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİMİ

Kaza Geliyorum Der (!)Kaza Geliyorum Der (!)Ağır yaralanma, ya da ölümle

sonuçlanan her bir kazanın temelinde, 300 adet yaralanmasız ve 29 adet hafif yaralanma ile sonuçlanan benzer kaza olayı vardır.

Ağır yaralanma - ölüm ...................... 1

Hafif yaralanma ...................... 29

Yaralanmasız ..................... 300

78

79

İŞLETMELER SAĞLIK ve GÜVENLİĞİ NİÇİN YÖNETMELİDİR?

İşçilerin sağlık ve güvenliği işverenin

sorumluluğudur.

Kamu Hukukunun Gerekleri

FİNANSAL NEDENLER

YASALNEDENLER

ETİK NEDENLER

Hizmette Aksamalar

Üretim kaybı

Tazminatlar

Hukuki Gerekler

RİSK YÖNETİMİRİSK YÖNETİMİ

İşyeri sağlık ve güvenlik risk yönetimi 5 temel adımdan oluşur.

Tehlikelerin tanınması Tehlikelerden kaynaklanan risklerin

değerlendirilmesi Risklerin önlenmesi veya en düşük

seviyeye düşürülmesi için gerekli kontrol tedbirlerine karar verilmesi

Kontrol tedbirlerinin tamamlanması Alınan tedbirlerin etkinliğinin izlenmesi

ve tekrar edilmesi

80

RİSK DEĞERLENDİRMESİ SONUCURİSK DEĞERLENDİRMESİ SONUCU

1.BERTARAF ETMEK

Yapılan işi, görevi ya da aktiviteyi yapmamak ya da kullanılan maddeleri, ekipmanları kullanmamak

2.DEĞİŞTİRMEK

İkame etmek/modernleştirmek

3.AZALTMAK

Kişileri/Kullanım Sayısını/Kullanılan Miktarı

4.KONTROL ETMEK

Engel koymak/Çalışabilme İzni/Emniyetli Çalışma Teknikleri/

5.Kişisel Koruyucular (en son önlem)

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DENETİM KONU BAŞLIKLARIDENETİM KONU BAŞLIKLARI

SAĞLIK GÖZETİMİ Sağlık Raporu Göğüs Filmleri(35x35) Solunum Fonksiyon Testleri Portör Muayenesi İşitme Testi(Kulak Odyogramı) Tetanos Aşısı İlk Yardım Eğitimi İlk Yardım Donanımı İlk Yardım Odası Acil Durumlar İçin Araç İşyeri Hekimi İşyeri Sağlık Birimi Değerlendirme Raporu (Bir Önceki Yıl) Sağlık Elemanı Sağlık Birimi Malzeme Güvenlik Formları


ORGANİZASYON Eğitim Ve Tatbikatlar Gözetim Ve Denetim İş Elbisesi Operatör Ehliyeti Kulak Koruyucu Kişisel Koruyucu Donanım İş Sağlığı Ve Güvenliği Birimi Denetim Defteri Özlük Dosyası İş Sağlığı Ve Güvenliği Kurulu İş Güvenliği Kurul Defteri İsg Kurulunun Önceki Yıla Ait Değerlendirme Raporu Yazılı Talimatlar Ortam Ölçümleri Ve Tozlu İşyerlerinde Tozla Mücadele Birimi İş Sağlığı Ve Güvenliği Uzmanı İş Sağlığı Ve Güvenliği Birimi Odası


GENEL ÇALIŞMA ŞARTLARI Sağlık Ve Güvenlik İşaretleri Risk Analizi İç Yönetmelik Proses Akış Şeması İşyeri Ruhsatları, Bina Ruhsatları Kapasite Raporu Taek (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) Lisans Belgeleri Toplam İşçi Sayısı : Kadın: Erkek: Çırak: Mavi Yakalı:

Beyaz Yakalı Bir Önceki Yılda Meydana Gelen İş Kazası Sayısı Ve Kayıp İş Günü

Sayısı:


MEKANİK VE ELEKTRİKLİ EKİPMAN VE TESİSLER Kompresörün Kontrolü: Kaldırma Araçları : Paratoner Elektrik Tesisatının Kontrolü Topraklama Tesisatının Kontrolü Elektrikli Cihazların Topraklaması Elektrik Tesisatının Uygunluğu Elektrik Kablolarının Korunması Yalıtkan Malzeme Yüksek Gerilim Hücrelerinde Yalıtılmış Tabure, Kauçuk Eldivenler,

Istakalar, Yangın Söndürme Cihazları, Kısa Devre Ve Topraklama Tesisatı Ve Talimatı, Tek Hat Şeması Ve Manevra Talimatı Yoktur.

Makina Koruyucusu Geri Vites Alarm Sistemi Kompresörün Yeri Kaynak Tüplerinde Güvenlik


Acil Durdurma Teli Bant Konveyörlerde İkaz Sistemi Bakım Ve Kontrol Belgesi Kazanların Kontrolü Vinçlerde Fren Tertibatı Oksijen Tüplerinin Kontrolü Bant Konveyörde Temizlik İş Makinasına Kabin Damperi Sabitleyici Önlem Bant Konveyörden Malzeme Düşmesine Önlem Ray Sonuna Takoz Havalandırma Tesisatı


YANGIN VE PATLAMA Yangın Söndürme Cihazı Yangın Ekipleri Listesi Basınçlı Gaz Tüpleri Acil Tahliye Denemeleri Dolum Talimatı Sigara İçme Yasağı Statik Yük Giderici


ULAŞIM YOLLARI Tehlikeli Alanlar Tehlikeli Boşluğa Açılan Kenarlar Taşıt Trafiği’nin Düzenlenmesi Yürüme Yolları Amacı Dışında Kullanılan Ekipmanlar Acil Aydınlatma Sistemi Kontrol Kartları


SOSYAL TESİSLER Soyunma Yerleri Ve Elbise Dolapları Duşlar Ve Lavabolar Tuvalet Ve Lavabolar Yemekhane Yatakhane Temiz İçme Suyu

TEŞEKKÜRLER, TEŞEKKÜRLER, KAZASIZ KAZASIZ

ÇALIŞMALAR ÇALIŞMALAR DİLEĞİYLE, DİLEĞİYLE,

GÜVENDE OLUN...!GÜVENDE OLUN...!

İŞ mevzuati ve İŞ saĞliĞi ve gÜvenlİĞİ sorumluluklari

Documents