1

โรคล�ำไสแปรปรวน (irritable bowel syndrome หรอ IBS) เปนโรคทพบไดบอยมาก

ในชวตประจ�าวน จากขอมลการส�ารวจทวโลกพบวา ในประชากรทก ๆ 100 คนจะปวยเปนโรคล�าไสแปรปรวนไดตงแต

8-22 คน โรคนเปนไดกบทกเพศ ทกวย สามารถพบไดตงแตในวยเดก วยรน และพบไดบอยขนในวยกลางคนและ

วยท�างาน โดยพบวาเพศหญงมโอกาสปวยเปนโรค IBS ไดบอยกวาเพศชาย และจดเปนโรคทสามารถถายทอดไดทาง

พนธกรรม1-6 จากการศกษาวจยยงพบดวยวา ผปวยโรคล�าไสแปรปรวนจะเขารบบรการทางการแพทยบอย, สญเสย

คาใชจายทสงส�าหรบการรกษา, มการหยดเรยนหรอลางานถ สงผลตอการเรยนและประสทธภาพการท�างาน และในระยะยาว

ผปวยโรคนจะมคณภาพชวตในดานสขภาพ (health-related quality of life) ลดลงเมอเทยบกบประชากรทวไป1-3, 7-9

อำกำรและกำรด�ำเนนโรคของผปวยล�ำไสแปรปรวน IBS ผปวยโรค IBS สามารถมอาการไดหลากหลาย เชน ปวดทอง แนนทอง ทองอดมลมมาก ผายลมบอย รสกทองโต

เปนพก ๆ (โดยเฉพาะในตอนเยนถงค�า) โดยอาการปวดทองหรอไมสบายทองจะเปน ๆ หาย ๆ ระบต�าแหนงยาก

แตมกเดนในชองทองสวนลางมากกวาสวนบน และทส�าคญอาการปวดทอง ไมสบายทองทเกดขนนนจะดขนเมอได

ขบถายอจจาระ นอกจากนยงพบดวยวาระบบขบถายอจจาระของผปวยจะผดแปลกไปจากเดม (bowel habit change)

โดยอาจจะผดปกตในดานจ�านวนครงของการถาย หรอผดปกตในลกษณะของอจจาระทสงเกตเหน เชน ถายอจจาระ

บอยขนเหมอนทองเสย (diarrhea), อจจาระนมเหลวเปนน�าอาจมมกปน หรออกประเภทหนงจะมลกษณะตรงกนขามคอ

รสกทองผก (constipation) เหมอนถายไมหมด, ถายไมสด รสกไมสบายชองทวารหนก (incomplete evacuation),

ถายนอยครงลงมาก, ปรมาณอจจาระลดลงเปนกอนแขง หรอลบเลกเปนแผนแบนบาง หรอเปนเกลดเหมอนเมดยาลกกลอน

นพ.สรยำ กรตชนำนนท (Dr.Suriya Keeratichananont, MD. Gastroenterologist and Hepatologist)อายรแพทยโรคระบบทางเดนอาหาร ศนยโรคระบบทางเดนอาหารและตบ โรงพยาบาลกรงเทพ

(Irritable Bowel Syndrome: Symptoms, diagnosis and lines of treatment)

โรคล�ำไสแปรปรวน:อำกำร หลกกำรวนจฉยและแนวทำงกำรรกษำ

2

ท�าใหตองออกแรงเบงมากขน และในผปวยบางรายจะมอาการสลบชวงกนระหวางชวงทองเสยกบชวงทองผก

(alternating diarrhea and constipation) โดยอาการผดปกตทกลาวถงจะมลกษณะคอยเปนคอยไป กนระยะเวลา

อยางนอย 6 เดอน และมอาการทชดเจนหรอรนแรงมากขนในชวง 3 เดอนกอนมาพบแพทย หากผปวยไดรบการตรวจรางกาย

ตรวจทางหองปฏบตการ ตรวจเอกซเรยชองทองหรอแมแตไดรบการสองกลองตรวจล�าไสใหญทงหมด (total

colonoscopy) จะไมพบความผดปกตใด ๆ ทเปนสาเหตของอาการดงกลาว จากการสงเกตพบวาอาการผดปกตทเกด

กบผปวย IBS มกถกกระตนใหเปนบอยขนเมอผปวยมปจจยบางอยางรวมดวย เชน รบประทานจ, รบประทานอาหาร

รสจด, ไวตออาหารบางชนดเปนพเศษ (food intolerance), ไดรบยาบางชนดทมผลตอการท�างานของล�าไส, ก�าลงอย

