Inya Economics အက ြောင း

အငးလ ေားဘ ောဂဘေဒသည လတလပဘသော သဘတသနအဖ ဖဖစပပ း အထ းသဖဖင

ဖြနြောန ငင၏ စ းပေားဘ း ဖပဖ းတ းတကြ၊ ြ ဝါဒဘ း ောနင ပညော ပဆ င ော တ းတကြတ က

ဘ းရလ က သဘတသနဖပ လပဘနဘသော အဖ ဖဖစသည။ စ းပေားဘ း ဘလ လောဘနသ ြ ေားနင

ပါဝငပတသကဘနသ ြ ေားအေား စ းပေားဘ းဆ င ော သဘတသနြ ေား၊ ဘဆးဘနးခ ကြ ေားဖဖင

အဘထောကအက ဖပ ဘစန င နအလ ငော အငးလ ေားဘ ောဂဘေဒက ၂၀၁၇ ခနစတင

တညဘထောငခ သည။ အြ ေားဖပညသ ကဏဍနင ပဂဂလ ကကဏဍြ ေား ဖပဖ းတ းတကဘ း၊

ကကယဝဘ းတ အေား ည ယထေားသည အတက ြ ဝါဒခ ြတသ ြ ေား၊ အစ း နင အစ း

ြဟတဘသော အဖ အစညးြ ေားက ြ ဝါဒဆ င ောနင အဘထောကအထေားအဘဖခဖပ သဘတသနြ ေား

ပ ပ းလ က သည။

အထကပါ ညြနးခ ကြ ေားအတက အငးလ ေားဘ ောဂဘေဒသည အစ အစဉနစ ပဖဖင

အဘကောငအထညဘဖောလပဘဆောငလ က သည။ ယငးြော-

(၁) သဘတသနနင ြ ဝါဒဘ း ော အစ အစဉ

(၂) ပဂဂလ ကကဏဍ ဖပဖ းတ းတကဘ း အစ အစဉတ ဖဖစသည။

အငးလ ေားဘ ောဂဘေဒသည သဘတသနက အဘဖခဖပ ဘသော အငးလ ေားဘ ောဂဘေဒဂ ောနယ

(Inya Economic Journal) က တစနစလျင နစကက ြအဘနဖဖင ထတဘဝလ က သည။

ဖြနြော စ းပေားဘ းနင ဆကနယဘသော စောဘစောင၊ ဘဆောငးပါး၊ စစတြးြ ေားတ က လညး

အခ နအခါအလ က ထတဘဝဖခငးြ းြ ေား လပဘဆောငလ က သည။

ပထြအကက ြ - ဇနနဝါ လ၊ ၂၀၂၀ခနစ

အပဘ - ၁၀၀၀

ထတဘဝသ - Inya Economics အြတ (၆/ဘအ)၊ ဝဂဂ ပသောလြး၊ ကြော တပြ နယ၊ နကန။

ထတဘဝခင အြတ - ၀၂၇၇၇

ပန ပသ - ဖပညဘအး

ပန ပတ က - ဖပညဘအးြ သေားစပန ပတ က

ြ ကနာဖးဒ ဇ ငး - ပ ငန ငဘအောင

တနဖ း - ၅၀၀၀ က ပ

ဆကသယ န - အြတ (၆/ဘအ)၊ ဝဂဂ ပသောလြး၊ ကြော တပြ နယ၊ နကန။ ဖနး - ၀၉ - ၄၂၀၁၀၇၄၅၄၊ ၄၂၀၅၂၃၁၀၇

ဝက ဆ က - www.inyaeconomics.com အ းဘြးလ - contact.inyaeconomics@gmail.com

ထတဘဝသည စောအပကတတဘလောကအညနး (CIP)

ဖပညနယနင တ ငးဘဒသကက းြ ေား စ းပေားဘ း အစ ငခစော (၂၀၁၉ခနစ)

နကန။

(ဖပညဘအးြ သေားစ) ပန ပတ က၊ ၂၀၂၀။

(၁၂၀) စော၊ ၇x၁၀ စငတ ။

(၁) ဖပညနယနင တ ငးဘဒသကက းြ ေား စ းပေားဘ း အစ ငခစော (၂၀၁၉ ခနစ)

၃၃၀.၉၅၉၁

Copyright © 2020 by Inya Economics LTD GTY. All rights reserved.

© ၂၀၂၀၊ အငးလ ေားဘ ောဂဘေဒ လ ြ တက ဂ နတ ၏ ြ ပ ငဖဖစသည။

ဤအစ ငခစောက အငးလ ေားဘ ောဂဘေဒအဖ ၏ အက အည ြ ေားဖဖင အငးလ ေားဘ ောဂဘေဒြ

သဘတသ ြ ေားဖဖစကကဘသော ဆနးလငးဘအောင (ပရ ဂ ြည န ငးဘ းြ း) နင သနးထနးစ း

(သဘတသနဘ း ောည န ငးဘ းြ း) တ က ဘ းသေားဖခငးဖဖစသည။ အစ ငခစောတင ပါဝငဘသော

ဘတ ခ ကြ ေား၊ ဘလ လော ဆနးစစခ ကြ ေားနင သးသပခ ကြ ေားသည အငးလ ေားဘ ောဂဘေဒ၊

အငးလ ေားဘ ောဂဘေဒ၏ ဒါရ ကတော တအဖ နင အငးလ ေားဘ ောဂဘေဒ ြ တဖ

အဖ အစညးြ ေားတ ၏ အဖြငြ ေားက က ယစေားြဖပ ဘပ။ ယခ အစ ငခစောတင ပါဝငဘသော

အခ ကအလကြ ေားသည သကဆ င ော ဝနကက းဌောနြ ေား၏ အခ ကအလကြ ေားဘပေါတင

အဘဖခခပါသည။ ဤအစ ငခစောတင ပါဝငဘသော စောြ ေား၊ ပြ ေား၊ ဇယေားြ ေားနင

အခ ကအလကြ ေားက တစစ တတစပ ငးဘသောလညးဘကောငး၊ အေားလးဘသောလညးဘကောငး

တ ကရ ကဖဖစဘစ၊ သယဝ က၍ဖဖစဘစ အက းစ းပေားအလ ဌော တစဆင ဖပနလည က းယ ဖခငး၊

အသးဖပ ဖခငးြ ေားက ခင ြဖပ ။ အငးလ ေားဘ ောဂဘေဒသ ကက တင ခင ဖပ ခ ကဘတောငးခ ြည။

i

မာ တ ကာ

ဉယ ျော ဇဉ v

ယ ျေးဇ ျေးတ ငလ ျော vi

အနစခ ျပတ ငပပခ vii

ခခ ျင သ ျေးသပခ xi

အခနျေး (၁ ) စစယပေါငျေးပပညတငျေးထတ လပမနင ဝနယ ျော ငမတ နဖ ျေး 1

အခနျေး (၂ ) အသ ျေးစရ တ နင ရယင 22

အခနျေး (၃ ) ရငျေးန ျေးပမ ျပန မ 48

အခနျေး (၄ ) လပသျော ျေးအင အျော ျေး 62

အခနျေး (၅) ယ ငယ ျေးယ ဖျောငျေးပမ 70

အခနျေး (၆) ငျေးရနမျေးပေါျေးမ 80

ရညညနျေးစျော စ 88

ii

ဇယ ာ ားစာ ရင ား

ဇ ျော ျေး ( ၁.၁) တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန အလ တစဦ ျေး ဂ ေ ပ

(၂၀၁၇- ၂၀၁၈ ဘဏဍျော နစ) 1

ဇ ျော ျေး ( ၁.၂) တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန အလ ဂ ေ ပ တင ပေါဝငမ

ရျောခ ငနနျေး ( ၂၀၁၇ - ၂၀၁၈ ဘဏဍျော နစ) 1

ဇ ျော ျေး ( ၃ . ၁) တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန အလ ပပညတ ငျေး၊ ပပညပ

ရငျေးန ျေးပမ ျပန မ ( ၂၀၁၁-၂၀၁၇ ခနစ) 49

ဇ ျော ျေး ( ၃.၂) တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန အလ

ပပညတငျေး န ငင သျော ျေးမ ျော ျေး ရငျေးန ျေးပမ ျပန မ 50

ဇ ျော ျေး ( ၃.၃ ) တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန အလ

ပပညပ န ငင ပချောျေးသျော ျေးမ ျော ျေး ရငျေးန ျေးပမ ျပန မ 51

ဇ ျော ျေး ( ၅.၁) တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေးနင ပပညန မ ျော ျေးအလ စျောျေးသ ျေးသ ယ ျေး နနျေး နျေး

အက ျေးပမင ျေး နစညအစအမ ျျေးအစျောျေးမ ျော ျေး 73

iii

ပ စာရင ား

ပ ( ၁.၁) တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေး ဂ ေ ပ 4

ပ ( ၁.၂) ရန နတ ငျေးယေသက ျေး ဂ ေ ပ 4

ပ ( ၁.၃) စစ ငျေးတ ငျေးယ ေသက ျေး ဂ ေ ပ 6

ပ ( ၁.၄) မနတယ လျေးတ ငျေးယေသက ျေး ဂ ေ ပ 7

ပ ( ၁.၅) ဧရျောဝတ တ ငျေးယ ေသက ျေး ဂ ေ ပ 9

ပ ( ၁.၆) မယ ျေးတ ငျေးယေသက ျေး ဂ ေ ပ 10

ပ ( ၁.၇ ) ပခ ျေးတ ငျေးယေသက ျေး ဂ ေ ပ 11

ပ ( ၁.၈) တ နသသျောရ တ ငျေးယ ေသက ျေး ဂ ေ ပ 13

ပ ( ၁. ၉) ရမျေးပပညန ဂ ေ ပ 14

ပ ( ၁. ၁၀) မနပပညန ဂ ေ ပ 15

ပ ( ၁.၁၁) ရခ ငပပညန ဂ ေ ပ 16

ပ ( ၁.၁၂ ) ခ ငပပညန ဂ ေ ပ 18

ပ ( ၁.၁၃ ) ရငပပညန ဂ ေ ပ 19

ပ ( ၁.၁၄ ) ျော ျေးပပညန ဂ ေ ပ 20

ပ ( ၁.၁၅) ခ ငျေးပပညန ဂ ေ ပ 21

ပ ( ၂.၁) သျော မျော နစျော ရငျေး (၂၀၁၂ - ၂၀၁၃ ဘဏဍျော နစ) 34

ပ ( ၂. ၂ ) သျော မျော နစျော ရငျေး (၂၀၁၅- ၂၀၁၆ ဘဏဍျော နစ) 34

ပ ( ၂. ၃ ) သျော မျော နစျော ရငျေး (၂၀၁၈- ၂ ၀၁၉ ဘဏဍျော နစ) 34

ပ ( ၂. ၄ ) ယ ငလ ျေးယ ငရငျေးစျောရငျေး ( ၂၀၁၂- ၂၀၁၃ ဘဏဍျော နစ) 36

ပ ( ၂. ၅) ယ ငလ ျေးယ ငရငျေးစျောရငျေး ( ၂၀၁၅ -၂၀၁၆ ဘဏဍျော နစ) 36

iv

ပ ( ၂. ၆) ယ ငလ ျေးယ ငရငျေးစျောရငျေး ( ၂၀၁၈ -၂၀၁၉ ဘဏဍျော နစ) 37

ပ ( ၂.၇) တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေးသ လယပ ပျောငျေးယ ပျေးယ င

( ၂၀၁၂ -၂၀၁၃ ဘဏဍျော နစ) 40

ပ ( ၂.၈) တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေးသ လယပ ပျောငျေးယ ပျေးယ င

( ၂၀၁၅- ၂၀၁၆ ဘဏဍျောနစ) 41

ပ ( ၂.၉) တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေးသ လယပ ပျောငျေးယ ပျေးယ င

( ၂၀၁၇- ၂၀၁၈ ဘဏဍျော နစ) 41

ပ ( ၂.၁၀) တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေးသ လယပ ပျောငျေးယ ပျေးယ င

( ၂၀၁၈- ၂၀၁၉ ဘဏဍျောနစ) 41

ပ ( ၃. ၁) ရန နတ ငျေးယေသက ျေး၏ ပပညတငျေး၊ ပပညပရငျေးန ျေးပမ ျပန မ 52

ပ ( ၃. ၂ ) ခ ငပပညန ၏ ပပညတငျေး၊ ပပညပရငျေးန ျေးပမ ျပန မ 53

ပ ( ၃. ၃ ) တ နသသျောရ တ ငျေးယ ေသက ျေး၏ ပပညတငျေး၊ ပပညပရငျေးန ျေးပမ ျပန မ 55

ပ ( ၃. ၄ ) ျော ျေးပပညန ၏ ပပညတ ငျေး၊ ပပညပရငျေးန ျေးပမ ျပန မ 57

ပ ( ၃. ၅) ရငပပညန ၏ ပပညတငျေး၊ ပပညပရငျေးန ျေးပမ ျပန မ 58

ပ ( ၃. ၆) မနတယ လျေးတ ငျေးယေသက ျေး၏ ပပညတငျေး၊ ပပညပရငျေးန ျေးပမ ျပန မ 59

ပ ( ၃ . ၇) မနပပညန ၏ ပပညတ ငျေး၊ ပပညပရငျေးန ျေးပမ ျပန မ 61

ပ ( ၄ . ၁) အလပအ ငရရ သ မ ျော ျေးအန ပပညပသ

ယ ရ ေယ ပပျောငျေးအလပလပသ မ ျော ျေး၏ ပေါဝငမ ရျောခ ငနနျေး 64

ပ ( ၄.၂) စစယပေါငျေး ယ လျေးဦ ျေးယ ရတ င ယ လျေးလပသျော ျေးပေါဝငမ ရျောခ ငနနျေး 66

ပ ( ၅.၁) တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေးအလ ယငယ ျေးယ ဖျော ငျေးပမနနျေး 77

ပ ( ၆.၁) တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေးအလ ငျေးရနမျေးပေါျေးမနင

ငျေးရနမျေးပေါျေးသ ဦ ျေးယ ရ 80

v

ဥ ယယ ာဇဉ

အင ျေးလ ျော ျေးယ ဘျော ဂယ ေေအယ နပဖင ပပညန နင တ ငျေးယ ေသက ျေး မ ျော ျေး စ ျေးပျောျေးယ ရျေး အစ ရငခ စျော

(၂၀၁၉ခနစ) ပထမ ျေးအယ နပဖင ထတယ ဝလ ပေါသည။ ခ အစ ရငခ စျောသည

တ စနစတ စခေါ ထတယ ဝသည အစ ရငခ စျော မ ျျေး ပဖစပေါသည။ အစ ရငခ စျောတင

တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေး၏ စ ျေးပျောျေးယ ရျေး မ မ တ လ လမျေးမ သမျ

အခ အလ မ ျော ျေးအျော ျေး အသ ျေးပပျ ျော ယ လ လျော ခ ပေါသည။ သ ယ သျော အဖေ၏ ပ င

အရငျေးအပမစအ နအသတ မ ျော ျေးနင အခ နအ နအသတတ ရ ပခငျေးယ ျော င လ အပယ သျော

နျေးစစမမ ျော ျေး ပပျလပရန နရ ယနယ သျေးသညဟ ဝနခ သလ ၊ အမျော ျေးမ ျော ျေး ပေါပေါ လညျေး

အင ျေးလ ျော ျေးယ ဘျော ဂယ ေေ သ သ ၍ အက မ ျော ျေးယ ပျေးရန ယမတ တျော ရပခ ပေါသည။

ဤအစ ရငခ စျော သည အငျေးလ ျော ျေးယ ဘျော ဂယ ေေ၏ အနတ မ ရညမနျေးခ ပဖစယ သျော ပမနမျော န ငင ၏

စ ျေးပျောျေးယ ရျေး ဖ ေဖဖ ျျေးတ ျေးတ ရနအတ အယ ထျော အပ သတ စပင ပဖစန ငလျငပင

အဖေသျောျေးမ ျော ျေးမျော ဝမျေးသျောရမည ပဖစပေါသည။

ယ ပပဖင မျေးယ ျော

ဥ ကဌ

အင ျေးလ ျော ျေးယ ဘျော ဂယ ေေ

vi

ယက ားဇ ားတ င လ ာ

အင ျေးလ ျော ျေးယ ဘျော ဂယ ေေအယ နပဖင ပမနမျော န ငင ၏ ပထမဦ ျေး ျေးပဖစယ သျော

တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေး စ ျေးပျောျေးယ ရျေးအစ ရငခ စျော ( ၂၀၁၉ခနစ)

ပထမဦ ျေး ျေးအယ နပဖင ထတ ယ ဝန ငပခငျေးမျော မ မ တ ၏ အစမျေးအစ တ စခတညျေးအျော ျေးပဖင

လပယ ျော ငန ငရန မပဖစန ငပေါ။ အထ ျေးသပဖင ဤစျောတ မျေး၏ အခရျော ပဖစယသျော

အခ အလ မ ျော ျေး ထည သငျေး ယ ဖျော ပပခင ယ ပျေးပေါယသျော ပပညယထျော ငစ စ မ နျေး၊

ဘဏဍျော ယ ရျေးနင စ မ ဝနက ျေးဌျော န ပထမဦ ျေး ျေးအယ နပဖင ယ ျေးဇ ျေးတ ငရ ပေါသည။ ထ အပပင

နစစဉ ထတပပန လ ရ သည ပမနမျော စျောရငျေးအင ျေးစျောယ စျော င ထတယဝယသျော

ေဟ စျောရငျေးအဖေ၏ ယ ျေးဇ ျေးမျောလညျေး မ ငျေးယ ပ။ အဘ ယ ျော င ယသျော

အ ပေါစျောယစျော ငမ ျော ျေးတင ပေါဝငယ သျော အခ အလ မ ျောျေးသည ဤအစ ရငခ စျော မ ျော ျေးစျော

အယ ထျော အ ပပျခ ယသျော ယ ျောင ပဖစပေါသည။

အစ ရငခ စျော စတ ငပဖစယပမျော လျောယ အျော င အက ယ ပျေးခ သည သ ရ နလင နင

လ အပယ သျော အက မ ျော ျေးယ ပျေးခ သည ယ ပပဖင မျေးယ ျောနင စညသ ယ ျော ယ ျေးဇ ျေးတ ငရမညမျော

အမနပဖစသည။ ဤအစ ရငခ စျော ယ ရျေးသျော ျေးရျော တင အခ အလ မျေးမ ျော ျေး

ယ လ လျော နျေးစစန ငသည အထ ပပင ငယ ပျေးပေါယ သျော မ ယ မပပည စ ျေး ( လ ယ ထျော သယတ သ ၊

အင ျေးလ ျော ျေးယ ဘျော ဂယ ေေ) နင အဖေသ ၊ အဖေသျောျေးမ ျော ျေးအျော ျေးလ ျေး လညျေး ယ ျေးဇ ျေးတငရ ပေါသည။

ယ နော ျေးအယနပဖင အငျေးလ ျော ျေးယ ဘျောဂယ ေေ အ ေ တ ျော ခ ျပပဖစယ သျော ရမငျေးယအျော ငအျော ျေး

ယ ျေးဇ ျေးတ ငရ ပေါသည။

vii

အနစ ခ ျပ တင ပပခ က

တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေးအယ နပဖင ပပညန မ ျော ျေးထ ဂ ေ ပ ပ မ ျော ျေးသည ပ စ မျော စနစ

တ စခ( သ ) စနစ တ စခမ ထ ယ အျော င မယ ပပျောငျေးလ ဘရ ယနသည။ တ ငျေးယေသက ျေးနင

ပပညန မ ျော ျေးအန ပမနမျော န ငင ၏ ဂ ေ ပ အျော ျေး အဓ ပေါဝင ပဖည ညျေး

ယ ထျော ပ ယ ပျေးယနသညမျော ရန နတ ငျေးယေသက ျေး၊ စစ ငျေးတ ငျေးယေသက ျေး၊ မနတယ လျေး

တ ငျေးယ ေသက ျေး၊ ဧရျောဝတ တ ငျေးယ ေသက ျေးနင မယ ျေး တ ငျေးယ ေသက ျေးတ ပဖစဖပ ျေး ၎ငျေးတ ၏

ပမနမျော န ငင လ ျေး ငရျော ဂ ေ ပ တ င ပေါဝငမ ရျောခ ငနနျေးမျော ၇၇. ၅% ထ ရ သည ယတ ေရသည။

ငျေးအခ အရ တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေးအယနပဖင ပပညန မ ျော ျေးထ ဂ ေ ပ ပ မ ရရ ယအျော င

စမျေးယ ျောငန ငစမျေး သျော လနယနသည ယ ဖျော ည နျေးယ နသည။ ရန နတ ငျေး ယ ေသက ျေး၊ စစ ငျေး

တ ငျေးယ ေသက ျေး၊ မနတယ လျေးတ ငျေးယ ေသက ျေးနင ဧရျောဝတ တ ငျေးယေသက ျေးတ မျော ဂ ေ ပ

အမ ျောျေး ျေးယ သျော တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေး ပဖစ ဖပ ျေး ျော ျေးပပညန ၊ ခ ငျေးပပညန ၊ ရင

ပပညန နင ခ ငပပညန တ သည အနညျေး ျေးယသျော ပပညန မ ျော ျေး ပဖစ သည။

ရမျေးပပညန နင မနပပညန တ သည ပပညန မ ျော ျေးထတ င စ ျေးပျောျေးယ ရျေးစမျေးယ ျော ငန ငအျော ျေး

အယ ျော ငျေး ျေး ပပညန နစခပဖစယ သျော လညျေး တ နသသျောရ တ ငျေးယ ေသက ျေးမလ၍ နယ သျော

တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေးနင ဉပေါ ဂ ေ ပ မျော အယတျော အတ န ျောဟယ နလ ရ သည။

ဤသညမျော ပမနမျော န ငင ၏ စ ျေးပျောျေးယ ရျေးမျော လ ရ အခ နအထ တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေး၏

စမျေးယ ျောငန ငမယ ပေါတ င သ သ သျော သျော မ တညယနသညဟ ယ ျော ခ ခ န ငဖပ ျေး

ပပညန မ ျော ျေး၏ စ ျေးပျောျေးယ ရျေးဖ ေဖဖ ျျေးတ ျေးတ မ ဦ ျေးစျောျေးယ ပျေးရနလ ယ ျော ငျေး အခ အလ မ ျော ျေး

ယဖျောည နျေးယ နယ ပသည။

ပပညန နင တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေး၏ အရ/အသ ျေး ယ ငစျောရငျေးသည ပပညန နင

တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေးအ င ပပညသ ဘဏဍျောယ ရျေးတင အဓ ဝငယ ရျော အ ျေးအပဖတ

ယ ပျေးရသ မ ျော ျေးအတ ယသျော လညျေးယ ျောင ျေး၊ ပပညသ မ ျော ျေးအတ ယ သျော လညျေးယ ျောင ျေး

အယတ ေအက ျသစ ပဖစပေါသည။ အ ပေါ ပပညန နင တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေးအ င အပခ ျပယ ရျေး၊

ဥ ပယေပ ပျယ ရျေးအဖေအစညျေး မ ျော ျေးနင နညျေးစနစမ ျော ျေးသည စစမနယ သျော ေ မ ယ ရစ

ဖ ေရ ပပညယ ထျော ငစ တညယ ျော ယ ရျေး အတ မရ မပဖ စ အယ ရျေးပေါပေါသည။ ပပညန နင

တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေး၏ သျော မနစျောရငျေးတ င ရန နတ ငျေးယေသက ျေး တ စတ ငျေးတ ညျေး သျော

ဘဏဍျော နစတ ငျေး လ လ ပ ယင ပပခ ပေါသည။ ရန နတ ငျေးယေသက ျေး၊ မနတယ လျေးတ ငျေးယ ေသက ျေးနင

မနပပညန နင နတ ငျေးယေသက ျေးမ ျော ျေးနင ပပညန မ ျော ျေးသည ဘဏဍျော န စတ ငျေးလ လ တ င

လ ယင ပပခ ပေါသည။ ယငလ ျေးယ ငရငျေးစျောရငျေးတင ပပညန နင တ ငျေးယေသက ျေးမ ျော ျေးအျော ျေးလ ျေး

viii

လ ယင ပပပေါသည။ ယ ငလ ျေးယ ငရငျေးစျောရငျေးပေါ တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေး၏ အသ ျေးစရ တ

အသ ျေးသ ျေးသည အ ပေါ တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေး၏ ဖ ေဖဖ ျျေးမ လ အပခ ၊

“တ နျေးတ ယ ရျေး”မ မ ျော ျေးနင အတ ငျေးအတျော တ စခ လမျေးယ ခ ျော ယ န ပဖစပေါသည။ ပပညန နင

တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေး၏ ယ ျေးဖမ စျောရင ျေးမျော အပပည အဝ

အသ မဝငယ သျေးပေါ။ ပပညယ ထျောငစအ င မ ပပညန နင တ ငျေးယ ေသက ျေးအ င သ

လ ယပ ပျောငျေးယငမ ျောျေးနင စပလ ဉျေး၍ ပထမပ ငျေးတ င အ ပေါ လ ယပ ပျောငျေးယငမ ျောျေးသည ဘဏဍျော ယ ရျေး

ည မျယ စပခငျေး မ မ ျော ျေးနင ည မ မရ ပေါ။ သ ယ သျော ၂၀၁၅ - ၂၀၁၆ နစလ ဘဏဍျောယ ရျေးမ ယဘျော င

ပပျပပငယပပျောင ျေးလမမ ျော ျေး အဖပ ျေး ဘဏဍျော ယ ရျေး ည မျယ စပခငျေး စ နနျေးမ ျော ျေး သ အတ ငျေးအတျော

တ စခအထ တ မျေးညတ ခ ဉျေး ပလျော ပေါသည။ ပပညန နင တ ငျေးယေသက ျေးမ ျော ျေး၏

ဘဏဍျော ယ ရျေးည မျယ စပခငျေးအတ သျော မ သနစမျေးဖပ ျေး ဖပ ျေးပပည စ သည ပပညသ ဘဏဍျော ယ ရျေး

စ မ ခနခယ ရျေးစနစ တ ညယ ျော ယ ရျေးအတ ပေါ ဘဏဍျော ယ ရျေးယ ျော မရငတင

ပပညသ ဘဏဍျောယ ရျေးပညျော ရငမ ျော ျေး၏ အခနျေး ဏဍ အယ ပခခ ဥ ပယေ၏ အျော မခ ယ ပျေးပခငျေးပဖင

ပမင တငရနလညျေးယ ျော ငျေး သ မဟ တ လတ လပယ သျော ပပညသ ဘဏဍျော ယ ရျေး ငရျော ပညျော ရငမ ျောျေး

အက ယ ပျေးအဖေ ဖေစညျေးတညယ ထျောငရန အယ ပခခ ဥ ယ ပေအတ ငျေး ထည သငျေး ပပ ဋဌျော နျေးရန

အျော ျေးတတ သယ ရျော တ တ နျေးပေါသည။

၂၀၁၁ခနစမ ၂၀၁၇ ခနစအယတ ျောအတငျေး ပပညတငျေးပပညပရငျေးန ျေးပမ ျပန မ နျေးဂဏန ျေး

အခ အလ မ ျော ျေးအရ စစယပေါ ငျေးပပညပရငျေးန ျေးပမ ျပန မပမျောဏ အမ ျောျေး ျေးဝငယ ရျော ယ နယသျော

တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေးမျော ရန နတ ငျေးယ ေသက ျေး၊ ခ ငပပညန နင

တ နသသျောရ တ ငျေးယ ေသက ျေးတ ပဖစဖပ ျေး အနညျေး ျေးမျော ခ ငျေးပပညန ၊ ျော ျေးပပညန နင

ရငပပညန တ ပင ပဖစသည။ ရန နတ ငျေးယေသက ျေး ၊ မနတယ လျေးတ ငျေးယ ေသက ျေးနင

မနပပညန တ သည စစယ ပေါငျေးပပညတ ငျေးရငျေးန ျေးပမ ျပန မပမျော ဏ၌ အမ ျောျေး ျေးပဖစ ဖပ ျေး

ခ ငျေးပပညန ၊ ရငပပညန နင မယ ျေးတ ငျေးယ ေသက ျေးတ မျော စစယ ပေါငျေး

ရငျေးန ျေးပမ ျပန မပမျော ဏ အနညျေး ျေးယ သျော တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန တ ပဖစသ ည။

ဝငယ ရျော လျောယ သျော စစယပေါငျေးပပညတငျေး၊ ပပညပရငျေးန ျေးပမ ျပန မပမျော ဏတ ငမ

ပပညန မ ျော ျေးသည တ ငျေးယေသက ျေးမ ျော ျေးထ စျောလျင သ သ သျော သျော နညျေးလနျေးယနခ သည။

အ ပေါ လျော ယ ရျော ရငျေးန ျေးပမ ျပန မပမျော ဏ နညျေးယ သျော ပပညန မ ျော ျေးမျော ခ င၊ ျော ျေး၊

ရငနင ခ ငျေးပပညန တ ပဖစ သည။ ပပညန ခနစခ၌ ယ လျေးခအထ အနညျေး ျေး

စျောရင ျေးဝငယ နပခငျေး တ ငျေးယေသက ျေးနင ပပညန တ အ ျောျေး ျောဟယနသည အရျော မ ျော ျေး

ရ ယ နသည ယ ဖျော ယ ျော ငယ နယ ပသည။ ပပညန မ ျော ျေးအယနပဖင ငျေး ျော ဟခ မ ျော ျေးအန

ရငျေးန ျေးပမ ျပန သ မ ျော ျေးအတ ရငျေးန ျေးပမ ျပန ရန အဟနအတျော ျေး ပဖစယ စန င သည အခ မ ျော ျေး

ix

ယ လ ျော ခ ယ ပျေးန ငဖ ရန လ အပယ နသည။ တ နညျေးအျော ျေးပဖင စ ျေးပျောျေးယ ရျေးအရ လပရ ငရ

လ ယ အျော င ပဖည ညျေး လပယ ျော ငယ ပျေးန ငဖ ရျော အယရျေးက ျေး သည။ ယ ဘ ရယ သျော

ယ ေသအတငျေး တညဖင မယ အျေးခ မျေးမ၊ ရငျေးန ျေးပမ ျပန မ ငရျောမ ဝေါေမ ျော ျေး၊ အခနနနျေးထျော ျေးပ စ မ ျော ျေး၊

ျမျေး ငလပသျော ျေးနင ျမျေး ငမနညျေးပေါျေးယ သျော လပသျောျေးမ ျော ျေး ရရ န ငမနင လပခလစျောမ ျော ျေး၊

လျပစစစမျေးအင ရရ န ငမ၊ လမျေးပနျေး သ ယ ရျေးနင အပချော ျေးလ အပယ သျော အယ ပခခ

အယ ျော အအ မ ျော ျေး စသည တ သည ရငျေးန ျေးပမ ျပန သ မ ျော ျေး ရငျေးန ျေးပမ ျပန ဖ ရျော အဓ ထျော ျေး

စဉျေးစျောျေး ယသျော အခ မ ျော ျေး ပဖစသည။

နယ ျေးနနျေးမ ျော ျေးသည အဖမတ ယစ ပမင တ ယ နယ ျော ငျေး ပမနမျော ပပညသ တ ၏ ထငပမငမနင

ယ ပပျော ခ မ ျော ျေးသည အမန ပဖစပ ယ နသညနင ျော ပချောျေးမ မရ ပေါ။

အစ ျေးရအ သည စျောျေးသ ျေး န ယ ျေးနနျေးပမင တ မ ထ နျေးခ ျပရန

က ျျေးစျောျေးခ ယ သျော လညျေး ခ NLD အစ ျေးရ အပေါအဝင အစ ျေးရ အ သည

ပပညသ လ ထ၏ ယ မျျော လင ခ မ ျော ျေး စမျေးယ ျော ငယ ပျေးန ငခ ပခငျေး မရ ပေါ။ ခ ငပပညန ၊

ရငပပညန ၊ မနပပညန ၊ ရခ ငပပညန နင ရမျေးပပညန တ တ င ၂၀၁၅ -၂၀၁ ၆

ဘဏဍျော နစမ ၂၀၁၇- ၂၀၁၈ ဘဏဍျော နစအတ ငျေး ယ ငယ ျေး ယ ဖျောငျေးပမနနျေးသည ၂၀၁၃- ၂၀၁၄

ဘဏဍျော နစမ ၂၀၁၅ - ၂၀၁၆ ဘဏဍျော နစ ထ ပ မ ပမင တ လျော ပေါသည။ ထ အပပင ၂၀၁၃ -

၂၀၁၄ ဘဏဍျော နစမ ၂၀၁၇ - ၂၀၁၈ ဘဏဍျောနစအတ ငျေးတ င ခ ငျေးပပညန သည

အပချော ျေးပပညန နင တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေးထ ပမင မျော ျေးယ သျော ယငယ ျေးယ ဖျော ငျေးပမ နနျေးေဏ

