is guvenligi - kaldırma araçları

7/29/2019 is guvenligi - kaldrma aralar

1/22

1

KALDIRMA ARALARINDA

SALII VE GVENL

Ali Kaan OKTUa ; Seil CEYLANb

a: SG Uzm. Yrd. - Endstri Mh. ; b: SG Uzm. - Kimya Mh.

ANKARA, 2012


2/22

2

NDEKLER Sayfa

1.GR ..................................................................................................................................................... 3

2. KALDIRMA ARALARI ........................................................................................................................... 3

2.1- Kaldrma Aralar Tanm .............................................................................................................. 3

2.2 - Kaldrma Aralarnda Kaza Sebepleri........................................................................................... 3

2.3 - Kaldrma Aralarnn Gruplandrlmas ........................................................................................ 4

2.3.a- Vinler .................................................................................................................................... 5

2.3.b. Forkliftler ............................................................................................................................. 12

2.3.c. Asansrler ............................................................................................................................ 14

2.4 - Kaldrma ndirme Sistemi Elemanlar ................................................................................... 15

2.5. Kaldrma Aralarnda Kontroller ............................................................................................... 19

2.5.1 - Fiziki (Gzle) Muayene Deneyleri:.................................................................................... 19

2.5.2 - artnamelere Uygunluk Deneyleri: .................................................................................... 19

2.5.3 - Yk Kaldrma Yeterlilik Deneyleri:................................................................................... 19

REFERANSLAR ........................................................................................................................................ 21


3/22

3

1.GR

nsanlarn kendi gleri ile yerinden kaldrp tayamayaca yklerin bir yerden belirli

mesafedeki dier bir yere kaldrlp gtrlmesi, yerletirilmesi iin asrlardan beri eitli tip

ve kapasitedeki kaldrma ve tama aralar kullanlmtr. Endstrinin gitgide bymekte

olduu gnmzde bu ilemler her iyerinde yaplmakta ve bu sayede yk kaldrma ve tama

ileri kolaylkla yaplabilmektedir. Bu sreler verimlilikte art salarken, zaman kayb,

maliyet ve personelde yorgunluk konusunda azalma grlmesini salamtr. Kaldrma

aralarnda gerekletirilen ilerde, yklerin yksekte tanmas srasnda oluacak kaza

zararlarnn zemin zerindeki tanmas srasndaki kaza zararlarna gre ok daha fazla

olaca aktr.

Kazalar; tanan ykte, kaldrma makinasnn kendisinde ve evrede hasar meydana

getirmekte, iyerinde i tkankl yaratmakta, zaman, maliyet, itibar kayb yaratmakta ou

zaman da alan insanlarn yaralanmasna veya lmesine neden olmaktadr.

Bu alma Kaldrma Aralarnda Sal ve Gvenlii konusunda bilgi vermek

amacyla hazrlanmtr.

2. KALDIRMA ARALARI

2.1- Kaldrma Aralar TanmHerhangi bir yk bulunduu yerden kaldrp yer deitirerek bir baka yere indiren

veya istifleyen, gerektiinde bu ykn yer deitirme ilemini, yk ksa mesafelerde

tayarak gerekletiren aralara kaldrma aralar denir.1

2.2 - Kaldrma Aralarnda Kaza Sebepleri

Kaldrma ilemleri nedeniyle tehlike arz eden makinalar, temel salk ve gvenlik

gereklerini karlamaldr. Kaldrma makinelerinde meydana gelen kazalarn sebepleri u

temel balklar altnda deerlendirilebilir:


4/22


5/22

5

Kaldrma Aralarnn Ana nitelerimotor ve anzmanlar dnda:

Kaldrma indirme sistemi,

Tama sistemi,

Frenleme sistemlerinden oluur.

