����

IraRerqT qDqnew qsqnEnif qfow IrqTqsinim

.ejqwArihevid ,elAm

�

ޞަފްހާ

ނަންބަރ

3 ފޮތް ފެށުމުގެ ޚުލާޞާ ބަޔާން

4 ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ބަޖެޓަށް ގެންނެވި ބަދަލުތައް

ބަޖެޓް ބަޔާން 2013

13 ބަޖެޓް ބަޔާން

ފިސްކަލް އެންޑް އިކޮނޮމިކް އައުޓްލުކް 2015-2011

29 ދިވެހިރާއްޖޭގެ މާލީ އަދި އިޤްތިޞާދީ ތަސައްވުރު 2011 އިން 2015 އަށް

ހުށަހެޅި ބަޖެޓަށް މަޖިލީހުން ގެންނެވި އިޞްލާޙުތައް ބަޖެޓަށް ގެނައި ގޮތް

61 ބަޖެޓްގެ ޚުލާޞާ ހިސާބައް އައިބަދަލު

63 އޮފީސްތަކުގެ ޢާންމު ބަޖެޓަން ގެނެވުނު ބަދަލު

86 ބަޖެޓް ބައިކުރެވިފައިވާ މައިގަނޑު ބައިތަކަށް ބަދަލު ގެނެވުނު ގޮތް

90 ދައުލަތަށް ލިބޭ ފައިސާގެ މައިގަނޑު ބައިތަކަށް ބަދަލުގެނެވުނު ގޮތް

( ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް -2013 (ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރެއްވިގޮތަށް ބަދަލުކޮށްފައި

95 2013ވަނަ އަހަރަށް ލަފާކުރި ބަޖެޓްގެ ޖުމްލަ

96 ދައުލަތުގެ ބަޖެޓްގެ ޚުލާޞާ ހިސާބު

98 ދިވެހި ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް 2015-2011

100 ސަރުކާރުގެ މަސްއޫލްވެ ޒިންމާވާންޖެހޭ އޮފީސްތަކުގެ ޢާންމު ބަޖެޓްގެ ޖުމްލަ

102 ( ސަރުކާރުގެ މަސްއޫލްވެ ޒިންމާވާންޖެހޭ އޮފީސްތަކުގެ ޢާންމު ބަޖެޓް (ރިކަރަންޓް/ކެޕިޓަލް

106 ( އެކި ބައި ބަޔަށް ޚަރަދުކުރާ ގޮތުގެ ޖުމްލަ ހިސާބު (ފަންކްޝަނަލް

107 ( މުޅި ބަޖެޓް ޚަރަދު ބައިކުރެވިފައިވާ މައިގނޑު ބައިބައިގެ ޖުމްލަ ހިސާބު (އިކޮނޮމިކް

115 އޮފީސް ތަކުގެ ޢާންމު ބަޖެޓް

129 ސަރުކާރުގެ މަސްއޫލްވެ ޒިންމާވާންޖެހޭ އޮފީސްތަކުގެ ޖުމްލަ އާމްދަނީ

131 ދައުލަތަށް ލިބޭ ފައިސާގެ މައިގަނޑު ބައިތައް 2011 ން 2015

134 އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ދައުލަތަށް ލިބޭ ފައިސާގެ ބައިތަކުގެ ތަފްޞީލް

.ޕީ ) . އައި .އެސް ޕަބްލިކް ސެކްޓަރ އިންވެސްޓްމަންޓް ޕްރޮގްރާމް (ޕީ

141 ޕަބްލިކް ސެކްޓަރ އިންވެސްޓްމަންޓް ޕްރޮގްރާމްގެ ޖުމްލަ 2013 - 2015

143 ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ހިންގޭ ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ މަޝްރޫޢުތަކުގެ ތަފްޞީލް

ފިހުރިސްތު

ޞަފްހާ

ނަންބަރ

164 ބޭރުގެ ލޯން އެހީގައި ހިންގޭ ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ ގެ މަޝްރޫޢުތަކުގެ ތަފްޞީލް

168 ބޭރުގެ ހިލޭ އެހީގައި ހިންގޭ ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ ގެ މަޝްރޫޢުތަކުގެ ތަފްޞީލް

170 ޑޮމެސްޓީކް ލޯން އެހީގައި ހިންގޭ ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ ގެ މަޝްރޫޢުތަކުގެ ތަފްޞީލް

171 ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ މަޝްރޫޢުތައް ރަށްރަށަށް ބެހިފައިވާ ގޮތް

203 ޑޮމެސްޓީކް ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ 2013 ޕްރޮގްރާމްތަކަށް ބަހާލެވިފައިވާ ގޮތް

204 ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ އެކި ބައިބަޔަށް ޚަރަދުކުރެވޭ ގޮތުގެ ޖުމްލަ ހިސާބު

205 ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ 2013 އޮފީސްތަކަށް ބެހިފައިވާ ގޮތް

ބަޖެޓްގައި ހިމެނޭ ޕްރޮގްރާމްތައް

209 ބަޖެޓްގައި ހިމެނޭ ޕްރޮގްރާމްތަކުގެ ޚުލާޞާ 2013

ބަޖެޓާބެހޭ އެހެނިހެން ބައިތައް

223 މަޝްރޫޢުތައް ހިންގުމަށް ލިބޭ ބޭރުގެ ލޯން އެހީ 2011 ން 2015 ށް

228 މަޝްރޫޢުތައް ހިންގުމަށް ލިބޭ ބޭރުގެ ހިލޭ އެހީ 2011 ން 2015 ށް

229 ބޭރުގެ ހިލޭ އެހީގެ ގޮތުގައި ފައިސާއިން ލިބޭ އެހީ

230 ބޭރުގެ ހިލޭ އެހީގެ ގޮތުގައި ލިބޭ ފައިސާއިން ޚަރަދުކުރެވޭ އޮފީސްތައް

232 ބޭރުގެ ހިލޭ އެހީގެ ގޮތުގައި ލިބޭ ފައިސާއިން އެކިބައިބަޔަށް ޚަރަދު ކުރެވޭ ގޮތް

236 އާންމު ބަޖެޓާނުބެހޭ ޓްރަސްޓް ފަންޑް ތަކަށް ލިބޭ ފައިސާ

237 ޢާންމު ބަޖެޓާނުބެހޭ ޓްރަސްޓް ފަންޑް ތަކުން ޚަރަދު ކުރެވޭ އޮފީސްތައް

238 އާންމު ބަޖެޓާނުބެހޭ ޓްރަސްޓް ފަންޑުން އެކިބައިބަޔަށް ޚަރަދު ކުރެވޭގޮތް

242 ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް 2013 ގައި ހިމެނޭ މުވައްޒަފުންގެ ޢަދަދު

244 މިނިސްޓްރީ އޮފް ފިނޭންސް އެންޑް ޓްރެޜަރީ/ ޚާއްޞަ ބަޖެޓްގެ ތަފްޞީލް

246 ސަރުކާރުން ހިންގާ ނުވަތަ ޙިއްޞާވާ ކުންފުނިތަކުގައި ސަރުކާރުގެ ޙިއްޞާ ހިމެނިފައިވާ ގޮތުގެ ތަފްޞީލް

248 އަލަށް ނަގާ ލޯނުތަކުގެ އިތުރު ތަފްޞީލް 2013

_______________________________

` ވަަނ 96މިއީ ދިެވހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫިރއްޔާގެ ޤާނޫނު އަސާސީގެ

ވަަނ އަހަރު ދައުލަތުން ހިނިގ 2011) ގައިވާ ގޮތުގެ މަތިން، ހމާއްދާގެ (ޚަރަދާއި، ދައުލަތަށް ލިބުނު އެއްޗެއްގެ ހިސާބު ރައްިޔތުންގެ މަޖިލީހަށް

ވަަނ އަހަރަްށ ލަފާކުރައްވާ ދަުއލަތުގެ ަބޖެޓް، 2013ހުށަހަޅުއްވައި، އެމަޖިލީހުން ފާސްކުރެއްވުމަށްޓަކައި ބަޖެްޓ ހުށަހެޅުއްވި ޖަލްސާގައި،

هللاޢަބްދުމިނިސްޓަރ އޮފް ފިނޭންސް އެންޑް ޓްރެޜަރީ އޮނަަރބަލް އަލްފާޟިލް ދެއްވި ބަޔާނެެވ. ޖިހާދު

ްޓ ރައްޔިުތންގެ ަވނަ އަހަަރށް ލަފާކުރައްވާ ދައުލަތުގެ ބަޖެ 2013

ދުވަހުއެވެ.އަންގާރަވީ 2012ޮނވެމްބަރ 27މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅުއްވީ

ވަނަ އަހަރަށް ލަފާކުރި ަދއުލަތުގެ ބަޖެްޓ 2013 ގައި 2012ޑިސެމްބަރ 25ދިރާސާކުެރއްވުމަށް މަޖިލީހުން ހޮއްވެވި ކޮމިޓީން

ލްސާއަށް ވަނަ ޖަ 40ަވނަ ދައުުރގެ 3އޮތް ަރއްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ވަަނ 2013ހުށަހެޅުއްވި ރިޕޯޓަްށ މަޖިލީހުން ގެންެނވި އިސްލާޙްތަކާއެކު

2012ިޑސެމްބަރ 27އަހަރަށް ލަފާކުރެއްވި ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް ފާސްކުރެއްވީ 69ދުވަހު ޖަލްސާއަށް ޙާޒިރުވެ ވަޑައިގެންތިއްބެވިބުރާސްފަތިވީ

މެްނބަރުންގެ އަޣްލަބިއްޔަތުންނެވެ. 41މެމްބަރުްނގެތެރެއިން

(ބަޖެޓް ބަޔާނާއި ހުރިހާހިސާބުތަކެއް ބަޖެާޓބެހޭ ިމފޮތުގައިވާ ފާސްކުރެއްވިގޮތަށް މަިޖލީހުން ާވނީ އްވަރުފިޔަވައި)ތަޞަ ދީ އިޤްތިޞާ

ބަދަލުކޮށްފައެވެ.

3

 

 

،ވަނަ އަހަރަށް ލަފާކުރި ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރެއްވިއިރު 2013

މަޖިލީހުން ފާސްކުރެއްވި އިސްލާޙު ތަކުގެ ސަބަބުން ބަޖެޓަށް ބަދަލު އަންނަ އިޞްލާޙުތައް

1,672,718,211މަޖިލީހުންާފސްކުރެއްވި ގެ ބަޖެޓުން އުނިކުރުމަށް ރައްޔިތުންގެ 2013 ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅި -1

ރުފިޔާ، ދައުލަތުގެއޮފީސްތަކުގެ ޤާނޫނީވާޖިބުތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތު 1,066,960,000ރުފިޔާގެ ތެރެއިން

ޖެޓްގައި އެކިއޮފީސްތަކަށް އަދާކުރުމަށްޓަކައި ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ޚަރަދުތަކަށް އިސްކަންދީގެން،މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅި ބަ

. ނޑައަޅާފައިވާ ބަޖެޓްގެ މިންވަރުގެ ނިސްބަތުން ތިރީގައިމިވާގޮތުގެމަތިންއުނިކުރުން ކަ

އިތުރުކުރަންވީ ޢަދަދު (ރުފިޔާ)

ނަން ޑް ބަޖެޓްކޯ ނަންބަރު

002 211 އިތުރުގަޑީ މަސައްކަތައްދޭ ފައިސާ 115,000,000

ކުރުމުގެ ޚަރަދު ދަތުރުފަތުރު 90,300,000221

އޮފީސް ހިންގުމުގެ ބޭނުމަށް ހޯދޭ ތަކެތީގެ އަގު 127,320,000222

އޮފީސް ހިންގުމަށް ބޭނުންވާ ޚިދުމަތުގެ ޚަރަދު 451,710,000223

ޚިދުމަތް ދިނުމުގެ ބޭނުމައް ހޯދާ ތަކެތީގެ އަގު 49,770,000224

ޚަރަދު ތަމްރީނު ކުރުމަށް ކުރެވޭ 29,580,000225

މަރާމާތުކުރުމާއި ބެލެހެއްޓުމުގެ ޚަރަދު 101,250,000226

423 ހޯދާ އެކިބާވަތްތަކުގެ ހަރުމުދާ ހޯދުން 102,030,000

ޖުމުލަ 1,066,960,000

1,672,718,211ގެބަޖެޓުން އުނިކުރުމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްުކރެއްވި 2013ރައްޔިތުންގެމަޖިލީހަށް ހުށަހެޅި -2

ރުފިޔާ ،ދައުލަތުގެއޮފީސްތަކުގެ ޤާނޫނީވާޖިބުތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމަށްޓަކައި 605,758,211 ރުފިޔާގެތެރެއިން

ކޮންމެހެންކުރަންޖެހޭ ޚަރަދުތަކަށް އިސްކަންދީގެން، ރައްޔިތުންގެމަޖިލީހަށް ހުށަހެިޅބަޖެޓުގައި އެކިއޮފީސްތަކަށް

ނޑައަޅަފައިވާބަޖެ ނޑައަޅާ އުސޫލެއްެގ ކަ ޓުގެ މިންވަރުގެ ނިސްބަތުން މިނިސްޓްރީ އޮފް ފިނޭންސް އެންޑް ޓްރެޜަރީން ކަ

ޚަރަދުގެތެރެއިން އުނިކުރުން. މަތިން ރިކަރެންޓް

4

 

 

ނަ އަހަރަށް ލަފާކޮށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހައް ހުށަހެޅި ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ.ގައި ހިމެނިފައިވާ މަޝްރޫޢުތައް ވަ 3-2013

މިލިޔަންރުފިޔާއަށް ނިސްބަތްވާ 3073.5އިސްލާޙުކުރުމަށްފަހު އަލުންއެކުލަވާލެވިފައިވާ މަޝްރޫޢުތަކުގެ ލިސްޓްގައިވާ