ในสถานการณ หรอสถานท หรอสงแวดลอมทไมคนชนท�าใหยากตอการปรบตวจนเกดความรสกเครยด ตนเตน ตระหนก

หรอมอาการซมเศรา, เกดภาวะล�าไสอกเสบตดเชอเฉยบพลนทกนระยะเวลาหลายวน หรอปวยเปนโรคล�าไสอกเสบ

เรอรงชนด inflammatory bowel disease (IBD) รวมดวย โรคล�าไสแปรปรวนจะมการด�าเนนโรคทเรอรง โดยพบวารอยละ

30-50 ของผปวยจะมอาการทรงตวในระยะยาว, รอยละ 2-18 อาการเปนมากขนตามกาลเวลา มเพยงรอยละ 12-38

ทอาการดขนมากและหายขาดเองได นอกจากอาการทางชองทองทกลาวถงในขางตนแลว จากการส�ารวจยงพบ

ดวยวา โรคล�าไสแปรปรวนมความสมพนธกบกลมอาการ ภาวะหรอโรคอน ๆ ไดหลายอยาง (extraintestinal syndrome

or diseases) ไดแก โรคกรดไหลยอน (GERD), โรคกระเพาะอาหารแปรปรวน (functional dyspepsia: FD), ปวดศรษะ

หรอปวดไมเกรน, ปวดหลง, ปวดเมอยตามกลามเนอ (fibromyalgia), ออนเพลย ออนลาโดยไมทราบสาเหต (chronic

fatigue syndrome), กระเพาะปสสาวะไวท�าใหปสสาวะบอยหรอกลนไมอย (overactive bladder or urgency), มปญหา

ดานเพศสมพนธ, ปวดชองเชงกรานหรอปวดทองนอยเวลามเพศสมพนธในเพศหญง (chronic pelvic pain and

dyspareunia), โรควตกกงวล (anxiety), นอนไมหลบ, โรคซมเศรา (major depression), ภาวะตนตระหนก ตนกลวงาย

วอกแวก, มความรสกวาตนเองปวยเปนโรครายแรงทง ๆ ทผลการตรวจไมพบโรครายใด ๆ (somatization) หรอม

ความทรงจ�าบางอยางในอดตทสงผลกระทบตอรางกาย ตอจตใจหรอทางเพศ (physical, emotional or sexual abuse)

โดยโรคและกลมอาการเหลานสามารถเกดกอน เกดพรอม หรอเกดภายหลงจากโรคล�าไสแปรปรวนกได ถงแมวาโรค IBS

จะมโอกาสหายขาดนอยและสามารถเกดรวมกบภาวะอน ๆ ขางตนซงสงผลรบกวนตอคณภาพชวตเปน

ชวง ๆ แตจากการศกษาวจยในระยะยาวพบวา ผปวยโรค IBS ยงคงมอายขยเฉลยทไมแตกตางจากประชากรทวไป

และโรค IBS ไมไดเพมความเสยงตอการเกดโรคล�าไสชนดอน ๆ รวมถงมะเรงล�าไสใหญ10-15

พยำธสรรวทยำกำรเกดโรค (Pathophysiology of IBS)1, 3, 16-18

ปจจบนพบวามสาเหตและกลไกหลายประการทกอใหเกดโรคล�าไสแปรปรวน IBS ซงพอสรปไดดงน (ภาพท

1-2)

- ล�าไสเคยมการตดเชอบางชนดในอดต (postinfectious-IBS) จากการศกษาพบวา ผปวยทเคยตดเชอและเกด

ล�าไสอกเสบเฉยบพลน (acute gastroenteritis) จะมโอกาสปวยเปนโรค IBS สงกวาประชากรทวไปถง 6 เทา (โดยเฉพาะ

IBS ชนดทองเสยและพบสงขนในเพศหญง, อายนอย, มไขหลายวน, หายชา, มโรควตกกงวลหรอโรคซมเศรารวมดวย)

สาเหตเชอวาภายหลงการตดเชอในล�าไสจะมการกระตนเมดเลอดขาวชนด lymphocytes, enteroendocrine cells ซง

เซลลเหลานจะเพมการหลงสาร serotonin ท�าใหล�าไสเกดการบบตวทแรงและบอยกวาปกต (increase intestinal motility)

นอกจากนยงท�าใหล�าไสรบรตอสงเรามากขน (visceral hypersensitivity), เกดความผดปกตในการดดซมเกลอน�าดกลบ