2.3.a- Vinler

Malzemeleri ve ykleri kaldrmak, bunlar, baka bir yne dnerek veya hareket ederek

aktarmak, yerlerini deitirmek, yklemek, boaltmak gibi iler de kullanlan makinelere vin

(Crane) denir. Vinler dey ve yatay hareketleri sayesinde genel anlamda her trl ykn

yerini deitirebilen makinelerdir. ok deiik tip ve zellikte olanlar mevcuttur. Vinler

Hareket Kabiliyetlerine Gre, Kaldrma Kabiliyetlerine Gre ve Kumanda Sistemlerine

Gre 3 balk altnda incelenebilir.5

(1) Hareket Kabiliyetlerine Gre Vinler

Resim 1: Sabit vinler Resim 2: Lastik Tekerlekli Vinler

Resim 3:Paletli Vin Resim 4: Kpr zerinde Yryen Vin


6/22


7/22

7

Halatl Vinler

Resim 8: Halatl Vin Resim 9.Fabrika Tipi(kprl, pergel)Vin

Resim 10. Monoray manuel-zincirli caraskal ve kumandal-halatl vin


8/22


9/22

9

Ray ve putreller, maksimum yke gre imal edilmelidirler.

Halatlarn tambur zerine dzgn sarlmasn salayp, halatlarn tambur kanalndaki yiv

zerine gelerek kesilmelerini nlemek iin halat klavuzlar ( sarclar) olmaldr.

Ayn sahada birden ok vin kullanlacaksa, vinlerin birbirinin alma alanlarna

girmeyecek ekilde montaj yaplmaldr. Ayn ray zerinde alan vinlerin birbirine

arpmalarn nlemek iin vinler birbirine yaklatnda hareketini otomatik olarak

durduracak limit anahtarlar gibi bir tertibat konulmaldr.

Geme (teleskopik) platform tipi kaldrc arabalarda, ykselen st ksmn birdenbire inmesini

engelleyecek otomatik srgl veya benzeri uygun bir sistem bulunacak ve bunlar elektrikle

altklarnda, platformun ykselmesini ve inmesini snrlayacak bir sistem, yklerin

indirilmesini ayarlayan elektrikli ya da mekanik bir fren bulunacaktr.

Kanca gvenlik katsays en ar yk iin en az 5 olmaldr. Elektrikli vinler uygun ve yeterli ekilde topraklanmaldr

Vincin alma sahas iaretlenmeli ve vincin geit yollarna malzeme braklmamaldr.

Ykn kaldrlaca alanda, kancann geriye kaabilecei, ykn sallanma periyodu dna

kabilecei alanlar bulunmaldr.

Operatrn kancay gr sahas kapatlmamaldr.

Vincin kumanda kutusu zerinde vince hareket veren akm kapatabilecek acil durdurma

anahtar bulunmaldr. Rayl vinlerin ykseltmeyi snrlandrc sistemi, dorudan doruya vincin kasna veya

kancas tarafndan harekete geilen uygun akm kesme sistemi ve ykn, beklenmedik

biranda inmesini nleyebilecek ekilde yaplm olmaldrlar. Bu sistem, vincin fren

donanmna bal olarak almal ve rayl vin operatrleri, almaya balamadan nce ve

almann bitiminde bu sistemi altrarak kontrol etmelidirler.

5 Ton veya daha fazla yk kaldran rayl vinlerde,2 elektrikli fren veya bir elektrikli ve bir

mekanik fren bulunmaldr.

Ak havada alan rayl vinlerde, yk kancasn srekli aydnlatabilecek ve vin zerine

balanm lambalar bulunmaldr.

Motorlu vinlerde yk kaldrlrken veya vin yer deitirirken sesli ve kl uyar

yaplmaldr. kaz sesi evredeki seslerden farkl ve kolay duyulabilecek ykseklikte

olmaldr. Motorlu vinlerin gece almalarnda farlar ve arkalarnda stop lambalar

yaklmal, kabinler uygun ekilde aydnlatlmaldr.


10/22

10

Vince ait ar paralarn indirilip kaldrlmas iin vin zerinde caraskal veya makaralarn

taklabilecei elik kollar, halkalar veya benzerleri bulunacaktr.

ii. Kullanlmasnda gvenlik tedbirleri lemler srasnda yetitirilmi operatrler ve manevraclar (iaretiler) kullanlmaldr. Her

almaya balamadan nce operatrleri tarafndan kontrol edilmelidirler.

Yklerin kaldrlmalar, indirilmeleri veya tanmalar, yetitirilmi manevraclar (iaretiler)

tarafndan verilecek el, kol iaretlerine gre yaplmaldr. Birden ok manevracnn grev

ald durumlarda vin operatr yalnz birinden iaret almal ve manevrac grlebilecek bir

yerde durmaldr. Operatrler her dur iaretine uymaldr.

ndirilen bir ykn altndan sapan veya halatlarn ekilmesi iin iaret vermeden nce iareti,

iilerin gvenliini salamaldr.