ခ စျောျေးရပေါသည။ တ ငျေးယေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေးအလ ယ ေသအသ ျေးသ ျေး၏

ယ ငယ ျေးယ ဖျောငျေးပမနနျေး ပဖစယ ပေါယ စသည စျောျေးသ ျေး နစညအစမ ျော ျေးအျော ျေး သ ရ

နောျေးလညပခငျေးသည တ ငျေးယေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေးအသ ျေးသ ျေး၏ စျောျေးသ ျေး နျေးယ ျေးနနျေး

ပမင တ မ ထ နျေးခ ျပရျော တင မ ျော ျေးစျော အသ ျေးတ ည ပေါ သည။ တ ငျေးယေသက ျေးနင

ပပညန မ ျော ျေး၏ ယငယ ျေးယ ဖျောငျေးပမနနျေးနင စပလ ဉျေး၍ တ ငျေးယေသက ျေးအစ ျေးရမ ျော ျေး၊

ပပညန အစ ျေးရမ ျော ျေး၊ တ ငျေးယ ေသက ျေး လ တ ယတျော မ ျော ျေးနင ပပညန လ တယတ ျော မ ျော ျေးသည

မ ဝေါေမ ျော ျေး ည န ငျေးခင ရပေါ မ ဝေါေမ ျော ျေး၏ ထ ယ ရျော မမျော ပ မ ယ ျောငျေးမနလျော ပေါမ ည။ အ ပေါ

ခ ဉျေး ပမမျော “ပမနမျော န ငင ၏ ယ ရရညတညတ ဖပ ျေး ဟနခ ည ယ သျော ဖ ေဖဖ ျျေးတ ျေးတ မစ မ နျေး

( ၂၀၁၈)”ပေါ ယငယ ျေးယ ဖျောငျေးပမအျောျေး ခ ဉျေး ပပ နင တ ည မ မရ ပေါ။

အလပအ င အပပည အဝ ရရ မသည အစ ျေးရအတ အယရျေးက ျေးယ သျော မ ဝေါေပနျေးတ ငမ ျောျေးထမ

တ စခ ပဖစပေါသည။ အလပအ င အပပည အဝ ရရ မ သညမျော န ငင လ ျေး ငရျော စ ျေးပျောျေးယ ရျေး

တ ညဖင မမနင စ ျေးပျောျေးယ ရျေးတ ျေးတ မတ အတ လပသျော ျေးရငျေးပမစမ ျော ျေး အပပည အဝ

အသ ျေးခ န င ပခငျေးဟ လ ပေါသည။ အလပအ ငရရ မနနျေး နျေးစစ ည လျင

x

ပမနမျော န ငင ၏ လပသျော ျေးထ သည အယ ပခအယ န ယ ျော ငျေးမနဟန ရ ပေါသည။ သ ယ သျော

“အလပအ ငရရ မနနျေး”တင န ငင ပချောျေးသ ယ ရ ေယ ပပျောငျေးအလပလပသ မ ျော ျေး ပေါဝငမသ ည

ထငရျောျေးပေါသည။ ပပညန အခ ျေတ င အလပအ င ဖနတ ျေးယ ပျေးန ငမ မရ ပခငျေးသည

ယ ပေါ လငထငရျောျေးယ သျော ပပဿနော ပဖစပေါသည။ ထ အပပင ယ ျော ငျေးယ နရ မည အစျောျေး

အလပလပယ နရသည အသ ၁၈နစ မပပည ယ သျေးသည ယ ျော ငျေးယနအရ ယ လျေး မ ျော ျေး၏

ရျောခ ငနနျေးသည ပပညန တစခ လျင အသ ၁၈နစယအျော ယ လျေးဦ ျေးယ ရ၏ သ ျေးပ တ စပ

အထ သ သျော ထငရျော ျေးစျော ယတ ေရပေါသည။ ပပညယ ထျော ငစအစ ျေးရသည လပသျော ျေးထအယရျေးအျော ျေး

၎င ျေးတ ပပညယ ထျောငစအ င ၏ တ ျော ဝနအပဖစ မတ ထျော ျေးပေါသည။ တ ငျေးယ ေသက ျေး

အစ ျေးရမ ျော ျေးနင ပပညန အစ ျေးရမ ျော ျေးသည မ ဝေါေ ည န ငျေးယရျေး ရျော တငလညျေးယ ျောငျေး၊ မ ဝေါေ

အယ ျော ငအထည ယ ဖျော ရျောတင လညျေးယ ျောငျေး ပေါ ဝငန ငမည ပေါ ယ ပဖရငျေးခ မ ျော ျေးမျော ပ မ

ထ ယ ရျော ဖ ရ သညဟ အက ျပပျပေါသည။

တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေးအလ ငျေးရနမျေးပေါျေးမ ယ လ လျော နျေးစစရျောတင ခ ငျေး

ပပညန ၊ ရခ ငပပညန နင ခ ငပပညန တ ၌ ငျေးရနမျေးပေါျေးယ နသ မ ျော ျေး အမ ျောျေး ျေး ရ

ယ နသည။ ငျေးရနမျေးပေါျေး မနနျေးမျော ခ ငျေးပပညန ၅၈% ၊ ရခ ငပပညန နင

ခ ငပပညန တ မျော ၄၁.၆% နင ၃၆.၆% တ ပဖစသည။ ၎ငျေးတ နင န ငစ ျော

တ နသသျောရ တ ငျေးယ ေသက ျေး၊ မနတယ လျေးတ ငျေးယေသက ျေးနင ရန န တ ငျေးယေသက ျေးတ တင

ငျေးရနမျေးပေါျေးမနနျေးသည အနညျေး ျေးပဖစဖပ ျေး ရျောခ ငနနျေးအျော ျေးပဖင ၁၃.၂%၊ ၁၃.၂%နင ၁၃.၇ %

အသ ျေးသ ျေးရ သည။ ငျေးရနမျေးပေါျေးမပဖစယ နရပခငျေးမျော တ ငျေးယ ေသက ျေး နင ပပညန အလ

မတ ည န ငသည မ ျော ျေးစျော ယ သျော အယ ျော ငျေးအရငျေးမ ျော ျေး ရ ယ နယ ပန ငမည။ ယ ဘ

န ငသညမျော ခ ပေါ ငျေးရနမျေးပေါျေးမနနျေးမ ျော ျေးယ သျော တ ငျေးယ ေသက ျေးနင ပပညန မ ျော ျေး သည

၎င ျေးတ ယ ေသအတငျေးရ အ မယ ထျော ငစမ ျော ျေးအတ အလပအ င ဖနတ ျေးယ ပျေးန ငမ နနျေး

နညျေးပခငျေး၊ အ ငပမင အလပအ ငဖနတ ျေးယ ပျေးန ငမနညျေးပခငျေး/မရ ပခငျေးနင စ ျေးပျော ျေးယ ရျေး

လပ ငန ငမဝနျေး င နညျေးပခငျေး/မရ ပခငျေးတ ပဖစယန ျော အ မယ ထျောငစမ ျောျေးအယ နပဖင

အ ပေါယ ေသအတငျေး ဝငယ င ရျော ယ ဖရရ န ငယ သျော အယ ပခအယ နမျော အငမတ န

ခ ခယ နပခငျေးပငပဖစသည။

xi

ပပ ည နယ နင တင ားယေသက က ားမ ာား

စ ား ပ ာ ား ယရား အစ ရင ခ စာ ( ၂၀၁၉ခနစ )

ခခ ျင သ ားသပ ခ က

xii

ပပညယထျော ငစသမမတ ပမနမျောန ငင သည ပပညယ ထျောငစန ယပမ၊ တ ငျေးယ ေသက ျေး

( ၇)တ ငျေးနင ပပညန ( ၇)ပပညန တ ပဖင ဖေစညျေးတ ညယ ျော ထျော ျေးပေါသည။

ပပညယထျော ငစ၏ စ ျေးပျောျေးယရျေး အယ ပခအယ န ယလ လျော နျေးစစရျောတ င အဓ

နျေးရငမ ျောျေးပဖစသည စစယပေါငျေး ပပညတငျေး ထတ လပမနင ဝနယ ျောငမတနဖ ျေး (ဂ ေ ပ )၊

ယ ငယ ျေးယ ဖျောငျေးပမနနျေး၊ အစ ျေးရ၏ အရ - အသ ျေး ယ ငစျော ရငျေး၊ လပသျော ျေးထအယ ပခအယ န၊

ရငျေးန ျေးပမ ပန မ၊နင ငျေးရနမျေးပေါျေးမတ ယ ခေါငျေးစဉပပျ ဦ ျေးတ ည ယ လ လျော ပေါသည။ အစပ ငျေး

န ေေါနျေးခ သ သ ပပညယ ထျောငစက ျေးအျော ျေး တ ငျေးယ ေသက ျေး (၇) တ ငျေး၊ ပပ ညန (၇) ပပညန

တ ပဖင အဓ ဖေစညျေးထျော ျေးရျော အ ပေါ ယ ေသတ စခစ ၏ စ ျေးပျောျေးယ ရျေး အယပခအယ န ယ ျောင ျေးမနပေါမ

ပပညယထျော ငစ၏ စ ျေးပျောျေးယ ရျေး အယ ပခအယ နသညလညျေး ယ ျော ငျေးမနမညဟ သပဖင

ယ လ လျော မည နျေးရငမ ျောျေးအျော ျေး န ငင လ ျေး ငရျောအ င အစျော ျေး တ ငျေးယေသက ျေးနင

ပပညန မ ျော ျေးအ င အယ ပခပပျ ယ လ လျော ပေါသည။ နျေးရင တ စခစ တ ငျေးအတ

အခနျေးတ စခနျေး စ ယ လ လျော နျေးစစထျော ျေးပေါသည။ ခ ခခ ျင သ ျေးသပခ တ ငမ နျေးရင (မ ျော ျေး)

အလ တ ငျေးယေသ က ျေးနင ပပညန မ ျော ျေး၏ စ ျေးပျော ျေးယရျေး အယ ပခအယ နမ ျော ျေး ပဖျော

နျေးစစပေါမည။

အမ ျောျေး ခ ပဖစယ သျော “ပပညန မ ျော ျေးသည တ ငျေးယေသက ျေးမ ျော ျေးထ စ ျေးပျောျေးယ ရျေး

အယ ပခအယ န ပ မ ျေးရ ျော ျေးပေါသည”နင ပတ သတ ၍ သ ျေးသပလ ပေါသည။ ယ ဘ အျော ျေးပဖင

ပပညန မ ျော ျေးတင တ ငျေးရငျေးသျော ျေးအဖေအ စညျေးမ ျော ျေးနင တ ပမယ တျောတ စစပမ ျော ျေး ပဖစပျောျေးယနပခငျေး၊

နစယပေါငျေးမ ျော ျေးစျော အပခ ျပခ ယ သျော အျော ဏျော ရငစနစသည ရန နနင မနတယ လျေး သျော

စ ျေးစ ခ ဖပ ျေး အပချော ျေးတ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေးနင အထ ျေးသပဖင ပပညန မ ျော ျေး

xiii

လ စလ ျရ ခ ပခငျေးတ ယ ျော င ဖ ေဖဖ ျျေးမယ နော ယ နရ ပခငျေးမျော ပငငျေး ဖ ရျော မရ ။ သ ယ သျော

ငျေးအခ ယ ျောင တ ငျေးယ ေသက ျေးအျော ျေးလ ျေးသည ပပညန မ ျော ျေး အျော ျေးလ ျေးထ

ခ မျေးသျော ဝယ နသည၊ တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေးရ ေမျောလ မ ျျေးမ ျော ျေးသည ပပညန မ ျော ျေးတ င

ယ နထ ငသည အပချော ျေးယ သျော ခ င၊ ျော ျေး၊ ရင၊ ခ ငျေး၊ မန၊ ရခ င၊ ရမျေးလ မ ျျေးမ ျော ျေး

အျော ျေးလ ျေးထ ပ မ ခ မျေးသျော ဝယ နသညဟ ယ ျော ခ မခ န ငပေါ။ ခ

နျေးရငမ ျောျေးအလ ယ လ လျော မအရ အခ ျေ နျေးရင မ ျော ျေးတ င ( စစယ ပေါငျေး

ပပညတငျေးထတ လပမနင ဝနယ ျောငမတနဖ ျေး၊ ငျေးရမယတ မ၊ ယ ငယ ျေးယ ဖျော ငျေးပမ)

ပပညန မ ျော ျေးသည တ ငျေးယေသက ျေးမ ျော ျေးထ ပ မ ရ ျော ျေးယ နဖပ ျေး အခ ျေ နျေးရငမ ျော ျေးတ ငမ

( ပပညတ ငျေး ရငျေးန ျေးပမ ပန မနင န ငင ပချော ျေးရငျေးန ျေးပမ ပန မ၊ လ ပသျော ျေးထ အယ ပခ အယ န၊

ပပညန အစ ျေးရမ ျော ျေးနင တ ငျေးယ ေသက ျေးအစ ျေးရမ ျော ျေး၏ အရ- အသ ျေးစျောရငျေး) အခ ျေ ပပညန နင

တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေးမျော ယ ရျောပပနျေးစျော အပချော ျေးယ ေသမ ျော ျေးထ ခ မျေးသျော သခ ယ လ ျော ပေါျေး

ခ စျောျေးရပေါသည။

ေတ အမ ျျေးအစျော ျေးတ င ပေါဝငယ နယ သျော နျေးရငမ ျော ျေးအယပေါ သ ယ ရျော ယ စသည

ဖ တ ျော မ ျော ျေးမျော တ ညယနရျော ပထဝ ဝင အယနအထျော ျေး၊ န ယ ပမတ ညဖင မမ

( လ န ငပဋ ပ ခမ ျော ျေးနင တ ရျောျေး ဥ ပယ ေစ ျေးမ ျေးယ ရျေး)၊ ပပညယထျောငစသမမတ ပမနမျော န ငင

န ငင ယတ ျော ဖေစညျေးပ အယ ပခခ ဥ ပယေ (၂၀၀၈)ပေါ ပပဌျော နျေးခ မ ျော ျေးနင ၎င ျေး

အသစယ မျေးဖျောျေးယ ပျေးသည တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေးနင ပပညန မ ျော ျေး ၏ အပခ ျပယ ရျေးမဏဍ ျငနင

ဥ ပယေပ ပျယ ရျေးမဏဍ ျငတ ၏ စမျေးယ ျော ငရညတ ပဖစပေါသည။ အထ ပေါ ဖ တ ျော မ ျော ျေး

နျေးစစလျင “တ ညယ နရျော ပထဝ ဝင အယ နအထျော ျေး”မအပ နဖ တျော မ ျော ျေးသည လ သျော ျေးတ

စ မ ယ ပပျောငျေးလန ငယ သျော ဖ တ ျော မ ျော ျေး ပဖစပေါသည။ ပမနမျော န ငင သည ေ မ ယ ရစ စနစ

လ နော င သ ျေးယ နသညနင အည ယ ရ ျေးယ ျော ပ အန ငရ န ငင ယ ရျေးသမျော ျေးမ ျော ျေး၏ န ငင ယရျေး နဒ

ပပငျေးပပမသည အ ပေါ ဖ တျော မ ျော ျေးအျော ျေး စ ျေးပျောျေးယ ရျေး အယ ျော ငျေးဘ လည ယစရန

စမျေးယ ျောငန ငပေါ သည။

“တ ငျေးယ ေသက ျေး ( ၇)တ ငျေး၊ ပပညန ( ၇)ပပညန တ ၏ စ ျေးပျောျေးယ ရျေး ဖ ေဖဖ ျျေးတ ျေးတ ပေါမ

ပပညယထျော ငစက ျေး၏ စ ျေးပျောျေးယရျေး ဖ ေဖဖ ျျေးတ ျေးတ မည”ဟ သပဖင တ ငျေးယ ေ သက ျေးမ ျော ျေးနင

ပပညန မ ျော ျေးရ အပခ ျ ပယ ရျေးမဏဍ ျငနင ဥ ပယေပ ပျယ ရျေးမဏဍ ျငမ ျောျေး ၏ အခနျေး ဏဍသည အထ ျေး

အယ ရျေးပေါလျော ပေါသည။ ထ အ တ တ ငျေးယေသက ျေးမ ျော ျေး နင ပပညန မ ျော ျေးရ

အပခ ျပယ ရျေးမဏဍ ျငနင ဥ ပယေပ ပျ ယ ရျေးမဏဍ ျငမ ျောျေး၏ စ မျေးယ ျော ငရညနင အတ ပပညယထျော ငစ

အပခ ျပယ ရျေးမဏဍ ျငနင ဥ ပယေ ပပျယ ရျေးမဏဍ ျ ငတ ၏ “အျောဏျော ခယ ဝအပခ ျပမ အယ ပေါ ၎ငျေးတ ၏

န ငင ယ ရျေး နဒ (ပဖစန ငလျင အယ ပခခ ဥ ပယ ေထတ ငပေါ အျော ဏျော ခယ ဝ အပခ ျပပခငျေး

xiv

ခ ေထငပခငျေး)”မျောလညျေး အယရျေးက ျေးပပန ပေါသည။ ခ အစ ရငခ စျော ၏ အခ ျေအခနျေးမ ျောျေးတ င

တ ငျေးယ ေသက ျေးမ ျော ျေးနင ပပညန မ ျော ျေး၏ တျော ဝန နင လပပ ငခင အျော ဏျော မ ျော ျေး ပ မ ယပျေး အပရန

လ ယတ ေ ယ သျော အက ဉျော ဏ မ ျော ျေး ထည သငျေး ယရျေးသျော ျေးထျော ျေး ပေါသည။ ထ အပပင

အခ ျေ အခနျေးမ ျော ျေးတင သ ငရျော နျေးရငအ လ “ပမနမျော န ငင ၏ ယ ရရည တ ညတ ဖပ ျေး

ဟနခ ည ယ သျော ဖ ေဖဖ ျျေးတ ျေးတ မ စ မ နျေး ( ၂၀၁၈)”နင သယ ဘျော မည မမ ျော ျေး ရ သည အတ

အ ပေါ သယ ဘျော မည မမ ျော ျေး အယ ပေါ နျေးစစထျော ျေးပေါသ ည။

အယ ရျေးက ျေးယ သျောယ ျော င အ က မက မ ယ ဖျော ပပဖပ ျေး ပဖစယ သျော လညျေး ထပမ

ယ ဖျော ပပလ သညမျော “တ ငျေးယေသက ျေးနင ပပ ညန အျော ျေးလ ျေး၏ စ ျေးပျောျေးဖ ေဖဖ ျျေးတ ျေးတ ပေါမ

ပပညယထျော ငစ၏ စ ျေးပျော ျေး ယ ရျေး ဖ ေဖဖ ျျေး တ ျေးတ ပေါမည” ထ ယ ျော င တ ငျေးယ ေ သက ျေးမ ျော ျေးနင

ပပညန မ ျော ျေး အပခ ျပယ ရျေးမဏဍ ျငနင ဥ ပယေပ ပျ ယရျေးမဏဍ ျငတ ၏ အခနျေး ဏဍ ခထ ပ မ

က ျေးမျော ျေး ပပနယစယ ရျေးနင ၎င ျေးတ ၏ စမျေး ယ ျောငရည ယ ျောငျေးမနယရျေး အထ ျေး

အယ ရျေးက ျေးပေါသည။

xv

“Poor countries are poor not because of their geographies or cultures, or

because their leaders do not know which policies will enrich

their citizens.”

Daron Acemoglu & James A. Robinson, Why Nations Fail (2012).

1

အခန း (၁)

စစပြေါ င းပြည တင းထတ လြ မနင ဝန ပ ောင မတန ဖ း

လလေလာလေလသာနစမ ာျားဖြစသညေ ၂၀၁၁-၁၂ မ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစအတငျား

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏ စစလြေါငျားဖြညတငျား ထတလြမနငေ ဝေလ ာငမတေြ ျား1 မ ာျား

လလေလာ ေျားစစရာတင လတေရ ရလသာ စ တဝငစာျားြယ အခ တစခ မာ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျား၏ဂ ေ ြ မ ာျားရာမ ေညျားရာသ ယဉရာ (အေညျားအမ ာျားအလ စဉက ညေရာတင)တင

တေသသာရ တ ငျားလေသက ျား2မလ၍ ေတ ငျားလေသက ျား ၆ခသည ဖြညေယမ ာျားထ

ထ ြ ျားလရာ လေသည လတေရသည။ ခေြေါ တ ငျားလေသက ျားမ ာျားအလေဖြငေ ဖြညေယမ ာျားထ

ဂ ေ ြ ြ မ ာျားသညေြ စ မာ ယစနစ တစခ (သ ) ယစနစတစခမ ထ လအာင မလဖြာငျားလဘ

တညရ လေသည။ ယငျားအခ အရ တ ငျားလေသက ျားမ ာျားအလေဖြငေ ဖြညေယမ ာျားထ ဂ ေ ြ

ြ မ ရရ လအာင စများလ ာငန ငစများ သာလေလေသည လြာညေျားလေသည။ ရေ ေတ ငျား လေသက ျား၊

စစ ငျားတ ငျားလေသက ျား၊ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားနငေ ဧရာဝတ တ ငျား လေသက ျားတ မာ ဂ ေ ြ

အမ ာျား ျားလသာ တ ငျားလေသက ျားမ ာျားဖြစက ပြ ျား ယာျားဖြညေယ၊ ခ ငျားဖြည ေယ၊ ရငဖြညေယနငေ

ခ ငဖြညတ သည အေညျား ျားလသာ ဖြညေယမ ာျား ဖြစက သည။ ဇယာျား (၁.၁) သည ၂၀၁၇-၁၈

ဘဏဍာလရျားနစ၏ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအလ တစဦျား ဂ ေ ြ အမ ာျား ျားမ

အေညျား ျားသ စ ၍ လြာဖြထာျားဖခငျားဖြစပြ ျား ဇယာျား (၁.၂) သည တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျားအလ ဖမေမာန ငင ၏ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမရာခ ငနေျားမ ာျားဖြစသည။

ဇယ ော း (၁.၁) တ င းပေသက းနင ပြည နယ မ ေားအလ တစ ဦ း ဂ ေ ြ (၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍော ပ းနစ )

စဉ တ င းပေသက းနင ပြည နယ တ စ ဦ း ဂ ေ ြ ( ြ )

၁။ ရေ ေတ ငျားလေသက ျား ၂၁၆၁၁၅၉.၉

၂။ တေသသာရ တ ငျားလေသက ျား ၁၆၁၈၃၀၇.၄

၃။ စစ ငျားတ ငျားလေသက ျား ၁၄၉၂၀၉၀.၅

၄။ မလ ျားတ ငျားလေသက ျား ၁၃၇၈၃၆၂.၉

1 လဘာဂလေေဘာသာရြတင စစလြေါငျားဖြညတငျားထတလြမနငေ ဝေလ ာငမတေြ ျား ဂ ေ ြ ဟ အတ လ ာ လခေါ သည။ ထ လက ာငေ လေော ြ ငျားတင ဂ ေ ြ ဟ အစာျားထ ျားသ ျားနေျားြေါမည။ 2 ရများဖြညေယနငေ မေဖြညေယတ သည လလေလာလေလသာ ဘဏဍာနစမ ာျားတစလလ ာ တေသသာရ တ ငျားလေသက ျားထ ဂ ေ ြ တေြ ျား ြ မ မ ာျားဖြာျားသည။

2

၅။ မေဖြညေယ ၁၃၂၇၉၇၂.၁

၆။ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား ၁၁၈၀၃၈၅.၀

၇။ ြခ ျားတ ငျားလေသက ျား ၁၁၃၈၄၅၄.၅

၈။ ဧရာဝတ တ ငျားလေသက ျား ၁၀၂၂၇၇၄.၇

၉။ ရငဖြညေယ ၇၈၃၃၈၄.၁

၁၀။ ယာျားဖြညေယ ၇၈၃၂၀၉.၂

၁၁။ ခ ငဖြညေယ ၇၁၇၅၃၅.၃

၁၂။ ရခ ငဖြညေယ ၆၈၅၇၄၂.၉

၁၃။ ရများဖြညေယ ၆၇၄၂၂၄.၅

၁၄။ ခ ငျားဖြညေယ ၅၂၄၇၆၂.၁

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

ဇယ ော း (၁.၂) တ င းပေသက းနင ပြည နယ မ ေားအလ ဂ ေ ြ တင ြေါ ဝင မ ော ခ င နန း (၂၀၁၇-၁၈

ဘဏဍော ပ းနစ )

စဉ တ င းပေသက းနင ပြည နယ ော ခ င နန း

၁။ ရေ ေတ ငျားလေသက ျား ၂၅.၅

၇၇.၅

၂။ စစ ငျားတ ငျားလေသက ျား ၁၂.၇

၃။ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား ၁၁.၇

၄။ ဧရာဝတ တ ငျားလေသက ျား ၁၀.၁

၅။ ြခ ျားတ ငျားလေသက ျား ၈.၉

၆။ မလ ျားတ ငျားလေသက ျား ၈.၆

၇။ ရများဖြညေယ ၆.၃ ၂၂.၅

3

၈။ မေဖြညေယ ၄.၄

၉။ တေသာရ တ ငျားလေသက ျား ၃.၇

၁၀။ ရခ ငဖြညေယ ၃.၅

၁၁။ ရငဖြညေယ ၂.၀

၁၂။ ခ ငဖြညေယ ၁.၉

၁၃။ ခ ငျားဖြညေယ ၀.၄

၁၄။ ယာျားဖြညေယ ၀.၄

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

အထ ြေါ ဇယာျား (၁.၂)အရ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအေ ဖမေမာန ငင ၏

ဂ ေ ြ အာျား အဓ ြေါဝင ဖြညေ ညျားလထာ ြ ေလြျားလေသညမာ ရေ ေတ ငျားလေသက ျား၊ စစ ငျားတ ငျား

လေသက ျား၊ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား၊ ဧရာဝတ တ ငျားလေသက ျားနငေ မလ ျားတ ငျားလေသက ျားတ ဖြစပြ ျား

၎ငျားတ ၏ ဖမေမာန ငင လ ျား ငရာ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမ ရာခ ငနေျားမာ ၇၇.၅% ထ ရ သည လတေရသည။

ဖြညေယမ ာျားသည လလေလာလေလသာနစမ ာျားအတငျား အစ ျားရ၏ စ ျားြာျားလရျားအရ ဦျားစာျားလြျားမ

အာျားေညျားဖခငျား၊ လေသအတငျား တညပင မမမရ ဖခငျားအစရ သညေ အ ျား မ ာျားလက ာငေ

ြ ေပြ ျားတ ျားတ မမာ လနျားလ ျားပြ ျား တ ငျားလေသက ျားမ ာျားထ လေော လ ာ ဖခငျား ဖြစတေရာ၏။

ထ လက ာငေ ဖမေမာန ငင ၏ဂ ေ ြ တင ြေါဝငဖြညေ ညျားလြျားန ငမမာ ယခအခ ေထ အလေြင

ေညျားြေါျားလေဖခငျား ဖြစလြမည။ ရများဖြညေယသည ဖြညေယမ ာျားထတင စ ျားြာျားလရျား စများလ ာငန ငအာျား

အလ ာငျား ျားဖြညေယ ဖြစလသာလညျား ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစအရ ရေ ေတ ငျားလေသက ျားနငေ

န ငျားယဉလ င ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမမာ ၁၉.၂% ာဟလ ရ ပြ ျား၊ ဂ ေ ြ မာလညျား လလျား အထ

ာဟသည။ မေဖြညေယသညလညျား ရေ ေတ ငျားလေသက ျားနငေ ၂၁.၁% ထ ာဟလေသည။

န ငင လ ျား ငရာ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမအေညျား ျားမာ ခ ငျားဖြညေယနငေ ယာျားဖြညေယဖြစပြ ျား

စ ျားြာျားလရျား သလတသ မ ာျား ာလက ာရညစာ ဂရဏာထာျားခေရလသာ ခ ငျားဖြညေယထ

အလဖခအလေ ျားသညမာ (လ ရ အခ အလ မ ာျားအရ) ယာျားဖြညေယ ဖြစြေါသည။ အ ြေါ

ဖြညေယနစခ၏ န ငင လ ျား ငရာ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမရာခ ငနေျားမာ နစခလြေါငျားြေါ လညျား ၁% ြင

မရ ဘဖြစလေသည။ ဂ ေ ြ တေြ ျားမာလညျား အလေေညျားြေါျားလေျားလသာ ြမာဏဖြစလေရာ ဖြညေယ

တစခ၏ စများလ ာငန ငလသာ ထတလြမစများအာျား (ထတလြန ငမြမာဏ) မာ မ ာျားစာ

ေ မေ လေလသာ အလဖခအလေြင ဖြစသည။

4

ဤသညမာ ဖမေမာန ငင ၏ စ ျားြာျားလရျားမာ လ ရ အခ ေအထ တ ငျားလေသက ျားမ ာျား၏

စများလ ာငန ငမလြေါတင သ သ သာသာ မ တညလေသညဟ လ ာ ခ ခ န ငပြ ျား ဖြညေယမ ာျား၏

စ ျားြာျားလရျား ြ ေပြ ျားတ ျားတ မ ဦျားစာျားလြျားရေလ လက ာငျား အခ အလ မ ာျား

လြာညေျားလေလြသည။

ြ (၁.၁) တ င းပေသက းနင ပြည နယ မ ော း ဂ ေ ြ

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

တ င းပေသက းမ ေား၏ စ းြေားပ းအပပခအပန (၂၀၁၁-၁၇ ခနစ )

န န တ င းပေသက းသည

န င င ၏ဂ ေ ြ ပဖည ည း

ပထော ြ ပြး ော ၌ န တ င း

ပေ သက းနင ပြည နယ

မ ေားထ သော လန ော

ြမော ဏ အမ ော း းပဖစ ပသော

တ င း ပေသက းတ စ ခြင

ပဖစ သည ။

၀

၁၀၀၀၀၀၀၀

၂၀၀၀၀၀၀၀

၃၀၀၀၀၀၀၀

၄၀၀၀၀၀၀၀

၅၀၀၀၀၀၀၀

၆၀၀၀၀၀၀၀

၇၀၀၀၀၀၀၀

၂၀၁၁/၁၂ ၂၀၁၂/၁၃ ၂၀၁၃/၁၄ ၂၀၁၄/၁၅ ၂၀၁၅/၁၆ ၂၀၁၆/၁၇ ၂၀၁၇/၁၈

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ခ ငဖြညေယ ယာျားဖြညေယ ရငဖြညေယ ခ ငျားဖြညေယ စစ ငျားတ ငျားလေသက ျား

တေသသာရ တ ငျားလေသက ျား ြခ ျားတ ငျားလေသက ျား မလ ျားတ ငျားလေသက ျား မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား မေဖြညေယ

ရခ ငဖြညေယ ရေ ေတ ငျားလေသက ျား ရများဖြညေယ ဧရာဝတ တ ငျားလေသက ျား

၀

၃

၆

၉

၁၂

၁၅

၀၃၀၀၀၀၀၀၆၀၀၀၀၀၀၉၀၀၀၀၀၀

၁၂၀၀၀၀၀၀၁၅၀၀၀၀၀၀၁၈၀၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၁.၂) န န တ င းပေသက း ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

