İş hijyeninin temel ilkeleri sık rastlanılan iş kazaları

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ

İş hijyeninin temel ilkeleri sık rastlanılan iş kazaları

Doç.Dr.M.Nihal ESİNFlorence Nightingale Hemşirelik Fakültesi, Halk Sağlığı

Hemşireliği Anabilim Dalı[email protected]


İçerik • İş hijyeninin tanımı• Çalışma ortamı tehlike ve riskleri• İş kazaları• Yapılması gereken çalışmalar• Çalışanlara düşen görevler


Konunun Genel AmacıÜniversitemiz iş sağlığı ve güvenliği kurullarında

yer alan kurul üyelerinin;

İş sağlığının temel konuları olan iş hijyeni ve iş kazaları konusunda bilgilenmelerini sağlamak


İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında ; “kişisel hijyen" ile "iş Hijyeni"nin bire bir

örtüştüğü, aynı şeyi ifade ettiği sanılmaktadır.

Kişisel hijyen ve iş hijyeni: aynı anlamda kullanılabilir mi?


genel olarak bilindiği gibi ; sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak

için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü kişisel hijyen olarak tanımlanır

Kişisel hijyen


• Çalışma ortamında kişisel hijyen ek uygulamaları gerektirir.

• İşyerindeki lavaboları, duşları, tuvaletleri, soyunma odalarını en iyi şekilde kullanmak her bir çalışanın sorumluluğudur.

• Zehirli kimyasal maddelerle, sıcakta ve kirli işlerde çalışan işçileri için iyi bir hijyen (temizlik) temel şarttır


iş hijyeni (endüstriyel hijyen) İşyerinde oluşan, çalışanın sağlık ve iyilik halini

etkileyen, çalışanlar ve toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk ve verimsizlik yaratan işyeri ortam tehlikelerini ve risklerini;

belirleme, kontrol altına alma. Kontrol stratejilerini geliştirme ve izleme faaliyetlerini içeren iş sağlığı bilim dalıdır.


İŞYERİ ORTAM TEHLİKELERİ VE RİSKLERİ


İnsan yaşamının önemli bir bölümü çalışma ortamında

geçiyor


TEHLİKE! çalışma koşulları RİSKLER

• vardiyalı çalışma,

• uzun süre ayakta

durma,

• fazla saat çalışma

SAĞLIK SORUNLARI

•uyku düzensizlikleri, •gastrointestinal sorunlar, •kardiyovasküler sorunlar, •kanser, •psikolojik sorunlar, •sosyal yaşamın olumsuz etkilenmesi, •yorgunluk, •mesleki doyumsuzluk,•dikkatsizlik

10Doç.Dr.M.Nihal ESİN,Haziran 2014


gece çalışması Gece çalışma ile ilgili olarak son 20 yıl yapılan

çalışmalar değerlendirildiğinde gece çalışan

hemşirelerin meme kanserine yakalanma riskinin fazla

olduğu belirtilmiştir.

Bunun nedeni olarak geceleri koyu karanlıkta

salgılanan melatonin hormonunun gece vardiyası

sırasında ışığa maruz kalınması nedeniyle az yada hiç

salgılanmaması olduğu belirtilmektedir (Hansen

2012).



TEHLİKE! Kimyasal etkenler


• Kimyasal maddeler çalışma ortamı ve günlük yaşantımızın içinde bir çok alanda yer

almaktadır ve katı, sıvı ve gaz hallerinde kullanılmaktadırlar.

• Dünyada her yıl en az 400 milyon ton

kimyasal madde üretilmekte ve her tür endüstride kullanılmaktadır

• Günümüzde çalışanların birçoğu kimyasal tehlikeye şu ya da bu şekilde maruz kalmaktadır.


Kimyasalların sağlık üzerine etkileri

Doç.Dr.M.Nihal ESİN,Haziran 2014

13


TEHLİKE! Biyolojik etkenler

RİSKLER

• Hastalar,

• Kontamine araç ve gereçler

SAĞLIK SORUNLARI

•konjoktivit(adenovirüsler)• sitomegolavirus• difteri• hepatit A/B/C• kızamık• meningokoksik menenjit• kızamıkçık• tüberküloz• su çiçeği



TEHLİKE! Ergonomik etkenler

RİSKLER • Tekrarlamalı, zorlayıcı hareketler

• İtme,çekme,ağır yük kaldırma

• Oturma

• Bilgisayar kullanma

SAĞLIK SORUNLARI

•bel ve sırt ağrıları• kas iskelet sistemi hastalıkları•Ayak sağlığı sorunları



TEHLİKE! Fiziksel etkenler

RİSKLER

• Gürültü

• Isı

• Işık

• radyasyon

SAĞLIK SORUNLARI

•psikolojik, •fizyolojik sağlık sorunları • iş kazaları



TEHLİKE! Sosyal Etkenler

• Sosyal etkenler olarak; annelik, ev kadınlığı rolleri, kurum içi sosyal

olanakların yetersizliği, Yetersiz ücret sayılabilir. Bu etkenler tükenmişlik,

rol karmaşası, mesleği terk etme gibi sorunlar yaratabilmektedir



TEHLİKE! Psikolojik etkenler RİSKLER

• ekip iletişimi,

• bağımsız karar alma ve

uygulamalar

SAĞLIK SORUNLARI•iş stresi•unutkanlık, kararsızlık, •olumsuz kişilerarası ilişkiler•mobing



TEHLİKE ve RİSKLER

MESLEK HASTALIĞI ve İŞ KAZALARINA YOL AÇIYOR


19


20

İş kazaları

“İş kazası, işin yapılması sırasında meydana

gelen ve çalışanı hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır.