เขาสล�าไส (idiopathic bile salt malabsorption) จงท�าใหล�าไสแปรปรวนและเกดอาการทองเสยไดงาย

3

- ผนงล�าไสมการอกเสบในระดบเลกนอยและมการกระตน

ระบบภมตานทานของรางกายบรเวณผวของล�าไส (local intestinal

mucosal inflammation and immune system activation) จากการศกษา

ผนงล�าไสของผปวย IBS-D พบวามเมดเลอดขาวชนด lymphocytes,

mast cells สะสมอยในปรมาณทมากกวาคนทวไป ซงเมดเลอดขาว

เหลานจะหลงสารตาง ๆ เชน nitric oxide, histamine, PGE2,

protease และ cytokines มผลท�าใหเซลลเยอบล�าไสแยกหาง

ออกจากกนจนเกดชองวางระหวางเซลลมากขน (increase colonic

cellular permeability) ท�าใหล�าไสไวตอความรสกเจบปวด

- มการบบตวและการเคลอนไหวทผดปกตของล�าไส

(intestinal motility disturbances) จากการศกษาพบวา ล�าไสใหญ

ของผปวย IBS-D จะมลกษณะ increase baseline muscular tone,

prolonged increase in colonic motor activity, ในล�าไสเลก

สวนปลายมความผดปกตของ jejunal pressure activity และ ileal

propulsive wave เมอผปวยรบประทานอาหารบางชนด หรอ

รบประทานมาก หรออยในสภาวะเครยดจะท�าใหล�าไสเกดการบบตว

ภาพท 3: แสดงลกษณะล�าไสทหดรดหรอ

บบเกรงตวรนแรงกวาปกต (spastic colon)

ท�าใหเกดอาการปวดทองในผปวย IBS

ภาพท 1: แสดงความเชอมโยงระหวางปจจยกระตนตาง ๆ ของโรค

IBS ทมผลตอเสนประสาทในผนงล�าไส ไขสนหลง และศนยสงการ

ในสมอง

ภาพท 2: แสดงกลไก ปจจย สารคดหลงตาง ๆ ทสงผลตอล�าไสและ

ท�าใหเกดโรคล�าไสแปรปรวน IBS

4

หรอหดรดตวทรนแรงและถเกนเกณฑปกต (increase in amplitude and frequency of muscle contraction) สงผลให

เกดอาการปวดบบ, มวน, เกรงทอง (abdominal cramping) และทองเสยตามมา (ภาพท 3) แตในผปวย IBS-C

จะตรงกนขามคอ ล�าไสจะบบตวและเคลอนไหวชาเกนไป (slow transit time)

- ผวล�าไสไวตอสงกระตนมากเกนไปท�าใหเกดอาการปวด, ไมสบายทอง (visceral hypersensitivity and

hyperalgesia) เชน ล�าไสไวตออาหารบางชนด เชน ผลตภณฑจากนม อาหารรสจด ผกสดในปรมาณมาก ผลไมรสเปรยว

ชอกโกแลตหรอขนมปง, ไวตอยาบางชนดหรอไวตอการถางขยายจากปรมาณของอาหารหรอจากฟองแกสในล�าไส

ความรสกไวนจะผานไปยงเสนประสาทเลก ๆ ในผนงล�าไส และตอไปยงไขสนหลงและสมองสวนตาง ๆ เชน brain

stem, thalamus, amygdala, cingulate cortex (brain-gut interaction) และถกแปลผลออกมาในรปแบบทท�าใหรางกาย

รบรเปนความรสกปวดหรอไมสบายทอง (central processing abnormalities or dysregulation)

- ปจจยรวมอน ๆ เชน พนธกรรม, psychological factors, bile acid overload, impaired intestinal microbiota

กำรวนจฉยโรคล�ำไสแปรปรวน IBS ปจจบนการวนจฉยโรคล�าไสแปรปรวนนยมใชเกณฑวนจฉยตาม Rome III criteria ป พ.ศ. 2549, American

College of Gastroenterology ป พ.ศ. 2552 และตามค�าแนะน�าของ Thai Neurogastroenterology and Motility

Society ในป พ.ศ. 2555 ตามล�าดบ โดยมเกณฑในการวนจฉยและแบงประเภทของโรคไดเปน 4 ประเภทยอย ๆ