5

န ငင ၏ ြငမစ မပမ ေလတာ ဖြစလသာလက ာငေဟ လ ာငျား န ငလြမည။ န ငင ဖခာျားမ

တ ရ ရငျားန ျားဖမ ြန လြ ငသညေ လြငေျားမ ာျား၏ ၆၈% မာ ရေ ေတ ငျားလေသက ျားတင ရ လေပြ ျား

န ငင ၏ အက ျားမာျား ျားလသာ လ ျား ြေတ ျားထာျားသည။3 ဂ ေ ြ ြမာဏမာ ၂၀၁၁-၁၂

ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၉.၃ သေျားခေထ ရ ပြ ျား ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင တေြ ျားြမာဏ

အာျားဖြငေ ြသေျားလြေါငျား ၁၃သေျားခေ ျားြေါျား တ ျားလာသည။ သ လသာ ယငျားနစ၏ တ ျားတ မနေျားမာ

၈.၅% သာရ ၍ ၎ငျားတ ျားလာမရာခ ငနေျား ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစ၏ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား (၁၂.၇%) ဖြငေ

ခ ေထ ျားလသာ ငျားသာျားသည လတေရသည။ သ လသာ န ငင ၏ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမရာခ ငနေျားမာ

ေတ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားထ သာလေပမ သာလေ ာ ခေြေါ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစ၌

၂၃.၇% ထ ရ သည။

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား၏ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငအာျားဖြညေလြျားလေလသာ လယယာ၊ စ မနငေ

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားမ ာျားအလ လလေလာ ေျားစစရာတင ရေ ေတ ငျားလေသက ျားသည

တဖခာျားလသာ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားထ ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍ၏ြေါဝငမ

အေညျား ျားလသာ တ ငျားလေသက ျားဖြစသည လတေရသည။ ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစမ ၂၀၁၅-၁၆

ဘဏဍာနစအတငျား လယယာနငေ စ မ ဏဍက ျားတ ၏ ြေါဝငမ အေညျားငယ ငျားလာပြ ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားမ ဖမငေတ လာသည။ လယယာ ဏဍက ျားသည ၇.၂% မ ၆%

သ လညျားလ ာငျား၊ စ မ ဏဍက ျားသည ၄၆.၈% မ ၄၄.၈% သ လညျားလ ာငျား ဝေလ ာငမ

ဏဍက ျားသည ၄၆% မ ၄၉.၃% သ လညျားလ ာငျား အသ ျားသ ျားရ လာက သည။ ဤသညမာ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျားအလေဖြငေ လ ာငျားမေလသာအခ ဖြစပြ ျား ဖမေမာန ငင အမ ျားသာျားဘ စ

ြ ေပြ ျားမ စ မ ေျားအရ ရညမေျားထာျားခ လြာလ ာငန ငမလညျား ဖြစသည။ စ မ ေျား၌ န ငင ၏

ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍ၏ ြေါဝငမ အခ ျားအစာျား လလ ာေခ ပြ ျား စ မ ဏဍနငေ ဝေလ ာငမ

ဏဍတ ၏ ြေါဝငမ အခ ျားအစာျား ဖမငေတ လာလစရေ ရညမေျားထာျားသည။ လယယာ ဏဍ

လလ ာေ၍ လြ ငရေ မဟတဘ လယယာထတ ေမ ာျား တ ျားတ ထတလြဖခငျားဖြငေ စ မ ဏဍ

တ ျားတ လစပြ ျား လငလက ျားဝေလ ာငမ၊ ခရ ျားသာျားလြငေျား၊ ဝေလ ာငမ၊ ေျားမာလရျားနငေ

ြညာလရျားစသညေ ဝေလ ာငမ ဏဍမ ာျား တ ျားတ လစဖခငျားဖြငေ ဝေလ ာငမ ဏဍအလေဖြငေ

ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမ ရာခ ငနေျား တ ျားတ လာလစရေ ဖြစြေါသည။ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစ

လေော ြ ငျားနစမ ာျားတငလညျား ဏဍက ျားမ ာျား၏ ြေါဝငမအခ ျားအစာျားမာ ခေြေါ ရညမေျားခ အတ ငျား

3 မနတလလျားရငျားန ျားဖမ ြန မအခငေအလများ လလေလာမအစ အရငခ စာ (၂၀၁၅) တင လြာဖြခ အရ ဖမေမာန ငင တင ၁၉၈၈ခနစမ ၂၀၁၅ခနစ၊ ဩဂတလအတငျား န ငင ဖခာျားမ တ ရ ရငျားန ျားဖမ ြန လြ ငသညေ စ ျားြာျားလရျားလြငေျား (၇၀၇)ခ ရ ရာတင ရေ ေတ ငျားတင ၄၈၃ခ၊ ြခ ျားတ ငျားတင ၄၂ခနငေ ရခ ငဖြညေယတင ၂၈ခစ ဖြငေ အသ ျားသ ျားရ က သည။

6

တ ျားတ လေပြ ျား ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစ၌ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမမာ လယယာ ဏဍတင ၅.၂%၊

စ မ ဏဍတင ၄၄.၉%နငေ ဝေလ ာငမ ဏဍတင ၄၉.၉% တ ဖြစသည။

န န တ င းပေသက းပြ းလျင

ဂ ေ ြ ြမော ဏ ေတ ယ အမ ော း း

ပသော တ င းပေသက းမော

စစ င း တ င းပေသက း

ပဖစ သည ။

န ငင ၏ စ မပမ ေလတာ

မဟတလသာလညျား စ မ

ပမ ေလတာ တစခဖြစလသာ

မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားထ ယစနစတစခထ (သ ) ယစနစ တစခထ ြ ထ သညေတ င

ဂ ေ ြ တေြ ျား ြ မ မ ာျားဖြာျား သညေ တစခတညျားလသာ တ ငျားလေသက ျားလညျား ဖြစသည။ ဂ ေ ြ မာ

နစစဉလမ ာမေျားတ ျားတ မမ ာျား အတ ငျား စဉ မဖြတ တ ျားတ လ ရ သည။

၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၄.၉သေျားလ ာထ ရ လေပြ ျား ဦျားသ ေျားစ ေအစ ျားရ

လေော ျား နစ ာလဖြစလသာ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၆.၈သေျားလ ာ

သ လညျားလ ာငျား ဦျားထငလ ာအစ ျားရလ ထ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား

၇.၉သေျားလ ာသ လညျားလ ာငျား နစအလ တေြ ျားြမာဏအာျားဖြငေ တ ျားလာလ ရ ခေသည။

သ လသာ ဂ ေ ြ မ ာျား၏ တ ျားတ မ ရာခ ငနေျားမ ာျားမာ မတ ည လြ။ ခေြေါ လလေလာလေလသာ

နစမ ာျားအတငျား စစ ငျားတ ငျား လေသက ျား၏ ဂ ေ ြ တ ျားတ မရာခ ငနေျားမ ာျားမာ နစစဉ ြ များမ အာျားဖြငေ

၈% ဝေျား ငတင တညရ လေသညဟ န ငပြ ျား ၂၀၁၄-၁၅ ဘဏဍာနစသည စစ ငျားတ ငျား

လေသက ျား၏ ဂ ေ ြ တ ျားတ မရာခ ငနေျား (၁၀.၄%)ဖြငေ အဖမငေ ျားဖြစသည။ ၂၀၁၅-၁၆

ဘဏဍာနစတင ၆.၉%ဖြငေ အေညျား ျားဖြစသည။ ရေ ေတ ငျားလေသက ျားပြ ျားလ င ေတ ငျားလေသက ျား

နငေ ဖြညေယမ ာျားထ ဂ ေ ြ ြ မ ာျားပြ ျား တစန ငင လ ျား အတ ငျားအတာအရ န ငင ၏ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမမာ

ေတ ယအမ ာျား ျား ဖြစသည။ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင န ငင ၏ ဂ ေ ြ ၌ ြေါဝငမမာ ၁၂.၄% ဖြစပြ ျား

အ ြေါဘဏဍာနစ၏ ြေါဝငမရာခ ငနေျားသည လလေလာလေသညေနစမ ာျားအတငျား

စစ ငျားတ ငျားလေသက ျားမ န ငင လ ျား ငရာ ဂ ေ ြ တင အဖမငေ ျား ြေါဝငဖြညေ ညျားလြျားန ငလသာ

ရာခ ငနေျားြင ဖြစသည။

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

၀

၃

၆

၉

၁၂

၀

၂၀၀၀၀၀၀

၄၀၀၀၀၀၀

၆၀၀၀၀၀၀

၈၀၀၀၀၀၀

၁၀၀၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၁.၃) စ စ င းတ င းပေသက း ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

7

ဂ ေ ြ တင ြေါဝငလသာ ဏဍက ျားအလ လလေလာ ေျားစစရာတငလညျား ြ ေပြ ျားပြ ျားန ငင

မ ာျား ေသ နစစဉ ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍ ြေါဝငမမာလလ ာေ လာလ ရ ပြ ျား စ မနငေ

ဝေလ ာငမ ဏဍတ ၏ ြေါဝငမ အခ ျားအစာျားမာ ဖမငေသထ ဖမငေလာလေသည လတေရသည။

လယယာ ဏဍက ျား၏ ြေါဝငမမာ ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစတင ၄၇.၆% ဖြစပြ ျား စ မ ဏဍက ျားမာ

၂၅.၃%၊ ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားမာ ၂၇.၁% တ ဖြစက သည။ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင

လယယာ ဏဍက ျားသည ၄၀.၅% သ လညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင ၃၆%

သ လညျားလ ာငျား ငျားသာျားသည။ စ မ ဏဍ က ျားသည ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ၃၁.၈%

သ လညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင ၃၅.၇% အထ တ ျားလာသလ အလာျားတ

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားသညလညျား ၂၈.၄% သ တ ျားလာခေသည။ ဤသညမာ တ ငျားလေသက ျား၏

စ ျားြာျားလရျားသည လယယာစ ြ ျားလရျားနငေ ေသယလရျားဖြစပြ ျား အဓ အာျားဖြငေ လယယာ ဏဍ

ဖြစလေလသာလညျား ယငျားမ ထ လသာထတ ေမ ာျား တေြ ျားဖမငေ လယယာထတ ေမ ာျား သ

လဖြာငျားလဖမငေတငလြျားန ငလသာ စ မလယယာြ စ ျားလဖြာငျားလေ မနငေ သ ငလြမည။

တ င းပေသက းနင ပြည နယ

မ ေားအလ ဂ ေ ြ တင

မနတပလးတ င း ပေသက းသည

တ တ ယအမ ော း း ပဖစ သည ။

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား ေသ

စ ျားြာျားလရျား ပမ ေလတာ

ဖြစလသာလညျား န ငင ၏

စ မလ မ လြငေျားမ ာျား

တညရ မမာ ေညျားြေါျားသည။

အမ ာျားစမာ အလသျားစာျားနငေ အလတစာျားလြငေျားမ ာျား သာဖြစပြ ျား လယယာစ ြ ျားလရျား ဏဍ

ထတ ေမ ာျားနငေအတ လေသ၏ဂ ေ ြ ဖြညေ ညျားလြျား လ ရ သည။ လေသ၏အဓ

စ ျားြာျားလရျားလြငေျားမ ာျားမာ စ ြ ျားလရျား၊ ေသယလရျားနငေ သယယ ြ လ ာငလရျား၊ သတတ နငေ

တငျားထ ြစစညျားနငေ သစနငေ သစလတာ ထ လြငေျားမ ာျား ဖြစသည။ အ ြေါလြငေျားမ ာျား

ြ မ အာျားလ ာငျားသညနငေအမ လေသ၏ ဂ ေ ြ သည တစန ငင လ ျား အတ ငျားအတာအလေဖြငေ

န ငင ၏ဂ ေ ြ တင ြေါဝငအာျားဖြညေန ငလာခေသည။ န ငင ၏ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမရာခ ငနေျားမာ နစစဉ

ြ များမ အာျားဖြငေ ၁၁% ဝေျား ငတင ရ လေသည။ တေြ ျားြမာဏအာျားဖြငေ ဂ ေ ြ မာ ၂၀၁၁-၁၂

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

၀

၅

၁၀

၁၅

၀

၂၀၀၀၀၀၀

၄၀၀၀၀၀၀

၆၀၀၀၀၀၀

၈၀၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၁.၄) မန တပလးတ င းပေသက း ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

8

ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၄.၆သေျားလ ာမ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား

၆.၃သေျားနင ၂၀၁၇-၁၈ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၇.၂သေျားလ ာထ တ ျားလာခေသည။

တ ျားတ မ ရာခ ငနေျားမာ ၃.၈% မ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ၇.၈%နငေ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင

၈.၄% သ တ ျားလာသည။ ဤတ ျားတ မနေျား က ညေခ ငျားအာျားဖြငေ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား၏ ဂ ေ ြ

တ ျားတ မနေျားမာ ေတ ငျားလေသက ျားမ ာျားထ တ ျားတ မအရ ေ ြ မ မ ာျားလေလက ာငျား

လြေါလငသည။

ဂ ေ ြ ၏ ဏဍက ျားမ ာျား အလ လလေလာရာတငလညျား နစစဉ ြ များမ အာျားဖြငေ လယယာနငေ

စ မ ဏဍက ျား နစခတ ၏ ြေါဝငမမာ ၆၀% နငေ ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားမာ ၄၀% ဝေျား ငတင

ရ လေသည။ လယယာ ဏဍက ျားမာ ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစတင ၂၄.၄% မ ၂၁.၃% ဖြငေ ၂၀၁၅-၁၆

ဘဏဍာနစတင လညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစ၌ ၁၉.၄%ဖြငေလညျားလ ာငျား ဂ ေ ြ တင

လယယာ ဏဍ၏ ြေါဝငမမာ တဖြညျားဖြညျား လလ ာေေညျားလာခေသည။ လယယာ ဏဍက ျား

ဖြညေ ညျားလြျားလေလသာ စ ြ ျားလရျားလြငေျားနငေ လများဖမြလရျားလြငေျားတ လလ ာေေညျားလာဖခငျားလက ာငေ

ြငဖြစသည။ စ မ ဏဍက ျား၏ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမရာခ ငနေျားမာ ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစတင ၂၈.၇% မ

၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ၃၂.၉% နငေ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင ၃၃.၇% သ ဖမငေတ လာမ ရ သည။

စ မလ မလြငေျားမ ာျားနငေ လ ာ လြလရျားလြငေျားတ မ ာျားဖြာျားလာဖခငျားတ လက ာငေ ဖြစသည။

န ငင ၏ အလယြ ငျား လေသတင တညရ လေပြ ျား ေသယလရျားနငေ သယယ ြ လ ာငလရျားတ အတ

အခ အခ ာ လေရာ ဖြစဖခငျားတ ြ လ ာငလရျားလြငေျားနငေ ေသယမမ ာျား

အ ျားဖြစထေျားလစပြ ျား တ ငျားလေသက ျား ၏ ဂ ေ ြ တင ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား၏ ြေါဝငမ

နစစဉဖမငေတ လစလ ရ သည။

9

ဧ ော ဝတ တ င းပေသက းသည

တ င းပေသက း ၇ခအထတင

ဂ ေ ြ အေားပဖင န င းယ ဉ ြေါ

အလယ အလတ အ င တ င

ပနသည ။

န ငင ၏ အက ျား ျားလသာ

လ ျား ဖြစသညေ ရေ ေ

ပမ ေနငေ ေ ျား ြစာရ လေသဖြငေ

ေစညစ ျား ငျားမ

ဖမေ ေဖခငျား၊

လရအရငျားအဖမစနငေ လဖမ လဖမနစ လြေါက ယဝမ ရ ဖခငျားတ ထ သ ဖြစလစသညဟ ရလြမည။

လေသ၏စ ျားြာျားလရျား အဓ အာျားဖြငေ လယယာစ ြ ျားလရျားလြငေျား၊ လများဖမြလရျားနငေ လရလြငေျား၊

သယယ ြ လ ာငလရျား လြငေျားနငေ ေသယမတ မ လမာငျားနငလ ရ သည။ ဂ ေ ြ မာ တေြ ျားအာျားဖြငေ

၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစ တင ြသေျားလြေါငျား ၄.၈သေျား ေ ျားြေါျား၊ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင

ြသေျားလြေါငျား ၅.၈သေျားလ ာနငေ ၂၀၁၇-၁၈ဘဏဍာနစတင ၆.၃သေျားလ ာသ လညျားလ ာငျား

အသ ျားသ ျား ဖမငေတ လာခေသည။ ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍက ျား၏ ြေါဝငမမာ တဖခာျားလသာ

ဏဍက ျားနစခလြေါငျားထ ြ မ ာျားသည။ နစစဉ အာျားဖြငေ ၄၀-၅၀ ရာခ ငနေျားအတငျား ရ လေသည။

၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစတင ၅၁.၄% ဖြစပြ ျား၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ၄၅%နငေ ၂၀၁၇-၁၈

ဘဏဍာနစတင ၄၁.၉% ထ သာ ြေါဝငမ ရ လာသည။ ထ သ လယယာ ဏဍက ျား၏ ြေါဝငလေမ

အခ ျားအစာျား နစအလ လလ ာေခ ၍ တစြ တင စ မ ဏဍက ျားနငေ

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားတ ၏ ြေါဝငမ ဖမငေသထ ဖမငေလာလအာင လြလ ာငလ ရ သည။

သ လသာ လေသ၏ စ ျားြာျားလရျားအသ လသျားလက ာမာ အဓ အာျားဖြငေ စ ြ ျားလရျား၊ လများဖမြလရျားနငေ

လရလြငေျားတ တင မ ာျားစာမ ခ လေရသညေြ စ ဖြစသည။ ထ အတ လယယာ ဏဍက ျား၏

ြေါဝငမရာခ ငနေျားမာ ဧရာဝတ တ ငျားလေသက ျားအတ မ အဖခာျားလသာ ဏဍက ျားတ ထ

မ ာျားလေလ ရ လေခေသည။

လလေလာလေလသာနစမ ာျားဖြစသညေ ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာ နစမ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစအတငျား

လယယာ ဏဍက ျား၏ ြေါဝငမရာခ ငနေျား အေညျားငယ လလ ာေ လာသညေအလလ ာ တြ

စ မ ဏဍက ျားနငေ ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားတ မာ နစစဉ အေညျားငယမ စ တ ျားဖမငေလာခေသည။

ေထတစများအာျားမ ာျား ငျားလာလ ရ ပြ ျား လေော ြ ငျားနစ ဖြစလသာ ၂၀၁၆-၁၇

ဘဏဍာနစတငသာ ဖြေလညဖမငေတ လာဖခငျားနငေ လ ာ လြလရျား လြငေျားမ ာျား

-၆

-၃

၀

၃

၆

၉

၀

၂၀၀၀၀၀၀

၄၀၀၀၀၀၀

၆၀၀၀၀၀၀

၈၀၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျားဘဏဍာနစ

ြ (၁.၅) ဧ ောဝ တ တ င းပေသက း ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

10

တရ ေတ ျားတ လာမ စ မ ဏဍ၏ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမ ြ မ အလထာ အ ဖြ လစခေသည။

အလာျားတ ေသယမလြငေျားမ ာျား အေညျားငယ ငျားလာလေခေလသာလညျား

သယယ ြ လ ာငလရျားလြငေျား ြ မ တင ယလာမလက ာငေ လေော ြ ငျားနစမ ာျား၌ ဂ ေ ြ တင

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား၏ ြေါဝငမ ဖမငေတ လာလစန ငခေသည။ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား လလေလာ

ေျားစစရာတင ဦျားသ ေျားစ ေအစ ျားအရလ ထ ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစတင ခေမေျားဂ ေ ြ တ ျားတ မ

ရာခ ငနေျား (Estimated GDP Growth Rate) ထ လရာ လအာင လေသ၏စ ျားြာျားလရျားမာ မစများလ ာင

န ငသညေအဖြင ငျား လ ရ လေပြ ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မရာခ ငနေျားမာ အနတလ ခဏာ (-၄.၅%)

လရာ ရ သာျားသည။ ယငျားမာ ခေြေါနစ၌ လယယာထတ ေမ ာျား၏ ဖြေရခ ေညျားြေါျားဖခငျား

(အဓ အာျားဖြငေ) နငေ ေသယမြမာဏ ငျားဖခငျားတ လက ာငေ ဖြစသည။ သ လသာ

လေော ြ ငျားနစမ ာျားတင စ ျားြာျားလရျားစများလ ာငမ ဖြေလညလ ာငျားမေလာပြ ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မ

ရာခ ငနေျားမာ တရ ေထ ျားတ လာ ာ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ၅.၁% ထ ဖြစလာသည။

ဦျားထငလ ာအစ ျားရလ ထ ၂၀၁၆-၁၇ ဘဏဍာနစတငလညျား ဂ ေ ြ သည တေြ ျားြမာဏအာျားဖြငေ

တ ျားလာလသာလညျား တ ျားတ မရာခ ငနေျားအရ ၂.၇% သ ငျားသာျားသည။ အလက ာငျားမာ

လများဖမြလရျားနငေ လရလြငေျားတ ၏ လယယာ ဏဍက ျားတင ြေါဝငအာျားဖြညေန ငမမာ လလ ာေ

သာျားဖခငျားလက ာငေ ဖြစသည။

မပ းတ င း ပေ သက းသည

ပလ လော ပနပသော နစ မ ေားအတင း

တ င းပေသက း ၇ခအန

ဂ ေ ြ တင တ တ ယ ပပမော

အနည း းပသော တ င းပေ သက း

ပဖစ သည ။

၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာလရျားနစတင

လေသ၏ဂ ေ ြ မာ ြသေျား

လြေါငျား ၄.၁သေျားလ ာထ ရ ပြ ျား

ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားမာ ၉.၃% ဖြစသည။ ၎ငျားတ ျားတ မနေျားသည လလေလာလေလသာနစမ ာျားအတငျား

လေသ၏ အဖမငေ ျားလသာ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားြင ဖြစသည။ ဂ ေ ြ သည တေြ ျားြမာဏအာျားဖြငေ

နစအလ တ ျားလာပြ ျား ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၅.၃သေျားလ ာထ ရ လာခေသည။

အလက ာငျားမာ ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားတင အထ ျားသဖြငေ သယယ ြ လ ာငလရျားလြငေျား၊

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

-၅

၀

၅

၁၀

၀

၁၅၀၀၀၀၀

၃၀၀၀၀၀၀

၄၅၀၀၀၀၀

၆၀၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၁.၆) မပ းတ င းပေသက း ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

11

သယလရျားလြငေျားနငေ ေသယလရျားတ တင တ ျားတ လာဖခငျားလက ာငေြင ဖြစသည။ သ လသာ

ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားမာ ၉.၃% မ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ၆.၁% သ ငျားသာျားသည။

လေော ြ ငျားနစမ ာျားတငလညျား လ ငျားမမ ာျားရ ပြ ျား ဦျားထငလ ာအစ ျားရလ ထ ၂၀၁၆-

၁၇ ဘဏဍာလရျားနစတင ၂.၆% သ လညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတငမ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားမာ

-၁.၃% ထ သ လညျားလ ာငျား ငျားလာခေသည။ တေြ ျား ြမာဏအာျားဖြငေ ဂ ေ ြ သည ၂၀၁၆-၂၀၁၇

ဘဏဍာနစတင ြသေျား လြေါငျား ၅.၄သေျားလ ာမ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား

၅.၃သေျားလ ာထ လလ ာေေညျား သာျားသည။ ဂ ေ ြ ရ ဏဍက ျားမ ာျား၏ ြေါဝငမတင

စ မ ဏဍက ျားသည ၂၆.၃% မ ၂၉.၂% သ လညျားလ ာငျား၊ ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားသည ၃၃.၅% မ

၃၆.၄% သ လညျားလ ာငျားအသ ျားသ ျား ဖမငေတ လာလသာလညျား လယယာ ဏဍက ျားတင ၄၀.၃% မ

၃၄.၄% သ အလေအမငျား ငျားသာျားခေသည။

ဤသညမာ မလ ျားတ ငျားလေသက ျားသညလညျား လယယာစ ြ ျားလရျား အလဖခဖြ

လြလ ာငလေလသာ တ ငျားလေသက ျားတစခ ဖြစသညေနငေအည လေသ၏စ ျားြာျားလရျားတင

လယယာ ဏဍက ျား အထ ျားဖြ အာျားထာျားလေရ ဖြစသည။ ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍက ျား၏

ြေါဝငမ လလ ာေခ ပြ ျား တြ တင စ မနငေ ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားနစခတ ြ မ အာျားလ ာငျား

လာလအာင လြလ ာငလ ရ လသာလညျား ခေြေါ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတငမ စ မနငေ

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား နစခတ မ တ ျားလာသညေ တေြ ျားြမာဏထ လယယာ ဏဍက ျားရ

အထ ျားသဖြငေ လယယာစ ြ ျားလရျားလြငေျားတ ၏ ထတလြန ငမစမအာျား ငျားသာျားဖခငျားလက ာငေ

ဖြစသည။ တေြ ျားြမာဏအာျားဖြငေ ြသေျားလြေါငျား ၃သ ေျားခလ ာထ ဖြစသည။

ပလ လော ပနပသော နစ မ ေား ၂၀၁၁-

၁၂ ဘဏဍော နစ မ ၂၀၁၇-၁၈

ဘဏဍော နစ အတ င း ြခ းတ င း

ပေ သက းသည တ င းပေသက း

၇ ခအန ဂ ေ ြ ေတ ယ

အနည း းပဖစ ပနပသော တ င း

ပေ သက း ပဖစ သည ။

လေသ၏ ဂ ေ ြ မာ ၂၀၁၁-၁၂

ဘဏဍာနစတင ြသေျား

-၅

၀

၅

၁၀

၀

၁၅၀၀၀၀၀

၃၀၀၀၀၀၀

၄၅၀၀၀၀၀

၆၀၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၁.၇) ြခ းတ င းပေသက း ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

12

လြေါငျား ၃.၅သေျားလ ာထ ရ ပြ ျား တစန ငင လ ျားအတ ငျားအတာအရ န ငင ၏ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမမာ ၈.၅%

ဖြစသည။ သ လသာ ယငျားနစ၏ စ ျားြာျားလရျားစများလ ာငန ငစများ ငျားသာျားပြ ျား ဂ ေ ြ သည ၂၀၁၀-၁၁

ဘဏဍာနစတင ရ လေလသာ တေြ ျားြမာဏထ လလ ာေေညျားသာျားသည။ ထ လက ာငေ ဂ ေ ြ

တ ျားတ မနေျားမာ အနတလ ခဏာဖြပြ ျား (-၀.၈%) ထ ရ လာသည။ ယငျားမာ ြခ ျားတ ငျားလေသက ျားသည

မလ ျားတ ငျား လေသက ျား ေသ ြင လေသ၏စ ျားြာျားလရျားတင လယယာ ဏဍက ျား အထ ျားဖြ

အာျားထာျားလေရ ဖြစပြ ျား လေသ၏ ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍက ျား၏ ြေါဝငမမာ ေ ဏဍက ျား

နစခထ မ ာျားလေ ဖြစပြ ျား ခေြေါနစ၌ လယယာစ ြ လရျား ထတ ေမ ာျား ငျားလာဖခငျားနငေ

သ ငလေလြလ မေမည။ ယငျားလေော ြ ငျား နစမ ာျားတင စ ျားြာျားလရျားဖြေလည လ ာငျားမေလာပြ ျား

လယယာ ဏဍက ျား၏ ြေါဝငမ လလ ာေခ ရေ လြလ ာင ခ မ ာျားလက ာင စ မနငေ ဝေလ ာငမ

ဏဍက ျား နစခတ ၏ ြေါဝငမနေျား ြ မ မ ာျားလာ ာ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား

၄.၉သေျား စေျားစေျားဖြငေလညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၅.၅ သေျားလ ာထ

ရ လာခေသည။

ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍက ျား၏ ြေါဝငမမာ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ၃၅.၁% နငေ ၂၀၁၇-

၁၈ ဘဏဍာနစတင ၃၂.၃% သ လလ ာေေညျားသာျားသည။ သ လသာ တေြ ျားြမာဏအာျားဖြငေ

လယယာ ဏဍက ျားမာ နစအလ တ ျားလာလ ရ လေခေသည။ စ မ ဏဍက ျားမာ ၂၀၁၇-၁၈

ဘဏဍာနစအရ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမရာခ ငနေျားအာျားဖြငေ ၂၆.၇% ထ တ ျားလာခေသလ တေြ ျားြမာဏ

အာျားဖြငေလညျား ြသေျားလြေါငျား ၁၄သ ေျားခလ ာထ တ ျားလာခေသည။ ထ အဖြင

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားအလေဖြငေ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမမာ ရာခ ငနေျားအာျားဖြငေ ၄၁% ထ တ ျားလာခေသလ

တေြ ျားြမာဏအာျားဖြငေလညျား ြသေျားလြေါငျား ၂၂သ ေျားခလ ာထ ဖမငေတ လာခေသည။

အလက ာငျားမာ စ မ ဏဍက ျားတင အဓ အာျားဖြငေ လ ာ လြလရျားလြငေျား အြေါအဝင

အလသျားစာျားနငေ အလတစာျား စ မလ မလြငေျားမ ာျားအာျားလ ာငျားလာပြ ျား ဝေလ ာငမ

ဏဍက ျားတင ဌာျားရများဖခငျားနငေ အဖခာျားဝေလ ာငမ ငရာမ ာျား၊ သယယ ြ လ ာငလရျားလြငေျားမ ာျား၊

သယလရျား လြငေျားမ ာျားနငေ ေသယမလြငေမ ာျား တ ျားတ လာလသာလက ာငေ ဖြစလြသည။

13

တ နသသော တ င းပေသက းသည

တ င းပေသက းမ ေား အန

ဂ ေ ြ အနည း း ပဖစ သည

အပြင မ းပြည နယ နင

မန ပြည နယ အစ ပသော

ပြည နယ မ ော းထ ဂ ေ ြ

နည းလန းသည တ စ ခ တည း

ပသော တ င းပေသက းြင

ပဖစ သည ။

လေသ၏ စ ျားြာျားလရျားမာ

လယယာစ ြ ျားလရျား၊ လများဖမြလရျားနငေ လရလြငေျားနငေ ေသယလရျားတ ဖြစသည။ ၂၀၁၁-၁၂

ဘဏဍာနစတင ဂ ေ ြ မာ ြသေျားလြေါငျား ၁.၅သေျားခေ ရ ပြ ျား တစန ငင လ ျား အတ ငျားအတာအလေဖြငေ

န ငင ၏ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမမာ ၃.၆% ဖြစသည။ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားမာ ၁၁.၇% ဖြစပြ ျား

လလေလာလေလသာနစမ ာျားအတငျား အဖမငေ ျားလသာ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားဖြစခေသည။ ခေြေါနစ၌

လယယာစ ြ ျားလရျား၊ သတတ နငေ တငျားထ လြငေျား မ ာျား၏ ထတလြမြမာဏ တ ျားဖမငေလာ ာ

လယယာ ဏဍက ျားတင ြေါဝငအာျားဖြညေမ ြ မ ာျားလာဖခငျားလက ာငေ ဖြစသည။

ဂ ေ ြ သည နစအလ တ ျားလာလ ရ ပြ ျား ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစ တင ြသေျားလြေါငျား

၂သေျား ခေနငေ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၂.၂သေျားခလ ာထ ဖြစလာခေသည။

သ လသာ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားမာ ၇.၆% သ ငျားလာခေသည။ ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍက ျား၏

ြေါဝငမမာ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ၅၅% နငေ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင ၅၃.၇%

သ လလ ာေ သာျားသည။ လယယာ ဏဍက ျားအာျား အဓ လမာငျားနငလေလသာ လများဖမြလရျားနငေ

လရလြငေျား ငရာ ထတ ေမ ာျား ငျားလာဖခငျားနငေ အဖခာျား သစလတာ ငရာအလဖခခ ထတ ေ

မ ာျား ငျားလာမ လညျား လယယာ ဏဍက ျား ဤသ ဖြစလစသည။ သ လသာ စ မ ဏဍက ျား

သည ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ၁၆.၆% သ လညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစ တင ၁၇% သ

လညျားလ ာငျား တ ျားဖမငေသာျားသလ ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားမလညျား ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစ တင ၁၆.၆%