Eksik olanı bulun


21


• Dünya Sağlık Örgütü (WHO) İş kazasını, “Önceden planlanmamış, çoğu kişisel

yaralanmalara, makinelerin ve araç gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olay“ olarak tanımlamaktadır.



Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO ) İş kazasını, Önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol

altına alınmamış olan, etrafa zarar verecek nitelikteki olaylar” olarak tanımlamaktadır.



Kaza Kaza, dıştan ve ani bir etkiyle meydana gelen

ve kişilere zarar veren istenmeyen bir olaydır. Kazanın oluşumunu inceleyen araştırmacıların, “dik duran domino taşları” modelini kullandıkları görülmektedir.



Bu modele göre, kaza zinciri faktörleri şöyle sıralanmaktadır:

1.aşama: Doğa koşulları (doğal yapı), 2.aşama: Kişisel eksiklikler, 3.aşama: Güvensiz durum ve davranışlar, 4.aşama: Kaza, 5.aşama: Zarar (ölüm veya yaralanma).



Kazaların Temel Nedenleri (4M)

1- İnsan (Man) : Hatalara neden olan insan faktörü,

2- Makine (Machine) : Uygun olmayan, koruyucusuz ekipman, makine, tezgah, tesisi gibi fiziksel faktörler,

3- Ortam-Çevre (Media) : Bilgi, bilgilendirme, çalışma metotları ve çevresel faktörler,

4- Yönetim (Management): Yönetimsel faktörler,



27

% 15

%8

%15

%34

%10

%3

%15

%15

EN ÇOK ZARAR GÖREN ORGANLARIMIZEN ÇOK ZARAR GÖREN ORGANLARIMIZ



Ne yapılmalı? İŞ SAĞLIĞI HİZMETLERİ

• Bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik hallerini sürdürme ve daha üst düzeye çıkarma çalışmalarıdır (ILO-WHO,1951)


28


İnsanın, iş yerlerinde, işin yürütülmesi sırasında oluşan veya oluşabilecek tehlikelerden ve sağlığına zarar verebilecek unsurlardan korunmasını, aynı zamanda iş yeri ortamının iyileştirilmesini hedef alan sistemli ve bilimsel çalışmaların tümüne

“İş Sağlığı ve Güvenliği” denir.




30


SORUMLULUKLARIMIZ…

Devlet

Gerekli yasal düzenlemeleri ve uygulamadaki denetim ve kontrolünü yapmak, eğitim vermek yetkisi ve görevi.

ÇalışanÇalışan

İSG yönünden kendisine verilen talimatlara harfiyen uymak sorumluluğu.

İşverenİşverenSağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı hazırlamak ve mevcut yasa ve yönetmelikleri uygulama yükümlülüğü.



İş sağlığı ve güvenliği kanunu• Tüm çalışanlara iş sağlığı hizmeti sunulması

gerekliliği belirlendi• İşverenlerin Yükümlülükleri Ayrıntılı

Tanımlandı• Çalışanların Yükümlülükleri Ayrıntılı

Tanımlandı


32


İş sağlığı ve güvenliği kanunu• Tüm İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği

Profesyonellerinin Görevlendirilmesi Sağlandı• Çalışanların Tamamı Sağlık Gözetimine Tabi

Tutulacak• Çalışanlara İş Sağlığı ve Güvenliği İçin Bilgi ve

Eğitim verilmeli


33


İşyerleri;İşyerleri;

Az tehlikeliAz tehlikeli

Tehlikeli Tehlikeli

Çok tehlikeliÇok tehlikeli

İşyeri tehlike sınıflarının tespitinde o işyerinde yapılan asıl iş dikkate alınır.

Tehlike Sınıfları



Tüm işyerlerinde yapılması gereken uygulamalar

1. Risk analizlerinin yapılması2. Çalışanların eğitiminin yapılması3. Çalışanların sağlık muayenelerinin yapılması


35


• İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi,

• bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve

• kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları ifade etmektedir.

