IRAITZ APARATUA

HELBURUA

Iraitz aparatua gure gorputzak sortutako hondakinak kanporatzea du helburu, baita ere, globulu gorrien produkzioa eragitea.

NOLA EMATEN DA PROZESUA?

1-HONDAKINAK ODOLAREN BIDEZ GARRAIATU GILTZURRUNETARA. 2-GILTZURRUNETAN ODOLEKO ZIKINKERIA GARBITU, METATU ETA GERNUA SORTU. 3-GERNUA URETERRATIK PASA MASKURIRA.4-MASKURIA BETETZEAN URETRATIK KANPORATU GERNUA.

IRAITZ APARATUA OSATZEN DUTEN ATALAK

1-GILTZURRUNAK2-URETERRAK3-MASKURIA4-URETRA

GILTZURRUNAK

• Giltzurrunen funtzioa odola iragaztea da, eta horrela lortzen diren sustantzia toxikoak eta hondakinak gernuaren bidez kanporatzea. Giltzurrunetan garbitutako odola, berriz ere bihotzera eta biriketara itzultzen da bertan oxigenazio prozesu batetik igarotzeko.

GILTZURRUNEN ATALAK- Giltzurrunak honako atalak ditu:1. Piramidea2. Arteria eferentea3. Giltzurrun arteria4. Giltzurrun zaina5. Hiloa6. Pelbisa7. Ureterra8. Kaliz txikia9. Giltzurrun guruina10. Azpiko guruina11. Gaineko guruina12. Zain aferentea13. Nefroia14. Kaliz txikia15. Kaliz handia16. Papila

2URETERRAK

• 25cm inguruko hodiak dira, eta 3 edo 4 milimetroko diametroa dute. Hodi hauek gernua giltzurrunetatik maskurira garraiatzen dute.

MASKURIAMaskuria iraitz aparatuko organo

garrantzitsuenetakoa da. Pelbisean kokatuta dago. Maskuriaren funtzioa

gernua jasotzea da, ondoren kanporatzeko.

URETRAGernua maskuritik kanpoaldera garraiatzen

duen hodia da. Gizonezkoen uretrak 11-12cm inguru neurtzen ditu, emakumezkoen berriz, 6cm. Gainera, gizonezkoen uretrak bi funtzio

ditu, bata iraitz aparatuari dagokiona eta beste berriz, ugal aparatuari dagokiona.

Giltzurrunetako kalkuluak

Zer da?

• Nefrolitiasis edo giltzurrunetako kalkuluak, solidozko materia zatia da giltzurrunetan sortzen dela, gernuaren substantzia batzuetatik habiatuta.

• Harria giltzurrunean gera daiteke edo uretraren bidez kanpora daiteke.

• Giltzurrunetako kalkuluak ureterretan, maskurian edo uretran gera daitezke trabatuak edo pilatuak, koliko netrifikoa sortuz, baita ere pixa egiteko zailtasunak edo hematuria (odola pixa egiterakoan) eraginez.

Sintomak eta diagnostikoa• Gernuaren eragozpena da,

hemorragia, botagura…• Gernuaren froga 2 aldiz egin

beharko da 24 orduko tartean bata astean zehar egingo da eta bestea berriz, astebukaeretan.

• Gaixoaren dieta, ekintzak eta ingurua aztertzen da.

• Harriaren osagaiak jakin behar dira.

Motak• Kaltziozkoa. Kaltzioa mineral bat da eta gure eguneroko

dietan parte hartzen du. Gorputzak soberan duen kaltzioa giltzurrunetara pasatzen da eta kaltzioa beste hondakinekin elkartu eta harria osatzen dute.

• Fostato hirukoitzazkoak. Sistema urinarioaren infekzio baten bidez sor daiteke edo gorputz harrotzen eraginez.

• Azido urikozkoak, gernuan dagoen gehiegizko azidoengatik (pH<5.4) gertatzen da.

• Zistina harriak. Zistina substantziak gorputzeko hainbat atal osatzen ditu, hala nola, muskuluak… Harri mota hauek heredagarriak dira.

• Beste harri motak, xantina, iatrogenikoa eta silikatozkoak.

Tratamendua• Ur asko edatea gomendatzen zaie eta beti ere,

deshidratazioa saihestea.• Kalkuluen kanporaketako teknikak:• -Adrenerjikoa α1 VO blokeadorea: Hauek muskulu

ureterra lasaitu eta kalkuluaren kanporaketa errazten dute.

• -Litotropsia extrakorporala: harriaren zatiketan datza, aurkako ondak erabiliz.

• -Nefrolitotimiaperkutanea: teknika honen arabera, laser baten bidez harria desintegratzen da.

Giltzurrunetako gutxiegitasuna

Zer da? Eta sintomak• Giltzurrunetako gutxiegitasuna, giltzurrunak toxinak eta beste

elementuak filtratu ezin dituztenean gertatzen den gaixotasuna da.

• Sintomak-Pixa egiterakoan gernu gutxi bota.-Likidoen pilaketa hanketan, baita txorkatiletan edo gorputzean-Azalean azkura edukitzea-Botagura-Buruko mina-Argaltasuna

Zergatiak• Gaitxotasunak: diabetesa,

giltzurrunetako kalkuluak, gorronea, tumoreak, prostataren handitzea…

• Traumatismoak: Kolpeak, erorketak, laneko istripuak… giltzurrunetako gutxiegitasun akutua eragin ditzakete.

• Hainbat pruduktu toxikoren irenstea: antinflamatorioak eta anargesikoak bereziki edo alkohola, drogak…

• Landareak gaixotasuna ekiditeko eta giltzurrunak bizkortzeko: infusioak, sagarra, artoa, osina, perrexila…

Motak• Akutua (GGA):Giltzurrun-funtzioaren galera azkarra da.

Gaixotasun hau, larria da. GGAaren zati handi bat itzulgarria da, giltzurrunak azkar errekuperatzen direlako (nahiz eta funtzioa galdu). Tratamendua, ahalik eta likido gutxien hartzea giltzurrunak likido gutxiago iragazteko.

• Kronikoa: mota honetan giltzurrunak ez ditu bere funtzioak berreskuratzen. Gaixotasunaren kausa nagusienak : diabetesa, hipertensiba, giltzurrunetako kalkuluak edo tumoreak…

• Terminala: giltzurrunaren funtzioak mantentzeko dialisia behar da edo bestela, giltzurrun emaile bat.

• Giltzurrunetako gutxiegitasun akutua

• Giltzurrunetako gutxiegitasun kronikoa

• Giltzurrunetako gutxiegitasun terminala

Egileak: Maider Ugalde, Miriam Harto eta Maddi Almandoz