ނޑައަޅާފައިވާ ޢަދަދު އުނިނުކޮށް، މަޖިލީހުން އިތުރުކުރުމަށް ފާސްކުރެއްވި މަޝްރޫޢުތަކުން އެއްވެސް މަޝްރޫޢަކަށް ކަ

ނޑައަޅުއްވާފައިވާ ތަކަށްމަޝްރޫޢު ލިސްޓުގައިވާ 2014ރުފިޔާ 000,000389, ވަނައަހަރަށް 2013 ގޮތުގެމަތިން ކަ

ވަނައަހަރަށްލަފާކޮށް 2013ރުފިޔާ 322,560,000ވަނައަހަރަށް 2015ރުފިޔާ އާއި 623,383,650 ވަނައަހަރަށް

ބަޖެޓްގެ ޕީ.އެސް.އައި ޕީ އަށް އިތުރުކުރުން. ހުށަހެޅި

އަށް ލަފާކުރި 2013 (ރުފިޔާ)

އަށް ލަފާކުރި 2014 (ރުފިޔާ)

އަށް ލަފާކުރި 2015 (ރުފިޔާ)

ބަޖެޓުން ހިންގޭ މަޝްރޫޢުތައްދައުލަތުގެ -11,500,000,000

1,486,695,311 792,016,634

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން އިތުރު ކުރެއްވި

މަޝްރޫޢުތައް389,000,000 623,383,650 322,560,000

1,889,000,000 2,110,078,961 1,114,576,634

2,032,020,573 2,756,018,962 1,231,300,754ބޭރުގެ ލޯން އެހީއިން ހިންގޭ މަޝްރޫޢުތައް-2

567,770,792 586,490,419 347,613,568 ބޭރުގެ ހިލޭ އެހީއިން ހިންގޭ މަޝްރޫޢުތައ3ް-

77,000,000 170,000,000 21,000,000 ޑޮމެސްޓިކް ލޯނުން ހިންގޭ މަޝްރޫޢުތައ4ް-

3,791,367,999 5,622,588,342 3,488,914,322 މިހާރުގެ ޖުމްލަ

ރުފިޔާގެ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓްގެ ޖުމްލަ 16,972,718,211 ހުށަހެިޅ ށްލަފާކޮށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަނަ އަހަރަށް ވަ 4-2013

ފަހު ށްވަނަނަންބަރުގައިވާ ބަދަލު ގެނައުމަ 3ވަނަ ނަންބަރާއި 2ވަނަނަންބަރާއި 1ޢަދަދު ، މަތީގައިވާ

އިންސައްތަ ހިމަނައިގެން 0.1އޮފީސްތަކުގެބަޖެޓްގެ ޖުމްލައިން ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ސިޔާސީޕާޓީތަކަށް ދައްކަންޖެހޭ

ނޑައެޅުން. 15,300,000,000މުޅިބަޖެޓްގެޖުމްލަ ޢަދަދަކީ ރުފިޔާކަމުގައި ކަ

5

 

 

ރުފިޔާ ތަފްސީލް

ަރއްިޔތުްނގެ މަޖިލީަހށް ހުށަހެިޅ ވަނައަަހަރށް ލަފާކޮްށ 2013 ބަޖެޓްެގ ުޖމްލަ

16,972,718,211

.ީޕ ައށް ިއތުރުކުުރމަްށ މަޖިލީުހން ފާސްުކރެއްިވ އިތުރުކުރި: .ައއި .އެސް ޕީ މަޝްރޫުޢތަކަްށވާ ޢަދަދު

389,000,000

17,361,718,211 1,066,960,000 ވަނަ ަނންބަުރަގއިާވ ޮގތުެގ ަމތިްނ ުއނިކުރި 1 އުނިކުރި:

605,758,211 ވަނަ ަނންބަުރަގއިާވ ޮގތުެގ ަމތިްނ ުއނިކުރި 2 1,672,718,211 ވަަނ ނަންބަުރަގއިާވ ޮގތަށް ރިކަރަންްޓ 3ބަޖެޓަްށ ބަދަުލ ުނގެނެްސ

ހަރަުދން އުނިުކިރ 389,000,000

ބަޖެޓަްށ ބަދަުލ ުނގެނެްސ ިސޔާސީ ޕާޓީތަކަްށ ދޭްނޖެޭހ ފައިާސއަްށ ރިކަރަންްޓ ހަަރުދން އުނިކުރި

147,126 2,061,865,337

15,299,852,874 : ބަޖެޓަްށ ެގނެުވުނ ބަދަާލގުިޅގެްނ ސިޔާސީ ޕާީޓތަކަށް އިތުރުކުރި

އިތުަރށްޭދންެޖހޭ 147,126

15,300,000,000 ވަނަ އަހަރަށް ފާސްކުރެއްވި ބަޖެޓްގެ ޖުމްލަ 2013

ނޑައެޅުނު ޖުމްލައަށް ބަދަލެއްނާންނަގޮތުގެމަތިން ބަޖެޓްކޮންޓެންޖެންީސ ށްދައުލަތުގެ ބަޖެޓަ ގެ ނަ އަހަރުވަ 2013 -5 ކަ

ރުފިާޔ މިލިޔަން 100ބަޖެޓުން އުނިކޮށް މަސްވެރިންނަށް ސަބްސިޑީ ގެ ގޮތުގައިދިނުމަށް

ނޑުވެރިންނަށްސަބްސިޑީ ދިނުމަށް . މިލިޔަން ރުފިޔާ ބަޖެޓްގައިހިމެނުމަ 50ހިމެނުމަށާއި،ދަ ށްފާސްކުރެއްވިއެވެ

ރުފިޔާ

ތަފްސީލް

225,000,000

މަޖިލީަހށްުހށަހެިޅ ބަޖެޓްަގއި ހިަމާނފައިާވ ކޮންެޓންެޖންސީެގ ަޢދަދު

: ަމސްވެިރންަނށް ޭދންޖެޭހ ސަބްސިީޑ އަށް އުނިކުަރން 100,000,000

ަދނޑުެވރިްނނަްށ ޭދންޖެޭހ ސަބްސިީޑ އަްށ 50,000,000 150,000,000

މިހާރު ބަޖެޓް ކޮންޓެންޖެންސީގެ ޖުމްލަ 75,000,000

6

 

 

ގައި ށް ހުށަހެޅި ބަޖެޓާބެހޭގޮތުން ތިރީވަނައަހަރަށް ލަފާކޮށް ރއަޔިތުންގެ މަޖިލީހަ 2013އަދި މީގެ އިތުރުން -6

ކުރުމަށްވެސް ފާސްކުރެއްވިއެވެ. މިވާގޮތުގެމަތިން ޢަމަލު

. . (ހ) ވަަނ ައަހރަށް 2013ިސވިލް ސަރވިްސ ުމަވއްޒަފުްނނާިއ ިމނިަވން މުައއްަސސާތަކުެގ ެމންަބރުންާނިއ ުމވަްއޒަފުންަނށް

" (ބަޖެޓް ކޯޑް ހުށަ -212މުސާަރއާިއ ުއޖޫރަ، ބަެޖޓް ކޯްޑ -211ހަުޅްއވާފަިއވާ ދައުަލތުެގ ބަޖެްޓަގއި "ުމވަްއޒަފުްނ ހިނގާ ަޚރަދު

) ެގ ތެެރއިްނ އިުތރު ގަޑީެގ މަަސއްކަތަްއޭދ ފަިއާސ ިފޔަަވއި، ަބެޖޓްގަިއ ިސވިްލ ސަރވިްސ މުަވއްޒަފުްނނަްށ ދޭ އެަލވަންސް

ނޑައަޅުްއވާފަިއވާ، "މުަވއްޒަފުްނަނށް ހިނާގ މުަވއްޒަފުްނާނއި މިނި ވަން މުައްއސަސާތަކުގެ މެްނބަރުންާނއި މުަވްއޒަފުންަނށް ކަ

" ެގ ުޖމްަލ ައދަުދން އެްއެވސް ިމންަވރެްއ ުއނިނުކުުރން، ޚަރަދު

އިން ފެިށގެްނ އިްމޕޯްޓ ޑިއުީޓަތއް ިރަވއިސްކުރުަމށް ެފންނަކަަމށް، 2013). ޖުަލއި ށ(

އިްނ ފެިށގެްނ ޮއްމޕޯޓް ިޑއުޓީަތއް ރިވަިއޒްކުރުަމށް ފެންނަަކމަށް ިނންމާަފއިާވ ިންނމުުމގަިއ މިާހުރ ޑިއުޓީ 2013 ޖުަލއި -

ސުން ޕަސެްންޓގަިއ ހިެމނޭ ެއއްވެްސ ެއއްޗެްއ ައދި ޕެޓްރޯްލއާއި، ޑީސަާލިއ ތެުލގެ ެއްއެވސް ބާަވތަކުްނ އިްމޕޯޓް ިޑއުޓީ

.ރިވަިއޒްކުރަްނ ުނފެންނަަކމަ ށް ަކނޑައެޅުން

. 8). ުޓއަރިަޒްމ ޓެކްސްެގ ގޮުތަގއި ނަަގމުްނާދ ނ( .އެސް އިްނ ފެިށެގން ުއވާލަިއ ައިދ ެއ ތާރީޚުްނ ެފށިެގން 2013ޑޮަލުރ ޖުަލއި ޔޫ

. %12އިްނ %8ޓުއަރިޒަްމ ގުޑްްސ ެއންޑް ސަރިވސް ޗާރްޖ އަްށ ބޮޑުކުރުމަށް

. 18.5). ެއއާޕޯުޓްނ ދޭ ިޚދުަމތުެގ ީފ ރ( .އެސް .ޑޮލަރަށް އިުތރުކުރަން، 25ޑޮލަރުން ޔޫ .ެއސް ޔޫ

ނޑައަޅުްއވާފަިއާވ އިތުުރ 2013). ބ( ަރްށ ޓުައރިސްްޓ ިރސޯޓްެގ ޮގތުަގިއ ކުއްޔަްށ ދިުނމުެގ ްޕރޮްގރާްމ ކުިރއަްށ 14ަވނަ އަަހރަްށ ކަ

ގެްނދިުއމަށް،

ޓުގެ ޮގތުަގއި ުކއްަޔށް ދިުނުމގެ ޕްޮރގްރާްމ ކުިރައްށ ަރްށ ޓޫރިސްްޓ ރިސޯ 14ވަނަ އަހަަރށް ަކނޑައަޅުްއވާފަިއާވ އިތުުރ 2013 -

ގެްނދިުއމަްށ ިނންމާަފއިާވ ނިްނމުްނ ކުރިައްށ ގެްނދަްނާވނީ ަރއްިޔތުްނގެ މަިޖލިސްއަްށ ުހށަަހޅާ ަރއްިޔތުްނެގ ަމޖިލީުހން

. ފާސްކޮށްެގންެނވެ

.ޓީ ެނުގމަްށ ފެްނނަކަމަށް، ).ޅ( ުމވާސަލާީތ ޚިުދމަްތތަކުން ީޖ.އެސް

7

 

 

 

.ީޕގެ ތެރޭަގއި ިހމެނޭ މަޝްރޫުޢތައް ިހންުގމަށް އަހަރަަކށް، ކ( .ައއި .އެސް ) ައށް ވުެރ 7( %7). ތަރައްީޤގެ މަޝްރޫުޢތަކާއި ޕީ އިންސަްއތަ

. މަތީ އިްނޓަރެސްްޓ ރޭްޓގަިއ ަދއުލަުތން އިތުަރށް އެްއވެސް ޯލނެްއ ުނެނގުން

ާޔއަްށ ުވެރ ިބލިޔަްނ ުރފި 2ކުެރއްުވމަްށޓަކައި ނަްނަގާވ ުޖމުަލ ލޯުނެގ ައަދުދ ވަަނ އަހަުރެގ ބަޖެްޓ ފަިއނޭްނސް 2013(އ).