Operatr, kaldrma makinalarnda bir yk asl olduu srece makinalarnn bandan

ayrlmamaldrlar.

Ykle beraber insanlar kaldrp tanmamaldrlar.

Kaldrlan ykler alan insanlarn zerinden geirilmemelidirler. Elektro magnetli (elektrikli

mknatsl) kaldrma ve tamalarda veya erimi maden potas tama gibi ilerde iilerin

alma sahasnda bulunmamas mutlak salanmaldr. Elektro magnetli vin, dinlenme

durumunda iken, mknatslar vin zerinde yksekte braklmamaldr. Bunlar ya dorudan

yere indirilmeli ya da bu i iin yaplm platformlar zerine indirilmelidirler. Mknatslar

kullanlmadklarnda vin zerinden karlmaldrlar.

Ykler asla askda braklmamaldrlar.

Ykler dik olarak kaldrlmal, bunlarn eik olarak kaldrlmasnn zorunlu olduu

durumlarda manevralar sorumlu bir elemann gzetiminde yaplmal, yk salnmlarna ve

ykn tehlikeli durumuna kar nlemler alnmaldr.

Vincin almas esnasnda sesli ve kl ikazlar alr halde bulundurulmaldr. Yalama srasnda elektrik akm kesilmelidir.

Operatr vinci terk ederken kumanda kollarn 0 durumuna getirmeli ve ana arteli

kapatmaldr.

Ak alanda alan vinlerin frtnal havalarda hareket etmemeleri iin rzgr emniyet

dzenekleri bulunmaldr.


11/22

11

Kule vinler rzgr hz 50 km/h deerini at anda altrlmalar durdurulmal ve ray

kilitlenip emniyete alnmaldr

Ray stnde alan vinlerde ray ularnda en az tekerleklerin yarap yksekliinde

takozlar bulunmaldr.

Kprl ve asma vinlerin, kpr ve vin arabas tekerlerinde, uygun kol ve ayak

koruyucular bulunmaldr. Kpr ayakl gezer vinlerin getii yol boyu ve raylarn her iki

taraf serbest olarak tutulmal ve buralar en az 75 cm. eninde olmaldr.

Rayl vinlerin kabin kaplarnn sahanlk veya geit seviyesinden 30 cm. den daha yksekte

bulunduu durumlarda, bu kaplarn nne uygun basamaklar yaplmal ve kabinlerde

periyodik olarak kontrol edilen yangn sndrme cihaz bulundurulmaldr.

Kabinli vinlerde, kabinler yanmaz malzemeden, ak havada allanlarda ise d etkilere

dayankl olmal, operatrn gr engellenmemeli, ayrca zehirli gaz, toz ve dumanlarakar korumal olmal ve kabinde tehlike annda kullanlmak zere halat, ip veya halat

merdiven olmaldr.

lgililer vin dururken ve operatrlerle iaretleerek vinlere kp inmelidirler.

Ak havada alan vinlerde yldrma kar gvenlik tedbirleri alnmaldr.

3 ayda bir periyodik kontrolleri yaptrlmaldr

Her trl tamir, tadilat ve bakmlar iin bir sicil kart tutulmaldr.

iii. Bakmda alnacak gvenlik tedbirleri Vin zerinde herhangi bir onarma balanmadan nce, btn kumanda sistemi stop

durumuna getirilmeli ve iki alter alarak bunlardan biri skca balanmaldr.

Vin zerine ve uygun yerlere, onarm ve bakm yapldna ilikin uyar levhalar

konulmaldr.

Ayn ray sistemi zerinde baka vinler altnda, bunlar uygun uzaklkta durduracak

takozlar konulmal veya ayn ii yapacak baka nlemler alnmaldr. Halat tamburlarnn ve millerinin veya bobin motorlarnn sklmesinden nce kaldrma

halatlar, tamburlar zerinden karlmaldr. Ancak bunun salanamad durumlarda,

tamburun ani olarak dnmesi nlenmelidir.