နငေ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင ၂၈.၄% သ ဖမငေတ လာခေသည။ အလက ာငျားမာ စ မ ဏဍတင

လ ာ လြလရျား လြငေျားအြေါအဝင စ မလ မလြငေျားမ ာျား စများလ ာငရည တ လာဖခငျားနငေ

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားတင သယလရျားလြငေျားမ ာျား၊ လငလရျားလက ျားလရျား လြငေျားမ ာျား၊ ငာျားရများ

ဖခငျားနငေ အဖခာျားဝေလ ာငမ ငရာ လြငေျားမ ာျားနငေ ေသယမတ ယဖြေ လာခေဖခငျားတ လက ာငေ

ဖြစလြသည။

၀

၃

၆

၉

၁၂

၁၅

၀

၅၀၀၀၀၀

၁၀၀၀၀၀၀

၁၅၀၀၀၀၀

၂၀၀၀၀၀၀

၂၅၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၁.၈)တန သသော တ င းပေသက း ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

14

ပြည နယ မ ော း၏ စ းြေားပ းအပပခအပန (၂၀၁၁-၁၇ ခနစ )

ပလ လော ပနပသော နစ မ ေား

၂၀၁၁-၁၇ ခနစ အတ င း

မ းပြည နယ သည ပြည နယ

မ ေားထတ င ဂ ေ ြ အမ ော း း

ပသော ပြည နယ ပဖစ သည ။

ဖြညေယ၏ အဓ

စ ျားြာျားလရျားမာ အခ ေလသာ

တ ငျားလေသက ျား မ ာျား ေသ

လယယာထတ ေ

အလဖခဖြ ဖြစသညေနငေအည

ရများဖြညေယ၏ ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍက ျား၏ ြေါဝငမနေျားမာ ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစတင ၄၀%

အထ တင ရ လေခေသည။ စ မ ဏဍက ျားမာ ၂၂.၄% ဖြစပြ ျား မ ယနငေ တာခ လ တ စလသာ

ေယစြ ေသယလရျား စခေျားက ျား မ ာျားလက ာငေ ေသယမအာျားလ ာငျားပြ ျား ဂ ေ ြ တင ဝေလ ာငမ

ဏဍက ျား၏ ြေါဝငမနေျား ၃၄.၈% ထ ဖြညေ ညျားလြျားန ငခေသည။ ယငျားနစတင ဂ ေ ြ မာ

ြသေျားလြေါငျား ၃သေျားစေျားစေျားထ ရ ခေသည။ န ငင ၏ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငဖြညေ ညျားလြျားမမာ ၇.၂%

ဖြစပြ ျား ယငျားြေါဝငမ အခ ျားအစာျားမာ လလေလာလေ လသာနစမ ာျားအတငျား အဖမငေ ျားလသာရာခ ငနေျား

ဖြစသည။

ရများဖြညေယ၏ ဂ ေ ြ ေျားစစရာတင ဂ ေ ြ သည နစအလ တ ျားလာလ ရ လေပြ ျား

၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၃သေျား ခလ ာနငေ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစတင

ြသေျားလြေါငျား ၄သေျားေ ျားြေါျား ရ လာခေသည။ ဤသညမာ လ ာ လြလရျားလြငေျားမ ာျား အြေါအဝင

စ မလ မ ဏဍ၏ ထတလြန ငစများတ ျားလာဖခငျားနငေ ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားရ ဏဍအသ ျားသ ျား၏

စများလ ာငန ငစများ တ ျားလာဖခငျား၊ အထ ျားသဖြငေ သယလရျားလြငေျား၊ ဌာျားရများဖခငျားနငေ

အဖခာျားဝေလ ာငမ ငရာလြငေျားမ ာျား တရ ေထ ျား အာျားလ ာငျားလာဖခငျားလက ာငေ ဖြစသည။ ထ အဖြင

ဂ ေ ြ တ ျားတ မ နေျားမာလညျား နစအလ တ ျားလာလေခေသည လတေရသည။ ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစ

တင ၂.၄% မ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ၄.၃% သ လညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင ၅.၈%

သ လညျားလ ာငျား လရာ ရ လာခေသည။ သ လသာ ေတ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအသ ျားသ ျားတ ၏

ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားနငေ ဖြေလည ခ ေထ ျားက ညေရာ ြမာဏ ေညျားလေလ ရ လေသည

လတေရသည။ ထ အဖြင ရများဖြညေယသည န ငင ၏ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမနေျား၌ တ သလ

၀

၂

၄

၆

၈

၀

၁၀၀၀၀၀၀

၂၀၀၀၀၀၀

၃၀၀၀၀၀၀

၄၀၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၁.၉) မ းပြ ည န ယ ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

15

ငျားမ ရ လေပြ ျား ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ၆.၃% နငေ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစတင ၆.၂% သ

လလ ာေ သာျားသည။ ဤသညမာ ရများဖြညေယ သည ၎ငျား၏အထ တင ရ လေလသာ

တ ငျားလေသက ျားမ ာျား၏ စ ျားြာျားလရျားထ သာလေလအာင စများလ ာငန ငဖခငျား မရ လသျားသည လြေါလင

လေသည။

မန ပြည နယ သည ပြည နယ

အလ ဂ ေ ြ တ င မ း

ပြည နယ ပြ းလျင ေတ ယ

အမ ော း းပဖစ သည ။

ဖြညေယ၏ စ ျားြာျားလရျားမာ

လယယာစ ြ ျားလရျား

အလဖခဖြ ထာျားသလ

ဝေလ ာငမ ဏဍမ ာျား

ဖြစလသာ ေသယလရျားနငေ

သယယ ြ လ ာငလရျားမ ာျားလညျား ယ ယဖြေဖြေ လြ င လာလ ရ က သည။ ယငျားအတ

မေဖြညေယ၏ ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍက ျားနငေ ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားတ အဓ အလေဖြငေ

ြေါဝင လထာ ြ လြျားလ ရ လေသည လတေရသည။ ဂ ေ ြ မာ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘဏဍာနစတင

ြသေျားလြေါငျား ၁.၈သေျားခထ ရ ပြ ျား တစန ငင လ ျားဂ ေ ြ တင ြေါဝငမရာခ ငနေျားမာ ၄.၄% သာရ သည။

လလေလာလေလသာ နစမ ာျားအတငျား မေဖြညေယ၏ စ ျားြာျားလရျားမာ ရတခ ညျား သလ

အ မတေ တရ ေထ ျားတ လာသည မလတေရဘ ဖြညျားဖြညျားမေမေ တစနစထ တစနစ

တ ျားလာသည လတေရ ရသည။ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ နငေ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစမ ာျားတင ဖြညတငျား၊ ဖြညြ

ရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျားမာ ယခငနစမ ာျားထ အ မတေြ မ ဝငလရာ လာမ ခေြေါနစမ ာျား၏

စ ျားြာျားလရျား ြ မ ၍ လမာငျားနငျားအာျား လ ာငျားလစခေသည။ ဂ ေ ြ မာ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘဏဍာနစတင

ြသေျားလြေါငျား ၂သေျားစေျားစေျားသ လညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား

၂.၄သေျားေ ျားြေါျား သ လညျားလ ာငျား ရ လာခေသည။ မေဖြညေယ အလေဖြငေ န ငင ၏ ဂ ေ ြ တင

ြေါဝငအာျားဖြညေလေမမာ နစစဉြ များမ အာျားဖြငေ ၄.၃% ရ သည။ ယငျားမတစ ငေ ၂၀၁၇-၂၀၁၈

ဘဏဍာနစတင ဂ ေ ြ မာ ြသေျားလြေါငျား ၂.၇သေျားလ ာမ ထ ရ လာခေသည။ စ မလ မလြငေျား၊

ငာျားရများဖခငျားနငေ အဖခာျားဝေလ ာငမ ငရာလြငေျားမ ာျားနငေ ေသယလရျား ငရာလြငေျားမ ာျားမ

ြေါဝငဖြညေ ညျားလြျားမ မ ာျားလာဖခငျား ဖြစသည။ ခေြေါနစ၏ ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍက ျား၏

၀

၂

၄

၆

၈

၁၀

၀

၁၀၀၀၀၀၀

၂၀၀၀၀၀၀

၃၀၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြငျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၁.၁ ၀) မန ပြည နယ ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

16

ြေါဝငမမာ ၂၈% ဖြစပြ ျား စ မ ဏဍက ျားမာ ၃၀.၁% နငေ ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားမာ ၄၀.၉% ဖြစသည။

ဤသ မေဖြညေယ၏ ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍက ျား၏ ြေါဝငမမာ စ မပမ ေလတာမ ာျားတညရ လသာ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျားနငေ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားတ ပြ ျားလ င အေညျား ျားဖြစလေဖခငျား

ြ ေပြ ျား လေသမ ြ ေပြ ျားပြ ျားလေသအဖြစသ လရာ လအာင အလ ာတလ င ျားလဖြာငျားန ငသညေ

ြ စ ရ လေသည။

ပြည နယ မ ော းအန ဂ ေ ြ

တ င တတ ယ အမ ော း းမော

ခ င ပြည နယ ပဖစ သည ။

စ ြ ျားလရျား၊ လများဖမြလရျားနငေ

လရလြငေျားမ ာျားမာ အာျားထာျား

ရလသာ လြငေျားမ ာျားဖြစပြ ျား

သယယ ြ လ ာငလရျား ဏဍ

မာ ဖြညေယ၏ စ ျားြာျားလရျား

အဓ ြေါဝငဖြညေ ညျား

လြျားလ ရ လေသည။

၎ငျားသယယ ြ လ ာငလရျား ဏဍမ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမမာ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘဏဍာနစတင

ရာခ ငနေျားအာျားဖြငေ ၃၀.၉% ထ ရ လေခေသည။ ယငျားရာခ ငနေျားအရ ရခ ငဖြညေယသည

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအေ ဂ ေ ြ တင သယယ ြ လ ာငလရျား ဏဍမ ြေါဝငမနေျား

အမ ာျား ျားဖြစလေသည လတေရသည။ ဤသညမာ ရခ ငဖြညေယအတငျား

သယယ ြ လ ာငလရျား ငရာ စရ တစ ဖမငေမာျားလေသညဟ န ငလြမည။ ဂ ေ ြ မာ

တေြ ျားြမာဏအာျားဖြငေ မေဖြညေယ ေသ ြင နစအလ တဖြညျားဖြညျားတ လေဖခငျား ဖြစသည။

ြသေျားလြေါငျား ၁.၆သေျားလ ာဖြငေ ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစမ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင

ြသေျားလြေါငျား ၂သေျားစေျားစေျားသ လညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား

၂.၁သေျားလ ာသ လညျားလ ာငျား တ ျားလာခေသည။ စ မ ဏဍက ျားရ လ ာ လြလရျား

လြငေျားမ ာျားနငေ ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား၏ သယလရျား ငရာလြငေျားမ ာျား၊ ဌာျားရများဖခငျားနငေ

အဖခာျားဝေလ ာငမ ငရာလြငေျားမ ာျားနငေ ေသယလရျား ငရာလြငေျားတ ၏ ေထတလြမနငေ

ဝေလ ာငမတေြ ျားတ တ ျားလာဖခငျားလက ာငေ ဖြစသည။

၀

၂

၄

၆

၈

၁၀

၀

၅၀၀၀၀၀

၁၀၀၀၀၀၀

၁၅၀၀၀၀၀

၂၀၀၀၀၀၀

၂၅၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၁.၁ ၁) ခ င ပြ ည န ယ ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

17

ထ သ ဖြညေယ၏ ဂ ေ မာ နစအလ တ ျားလာလ ရ လေလသာလညျား တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယအလ န ငင ၏ ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမမာ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘဏဍာနစတင ၄% မ ၂၀၁၅-၂၀၁၆

ဘဏဍာနစနငေ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစတ တင ၃.၆% နငေ ၃.၄% သ လလ ာေ သာျားခေသည။ ဂ ေ ြ

တ ျားတ မနေျား လလေလာ ေျားစစရာ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘဏဍာနစတင ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားမာ ၂.၁% မ

၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစတင ၄% သ တ လာခေသည။ ဤသညမာ လ ာ လြလရျား ဏဍ၊

သယလရျား ဏဍနငေ အထ ျားသဖြငေ သယယ ြ လ ာငလရျား ဏဍ၊ ေသယလရျား ဏဍတ ၏

စများလ ာငန ငစများ တ ျားလာဖခငျား လက ာငေြငဖြစသည။ သ လသာ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ဘဏဍာနစ၌ ၃.၁% သ

ငျားသာျားပြ ျား ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစ တငမ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားမာ ၃.၇% သ ဖြေလည

တ ျားလာခေသည။ ယငျားသ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ဘဏဍာနစတင ငျားရဖခငျားမာ ရခ ငဖြညေယ၏ ဂ ေ ြ

အဓ ြေါဝငဖြညေ ညျားလြျားလေသာ သယယ ြ လ ာငလရျား ဏဍ ငျားသာျားဖခငျားအဖြင

လယယာ ဏဍ၊ သာျားငေါျား ဏဍတ ၏ ထတလြမမ ာျား ငျားသာျားဖခငျားနငေ သ င လေမည။

ခ င ပြည နယ နင င ပြည နယ တ သည ပြည နယ အလ ဂ ေ ြ တင တတ ယနင

စတတ ထ အနည း းပသော ပြည နယ တ ြင ပဖစ သည ။ ၎ငျားဖြညေယနစခလ ျား၏ စ ျားြာျားလရျားမာ

လယယာ ဏဍနငေ ေသယမ ဏဍတ အထ ျားမ ခ အာျားထာျားလေရသည။ လေသအတငျား န ငင လရျား

မတညပင မမမ ာျားလက ာငေ အ ြေါဖြညေယနစခလ ျား၏ စ ျားြာျားလရျား အဟေအတာျား

ဖြစလစမမ ာျားလညျား ရ န ငသည။ ခ ငဖြညေယ၏ ဂ ေ ြ မာ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘဏဍာနစတင

ြသေျားလြေါငျား ၉.၈သ ေျားလ ာမ သာ ရ ပြ ျား ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၁.၁သေျား

စေျားစေျားနငေ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၁.၂သေျား စေျားစေျားသာရ သည။

ဖြညေယမ ာျားအလ န ငင ၏ဂ ေ ြ တင ြေါဝငမမာ နစစဉြ များမ ရာခ ငနေျားအာျားဖြငေ ၂% မ သာ

ရ လေခေသည။ ရငဖြညေယ၏ ဂ ေ ြ မာလညျား ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား

၇.၃သ ေျားခလ ာသာရ ပြ ျား ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစနငေ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား

၁၀.၆သ ေျားစေျားစေျားနငေ ြသေျားလြေါငျား ၁.၂သေျားလ ာမ သာရ သည။ ဖြညေယမ ာျားအလ

န ငင လ ျား ငရာဂ ေ ြ တင ရငဖြညေယ၏ ြေါဝငမမာ နစစဉြ များမ ရာခ ငနေျားအာျားဖြငေ ၁.၉% မ သာ

ရ လေခေသည။ ဤသည က ညေဖခငျားအာျားဖြငေ ၎ငျားဖြညေယနစခ၏ စ ျားြာျားလရျားစများလ ာငန ငမမာ

ေ မေ လေလ ရ လေသည ဟ ရလြမည။

18

ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားအရ

လလေလာ ေျားစစရာတင

ခ ငဖြညေယသည ၂၀၁၁-

၂၀၁၂ ဘဏဍာနစတင

လမ ာမေျားထာျားလသာ စစလြေါငျား

ထတလြမနငေ ဝေလ ာငမ

တေြ ျား ရရ လအာင

မစများလ ာင န ငသညေအဖြင

လရေနစ၏ ဂ ေ ြ ထ

ငျားသာျားသညေအတ

ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား မာ (-၅.၂%) ဖြငေ အနတလ ခဏာ ဖြလေခေသည။ ၂၀၁၂-၂၀၁၃

ဘဏဍာနစတငလညျား ထြမ ၍ အနတ ၇.၆% ဖြစလေလ ရ လေခေသည။ ယငျားမာ

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားမ တ ျားလာသညေ စများလ ာငန ငမ တေြ ျားထ တြ ငျားသာျားသညေ

လယယာ ဏဍက ျားနငေ စ မ ဏဍက ျားတ ၏ ထတလြမတေြ ျား ြ မ မ ာျားလသာလက ာငေဖြစသည။

အထ ျားသဖြငေ လယယာ ဏဍ၊ သာျားငေါျား ဏဍနငေ သတတ ဏဍတ ၏ ဂ ေ ြ တင

ြေါဝငဖြညေ ညျားလြျားန ငမတေြ ျား တရ ေထ ျား ငျားသာျားဖခငျား ဖြစသည။ လေော ြ ငျားနစမ ာျားတငမ

စ ျားြာျားလရျား ဖြေလညဦျားလမာေလာပြ ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားမာ ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ဘဏဍာနစတင ၉.၉% ထ

တ ျားတ မရ လာသည။ အထ ျားသဖြငေ လ ာ လြလရျား ဏဍနငေ လ ြစစ ဏဍတ ၏ ဂ ေ ြ တင

ြေါဝငလသာ တေြ ျားတ အ မ ာျားစာ တ ျားဖမငေလာဖခငျားအဖြင သစလတာ ဏဍနငေ လငလရျားလက ျားလရျား ဏဍ

(Financial Institutions) တ ြေါ လ ြေါတ ျားဖမ ငေလာ ဖခငျားလက ာငေဖြစသည။ ၎ငျားဂ ေ ြ

တ ျားတ မနေျားသည လလေလာလေလသာနစမ ာျားအတငျား ခ ငဖြညေယ၏ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

အဖမငေ ျားလသာနစြင ဖြစသည။ ယငျားလေော ဂ ေ ြ တ ျား တ မနေျား ဖြေလည ငျား ာ ၂၀၁၅-

၂၀၁၆ ဘဏဍာနစတင ၉.၅% နငေ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစတင ၅.၇% ထ ငျားသာျားသည။

စ မ ဏဍက ျားရ အထ ျားသဖြငေ လ ာ လြလရျား ဏဍ၊ စ မလ မ ဏဍနငေ လ ြစစ ဏဍတ ၏

တ ျားတ လာလသာနေျား လလ ာေေညျားသာျားဖခငျားလက ာငေ ဖြစသည။

-၁၀

-၅

၀

၅

၁၀

၁၅

၀

၃၀၀၀၀၀

၆၀၀၀၀၀

၉၀၀၀၀၀

၁၂၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျားဘဏဍာနစ

ြ (၁.၁ ၂) ခ င ပြ ည န ယ ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

19

ရငဖြညေယ၏ ဂ ေ ြ

တ ျားတ မနေျား လလေလာ

ေျားစစရာတင ၂၀၁၂-၂၀၁၃

ဘဏဍာနစ၏ ဂ ေ ြ

တ ျားတ မနေျားသည ၁၆.၃%

ဖြစပြ ျား လလေလာလေလသာ

နစမ ာျားအတငျား အဖမငေ ျား

လသာ ဂ ေ ြ တ ျားတ မ

နေျားြင ဖြစသည။

ယငျားလေော ြ ငျားနစမ ာျား ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ဘဏဍာနစနငေ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစတ တင ၉.၅% နငေ

၇.၄% သ ငျားသာျားခေသည။ ထ သ ဖြစရဖခငျားမာ ၂၀၁၂-၂၀၁၃ ဘဏဍာနစတင

တရ ေထ ျားတ လာလသာ ဝေလ ာငမ ဏဍက ျားရ သယယ ြ လ ာငလရျားဏဍနငေ

သယလရျား ဏဍတ အဖြင စ မ ဏဍက ျား၏ သတတ ဏဍနငေ လယယာ ဏဍက ျားတင

လယယာ ဏဍနငေ သစလတာ ဏဍတ ၏ ဂ ေ ြ တ ျားတ မရာခ ငနေျားမ ာျား ငျားသာျားဖခငျားလက ာငေ

ဖြစသည။ လ ပြ ျား လေော နစမ ာျားတငလညျား ထြမ ငျားမ ရ လာခေလသာလညျား ၂၀၁၇-

၂၀၁၈ ဘဏဍာနစတငမ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားမာ ၈.၅% ဖြငေ ဖြေလည ဦျားလမာေလာခေသည။

လယယာ ဏဍ၊ သစလတာ ဏဍ၊ လ ြစစ ဏဍနငေ လငလရျားလက ျားလရျား ဏဍတ ၏ ထတလြမနငေ

ဝေလ ာငမတေြ ျားတ တ လာဖခငျားလက ာငေ ဖြစသည။

ပြည နယ မ ော းအလ ဂ ေ ြ တ င သော မ တ င းပေသက းနင ပြည နယ မ ော းအလ

ဂ ေ ြ တင လည း ြထမနင ေတ ယ အနည း းပသော ပြည နယ တ မော ယ ော းပြည နင

ခ င းပြည နယ တ ြင ပဖစ ပနသည ။ န ငင ၏ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယတ အေ

ြ ေပြ ျားမအေ မေ ျားဖြစလေသညမာလညျား အ ြေါဖြညေယနစခ၏ အငမတေ ေညျားလေျားလလသာ

ဂ ေ ြ အရ ဤသ ဖြစရေ အလက ာငျားြေ လေသညဟ ရလြမည။ ၎ငျားတ ၏ လဖမမ နောသငဖြင

ြထဝ ဝငအလေအထာျားအရ လယယာ ဏဍ၊ သာျားငေါျား ဏဍနငေ ေသယမတ မာ

၎ငျားဖြညေယနစခတ ၏ စ ျားြာျားလရျားအလြေါ လေစာ သ လရာ မ ရ လေသည။ ၎ငျားတ ၏ ဂ ေ ြ

လလေလာ ေျားစစရာတင ယာျားဖြညေယသည ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား

တစသ ေျားခလ ာဖြစပြ ျား ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစတင ြသေျား လြေါငျား နစသ ေျားစေျားစေျားနငေ ၂၀၁၇-

၂၀၁၈ ဘဏဍာနစတင ြသေျား လြေါငျား ၂.၂သ ေျား လ ာမ သာ ရ သည။ ခ ငျားဖြညေယသညလညျား

၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၁.၄သ ေျားေ ျားြေါျားဖြစပြ ျား ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစတင

၀

၅

၁၀

၁၅

၂၀

၀

၃၀၀၀၀၀

၆၀၀၀၀၀

၉၀၀၀၀၀

၁၂၀၀၀၀၀

၁၅၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၁.၁ ၃) င ပြ ည န ယ ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

20

ြသေျားလြေါငျား နစသ ေျားတစလသာငျားေ ျားြေါျားနငေ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား

၂.၅သ ေျားလ ာမ သာ ရ သည။ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ တစန ငင လ ျားဂ ေ ြ တင

ြေါဝငမရာခ ငနေျားမာ ယာျားဖြညေယနငေ ခ ငျားဖြညေယနစခ လြေါငျားရာ တငလညျား ၁%

ြငမရ သည လတေရသည။ လလေလာလေလသာနစမ ာျားအတငျား ယာျားဖြညေယ၏

န ငင လ ျား ငရာဂ ေ ြ တင ြေါဝငမမာ နစစဉြ များမ ရာခ ငနေျားအာျားဖြငေ ၀.၄% မ သာဖြစပြ ျား

ခ ငျားဖြညေယ မာလညျား ထ ေညျား၎ငျားြင ဖြစသည။

အ ြေါ ဖြညေယနစခ၏

ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

လလေလာရာတင ယာျား

ဖြညေယမာ န ငင သာျားမ ာျား၏

ရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျား ဝငလရာ

လာလသာနစ ၂၀၁၄-၁၅

ဘဏဍာနစတင ဂ ေ ြ

တ ျားတ မနေျားမာ ၁၀.၉%

ထ ထ ျားတ သာျားသည။

ယငျားသည ဖြညေယ၏

အဖမငေ ျားလသာ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား ဖြစလလသည။ အထ ျားသဖြငေ လ ာ လြလရျား ဏဍ၊

သယလရျား ဏဍနငေ သာျားငေါျား ဏဍတ ၏ တေြ ျားတ ျားလာဖခငျားဖြစသည။ ယငျားလေော နစတင

၅.၃% ထ ဖြေလည ငျားသာျားသည။ န ငင ဖခာျားရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျား ဝငလရာ လာဖခငျားနငေအတ

ေသယမ ဏဍ၊ သယလရျား ဏဍနငေ လ ာ လြလရျား ဏဍတ အာျားလ ာငျားလာပြ ျား ၂၀၁၆-

၂၀၁၇ ဘဏဍာနစတငမ ဖြညေယ၏ စ ျားြာျားလရျားအလဖခအလေမာ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား ၅.၈% ထ ဖြစ

လာခေသည။

၀

၅

၁၀

၁၅

၀

၈၀၀၀၀

၁၆၀၀၀၀

၂၄၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၁.၁ ၄) ယေားပြည န ယ ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

21

ခ ငျားဖြညေယမာမ လလေလာ

လေလသာနစအစ ၂၀၁၁-၂၀၁၂

ဘဏဍာနစတင ဖြညြ

ရငျားန ျားဖမ ြန မ ဝငလရာ

လာလသာလညျား ဂ ေ ြ

တ ျားတ မနေျားမာ အနတ

လ ခဏ (-၅.၉) ရ လေခေသည။

သ လသာ လေော ြ ငျား

နစမ ာျားတင စ ျားြာျားလရျား

စများလ ာငန ငစများမာ

လ ာငျားမေလသာ လများလက ာငျားလြေါတင ရ လာလေခေသည။ ဖြညေယ၏ တညလေရာအရ ဂ ေ ြ

အဓ လထာ ြ ဖြညေ ညျားလြျားလေလသာ လယယာ ဏဍက ျား ၏ တေြ ျား လလ ာေ မသာျားလစဘ

တ ျားသထ တ ျားလအာငလြလ ာငန ငပြ ျား တြ စ မ ဏဍက ျား၏ ြေါဝငမ ရာခ ငနေျား

၁၁.၄% မ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ဘဏဍာနစတင ၃၃.၁% အထ ထ လရာ လာလစခေသည။

ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားမာ ၂၀၁၂-၂၀၁၃ ဘဏဍာနစတင ၁၃.၈% သ လညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၄-၂၀၁၅

ဘဏဍာနစတင ၁၄.၉% သ လညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ဘဏဍာနစတင ၁၆.၃% သ လညျားလ ာငျား

တ လာခေသည။ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစတင လ ာ လြလရျား ဏဍ၏ တ ျားတ မနေျားမာ ၆၄.၅%၊

သယလရျား ဏဍတင ၂၄.၃%နငေ လငလရျားလက ျားလရျား ဏဍတင ၂၃.၈% စသညဖြငေ

အသ ျားသ ျား ငျားမရ ပြ ျား ဖြညေယ၏ ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျားမာ ၃.၅% သ တရ ေထ ျား ငျားသာျားသည။

-၁၀

-၅

၀

၅

၁၀

၁၅

၂၀

၀

၅၀၀၀၀

၁၀၀၀၀၀

၁၅၀၀၀၀

၂၀၀၀၀၀

၂၅၀၀၀၀

၃၀၀၀၀၀

ရာခ င

နေျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျားဘဏဍာနစ

ြ (၁.၁ ၅) ခ င းပြ ည န ယ ဂ ေ ြ

လယယာ ဏဍက ျား စ မ ဏဍက ျား

ဝေလ ာငမ ဏဍက ျား ဂ ေ ြ တ ျားတ မနေျား

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

22

အခန း (၂)

အသ းစ တ နင ပင

အစ ျားရ၏ ရလင သညမာ လ ထ ထများလ ာငလသာ အခေလင၊ လြျားလ ာငသညေ

အခလငမ ာျားနငေ လ ထ ြ င ငလသာ လရ၊ လဖမ၊ လတာ၊ လတာငနငေ သယ ဇာတမ ာျားအာျား ငာျားရများ၊

ထတယ ၊ လရာငျားခ ဖခငျားမ ရရ လသာလငမ ာျား ဖြစြေါသည။ အစ ျားရ၏ ရလငမ ာျားအာျား စ မ ခေခမ လ ထ

အစ ျားရအာျား လြျားအြထာျား ဖခငျားဖြစရာ အစ ျားရ၏ဘဏဍာလရျား စ မ ခေခမ အလဖခအလေ လ ထသည

သ ခငေရ ြေါသည။ ဤအခ သည အစ ျားရ၏ ရလငနငေ အသ ျားစရ တအလဖခအလေအာျား

လလေလာ ေျားစစရသညေ ြထမအလက ာငျားအရငျား ဖြစြေါသည။

အစ ျားရ၏ လရ ျားခ ယမ (Public Choice)သည ဖြညသ လ ထ၏ ခ များသာသခအလြေါ မ ာျားစာ

အ ျားအဖြတ လြျားြေါသည။ အစ ျားရ၏ ရလငနငေ အသ ျားစရ တအာျား လလေလာ ေျားစစဖခငျားဖြငေ အစ ျားရ၏

လရ ျားခ ယမ (Public Choice) အာျား လဖခရာခ က ညေန ငြေါသည။ ဤ ာျား ေတ ယအလက ာငျားအရငျား

ဖြစြေါသည။

ယခ ေသ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအစ ျားရမ ာျား၏ ရလငနငေ အသ ျားစရ တမ ာျား

သလတသေဖြ စ လရျားသာျားဖခငျားဖြငေ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအစ ျားရမ ာျား၏ ဘဏဍာလရျား

တာဝေခ မနငေ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအစ ျားရမ ာျားမ ၎ငျားတ သ ငရာ အသ ျားသ ျားလသာ

ဖြညသ မ ာျား ဖြညသ ဘဏဍာလရျား လြလ ာငလြျားန ငသညေ အတ ငျားအတာတ ြ မ

တ ျားတ လ ာငျားမေလာလစလရျားတ ရညရ ယြေါသည။ ယငျားမာ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယအစ ျားရမ ာျား၏ ရ/သ ျားအလဖခအလေ လလေလာ ေျားစစဖခငျား၏ တတ ယ အလက ာငျားအရငျား

ဖြစြေါသည။

၂၀၀၈ န င င ပတော ဖစည းြ အပပခခ ဥ ြပေ ပမးဖေားပြးပသော တ င းပေသက းမ ေားနင

ပြည နယ မ ော းအတ ဘဏဍောပ း အခင းအ င းသစ

၂၀၀၈ခနစ န ငင လတာြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေ လများြာျားလြျား၍ ၂၀၁၀ အလထလထ

လရ ျားလ ာ ြအပြ ျား အရြသာျားအစ ျားရ စတငလြေါလြေါ လာဖခငျားနငေအတ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယ ငရာ အစ ျားရမ ာျားနငေ လတလတာမ ာျားမာ အ ြေါ န ငင လတာြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေ

ြ ငျားဖခာျားသတမတလြျားလသာ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏ အသ ျားစရ တတာဝေမ ာျား

(အလဖခခ ဥြလေြေမ ၁၈၈ ရညညေျားလ လေော တ ဇယာျား အမတ-၂) နငေ အခေအာဏာ

မ ာျား (အလဖခခ ဥြလေြေမ ၂၅၄ ရညညေျားလ လေော တဇယာျား အမတ-၅) မ ာျားနငေအည

လြေါလြေါ လာသည။ တစေညျား လသာ အလဖခခ ဥြလေ၏ လေော တ ဇယာျား၂ လြျားလသာ

23

တာဝေ ထများလ ာငန ငရေ ဘဏဍာရငျားဖမစအဖြစ အလဖခခ ဥြလေ၏ လေော တဇယာျား

အမတ၅ြေါ အခေမ ာျားလ ာ ခ ခငေ အလဖခခ ဥြလေ လြျားအြထာျားသည။ (အထ ျားဖြ လြာဖြခ

အမတ၁နငေ အမတ၂အာျား က ညေရရေ)

အထ ျားဖြ လြာဖြခ အမတ(၁)

တ င းပ ေသ က းမ ေားန င ပြည န ယ မ ေား ဥြပ ေပြြခ င အ ေား အ ော မခ ပသော အပ ပခ ခ ဥြပ ေြေ မန င အ ြေါ