،އިތުުރނުކުރެްއުވން

ވަަނ ައހަުރގެ ޖުލަިއ މަުހ ިރވަިއސްކޮށް ިއތުުރ ކުރާއިުރ 2013ގަިއ ބަާޔން ުކެރވިފަިއާވގޮަތށް އިްމޕޯޓް ިޑއުޓީ ށ)( ) ވ(

. ޭއގެތެޭރަގއި ކާބޯތަެކއްޗާއި ރީިތވުަމށް ބޭނުންކުާރ ސާާމނާިއ ޑީސަލާިއ ެޕޓްރޯލް އެްއވެސްއަާސސީ މުދަލަުކން ޑިުއޓީ ބޮޑު ނުކު ުރން

. ހިމެުނން

ން ކނޑަައޅާ ) ާރއްޭޖަގއި އުފަްއދާފަިއާވ ަޖްމޢިއްާޔ ަޖމާޢަްތތަުކގެ ހިްނގުްނ ަހުރދަނާކުުރމުެގޮގތުްނ،ރައްިޔތުްނގެަމިޖލީހުެގ މާިލއްަޔތު ކޮމިޓީމ(

ރުިފޔާ 10,000,000 އުސޫލެްއގެަމތިން،ރާއްޭޖގަިއ ގަާވިއދުްނހިްނގަުމން ައންަނ ަޖމްޢިްއޔާ ޖަމާޢަްތތަކަްށ ޭދ މާލީ އެހީެއްއގެޮގުތގައި

. ) ަބޖެޓަްށ ިއތުރުކުރުން (ދިަހ މިިލއަްނ ުރފިޔާ

ނޑައަުޅްއވާފަިއ ހުރި ަކންކަާމ ުގޅޭގޮުތްނ :1-ނޯޓް ލިބޭނެަކަމށް ނަމަ ކޮމިީޓްނ ުހށަހަޅާަފިއވާ ގޮަތށް ާފސްެވއްޖެ އާމްަދީނ ިއތުރުކުަރްނ ކަ

މިލިަޔްނ 1,814ވަަނ އަހަަރށް ލިބޭެނކަމަށް ލަފާ ކޮްށފައިވާ 2013ލަފާކުރެވޭ އަަދަދކީ، މިނިސްޓްރީ އޮފް ފިޭނންސް އެންޑް ޓްެރޜަީރން

. 1,500ރުފިާޔގެ ަބދަުލގަިއ މިިލަޔން ުރފިާޔއެވެ

ނަޑއަޅުްއވާަފއިާވ 2013ކޮށްަފއިވާ، ާއމްަދނީ އިުތުރކުރަން ަކނޑަައުޅއްވާަފއިާވ ަކންކަމުެގތެރެިއން، މަތީގަިއ ބަާޔން :2-ނޯޓް ވަަނ ައހަރަްށ ކަ

ަރްށ ޓުއަރިސްޓް ިރސޯޓްގެ ގޮުތގައި ކުއްޔަްށ ިދނުުމެގ ޕްޮރގްާރމް ފިަޔވައި، ދެން ހުިރ ކަންކަމަކީ ކަާމބެހޭ ބިލްތަްއ ަމިޖލީހުްނ 14އިތުރު

.ހުށަހަަޅއި ގެްނ ާފސްކުރަންެޖހޭ ާޤޫނނުތަކުެގ ެތރެިއްނ ަދއުލަަތށް އާްމަދނީ އިތުުރ ކުެރެވން ުހރި ަކންކަެމވެ

ނަޑއަޅުްއވާަފއިާވ 2013މަތީަގިއ ބަާޔންކޮށްަފއިވާ، ާއމްަދނީ އިުތުރކުރަން ަކނޑަައުޅއްވާަފއިާވ ަކންކަމުެގތެރެިއން، : 3-ނޯޓް ވަަނ ައހަރަްށ ކަ

ިރސޯޓްގެ ގޮުތގައި ކުއްޔަްށ ިދނުުމެގ ޕްޮރގްާރމް ފިަޔވައި، ދެން ހުިރ ކަންކަމަކީ ކަާމބެހޭ ބިލްތަްއ ަމިޖލީހުްނ ަރްށ ޓުއަރިސްޓް 14އިތުރު

ަންށ ެއ ހުށަހަަޅިއގެްނ ާފސްކުރަންެޖހޭ ާޤނޫުނތަކުގެ ތެެރިއން ދައުަލތަށް ާއމްަދނީ އިތުުރ ކުރެެވން ުހރި ކަްނކަން ކަމަްށ ވީަނމަވެްސ މިާހތަ

.ީލހަްށ ސަރުކާުރން ޮފުނއްވާަފއެްއ ުނެވއެ ބިލްތައް މިޖި ވެ

8

 

ވަނަ އަހަރަށް ލަފާކުރާ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް ރައްޔިތުންގެ 2013 މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅުއްވި ޖަލްސާގައި

ރެޜަރީ އޮނަރަބަލް ޓް އޮފް ފިނޭންސް އެންޑް މިނިސްޓަރ ޖިހާދު هللا ޢަބްދު އަލްފާޟިލް

ދެއްވި ބަޖެޓް ބަޔާން

2012 ނޮވެމްބަރ 27

މިނިސްޓްރީ ޮއފް ފިނޭންސް އެންޑް ޓްެރަޜރީ

މާލެ،ދިވެިހރާްއޖެ

�

 

މިނިސްޓަރ އޮފް ފިނޭންސް އެންޑް ޓްރެޜަރީ

ޖިހާދު هللا އޮނަރަބަްލ އަލްފާޟިލް ޢަބްދު

�

ސްތަކުންނަށް

. މި ޢކުރަން

ހުށަހަޅާ މި

ވަނަ ބަޖެޓް.

ހަޅާފައިވަީނ

ލަފާކުރެއްވި

އެންމެހައި މީސް

ވން އެދި ދުޢާ

މްބަރުން.

ޔން

ނޑު ރު އަޅުގަ

ވަ 60ހށަހަޅާ

މަޖިލީހަށް ހުށަ

ވަނަ އަހަރަށް

ރީ

ން

އަދި އެ .ކރަން

ތާ ސަލާމްލެއްުވ

ޢިއްޒަތްތެރި މެމް

ތގެ ބަޖެޓް ބަޔާނ

ތރި މެމްބަރުން

ހރު ފުރޭ އަހަރު

ސަރުކާރުން ހު

ރައްޔިތުންގެ

ވަ 1374ރއިން

c

އެންޑް ޓްރެޜަރީ

ޖެ

ގެ ބަޖެޓް ބަޔާން

މދާއި ޝުކުރުކު

ފނަށް ޞަލަވާތާ

ލީހުގެ ޢމަޖި ނގެ

ދައުލަތުލަފާކުރާ

ޒަތްތެޢި ، ރައީސް

އަަހ 80ދނުތާ

ރި މަޖިލީހަށް

ޓްފުރަތަމަ ބަޖެ

ހިޖުރަ ،. އެއީ

ފިޔާ.

1

c

ފް ފިނޭންސް އެ

މލެ، ދިވެހިރާއްޖެ

ހަރުގެ ދައުލަތުގެ

ތަޢާލާޔަށް ޙަމް

މުޙަންމަދުގެފާ

. ރަން

ރައްޔިތުްނ، އީސް

ބަރަކާތުހޫ.

ށް ލަވނަ އަހަރަ

އްޒަތްތެރި ރަޢި

ދާރާއެއް އުފެދުނ

ތިޔަ ޢިއްޒަތްތެރ

ު ގައި އެންމެޖޭ

ގައ1954ިބރ

ރުފި ދެމިލިޔަްނ

1

މިނިސްޓްރީ އޮފް

މާ

ވަނަ އަހަ 3201

ސުބުޙާނަހޫ ވަ

އިތުރު ޞާޙިބާ

ހބުން ޝާމިލުކު

އްޒަތްތެރި ރައީސ

ވަބަهللا ރަޙުމަތު

ވަ 2013 ލަނީ

ހުގެލީ ންގެ މަޖި

އިދާމާލީ މުގައި

ތގެ ބަޖެޓަކީ ތ

ވެހިރާއްޖޭށން ދި

ނޮވެމްަބ 20ނ

ނޑަކަށް ގާތްގަ

3

هللا ވެރި މާތް

ފނުއްވި ކައު އ

ގެ އާލު އަޞްހާ

ގ މަޖިލީހުގެ ޢި

ޢަަލއިކުމް ވަރަ

ދަންނަވާލަ މި

ރައްޔިތުން

މާލިއްޔާގެ ނަމުލ

ލފާކުރާ ދައުލަތު

ސީ އެއްގެ ދަށު

މީލާދީން، އަހަރު

ާޓގެ ޖުމްލައަކީ

`

ޢާލަމްތަކުގެވެ

ތެއްކަމުގައި ފޮނ

އި އެކަލޭގެފާނުގެ

ރައްޔިތުންގެ

އައްސަލާމު

ގައި ވުޒާރަތްުލ

ނަ އަހަރަށް ަލ

ާޤނޫނު އަސާސ

ވަނަ 1374

ބަޖެޓްއއަހަރުގެ

`

ރަޙްމަތެ

ދުޢާގައި

ދިވެހިރާއްޖޭ

ވަނަ 2013

ލިޔެވިފައިވާ

ހިޖުރައިން

. އެ ބަޖެޓް

13

ALI.RASHEEDText Box

2

ލަތު ރަނގަޅު ކުރުމަށް ޙާރައްޔިތުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ އަދިއިޤްޞާދީ ޤައުމުގެ ކީ ނަ އަހަރުގެ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓަވަ 2013

ދެވިގެން ހެދިފައިވާ މެއް ސަމާލުކަބޮޑު ގެން، އަދި ލިބޭ އާމްދަނީގެ ތެރެއިން ޚަރަދުތައް ހަމަޖެއްސުމަށް އް ދީއިސްކަމެ

. މިގޮތުން ވަނަ އަހަރުގެ ބަޖެޓު 2013ދައުލަތަށް ލިބޭ އާމްދަނީއަށްވުރެ ރިކަރަންޓް ޚަރަދު އިތުރުނުވާނޭ ގޮތަށް ،ބަޖެޓެއް

. އަދި ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް ޑެފިސިޓްމެއް ސަމާލުކަބޮޑު ވަރަށްތައްޔާރުކުރުމުގައި ޖީޑީޕީގެ އާއި ދައުލަތުގެ ދަރަނި ދެވިފައިވާނެ

ޖީޑީޕީގެ ނިސްބަތުން .މަށް މަސައްކަތްކުރެވިފައިވާނެޓުތެރޭގައި ހިފެހެއް ދެމެހެއްޓެނިވި މިންގަޑެއްގެ ދަށްކުރެވި،ނިސްބަތުން

ދުވެއްޔަށް ހީނަރުކަމެއް ޞާދީ ތި ލުތަކަކީ އިޤްބަދަ މި ން، ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް ޑެފިސިޓް އާއި ދައުލަތުގެ ދަރަނި މިހާރު ހުރިވަރު

ރޭވިގެން ،ތެރިކަމާއެކުންވިސްނު ،ގޮތަކަށް ކުޑަ ވާނެ ސް މިކަމުގެ އަސަރު ވީހާވެސް ވެޔިތުންނަށްރައް ،ނާންނާނެ ގޮތެއްގައި

ތަކެއް.ގެނެވޭ ބަދަލު

ނޑު ގޮތެއްގައި އަމާޒުކުރެވިފައި ވާނީ ވަނަ އަހަރަށް ހުށަހަޅާ މި 2013 ޢަދުލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރެވިފައިވާ ބަޖެޓު، މައިގަ

ނާ ޞާދީ އަދި މާލީ ސިޔާސަތު ހަރުދައިޤްއެއްފަސް ކުރުމަށާއި، އާއި ތަރައްޤީ އާބާދީ ރައްކާތެރި ވެއްޓެއް ބިނާކުރުމަށާއި،

. ރައްޔިތުންނަށް ލިބިދޭ ޚިދުމަތްތައް ، އިއިތުރު ކުރިއެރުން ހޯދަ ތަޢުލީމާއި ސިއްޙީ ދާއިރާއިން މީގެ އިތުރުން ކުރުމަށް

ބަޖެޓުން އަދި މި. ދެވިފައިވާނެބަޖެޓުން ސަމާލުކަމެއް ވަރަށް ބޮޑު ދިނުމަށްމަތިކޮށްފުޅާކޮށް، ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރު

ކުރުމަށް ތްސަލާމަ ޢުމުޖުތަމަ މަސްތުވާތަކެތީގެ ނުރައްކާތެރި ވަބާއިން ،ތުތަކެއް ހޯދައިދީޞަޒުވާނުންނަށް އިތުރު ފުރު

. މަސައްކަތްތަކެއް ކުރުމަށް ވާނީ ރޭވިފައި

އާއި އެންޑް ޓްރެޜަރީ މިނިސްޓްރީ އޮފް ފިނޭންސްކަރަޕްޝަނާ ގުޅުން ހުރި ކަންކަން ހުއްޓުވުމަށްޓަކައި ، މީގެ އިތުރުން

. ސިވިލް ސަރވިސް ކޮމިޝަނާ އަދި ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ ދާއިރާތަކާ ގުޅިގެން އިތުރު މަސައްކަތްތަކެއް ކުރުމަށް ވަނީ ރޭވިފައި

މަށް ބޭނުންވާ ޑިޓަރ ޖެނެރަލްގެ އޮފީހުގެ މުވައްޒަފުންގެ ހުނަރު އިތުރުކުރު ދައުލަތުގެ އޯޑިޓް ނިޒާމް ހަރުދަނާ ކުރުމާއި، އޮ އަދި

. ފައިސާ ބަޖެޓްގައި ހިމެނިފައިވާނެ

ޢިއްޒަތްތެރި ރައީސް

ކަމެއް ކަމުގައި މުހިންމު ވާލުންމިފުރުސަތުގައި ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދީ ޙާލަތާއި ތަޞައްވުރާ ބެހޭ ގޮތުން އެއްޗެއް ދަންނަ

. އެނގިވަޑައިގަންނަވާނޭ ފަދައިން، ރާއްޖެ ވަނީ ނޑު ދެކެން ވޭތުވެދިޔަ މި ،ކެއްއިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ކުރިއެރުންތަ އަޅުގަ

14

ALI.RASHEEDText Box

3

.ތިސާދީ ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވި އަހަރެއްޤްޅިދުނިޔެއަށްވެސް އިމު ވަނަ އަހަރަކީ 2012. އިދުވަސްތަކުގައި ހޯދާފަ

ނޑުމެތިސާދީ މައްސަލަތަކައުމުތަކަށް ދިމާވެގެން އުޅޭ އިޤްޔޫރަޕްގެ ގަޚާއްޞަކޮށް ނަށް ނުހަނު ބޮޑަށް ކީ އޭގެ އަސަރު އަޅުގަ

. ދާކުރަމުން ތަކެއް ޤްތިޞާދީ ގޮތުން ކުރިއެރުން އިއަހަރުވެސް މި ރާއްޖެ މިވަނީއް ހުރި ކަމުގައި ވިއަސް ދަތިތަ މި ކަމެއް

. އިހޯދާފަ

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

ހާރު އަންދާޒާ މި ،ލަފާކުރެވުނު ނަމަވެސް އިން ކުރިއަރާނެ ކަމަށް ސައްތަ އިން 5.5އިޤްތިޞާީދ ދުވެލި ވަނަ އަހަރު 2012

އައި މަޑުޖެހުމުގެ އިޤްތިޞާދީ ދުވެއްޔަށް ވަނަ އަހަރު 2012ސައްތައިގެ ކުރިއެރުމެއް އަންނާނެކަމަށް. އިން 3.3ކުރެވެނީ

ނޑު ސަ ނޑަށް އްޖޭގެ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ރާބަބަކީ މައިގަ މި އަށްފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާއެއްކުރާ ޙިއްޞާއެންމެ ބޮޑު މިންގަ

ހޭދަކުރާ ރާއްޖޭގައި ފަތުރުވެރިން ރާއްޖެ އަންނަ އަދަދު އިތުރުވި ކަމުގައި ވީނަމަވެސް، . ންއަހަރުގެ ތެރޭގައި އައި ހީނަރުކަ

ށްވަމުން.ދަމުއްދަތު މިދަނީ

. ރާނެކަމަށް ލަފާކުއިންސައްތަ ކުރިއަ 4.3އިޤްތިޞާދު ރާއްޖޭގެ ވަނަ އަހަރު 2013 ވެސްއޮތީ ކުރިއަށް މި ،ނަމަވެސްރެވޭ

ދަށް ދިމާވެފައިވާ ޞާތިޤްއިރު ޔޫރަޕްގެ އިކުރެވޭދީ ދުވެލި މަޑުވެގެން ދާނެކަމަށް ލަފާޞާތިޤްދުނިޔޭގެ އި ދަތި ދުވަސްތަކެއް.