36

RİSK ANALİZLERİ RİSK ANALİZLERİ ;;



Olasılık Şiddet Risk Skoru

5 5 25

Faaliyet

Acil yangın tatbikatlarının yapılmaması

Tehlike

Yangın

Risk

Yangın sırasında çalışanların binayı

boşaltamaması, olası yaralanma ve

ölümler

Öncelik

1


1.Tatbikat için ön hazırlık yapılaması(alarm,yangın hortumları, sorumluların

hazırlanması)2.çalışanalrın,öğrencilerin nasıl davranacakları

konusunda eğitilmesi3. Tatbikatın yapılması

3.Tatbikatın sonuçlarının değerlendirilmesi

RİSK ORTADAN KALDIRILDI


a) Risk analizi eğitimi ( Seçilen gruba verilir )

b) Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Konuları

c) İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Sebepleri ve İşyerindeki Riskler

d) Kaza, Yaralanma ve Hastalıktan Korunma Prensipleri ve Korunma Tekniklerinin uygulanması,

e) İş Ekipmanlarının Güvenli Kullanımı,

f) Çalışanların Yasal Hak ve Sorumlulukları,

g) Yasal Mevzuat ile İlgili Konular,

◈ ◈ Çalışanlara verilecek eğitim, işyerinin faaliyet alanına göre Çalışanlara verilecek eğitim, işyerinin faaliyet alanına göre aşağıdaki konulardan seçilir.aşağıdaki konulardan seçilir.

g) İşyerinde Güvenli Ortam ve Sistemleri Kurma,

h) Kişisel Koruyucu Alet Kullanımı,

i) Ekranlı Ekipmanlarla Çalışma,

j) Uyarı İşaretleri,

k) Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Maddelerle Ortaya Çıkan Riskler,

l) Temizlik ve Düzen,

m)Yangın Olayı ve Yangından Korunma,

n) Termal Konfor Şartları,

o) Ergonomi,

p) Elektrik Tehlikeleri, Riskleri ve Önlemleri,

q) İlk Yardım ve Kurtarma ( Çalışan personel sayısına göre sertifika alınması gereklidir. )

İŞ SAĞLIĞI EĞİTİM KONULAR İŞ SAĞLIĞI EĞİTİM KONULAR ;;



ÇALIŞANLARIN SAĞLIK MUAYENELERİNİN YAPILMASI

• İşe giriş muayeneleri• Periyodik muayeneler• İşe dönüş muayeneleri


39


• İş sağlığı hizmetlerinin sunumunda kimler görev alır?


40


41

İŞ SAĞLIĞI HİZMET İŞ SAĞLIĞI HİZMET EKİBİEKİBİ

Tıp BilimleriTıp Bilimleri

Hekim Hekim

HemşireHemşire

Mühendislik Mühendislik BilimleriBilimleri

İş Güvenliği İş Güvenliği UzmanıUzmanı

İş Hijyenistiİş Hijyenisti

Sosyal Sosyal BilimlerBilimler

EkonomistEkonomist

Sosyal Sosyal antropologantropolog

PsikologPsikologDoç.Dr.M.Nihal ESİN,Haziran 2014


Hizmet nerede sunulur?• İşyeri sağlık birimleri• Ortak güvenlik sağlık birimleri (OSGB)• Toplum sağlığı merkezleri


42

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ ÇALIŞANLARIN GÖREVLERİ ÇALIŞANLARIN GÖREVLERİ

Kendi güvenliklerine ve birlikte çalıştığı kişilerin güvenliklerine özen göstermek;

Kendilerinin ve diğerlerinin sağlık ve güvenlikleri için verilmiş talimatlara, sağlık ve güvenlik alanındaki işlem ve usullere uymak;

Güvenlik araçlarını ve koruyucu donanımı doğru biçimde kullanmak ( bunları kullanılmaz hale getirmemek);



Sağlık ve güvenliklerini tehdit edici tehlike ve durumları bilme ve bu konuda bilgilendirilme,İşveren yada yetkili organ tarafından bilinen ve kendi sağlıkları ve güvenlikleri açısından önem taşıyan bilgileri edinme ,Sağlık ve güvenlik açısından kaygı verici durumlar görüldüğünde işveren ya da yetkili organ tarafından inceleme ve araştırma yapılmasını talep etme,Toplu olarak sağlık ve güvenlik temsilcileri seçme.

ÇALIŞANLARIN HAKLARI ÇALIŞANLARIN HAKLARI



Bir tehlikenin ortaya çıktığını ve

bunu kendi başlarına

önlemelerinin mümkün

olmadığını düşündükleri

durumlarda hemen kendi

amirlerine başvurmak;

• İş sırasında ya da işyerinden

kaynaklanan bir kaza ve

yaralanma olması durumunda

bunu amirine bildirmek



GGÜÜVENLVENLİİK KK KÜÜLTLTÜÜRRÜÜ““BBİİR DAVRANIR DAVRANIŞŞ BBİİÇÇİİMMİİDDİİRR””

“Ö“ÖĞĞREN VE REN VE ÖÖĞĞRETRET””



TEŞEKKÜRLER…… 47Doç.Dr.M.Nihal ESİN,Haziran 2014

İş hijyeninin temel ilkeleri sık rastlanılan iş kazaları

Documents