Yaplan onarmn bitiminde, btn koruyucular yerlerine taklmal ve vin harekete

geirilmeden nce onarmda kullanlan btn ara, gere ve malzemeler kaldrlm olmaldr.


12/22

12

Vin zerinde yaplan btn bakmlar, onarmlar ve tadilatlar Bakm defterine

kaydedilmelidir.

2.3.b. Forkliftler

letme iinde bir yerden bir yere tanmas gereken ykler, malzemelerin raflara istiflenmesi

veya adi istiflenmesi, makine ve tezgahlara malzeme arj, makine ve tezgahlara taklp

sklecek paralarnn kaldrlp indirilmesi gibi ilerde forkliftler uygun kaldrma aralardr.

Kullandklar enerji trne gre forkliftler; elektrikli, benzinli, dizel ve lpgli olmak zere 4e

ayrlrlar.

Forklift Gvenlik nlemleri

Forkliftler operatrlk belgesi olan kiilerce kullanlmaldr.

Her ayda bir yetkili bir teknik eleman tarafndan kontrol edilmeli ve rapor dzenlenmelidir.

Forklift atallarnda insan tanmamaldr.

Uygun aparat monte edilmeden atallara yk aslarak kaldrlmamaldr.

Forklift atalnn altna girilmemelidir.

ataldaki ykn stne insan alnmamaldr. atala dorudan insan alnmamaldr.

Forkliftin zerine insan alnmamaldr.

Kapal alanlarda alan forkliftlerin geli gidi yollar iaretlenmelidir.

Forkliftler iin hz snrlamas konulmaldr.

Yksek hzlarda ani manevra, duru ve kalk yaplmamal. Dnlerde, bina giri ve

klarnda, insanlarn yannda hz drlmeli, korna kullanarak uyarda bulunulmaldr.

Gevek ve kaygan zeminlerde forklift kullanmayn. Tm iaretlere uyun ve zellikle zeminyapsna gre izin verilen maksimum yk deerleri, asansr tama kapasitesi ve tavan

ykseklii gibi deerleri amayn.

Gvensiz/dengesiz ykler tanmamaldr. Yk atallara dengeli olarak dalmal, tek atalla

yk tanmamaldr.


13/22

13

Forklift baka forkliftlerin alma sahasnda kullanlmamaldr. Forklift baka bir forklifti

itmek veya ekmek amacyla kullanlmamaldr. Fokliftin almad durumlarda servise

haber verilmelidir.

Forklift yk dzeltme, srkleme, itme, devirme gibi iler iin kullanlmamal, yksee

kaldrlm ykle hareket edilmemelidir.

Forklift atallarndaki ykn gr alann kstlad durumlarda forklift geri geri

kullanlmaldr.

Forkliftin devrilmesi durumunda kabin dna atlanmamal, koltukta oturulmal, skca

tutunulmaldr.

Rampalardan karken daima ileri, inerken de geriye doru hareket edilmelidir. Yzeyin

eimli olduu yerlerde yk kaldrlmamal, manevra yaplmamaldr.

Forklift operatr gvenlik asndan en nemli unsurdur. Bu sebeple i ncesinde veyaiyerinde alkol veya uyuturucu madde kullanlmamaldr.

Islak ve yal el, ayakkab ile forklift kullanlmamaldr.

Kullanma kurallarna, gvenlik nlemlerine ve tm uyar iaretlerine uyulmal, el ve ayaklar

forklift hareket halindeyken kabin dna karlmamaldr.

Forklift park alanna park edilmeli, atallar aa indirilmeli, levyeleri boa alnmal, el freni

ekilmeli ve motor durdurulmaldr.

Giri k kaplarnda dier taraf grnmyorsa;

Gzetleme penceresi yaplmal,

Yayalara ayr yol yaplmal,

Saa ve sola dnlerde ayna konulmaldr.7


14/22

14

Resim 12: Forklift Genel Grn

2.3.c. Asansrler

Asansrlerde alnacak gvenlik nlemleri u ekilde sralanabilir:

yerlerinde kullanlacak insan ve yk asansrlerinin, yrrlkteki mevzuatn ve tekniin

ngrd ekilde imal ve ina edilerek kurulmas ve bakmlarnn yaplmas arttr.