. ވާނެކުރުކުރިމަތި ގޮންޖެހުންތަކެއްބޮޑެތި ވަރަށް ރާއްޖެއަށްކަކީ ތިތަދަ ނޑުމެން، އެންމެހައި ،އެހެންނަމަވެސްކަމެއް އަޅުގަ

ތުތަކެއް ޞަޖެހުމުގެ އިތުރު ފުރު ދު ކޮޅަށްޞާތި ޤްއި ،ދަތިތަކުގެ ތެރެއިންވެސް މި ،ކޮށްގެން އެކުގައި މަސައްކަތް ރައްޔިތުން

. އިވަނީ ހޯދަން ޖެހިފަ

ރައީސް އްޒަތްތެރި ޢި

. 2011ދެން މިދަންނަވަނީ ވަނަ އަހަރު ހިނގި 2011ވަނަ އަހަރު ދައުލަތަށް ލިބުނު އާމްދަނީއާއި ހިނގި ޚަރަދުގެ ހިސާބު

ރުފިޔާ. ބިލިއަން 9.9އަކީ މްދަނީ އާ ލަވަނަ އަހަރު ލިބުނު ޖުމް 2011އަދި ރުފިޔާ. ބިލިއަން 12.6ޚަރަދުގެ ޖުމްލައަކީ

2.4 ވަނަ އަހަރުގެ ބަޖެޓަކީ 2011، އަހަރު ހިނގި ޚަރަދަށްވުރެ މަދުވުމުން ލިބުނު އާމްދަނީ އެ ވަނަ އަހަރު 2011

ބަޖެޓެއް.ވެރިވެފައިވާ ރުފިޔާއިން ދަރަނިބިލިއަން

ވަނަ އަހަރު ނިމޭ އިރު އޮންނާނެ ކަމަށް ލަފާ ކުރެވޭ 2012ލީ ހާލަތު ދައުލަތުގެ މާ ،ދަންނަވާލަނީ ދެން މި ޑު އަޅުގަނ

. ން ރުފިޔާ. އަ ބިލި 17.1ވަނަ އަހަރަށް ތިޔަ ޢިއްޒަތްތެރި މަޖިލީހުން ފާްސކޮށްދެއްވި ބަޖެޓުގެ ޖުމްލަ ޢަދަދަކީ 2012 ގޮތް

15

ALI.RASHEEDText Box

4

ހަރު ނިމޭ އިރު ވަނަ އަ 2012. ން ރުފިޔާއަބިލި 16.5ވަނަ އަހަރު ޚަރަދުވާނެ ކަމަށް މިހާރު ލަފާކުރެވެނީ 2012

ނަމަވެސް، ބަޖެޓް ހުށަހެޅިއިރު .ރުފިޔާ ބިލިއަން 9.4 ވެނީލަފާކުރެމިހާރު ލިބޭނެ ކަމަށް އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ދައުލަތަށް

. އަން ބިލި 11ލަފާކުރެވިފައި ވަނީ ުކރެވޭ ގޮތުން ލަފާ އިރު ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް ޑެފިސިޓްވަނަ އަހަރު ނިމޭ 2012 ރުފިޔާ

.އިންސައްތަ 12.6ޖީޑީޕީގެ ނިސްބަތުން ،އެއީ . އިރުފިޔާގަ ބިލިއަން 4.3 ހުންނާނީ

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

. ބިލިއަން 1.2މިހާރު ދައްކާ ޑެފިސިޓް ވުރެ ސިޓަށްރެވުނު ބަޖެޓުގައިވާ ޑެފިވަނަ އަހަރުގެ ފާސްކު 2012 ރުފިޔާ އިތުރުވާނެ

.ޓީގެ ގޮތުގައި .އެސްޖީއާއި ގެ ގޮތުގައުޓީޑިކޮށް އިމްޕޯރޓް ޞަ އްޚާ ؛އެއް ނުލިބުންކުރިވަރުގެ އާމްދަނީ އަންދާޒާސަބަބަކީ

. އަދަދު ވަރަށް ބޮޑުތަން އަންދާޒާކުރެވޭށް ބޭނެކަމަ ލި ރެ މިހާރުވުކުރި ވަރަށްލިބޭނެކަމަށް ލަފާ ދަށްވުން

އާއި ދައުލަތުގެ ފައިސާ ސަބްސިޑީސްގެ ގޮތުގައި ދެވޭ ،ތުންބޮޑުވުން، މިގޮރަދުތައް ޚަވުރެ ބަޖެޓް ކުރެވިފައިވާ ވަރަށް އަދި

2012ބިލްތަކަށް ހުރި އަހަރު ނުދައްކާ ވަނަ 2011އަދި ބޮޑުވުމާއި ރަދު ޚަކުރަން ޖެހުނު ތަކަށް ޙިއްޞާ އޮންނަ ކުންފުނި

. ވަނަ އަހަރު ފައިސާ ދައްކަން ޖެހުން

ބަޖެޓް ،ހިލޭ އެހީއިންނާއިލޯން އާއި ދަނީ އެކިއެކި މަޝްރޫޢު ހިންގުމަށް ބޭރުން ލިބޭ ޓް ފައިނޭސް ކުރަމުން މިޑެފިސި ބަޖެޓް

އަދި ޓްރެޜަރީ ބިލާއި ބޮންޑު ވިއްކައިގެން ލިބޭ ފައިސާ އިން.ންނާއި ސަޕޯރޓުގެ ގޮތުގައި ހޯދާ ލޯނު

އްޒަތްތެރި މެމްބަރުން ޢި ،އްޒަތްތެރި ރައީސްޢި

ނޑު މި . ބަޖެޓް ވަނަ އަހަރަށް ލަފާކުރާ ދައުލަތުގެ 2013ހުށަހަޅަނީ ދެން އަޅުގަ ވަނަ 2013އަދި ބަޖެޓާއި ބެހޭ މަޢުލޫމާތު

ނުވަސަތޭކަ ހަތްދިހަ ސޯޅަ ބިލިއަން( ރ16,972,718,211 އަދަދަކީލަ ޖުމް މުޅިފާކުރާ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުގެ އަހަރަށް ލަ

).ރަ ރުފިޔާތަ އެގާއްހާސް ދުއިސަށާރަ ހަތްސަތޭކަ އަ ދެމިލިއަން

1.8މީގެ ތެރެއިން ރުފިޔާ. ބިލިއަން 12.9 އަކީ އާމްދަނީކަމަށް ލަފާކުރާ ޖުމްލަ ބޭނެލަތަށް ލިވަނަ އަހަރު ދައު 2013

އަދި . ނީމްދަކަންތައްތަކުން ލިބޭނެކަމަށް ލަފާކުރެވޭ އާހެޅިަފއިވާ ރުފިޔާ އަކީ އާމްދަނީ އިތުރުކުމަށް މިހާރު ހުށަ ލިއަންބި

މިއީ، ރުފިޔާ އޮންނާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވޭ. ބިލިއަން 2.3ނިމޭއިރު ވަނަ އަހަރު 2013ފިސިޓްގެ ގޮތުގައި ބަޖެޓް ޑެ

. 2ޑެފިސިޓް އަށްވުރެ މިހާރު ލަފާކުރެވޭ ށް ވަނަ އަހަރަ 2012 ބިލިޔަން ރުފިޔާ ކުޑަ ޢަދަދެއް

16

ALI.RASHEEDText Box

5

މިލިއަން 950ނެ ކަމަށް ލަފާކުރާ ގައި ލިބޭޕޯރޓުގެ ގޮތުބަޖެޓު ސަސިޓް ފޫބެއްދުމަށް ހަމަޖެހިފައި ވަނީ ޑެފި މި

. އިން ރުފިޔާ ބިލިއަން 1.3ޓްރެޜަރީ ބިލާއި ބޮންޑް ވިއްކައިގެން ލިބޭނެ ކަމަށް ލަފާކުރާ ،ރުފިޔާއިންނާއި

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

ބިލިއަން 9.1ވަނަ އަހަރަށް ލަފާކުރާ ޖުމްލަ އާމްދަނީ އެކުލެވިގެންވަނީ ޓެކްސްގެ ގޮތުގައި ލިބޭނެކަމަށް ލަފާކުރާ 2013

ލިބޭނެކަމަށް ޓެކްސްގެ ގޮތުގައި . ރުފިޔާ ބިލިއަން 3.8ޓެކްސް ނޫން ގޮތްގޮތުން ލިބޭނެކަމަށް ލަފާކުރާ ، ރުފިޔާ އާއި

. އިންނާއި، ވިޔަފާރި ފައިދާއިން ނަގާ ލަފާކުރާ އާމްދަނީ އަށް ބަލާއިރު ބޮޑު ބައެއް ޙިއްޞާކުރަނީ ޓޫރިޒަމް ޖީ.އެސް.ޓީ

. އި ގުޑްސް އެންޑް ސަރވިސަސް އިމްޕޯރޓް ޑިއުޓީ އާޓެކްހުންނާއި، ޓެކުހުން

ރުފިޔާގެ ތެރެއިން ބޮޑު ބައެއް ބިލިއަން 3ޓެކްސްގެ ގޮތުގައި ނުހިމެނޭ އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ލިބޭނެކަމަށް ލަފާކުރާ

. ރިސޯޓުތަކުން ލިބޭ ކުއްޔާއި، ޙިއްސާކުރަނީ ސަރުކާރުގެ ވިޔަފާރިކުރާ ތަންތަނުންނާއި އެމް.އެމް.އޭ. އިން ލިބޭ ފައިދާއިން

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

ރަދުގެ ޚަވާނީ ރިކަރަންޓް ރަދު ވާނެ ކަމަށް ލަފާކޮށްފައިޚަސައްތަ އިން 70.7ނަ އަހަރަށް ލަފާކުރާ ބަޖެޓުގެ ވަ 2013

ލަށް ބަލާއިރު، އެހެން އަހަރުތަކެކޭވެސް ޞީތަފްގެ ވަނަ އަހަރަށް ލަފާކުރާ ދައުލަތުގެ ރިކަރަންޓް ޚަރަދު 2013 ގޮތުގައި.

މިއީ، ޖުމްލަ ރިކަރަންޓް ރަނީ، މުވައްޒަފުންނަށް ހިނގާ ޚަރަދު. ޙިއްޞާކުއެއްގޮތަށް ރިކަރަންޓް ޚަރަދުގެ އެންމެ ބޮޑު ބައެއް

. ސައްތައިން 48ޚަރަދުގެ

. މިހެން ދިއިތުރުވާ ރަދުޚަމުވައްޒަފުންނަށް ހިނގާ ވަނަ އަހަރާއި އަޅާބަލާއިރު 2012 ވާ ސަބަބަކީ ހެލްްތ މާނެ

އޭވިއޭޝަން އަދި ހަމަޖެއްސުމާއި މުވައްޒަފުންގެ ގޮތުގައި ޒަފުން އަލުން ސިވިލް ސާރވިސްގެ އްތަކުގައި ތިބި މުވަ ކޯރޕަރޭޝަން

ދަށަށް ބަދަލު ކޮށްފަިއ ޒަފުން މިނިސްޓްރީ އޮފް ޑިފެންސް އެންޑް ނެޝަނަލް ސެކުރިޓީގެ އްމުވަސެކިއުރިޓީ ސަރވިސްގެ

. ވާތީ

އާއި އިޝްތިރާކު އަދި ކުރަނީ ސަރުކާރުން ދޭ އެހީޙިއްޞާރިކަރަންޓް ޚަރަދުގެ ތެރެއިން ދެން އެންމެ ބޮޑު ބައެއް

. ޚިދުމަތުގެ އަގު އަދާކުރުމަށްލޯނުގެ ،އެކުހަމަ އެއާއި . އަދި ސަބްސިޑީޒް ކުރެވޭ ޚަރަދު

17

ALI.RASHEEDText Box

6

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

ނޑު މިދެން ނޑު އިޖުތިމާޢީ އަދި 2013ދަންނަވަނީ އަޅުގަ ވަނަ އަހަރަށް ލަފާކުރާ ބަޖެޓުގައި ހިމެނިފައިވާ މައިގަ

:މަޢުލޫމާތުޕްރޮގްރާމްތަކުގެ އިޤްތިޞާދީ

. މީގެ 2.5ވަނަ އަހަރަށް ލަފާކުރާ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓްގައި ތަޢުލީމީ ދާއިރާ އަށް 2013 ބިލިއަން ރުފިޔާ ހިމަނާފައިވާނެ

ރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ޔުނިވަރސިޓީން ދޭ ޚިދުމަތުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅުކުރުމާއި، ތަޢުލީމުގެ ފުރުޞަތު އިތުރުކުރުމާއި، ތެރޭގައި

ތަޢުލީމު ދިނުމުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅު ކުރުމާއި، ކިޔެވުމަށް ބޭނުންކުރާ ތަކެތި ހޯދުމާއި، ސްކޫލްތަކުގައި އިތުރު ކްލާސް

. ރޫމްތައް ބިނާކުރުމާއި އަދި އަސާސީ ވަޞީލަްތތައް ޤާއިމް ކުރުން ހިމަނާފައިވާނެ

ނޑު އެއް މި ވަނަ އަހަރަށް 2013 . ޢައަމާޒަކީ ހުށަހަޅާ ބަޖެޓުގެ މައިގަ ދުލު އިންސާފުގެ ދާއިރާ މިހާރަށްވުރެ ހަރުދަނާކުރުން

ރައްޔިތުންގެ ބައިތިއްބާނެ ތަންތަން ހެދުމާއި،ފީޒުކުރާ މީހުން ންޙުކުމް ތަ ޖުޑީޝަރީ ހަރުދަނާ ކުރުމާއި، ހިމެނެނީ މީގެތެރޭގައި

. މި ކަންތައްތަކަށް ޒަފުން ތަމްރީން ކުރުކުރަންޖެހޭ ކަންތައްތަކާއި، މި ދާއިރާގެ މުވައް ސަލާމަތްކަން އިތުރުކުރުމަށް ން

ވާނެ.ނާފައިރުފިޔާ ހިމަބިލިޔަން 1.7ގައި ބަޖެޓު

ފަސޭހައިން ފެންވަރު ރަނގަޅު ޚިދުމަތްތަކެއް ރައްޔިތުންނަށް ، ތަރައްޤީކޮށްވުރެ އިތުރަށް ރާއްޖޭގެ ސިއްޙީ ދާއިރާ މިހާރަށް

ފަރުވާދޭ ތަންތަނުގެ ފެންވަރު ޙީހީނަރު ވެފައިވާ އަސާސީ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްތަކާއި ޞިއްފޯރުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި،

ފެންވަރުގެ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތް ހަމައެކަނި ޓާޝަރީ ، ހަމަ އެއާއިއެކުދެވިފައި ވާނެ. އިސްކަމެއް ބޮޑު ވަރަށް މަށް ރަނގަޅުކުރު

ވާ ދަތިތައް ހައްލުކުރުމަށްޓަކައި، ކުޅުދުއްފުށީ ރީޖަނަލް ހޮސްޕިޓަލާއި ިހތަދޫ ރީޖަނަލް މާލޭގައި ދިނުމުގެ ސަބަބުން ދިމާ

އިރާއަށް ބަޖެޓުގައި ސިއްޙީ ދާ އަހަރު ފެށޭނެ.ވަނަ 2013ހޮސްޕިޓަލް ޓާޝަރީ ފެންވަރަށް ތަރައްޤީކުރުމުގެ މަސައްކަތް

ރުފިޔާ ހިމެނިފައިވާނެ.ބިލިޔަން 1.5ވަނަ އަހަރު 2013

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

. މީގެ ތެރޭގައި، 2ސޯޝަލް ސެިކއުރިޓީ އާއި ވެލްފެއަރ އަށް ބަޖެޓްގައި ނޭޝަނަލް ބިލިއަން ރުފިޔާ ހިމެނިފައިވާނެ

ކަރަންޓުގެ ޚަރަދު ކުޑަކުރުމަްށ ގެ އަގު އަދާކުރުމަށާއި، މެދުވެރިކޮށް ދެވޭ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތުއެޖެންސީ ސޯޝަލް ޕްރޮޓެކްޝަން

18

ALI.RASHEEDText Box

7

ބޯފެނުގެ އަގު ބޮޑުވިޔަނުދީ ށާއި، ފޮތްތައް ހިލޭ ދޫކުރުމަ ޓްޓެކްސް ހެޔޮކުރުމާއި، ގުކާޑުގެ ބާވަތްތަކުގެ އަދެވޭ ޢިނާޔަތާއި،

.ގެ ޚަރަދުދެވޭ އަސާސީ ޕެންޝަން ދުވަސްވީ މީހުންނަށްޢުމުރުން ހިފެހެއްޓުމަށް ކުރެވޭ ޚަރަދާއި،

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

. ބިލިއަން 5.5ސީދާ، އަތޮޅުތަކުގެ ޚަރަދަށް ޖެޓުގައި، ބަ ވަނަ އަހަރަށް ހުށަހަޅާ މި 2013 މީގެ ރުފިޔާ ހިމަނާފައިވާނެ

މަޝްރޫޢުތަކެއް ކުރިއަްށ އަތޮޅުތަކަށް ފައިދާވާ ގޮތަށް ތަފާތު ގޮތްގޮތުން ގިނަ ، ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތަކުންއިތުރުންވެސް،

.ގެންދިއުމަށް ބަޖެޓުގައި ހިމެނިފައި ވާނެ

ޢިއްޒަތްތެރި ރައީސް، ޢިއްޒަތްތެރި މެމްބަރުން

ނޑު ތިން )ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ.( ޕަބްލިކް ސެކްޓަރ އިންވެސްޓްމަންޓް ޕްރޮގްރާމް ވަނަ އަހަރުގެ 2013 އެކުލަވާލުމުގައި މައިގަ

. އެގޮތުން ދައުލަތުގެ އާބާދީ އާއި ތަރައްޤީ އެއްފަސްކުރުމަށް އިސްކަންދިނުމާއި، ޤާނޫނުތައް ތަންފީޒުކުރާ ،ކަމަކަށް ބެލެވިފައިވޭ

ދި އިޖްތިމާޢީ ތަޢުލީމާއި ޞިއްޙަތު އަ ،އިދާރާތަކުން ހުށަހަޅާފައިވާ ަމޝްރޫޢުތަކާއި ޕްރޮގްރާމްތަކަށް އިސްކަންދިނުމާއި

. ޞައިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ގާއިމްކުރުމަށް ރޭވިފައިވާ މަޝްރޫއުތަކަށް ޚާއް އިސްކަމެއް ދެވިފައިވޭ

އާބާދީ ބޮޑު ރަށްރަށުގައި އެތަންތަނަށް ބޭނުންވާ ގެދޮރާއި ބަނދަރު އަދި މަގާއި ކަރަންޓްފަދަ ވަޞީލަތްތައް ،މިގޮތުން

ދުމަތްތައް ތަރައްޤީކުރުން ހިމެނޭ.ޚިއާބާދީތަކަށް ބޭނުންވާ ފެނާއި ނަރުދަމާ އަދި ކުދި ،ކުރުމަށާއިޤީތަރައް

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

ވަނަ އަހަރުގެ 2013ތެރޭގައި ބިލިއަން ރުފިޔާގެ 16.9ކަމުގައިވާ ގެ މުޅި ޖުމްލަބަޖެޓްލަފާކުރާ ވަނަ އަހަރަށް 2013

. މިއީ ރުފިޔާބިލިއަން 3.1ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ އަށް ނޑައެޅިފައިވާނެ . 18މުޅި ބަޖެޓްގެ ،ކަ ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ.ގެ އިންސައްތަ

. 1.5ވަނީ ތެރެއިން ސަރުކާރުގެ އާންމު ބަޖެޓުން ޚަރަދު ކުރުމަށް ހުށަހެޅިފައި ބާކީ ހަމަޖެއްސުމަށް ބިލިއަން ރުފިޔާ

ބިލިއަން ރުފިޔާެގ 1.2ލިބޭ ބޭރުގެ ލޯނު އެހީގެ ގޮތުގައި އި މިލިއަން ރުފިޔާ އާ 21ހަޅާފައި ވާނީ ޑޮމެސްޓިކް ލޯނުގެ ހުށަ

. 347.6އިތުރުން ހިލޭ އެހީގެ ގޮތުގައި ލިބޭ މިލިއަން ރުފިޔާ އިން

. ބަޖެޓުހުވަނަ އަހަރަށް 2013 ނޑަކަށް ،އަތޮޅުތަކަށް ގައި،ށަހެޅިފައިވާ ޕީ.ެއސް.އައި.ޕީ ބިލިއަން ރުފިޔާގެ 2.7ގާތްގަ

. މަޝްރޫޢު ހިމެނިފައިވާނެ

19

ALI.RASHEEDText Box

8

ނޑު ޕްރޮގްރާމްތަކުގެތެރޭގައި ހިމެނެނީ ބޯހިޔާ ވަހިކަމަށް 2013 މިލިޔަން 935ވަނަ އަހަރުގެ ޕީ.އެސް.އައި.ޕީ.ގެ މައިގަ

ނޑުދޮށް ޙިމާޔަތްކުރުންފަދަ ކަންކަމަށް ، ރުފިޔާ، ބަނދަރާއި . 922ފެނާއި ނަރުދަމާ އަދި ގޮ ތަޢުލީމާއި، މިލިޔަން ރުފިޔާ

. މީގެތެރޭގައި، 321ޞިއްޙީ ދާއިރާ އަށް ރަށެއްގެ 11މަރާމާތުކުރުން އަދި ރަށެއްގެ ބަނދަރުހެދުމާއި 14މިލިޔަން ރުފިޔާ

ހައުސިންގ ޔުނިޓް 1500ރަށެއްގައި 8ރަށެއްގެ ބޯފެނުގެ ނިޒާމް ޤާއިމްކުރުމާއި، 3މާއި، ނަރުދަމާ ނިޒާމް ގާއިމްކުރު

އައު މިސްކިތް އަތޮޅުތެރޭގައި ބިނާކުރުމުގެ ޚަރަދު 21އެޅުާމއި، ހިތަޫދ ރީޖަނަލް ހޮސްޕިޓަލް ސ. ،މާއިތަރައްގީކުރު

. ބަޖެޓްގައި ހިމަނާފައިވާނެ

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

ގައުމުގެ އިގްތިޞާދީ އަދި އިޖްތިމާީޢ ރ އިންވެސްޓްމަންޓް ޕްރޮގޮރާމުގެ ސަބަބުންޖުމްލަ ގޮތެއްގައި ޕަބްލިކް ސެކްޓަ

ތިޞާދު ޤްކޮށް ރާއްޖޭގެ އިޤީތައް ތަރައް އަށް ބޭނުންވާ މުހިންމު އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރާއި އެހެނިހެން ވަޞީލަތްޤީތަރައް

. ފުޅާކުރުމަށް މަގުފަހިވެގެންދާނެ

އްޒަތްތެރި މެމްބަރުން ޢި ، އްޒަތްތެރި ރައީސްޢި

އެއްޗެއް ބެހޭ ގޮތުންޤަސްދުކުރާ ފިޔަވަޅުތަކާ ގޮންޖެހުންތަކާމެދެ ސަރުކާރުން އަޅަން ހުރި އިދިމާވެފަ ދަށްޞާޤްތި އިގެ ރާއްޖޭ

ނޑު ދަންނަވާލުމަކީ ދެކެން. މުހިންމު ކަމެއް ކަމުގައި އަޅުގަ

ވަނަ އަހަރަށް 2013ބެލެންސް އޮފް ޕޭމަންޓްސް ހިސާބުތަކަށް ބުރަވެ، އަންދާޒާކުރާ ން މޯލްޑިވްސް މަނިޓަރީ އޮތޯރިޓީ

އާއި 2012އަންދާޒާކުރާ ހިސާބުތައް ދައްކާގޮތުން ރާއްޖޭގެ ބެލެންސް އޮފް ޕޭމަންޓްސްގެ ކަރަންޓް އެކައުންޓްގެ ދަރަނި

ން ބަލާއިރު ކަރަންޓް އެކައުންޓްގެ ދަރަނި ގެ ނިސްބަތު.. ޖީ.ޑީ.ޕީދާނެކަމަށް ލަފާކުރެވޭ ތަ މައްޗަށްއިންސައް 15އަޅާބަލާއިރު

ރެވޭ.އަށް މަތިވާނެ ކަމަށް ލަފާކު އިންސައްތަ 28ވަނަ އަހަރު 2013އިންސައްތަ އިން 27 ވަނަ އަހަރު ހުރި 2012

ވަރަށް ގިނަ ދާއިރާތަކަކުން ވަރަށް ބޮޑެތި ،މިވާ ބެލެންސް އޮފް ޕޭމަންޓްސްގެ މައްސަލައަކީ ދިވެހިރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވެފައި

. ހައްލުކުރެވިގެން މެނުވީ މަސައްކަތްތަކެއް އެކުއެކީގައި ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުތަކުގައި ދައުލަތުގެ ކުރެވެން އޮތް ކަމެއްނޫން

ނަ ބޭރުފައިސާއަށްވުރެ ރުފިޔާ ދައުރުވާ މިންވަރު އިތުރުވެ، ޤައުމަށް ވަން، ބޮޑުވުާމއިރަދުތައް ބޮޑުވެ، ބަޖެޓުގެ ޑެފިސިޓު ޚަ

. އިބޭރަށް ދާ މިންވަރު އިތުރުވެ، ފޮރިން އެކްސްޗޭންޖް މާރކެޓަށް މިވަނީ ވަރަށް ބާރުބޮޑުވެފަ

20

ALI.RASHEEDText Box

9

ވަނަ 2011. އިމިއާއިއެކު، ފޮރިން އެކްސްޗޭންޖް މާރކެޓްގައި އިމްބެލެންސެއް އުފެދި ޑޮލަރުގެ ކަޅުބާޒާރެއް ވަނީ އުފެދިފަ

. އެކުވެސްގެނެވުނު ބަދަލާއި އަހަރު އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓަށް މި މައްސަލައަށް ޙައްލެއް އައިސްފައެއް ނުވޭ