ดงตารางท 119-21

ตารางท 1: เกณฑการวนจฉยโรคและประเภทของผปวยโรคล�าไสแปรปรวน IBS

มอาการปวดทองหรอไมสบายทองมากกวา 3 วนตอเดอนในชวง 3 เดอนทผานมา (โดยทคอย ๆ เรมมอาการ

มาแลวอยางนอย 6 เดอน) รวมกบลกษณะทางคลนกอยางนอย 2 ใน 3 ขอดงน

1. อาการปวดทองหรอไมสบายในทองดขนหลงถายอจจาระ

2. อาการปวดทองหรอไมสบายในทองเกดรวมกบการเปลยนแปลงของความถของการถายอจจาระ

3. อาการปวดทองหรอไมสบายในทองเกดรวมกบการเปลยนแปลงของลกษณะความแขงของอจจาระ

โรคล�าไสแปรปรวนแบงไดเปน 4 ประเภท (subtype) ดงน

- ล�าไสแปรปรวนชนดทองเสยเดน (diarrhea predominate หรอ IBS-D) ผปวยตองมอาการทองเสยไมนอยกวา

รอยละ 25 ของการขบถาย และหากมอาการทองผกตองไมเกนรอยละ 25 ของการขบถาย

- ล�าไสแปรปรวนชนดทองผกเดน (constipation predominate หรอ IBS-C) ผปวยตองมอาการทองผกไมนอยกวา

รอยละ 25 ของการขบถาย และหากมอาการทองเสยตองไมเกนรอยละ 25 ของการขบถาย

- ล�าไสแปรปรวนชนดทองเสยสลบทองผก (mixed IBS or IBS-M) ผปวยตองมอาการทองเสยสลบทองผกอยางละ

ไมนอยกวารอยละ 25 ของการขบถาย

- ล�าไสแปรปรวนชนดทไมสามารถจดประเภทได (undeterminated IBS หรอ IBS-U) ผปวยตองมอาการทองเสยสลบกบ

ทองผกอยางละไมเกนรอยละ 25 ของการขบถาย

5

จากพยาธสรรวทยาและกลไกการเกดโรคทซบซอนบอกใหทราบวา โรคล�าไสแปรปรวน IBS เปนความผดปกต

ในระดบเซลล มองไมเหนดวยตาเปลาและไมสามารถจบตองได การตรวจทางหองปฏบตการ หรอภาพเอกซเรยชองทอง

รวมถงการสองกลองตรวจล�าไสใหญจะใหผลเปนปกต ดงนน โรคนจงเนนการวนจฉยโดยใชกลมอาการเปนหลก

เพอหวงผลลดคาใชจายทจะเกดขน แตในขณะเดยวกนอาการของโรคล�าไสแปรปรวน IBS จะมความคลายคลงกบ

โรคล�าไสชนดอน ๆ ดวย เชน ล�าไสอกเสบจากการตดเชอโรคตาง ๆ (เชน เชอแบคทเรย พยาธ โปรโตซว เอชไอว วณโรค

ลงล�าไส), ล�าไสเปนแผล, โรคล�าไสอกเสบเรอรง IBD, โรคกระเปาะล�าไสใหญทมภาวะแทรกซอน (complicated

diverticular), โรคเนองอกและมะเรงล�าไสใหญ, โรค Coeliac นอกจากนโรค IBS ยงมความคลายคลงกบโรคทางตอมไรทอ

บางอยางดวย เชน โรคไทรอยด พาราไทรอยด และโรคเบาหวานทควบคมไมด เปนตน ดงนน หากแพทยผรกษาม

ความสงสยวาผปวยอาจจะเปนโรคอนทมอาการคลายคลงกบโรค IBS หรอตรวจพบความผดปกตจากการตรวจรางกาย

จากผลเลอด หรอมสญญาณเตอนขอใดขอหนงซงชวนใหคดถงโรคอน ๆ (ดงตารางท 2) กรณเหลานแพทยผรกษาควร

แนะน�าใหผปวยเขารบการตรวจพสจนโรคดวยวธทางหองปฏบตการ ตรวจสองกลองล�าไสใหญ และ/หรอตรวจเอกซเรย

ชองทองเพอการวนจฉยแยกโรคทชดเจนและแมนย�า

ตารางท 2: สญญาณเตอน (alarming features) ทผ ปวยควรไดรบการตรวจทางหองปฏบตการเพมเตม

เพอวนจฉยแยกโรค IBS ออกจากโรคอน ๆ ทมอาการคลายคลงกน

แนวทำงกำรรกษำผปวยโรคล�ำไสแปรปรวน IBS วธการรกษาโรคล�าไสแปรปรวน IBS แบงเปน 2 วธหลก ๆ ดงน