အပပခခ ဥြပ ေ ပြ ဌောန းခ ခ င ပြြပ သော တောဝ န ဝတတ ေားမ ေား

ြေ မ ၁၈၈

ဥြလေဖြ ဖခငျား

တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယလတလတာသည ဇယာျား ၂ တင လြာဖြထာျားလသာ

တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယဥြလေဖြ စာရငျားြေါ စစရြမ ာျားနငေ စြလ ဉျား၍ တ ငျားလေသက ျား

သ မဟတ ဖြညေယတစဝေျားလ ျား အတ လသာလညျားလ ာငျား၊ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ

တစစ တတစလေသအတ လသာလညျားလ ာငျား အာဏာ သ လရာ လစရေ ဥြလေဖြ ခငေရ သည။

ပန ော တ ဇ ယေား (၂)

တ င းပ ေသ က း သ မ ဟ တ ပြ ည န ယ ဥြပ ေ ပြြစ ော င း (၂၀ ၁၅ အပပခခ ဥြပ ေပြ င င ခ အော း ပဖည စ

ထေားသည )

၁။ ဘဏဍောပ းန င စ မ န း ဏဍ

( ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအရအသ ျားခေမေျားလဖခလငစာရငျား၊

(ခ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယဘဏဍာရေြ လင၊

(ဂ) လဖမယာခေ၊

(ဃ) ယစမ ျားခေ (မ ျားယစလ ျားဝေါျားနငေ စ တ လဖြာငျားလလစတတသညေ လ ျားဝေါျားမ ာျားမြေါ)

(င) အလ ာ အအ နငေ လဖမခေ၊ လရခေ၊ လများမ ျားခေ၊ ဘ ျားခေစသညေ စညြငသာယာလရျား

ငရာ အခေအခမ ာျား၊

(စ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယမ ာျား၏ ဝေလ ာငမလြငေျားမ ာျား၊

( ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယြ ငြစစညျားမ ာျား လရာငျားခ ဖခငျား၊ ငာျားရများဖခငျားနငေ

အဖခာျားေညျားဖြငေ လ ာငရ ဖခငျား၊

24

(ဇ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယဘဏဍာရေြ လငမ ာျား ဖြညတငျား၌ထတလခ ျားဖခငျား၊

( ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယဘဏဍာရေြ လငမ ာျား ဖြညတငျား၌ ရငျားန ျားဖမ ြန ဖခငျား၊

(ည) လေသနတရစ မ ေျား၊

(ဋ) အလသျားစာျားလငလခ ျားလြငေျား၊

(ဌ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ အရငျားအန ျား၊

(ဍ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ အာမခ လြငေျား၊

(ဎ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ ဝငလငခေ၊

(ဏ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ ေသယ လြငေျားခေ၊

(တ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ ဖြညတငျားဖြညြမ

လငလခ ျားယ ဖခငျား၊

(ထ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ ြစစညျားရယ ဖခငျား၊

(ေ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတ လ ာငရ ခငေရ သညေ ဖြညြမ လငလက ျား

အ အည နငေ အလထာ အြ ေရယ ဖခငျား။

၂။ စ းြ ေားပ း ဏဍ

( ) ဖြညလထာငစ ဖြဋဌာေျားသညေ ဥြလေနငေအည တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ

အတငျား လ ာငရ သညေ စ ျားြာျားလရျား စစမ ာျား၊

(ခ) ဖြညလထာငစ ဖြဋဌာေျားသညေ ဥြလေနငေအည တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ

အတငျား လ ာငရ သညေ ျားသေျားလရာငျားဝယလရျား စစမ ာျား၊

(ဂ) ဖြညလထာငစ ဖြဋဌာေျားသညေ ဥြလေနငေအည တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ

အတငျား လ ာငရ သညေ သမဝေါယ စစမ ာျား၊

(ဃ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ ဟ တညနငေ တညျားခ ခေျား

လြငေျား၊

(င) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ ခရ ျားသာျားလာလရျား

လြငေျား။

၃ ။ စ ြ ြးပ းန င ပမ းပမြပ း ဏဍ

25

( ) လယယာစ ြ ျားလရျား၊

(ခ) အြငနငေ သ ျားန ြ ြ ျားမာျားလရာဂေါ ာ ယလရျားနငေ န မနငျားလရျား၊

(ဂ) ဓာတလဖမဩဇာစေစတ သ ျားစလရျားနငေ သဘာဝလဖမဩဇာမ ာျား စေစတ ထတလြ

သ ျားစလရျား၊

(ဃ) စ ြ ျားလရျားလခ ျားလငနငေ စလငမ ာျား၊

(င) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ စ မ ခေခခငေရ လသာ ညလဖမာငျား၊

တာတမ ၊ လရ ေ၊ လရနတလဖမာငျားနငေ စ ြ ျားလရရရ လရျားလြငေျားမ ာျား၊

(စ) လရခ ငေါျားလြငေျား၊

( ) ဖြညလထာငစ ဖြဌာေျားသညေ ဥြလေနငေအည တ ရစဆာေလများဖမြလရျားနငေ စေစတ

ထ ေျားလ ာငျားလရျား၊

(ဇ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ လဖမလတ၊ လဖမလြနငေ

လဖမရ ငျားမ ာျား လြာထတဖခငျား၊

( ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ စာခ ြစာတများ မတြ

တငဖခငျား၊

(ည) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ စ ြ ျားလရျား သလတသေ

လြငေျား၊

(ဋ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ ြငလယ များေ ျား ငေါျား

လြငေျား၊

(ဌ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ စ ြ ျားလရျားနငေ

မ ျားလလဝသ လြငေျား။

၄ ။ စ မ းအင ၊ လျြ စ စ ၊ သ တတြန င သ စ ပတော ဏဍ

( ) ဖြညလထာငစ စ မ ခေခခငေရ သညေ အက ျားစာျားလ ြစစဓာတအာျား ထတလြ

ဖြေဖြြျားလရျားမအြ မဟာဓာတအာျားလ ငျားနငေ သယဖခငျားမရ လသာ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ

စ မ ခေခခငေရ သညေ အလတစာျားနငေ အလသျားစာျား လ ြစစဓာတအာျား ထတလြဖြေဖြြျားလရျား၊

(ခ) ာျားနငေ ာျားထ ြစစညျား၊

26

(ဂ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာ မ ရတေော ဖြတလတာ ဖခငျား၊

လသျားဖခငျား၊

(ဃ) လ ျားရ ာထငျားစ ခငျား၊

(င) အြေျားလဖြစခေျားမ ာျား၊ တ ရစဆာေဥယ ာဉ၊ ရ ခလေေဥယ ာဉ၊

(စ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ

မ မ ထတလြလသာ သယ ဇာတ မ ာျား အခ ျားအစာျား သတမတလြျားလရျား၊

( ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ သတတ အလသျားစာျားနငေ

လ လြ လ စာျားလြငေျား၊

(ဇ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ သတတ တငျား အလြသမာျား

လဘျား ငျားလရျား၊ သဘာဝြတဝေျား င ထ ေျားသ များလရျားနငေ ဖြေလညဖြ ဖြင တညလ ာ လရျား၊

( ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ လ ာငရ ခငေရ သညေ

လ ာ မ ရတေော အလသျားစာျားနငေ လ လြလ စာျားလြငေျား၊

(ည) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ ျေျားနငေ အြစ (၁)

အမ ျား အစာျားတင ြေါဝငလသာ သစယာ၊ အငက ငျား၊ ြ ဉျား တ ျား၊ ြ လတာ ၊ သဃသေျားေ ၊ တမလေျားမအြ

ေသစမ ာျား၊

(ဋ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ လတာရ ငျားတ ရစဆာေ

မ ာျား၊ သဘာဝအြငမ ာျားနငေ သဘာဝေယလဖမမ ာျားအြေါအဝင ြတဝေျား င ာ ယလရျား နငေထ ေျားသ များလရျား။

၅ ။ စ မလ မ ဏဍ

( ) ဖြညလထာငစအ ငေ လ ာငရ ရေ သတမတထာျားသညေ စ မလြငေျားမ ာျား မအြ

အဖခာျားစ မ လြငေျားမ ာျား၊

(ခ) အ မတငျားစ မလ မလြငေျားမ ာျား၊

(ဂ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ စ မဇေမ ာျား။

၆ ။ ြ ပ ောင ပ း၊ သယ ပ းန င ပ ော လြ ပ း ဏဍ

( ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ စ မ ခေခခငေရ သညေ ြ များမ ာျား၊

သလဘသာ ြမ ာျား၊ ြခ မ ာျား၊

(ခ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ စ မ ခေခခငေရ သညေ လများမ ာျား၊ တ တာျားမ ာျား၊

27

(ဂ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျားသာ သာျားလာသညေ ြဂဂလ ယာဉမ ာျား

စေစတ လဖြျား န ငလရျား၊

(ဃ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ

လရလက ာငျားလများမ ာျား ဖြ ဖြင ထ ေျားသ များလရျား၊

(င) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ စ မ ခေခခငေရ သညေ -

(၁) ယဉလ ျားမအလမအနစမ ာျားထ ေျားသ များလရျား၊

(၂) ဖြတ နငေစာက ညေတ မ ာျား။

(စ) ဇာတရ ၊ ရြရငရ နငေ ေ ေ ယ ရ ၊

( ) ဓာတြ ၊ ြေျားခ ၊ ြေျားြ စသညေဖြြမ ာျား။

၇။ လ မပ း ဏဍ

( ) ဖြညလထာငစ ခ မတထာျားသညေ တ ငျားရငျားလ ျား ငရာ မ ဝေါေမ ာျားနငေ မ ေ ငလသာ

တ ငျားရငျားလ ျား ငရာ စစမ ာျား၊

(ခ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ မဝေထများလြငေျားမ ာျား၊

(ဂ) မ ျားလဘျားနငေ သဘာဝလဘျားအနတရာယမ ာျား က တင ာ ယလရျား၊

(ဃ) ေတင ေခ လြငေျား၊

(င) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ စ မ ခေခခငေရ သညေ-

(၁) ယဉလ ျားမအလမအနစမ ာျား ထ ေျားသ များလရျား၊

(၂) ဖြတ နငေစာက ညေတ မ ာျား။

(စ) ဇာတရ ၊ ရြရငရ နငေ ေ ေ ယ ရ ၊

( ) ဓာတြ ၊ ြေျားခ ၊ ြေျားြ စသညေဖြြမ ာျား။

(ဇ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ အလဖခခ ြညာ

လ ာငျားမ ာျား၊ စ မ လရျား စစရြမ ာျား၊

( ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ သ လဖြစ

လ ျားရ မ ာျားနငေ လ ျားခေျားမ ာျား၊ ြဂဂလ လ ျားရ မ ာျားနငေ လ ျားခေျားမ ာျား၊

28

(ည) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ အစာျားအလသာ ၊

လ ျားဝေါျား၊ လ ျား ြစစညျားနငေ အလ ေစသညတ တြလရာလနောထတလြလရာငျားခ ဖခငျားမ ာ ယလရျား၊

(ဋ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ လလျားသ ငယ မ ာျား၊

လ ငယမ ာျား၊ အမ ျားသမ ျားမ ာျား၊ မသေမစများသ မ ာျား၊ သ က ျားရ ယအ မ ာျား၊ အလဖခအလေမေမ ာျားအာျား

လစာငေလရာ လရျား၊

(ဌ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ ယ ယလရျားနငေ

ဖြေလည ထ လထာငလရျား စစရြမ ာျား၊

(ဍ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ စာလြ၊ သဘင၊

ဂ တ၊ ရ ျားရာြေျား၊ ရြရငနငေ ေ ေ ယ လြငေျားမ ာျား။

၈ ။ စ မ ခ န ခပ း ဏဍ

( ) စညြငသာယာလရျား၊

(ခ) ပမ ေရ ာနငေ အ ျားအ မြ ေပြ ျားတ ျားတ လရျား၊

(ဂ) ဂဏထ ျားလ ာငလ မတမ ာျားနငေ ဂဏထ ျားလ ာင ြစစညျားမ ာျား၊

(ဃ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ ယစမ ျားစ မ ခေခ

ခငေ ငရာ စစရြမ ာျား၊

(င) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ ေယစြလေသ

ြ ေပြ ျားလရျားလြငေျား နငေ လ ျားလ လေသြ ေပြ ျားလရျားလြငေျားမ ာျား။

ရငျားဖမစ။ ။ဖြညလထာငစသမမတဖမေမာန ငင န ငင လတာ ြေစညျားအြခ ြြ အလဖခခ ဥြလေ (၂၀၀၈)

အထ ျားဖြ လြာဖြခ အမတ(၂)

ြေ မ ၂၅၄

တ င းပ ေသ က း သ မ ဟ တ ပြည န ယ အစ း မ ေား ပ ော ခ မ ည အခ န အခ မ ေား

( ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယမ ာျား ဇယာျား ၅ ြေါ အခေအခမ ာျား ဥြလေနငေအည

လ ာ ခ ၍ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယဘဏဍာရေြ လငသ လြျားသငျားရမည၊

(ခ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယမ ာျားသည တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ

ဘဏဍာရေြ လငမ ာျား ဥြလေနငေအည သ ျားစခငေရ သည။

29

ပန ော တ ဇ ယေား ၅

တ င းပ ေသ က း သ မ ဟ တ ပြ ည န ယ မ ေား ပ ော ခ မည အခ န အခ မ ေား (၂၀ ၁၅ အပ ပ ခ ခ ဥြပ ေ

ပြင င ခ အ ေား ပဖည စ ထေား သ ည )

၁။ လဖမယာခေ၊

၂။ ယစမ ျားခေ၊

၃။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ စ မ ခေခခငေရ သညေ ညမ ာျား၊ တာတမ မ ာျား

အရငျားခ သညေ လရခေ၊ တာတမ ခေနငေ ထ ညမ ာျား၊ တာတမ မ ာျား၏ လရအာျားဖြငေ ထတလြရရ သညေ

လ ြစစဓာတအာျားသ ျားစခ၊

၄။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ စ မ ခေခခငေရ သညေ လများမ ာျား၊ တ တာျားမ ာျား ဖြတသေျားခ၊

၅။ ( ) လရခ ငေါျားလြငေျားအလြေါတင စညျားက ြလ ာ ခ သညေ ဘဏဍာလတာလက ျား၊

(ခ) သတမတထာျားလသာ အ ာအလဝျားအတငျား ြငလယငေါျားြများလြငေျားအလြေါတင

စညျားက ြလ ာ ခ သညေ ဘဏဍာလတာလက ျား။

၆။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ ေျားလများ၊ လရလများသ ျားယာဉမ ာျား ငရာ ဥြလေအရ

စညျားက ြလသာ အခေ၊

၇။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယြ ငြစစညျားမ ာျား လရာငျားရလငနငေ ငာျားရများခမ ာျား၊

ယငျားြစစညျားမ ာျားမ ရရ လသာ အဖခာျားအ ျားအဖမတမ ာျား၊

၈။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယမ ာျား ဝေလ ာငမလြငေျားမ ာျားအတ

သတမတလ ာ ခ သညေ အခလက ျားလငမ ာျား၊ အခေအခမ ာျားနငေ အဖခာျားရလငမ ာျား၊

၉။ တ ငျားလေသက ျားတရာျားလတလတာ သ မဟတ ဖြညေယတရာျားလတလတာ အြေါအဝင

တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျားရ တရာျားရ ျားမ ာျား ခ မတသညေ ေဏလငမ ာျား၊

ဝေလ ာငမအတ လ ာ ခ သညေ အခေအခမ ာျားနငေ အဖခာျားရလငမ ာျား၊

၁၀။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယဘဏဍာရေြ လငမ ာျား ထတလခ ျားသဖြငေ ရရ လသာ အတ ျားမ ာျား၊

၁၁။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ၏ ရငျားန ျားဖမ ြန မဖြငေရရ သညေ အ ျားအဖမတမ ာျား၊

၁၂။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျားရ သစလတာမ ာျားမ လအာ ြေါြစစညျားမ ာျား

ထတယ သညေအတ လ ာ ခ သညေအခေ၊

30

( ) ျေျားနငေသတမတထာျားလသာ သစမာမ ာျားမအြ ေသစမ ာျားအလြေါတင

လ ာ ခ သညေ အခေ၊

(ခ) ထငျား၊ မ ျားလသျား၊ က မ၊ ဝေါျား၊ င သ ၊ ရာျားလစျား၊ သေြခေါျား၊ ထငျားရြျား ၊ သစလများ၊ ြ ာျားထ

ြစစညျားမ ာျား စသညတ အလြေါ လ ာ ခ သညေအခေ။

၁၃။ မတြ တငလက ျား၊

၁၄။ ြခေ၊

၁၅။ ာျားခေ၊

၁၆။ ဖြညလထာငစ ဘဏဍာရေြ လငမ ရရ သညေဘဏဍာလငမ ာျား၊

၁၇။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျားရ စညြငသာယာလရျား ငရာ အြေအစညမ ာျား၏

ထညေဝငလငမ ာျား၊

၁၈။ ြ ငရငမလြေါလသာ သငျားထာျားလငမ ာျားနငေြစစညျားမ ာျား၊

၁၉။ ရတေောသ ။

၂၀။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ အရငျားအန ျား ငရာ

အခေအခမ ာျား၊

၂၁။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ အာမခ လြငေျား ငရာ

အခေအခမ ာျား၊

၂၂။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ ဝငလငခေ ငရာ

အခေအခမ ာျား၊

၂၃။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ ေသယလြငေျားခေ ငရာ

အခေအခမ ာျား၊

၂၄။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ အလ ာ အခေ ငရာ

အခေအခမ ာျား၊

၂၅။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ ဟ တယနငေ

တညျားခ ခေျား ငရာ အခေ အခမ ာျား၊

၂၆။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ ခရ ျားသာျားလာလရျား ငရာ အခေ

အခမ ာျား၊

31

၂၇။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ စာခ ြစာတများ

မတြ တငဖခငျား ငရာ အခေအခမ ာျား၊

၂၈။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ

ြငလယ များေ ျားငေါျားလြငေျား ငရာ အခေ အခမ ာျား၊

၂၉။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ လရေ ၊

သဘာဝဓာတလငေ ငရာ အခေ အခမ ာျား၊

၃၀။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ သတတ နငေ သတတ တငျား ငရာ

အခေအခ မ ာျား၊

၃၁။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ လ ာ ဖမ ရတေော ငရာ

အခေအခမ ာျား၊

၃၂။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ

ျေျားနငေအြစ(၁)အမ ျားအစာျားတင ြေါဝငလသာ သစယာ၊ အငက ငျား၊ ြ ဉျား တ ျား၊ ြ လတာ ၊ သဃသေျားေ ၊

တမလေျားမအြ ေသစ အမ ျားအစာျား မ ာျားနငေ သ ငသညေအခေအခမ ာျား၊

၃၃။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ စ မလြငေျား ငရာ

အခေအခမ ာျား၊

၃၄။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ စ လလ၊ သလဘသာငယမ ာျား

တညလ ာ လရျားနငေ ဖြင ငထ ေျားသ များလရျား ငရာ အခေအခမ ာျား၊

၃၅။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ လလလက ာငျားသယယ

ြ လ ာငလရျား ငရာ အခေအခမ ာျား၊

၃၆။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ အ မရာနငေအလ ာ အအ

မ ာျား ငရာ အခေအခမ ာျား၊

၃၇။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ ယြ ငလ ာငျားနငေ

သငတေျားမ ာျား ငရာ အခေအခမ ာျား၊

၃၈။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ ြဂဂလ လ ျားရ မ ာျားနငေ

လ ျားခေျားမ ာျား ငရာ အခေအခမ ာျား၊

၃၉။ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယအတငျား လ ာငရ ခငေရ သညေ စာလြ၊ သဘင၊ ဂ တ၊ ရ ျားရာြေျား၊

ရြရငနငေ ေ ေ ယ ငရာ အခေအခမ ာျား။

ရငျားဖမစ။ ။ဖြညလထာငစသမမတဖမေမာန ငင န ငင လတာ ြေစညျားအြခ ြြ အလဖခခ ဥြလေ (၂၀၀၈)

32

အထ ျားဖြ လြာဖြခ အမတ (၃)

ဘဏဍောပ းန စ ပပြော င းလပခ င း

၂၀၁၈-၂၀၁၉ခ၊ ဘဏဍာလရျားနစမတ ငမ ငေသ ျားခေသညေ ဘဏဍာလရျားနစဖြစလသာ ဧပြ လ

(၁)ရ လေမ မတလ (၃၁)ရ လေအထ အစာျား လအာ တ ဘာလ (၁)ရ လေမ စ တငဘာလ

(၃၀)ရ လေအထ လဖြာငျားလသတမတရေ ဖြညလထာငစအစ ျားရအြေ အစညျားအလဝျားအမတစဉ

(၁၇/၂၀၁၇) သလဘာတ ခေပြ ျား ၃၁-၁၀-၂၀၁၇ရ လေ၌ ငျားြခေလသာ ေတ ယအက မ

ဖြညလထာငစလတလတာ ဌမြ မေအစညျားအလဝျား စတတထလေတင မတတများတငခေပြ ျား ဖြစြေါ သည။

ဘဏဍာလရျားနစအသစ မစတငမ ျားလဖြာငျားခ ေ ာလဖြစသညေ ၂၀၁၈ခနစ၊ ဧပြ လမ စ တငဘာလအထ

(၆)လ အတ ဘတဂ လညျား န ငင လတာသမမတ ၁၃-၃-၂၀၁၈ ရ လေတင အတညဖြ

လ မတလရျားထ ျား၍ ဥြလေ ဖြဋဌာေျားပြ ျား ဖြစြေါသည။

ဘဏဍာလရျားနစ လအာ တ ဘာလ (၁)ရ လေမ စ တငဘာလ(၃၀)ရ လေအထ သ

လဖြာငျားလ ငေသ ျားဖခငျား ရညရ ယခ မာ ဘဏဍာလရျားနစ စတငသညေ ာလသည လဖခာ လသေလသာ

ာလဖြစသညေအဖြင ာလရည ရ ျားြ တရ မ ာျားနငေ လတ ငျားသဖြငေ လြငေျားလ ာငရ မ

ဖမေ ေဖခငျား၊ ဘဏဍာလရျားနစအတငျား တညလ ာ လရျား လြငေျားမ ာျား လ ာငရ န ငသညေ ာလသည

လအာ တ ဘာ(၁)ရ လေတင စတငလသာ ဘတဂ အတ (၈)လလ ာ တစ တညျားရ ဖခငျားနငေ

၃လြတအလ ဘဏဍာလငသ ျားစမ ြ မ ည ညတမ တလာလစရေ ဖြစြေါသည။

ဘဏဍာလရျားနစလဖြာငျားလသညေအခေါတင စေစလဟာငျားမ စေစသစသ ျားလဖြာငျားခ ေအတငျား၌ ြထမြ ငျားတင

ဖြစလြေါလာန ငသညေ အလဖခအလေအရြရြသည စ မ ခေခမေညျားလများ အသယသယနငေ

လဖြရငျားလ ာငရ န ငမညဖြစပြ ျား ာလရညတင လ ာငျားမေသညေ အ ျားရလေမ ာျားသာ စဉ မဖြတ

ရရ န ငမည ဖြစြေါသည။

သ ဖြစြေါ၍ ဖမေမာန ငင ၏ ဘဏဍာလရျားနစသည ၂၀၁၈-၂၀၁၉ခ၊ ဘဏဍာလရျားနစမစ၍ လအာ တ ဘာ

(၁)ရ လေမ စ တငလာ(၃၀)ရ လေအထ ဖြစြေါမည။

ရငျားဖမစ။ ။ Citizen’s Budget ရသ ျားခေမေျားလဖခ လငစာရငျား ငရာ အခ အလ မ ာျား (၂၀၁၈ခနစ ဧပြ လ မ စ တငဘာလ အထ

၆လအတ ၊ စ မ ေျားနငေ ဘဏဍာလရျားဝေက ျားဌာေ၊ ရသ ျားမေျားလဖခလငစာရငျား/ ၂၀၁၈ ဇ လ င)

အစ ျားရ၏ ရလငနငေ အသ ျားစရ တမ ာျား သာမေစာရငျား၊ လငလ ျားလငရငျားစာရငျားနငေ

လက ျားပမ စာရငျားဟ ၍ စာရငျားသ ျားမ ျားဖြငေ လြာဖြြေါသည။ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအစ ျားရမ ာျား

အတ လ အြြေါ လက ျားပမ လခ ျားယ ခငေ အလဖခခ ဥြလေ ခငေဖြ လြျားထာျားလသာလညျား

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအစ ျားရမ ာျား၏ ရ/သ ျားလငစာရငျားတင လက ျားပမ စာရငျားသည အာျားေညျားလေ

ဖြစလေသညမအြ ေစာရငျားနစခ ဖြစလသာ သာမေစာရငျားနငေ လငလ ျားလငရငျားစာရငျားတ သညေ

33

အသ ဝငြေါသည။ အလဖခခ ဥြလေြေါ လြျားထာျားခ မ ာျား၏ အ ျား သာမေစာရငျားနငေ

လငလ ျားလငရငျားစာရငျားတ တင ထငရာျား လြေါလငစာ လတေရ န ငြေါသည။

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအတ အလဖခခ ဥြလေ လြျားအြလသာ လေော တ

ဇယာျား(၅)ြေါ အခေအခ လ ာ ခ ခငေမ ာျား၊ လ ာ ယ န ငလသာ အခေအခမ ာျားသည

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏ ရငျားလငျားမ မရ လသျားလသာ အသ ျားစရ တတာဝေမ ာျား လ ြေစာ

ထများလ ာငရေ စရ တ မတတန ငြေါ၊ တစေညျားအာျားဖြငေ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏

အသ ျားစရ တမ ာျားသည ၎ငျားတ ၏ အခေအခရလငမ ာျားထ ေညျားြေါျားလေသဖြငေ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျား၏ အစ ျားရမ ာျားအတ မလမလသ လ လငဖြြေါသည။ လ ၍ လအာ တင

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအစ ျားရမ ာျား၏ အသ ျားစရ တမ ာျား၊ ရလငမ ာျားနငေ လ လငဖြမမ ာျားအာျား

လလေလာ ေျားစစြေါမည။

တ င းပေသက းနင ပြည နယ အစ း မ ေား၏ သော မန စော င း ြ ပင၊လ ပင အပပခအပန

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏ သာမေစာရငျားတင ရေ ေတ ငျားလေသက ျားမတစြေါျား

ေတ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားသည လ လငဖြမနငေ မ ငျားန ငြေါ။ ၂၀၁၂-၂၀၁၃ဘဏဍာနစမ

၂၀၁၈-၂၀၁၉ ဘဏဍာနစအထ သာမေစာရငျားတင န န တ င းပေသက းသည ဘဏဍာနစတ ငျား ြ လင

ဖြခေြေါသည။ ေတ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအေ မနတပလးတ င းပေ သက းသည ၂၀၁၂-

၂၀၁၃၊ ၂၀၁၈ လဖခာ လ က ာျားဖြတ ာလနငေ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ ဘဏဍာနစတ တင ြ လငဖြခေပြ ျား

မန ပြည နယ သည ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ဘဏဍာနစတင ြ လငဖြခေြေါသည။ ေတ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေ

ဖြညေယမ ာျားသည ဘဏဍာနစ (၇)နစစာ နငေ ဘဏဍာလရျား က ာျားဖြတ ာလ လဖခာ လြတလ ျား

သာမေစာရငျားတင လ လင လတာ လလ ာ ဖြလေသည (CSO, Myanmar Statistical Yearbook

(2011, 2013, 2018), 2019)။ အလက ာငျားရငျားမာ ၂၀၀၈ခနစ အလဖခခ ဥြလေ လြျားထာျားလသာ

ဇယာျား(၅)ြေါ အခေအခလ ာ ခ ရရ လငသည တ ငျားလေသက ျား(၆)တ ငျားနငေ ဖြညေယ(၇) ဖြညေယ၏

အသ ျားစရ တမ ာျားအတ လ လလာ မ မရ လသာလက ာငေ ဖြစြေါသည။ ဇယာျား(၅)ြေါ အခေအခ ငရာ

ြ ငျားဖခာျားလြျားမမ ာျား ေညျားြေါျားသညေအလက ာငျားရငျား ထြမ ၍ သ သ သာသာ အာျားဖြညေလြျားသညေ

အလက ာငျားရငျားမာ ဖမေမာန ငင ၏ စ ျားြာျားလရျားနလ ျားသည ယခအထ ရေ ေတ ငျားလေသက ျား၏

ေယေ မ တ အတငျားသာ စပြ လရာ ရ လေပြ ျား ေတ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေ ဖြညေယမ ာျားတင

စ ျားြာျားလရျား စများလ ာငန ငမသည မ ာျားစာ လလ ာေြေါျားလေသညေအတ အခေအခ မရရ သညေ

ဖြစစဉသညလညျား ဖငငျားြယ၍ မရန ငြေါ။ မလမေအြသညမာ ၂၀၀၈ခနစ

န ငင လတာြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေ အသ မဝငခင ြင တ ငျားဖြည၏ ပမ ေလတာသည

လေဖြညလတာဖြစနငေပြ ျား ဖြစသညေအဖြင ၂၀၀၈ခနစ န ငင လတာြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေသည ၂၀၁၀

34

အလထလထလရ ျားလ ာ ြ ရလေနငေတ အသ ဝငခ ေမ စတင၍ ရေ ေပမ ေက ျားတညရ ရာ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျားသည ဖမေမာန ငင ၏ ဖြညေယအ ငေ လေသတစခသာ ဖြစြေါသည။

ဖြညလထာငစေယလဖမ လ ျားဝ မဟတြေါ။ အ ြေါအခ အာျား ေောျားလညရေ အလေအလရျားက ျားြေါသည။

-၁၀၀၀၀၀ -၅၀၀၀၀ ၀ ၅၀၀၀၀ ၁၀၀၀၀၀ ၁၅၀၀၀၀ ၂၀၀၀၀၀ ၂၅၀၀၀၀ ၃၀၀၀၀၀

ခ ငဖြညေယ

ယာျားဖြညေယ

ရငဖြညေယ

ခ ငျားဖြညေယ

စစ ငျားတ ငျားလေသက ျား

တေသသာရ တ ငျား လေသက ျား

ြခ ျားတ ငျားလေသက ျား

မလ ျားတ ငျားလေသက ျား

မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား

မေဖြညေယ

ရခ ငဖြညေယ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား

ရများဖြညေယ

ဧရာ၀တ တ ငျားလေသက ျား

ြသေျားလြေါငျား

ြ (၂.၃) သောမောန စ ော င း (၂၀ ၁ ၈-၂၀ ၁ ၉ ဘ ဏဍ ောန စ )

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

-၅၀၀၀၀ ၀ ၅၀၀၀၀

ခ ငဖြညေယ

ယာျားဖြညေယ

ရငဖြညေယ

ခ ငျားဖြညေယ

စစ ငျားတ ငျားလေသက ျား

တေသသာရ တ ငျား လေသက ျား

ြခ ျားတ ငျားလေသက ျား

မလ ျားတ ငျားလေသက ျား

မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား

မေဖြညေယ

ရခ ငဖြညေယ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား

ရများဖြညေယ

ဧရာ၀တ တ ငျားလေသက ျား

ြသေျားလြေါငျား

ြ (၂.၁) သောမောန စ ော င း (၂၀ ၁ ၂-၂၀ ၁ ၃ ဘ ဏဍ ောန စ )

-၈၀၀၀၀ -၃၀၀၀၀ ၂၀၀၀၀ ၇၀၀၀၀ ၁၂၀၀၀၀

ခ ငဖြညေယ

ယာျားဖြညေယ

ရငဖြညေယ

ခ ငျားဖြညေယ

စစ ငျားတ ငျားလေသက ျား

တေသသာရ တ ငျား လေသက ျား

ြခ ျားတ ငျားလေသက ျား

မလ ျားတ ငျားလေသက ျား

မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား

မေဖြညေယ

ရခ ငဖြညေယ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား

ရများဖြညေယ

ဧရာ၀တ တ ငျားလေသက ျား

ြသေျားလြေါငျား

ြ (၂.၂) သောမောန စ ော င း (၂၀ ၁ ၅-၂၀ ၁ ၆ ဘ ဏဍ ောန စ )