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

ރަދުތައް ޚަހަރުދަނާކުރުމަށްޓަކައި ސަރުކާރުން މި ދަނީ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަމުން. މިގޮތުން، މާލީ ސިޔާސަތު ރާއްޖޭގެ

އަދި މީގެ އިތުރަށް ބެލެންސް . ވާނެހެޅިފައިހުށަ އެކުމި ބަޖެޓާއި ،ގަކޮށްފާހަ ކުޑަކޮށް، އާމްދަނީ އިތުރު ކުރެވޭނެ ގޮތްތަކެއް

ކުދި އަދި މެދު ފަންތީގެ ގޮތްގޮތާއި، އޮފް ޕޭމަންޓްސް ހާލަތު ރަނގަޅު ކުރަމަށްޓަކައި އެކްސްޕޯރޓް އިތުރުކުރެވޭނެ

. ނޑުވެރިކަމާއި މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާވިޔަފާރިތައް ތަރައްޤީކުރުމުގެ މަޝްރޫޢުތައް ސަރުކާރުން މިދަނީ ހިންގަމުން ތް ޢައަދި ދަ

. ތަކެއް ކުރިއެރުވުމަށްވެސް މިދަނީ މަސައްކަތް ކުރެވެމުން

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

ވާ ވަރަށް ބޮޑު އިއަދަދު ދުވަހުން ދުވަހަށް އިތުރުވަމުން ދިއުމަކީ މިއަދު ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވެފަ މީހުންގެތް ވަޒީފާނެ

މައްސަލަތަކެއް ޢީ ބޮޑެތި އިޖްތިމާ ،ކޮށްއުމުގެ އުފެއްދުންތެރިކަމަށް ނޭދެވޭ އަސަރުތަކެއްޤަގެ ސަބަބުން . މިކަމުމައްސަލައެއް

. ކަން މިހެން ހުރުމާ ށާއި، އިންސާނީ ވަޞީލަތްތައް ވަޒީފާގެ ފުރުސަތުތައް ތަނަވަސް ކުރުމަ ،އެކުއިދަނީ ކުރިމަތިވަމުން

ކު ނިކުންނަ ކޮންމެ އަހަރައި މާފަން ކޮށް ސްކޫލް ނިޞައްޚާ. އިޖެހިފަވަނީ ކުރަންމަސައްކަތްތަކެއް ގުނަ ގިނަތަރައްޤީކުރުމަށް

ދޭން ވަނީ ޖެހިފައި.އިހޯދަ ފުރުޞަތުއާއި ތަޢުލީމާއި ހުނަރުގެ ވަޒީފާ ށް ކުދިންނަ

އަހަރު ވަނަ 2013 ތުޞަފުރުލު ކުރުމުގެ ޙާޞިލީމު ޢުކުދިންނަށް މަތީ ތަ 1,000ހައްލުކުރުމުގެ ގޮތުން މި ކަންކަން

ހުރި ރަށްތައް ތަރައްޤީހަދަން ދޫކޮށްފައި އަލަށް ތަކާއި،ނުހެދި ހުރި ރިޒޯޓް މަށް ވަނީ ރޭވިފައި. މީގެ އިތުރުން ފަހިކޮށްދިނު

ފުރުސަތުތައް ހޯދައިދިނުމުގައި ބޭރުގެ ބޭންކުތަކާއި ލޯނު ރިޒޯޓުތައް ތަރައްގީ ކުރުމަށްދިނުމާއި، ފޯރުކޮށް ންމަށް އެހީތެރިކަކުރު

. ވާހަކަ ދެކެވި މަސައްކަތްތަކެއް ވަނީކުރެވިފައި

ނުނިމި ހުރި މަސައްކަތްތައް ކުގެ ރަށްތަ މިމިކަމުގެ އެދެވޭ ނަތީޖާ މިފެށޭ އަހަރުތެރޭގައި އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ ފެންނާނެ.

މީގެ އްދުތަކުގައި އުފެދިގެންދާނެ.ޙައެކި ސަރަ ރާއްޖޭގެ ތުތަކެއްޞަފާގެ ގިނަ ފުރުއޮޕަރޭޓް ކުރަން ފެށުމުން، ވަޒީ، އިމަނިން

. އިތުރުން ކުދި ވިޔަފާރިތަކަށް ދޫކުރަން މިހާރު ހަމަޖައްސާފައިވާ ލޯން ދޫކުރުމުންވެސް އިތުރު ވަޒީފާތަކެއް އުފެދިގެންދާނެ

21

ALI.RASHEEDText Box

10

ޒަތްތެރި ރައީސް ޢިއް

ނޑުވެރިކަމުގެ ދާއިރާއިން މި އެކުޕްރޮގްރާމުތަކާއި ފަށާހިންގަން އަލަށް ވަނަ އަހަރު 2013މަސްވެރިކަމާއި ދަ

ތުތަކުގެ ޞަރާއްޖޭގައި ހުރި ވަޒީފާގެ ފުރު ،އެކުހަމަ އެއާއި . ތުތަކެއް އުފެދިގެން ދާނެޞަގެ ފުރުވެސް ވަޒީފާދާއިރާތަކުން

ތަކެއް ރުގައިވެސް ތަފާތު ގިނަ ޕްރޮގްރާމްވަނަ އަހަ 2013ދިނުމަށްޓަކައި ރުކޮށް ފޯހާވެސް ގިނަ ބަޔަކަށް ލޫމާތު ވީޢުމަ

.ކަމަށް އުއްމީދުކުރެވޭ ލިބިގެންދާނެއްލެއް ޙައެދެވޭ . މިކަމުގެ ސަބަބުން ވަޒީފާގެ މައްސަލަތަކަށް އިވަނީ ރޭވިފަހިންގުމަށް

" އަކީ ރާއްޖެ ކަހަލަ ކުޑަ ގައުމަކަށް ވަރަށް މެނޭޖްމަންޓްއޮތް "ޕަބްލިކް މިހާރު މި ދައުލަތުގެ ބޮޑު ނިޒާމެއް. ރަދުޚަ މޮޑެލް

. ކުރަންހޭދަރިކަރަންޓް ޚަރަދުގެ ދެބައިކުޅައެއްބައި މުއައްޒަފުންނަށް އުލަތުގެވަނަ އަހަރަށް ލަފާކުރާ ދަ 2013 ކަން ޖެހޭ

. އިޖެހިފަމަސައްކަތްތަކެއް ވަނީ ކުރަންއެކު، މިކަން ރަނގަޅުކުރުމަށް ވަރަށް ގިނަ މިހެން ހުރުމާއި

ރޑެއް ރިވިއު ޕޭ ނޭޝަނަލް މިކަމަށް ތައްޔާރުވުމުގެ ގޮތުން ޤާއިމްކުރެވި، ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތަކާއި ސަރުކާރު ޙިއްޞާާވ ބޯ

. މިކަމަށް މުސާރައިގެ ތަފާތުތައް ކުންފުނިތަކުގައި ހުރި ސިފަ ޢަމަލީ ދެނެގަތުމަށް ވަނީ މަސައްކަތްތަކެއް ފެށިފައި

އިއްޒަތްތެރި މެމްބަރުންގެ އަރިހުން ޢިއްތިޔަ ދެއްވުމަށް ފާސްކޮށްދައުލަތުގެ މުސާރައިގެ ސިޔާސަތުގެ ބިލް ގެނައުމަށްޓަކައި

އެދެން.

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

. ތްސަރުކާރުން މިދަނީ މަސައްކަ ބަރޯސާވާ މިންވަރު ކުޑަކުރުމަށް މަށް ކަފަތުރުވެރި ސަރުކާރުން ،މިހާރުވެސްތަކެއް ކުރަމުން

. މި ދު ފުާޅކުރުމަށް މަސައްކަތްތަކެއް ޞާތިޤްރާއްޖޭގެ އިދަނީ ގައި ރާއްޖޭގައި އިތުރަށް ފަދަ މަސައްކަތްތަކުގެ އަލީކުރަމުން

ނޑަތަރައްގީ ކުރެވިދާނެ ދާއިރާތަ ދުމަތް ރާއްޖޭގައި ފައިނޭންޝަލް ސަރވިސަސްގެ ޚިޝޯ ފްއޯ މިގޮތުން އެޅިގެން ދާނެ.ކެއް ކަ

. ސައްކަތްތަކެއް ކުރަމިދަނީ މަ ކުރުމަށްޓަކައި ތައާރަފް މުން

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

ވަނަ އަހަރު ސަރުކާރުން ވަރަށް އިސްކަމެއް ދީގެން 2013ނާ ކުރުމަކީ ފުނިތަކުގެ ހިންގުން ހަރުދަކުންޙިއްޞާވާ ސަރުކާރު

މާފައިވާ ކަމެއް.ންކުރަން ނި

22

ALI.RASHEEDText Box

11

2ވަނަ އަހަރު އުފެދުނު 2012 . 21ސަރުކާރު ޙިއްޞާވާ ކުންފުނިތަކުގެ ޢަދަދަކީ ހުރި ވަނަ އަހަރުގެ ނިޔަލަށް 2008

ށް ކަ އަ 69އްސާވާ ކުންފުނިތަކުގެ އަދަދު ވަނީ ޙިއާއި ހަމަޔަށް ސަރުކާރު 2012އޮކްޓޯބަރ 31އެކު ކުންފުންޏާއި

.އިއިތުރުވެފަ

ކުންފުނިތަކާއި، އެ ކުންފުނިތައް އުފެދުނު މަޤްޞަދު ޙާސިލްުނވާ ވާ ކުންފުނިތަކުގެ ތެރެއިން، ފައިދާނުވާ ޞާސަރުކާރު ޙިއް

މި މަސައްކަތްކޮށް ނިމުމުން މިހާރު ހުރި ކުންފުނިތަކުގެ ޢަދަދު ނިންމާފައި. ކުންފުންޏެއް އުވާލުމަށް ސަރުކާރުން ވަނީ 22

47 . ކުންފުނިތަކަކީ އެ ،ގުން ހަރުދަނާކޮށްވާ ކުންފުނިތަކުގެ ހިންޙިއްޞާސަރުކާރު މީގެ އިތުރުން، އަށް ބަދަލުވެގެންދާނެ

. ތަންތަނުގެ ގޮތުގައިފައިދާ ލިބޭ ،މިގޮތުންހެދުމަށްޓަކައި އަންނަ އަހަރު މަސައްކަތްތަކެއް ކުރުމަށް ވަނީ ރޭވިފައި

ނޑަށާއި ހިންގުމުގެ ނިޒާމު ދިރާ .ވޭރޭވިފައިވެސް ގެނައުމަށް ސާކޮށް ބަދަލުތަކެއްކުންފުނިތަކުގެ އިދާރީ އޮނިގަ

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

. މިހާރު ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދަށްދައުލަތުގެ ދަރަނި އިތުރުވަމުން ދިއުމަކީ ،ލަފާކުރާގޮތުންމެދުވެރިވެފައިވާ ބޮޑު ގޮން ޖެހުމެއް

ވަނަ އަހަުރ 2013އަދި އެތެރޭގެ ދަރަނި އަރާނެ. ރުފިޔާއަށް ބިލިއަން 15.1ބޭރުގެ ދަރަނީގެ ޖުމްލަ ވަނަ އަހަރު 2013

. ވީމާ،ރުފިޔާއަށް ބިލިއަން 16.2 އަން ރުފިޔާ ބިލި 31.3 މޭއިރު ދައުލަތުގެ ޖުމްލަ ދަރަނިނި ވަނަ އަހަރު 2013 އަރާނެ

ވަނަ 2013ލަތުގެ ޖުމްލަ ދަރަނީގެ މިންވަރު އުގައުމީ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ނިސްބަތުން ދައެހެންކަމުން، އަށް އިތުރުވާނެ.

. އަށް ސައްތައިން 82އަހަރު އަރާނެ

. އެހެންކަމުން، ވޭތުވެދިޔަ 42ނިސްބަތުން ރާއްޖޭގެ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ނިމުނުއިރު ދަރަނި ހުރީ 2008 އިންސައްތައިގައި

. ރާއްޖޭގެ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ދަރަނި 4 ނިސްބަތުން ވަނީ ދެ ގުނައަށް ބޮޑުވެފައި

ނޑުން ވަރަށް ބޮޑަށް އަކީ، ބައިނަލްރާއްޖެދާނަމަ ދާދި އަވަހަށް ޓުން އިތުރުވަމުން މިހާރު ދަރަނިތައް އިތުރުވާ ރޭ އަޤުވާމީ މިންގަ

. މިހެން ން ލޯނު އެހީ ހޯދުރާއްޖެއަށް ވެއްޖެނަމަ، ކުރިމަގުއި ދަރަނިވެރިވެފައިވާ ގައުމަކަށް ވެގެން ހިނގައިދާނެ

. ، ވަނަ އަހަރު ރާއްޖެ އުނިކުރުމުން 2011ޤައުމުތަކުގެ ލިސްޓުން އެންމެ ކުޑަކޮށް ތަރައްޤީވެފައިވާ އުނދަގޫވެގެންދާނެ

ނޑުމެންނަށް ކުރިން ލިބެމުން ދިޔަ އެހީތައް ވަނީ ވަރަށް ،އެކުއި. ވުމާއި އްޖެ ވަނީ މެދު ފަންތީގެ ޤައުމަކަށް ވެފަރާ އަޅުގަ

ނޑުމެން މިހެން ކަންތައްތައް ދިމާވުމުން . އިބޮޑަށް މަދުވެފަ ޖެހެނީ ލިބޭ އެއްޗަކުން ދެކޮޅު ން މަސައްކަތްކުރައަޅުގަ

.ޖެއްސުމަށް

23

ALI.RASHEEDText Box

12

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

:ފިޔަވަޅުތަދައުލަތުގެ ޚަރަދު ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި އަޅަން ޤަޞްދުކުރާ ވަނަ އަހަރު 2013ދެން މިދަންނަވަނީ އް