1. การรกษาโดยการไมใชยา (non-pharmacotherapy) ไดแก

- การปรบเปลยนอาหารและพฤตกรรม (diet and lifestyle modifications)1, 3 เชน ควรรบประทานอาหารใน

ปรมาณทพอเหมาะ หลกเลยงอาหารรสจด ลดปรมาณอาหารจ�าพวกแปงและไขมนสง ลดปรมาณนมและผลตภณฑ

จากนม (ส�าหรบผมอาการทองอด ลมมากหรอทองเสยงาย) ลดปรมาณผกสด หวหอม มะเขอเทศสด หลกเลยงกาแฟ

ชาเขมขน น�าอดลม และแอลกอฮอล ส�าหรบผปวย IBS-C ควรรบประทานอาหารทมกากใยเพมขน โดยเฉพาะใยอาหาร

ชนด soluble fibers เชน เยอหมเมลดของตนเทยนเกลดหอย (psyllium) ควรดมน�าประมาณวนละ 1.5-2 ลตร เปนตน

6

หลกเลยงการใชยาทมผลตอล�าไส ออกก�าลงกายอยางสม�าเสมอเพอชวยเสรมการท�างานของล�าไส (rapid colon transit)

และชวยเพมการหลงสาร endorphins จากสมองซงท�าใหรางกายมความสขและชวยผอนคลายความเครยด

- การรกษาดวยวธการทางจตบ�าบด (psychological modalities) เชน ใชวธปรบเปลยนความคดและพฤตกรรม

(cognitive behavioral therapy), ใชการสะกดจตบ�าบด (gut-directed hypnotherapy) หรอใชการบ�าบดแบบกายประสานใจ

รวมกน (mind-body therapy) เชน สมาธบ�าบด ฝกโยคะ เปนตน สงเหลานไดรบการพสจนแลววาสามารถชวยท�าให

อาการและคณภาพชวตของผปวย IBS ดขน1, 3, 22-26

2. การรกษาโดยการใชยา (pharmacotherapy)

ยาทมประโยชนส�าหรบรกษาโรค IBS มดวยกนหลายกลม ไดแก ยาแกปวดทองและลดการหดเกรงตวของล�าไส

(antispasmodic agents), ยาบรรเทาอาการทองเสย (antidiarrheal agents), ยาทออกฤทธตอตวรบ serotonin ในผนง

ล�าไส (serotonin-receptors drugs), ยาระบาย (laxatives), ยาทออกฤทธตอตวรบความรสกเจบปวด (drug acting on

pain receptors), ยาตานอาการซมเศราและยาคลายวตกกงวล (antidepressants and anxiolytics), ยาปฏชวนะ

(antibiotics) และยา probiotics เปนตน1, 3, 27-36

เนองจากโรค IBS มความสมพนธกบปจจยแวดลอมประจ�าวนของผปวยเปนอยางมาก ดงนน ผปวย IBS

ควรไดรบค�าแนะน�าเกยวกบสาเหต การด�าเนนโรคทคอนขางเรอรง (แตไมมอนตรายตอชวต) อาจมชวงทอาการของ

โรคก�าเรบสลบกบชวงอาการสงบไดตามกาลเวลา ผปวยควรท�าความเขาใจและปรบตวเขากบโรค ปรบเปลยนอาหาร

บางอยาง ออกก�าลงกายสม�าเสมอ และ/หรอใชวธทางจตบ�าบดเสรม การปฏบตตามค�าแนะน�าดงกลาวจะชวยใหอาการ

ของผปวยดขนเรว ชวยปองกนการกลบเปนซ�า และท�าใหแพทยสามารถทยอยลดปรมาณยาทใชรกษาไดเรวขน

ส�าหรบยาทใชรกษาโรคล�าไสแปรปรวน IBS มดวยกนหลายชนด การจะเลอกใชยาชนดใดนนขนอยกบปจจย

หลาย ๆ อยาง เชน ลกษณะอาการของผปวยในแตละชวงเวลา โรคและภาวะอน ๆ ทมกเกดขนพรอมกน โรคประจ�าตว

ดงเดมของผปวย อาการขางเคยงและราคาของยา เปนตน ในบทความนจะขอกลาวถงรายละเอยดของยาทมกถก

เลอกใชบอยในเวชปฏบตคอ ยาแกปวดทองและลดการหดเกรงตวของล�าไส หรอทนยมเรยกกนวา antispasmodic

agents ยากลมนเปนยาทมประโยชน มกลไกการออกฤทธในการรกษาดงนคอ เปน directly intestinal smooth muscle

relaxation, ชวยลด baseline muscular tone, ลด colonic motor activity, ลดภาวะ spontaneous contraction