35

သာမေစာရငျားတင လ လငဖြလေလသာ တ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအေ

ဘဏဍာလရျားနစ(၈) နစအလ လ လငဖြမ အမ ာျားဖြာျား ျား လေသလလျားခစ ၏ စာရငျားတ

လလေလာခေြေါသည။ လတေရ ခ မာ စစ င းတ င းပေသက းသည လ လငဖြမ အမ ာျား ျားလေသလလျားခ

အေ တစခအဖြစ ဘဏဍာနစ(၈)နစစလ ျား တငလညျားလ ာငျား၊ မပ းတ င းပေသက း သည

ဘဏဍာနစ(၈)နစအေ (၇)နစတငလညျားလ ာငျား၊ မ းပြည နယ သည ဘဏဍာနစ(၆)နစတင

လညျားလ ာငျား၊ တ နသသော တ င းပေသက းသည ဘဏဍာနစ(၄) နစတငလညျားလ ာငျား၊ ခ င

ပြည နယ နငေ ခ င ပြည နယ တ သည ဘဏဍာနစ (၃)နစစ တငလညျားလ ာငျား၊ ြခ းတ င းပေသက း

သည ဘဏဍာနစ(၁)နစစာတငလညျားလ ာငျား လ လငဖြမ အမ ာျား ျား လလျားခအေ သ ငရာ

လေသအသ ျားသ ျား စာရငျားဝငခေြေါသည။ အထ ြေါ သာမေစာရငျား လ လငဖြမအာျား လလေလာရာတင

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအတ လ လင ဖြညေ ညျားလြျားရေ လခေါငျားစဉဖြငေ လာသညေ

လလဖြာငျားလထာ ြ ေလငမ ာျား မြေါဝငလသျားြေါ။ ထ လက ာငေ အထ ြေါလ လငဖြမမ ာျားသည လထာ ြ ေ

လလဖြာငျားလငမလခင ဇယာျား(၅) လြျားသညေ အခေအခ ရလငမ ာျားနငေ အလဖခခ ဥြလေ

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအစ ျားရမ ာျား သ အြနငျားထာျားလသာ တာဝေဝတတရာျားမ ာျား

ထများလ ာငရေ အမေ ေ ရသညေ အသ ျားစရ တမ ာျားအက ာျား ာဖခာျားခ က ျားမာျားလေမ

တငဖြလ ဖခငျားလက ာငေ ဖြစြေါသည။

တ င းပေသက းအစ း မ ေားနင ပြည နယ အစ း မ ေား ပငလ းပင င းစော င း ြ ပင၊ လ ပင အပပခအပန

တ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေဖြညေယမ ာျား၏ လငလ ျားလငရငျားစာရငျားတင မညသညေတ ငျားလေသ

က ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားမ အလြေါငျားလ ခဏာ မဖြန ငခေြေါ။ လငလ ျားလငရငျားစာရငျား ယ၌ ြင

အလ ျားအရငျားလ သ ျားစရေ လ အြလသာ အဖခငျားအရာမ ာျားအတ ဖြစလြရာ

အနတလ ခဏာဖြဖခငျားမာ သဘာဝ ြေါသည။ တစခ ေတညျားတငြင တ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေ

ဖြညေယမ ာျား၏ လငလ ျားလငရငျားစာရငျား အနတလ ခဏာဖြမြေါ ြ မ ဖမငေတ ပြ ျားရငျား

ဖမငေတ လေဖခငျားသည တ ငျားလေသက ျား မ ာျားနငေ ဖြညေယမ ာျားသည လငလ ျားလငရငျား သ ျားစ ာ

အက ျားစာျားဖြညေ ညျားမမ ာျား ရ လေပြ ျား အ ြေါ အက ျားစာျား တညလ ာ မမ ာျား၊ အက ျားစာျားဝယယ မ

မ ာျားသည ြ ေပြ ျားမလ အြခ အလ ဖြစသငေြေါလက ာငျား လ အမ ာျား လယဘယ အာျားဖြငေ ရြခ

တငဖြက ြေါသည။ အ ြေါ လယဘယ စဉျားစာျားခ ၏ “ြ ေပြ ျားလရျားလ အြခ ” သညမာ

“တ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအတ စ ျားြာျားလရျားအလဖခအလေ ည မ မရ လစလရျား” မ လြေါတင

တညရ ရလက ာငျား ေောျားလညြေါသည။

၂၀၀၈ခနစ န ငင လတာြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေ ဖြဌာေျားလသာ လေသအစ ျားရမ ာျား၏

လြြ ငခငေ အာဏာ (ဇယာျား ၂၊ ြေမ ၁၈၈) အခေမ ာျားမာ တ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေ

36

ဖြညေယမ ာျားအတ အခ ျားည စာ ဖြဋဌာေျားထာျားသဖြငေ သ ငရာ လေသအစ ျားရမ ာျား၏

တ က မနငေ စများလ ာငရညတ သည အဓ ြေါ သည။ အလဖခခ ဥြလေ ာျား ည မ စာ

လြျားထာျားပြ ျားပြ ဖြစလသာလညျား သ ငရာလေသအစ ျားရ၏ တ က မ၊ စများလ ာငရည တ နငေအတ

သ ငရာ လေသအစ ျားရ လခေါငျားလ ာငတ ၏ န ငင လရျားဩဇာအာဏာနငေ

အြခ ြလရျား ငေသ ျားြ တ နငေ န ျားနယလေြေါသည။ ထ လက ာငေ အလဖခခ ဥြလေ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျား အာျားလ ျားအတ တေျားတ ဖြဋဌာေျားထာျားလသာလညျား4 သ ငရာလေသအစ ျားရ တ အလြေါ

မ တညပြ ျား ရလေမာ ာဖခာျားြေါသည။ အ ြေါရလေမာ လ အမ ာျားစ လတျားလခေါလ ခ ထာျား လသာ

“ရလေမ ာျားည မ မ (equity of outcomes) ” နငေလဝျား ာလေ ဖြစြေါသည။ 5

4 တ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအတ တေျားတ ဖြဋဌာေျားလြျားထာျားသည ဖခငျားမာ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား ဥြလေဖြ စာရငျားသည လေသအစ ျားရမ ာျားနငေ လေသလတလတာမ ာျား၊ သ ငရာ လေသလေ ဖြညသ မ ာျားအတ အလ ာငျား ျား အလဖခအလေ ရ လေသညဟ မ လ ြေါ။ 5 ရလေမ ာျား မဖြစမလေ ည မ ရမည လသာ သလဘာတရာျားထ လေသအသ ျားသ ျားလေဖြညသ မ ာျား၏ လ ာငျား ျား ခ များသာ အတ လေသအစ ျားရမ ာျား၏ လ ရ စများလ ာငန ငရညမ ာျားသည အထတအထ ြသ မရရ လသျားြေါ။

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

-၁၂၀၀၀၀ -၁၀၀၀၀၀ -၈၀၀၀၀ -၆၀၀၀၀ -၄၀၀၀၀ -၂၀၀၀၀ ၀

ခ ငဖြညေယ

ယာျားဖြညေယ

ရငဖြညေယ

ခ ငျားဖြညေယ

စစ ငျားတ ငျားလေသက ျား

တေသသာရ တ ငျားလေသက ျား

ြခ ျားတ ငျားလေသက ျား

မလ ျားတ ငျားလေသက ျား

မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား

မေဖြညေယ

ရခ ငဖြညေယ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား

ရများဖြညေယ

ဧရာ၀တ တ ငျားလေသက ျား

ြသေျားလြေါငျား

ြ (၂.၄) ပင လ းပင င းစော င း (၂၀ ၁ ၂-၂၀ ၁ ၃ ဘ ဏဍ ောန စ )

-၂၅၀၀၀၀ -၂၀၀၀၀၀ -၁၅၀၀၀၀ -၁၀၀၀၀၀ -၅၀၀၀၀ ၀

ခ ငဖြညေယ

ယာျားဖြညေယ

ရငဖြညေယ

ခ ငျားဖြညေယ

စစ ငျားတ ငျားလေသက ျား

တေသသာရ တ ငျားလေသက ျား

ြခ ျားတ ငျားလေသက ျား

မလ ျားတ ငျားလေသက ျား

မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား

မေဖြညေယ

ရခ ငဖြညေယ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား

ရများဖြညေယ

ဧရာ၀တ တ ငျားလေသက ျား

ြသေျားလြေါငျား

ြ (၂.၅) ပင လ းပင င းစော င း (၂၀ ၁ ၅-၂၀ ၁ ၆ ဘ ဏဍ ောန စ )

37

တ ငျားလေသက ျား(၇)ခနငေ ဖြညေယ(၇)ဖြညေယတ အေ မညသညေ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျား လငလ ျား လငရငျားစာရငျားတင လ လငအဖြ ျား ဖြစလေသည သ ရ ရေ (၂၀၁၂-၂၀၁၃)

ဘဏဍာလရျားနစမ (၂၀၁၈ ဘဏဍာလရျား က ာျားဖြတ ာလ ၆ လအထ ) အလတာအတငျား လ လငအဖြ ျား

လေသလလျားခ လရ ျားခ ယ စာရငျားဖြ ြေါသည။ ၎ငျားတ မာ န န တ င းပေသက း၊ ခ င းပြည နယ ၊

ခ င ပြည နယ ၊ မ းပြည နယ ၊ မပ းတ င းပေသက း၊ ဧ ော ဝတ တ င းပေ သက း၊ မနတပလးတ င း

ပေ သက း၊ ယော းပြည နယ ၊ င ပြည နယ တ ဖြစြေါသည။ န န တ င းပေသက းသည ၂၀၁၄-

၂၀၁၅ ဘဏဍာနစတင လ လငဖြမ ေတ ယ အမ ာျား ျားလေရာတင ရြတညခေသညမ အြ

ေဘဏဍာနစမ ာျားတင လ လငအဖြ ျား လေသအဖြစ အပမတလစ ရြတညခေြေါသည။ ရေ ေတ ငျား

လေသက ျားသည ဖမေမာန ငင ၏ စ ျားြာျားလရျားအငဂ ငဖြစသညေအတ ြ ေပြ ျားမလ အြခ မ ာျားမာ

အဖခာျားလေသမ ာျားထ န ငျားစာလ င လ အြခ ေညျားြေါျားြေါသည။ သ လသာ ာျားက ျားလဖခရာက ျား

သ ေသ ထ ေျားသ များလရျားစရ တမ ာျားလြသလလာ ပြ ျား စဉျားစာျားစရာ ရ ြေါသည။ ထ မ

အလသျားစ တလသာ အခ အလ အထ သလတသေအြေသည လ လများမမ သဖြငေ ထညေသငျား

စဉျားစာျားစရာ လများခေျား သ မဟတ အခ တစခ အဖြစသာ သတမတရြေါသည။ ထ ေျားသ များလရျားစရ တ

မဟတြေါဘ ယနတရာျား အသစမ ာျား ဝယယ လရျား၊ တညလ ာ လရျားစ မ ေျားအသစမ ာျား

လ လငအဖြ ျား လေသလလျားခ စာရငျားတင ြေါဝငလာလစသည ြေါ ယခအလဖခအလေမာ စေစအာျား

ဖြေလည သ ျားသြသငေြေါသည။

-၅၀၀၀၀၀ -၄၀၀၀၀၀ -၃၀၀၀၀၀ -၂၀၀၀၀၀ -၁၀၀၀၀၀ ၀

ခ ငဖြညေယ

ယာျားဖြညေယ

ရငဖြညေယ

ခ ငျားဖြညေယ

စစ ငျားတ ငျားလေသက ျား

တေသသာရ တ ငျားလေသက ျား

ြခ ျားတ ငျားလေသက ျား

မလ ျားတ ငျားလေသက ျား

မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား

မေဖြညေယ

ရခ ငဖြညေယ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား

ရများဖြညေယ

ဧရာ၀တ တ ငျားလေသက ျား

ြသေျားလြေါငျား

ြ (၂.၆) ပင လ းပင င းစော င း (၂၀ ၁ ၈-၂၀ ၁ ၉ ဘ ဏဍ ော န စ )

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

38

န န တ င းပေသက း၊ မ းပြည နယ ၊ ခ င ပြည နယ ၊ ခ င းပြည နယ မ ာျားသည ၂၀၁၅-၂၀၁၆

ဘဏဍာနစမ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစအထ သ ျားနစ တ အထ ြေါ အစ အစဉအတ ငျား

လလခ ာမမရ ဘ လ လငအဖြ ျား လေသလလျားခအဖြစ စာရငျားဝငခေြေါသည။ တ ငျားရငျားသာျား

အြေအစညျားမ ာျားဖြငေ တ ြမ ာျား ဖြစြာျားလေ မ းပြည နယ နငေ ခ င ပြည နယ တ တင

လငလ ျားလငရငျားမ ာျား အသ ျားဖြ ပြ ျား လ ထအ ျားဖြ တညလထာငဖခငျား၊ အက ျားစာျားဝယယ မမ ာျား

ဖြ ဖခငျားသည လယဘယ အာျားဖြငေ အဖြ သလဘာလ ာငလသာ လ ခဏာဖြစပြ ျား အ ြေါ

ဖြညေယနစခတင လငလ ျားလငရငျား အသ ျားစရ တ အလသျားစ တအာျား လလေလာန ငမည ြေါ

ြ မ တ စာ လ ာ ခ ခ န ငြေါမည။ မနတပလးတ င းပေ သက း၊ ဧ ော ဝတ တ င းပေ သက း၊

စစ င းတ င းပေသက း၊ မပ းတ င းပေသက းနင ခ င ပြည နယ တ သည ရ ြေရ ခေါ လ လငအဖြ ျား

လေသလလျားခ စာရငျားတင ြေါဝငခေြေါ သည။

ယော းပြည နယ သည လငလ ျားလငရငျားစာရငျားတင လ လငဖြမ အေညျား ျား လေသလလျားခ

စာရငျားတင အပမတလစ ြေါဝငြေါသည။ လ လငဖြမ အေညျား ျား သညမာ ရလငမ ာျားဖြာျားလသာလက ာငေ

ဖြစန ငလသာလညျား ယာျားဖြညေယ၏ ရလင ဖြေလည က ညေရရာ အလေ ေညျားြေါျားြေါသည။

ယာျားဖြညေယ၏ လ လငဖြမ အေညျား ျား လေသစာရငျားတင ြေါဝငလေဖခငျားမာ အလဖခခ ဥြလေြေါ

ဖြဋဌာေျားခ မ ာျား၏ အ ျား မ ာျားနငေ ဖြညလထာငစအစ ျားရထ ယာျားဖြညေယအစ ျားရ၊ ယာျား

ဖြညေယလတလတာနငေသာ ြ မ သ ငြေါသည။ ၂၀၁၄-၂၀၁၅ဘဏဍာနစမအြ

ေဘဏဍာနစမ ာျားတင င ပြည နယ သညလညျား လ လငဖြမ အေညျား ျား လေသလလျားခစာရငျားတင

ြေါဝငဖြေသည။ ရငအမ ျားသာျားအစညျားအရ ျားသည န ငင လ ျား ငရာ အြစအခတရြစလရျား

စာခ ြတင ြေါဝငလ မတလရျားထ ျားထာျားသဖြငေ ပင များခ များလေလသာလေသ ဖြစလသာလညျား

ရငဖြညေယအစ ျားရနငေ ရငဖြညေယလတလတာသည လေသြ ေပြ ျားတ ျားတ လရျားအတ

အက ျားစာျား ဝယယ မမ ာျား၊ အက ျားစာျားတညလ ာ မမ ာျားအတ လငလ ျားလငရငျားစာရငျားအာျား

အဘယေလက ာငေ သ ျားစမ ေညျားြေါျားလေရသေညျား ေောျားမလညန ငြေါ။ အလာျားတ စာ

မန ပြည နယ သညလညျား ၂၀၁၂-၂၀၁၃ ဘဏဍာနစမအြ ေဘဏဍာနစမ ာျားတင လ လငဖြမ

အေညျားြေါျား ျား လေသလလျားခစာရငျားတင ြေါဝငလေဖြေ ြေါသည။ န ငင လရျားနငေ တ ငျားရငျားသာျား

အြေအစညျားမ ာျားနငေ တ ြမ ာျားဖြစြာျားလေဖခငျားစသညေ အလဖခအလေအရ အလဖခအလေတ လသာ

မေဖြညေယနငေ ရငဖြညေယတ ၏ လ လငဖြမ အလဖခအလေအာျား ေောျားလညရခ ြေါသည။

ဘဏဍာနစအလ လ လငဖြမ အေညျား ျား လေသလလျားခစာရငျားတင ြေါဝငလသာ

ေတ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားမာ ခ င ပြည နယ ၊ ခ င းပြည နယ ၊ ခ င ပြည နယ ၊

ြခ းတ င းပေ သက း၊ မပ းတ င းပေသက း၊ မနတပလးတ င းပေသက းတ ဖြစြေါသည။

စစဖြစြာျားလသာလက ာငေလညျားလ ာငျား၊ လေသခ ငျားယဉလ င အထ အသငေ တ ျားတ သညေလေသ

39

ဖြစဖခငျားလက ာငေလညျားလ ာငျား အထ ြေါ အဖခငျားအရာနစရြလက ာငေ လ လငဖြမ အေညျားြေါျား ျား

စာရငျားတင ြေါဝငဖခငျားသည ေောျားလညန ငြေါသည။ သ လသာ စစဖြစြာျားလေဖခငျားလညျား မရ ၊

ြ ေပြ ျားမလညျား မရရ လသျားဘ အထ ြေါ စာရငျားတင ြေါဝငလေလ င အ ြေါလေသမ ာျား၏

လေသအစ ျားရမ ာျားနငေ လေသလတလတာမ ာျားသည လေသလတလတာမ ာျားအလြေါ တာဝေလ ြေမအာျား

လေသဖြညသ မ ာျား လများခေျားထတခငေလညျားရ ၊ လများခေျားလညျား ထတသငေြေါသည။

ပြည ပထောင စအ င မ လ ပပြော င းပထော ြ ပငမ ေား

၂၀၀၈ န ငင လတာြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေြေါ ဇယာျား၂နငေ ဇယာျား၅တ ၏ အ ျား မ ာျားအရ

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအစ ျားရမ ာျားသည ဖြညလထာငစအစ ျားရ၏ လလဖြာငျားလထာ ြ ေလင

မဖြစမလေ လ အြြေါသည။ ၂၀၁၁ခနစ ယခင သမမတဦျားသ ေျားစ ေ အစ ျားရလ ထ စ၍ ယခ

န ငင လတာ၏ အတ ငြငခ ြဂဂ လ လေေါလအာင ေျားစက ည ဦျားလ ာငသညေ အစ ျားရလ ထ အထ

အသ ျားဖြ ခေလသာ လလဖြာငျားလထာ ြ ေလင အမ ျားအစာျားမ ာျားမာ လအာ ြေါအတ ငျား ဖြစြေါသည။

(၁) ၂၀၀၈ခနစ န ငင လတာြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေအရ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယ

အစ ျားရမ ာျားအတ လ လင ဖြညေ ညျားလြျားသညေ လခေါငျားစဉဖြငေလာသညေ လလဖြာငျားလငမ ာျား

(ယခအစ ျားရလ ထ တင လ ပငပဖည အပထပထလ ပပြောင းပထော ြ ပင မ ာျားဟ လခေါသည။ ၂၀၁၅-

၂၀၁၆ဘဏဍာလရျားနစမ အစဖြ ာ လလဖြာငျားလထာ ြ ေလငမ ာျား လြာဖမြလာ တညလ ာ ာ

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား သ ခလဝြေါသည။)

(၂) “၂၀၁၄ခနစ ဖြညလထာငစလတလတာ ငရာ မ နဒေယလဖမ ြ ေပြ ျားလရျားရေြ လငဥြလေ” အရ

ဖြညလထာငစအ ငေမ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအ ငေ သ မ နဒေယလဖမတစခစ အတ

ဘဏဍာနစတစနစလ င ြသေျား၁၀၀ လလဖြာငျား လြျားဖခငျား၊

(၃) န ငင ြ ငလြငေျားမ ာျားမ လ ာ ခ ရရ လသာ အထ ျားလြငေျားခေနငေ ေသယလြငေျားခေမ ာျား၏

၁၅ရာခ ငနေျား (အလထလထ လလဖြာငျားလထာ ြ ေလင၏ ြ လသေညျားအတ ငျား) နငေ

ြဂဂလ လြငေျားမ ာျားမ လ ာ ခ ရရ လသာ အထ ျား ေစညခေနငေ ေသယလြငေျားခေမ ာျား၏

၁၅ရာခ ငနေျား၊ ဝငလငခေ၏ ၅ရာခ ငနေျား၊ တ ြလခေါငျားခေ၏ ၂ရာခ ငနေျားတ လ ာ ခ ရရ သညေ

တ ငျားလေသက ျား၊ ဖြညေယမ ာျား သ လလဖြာငျားလြျားဖခငျားနငေ

(၄) ဖြညလထာငစအစ ျားရ တ ငျားလေသက ျား၊ ဖြညေယအစ ျားရ သ လခ ျားလငထတလြျားဖခငျားတ

ြေါဝငြေါသည။

40

၂၀၀၈ န ငင လတာြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေသည တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအတ

လေသအစ ျားရမ ာျား၊ လေသလတလတာမ ာျား သမ ငျားတလလ ာ တမ ထ ျားဖခာျားစာဖြငေ

ြေတ ျားလြျားခေလသာလညျား တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏ ဘဏဍာရေြ လငသည အပမတလစ

လ လငဖြခေြေါသည။ လ လင ဖြညေ ညျားလြျားရေ အလဖခခ ဥြလေြေမ (၂၃၀)၊ အြ ေ (ဂ)၊ အြ ေခ (၁)အရ

ဘဏဍာလရျားလ ာမရငသည တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား ဘဏဍာရေြ လငအတ

လထာ ြ ေလငမ ာျား၊ လခ ျားလငမ ာျားဖြငေ သငေလလ ာသလ ဖြညေ ညျားလြျားရေ ဖြဋဌာေျားထာျားြေါသည။ ၂၀၁၅-

၂၀၁၆ ဘဏဍာနစမစ၍ လြာဖမြလာ တညလ ာ ပြ ျား တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအသ ျားသ ျားသ

လထာ ြ ေလလဖြာငျားလငမ ာျား လြျားအြခေြေါသည။ အ ြေါ လြာဖမြလာတင ထညေသငျားစဉျားစာျားသညေ

ညေျား ေျားမ ာျားမာ (ြ ေပြ ျားမလ အြခ ငရာ) တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ လ ဦျားလရ၊

ငျားရနများြေါျားမညေျား ေျား၊ ဧရ ယာအ ယအဝေျား ၊ (ဘဏဍာလငလ အြခ ငရာ) တစဦျား ဂ ေ ြ ၊

ပမ ေဖြ လ ဦျားလရအခ ျားနငေ တစဦျား အခေလ ာ ခ ရရ မတ ဖြစြေါသည။ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျားသ လလဖြာငျားလြျားလသာ လထာ ြ ေလငမ ာျားအာျား လလေလာက ညေြေါမည။

ြထမဦျားစာ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏ လလဖြာငျားလငသည ၂၀၁၂-

၂၀၁၃ဘဏဍာနစတင ြ များမ ၂၂,၄၄၄.၆ သေျားလြေါငျား ရ ရာမ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ဘဏဍာနစတင ြ များမ

၁၂၈,၁၁၇.၅သေျားလြေါငျား ရ သဖြငေ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားသ ြ များမ လလဖြာငျားလငသည

၅.၇ တ ျားတ ြေါသည။ တ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေ ဖြညေယမ ာျားသ လလဖြာငျားလြျားမ

အလဖခအလေမ ာျားအာျား ရငျားလငျားစာ သ ရ န ငရေ လလေလာမညေ ဘဏဍာနစမ ာျား6အလ

လလဖြာငျားလငအာျား အေညျား ျားလ ခ ရရ လသာ လေသလလျားခနငေ အမ ာျား ျားလ ခ ရရ လသာ

လေသလလျားခအာျားစာရငျားတ လလေလာြေါမည။

6 လ လများမ မအလဖခအလေအရ လလေလာမညေ ဘဏဍာနစမ ာျားမာ ၂၀၁၂-၂၀၁၃၊ ၂၀၁၅-၂၀၁၆၊ ၂၀၁၇-၂၀၁၈၊ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ တ ဖြစြေါသည။

၀

၁၀၀၀၀

၂၀၀၀၀

၃၀၀၀၀

၄၀၀၀၀

၅၀၀၀၀

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ြ (၂.၇) တ င းပေသက းန င ပြ ည န ယ မ ေားသ လပပြ ောင းပင (၂၀၁ ၂-၂၀၁ ၃ ဘဏဍောန စ )

ရငျားဖမစ။ ။ ဖြညလထာငစ၏ ဘဏဍာလင အရအသ ျား ငရာ ဥြလေမ ာျား

41

၀

၅၀၀၀၀

၁၀၀၀၀၀

၁၅၀၀၀၀

၂၀၀၀၀၀

၂၅၀၀၀၀

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ြ (၂.၈) တ င းပေသက းန င ပြ ည န ယ မ ေားသ လပပြ ောင းပင (၂၀ ၁ ၅-၂၀ ၁ ၆ ဘ ဏဍ ောန စ )

၀

၅၀၀၀၀

၁၀၀၀၀၀

၁၅၀၀၀၀

၂၀၀၀၀၀

၂၅၀၀၀၀

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ြ (၂.၉) တ င းပေသက းနင ပ ြည နယ မ ေားသ လ ပပြောင း ပြ းပင (၂ ၀၁၇-၂ ၀၁၈

ဘဏဍောန စ )

၀

၅၀၀၀၀

၁၀၀၀၀၀

၁၅၀၀၀၀

၂၀၀၀၀၀

၂၅၀၀၀၀

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ြ (၂.၁၀) တ င းပေသက းနင ပ ြည နယ မ ေားသ လပပြ ောင း ပြးပင (၂ ၀၁၈-၂ ၀၁၉ ဘဏဍောန စ )

ရငျားဖမစ။ ။ ဖြညလထာငစ၏ ဘဏဍာလင အရအသ ျား ငရာ ဥြလေမ ာျား

ရငျားဖမစ။ ။ ဖြညလထာငစ၏ ဘဏဍာလင အရအသ ျား ငရာ ဥြလေမ ာျား

ရငျားဖမစ။ ။ ဖြညလထာငစ၏ ဘဏဍာလင အရအသ ျား ငရာ ဥြလေမ ာျား

42

လလဖြာငျားလငမ ာျား လြျားအြရေ လြာဖမြလာ မ ရလသျားသညေ ၂၀၁၂-၂၀၁၃ဘဏဍာနစ

တငလညျားလ ာငျား၊ လြာဖမြလာအတ ငျား ခလဝသညေ ေဘဏဍာနစမ ာျားတငလညျားလ ာငျား

ယော းပြည နယ ၊ င ပြည နယ နင မန ပြည နယ တ သည လလဖြာငျားလင

အေညျား ျားလ ခ ရရ ြေါသည။ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစမ စတင၍ နစလတဘဏဍာလရျားမ လဘာင

ဖြ ဖြင လဖြာငျားလမမ ာျား ဖြ လြခေပြ ျား ရလေတစခအဖြစ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစမတ ငမ

“လ လငလလဖြာငျားလထာ ြ ေလင” အဖြစ အလ ာငအထညလြာြေါသည။ ထ လေော

လလဖြာငျားလထာ ြ ေလငမ ာျား လြျားအြရေ အလစာြ ငျားတငဖြခေသညေ လြာဖမြလာ တစရြ

လြာထတပြ ျား အသ ျားဖြ ခေြေါသည။ ဤသ လသာဖငာျားလညျား လလေလာမ၏ လတေရ ခ တစခမာ

ယော းပြည နယ ၊ င ပြည နယ နငေ မန ပြည နယ တ သည လလေလာမညေ

ဘဏဍာနစလလျားနစစလ ျားတင အလဖြာငျားအလမရ လလဖြာငျား လထာ ြ ေလင လ ခ ရရ မ အေညျား ျား

လေသလလျားခစာရငျားတင ြေါဝငြေါသည။ ထ သ လတေရ ရသဖြငေ အလ ျားစ လဖြာငျားလမ မရ ြေါဟ

လ ာ ခ မခ န ငြေါ။ အဘယလက ာငေ လသာ မ လဘာငလဖြာငျားလမ၏ ရလေအဖြစ

ထငရာျားသညမာ န န တ င းပေသက းသည လလဖြာငျားလထာ ြ ေလငအာျား အေညျား ျား

လ ခ ရရ ခေြေါသည။ မ လဘာငမလဖြာငျားလခင ၂၀၁၂-၂၀၁၃ ဘဏဍာနစတင ဖမေမာန ငင ၏

အ ငျားရ ျားဖြညေယဖြစသညေ ခ င းပြည နယ သည လလဖြာငျားလထာ ြ ေလင တတ ယလဖမာ

အေညျား ျား လ ခ ရရ ခေသည။ မ လဘာငစတငလဖြာငျားလခေသညေ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစတငြင

ဧရာဝတ တ ငျား လေသက ျားသည လလဖြာငျားလထာ ြ ေလငမ ာျား စတတထလဖမာ အေညျား ျား

လ ခ ခေရပြ ျား ၎ငျားထ စ ြာျားလရျား ြ မ လ ာငျားမေလသာ ရေ ေတ ငျားလေသက ျား လ ခ ရခေသညထ

ေညျားြေါျားခေြေါသည။

ဘဏဍာလရျားမ လဘာင မလဖြာငျားလခင ၂၀၁၂-၂၀၁၃ဘဏဍာနစတင ဧ ော ဝတ တ င းပေသက း၊

ခ င ပြည နယ ၊ မ းပြည နယ နင မပ းတ င းပေသက းတ သည လ လငဖြညေ

လလဖြာငျားလထာ ြ ေလငအဖြစ လာသညေ လလဖြာငျားလထာ ြ ေလင အမ ာျား ျား လ ခ ရရ ခေြေါသည။

အ ြေါလေသလလျားခအေ မ ဧ ော ဝတ တ င းပေသက းနင မပ းတ င းပေသက းတ သည

(ဘဏဍာလရျား မ လဘာင လဖြာငျားလအပြ ျား) လလေလာသညေ ဘဏဍာနစမ ာျားတင အဖခာျားြ မ လ အြလသာ

လေသမ ာျားထ လလ ာေေညျားပြ ျား လ ခ ရရ ခေြေါသည။ “လ လငဖြညေရေ” ဟ လသာ အယ အ မ

“လ အြခ အာျား ဖြညေ ညျားလြျားရေ”ဟ လသာ အယ အ လဖြာငျားလလာပြ ျား

ယငျားလဖြာငျားလမသည အဖြ သလဘာလ ာငြေါသည။ ဘဏဍာလရျားမ လဘာင လဖြာငျားလအပြ ျား ၂၀၁၅-

၂၀၁၆ ဘဏဍာနစနငေ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစတ တင တနသသော တ င းပေသက း၊ ခ င ပြည နယ ၊

စစ င းတ င းပေသက းနင မ းပြည နယ တ သည အလထလထလလဖြာငျားလထာ ြ ေလငမ ာျား

အမ ာျား ျား လ ခ ရရ ခေြေါသည။ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ ဘဏဍာနစတင ခ င ပြည နယ ၊ ခ င ပြည နယ ၊