.ްސަބްސިޑީތައް ދިނުމުގެ ނިޒާމު ދިރާސާކޮށް ޓާގެޓްކުރުނ

2013 ްވީވަރަކުން ނުނަގައިވޭތޯ ވަނަ އަހަރު މިހާރު ހުރި ހުސް މަޤާމްަތކަށާއި، އަލަށް އުފައްދާ މަޤާމްތަކަށް މީހުނ

. ބެލުން

ްއަދި މަޖިލީހުން ފާސްކޮށްފައިވާ އިޖްތިމާޢީ ޞިއްޙީ އާސަންދަ ބައްޓަންކުރުން.ވުރެ ދެމެއްޓެނިވި ގޮތަކަށް މިހާރަށ

. އިންޝުއަރެންސުގެ ޤައުމީ ނިޒާމުގެ ޤާނޫނާއި އެއްގޮތަށް ހެލްތް އިންޝުއަރަންސް ބައްޓަންކުރުން

ިރޑްކޮމިޝަންތަކާއި ކުންފުނިތަކުގެ ކައުންސިލްތަކާއ ރުންގެ އަދަދު މަދުކުރުން.ތަކުގައި ތިބޭ ދާއިމީ މެންބަ ބޯ

ްގޮތްތަކެއް ރަދުތައް ކުޑަ ކުރެވޭނެ ޚަކުރުމުގައި އޮފީސްތައް ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކޮށްގެން ފަތުރު ދަތުރުއަތޮޅުތެރެއަށ

.ހޯދުން

ްކުރާ ފައިސާ ޚަރަދުކުލީގެ ގޮތުގައި ން ސަރުކާރު، ބޭނުންކޮށްގެން ހެޔޮގޮތުގައިވުރެ މިހާރަށްސަރުކާރުގެ ޢިމާރާތްތައ

.ންރުމަދުކު

.ްރާއްޖޭން ބޭރަށް ކުރާ ދަތުރުތައް ވީވަރަކުން މަދުކުރުނ

.ްޑަބަލް ޕެންޝަން ހުއްޓުވުމުގެ ގޮތުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޕެންޝަނާ ބެހޭ ޤާނޫނަށް އިޞްލާޙު ގެނައުނ

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

ވަނަ އަހަރު ދައުލަތަށް ލިބޭ އާމްދަނީ އިތުރުކުރުމަށްޓަކައި މިދަންނަވާ ކަންކަން ކުރުމަށް ހުށަހަޅަން؛ 2103

ްއިމްޕޯޓް ޑިއުޓީއަށް ބަދަލުގެނައުނ،

2013 ްބަދަލު ކުރުން، އަށް އިންސައްތަ 15ޖީ.އެސް.ޓީ ނެގޭ ރޭޓް .ޓީ ވަނަ އަހަރުގެ ޖުލައި މަހުން ފެށިގެނ

ާމަތުން ޖީދުޚިލާތީ ޞަމުވ . ،ނެގުން .އެސް.ޓީ

،ްތެލުން ޖީއެސްޓީ ނެގުނ

ުރުން،ޑޮލަރަށް ބޮޑުކު 30ޑޮލަރުގެ ބަދަލުގައި 18.5މިހާރު ނަގާ ، ން ނަގާ ފީއެއަރޕޯޓުން ފުރާ ބޭރުމީހުންގެ އަތ

ާން،ނިމުމުންވެސް ކުރިއަށް ގެންދިއު 2013ޑޮލަރު 8ބެޑް ޓެކްސްގެ ގޮތުގައި ނަގ

ުޖެހުމުގެ ޤާނޫނަށް އިސްލާޙު ގެނައުން.ސްޓޭމްޕް އެކިއެކި ލިޔުންތަކުގައި ރެވެނިޔ

24

ALI.RASHEEDText Box

13

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

.ނޫނުތައް ފާސްކޮށްދެއްވުމުންއިސްލާހުތަކާއި ޤާބަޖެޓަށް ބޭނުންވާ އާމްދަނީ ލިބިގެންދާނީ ދެންނެވުނު

މިއަންނަ އަހަރު ތެރޭގައި އެޅުމަށް ވަނީ ވެސްއާމްދަނީ އިތުރުކުރެވިދާނެ ބައެއް ފިޔަވަޅުތައް ހާ ނުބެހޭ ޓެކްގެ އިތުރުން، މީ

ޤަސްދު ކުރެވިފައި.

އްޒަތްތެރި މެމްބަރުން ޢި އަދި އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

ނޑު އެދެނީ ސަރުކާރުން އެކު މިރިހުން ވަރަށް އަދަބު ވެރިކަމާއިއްޒަތްތެރި މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ އަޢިތިޔަ މިއަދު، ، އަޅުގަ

. އީފިޔަަވުޅތަކަށް ފުރިހަމައަށް ތާހަޅާ ރަދު ކުޑަކުރުމުގެ ގޮތުން އަޅަން މިހުށަޚައާމްދަނީ އިތުރުކޮށް އަދި މި ދު ކޮށްދެއްވުމަށް

ނޑުމެން އަ . ކަމެއް ލައިފިނަމަ މިކަމުގެ ހިތި ނަތީޖާ މުޅި ގައުމަށްވެސް ފޯރާނެއި ދޫކޮށްޅާނުލަކަމަކީ މިއަދު އަޅުގަ

ތު ކުރިއަށް ޙަގައުމީ މަސްލަތަފާތުވުންތައް އެއްކިބާ ކުރައްވައި، ލު ޚިޔާސިޔާސީގޮތުން ހުރި ކަމުގައި އަދި މި

. ނޑުމެން އެންމެންނަށްވެސް ނެރުއްވައިދެއްވުމަށް ނޑުމެންނަށް ލިބޭ އެއްޗަކަށްއެނގޭ އަޅުގަ ރަދު ޚަވުރެ ޙަޤީޤަތަކީ އަޅުގަ

ނޑުމެންގެ ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް އޭގެ އަސަރު ބޮޑުކޮ ށްގެން ތާއަބަދު މިހެން ނޫޅެވޭނެކަން. އަދި މިއެޅޭ ފިޔަވަޅުތަކަކީ އަޅުގަ

ނޑުމެންމިންވަރަކަށް ފޯރާނެ ފިޔަވަޅުތަކެއްކަން ކޮންމެވެސް . އަޅުގަ މިއަދު މިކަން ކުރަން ، އެކަމަކުވެސް ޤަބޫލުކުރަންޖެހޭ

ނޑުމެން އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތަ ތި ދަތިތަކާ ކުރިމަތިލާންޖެހިދާނެ.ކުގެ ސަބަބުން މާ ބޮޑެނުފަށައިފިނަމަ، ދެން އަޅުގަ

އްޒަތްތެރި ރައީސް ޢި

ނގި ޚަރަދާއި، ދައުލަތަށް ވަނަ އަހަރު ދައުލަތުން ހި 2011ވަނަ މާއްދާގެ (ހ)ގައިވާ ގޮތުގެ މަތިން 96ޤާނޫނު އަސާސީގެ

ހުށަހެޅުމުގެ އުާފ ތްތެރި މަޖިލީހަށް ތިޔަ ޢިއްޒަ ވަނަ އަހަރަށް ލަފާކުރާ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް 2013ހިސާބާއި އާމްދަނީގެލިބުނު

. ނޑު އަދި ލިބިގަންނަން ޢިއްޒަތްތެރި މަޖިލީހުން ތިޔަ ވަނަ އަހަރުގެ ބަޖެޓް 2013ދައުލަތުގެ މިހުށަހެޅި އަޅުގަ

ން އެދެން.ފާސްކޮށްދެއްވު

ނޑަށް އެހީތެރިވެދެއްވި 2013، ބަޔާން ނިންމާލުމުގެ ކުރިން މި ވަނަ އަހަރަށް ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް ތައްޔާރުކުރުމުގައި އަޅުގަ

. ޚާއް ހުރިހާ ފަރާތްތަކަށް ޝުކުރުދެންނެވުމަކީ ނޑަށް ލިބޭ ވަރަށްބޮޑު އުފަލެއް ޓް ވަނަ އަހަރުގެ ބަޖެ 2013ކޮށް ޞައަޅުގަ

25

ALI.RASHEEDText Box

ލަފާފުޅަްށ

މެންޓްރީ ޕާލަ

މަޝްވަރާ

ކޮށްދެއްވި

ނޭޝަަނލް

ނހޫ ވަތަޢާާލ

އިޚްލާޞްތެރި

ނޑުމެނަށް ގަ

ޑް ޓްރެޜަރީ

ވި އިރުޝާދާއި

ާޕާޓީ ، ތަކުގެ

ދެއްވި ތޯރިޓްީނ

މަސައްކަތްތަކެއް

ންޓް އޮފްޓްމަ

ޫهللا ސުބުޙާނަ

އްޔިތުންކުރާ އި

ތްފުޅުން އަޅުގަ

ޖިހާދު هللا ދ

ފިނޭންސް އެންޑް

ނޑަށް ދެއްވި ގަ

މެންބަރުންނާއި،

އޮތޯ ރެވެނިއު

ބުރަ މަ ވަރަށް

ޑިޕާރޓްއާއި

ންދިއުމުގެ މަގު

ރުކާރުންނާ ރައް

ވަސް ރަޙުމަތް

.ތހޫ

އަބްދު

ނިސްޓަރ އޮފް ފި

އަޅުގަހަސަން

ގެ މަޖިލީހުގެ

އިންލޭންޑް ވސް

ވަ ، ކުރުމުގައި

ންޑް ޓްރެޜަރީ

ދަންނަވަން.

ކ ކުރިއަށް ގެން

ބއަށްޓަކައި ސަ

ކަލާނގެ ތަނަވަ

ޫهللا ތ ވަ ބަރަކާތު

143

201

މިނި

1

ވަޙީދުއްމަދު

ންގެރައްޔިތު ،

މޯލްޑިވްއަދި

ބަޖެޓް ތައްޔާރުކު

އެން ފިނޭންސް

ދަ އެކު ޝުކުރު

މ ހަލުިވކަމާއެކު

ންގެ ހެވާ ލާބަ

ދާ އެކަ ފައި

هللاވަރަޙުމަތު ކުމް

34މުހައްރަމް

13ނޮވެމްބަރ

4

ޙަ ޑޮކްޓަރ މު

،ނާއި މެމްބަރުން

ޓަރީ އޮތޯރިޓީން

ނަވަން. އަދި ބަ

ސްޓްރީ އޮފް

ޚލާސްތެރި ކަމާއެ

ނކަމާ ހަމަޖެހުމާ

ޤައުމާ ރައްޔިތުން

މަސައްކަތުގެ

ު އްސަލާމް ޢަަލއި

13

27

ޖުމްހޫރިއްޔާސލް

ކުރުދަންނަވަން.

ގެ މަޖިލީހުގެ

ލްޑިވްސް މަނިޓަ

ޝުކުރުދަންނަ

ކޮށް މިނިސޞައ

އިޚްޒަފުންނަށް

އަމާން މަގުގައި

ށްދެއްވާށި! ޤަ

ލައްވައި، އެ

ން.

ވައް

ރމުގައި ރައީސު

ރިކަމާއެކު ޝުކު

ރން، ވަޒީރުންގެ

ނާއި މޯލްލޑަރުން

ވެސްލފުުޅތަކަށް

އަދި ޚާއްނށް

ހީވާގި މުއައްޒގ

، ތަރައްޤީގެ މ

މންނަށް ފަހިކޮށް

ގައި ބަރަކާތްލަ

! އާމީން ރއްވާށި

ތައްޔާރުކުުރ

ތެރޞްއިޚްލާ

މީގެ އިތުރު

ގްރޫޕުގެ ލީ

އާއި ޚިޔުާލ

މުއްޒަފުންނަ

ގގެނިންޕްލޭ

ދިވެހިރާއްޖެ

ނޑުެމ އަޅުގަ

މަސައްކަތުގަ

މިންވަރުކުރަ

26

ALI.RASHEEDText Box

20112015

�

 

  

ދިވެހިރާއްޖޭގެ މާލީ އަދި އިޤްތިޞާދީ ތަސައްވުރު

އަށް 5201އިން 1120

ތަޢާރުފް . 1

3ވަނަ ައހަުރގެ މާލީ އަިދ އިޤްތިޞާީދ ހާލަތުގެ ަމއްޗަާށއި، ކުރިއަށް އޮތް 2012މިބަޔާނަކީ މިނިމޭ

އަހަރު ދުަވުހގެ އިޤްތިޞާީދ ތަސައްވަުރެގ މައްޗަށް އަިލއަުޅވައިދޭ ަބޔާނެެކވެ. މިބަޔާުނގައި ބަަލއިލެވިފަިއާވ

ކާރުގެ ިފސްކަލް ޕޮިލސީއާއި އޭގެ ބައިތަކެވެ. މައިަގނޑު ބައިތަކަކީ ރާްއޖޭގެ އުފެއްުދންތެރިކަމާއި ސަރު

ނޑު . 2 ޤައުމީ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ މިންގަ

) އަކީ ޤައުމެްއަގިއ ނުވަތަ ގްރޮސް ޑޮެމސްޓިކް ޕްރޮަޑކްޓް (ޤައުމީ އުެފްއދުންތެރިކަުމެގ މިްނަގނޑު ޖީ.ޑީ.ޕީ

. ޖީ.ޑީ.ޕީއަީކ އުފެއްދޭތަކެްއޗާއި ދެވޭ ޚިދުމަތްތަކުެގ އަގަށް ައހަރެްއގެ ތެޭރގައި އިތުުރާވ މިންވަެރވެ

ޤައުމެްއގެ ިއޤްތިސާދީ ކުިރއެރުން ދެެނަގންަނން އެންެމ އާއްުމގޮތެްއގައި ޭބނުންުކރާ އެއް އިްނޑިކޭޓަރެއެވ.