Asansr boluundan, asansrn almasna zg tesis ve tertibattan baka, hi bir ekilde

halat, tel ve boru gibi sair malzeme veya tesis geirilmeyecektir.

Asansr makine dairesi veya boluklar, geit olarak kullanlmayacak ve buralara hi bir ey

depo edilmeyecektir. Bu yerlere girilmesini salayacak kaplar, her zaman kilitli

bulundurulacak ve ancak sorumlu elemanlar tarafndan alacaktr.

Yk asansrlerinde, insan tanmamas esastr. Bu yasa belirten levhalar, her kat kapsna ve

kabin iine, grlr bir ekilde konulacaktr. Ancak, iin gerei olarak insan tanmas

halinde, insan asansrlerindeki gvenlik koullar, bu asansrlerde de bulunacaktr.


15/22

15

Btn asansr kabinlerinde, tayabilecekleri en ok yk aka gsteren levhalar

bulundurulacaktr.

Kat konta bulunmayan yk asansrlerinde asansrc bulundurulacaktr.

Bina dnda kurulan yk asansrlerinin erevesi, tabandan en az 3 metre kadar salam bir

ekilde rtlecek ve ayrca kaplarn bulunduu cephe, ykseklii boyunca tamamen

kapatlacaktr.

Parlayc ve patlayc maddelerin bulunduu yerlerde, kvlcm tehlikesine kar, asansrlerin

kabin kzaklar ile kaplarn arpan ksmlar, aa veya kvlcm karmayan metal veya

alamlarndan yaplm olacaktr. 8

2.4 - Kaldrma ndirme Sistemi Elemanlar

I. Tamburlar

II. Zincirler

III. Kancalar

IV. Halatlar Kendir ya da sentetik rgl halat Tel halat

2.4.a) Tamburlarda Gvenlik

Kaldrma aparatlarnda tambur, halatn sarlp boalmasyla yk harekete geiren dz veya

yivli ekipmandr. Halatn bu ekipmana dzgn sarmnn temini nemli bir operasyondur.

Vin tamburu ya elektrik motoru ile ya da dizel makine gc ile dndrlr.


16/22

16

Resim 13: Dz Tambur Resim 14: Yivli Tambur Kesiti

Kaldrma makinalarnn zerine tel sarlan tamburlarnn yanlar flanl olmaldr. Flan

genilii sarlan halatn apnn 2,5 kat olmal, halat frlamalarn nleyecek ekilde

yaplmaldr.

Halatn ucu tambura iyi balanm olmal, yk tutma eleman en alt seviyede bulunduu

zaman, yivli tambur zerinde en az iki sarm halat kalmaldr.

Tambur yivleri ile kullanlan halat ap birbirine orantl olmaldr. Aksi halde iyi bir sarm

olmayaca iin halat mr ksalr ve sarma ii kt yaplr.

Elektrikle alan kaldrma makinalarnda belirtilen alt ve st noktalar geildiinde, elektrik

akm otomatik olarak kesecek ve tamburun hareketini otomatik olarak durduracak bir tertibat

bulunacaktr.

2.4.b) Zincirlerde Gvenlik

Kaldrma makinalarnda yklerin kaldrlmasnda halkal ve levhal zincirler kullanlr.

Levhal zincirlere GALL zincirleri de denilir. ki tip zincirde zel olarak yaplmlar ve

sertletirilmilerdir.

Resim 15: Halkal Zincir Resim 16: Levhal (Gall ) Zincir


17/22

17

Zincirler kullanlacaklar iin hususiyetine ve kaldracaklar ykn arlna gre

seilirler. Zincirin baklalarnda ezilme, anma veya atlaklk varsa zincir deitirilmelidir.

Zincir baklalarndaki anma bakla kalnlnn drtte birini gemise zincir

kullanlmamaldr.

Bir zincirin salaml, en zayf baklasnn salaml kadardr. Zincirler kullanlmadan

nce mutlaka gzle muayeneye tabi tutulmaldr. Baklalardaki boyuna uzama%5i gemise

zincir kullanlmamaldr.

Zincir baklalar hibir zaman cvata ile birbirlerine tutturulmamaldr.