ซงเปนการแกไขสภาวะ intestinal motility disturbances จงท�าใหล�าไสของผปวยกลบมาท�างานเปนปกต นอกจากน

ยงพบวายาบางชนดในกลมนสามารถชวยลด peripheral sensory afferent transmission ทจะน�าไปส central nervous

system จงชวยแกไขภาวะ visceral hypersensitivity ในอกทางหนง ดงนน ยากลม antispasmodic จงชวยรกษาอาการ

ปวดบบเกรงทองในผปวย IBS ไดแทบทกประเภท และยงชวยบรรเทาอาการทองเสยในผปวยประเภท IBS-D ได

เปนอยางด1, 3, 34-36 จากการท�าวจยเชงสงเคราะหขนาดใหญ (Cochrane systematic review) ในป พ.ศ. 2554 ซงรวบรวม

ขอมลผปวย IBS จ�านวน 1,392 ราย พบวาการใหยา antispasmodic สามารถลดอาการปวดทองไดดกวาผปวย

ทรบประทานยาหลอก (57% vs 46%, RR of 1.32; 95% CI 1.12-1.55; p < 0.001; NNT = 7) และชวยท�าใหอาการ

โดยรวม (global symptoms) ของผปวยจ�านวน 1,983 รายดขนไดอยางมนยส�าคญเมอเทยบกบผปวยทไดรบยาหลอก

(57% vs 39%, RR of 1.49; 95% CI 1.25-1.77; p < 0.0001; NNT = 5)36

7

ยาแกปวดทองกลม antispasmodic มดวยกนหลายชนด สามารถจดแบงเปน 2 กลมยอยไดดงน

1. antispasmodic ทออกฤทธผานกลไก anticholinergic เปนหลก ไดแก ยา hyoscyamine หรอ hyoscine,

dicyclomine, clidinium, scopolamine, atropine ยากลมนมประสทธผลในการรกษา แตมขอดอยในดานอาการขางเคยง

คอ ท�าใหเกดอาการปากแหง คอแหง ตาพรามว มนงง ทองผก ปสสาวะล�าบาก และอาจท�าใหหวใจเตนเรวขนได

2. antispasmodic ทออกฤทธโดยตรงตอเซลลกลามเนอในล�าไส (musculotropic spasmolytics) ไดแก ยา

alverine, otilonium, pinaverium, mebeverine, peppermint oil, phloroglucinol ยากลมนไมไดออกฤทธผาน

anticholinergic จงไมมอาการขางเคยงเหมอนยาในกลมแรก

ปจจบนมขอมลวจยเพมเตมเกยวกบประโยชนของการใชยา antispasmodic ผสมกบตวยา simethicone ใน

เมดเดยวกน เพอหวงผล synergistic effects เชน alverine 60 mg/simethicone 300 mg รบประทานวนละ 3 เวลา37-39

หรอ pinaverium 100 mg/simethicone 300 mg รบประทานวนละ 2 เวลากอนอาหาร39-40 โดยทผปวยสามารถ

หยดยาไดเมอหายปวดทอง หรอสามารถรบประทานตอเนองเปนระยะเวลา 4 สปดาห พบวาการใชยาสตรผสม

ดงกลาวจะชวยท�าใหอาการปวดทอง ไมสบายทอง อาการทองอดทองโต (abdominal bloating/distention) และ

อาการโดยรวมของผปวย IBS (global symptoms) ดขนไดมากกวาการรบประทานยาหลอกอยางมนยส�าคญทางสถต

(46.8% vs 34.3%, OR 1.3; 95% CI 1.06-1.59; p = 0.01)37 เนองจากยา simethicone ในขนาดดงกลาวมคณสมบต

ทดทงในดานการชวยลดฟองแกสในล�าไส (antifoaming) และยงชวยลดภาวะ stress-induced increase of colonic

permeability and hypersensitivity to distension ไดอกดวย41

โดยสรป โรคล�าไสแปรปรวน IBS เปนโรคทพบบอย เกดจากหลายสาเหต จดกลมอาการไดหลาย

ประเภท มการด�าเนนโรคทเรอรง ส�าหรบผปวยทอาการไมซบซอน แพทยสามารถใหการวนจฉยโรค

โดยยดจากกลมอาการและลกษณะของการขบถายอจจาระเปนหลก การรกษาประกอบดวยการท�าความเขาใจ

และปรบตวใหเขากบโรค การปรบเปลยนพฤตกรรมบางอยางรวมกบเลอกใชยารกษาทเหมาะสม

ส�าหรบผปวยทมอาการคอนขางมาก และทส�าคญ แพทยควรใหค�าอธบายทละเอยด คอยใหก�าลงใจและ

อยเคยงขางกบผปวย เพอใหผปวยมนใจวาโรคนสามารถรกษาใหดขนไดและไมมอนตรายตอชวตของ

ผปวยในระยะยาว

8

เอกสารอางองทส�าคญ

1. Sleisenger and Fordtran’s. Gastrointestinal and Liver Disease. 10th ed.

Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, editor. Philadelphia USA; 2016.