ޖީ.ޑީ.ޕީ ދެޮގތަކަށް ދެއްކިދާނެެއވެ. އެްއގޮތަކީ ނޮިމަނލް ޖީ.ޑީ.ީޕ ނުވަަތ ޖީ.ޑީީޕ އެއަަހރެްއެގ އަުގްނނެެވ.

.ޑީ.ޕީ ދާއިމީ އަުގްނނެެވ. ރާއްޖޭަގއި ރިައލް ޖީ.ޑީ.ޕީ ައންދާޒާކުަރީނ ދެަވނަގޮތަކީ ރި .ޕީ ނުވަތަ ޖީ އަލް ޖީ.ޑީ

2003 . ވަނަ އަހަުރގެ ދާިއމީ އަުގންެނވެ

ގެ ދާއިމީ އަގުން ) 2003ރިއަލް ޖީ.ޑީ.ޕީ ( 2.1

.ޕީ އެކުަލވާެލވެީނ މުދަލާިއ ޚިދުމަތުގެ އަގުތަކަށް ައންަނ ބަދަލުަތއް .ޑީ ކަމަށްވާީތ،ުނހިަމނާރިއަލް ޖީ

.ޑީ.ޕީ ިއްނނެެވ. މިގޮުތްނ ަހގީގީ ޤައުމެްއގެ އުފެއްުދންތެރިަކން ކުރިއަރާ މިްނަވރު ދެެނގަެނޭވނީ ރިއަލް ޖީ

.ޕީ ގެ ފަރަަގކީ މުދަލާއި ޚިދުމަތުގެ ައގުތަކަށް ައްނނަ ބަދަުލެގ .ޑީ.ޕީ ާއއި ރިއަލް ޖީ.ޑީ ނޮމިަނލް ޖީ

ސަބަބުން އުެފއްދުންެތރިކަމަށް އަްނނަބަަދލުތަކެވެ.

އި ަޤއުމީ އުފެއްުދންތެރިަކން ކުރިއަރާ ިމންަވރަށް އަިއސްފައިވާ މުިހއްުމ ބަދަލުތަކަްށ ފާއިތުވި ައަހރުތަކުގަ

ވަނަ ައހަރު ޤައުީމ 2005 ،ގައި ކުރިމަތިވި ުސނާީމ ކާރިސާގެ ސަބަބުން 2004ިޑސެމްބަރު ؛ ބަލާލާއިރު

. ނަމަެވސް ިއންަސއްތަ 8.7އުފެއްުދންތެިރކަން ަމއިަގނުޑގޮެތއްަގިއ ،ވަނަ ައހަރު 2006ިއން ދަްށވިެއވެ

29

  

އާރާސްތުކުރުަމށް ކުރެުވުނ ސުނާީމއާއި ގުިޅެގން ގެްއލުްނވެ ހަލާުކވި ގެދޮރާިއ އުމްރާީނ ަވސީލަތްތައް

ފަތުުރވެިރން ިޒޔާރަތް ކުރާ އަަދުދ ،މަސައްކަތުެގ ސަބަބުން އިާމރާތްކުރުމުގެ ދާއިރާއަްށ ައއި ކުރިއެރުާމއި

ުދވެްއޔަށް އަިއ ހެޔޮބަދަލުެގ ސަބަބުން ޤައުމީ އުފެްއދުންތެރިަކްނ އަލުން ަރނަގޅުވެ، ފަތުުރވެރިކަމުގެ

އަހަުރ އުފެއްދުންެތރިކަން ކުރިެއރުމަށް ފަހު، 3ިއްނ ކުރިއެރިއެެވ. ވިދިިވދިެގން އިންސައްތަ 19.6

ވަނަ އަހަރު ުދނިެޔއަށް ކުރިމަިތވި ފަިއނޭްނޝަލް ކްރަިއސިސްާއއި ިއޤްތިސާީދހީަނރުކަމުގެ ައަސުރ 2008

ިއްނ އިްނސައްތަ 3.6ވަނަ ައހަރު ރާއްޖޭގެ އުެފއްދުންެތރިކަން 2009ރާއްޖޭގެ އިްޤތިސާދަށްފޯރަިއ

. ނަަމެވސް ފައިޭނންަޝލް ކްރައިިސސްގެ ސަބަބުން ކުރިމަިތިވ ،ވަަނ އަަހރު 2010ދަށްެވގެްނދިަޔއެވެ

ިއްނ އިްނސައްތ7.1ަ ޤައުމީ އުފެއްުދންތެިރކަމުގެ މިންަވރު ،އިޤްތިާސދީ ދަތިތަކުން މަޑުމަޑުން އަަރިއގަނެ

ވަނަ އަހަުރވެްސ ކުރީ އަހަާރއި ދާދި ެއްއވަރެްއގައި ަޤއުމީ އުފެއްުދންތެރިކަުމެގ 2011ކުރިއެރިެއވެ.

. 7.0މިންަވރު އިްނސައްަތިއން ަވނީ ކުިރއަރާފަެއވެ

3.4އިޤްތިޞާދީ ދުވެލި ވަނަ އަަހރު 2012، އަހަުރގެ މިާހތަނަށް ލިބިފައިވާ ތަފާްސިހސާބަށް ބަލާިއރު

ވަނަ އަހަރު އުެފއްދުންެތރިަކްނ 2012އިން ކުރިައރާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވެއެވެ. އިްނސައްތަ

ވަނަ އަހަާރއި އަޅާބަލާިއރު އިޤްތިާޞދީ ދުވެްއަޔށް 2011 އަންދާޒާުކރެުވނު ނަމަެވސް، ކުރިއަރާނެކަަމށް

. އައި މަޑުެޖުހމުގެ މަިއަގނޑު ސަ ބަބަކީ ފަތުރުވެރިކަުމގެ ދާިއރާއަްށ މިއަހަުރގެ ތެރޭގަިއ ައިއ ހީަނރުކަމެވެ

މިއަހަުރގެ ިއޤްތިސާދީ ުދވެލި ކުރިއެުރމުގައި ެއްނމެ ބޮޑު ހިއްސާެއއްވާ އިޤްތިާސދީ ދާއިރާތަކަީކ

. އިމާރާތްކުރުުމގެ ދާއިރާ، ަތކެތި އުފެއްުދމުގެ ދާއިރާ، ވިޔަފާީރގެ ާދއިރާ އަދި ަމސްވެރިކަުމގެ ދާއިރާ ެއވެ

.ީޕ ތައްޔާރުކުަރމަށް ބޭނުންުކރާ މުިހްނުމ ކުރިއަށްހުރި އަހަރުތަކަށް އުފެއްުދންތެިރކަން ލަފާކުެރވެނީ، ީޖ.ޑީ

ތަފާސްހިސާުބތަކަށް އަްނާނނެކަމަށް ލަފާކުރާ ބަދަލުތަކާއި، ވޭތުެވިދޔަ އަހަުރތަކުގައި މިތަފާްސހިސާބުަތްއ

އިްނސައްަތިއން ިއޤްތިސާުދ 4.3ވަނަ އަހަރު 2013ކޮެށވެ. ިމގޮތުްނ ހަރަކާތްތެިރިވ ގޮތުެގ މަްއޗަށް ބިނާ

4.4ވަނަ ައހަރު އިޤްތިާސދީ ުއފެއްދުންތެރިަކން، 2015އާއި 2014ކުރިއަރާނެކަަމށް ލަފާކުރާއިރު،

. 4.1އިްނސައްަތިއން އަދި އިްނސައްަތިއން ކުރިއަާރެނކަމަށް ލަފާކުރެވެެއވެ

30

 

 

މު ެއްއ

ވރިކަުމެގ

ރތެޭރަގިއ

ދިަޔއެެވ.

. ށދިޔަެއވެ

( ަގއި ޑް

ވރިކަުމެގ

ަވރާމެދު،

ނާކޮށެެވ.

ދަަށްށ

2014

‐15

‐10

‐5

0

5

10

15

20

25

ްވަރުމިނ

ަރާ ުރިއ

ކ

ންމެ މުިހންމު

ފހުްނ ަމސްވެ

ފަސް އަހަރު

ޔއަށް ަދށަށް

ތައަްށ ދަށަށް

ން (އީ.ީއ.ޒެޑް

ހަުރގެ މަސްވެ

ބޭޭނނެ މިންަވ

މަްއަޗށް ބިނ

ނަސްއތައިން

ނުފެްނނާތީވެ

‐8.7%

5%

0%

5%

0%

5%

0%

5%

0%

5%

2005

2

އންާގދޭ އެން

އަހަުރެގ ފަ

ޔަ ޭވތުެވދި

ލިއަްނ ރުފާިޔ

އިންަސއްތަ 1

އިކޮޮނމިކް ޒޯން

ތރުވެ، މިއަހަ

ޭ، ރެެވނީ ަމސް

ައންދާާޒތަކުގެ

އްިނ 1.3

ޅާވނެކަމަށް ނ

19.6%

10.6

2006 200

20 - 2015

މިންވަުރ އަ

ވަނަ 200

ވަުމްނނެެވ.

މިލި 321ްނ

6.އިން ސއްތަ

ސްކްޫލސިވް އި

އަދަުދ އިތު

ދޒާކުެރެވއެވެ.

ނ އަްނާދޒާކުރެ

ތްއޔާުރކުރާ ައ

ޖީ.ީޑ.ޕީ

ަކން ރަނގަުޅ

%

12.2%

07 2008

 

005ންވަރު،

ކުރިައރާ

06ންަވރެެވ.

އަހރެްއ ދައްވަ

އން ުރފިޔާއިްނ

އިންަސ 3.3

އްޭޖެގ އެކްސް

ބޭނޭ މަހުގެ

ކަމަށް އަންާދޒާ

އދުންެތރިކަން

ާޗރ އިްނ ތަ

ރގެ ރިއަލް

ގ މަސްވެރިަކ

%

‐3.6%

7

2009 2010

ކުރިއަރާ މިނ

ުދންތެިރކަން

މަުހގެ ިމން

ށް ަފހު ައ

މިލިައ 489

3ރާ ޙިއްސާ

ރާއް މިައހަރު

ސަަބބުން،

ތަ އިުތރުާވނޭކަ

ރިކަުމެގ އުފެއް

ޑ ެއގްރިކަލްާޗ

ރު މިދާއިރާ

ނުޑގެ ްނޑިާއކަ

.1%

7.0%

0 2011

އދުންތެރިކަން

ރާގެ އުފެއްުދ

އޖޭަގއި ބާާނ

ދީނ އަހަރަކަށް

ުދންެތރިކަން

ޤްިތޞާދަށްކުރާ

ށ ަބލާއިރު،

ހުުޅވާލުމުގެ

އިންަސއްތަ 9

ސްވެރިކގެ މަ

ަޝީރޒް ެއންްޑ

ވަނަ އަހަރު

ވ. އަދި އިްނ

3.4% 4.3%

2012 2013

ޤައުމީ އުފެއް

ސްވެރިކަން

ކަުމެގ ދާއިރާ

ާސަބކީ، ރާއް

ނތެިރކަން ދަނ

ކަުމެގ އުފެއްުދ

ދއިާރއިން ިއޤް

ވަނަ އަހަރަށް

ސްެވރިކަމަށް

9.7ނތެިރކަން

ރި އަހަރުތަުކ

ީރ އޮފް ފިޝ

2013

ށލަާފކުރެވެެއވެ

% 4.4%

3 2014

: 1ޗާޓު

މަސް 2.2

މަސްވެރިކަ

ތަފާސްހިސ

އުފެއްުދްނ

މަސްވެރިކަ

އަދި މިާދ

ވަ 2012

ލޭނު މަސް

އުފެއްުދްނ

ކުރިއަށްހު

މިނިސްޓްރ

މިގޮތުން

ނޭކަމަށްދާ

4.1%

2015

31

މިދާއިރާެގ

ވރިކަުމެގ

، މިންވަރު

ބާވަތްަތްއ

ފެއްދުމާިއ

ވަނަ 20

ވެ. ިމީއ

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

،ުދަދ

ޢަަހުގެ މބާނާ

000

.މ' އިން

ޓ

ންނާީތވެ، މި

ހުރގެ މަސްވެ

ން އިތުރުވާ

ތަކެތީގެ އެކިބާ

ތިން ތަެކތިއުފެ

012 ،ރިއިރު

ން ރުފިާޔގަެއ

183

1817.3%

0.7

2005 20

ނކަމަށް ފެން

ހައވެ. މިެދއަ

. ދނެ ކަަމށެވެ

އފެއްދުންތެރިކަނ

ދމާއި، ކާބޯތަ

މާއި ިސމެންތި

ރފިާޔގަިއ ހުރި

މިލިއަން 998

84

144

7%

‐22.0%

006 2007

)ޓ

ދަށަްށ ދާނެ

ންދާޒާކުެރވެެއ

ސއްތަ ަދށަށްދާ

ސވެރިކަމުގެ އު

ތތައް ުއފެއްދު

ދަ ތަެކތިހެދުމާ

ވެ.

މިލިއަން ރު

8 ކުެރެވނީ

133 130

‐7.3%

‐2.6%

2008 2009

.މ' 000(ހގެ އަދަދު

ސްވެރިަކން

ކަމަށް އަން

0.4 ް އިްނސަ

ދޒާ އާއި މަސް

ން އެިކބާވަތް

ފަދަފަރުީނޗަރު

ކަތްތަކެމަސައް

850ޑީޕީ،

މަށް ައންދާޒާ

122

%

‐5.7%

9 2010

ބާނާ މަހު

ރާއްޖޭެގ މަސ

ދަަށށްދާނެ

އަދި 1.4ނ

މަހުގެ އަންދާޒާ

ެމެނީނ މަހުން

،އުފެް