43

စစ င းတ င းပေသက းနင မ းပြည နယ တ သည အလထလထလလဖြာငျားလထာ ြ ေလငမ ာျား

အမ ာျား ျား လ ခ ရြေါသည။

ဖြညလထာငစသမမတဖမေမာန ငင ၏ ဖြညသ ဘဏဍာလရျား စ မ ခေခမြ သဏဍာေသည

လယဘယ အာျားဖြငေ အ မေ ျားခ ငျားအ နဒ ယန ငင နငေ အလတာမ ာျားမ ာျား ငတ ြေါသည။

အ မေ ျားခ ငျားအ နဒ ယန ငင တင ဘဏဍာလရျား လ ာမရင၏ ဥ ကဌမာ န ငင လတာသမမတ မဟတြေါ။

အ ြေါလ ာမရငသည ြညာရြ ငရာ သ ျားသြခ မ ာျားအာျား အစ ျားရ၊ လတလတာနငေ

ဖြညသ လ ထသ ထတဖြေလြျားရြေါသည။ ဖမေမာန ငင တငမ အလဖခခ ဥြလေ ြေမ ၂၂၉အရ

ြေစညျားသညေ ဘဏဍာလရျားလ ာမရငသည အလဖခခ ဥြလေြေမ ၂၃၀ လြျားအြသညေ တာဝေနငေ

လြြ ငခငေမ ာျားအရ ဖြညသ ဘဏဍာလရျား စ မ ခေခမတင အခရာ ြေါသည။ ဘဏဍာလရျား

လ ာမရငသည ဘဏဍာလရျား လြငေျားလ ာငတာမ ာျားအာျား အလ ာငအထညလြာ

လ ာငရ လြျားသညေအဖြင ဘဏဍာလရျားစေစ ခ ငမာလစလရျားအတ အလ ာငအထညလြာ

လ ာငရ ရာတငလညျား အဓ လသာ ယထည ဖြစလေ ဖြေြေါသည။

ဘဏဍာလရျားလ ာမရငသည ဖြညလထာငစလတလတာ ဥြလေ ဖြဋဌာေျားပြ ျား လြျားအြသညေ

တာဝေမ ာျား လညျား အလ ာငအထညလြာလြျားရမညေအဖြင လ ာမရင ယ၌ လညျား ဘဏဍာလရျား

ျများ ငသညေ ဖြငြြညာရငမ ာျား၏ အ အည လညျား လတာငျားခ န ငလက ာငျား အလဖခခ ဥြလေ

ဖြဋဌာေျားထာျားပြ ျားလညျား ဖြစြေါသည။ အလ ာငျား ျား မဟတလသာလညျား အလြလြန ငလသျားသညေ

စေစဟ ၍ ယ န ငြေါသည။

အထ ျားဖြ လြာဖြခ အမတ (၄)

ဘဏဍာလရျားလ ာမရငနငေ ြတသ သညေ အလဖခခ ဥြလေဖြဌာေျားခ မ ာျား

ဘဏဍောပ းပ ော မ င ဖစ ည းပခ င း

၂၂၉။ ( ) ဘဏဍာလရျားလ ာမရင လအာ ြေါြဂဂ လမ ာျားဖြငေ ြေစညျားရမည။

(၁) န ငင လတာသမမတ - ဥ ကဌ

(၂) ေတ ယသမမတမ ာျား - ေတ ယဥ ကဌမ ာျား

(၃) ဖြညလထာငစလရေလေခ ြ - အြေဝင

(၄) ဖြညလထာငစစာရငျားစစခ ြ - အြေဝင

(၅) တ ငျားလေသက ျားဝေက ျားခ ြမ ာျားနငေ ဖြညေယဝေက ျားခ ြမ ာျား - အြေဝငမ ာျား

(၆) လေဖြညလတာလ ာစ ဥ ကဌ - အြေဝင

44

(၇) ဖြညလထာငစဘဏဍာလရျားဝေက ျား - အတငျားလရျားများ

(ခ) (၁) ဘဏဍာလရျားလ ာမရင ြေစညျားသညေအခေါ အြေဝငအဖြစ ထများလ ာငရမညေ

ရာထ ျားလေရာတင အလက ာငျားတစစ တစရာလက ာငေ တာဝေလြျားအြဖခငျားခ ရသ မရ လသျားြေါ

န ငင လတာသမမတသည ထ လေရာအတ သငေလလ ာသညေြဂဂ လတစဦျားဦျားအာျား ယာယ အြေဝငအဖြစ

တာဝေလြျားအြန ငသည။

(၂) ဘဏဍာလရျားလ ာမရငြေစညျားဖခငျား န ငင လတာသမမတ ထတဖြေလက ညာရမည။ ထ ဖြင

ဘဏဍာလရျား လ ာမရငအတ လ အြလသာ အမ ေ၊ ညေျားက ာျားခ စသညမ ာျား လညျား န ငင လတာသမမတ

သ မဟတ န ငင လတာ သမမတ တာဝေလြျားအြသညေြဂဂ လ ထတဖြေလက ညာန ငသည။

ဘဏဍောပ းပ ော မ င ၏ တ ောဝ န န င လြ ြ င ခ င

၂၃၀။ ( ) ဖြညလထာငစဝေက ျားဌာေမ ာျား၏ အရအသ ျားခေမေျားလဖခ ခေမေျားလဖခလငစာရငျားမ ာျားနငေ

ဖြညလထာငစ အ ငေအြေအစညျားမ ာျား၏ အရအသ ျားခေမေျားလဖခလငစာရငျားမ ာျား န ငင လတာသမမတ

တာဝေလြျားအြလသာ ေတ ယ သမမတတစဦျား ဦျားလ ာငစ စစ၍ ဖြညလထာငစဝေက ျားဌာေမ ာျားအြေါအဝင

ဖြညလထာငစအ ငေ အြေအစညျားမ ာျား၏ အရအသ ျားလငစာရငျားလ ာထာျားခ ဘဏဍာလရျားလ ာမရငသ

တငဖြရမည။

(ခ) တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ အရအသ ျားလငစာရငျားမ ာျား န ငင လတာသမမတ

တာဝေလြျားအြလသာ ေေတ ယသမမတတစဦျား ဦျားလ ာငစ စစပြ ျား တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ

အရအသ ျားလငစာရငျား လ ာထာျား ခ ဘဏဍာလရျားလ ာမရငသ တငဖြရမည။

(ဂ) ဘဏဍာလရျားလ ာမရငသည -

(၁) ဖြညလထာငစေယလဖမ အသ ျားစရ တမ ာျားြေါရ လသာ ဖြညလထာငစ၏ အရအသ ျားခေမေျားလဖခ

လငစာရငျား၊ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယမ ာျားအတ ဖြညလထာငစဘဏဍာရေြ လငမ

ဘဏဍာလငမ ာျား သငေလလ ာသလ ဖြညေ ညျားလြျားဖခငျား၊ အထ ျား စစတစရြအလေဖြငေ လထာ ြ ေဖခငျား၊

လခ ျားလငမ ာျား ခငေဖြ ဖခငျား အြေါအဝင ဖြညလထာငစ၏ ဘဏဍာလင အရအသ ျား ငရာ ဥြလေက များ သ မဟတ

လေော ထြဘဏဍာလငခလဝသ ျားစလရျား ဥြလေက များ ဖြညလထာငစ လတလတာသ လထာ ခ တငဖြရမည။

(၂) ဘဏဍာလရျား ငရာ လ ာငရ သငေသညေ စစမ ာျား အက ဖြ န ငလရျားအတ

လ ာငရ ရမည။

(၃) ခ ငမာလသာ ဘဏဍာလရျားစေစဖြစလြေါလစလရျားအတ ဖြညလထာငစလတလတာ

ဥြလေဖြဌာေျား၍ တာဝေ လြျားအြသညေ စစရြမ ာျား လ ာငရ ရမည။

45

(ဃ) ဘဏဍာလရျားလ ာမရငသည ဖြညလထာငစ၏ အရအသ ျားခေမေျားလဖခလငစာရငျား၊ တ ငျားလေသက ျား

သ မဟတ ဖြညေယ မ ာျားအတ ဖြညလထာငစဘဏဍာရေြ လငမ ဘဏဍာလငမ ာျား သငေလလ ာသလ

ဖြညေ ညျားလြျားဖခငျား၊ အထ ျား စစတစရြ အလေဖြငေ လထာ ြ ေဖခငျား၊ လ အြသညေ လခ ျားလငမ ာျား ထတလခ ျားဖခငျား

ြေါဝငသညေ ဖြညလထာငစ၏ ဘဏဍာလင အရအသ ျား ငရာ ဥြလေက များ ဖြညလထာငစလတလတာသ

တငဖြန ငလရျားအတ န ငင လတာသမမတထ သ လထာ ခ တငဖြ ရမည။

(င) ဘဏဍာလရျားလ ာမရငသည လ အြြေါ ဘဏဍာလရျား ျများ ငသ မ ာျား၏ အက ဉာဏမ ာျား

ရယ န ငသည။

ရငျားဖမစ။ ။ဖြညလထာငစသမမတဖမေမာန ငင န ငင လတာ ြေစညျားအြခ ြြ အလဖခခ ဥြလေ (၂၀၀၈)

တ ငျားရငျားသာျားအြေအစညျားမ ာျားဖြငေ တ ြမ ာျား ဖြစြာျားလေ ဖမေမာန ငင သည

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအက ာျား သဘာဝ စာ ာဟခ က ျားမာျားလေပြ ျား ဖြညတငျားစစ

ပြ ျား ျားသာျားလသာ ြ ေပြ ျားမေ မေ လေသညေ ဖြညေယနငေ တ ငျားလေသက ျားမ ာျားအတ

ာဟခ လလ ာေခ ရေမာ လ ာမရင၏ ြခ ျားထ တင လရာ လေြေါသည။

ြ ေရယေ မ လရစ ဖြညလထာငစ သ ခ တ လေလသာ ခရ ျားတင လ ာမရငသည

အထ ျားအလရျားြေါလလရာ လ ာမရငအာျား ဖြ ဖြငလဖြာငျားလလရျားနငေ လ ာမရင၏ လြ ငန ငစများသည

စစမေလသာ အမ ျားသာျားဖြေလညသငေဖမတလရျားလြငေျားစဉတင အလရျားတက ျား လ အြြေါသည။

MSDP7တင ပြည သ ဘဏဍောပငစ မ ခန ခမ င ော ပဖော ပြခ မ ေားနင ပြည သ ဘဏဍော ပငစ မ ခန ခမ

အော းပ ော င းခ င မော ပစမည အ ပြြခ မ ေား

အစ ျားရသည ေ မ လရစ ြ ေရယဖြညလထာငစ လြေါထေျားလာလရျားအာျား

လမ ာမေျားထာျားသညနငေအည ဖြညလထာငစအစ ျားရ၏ ေဟ ထ ေျားခ ြမ လလ ာေခ ရေ လ အြလက ာငျား

အသ အမတဖြ ြေါသည။ န ငင ၏ လရေ သာျားမညေ အ ြေါ လများလက ာငျားနငေအည

ဖြညသ ဘဏဍာလင စ မ ခေခမ ငရာ ြေစညျားမြ စ အာျားလ ျား ဖြေလည သ ျားသြရေ လ အြမညဖြစ

လက ာငျား ထညေသငျား လရျားသာျားထာျားြေါသည။ စ မ ေျားြေါ ဖြညသ ဘဏဍာလင စ မ ခေခမ ငရာ

လများဖြလဖမြ တင တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား အာျားလ ျားအတ အခေဘဏဍာလငမ ာျား ြ မ

မ တစာ ခလဝရေ သယ ဇာတ ထတယ သညေ လြငေျားမ ာျားမ ရရ သညေ ဘဏဍာလင အြေါအဝင

အခေဘဏဍာလငခလဝသညေ စေစအာျား ြ မ လ ာငျားမေလစဖခငျားအာျား ထညေသငျား လရျား ထာျားြေါသည။

မဟာေ ြဟာ ၂.၄ (အရငျားအဖမစမ ာျား တညပင မစာနငေ စများရညဖြညေဝစာ ခလဝန ငလရျားအတ

ဖြညသ ဘဏဍာလင စ မ ခေခမ အာျားလ ာငျားခ ငမာလစဖခငျား) အတ စ မ ေျားတင လြငေျားစဉ

7 ဖမေမာန ငင ၏ လရရညတညတ ေပြ ျား ဟေခ ည လသာ ြ ေပြ ျားတ ျားတ မ စ မ ေျား ၂၀၁၈-၂၀၃၀

46

(၈)ရြ ရ ြေါသည။ အ ြေါလြငေျားစဉ (၈)ရြအေ လြငေျားစဉ (၂)ရြ8တငသာ

တ ငျားလေသက ျားအစ ျားရမ ာျားနငေ ဖြညေယ အစ ျားရမ ာျား သ ငသညေ အြေအစညျားမ ာျားအဖြစ

သတမတထာျားြေါသည။ ထ အဖြင အခေ မ လဝသညေ လြငေျားစဉသည ဖြညလထာငစ ဝေက ျားဌာေနငေ

လေသအစ ျားရမ ာျားသာမ ဖြညလထာငစလတလတာ၏ ဖြင ငမနငေ အတညဖြ မ ြေါ

လ အြသညေအလရျား ဖြစြေါသည။

န ငင လတာြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေသညြင ာလ၊ လေသနငေ လ လလ ာည လထစာ

ဖြင ငမဖြ ရသည လ င MSDP သညလညျား ာလ၊ လေသနငေအည လ အြခ မ ာျားရ ြေါ

ဖြင ငဖြညေစ ရေ လ အြြေါသည။

၂၀၀၈ခနစ န ငင လတာြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေဖြငေ ဖမေမာန ငင ၏ အလရျားအရာအရြရြသည

တစေညျားတစြ လဖြာငျားလခေြေါသည။ ဖမေမာန ငင ၏ ဖြညသ ဘဏဍာလရျား အလဖခအလေသည ၂၀၀၈

န ငင လတာြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေ အသစ လများြာျားလြျားသညေ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျားအ ငေ ဖြညသ ဘဏဍာလရျားစ မ မ အခငျားအ ငျားသစနငေ တည ဘဏဍာလရျားစ မ မ

အလလေအထမ ာျားက ာျား ည န ငျား အလ ာငအထည လြာလေရ ဖြစပြ ျား တစခ ေတညျားမာြင

ခ တ လေသညေ ြ ေရယေ မ လရစ ဖြညလထာငစ၏ စ မ ာျားနငေလသာလညျားလ ာငျား၊

အလဖခခ ဥြလေြေါ စ ာျားရြဖြစသညေ “ခ ငမာလသာ ဘဏဍာလရျား စေစ” ဖြစထေျားလာလစရေ

အတ လသာလညျားလ ာငျား၊ န ငင လတာအစ ျားရ၊ ဥြလေဖြ ရသညေ လတလတာမ ာျား၊ အြခ ြစ မ သညေ

ေ ြရ လရစ ယနတရာျားတ က ျားစာျားအာျားထတလေရ ဖြစြေါသည။

ဖြညသ ဘဏဍာလရျားစ မ ခေခမသည အစ ျားရ၊ လတလတာ၊ ြညာရငမ ာျားနငေ ျများ ငသညေ

ေ ြရ ရ အရာရ က ျားမ ာျား ည ညတစာ ြ ျားလြေါငျားပြ ျား စ မ ြေါမ စေစက ျား

တ ျားတ လဖြာငျားလလာြေါမည။ အလဖခခ ဥြလေြေါ ဖြဌာေျားခ မ ာျားအရ ဖြညသ ဘဏဍာလရျားစ မ မတင

ြညာရငမ ာျား၏ တေြ ျားရ လသာ အက ဉာဏမ ာျား ရယ ရေ အာျားေညျားြေါသည။9 ြညာရငမ ာျား၏

အက ဉာဏအာျား ေ ျား ြစာ ရယ ရေ ေညျားလများနစမ ျားရ ြေါသည။ ြထမေညျားမာ ြညာရငမ ာျားခ ညျား

8 လြငေျားစဉ (၂.၄.၅) န ငင အ ငေ မဟာေ ြဟာ အလဖခခ အလ ာ အအ စ မ ခ အတ ဖြဌာေျားခ မ ာျားနငေ ရငျားန ျားဖမ ြန မနငေ အခေဖြေလဝမနငေ ရြ ငခငေ စ မ ခေခဖခငျားနငေ စြသညေ စစရြမ ာျားအြေါအဝင န ငင အ ငေနငေ တ ငျားလေသက ျား/ဖြညေယအ ငေ ဖြညသ ဘဏဍာ စ မ ခေခလရျား အရညအလသျား ဖမ ငတငဖခငျား လြငေျားစဉ (၂.၄.၈) သဘာဝသယ ဇာတသ ျားသညေ စ မလြငေျားမ ာျားမ ရရ သညေ အခေလငမ ာျား တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအာျားလ ျားတ အခေရရ မ ြ မ ည မ လစလရျားအတ ြ ေြ ျားလြျားရေ အြေါအဝင အခေမ လဝလြျားဖခငျား လြငေျားစဉ မ တ လြျားရေ 9 ၂၀၀၈ အလဖခခ ဥြလေြေမ ၂၃၀ ြေမခ (င)တင ျများ ငသ မ ာျား၏ အက ဉာဏမ ာျား လတာငျားခ န ငသည ဟ ထညေသငျားလရျား ထာျားလသာလညျား လ ာမရငအတငျား ြညာရငမ ာျားအာျား ထညေသငျားရေ မလြာဖြထာျားဖခငျားနငေ ြညာရငမ ာျားအာျား သ သေစြေ ာ အက ဉာဏလတာငျားခ လသာ ယနတရာျားေညျားလများအာျား အလဖခခ ဥြလေအတငျား မလြာဖြထာျားဖခငျားတ အတညဖြ ၍ ြညာရငမ ာျား ြေါဝငန ငခငေ အလဖခခ ဥြလေ အာမခ လြျားထာျားဖခငျား မရ လက ာငျား သ ျားသြြေါသည။

47

စြေထာျားလသာ ဘ မလ သညေ အက လြျားအြေထ မ အေ ျား ြ အက ဉာဏ ရယ ဖခငျား ဖြစြေါသည။

ေတ ယေညျားမာ ြညာရငမ ာျားအာျား လ ာမရငအတငျား အြေဝငအဖြစ လသာလညျားလ ာငျား

အထ ျားအြေဝငအဖြစ လသာလညျားလ ာငျား ြ တလခေါပြ ျား အက ဉာဏ ရယ ဖခငျား ဖြစြေါသည။ အ ြေါ

ေညျားနစသယစလ ျား ခ ငခ ငမာမာ ငေသ ျားန ငရေ အလဖခခ ဥြလေအတငျား ဖြဋဌာေျားလြျားရေ အထ ျား

လ အြြေါသည။ အ ြေါြညာရငမ ာျား လသာလညျားလ ာငျား၊ အ ြေါြညာရငအြေ

လသာလညျားလ ာငျား ၎ငျားတ ၏ သ ျားသြခ မ ာျားအာျား အစ ျားရ၊ လတလတာနငေ ဖြညသ လ ထအာျား

တငဖြန ငမညေ ယနတရာျားအာျား တညလ ာ ဖခငျားသည ဖြညသ ဘဏဍာလရျားစေစ

ခ ငမာအာျားလ ာငျားလစရေ အလရျားက ျားြေါသည။

48

အခန း (၃)

င းန းပမ ြြ န မ

၂၀၁၁ ခနစမ ၂၀၁၇ ခနစ အလတာအတငျား ဖြညတငျားဖြညြ ရငျားန ျားဖမ ြန မ ေျားဂဏေျား

အခ အလ မ ာျားအရ ဖမေမာန ငင ၏ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယ ၁၄ ခတ တင ဖြညေယမ ာျားသ

ရငျားန ျားဖမ ြန မ ဝငလရာ လာလသာ ြမာဏမာ တ ငျားလေသက ျားမ ာျားထ စာလ င သ သ သာသာ

ေညျားလေျားလေခေသည လတေရသည။ အ ြေါ လာလရာ ရငျားန ျားဖမ ြန မြမာဏ ေညျားလသာ

ဖြညေယမ ာျားမာ ခ င၊ ယာျား၊ ရငနငေ ခ ငျားဖြညေယတ ဖြစသည။ ဖြညေယခနစခ၌ လလျားခ

အထ အေညျား ျား စာရငျားဝငလေဖခငျား တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယတ အက ာျား ာဟလေသညေ

အရာမ ာျား ရ လေသည လြာလ ာငလေသည။ ဖြညေယမ ာျားအလေဖြငေ ယငျား ာဟခ မ ာျား အေ

ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျားအတ ရငျားန ျားဖမ ြန ရေ အဟေအတာျား ဖြစလစန ငသညေအခ မ ာျား

လလ ာေခ လြျားန ငြ ရေ တေညျားအာျားဖြငေ စ ျားြာျားလရျားအရ လြရ ငရ လယ လအာင ဖြညေ ညျား

လြလ ာငလြျားန ငြ ရာ အလရျားက ျားသည။ လယဘယ ရလသာ လေသအတငျား တညပင မလအျားခ များမ၊

ရငျားန ျားဖမ ြန မ ငရာမ ဝေါေမ ာျား၊ အခေနေျားထာျားြ စ မ ာျား၊ ျများ ငလြသာျားနငေ ျများ ငမ

ေညျားြေါျားလသာ လြသာျားမ ာျား ရရ န ငမနငေ လြခလစာမ ာျား၊ လ ြစစစများအင ရရ န ငမ၊ လများြေျား

သယလရျားနငေ အဖခာျားလ အြလသာ အလဖခခ အလ ာ အအ မ ာျား စသညေတ သည ရငျားန ျားဖမ ြန

သ မ ာျား ရငျားန ျားဖမ ြန ြ ရာ အဓ ထာျား စဉျားစာျားက လသာအခ မ ာျား ဖြစသည။ ဇယာျား (၃.၃)သည

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မ ငရာ ေျားဂဏေျားမ ာျား လြာဖြထာျား

ဖခငျားဖြစပြ ျား ဇယာျား (၃.၂)သည တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ ဖြညတငျား ရငျားန ျားဖမ ြန မ

ြမာဏမ ာျား ဖြစသည။ ဇယာျား (၃.၁) သည လလေလာလေလသာနစမ ာျားဖြစသညေ ၂၀၁၁မ ၂၀၁၇

ဘဏဍာနစအတငျား တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ ဖြညတငျား၊ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မြမာဏတင

အမ ာျား ျား သ ျားခနငေ အေညျား ျားသ ျားခဖြစလသာ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား

လြာဖြထာျားဖခငျားဖြစသည။

49

ဇယ ော း (၃.၁) တ င းပေသက းနင ပြည နယ အလ ပြည တ င း၊ ပြည ြ င းန းပမ ြြ န မ (၂၀၁၁-၁၇)

အမ ော း း အနည း း

ပြည ြန င င ပခော းသော းမ ေား

င းန းပမ ြြ န မ

၁. န န တ င းပေသက း

၂. ခ င ပြည နယ

၃. တ နသသော တ င းပေသက း

၁. ခ င းပြည နယ

၂. ယော းပြ ည နယ

၃. င ပြည နယ

ပြည တင းန င င သေားမ ေား

င းန းပမ ြြ န မ

၁. န န တ င းပေသက း

၂. မနတပလးတ င းပေသက း

၃. မန ပြည နယ

၁. ခ င းပြည နယ

၂. င ပြည နယ

၃. မပ းတ င းပေသက း

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မတင န န တ င းပေသက း၊ ခ င ပြည နယ နငေ တ နသသော တ င းပေသ

က းတ သည လလေလာလေသညေနစမ ာျားအတငျား စစလြေါငျားဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မြမာဏ အမ ာျား ျား

ဖြစက ပြ ျား ခ င းပြည နယ ၊ ယ ော းပြည နယ နငေ င ပြည နယ တ သည အေညျား ျားလသာ ဖြညေယ

မ ာျားဖြစက သည။

ဖြညတငျားရငျားန ျားဖမ ြန မတငလညျား အမ ာျား ျားမာ န န တ င းပေသက းြင ဖြစပြ ျား

မနတပလးတ င း ပေသက းနငေ မန ပြည နယ တ ေတ ယနငေ တတ ယအမ ာျား ျားဖြစသည။

ခ င းပြည နယ သညြင တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ စစလြေါငျားဖြညတငျားရငျားန ျားဖမ ြန မတင

အေညျား ျားဖြညေယ တစခဖြစလေပြ ျား င ပြည နယ သည ေတ ယနငေ မပ းတ င းပေသက းသည

တတ ယ အေညျား ျား ဖြစက သည။

လလေလာလေလသာနစမ ာျားအတငျား တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ ဖြညတငျားဖြညြ

ရငျားန ျားဖမ ြန မြမာဏ အမ ာျား ျားသ ျားခနငေ အေညျား ျားသ ျားခ ဖြစလေလသာ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယတ လရ ျားခ ယထာျားပြ ျား ယငျားတ အက ာျား ရငျားန ျားဖမ ြန မ ငရာ အလဖခအလေနငေ

သ ျားသြခ မ ာျား လအာ တင ရငျားလငျားတငဖြြေါမည။

50

ဇယ ော း (၃.၂) တ င းပေသက းနင ပြည နယ အလ ပြည တင းန င င ပခေားသော းမ ေား င းန းပမ ြြ န မ ( ြ သန းပြေါ င း)

တ င းပေသက းနင ပြည နယ မ ေား ၂၀၁၁/၁၂ ၂၀၁၂/၁၃ ၂၀၁၃/၁၄ ၂၀၁၄/၁၅ ၂၀၁၅/၁၆ ၂၀၁၆/၁၇ ၂၀၁၇/၁၈

ကချငပြညနယ ၀ ၄၀၅၁၇ ၀ ၀ ၂၃၂၈၀ ၀ ၄၄၆၉

ကယ ားပြညနယ ၇၂၁၅၈ ၀ ၀ ၀ ၀ ၄၁၈၆ ၀

ကရငပြညနယ ၀ ၀ ၀ ၁၀၀၀ ၅၃၃၅ ၄၂၀၀ ၄၂၂၅

ချငားပြညနယ ၀ ၀ ၀ ၀ ၀ ၀ ၀

စစက ငားတ ငားဒေသကက ား ၂၃၆၀ ၁၅၅၈၉ ၀ ၄၁၀၆၅ ၅၅၀ ၇၇၈၂ ၂၄၆၀၁

တနသသ ရ တ ငားဒေသကက ား ၀ ၆၈၆၉ ၁၀၈၈၈ ၉၅၆၄၈ ၅၇၂၅၆ ၃၅၀၀ ၉၀၀၁

ြခ ားတ ငားဒေသကက ား ၀ ၅၇၉၄၉ ၂၅၄၄၄ ၁၇၅၂၄ ၃၃၃၉၈၀ ၁၂၀၀ ၃၁၉၁၅၉

မဒက ားတ ငားဒေသကက ား ၃၈၉ ၆၇၁၇ ၃၂၂၁ ၁၉၃၀၅ ၀ ၀ ၅၃၄၂

မနတဒ ားတ ငားဒေသကက ား ၁၀၀၄၂၄ ၄၄၄၂၃၆ ၅၂၅၇၃၀ ၉၆၀၈ ၄၃၆၄၃၂ ၉၄၀၅၄၀ ၂၀၇၅၃၇၉

မ နပြညနယ ၀ ၀ ၁၆၄၉၀၀ ၁၀၀၀၀ ၅၄၁၁၂၀ ၅၂၄၀ ၉၇၄၃၄

ရခ ငပြညနယ ၀ ၀ ၀ ၁၈၂၈၆ ၄၂၃၄၃ ၁၉၂၈၈ ၁၃၃၈၄၂

ရနကနတ ငားဒေသကက ား ၃၀၁၄၀ ၅၈၆၁၂၇ ၈၄၄၄၉၂ ၆၄၉၉၆၅ ၄၁၈၃၁၅၄ ၅၅၅၅၃၁ ၈၅၁၁၃၉

ရမားပြညနယ ၃၁၈၁၇ ၈၀၀၈ ၈၇၇၆၇ ၉၄၁၄၆ ၁၁၂၀၆၇ ၅၇၈၅၀ ၂၁၁၄၇၀

ဧရ ဝတ တ ငားဒေသကက ား ၄၂၈၇ ၈၆၁၃ ၂၀၅၁၁ ၁၃၇၅၂ ၁၀၁၉၈၉ ၀ ၁၂၈၉၃၀

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

51

ဇယ ော း (၃.၃) တ င းပေသက းနင ပြည နယ အလ ပြည ြန င င ပခော းသော းမ ေား င းန းပမ ြြ န မ ( အပမ န ပေ ေါ လော သန းပြေါ င း)

တ င းပေသက းနင ပြည နယ မ ေား ၂၀၁၁/၁၂ ၂၀၁၂/၁၃ ၂၀၁၃/၁၄ ၂၀၁၄/၁၅ ၂၀၁၅/၁၆ ၂၀၁၆/၁၇ ၂၀၁၇/၁၈

ကချငပြညနယ ၄၃၄၄ ၀ ၀ ၀ ၀ ၀ ၂၄၂

ကယ ားပြညနယ ၀ ၀ ၀ ၂ ၀ ၀ ၀

ကရငပြညနယ ၀ ၀ ၀ ၀ ၃၇ ၀ ၅

ချငားပြညနယ ၂ ၀ ၀ ၀ ၀ ၀ ၀

စစက ငားတ ငားဒေသကက ား ၀ ၀ ၂၀၁ ၁၄၄ ၅ ၁၃၇ ၄

တနသသ ရ တ ငားဒေသကက ား ၀ ၂၀၆ ၃၃ ၆၀၁ ၃၃၁၂ ၁ ၂၇၅

ြခ ားတ ငားဒေသကက ား ၂၆ ၅၈ ၆၂၇ ၄၆၀ ၆၇ ၁၂၉ ၂၂၄

မဒက ားတ ငားဒေသကက ား ၁၂၃ ၃၉ ၀ ၂၃၄ ၆ ၃၁၃ ၂

မနတဒ ားတ ငားဒေသကက ား ၂၆ ၆၅ ၈၂ ၆၆၇ ၄၇၃ ၇၃၆ ၁၁၄၇

မ နပြညနယ ၀ ၀ ၃၇၅ ၃၂၆ ၃၃၇ ၁ ၄၇၈

ရခ ငပြညနယ ၁၈ ၀ ၀ ၁၆၁၈ ၁၁၇၈ ၀ ၀

ရနကနတ ငားဒေသကက ား ၃၃ ၈၃၄ ၂၇၄၅ ၃၇၆၇ ၃၈၆၇ ၅၂၉၇ ၃၂၂၂

ရမားပြညနယ ၀ ၁၉၉ ၃၃ ၁၇ ၁၅၄ ၇ ၁၂

ဧရ ဝတ တ ငားဒေသကက ား ၇၃ ၂၀ ၁၁ ၁၆၆ ၄၂ ၃၀ ၇၉

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

52

၂၀၁၁ခနစ မ ၂၀၁၇ခနစ

၇နစ တ ော ော လ အပတော

အတင း ပမန မော န င င

တ င းပေသက းနင ပြည နယ

မ ေားသ ပြည ြန င င သေားမ ေားမ

လော ပ ော င းန းပမ ြြ န မတင

န န တ င းပေသက း သည

အမ ော း းပဖစ သည ။

သ လေော တင ခ င

ဖြညေယနငေ တေသသာရ

တ ငျားလေသက ျားတ

ြလ ရ သည။ ထ ဖြင ဖြညတငျား န ငင သာျားမ ာျား၏ ရငျားန ျားဖမ ြန မြမာဏတငလညျား အမ ာျား ျားမာ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျားြင ဖြစသည။ န ငင ၏ စ ျားြာျားလရျားပမ ေလတာဖြစသညနငေအည ြ ေပြ ျား

တ ျားတ မ၌ ေတ ငျားလေက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားထ သာလေသည။ ထ အတ န ငင ၏

စစလြေါငျားဖြညတငျားထတ ေ(ဂ ေ ြ ) တ ျားသထ တ ျားလာလအာင အဓ တေျားတငလြျားလ

ရ လေလသာ အဓ ဏဍက ျားမ ာျားဖြစသညေ စ မနငေ ဝေလ ာငမတ လမာငျားနငလေလသာ

တ ငျားလေသက ျားဖြစပြ ျား အမ ျားသာျားဘ စ စ မ ေျား(၂၀၁၀-၂၀၃၀) ထတငြေါရ လသာ ငျားရနများြေါျားမ

လလ ာေခ န ငလရျားအတ ဖမေမာန ငင ၏ လေေါ တ ငက ျား(၂)ခ (ဝေါ) ြ ေပြ ျားမစငတာ(၂)ခအဖြစလညျား

ထာျားရ ဖခငျားခ ရလသာ တ ငျားလေသက ျားလညျားဖြစသည10။ ဤအတ လက ာငေ လေသတငျားနငေ

ဖြညတငျားဖြညြ ရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျား နစစဉဝငလရာ လာလ ရ သည။ တစန ငင လ ျား