2. Sood R, Gracie DJ, Law GR, et al. Systematic review with meta-analysis:

the accuracy of diagnosing irritable bowel syndrome with symptoms, biomarkers and/

or psychological markers. Aliment Pharmacol Ther 2015;42:491-503.

3. Chey WD, Kurlander J, Eswaran S. Irritable Bowel Syndrome A Clinical

Review. JAMA 2015;313(9):949-58.

4. Devanarayana NM, Rajindrajith S, Pathmeswaran A, et al. Epidemiology

of irritable bowel syndrome in children and adolescents in Asia. JPGN 2015;60:792-8.

5. Lovell RM, Ford AC. Global prevalence of and risk factors for irritable

bowel syndrome: a meta-analysis. Clin Gastroenterol Hepatol 2012;10(7):712-721.e4.

6. Lovell RM, Ford AC. Effect of gender on prevalence of irritable bowel

syndrome in the community: systematic review and meta-analysis. Am J Gastroenterol

2012;107(7):991-1000.

7. Spiegel BM. The burden of IBS: looking at metrics. Curr Gastroenterol

Rep 2009;11(4):265-269.

8. Everhart JE, Ruhl CE. Burden of digestive diseases in the United States,

part II: lower gastrointestinal diseases. Gastroenterology 2009;136(3):741-754.

9. Agarwal N, Spiegel BM. The effect of irritable bowel syndrome on

health-related quality of life and health care expenditures. Gastroenterol Clin North Am

2011;40(1):11-19.

10. Riedl A, Schmidtmann M, Stengel A, et al. Somatic comorbidities of

irritable bowel syndrome: a systematic analysis. J Psychosom Res 2008;64(6):573-582.

11. Lovell RM, Ford AC. Prevalence of gastro-esophageal reflux-type

symptoms in individuals with irritable bowel syndrome in the community: a meta-analysis.

Am J Gastroenterol 2012;107(12):1793-1801.

12. Ford AC, Marwaha A, Lim A, Moayyedi P. Systematic review and

meta-analysis of the prevalence of irritable bowel syndrome in individuals with dyspepsia.

Clin Gastroenterol Hepatol 2010;8(5):401-409.

13. Fond G, Loundou A, Hamdani N, et al. Anxiety and depression

comorbidities in irritable bowel syndrome (IBS): a systematic review and meta-analysis.

Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci 2014;264(8):651-660.

14. El-Serag HB, Pilgrim P, Schoenfeld P. Systemic review: natural history

of irritable bowel syndrome. Aliment Pharmacol Ther 2004;19(8):861-870.

15. Dai C, Jiang M. The incidence and risk factors of post-infectious

irritable bowel syndrome: a meta-analysis. Hepatogastroenterology 2012;59(113):67-72.

16. Bellini M, Gambaccini D, Stasi C, et al. Irritable bowel syndrome: A

disease still searching for pathogenesis, diagnosis and therapy. World J Gastroenterol

2014;20(27):8807-20.

17. Saha L. Irritable bowel syndrome: Pathogenesis, diagnosis, treatment,

and evidence-based medicine. World J Gastroenterol 2014;20(22):6759-73.

18. Soares RL. Irritable bowel syndrome: A clinical review. World J

Gastroenterol 2014;20(34):12144-60.

19. Longstreth GF, Thompson WG, Chey WD, et al. Functional bowel

disorders. Gastroenterology 2006;130:1480.

20. An Evidence-Based Position Statement on the Management of Irritable

Bowel Syndrome. Am J Gastroenterol 2009;104:S1.

21. สมาคมประสาททางเดนอาหารและการเคลอนไหว (ไทย). ค�าแนะน�า

เกยวกบโรคล�าไสแปรปรวน IBS ส�าหรบแพทยทวไป (แนวทางเวชปฏบต ค.ศ. 2012).

(www.thaimotility.or.th/guideline.php)

22. El-Salhy M, Gundersen D. Diet in irritable bowel syndrome. Nutrition

Journal (2015)14;36:1-17.