2.4.c) Kancalarda Gvenlik

Yk kaldrmada kullanlan kancalar, demir, dvme elik veya benzeri malzemeden yaplrlar.

zerlerine taklan ykn kancadan kurtulup dmemeleri iin kanca zerlerinde gvenlik

mandal gibi uygun gvenlik sistemleri bulunmaldr. En ar yk iin kancalarn gvenlik

katsays en az 5 olmaldr.

Resim 17: Standart Yk Kancas Resim 18: iftli Yk Kancas

2.4.d ) Halatlarda Gvenlik

Kendir ya da Sentetik Halatlarn Kullanmnda Dikkat Edilmesi Gerekenler:

elik halatlara nazaran yk kaldrma kabiliyetleri ve mrleri daha az olmasna karlk,

ykn kolay balanabilme ve zlebilme pratikliini salamalar bakmndan ise kullanm

avantajlar vardr. Ancak kendir veya sentetik halatlar kullanrken:

e ve yke uygun olmaldr.


18/22

18

Her kullanmdan nce kontrol edilmelidir. Islak ve gergin bekletilmemelidir. Demir asklara aslmamaldr. Asit ve andrclardan korunmaldr. Keskin kenarl yk kelerinde zel tedbirler alnmaldr.

Tel halatlarn kullanlmasnda Dikkat Edilmesi Gerekenler:

Tel halat endstride yk ekme, yk kaldrma ve kuvvet transmisyonlar gibi ilerde

kullanlr.

Tel halat yaplan ie ve kaldrlacak yke uygun olarak seilmelidir. Keskin kenarl yk kelerinde zel tedbirler alnmaldr. Belirli periyotlarla uygun ya ile yalanmaldr. Kaynak alev ve slarna maruz braklmamaldr. Gvenlik kat says en az 5 olmaldr. Halat u balantlar uygun olmaldr. Halat eklemeleri uygun yaplmaldr. 9

Halatlarda kullanm sresi zarfnda baz ekil bozukluklar meydana gelmektedir.

Halatlarda grlen baz ekil bozukluklar unlardr: 10


19/22

19

2.5. Kaldrma Aralarnda Kontroller

2.5.1 - Fiziki (Gzle) Muayene Deneyleri:alma artlar ile test ve deneylerden dolay vincin tayc yapsnda uygunsuzluun

meydana gelip gelmediini tespit etmektir.

2.5.2 - artnamelere Uygunluk Deneyleri:Kaldrma Aralarnn imalat ncesi belirlenen teknik artnamelere uygunluunun tespiti iin

yaplr.

2.5.3 - Yk Kaldrma Yeterlilik Deneyleri:

A.Statik Yk Deneyleri:

Kaldrma makinasnn ve elemanlarnn yap yeterliliini belirlemek iin deney yk

artrlarak srekli uygulanan deneydir.

Statik deney yk :Kaldrma kapasitesi x 1.25 tir.


20/22


21/22

21

REFERANSLAR

1. Dr. Asm Gen, Kaldrma Makinelerinde gvenlii

2. Yrd. Do. Dr. kr Su, Kaldrma Aralarnda Gvenlii Eitim Notlar

3. r. Gr. Dr. Mustafa ZDURAN, Kaldrma Makinalar le almalarda

Gvenlik Uygulamalar


22/22

22

4. Prof. Dr. Abdulvahap Yiit, Kaldrma Makinelerinde Gvenlik

5. Yrd.Do.Dr kr Su, Kaldrma Aralarnda SG

6. H. Engin ebi, Yldz Teknik niversitesi Sal ve Gvenlii Blm,

Kaldrma Aralarnda Gvenlik Ders Notlar

7. http://employment.alberta.ca/documents/WHS/WHS-PUB-bp015.pdf

8. Yrd. Do. Dr. kr Su, Kaldrma Aralarnda gvenlii-Asansrlerde

gvenlii

9.Fazl lmez, Kaldrma ve Tama Aralarnda Gvenlik

10. Gvenlii Mhendislii Eitimi Ders Notlar 2008

11. TS 10116 - Kaldrma ve Tama Makinalar-Vinler-Muayene ve Deney Metotlar

12. www.isgvenlii.net

13. http://www.lift.co.uk/forklifts.html

14. http://www.hse.gov.uk/pubns/priced/l113.pdf

is guvenligi - kaldırma araçları

Documents