23. Gibson PR, Varney J, Malakar S, et al. Food components and irritable

bowel syndrome. Gastroenterol 2015;148:1158-74.

24. Rao SSC, Yu S, Fedewa A. Systematic review: dietary fibre and

FODMAP-restricted diet in the management of constipation and irritable bowel syndrome.

Aliment Pharmacol Ther 2015;41:1256-70.

25. Altayar O, Sharma V, Prokop LJ, et al. Psychological therapies in

patients with irritable bowel syndrome: A systematic review and meta-analysis of

randomized controlled trials. Gastroenterology Research and Practice 2015, article ID

549308:1-19.

26. Peters SL, Muir JG, Gibson PR. Review article: gut-directed

hypnotherapy in the management of irritable bowel syndrome and inflammatory bowel

disease. Aliment Pharmacol Ther 2015;41:1104-15.

27. Wall GC, Bryant GA, Bottenberg MM, et al. Irritable bowel syndrome:

A concise review of current treatment concepts. World J Gastroenterol 2014;20(27):8796-

8806.

28. Lazaraki G, Chatzimavroudis G, Katsinelos P. Recent advances in

pharmacological treatment of irritable bowel syndrome. World J Gastroenterol

2014;20(27):8867-85.

29. Ford AC, Moayyedi P, Lacy BE, et al. American College of

Gastroenterology monograph on the management of irritable bowel syndrome and chronic

constipation. Am J Gastroenterol 2014;109(suppl 1):S2-S26.

30. Furnari M, Bortoli ND, Martinucci I, et al. Optimal management of

constipation associated with irritable bowel syndrome. Therapeutics and Clinical Risk

Managements 2015;11:691-703.

31. Ford AC, Quigley EMM, Lacy BE, et al. Effects of antidepressant and

psychological therapies, including hypnotherapy, in irritable bowel syndrome: Systematic

review and meta-analysis. Am J Gastroenterol 2014;109:1350-65.

32. Lorio N, Malik Z, Schey R. Profile of rifaximin and its potential in the

treatment of irritable bowel syndrome. Clinical and Experimental Gastroenterology

2015;8:159-67.

33. Ford AC, Quigley EMM, Lacy BE, et al. Efficacy of prebiotics, probiotics,

and synbiotics in irritable bowel syndrome and chronic constipation: Systematic review

and meta-analysis. Am J Gastroenterol 2014;109:1547-61

34. Vanuytsel T, Tack JF, Boeckxstaens GE. Treatment of abdominal pain

in irritable bowel syndrome. J Gastroenterol 2014;49:1193-1205.

35. Annahazi A, Roka R, Rosztoczy A, et al. Role of antispasmodics in the

treatment of irritable bowel syndrome. World J Gastroenterol 2014;20(20):6031-43.

36. Ruepert L, Quartero AO, de Wit NJ, et al. Bulking agents, antispasmodic

and antidepressant medication for the treatment of irritable bowel syndrome. Cochrane

Database Syst Rev. 2011;(8):CD003460.

37. Wittmann T, Paradowski L, Ducrotte P, et al. Clinical trial: the efficacy

of alverine citrate/simethicone combination on abdominal pain/discomfort in irritable bowel

syndrome-a randomized, double-blined, placebo-controlled study. Aliment Pharmacol

Ther 2010;31:615-24.

38. Ducrotte P, Grimaud JC, Personnic S, et al. On-demand treatment

with alverine citrate/simethicone compared with standard treatments for irritable bowel

syndrome: results of a randomized pragmatic study. Int J Clin Prac 2014;68(2):245-54.

39. Martinez-Vazquez MA, Vazquez-Elizondo G, Gonzalez-Gonzalez JA,

et al. Effect of antispasmodic agents, alone or in combination, in the treatment of irritable

bowel syndrome: Systematic review and meta-analysis. Revista de Gastroenterologia de

Mexico 2012;77(2):82-90.

40. Lopez-Alvarenga JC, Sobrino-Cossio S, Remes-Troche JM, et al. Polar

vectors as a method for evaluating the effectiveness of irritable bowel syndrome treatments:

An analysis with pinaverium bromide 100 mg plus simethicone 300 mg po bid. Revista

de Gastroenterologia de Mexico 2013;78(1):21-7.

41. Bueno L, Beaufrand C, Theodorou V, et al. Influence of simethicone

and alverine on stress-induced alteration of colonic permeability and sensitivity in rats:

beneficial effect of their association. J Pharm Pharmacol 2013;65(4):567-73.