အတ ငျားအတာလေဖြငေ အထ ျားစ ျားြာျားလရျားဇေသ ျားခရ ရာ ယငျားတ အေ ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျား

ြ မ စ တဝငစာျားလ ရ လသာ သ လဝေါအထ ျားစ ျားြာျားလရျားဇေသည အထ ျားသဖြငေ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန သ

မ ာျား၏ စ တအာရ ြ မ လ ာငန ငသည။ ထ အတ လက ာငေ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မ

ြမာဏမ ာျားသည ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစတင လေေါလာ ၃၃ သေျားလြေါငျားေ ျားြေါျားမ တစနစထ တစနစ

ြ ြ တ ျားလာပြ ျား ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင လေေါလာသေျားလြေါငျား ၅၃၀၀ေ ျားြေါျားထ ရ လာခေသည။

ဖြညတငျားရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျားမာလညျား ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစတင ြသ ေျားလြေါငျား သ ျားလသာငျားခေ ရ ပြ ျား

၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား ၄၁သ ေျားထ တ ျားလာခေသည။

10 ဖမေမာန ငင ၏ အစေျား(၂)ဘ တ ျားတ မ ငရာ မဟာေ ြဟာတင လြာဖြထာျားခ အရ အစေျား(၂)ဘ တ ျားတ လာလစရေ ရညရ ယထာျားပြ ျား ၎ငျား အမ ျားသာျားဘ စ ြ ေပြ ျားမစ မ ေျား (၂၀၁၀-၂၀၃၀) တင ရငျားလငျား လြာဖြထာျားြေါသည။ လ သညမာ ရေ ေနငေ မနတလလျားအာျား ဖမေမာန ငင ၏ ြ ေပြ ျားမလေေါ တ င(၂)ခအဖြစ (ဝေါ) ြ ေပြ ျားမစငတာ(၂)ခအဖြစ ထာျားရ လ ာငရ ရေ ဖြစလြသည။

၀

၁၀၀၀

၂၀၀၀

၃၀၀၀

၄၀၀၀

၅၀၀၀

၆၀၀၀

၀

၁၀၀၀၀၀၀

၂၀၀၀၀၀၀

၃၀၀၀၀၀၀

၄၀၀၀၀၀၀

၅၀၀၀၀၀၀

အလမ

ရ ေလ

ေေါလ

ာသေျား

လြေါင

ျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၃.၁) န န တ င း ပေ သ က း ၏ ပြ ည တ င း ပြ ည ြ င း န း ပမ ြ ြ န မ

ဖြညတငျားရငျားန ျားဖမ ြန မ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မ

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

53

ထ လေော ဖြညတငျား၊ ဖြညြ ရငျားန ျားဖမ ြန မနစမ ျားလ ျားတင ရငျားန ျားဖမ ြန မြမာဏမ ာျား

ဖြေလည ငျားသာျားပြ ျား ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင န ငင ဖခာျားသာျားမ ာျားရငျားန ျားဖမ ြန မမာ

လေေါလာသေျားလြေါငျား ၃၂၀၀ခေနငေ န ငင သာျားမ ာျား ရငျားန ျားဖမ ြန မမာ ြသေျားလြေါငျား ၈၅၀၀၀ခေ

ဖြစသည။ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစနငေ န ငျားယဉြေါ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင

ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မတင ရာခ ငနေျားအာျားဖြငေ ၁၇% နငေ ဖြညတငျား ရငျားန ျားဖမ ြန မတင ၈၀% ထ

ငျားသာျားဖခငျားဖြစသည။ ဤသညမာ ရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျား ြ မ တ ျားလာလစရေ ရညရ ယ ာ

ရငျားန ျားဖမ ြန ရေ လယ လခ ာလမာလစလသာ ဖမေမာန ငင ရငျားန ျားဖမ ြန မ ဥြလေ ၂၀၁၆ခနစ

လအာ တ ဘာလ၌ ဖြဋဌာေျားလ ဖခငျား ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျားအလေဖြငေ ေတ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျား၌လညျား အလယတ ရငျားန ျားဖမ ြန ခငေနငေ ခ စာျားခငေမ ာျား ရရ လာလစ ာ အခ ေလသာ

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားသ အ ြေါရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျား ခလဝစ ျား ငျားသာျားလစခေသညဟ

န ငသည။

န န တ င းပေ သက း

ပြ းပနော ပြည ြ င းန း

ပမ ြြ န မြမော ဏ ေတ ယ

အမ ော း း ဝင ပ ော လော

ပသော ပေ သမော ခ င

ပြည နယ ပဖစ သည ။

ဖြညေယမ ာျားအထ တစခ

တညျားလသာ ဖြညြရငျားန ျား

ဖမ ြန မ အမ ာျား ျား

ဖြညေယဖြစသည။

ခ ငဖြညေယသည ရေ ေတ ငျားလေသက ျား ေသ စ ျားြာျားလရျားပမ ေလတာ မဟတလသာလညျား

အဖခာျားစ ျားြာျားလရျားပမ ေလတာဖြစလသာ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားထ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မ

ြ မ ာျားသည လတေရသည။ ခ ငဖြညေယ11သည ဖမေမာန ငင ရ သယ ဇာတလြေါက ယဝပြ ျား

လတာင ေျား၊ လတာငတေျားထ ထြလသာ ဖြညေယမ ာျားထမ တစခဖြစပြ ျား အဓ စ ျားြာျားလရျားမာ

စ ြ ျားလရျားလြငေျားနငေ သယ ဇာတ တ ျားလြာလရျားလြငေျားမ ာျား ဖြစသည။ ဖြညေယအတငျား

11 လရ၊ လင၊ လက ျားေ ၊ ြယငျား၊ သ ၊ ခ၊ လ ာ စ များ၊ လ ာ မ ျားလသျား၊ ျေျားသစနငေ အဖခာျားအြ ျားတေဓာတသတတ မ ာျား ထ ရ လသာ ဖြညေယဖြစသည။

၀

၁၀၀၀

၂၀၀၀

၃၀၀၀

၄၀၀၀

၅၀၀၀

၀

၁၀၀၀၀

၂၀၀၀၀

၃၀၀၀၀

၄၀၀၀၀

၅၀၀၀၀

အလမ

ရ ေလ

ေေါလ

ာသေျား

လြေါင

ျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၃.၂) ခ င ပြ ည န ယ ၏ ပြ ည တ င း ပြ ည ြ င း န း ပမ ြ ြ န မ

ဖြညတငျားရငျားန ျားဖမ ြန မ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မ

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

54

ဝငလရာ လာလသာ လြငေျားအမ ာျားစမာ သတတ နငေ တငျားထ ြစစညျား တ ျားလြာလရျား

လြငေျားမ ာျားဖြစပြ ျား အမ ာျားစမာ ဖြညြမ လာလရာ ရငျားန ျားဖမ ြန ဖခငျား ဖြစသည။ ဤသညမာ

ဖြညေယအလေဖြငေ သယ ဇာတမ ာျားရရ မအလြေါ မ ခ လေသညဟ န ငလြမည။

ဦျားသ ေျားစ ေ အစ ျားရ စတင အြခ ြလသာနစဖြစသညေ ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစတင

ဖြညြန ငင ဖခာျားသာျားမ ာျား၏ ရငျားန ျားဖမ ြန မ ြမာဏ လေေါလာသေျားလြေါငျား ၄၃၀၀ခေရ ခေပြ ျား လေော ြ ငျား

၎ငျားအစ ျားရသ တများ တစလလ ာ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျား ဝငလရာ လာဖခငျား

မရ သည လတေရသည။ ၂၀၁၂ခနစ၌ ဖမေမာအစ ျားရနငေ ခ ငလတလဖမာ လရျားအြေ (KIO) တ က ာျား

ရယ ထာျားလသာ ပင များခ များလရျား ြ ဖြာျားပြ ျား တ ြမ ာျား ဖြေလညဖြစြာျား ာ

လ ာ စ များတ ျားလြာလရျားလြငေျားမ ာျား အစ ျားရ ရြ ငျားထာျားလစခေသည (ENAC, 2017)။

ယငျားအလက ာငျားတရာျားသည ရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျား ရြတေ သာျားဖခငျားနငေ သ ငလြမည။

အဘယလက ာငေ လသာ ဖြညေယအတငျားရ ပမ ေအေညျားငယမ တငသာ

စ မလ မလြငေျားမ ာျားရ ၍ ေပမ ေအမ ာျားအဖြာျားသည လယယာလြငေျားနငေ သယ ဇာတ

တ ျားလြာလရျားလြငေျားမ ာျားတငသာ မ ခ အာျားထာျားလေရသည။12 ခေြေါ ဖြညေယအတငျား

မတညပင မမမ ာျား ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျားအတ အဟေအတာျားတစခဖြစလစသည။ ၂၀၁၆ ခနစ တင

အရြသာျားအစ ျားရဟ လခေါ က လသာ သမမတဦျားထငလ ာ၏ အြခ ြမ ြထမတစနစတာတငလညျား

ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျား ဝငလရာ လာဖခငျားမရ လြ။ လေော ြ ငျား ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတငမ

ဖြညေယအလေဖြငေ ဖြညြန ငင ဖခာျားသာျားမ ာျားမ လေေါလာသေျားလြေါငျား ၂၅၀ေ ျားြေါျားထ ရငျားန ျားဖမ ြန မ

ရရ သည။ ယငျားမာလညျား ၂၀၁၆ ခနစတင ဖြဋဌာေျားလ လသာ ဖမေမာန ငင ရငျားန ျားဖမ ြန မဥြလေ၏

ထ လရာ မတစခြင ဖြစသညဟ ရလြမည။

12 ခ ငဖြညေယအတငျားရ စ ရ ၊ အလြရ မ ာျားရ လသာပမ ေမ ာျားမာ ေေျားလမာ၊ ဖမစက ျားေောျား၊ မ ျားည ငျား၊ တန ငျားနငေ ဝ ငျားလမာဖမ မ ာျား ဖြစသည။

55

ပြည ြ န င င ပခော းသော းမ ေားမ

င းန းပမ ြြ န မ ဝင ပ ော

လော ပသော တ င းပေသ

က းနင ပြည နယ မ ော း

အန ြမော ဏ အော းပဖင

တ တ ယ အမ ော း းမော

တ နသသော တ င းပေသက း

ပဖစ သည ။

များရ ျားတေျား လေသဖြစပြ ျား

လေသအတငျားရ

သ မ ာျားသည

အဓ အာျားဖြငေ စ ြ ျားလရျားနငေ လရလြငေျား လဇာ ခ လြ ငက သည။ အခ ေလသာလေရာမ ာျား

အထ ျားသဖြငေ ထ ငျားန ငင နငေ ေယေ မ တ ထ စြလ ရ လသာ လေသမ ာျားတင

ေသယလရျားလြ ငက သည။ ငေါျားြများလြငေျားသည အလရျားြေါအရာလရာ လသာ လြငေျားဖြစပြ ျား

အ ေမေ ြငလယတစလလ ာ ရညလ ာျားလသာ များရ ျားတေျား (တေသသာရ များရ ျားတေျား)

ြ င ငရဖခငျား တေသသာရ တ ငျားလေသက ျား ဖမေမာန ငင ၏ အက ျား ျား

ငေါျားြများလြငေျားလေသမ ာျားထမ တစခအြေါအဝင ဖြစလစသည။ ဖြညတငျားအတ သာမ ဖြညြသ

အထ ျားသဖြငေ ထ ငျားန ငင သ တငြ န ငသညေအထ လေသ၏ စ ျားြာျားလရျား လမာငျားနငန ငသည။

ဖြညေယ၏ လတာငြ ငျားလဖမေ မေလေသမ ာျားတင မ ာျားဖြာျားလသာ ရာဘာနငေ အေျားစ ြ ျားလရျား

လြငေျားမ ာျားရ ပြ ျား အမ ာျားစမာ ဖြညြန ငင ဖခာျားသာျား လ ာြ လရျားရငျားမ ာျား အြ ငဖြစသည။

တစြ တငလညျား ထာျားဝယအထ ျားစ ျားြာျားလရျားဇေ၊ ပမ တနငေ အငျားလလျားပမ င စ မဇေမ ာျား

ဖြညြန ငင ဖခာျားသာျား ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျား အထ ျား လ ာငထာျားန ငခေသည။ ခရ ျားသာျားလြငေျား၊

လရလြငေျား၊ လ ြစစလြငေျားနငေ ရာဘာစ ြ ျားလရျားလြငေျားမ ာျားမာ ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျားအတ

အလာျားအလာရ လသာ လြငေျားမ ာျား ဖြစသည။ ရငျားန ျားဖမ ြန သ အမ ာျားစမာ ခရ ျားသာျားလြငေျားနငေ

လရလြငေျားတ တငသာ စ တဝငစာျား ာ အ ြေါ ဏဍမ ာျား၌သာ ရငျားန ျားဖမ ြန မ

တ ျားလာလ ရ သည။ ရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျား နစအလ ဝငလရာ လာသညမာ မေလသာလညျား

ဝငလရာ လာမနေျားမာ တ ျားလာလ လာလ ဖြစလေသည။ ြ (၃.၅)အရ ၂၀၁၅-၁၆

ဘဏဍာနစသည တေသသာရ တ ငျားလေသက ျားအတ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မ အမ ာျား ျား ဝငလရာ

လာလသာနစဖြစသည။ ြမာဏအာျားဖြငေ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မမာ လေေါလာသေျားလြေါငျား ၃၃၀၀ခေ

ရ ခေပြ ျား တစန ငင လ ျား အတ ငျားအတာအလေဖြငေ စစလြေါငျားဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မတင ၃၅% ထ ြေါဝငလေပြ ျား

၀၅၀၀၁၀၀၀၁၅၀၀၂၀၀၀၂၅၀၀၃၀၀၀၃၅၀၀

၀၂၀၀၀၀၄၀၀၀၀၆၀၀၀၀၈၀၀၀၀

၁၀၀၀၀၀၁၂၀၀၀၀

အလမ

ရ ေလ

ေေါလ

ာသေျား

လြေါင

ျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၃.၃) တ န သသော တ င း ပေ သ က း ၏ ပြ ည တ င း ၊ ပြ ည ြ င း န း ပမ ြ ြ န မ

ဖြညတငျားရငျားန ျားဖမ ြန မ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မ

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

56

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား (၄၀%) ပြ ျားလ င အမ ာျား ျား ဖြစသည။ ယငျားနစတင ဖြညြမ လာလရာ

လြ ငလသာ လြငေျားအလရအတ (၉) ခထ ရ ခေပြ ျား ခေြေါ လြငေျားမ ာျားအေ

အမ ာျားစမာ ဟ တယနငေ ခရ ျားသာျားလာလရျားလြငေျား ဖြစသည။

ခ င းပြည နယ သည တ င းပေသက းနင ပြည နယ မ ေားအလ ပြည တင း၊

ပြည ြ င းန းပမ ြြ န မ စော င းအ င းန းပမ ြြ န မြမော ဏ အနည း းပသော ပြည နယ

တ စ ခြင ပဖစ သည ။ ထ အဖြင နစ(၂၀)နငေအထ ဖြညတငျားန ငင သာျားမ ာျားမ ရငျားန ျားဖမ ြန မ

ဖြ လြဖခငျား လ ျားဝမရ သညေ တစခတညျားလသာ ဖြညေယဖြစလေသည လတေရသည။13 တစန ငင လ ျား

အတ ငျားအတာအလေဖြငေ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအက ာျား ြ ေပြ ျားတ ျားတ မ

အေ မေ ျားဖြညေယလညျား ဖြစသည။ ခ ငျားဖြညေယသည ြ ေပြ ျားမအေ မေ ျား

ဖြညေယဖြစသညေအဖြင ဖြညေယလေသအတငျား လတာင ေျားလတာငတေျား ထ ထြမ ာျားဖြာျားပြ ျား

သာျားရလာရ၊ သယယ ြ လ ာငလရျား ခ ခသညေ လေသ ဖြစသည။ လေသတငျားလ အမ ာျားစမာ မ ရ ျားြလာ

လယယာစ ြ ျားလရျားနငေ လများဖမြလရျား သာ အထ ျား မ ခ အာျားထာျားလေရသည။ လေေါလာနစသေျား

ေ ျားြေါျားဖြငေ ဖြညြမ လာလရာ ရငျားန ျားဖမ ြန လသာ ၂၀၁၁-၁၂ ဘဏဍာနစမလ၍

ေလသာနစမ ာျားအတငျား ဖြညြ န ငင ဖခာျားသာျားမ ာျားသာမ ဖြညတငျားန ငင သာျား တ ၏

ရငျားန ျားဖမ ြန မ ဝငလရာ လာဖခငျားမရ လြ။ ရာသ အလ သဘာဝြတဝေျား င ထ ခ ြ စ ျားမမ ာျား

က လတေရဖခငျား၊ လ ြစစဓာတအာျား ဖြတလြဖခငျား (အခ ေလေရာမ ာျားတင မရရ န ငဖခငျား)၊ လေသအတငျား

လ ာငျားမေလသာ လ ျား မရ ဖခငျား (သ ) လများြေျား သယလရျား မလ ာငျားသညေအတ

လ ျား နငေ လ လများမမ ဖြစလေဖခငျားတ လက ာငေ ခ ငျားဖြညေယရ လြသာျားမ ာျားသည

အဖခာျားဖြညေယနငေ တ ငျားလေသက ျားသာမ တစြ ဖြညြန ငင မ ာျားသ အထ ျားသဖြငေ

မလလျားရာျားန ငင ၊ အလမရ ေန ငင နငေ အ နဒ ယန ငင မ ာျားသ သာျားလရာ အလြလြ ငရသည။

ထ အတ လေသအတငျား ျများ ငလြသာျားနငေ ျများ ငမေညျားြေါျားလသာ လြသာျားမ ာျား

ရာျားြေါျားဖခငျား၊ ြဂဂလ ဏဍ ြ ေပြ ျားမ အာျားေညျားဖခငျား၊ လ အြလသာ အလဖခခ အလ ာ အအ တ

မြ ေပြ ျားဖခငျားနငေ စ ျားြာျားလရျားလြ င၍ ရန ငမ (သ ) စ ျားြာျားလရျားဝေျား င အလဖခအလေမာ

ျားရ ာျားလ ရ ဖခငျား စသညေတ မာ ခ ငျားဖြညေယအတငျား စ ျားြာျားလရျားလြ ငန ငြ ရာ အဟေအတာျား

13 ဖမေမာန ငင ရငျားန ျားဖမ ြန မနငေ မပဏ မ ာျားညေက ာျားမ ဦျားစ ျားဌာေ (DICA) မ လြာဖြခ တစခအရ ၁၉၉၄ ခနစမ ၂၀၁၈ ခနစအတငျား ခ ငျားဖြညေယသည တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအထ ရငျားန ျားဖမ ြန မ ဝငလရာ လာဖခငျား လ ျားဝမရ လသာ တစခတညျားလသာ ဖြညေယဖြစသည။

57

ဖြစလစသည။ လလေလာလေသညေနစမ ာျားအတငျား ရငျားန ျားဖမ ြန မ ဝငလရာ လာလသာ နစမာ ၂၀၁၁-၁၂

ဘဏဍာနစတစခတညျားသာဖြစပြ ျား ြမာဏအာျားဖြငေ အလမရ ေလေေါလာ ၂သေျားသာ ရ သည။

ယော း ပြည နယ သည

ပြည ြ န င င ပခော းသော းမ ေား

င းန းပမ ြြ န မ ြမော ဏ၌

ခ င းပြည နယ ပြ းလျင

ေတ ယ အနည း း

ပြည နယ ပဖစ သည ။

ခ ငျားဖြညေယနငေ သ သ

သာသာ ဖြာျား

ဖခာျားေောျားဖခငျား မရ လြ။

သ လသာ မတ သည

ယာျားဖြညေယ၏ တညရ လေလသာ လဖမမ နောသငဖြငအရ လများြေျား သယလရျားမာ

မ ျားရ ာျားလြ။ စ ျားြာျားလရျားအရ ြ ေပြ ျားတ ျားတ မ လနျားလ ျားလေလသာ ဖြညေယတစခဖြစပြ ျား

လယယာ ဏဍက ျားမာ ဖြညေယ၏ဂ ေ ြ တင အမ ာျား ျားဖြစသဖြငေ စ ြ ျားလရျားအလဖခဖြ လသာ

စ ျားြာျားလရျား အာျားထာျားလေရ ဖြစသည။ အဖခာျား သတတ နငေ သတတ တငျားလြငေျား၊ ေသယလရျားနငေ

ေစညြ လ ာငလရျားနငေ လများဖမြလရျားလြငေျားမ ာျားလညျား လြ ငက သည။ စ ျားြာျားဖြစ လြငေျား

လြ ငသ ေညျားြေါျားပြ ျား အမ ာျားစမာ မ သာျားစတန ငတြ ငလြငေျားမ ာျားနငေ အလသျားစာျားနငေ အလတစာျား

စ ျားြာျားလရျားလြငေျားမ ာျား ဖြစသည။ လ ရ ဖြညေယလေသအတငျား လဖမလတလဖမရ ငျားမ ာျား၊

စ ြ ျားန ငလသာ လဖမမ ာျား၊ စာျား လဖမမ ာျား မ ာျားစာ ေရ လေသဖြငေ တေြ ျားဖမငေထတ ေမ ာျား

ထတလြန ငမညေ စ ြ ျားလရျားြ စ သ ျားလဖြာငျားန ငသည။ လရ အရငျားအဖမစမ ာျားလညျား ေရ သည။

လြလသာ ရခငျားလေသမ ာျား တညရ လေသညေအတ ခရ ျားသာျား လြငေျား လြ င၍လညျား ရသည။

ထ ငျားန ငင ရ မယလဟာငလ ာငပမ ေနငေ ေယေ မ တ ထ စြလ ရ သညေအတ ေသယဖခငျားဖြငေ

လေသအ ျားအစ ျားြာျား အလထာ အြ ေ ဖြစလစန ငသည (KIC, 2018)။ လေော ျားထတဖြေခေလသာ

ဖမေမာန ငင ရငျားန ျားဖမ ြန မဥြလေအရ အခေ ငျားလတဇေ (၁)တင ြေါဝငသဖြငေ ဝငလငခေ (၇)နစ

ငျားလတလသာ ဖြညေယလညျား ဖြစသည14။

14 ဖမေမာန ငင ရငျားန ျားဖမ ြန မဥြလေ (၂၀၁၆)ြေါ အခေျား (၁၈) ြေမ ၇၅ ( )တင ဝငလငခေ ငျားလတခငေနငေ ြတသတ၍ ြ ေပြ ျားမ ေညျားြေါျားလသာ လေသမ ာျားအာျား ဇေ (၁) အဖြစလညျားလ ာငျား၊ ြ ေပြ ျားမ အသငေအတငေ ရ လသာလေသမ ာျားအာျား ဇေ (၂) အဖြစလညျားလ ာငျား၊

၀

၁

၂

၃

၀

၂၀၀၀၀

၄၀၀၀၀

၆၀၀၀၀

၈၀၀၀၀

အလမ

ရ ေလ

ေေါလ

ာသေျား

လြေါင

ျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၃.၄) ယေား ပြ ည န ယ ၏ ပြ ည တ င း ၊ ပြ ည ြ င း န း ပမ ြ ြ န မ

ဖြညတငျားရငျားန ျားဖမ ြန မ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မ

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

58

ခေြေါ အခငေအလများမ ာျားရ လေခေလသာလညျား လေသတငျားတညပင မမ အဖြညေ

အဝမရရ လသျားဖခငျား၊ ထ ငျားန ငင သ လြသာျားအမ ာျားစ သာျားလရာ လြ ငလလေရ လသာလက ာငေ

ျများ ငလြသာျား ေညျားြေါျားဖခငျား၊ လ ျား ရရ မနငေ အရ ယအစာျား လသျားငယဖခငျား၊ လဖမလေရာ ရရ မ

အခ အခရ လေဖခငျား၊ လခတမ ေညျားြညာ သ ျားစမ လ လများလဝျား ာလေဖခငျားနငေ ဖြညေယအတငျားရ

ပမ ေေယမ ာျားအက ာျား ြ ေပြ ျားတ ျားတ မအရ ေ ာဟမ က ျားမာျားလေပြ ျား အခ ေလသာလေရာမ ာျားတင

လများြေျား သယလရျား အခ အခရ လေဖခငျား စသညေတ ရငျားန ျားဖမ ြန မ အဟေအတာျား

ဖြစလစခေသည။ ယာျားဖြညေယ၏ ဖြညြန ငင ဖခာျားသာျား ရငျားန ျားဖမ ြန မမာ ၂၀၁၁ ခနစမ ၂၀၁၇ခနစ

၇နစတာ ာလအတငျား ၂၀၁၄-၁၅ ဘဏဍာနစတငသာ လေေါလာ ၂.၄သေျား ရ ခေပြ ျား ေလသာနစမ ာျား

တငမ ရငျားန ျားဖမ ြန မ ဝငလရာ လာဖခငျား မရ လြ။ ယာျားဖြညေယ ရငျားန ျားဖမ ြန မနငေ မပဏ မ ာျား

ညေက ာျားမဦျားစ ျားဌာေ ထတဖြေခ အရ ဩဂတလ၊ ၂၀၁၇ ခနစအထ ဖြညေယအတငျားရ

န ငင သာျားရငျားန ျားဖမ ြန မစ မ ေျားမာ အလရအတ အာျားဖြငေ သ ျားခရ ပြ ျား န ငင ဖခာျားသာျား ရငျားန ျားဖမ ြန မ

စ မ ေျားမာ တစခသာ ဖြစသည (KIC, 2018)။

င ပြည နယ သည တ င း

ပေ သက းနင ပြည နယ ၁၄

ခအထတင ပြည ြမ

ဝင ပ ော လော ပသော င းန း

ပမ ြြ န မ၌ ြမော ဏအော းပဖင

တ တ ယ အနည း းပဖစ ပြ း

ပြည တင း န င င သေားမ ေား၏

င းန းပမ ြြ န မ၌မ ေတ ယ

အနည း း ပဖစ သည ။

ရငဖြညေယ ေညျားတ

ဂ ေ ြ တင လယယာ ဏဍ

ြေါဝငမမာ အမ ာျား ျားဖြစသည။ ဖြညေယအတငျား ဖမေမာ-ထ ငျားေယစြ ေသယမ၌ ေတ ယ

ြ ေပြ ျားမရ လသာ လေသမ ာျားအာျား ဇေ (၃) အဖြစလညျားလ ာငျား၊ အစ ျားရအြေ၏ အတညဖြ ခ ဖြငေ လ ာမရင အမ ေလက ာဖငာစာ ထတဖြေသတမတ ာ ဇေ (၁) အတငျား ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျားအာျား စ ျားြာျားဖြစစတငလသာ နစအြေါအဝင တစ တညျား ၇ နစအထ လညျားလ ာငျား၊ ဇေ (၂) အတငျား ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျားအာျား စ ျားြာျားဖြစစတငလသာ နစအြေါအဝင တစ တညျား ၅ နစအထ လညျား လ ာငျား၊ ဇေ (၃) အတငျား ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျားအာျား စ ျားြာျားဖြစစတငလသာ နစအြေါအဝင တစ တညျား ၃ နစ အထ လညျားလ ာငျား ဝငလငခေ ငျားလတခငေဖြ န ငသည။

၀

၅

၁၀

၁၅

၂၀

၂၅

၃၀

၃၅

၄၀

၀

၁၀၀၀

၂၀၀၀

၃၀၀၀

၄၀၀၀

၅၀၀၀

၆၀၀၀

အလမ

ရ ေလ

ေေါလ

ာသေျား

လြေါင

ျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၃.၅) င ပြ ည န ယ ၏ ပြ ည တ င း ၊ ပြ ည ြ င း န း ပမ ြ ြ န မ

ဖြညတငျားရငျားန ျားဖမ ြန မ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မ

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

59

အက ျား ျား ေသယမလ ျား 15ရ ပြ ျား ဖမဝတ စ ျားြာျားလရျားဇေနငေ ဘာျားအ စ မဇေတ ဖြညေယ၏

ဂ ေ ြ တင ဝေလ ာငမ ဏဍ ြေါဝငမ ေတ ယ အမ ာျား ျား ဖြစလာလစသည။ အလရေလတာငအာရ

န ငင မ ာျားဖြစသညေ ဖမေမာ၊ ထ ငျား၊ လာအ ၊ လမဘာေ ျားယာျားနငေ ေ ယ ေမန ငင တ မ လြေါငျားစညျား ာ

စ ျားြာျားလရျား ြ ေပြ ျားတ ျားတ မ ဖမငေတငရေက ရ ယထာျားလသာ အလရေအလေော စ ျားြာျားလရျားစက ြ

စ မ ေျားထမ လများလက ာငျားမ ာျားတင ြေါဝငလေလသာ ဖြညေယဖြစသည။ ထ အတ

ေသယမ ဏဍနငေ သယယ ြ လ ာငလရျား ဏဍတ ၌ အထ ျားအာျားသာမ ရ လေသည။

ခရ ျားသာျား ဏဍမာလညျား ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျားအတ အလာျားအလာရ သည။

ဖြညေယအတငျားရ လြငေျားမ ာျားအလေဖြငေ ေထတလြမ ဏဍ၌ လ ြစစမ ျားနငေ လရရရ မ

အခ အခ၊ ထ ငျားန ငင သ လြသာျားအမ ာျားစ သာျားလရာ လြ ငလလေရ လသာလက ာငေ

ျများ ငလြသာျား ရရ မ အခ အခနငေ ေက များစရ တနငေ လဖမငာျားရများခ က ျားလေဖခငျားနငေ လဖမလေရာ

ရာျားြေါျားဖခငျားတ ရင င က လတေလေရသည။ လယယာစ ြ ျားလရျားနငေ သယလရျားနငေ

သယယ ြ လ ာငလရျား ဏဍ တ ၌လညျား ေညျားြညာလ အြခ မ ာျား ရ လေသည။

ေဟ စာရငျားအငျားအြေ ထတလဝလသာ အခ အလ မ ာျားအရ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မမာ ၂၀၁၄-၁၅

ဘဏဍာနစတင လေေါလာ ၃၇သေျားနငေ ၂၀၁၇-၁၈ဘဏဍာနစ တင လေေါလာ ၅သေျား စသညဖြငေ ၂၀၁၁

ခနစမ ၂၀၁၇ ခနစအတငျား စစလြေါငျား လေေါလာ ၄၂သေျားသာ ရ သည။ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင

တစန ငင လ ျားအတ ငျားအတာအလေဖြငေ စစလြေါငျားဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မတင ြေါဝငမမာ ၀.၀၀၁%

သာဖြစသည လတေရသည။

မနတပလးတ င း ပေ သက းသည

န န တ င းပေသက းပြ းလျင

ပြည တင း န င င သော းမ ေားမ

ေတ ယ အမ ော း း အပနပဖင

င းန းပမ ြြ န မ ပြြလြ က သည

တ င းပေသက းြင ပဖစ သည ။

မနတလလျားတ ငျား လေသက ျားသည

ရေ ေတ ငျား လေသက ျား

ေညျားတ စ ျားြာျားလရျား

ပမ ေလတာနငေ ဖမေမာန ငင ၏

15 ဖမဝတ ေယစြ ေသယလရျားစခေျားသည ဖမေမာန ငင ရ ေယစြ ေသယလရျားစခေျား ၁၅ခအေ ေတ ယအက ျား ျားဖြစသည။

၀၃၀၀၆၀၀၉၀၀၁၂၀၀၁၅၀၀

၀၅၀၀၀၀၀

၁၀၀၀၀၀၀၁၅၀၀၀၀၀၂၀၀၀၀၀၀၂၅၀၀၀၀၀

အလမ

ရ ေလ

ေေါလ

ာသေျား

လြေါင

ျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၃.၆) မ န တ ပလး တ င း ပေ သ က း ၏ ပြ ည တ င း ၊ ပြ ည ြ င း န း ပမ ြ ြ န မ

ဖြညတငျားရငျားန ျားဖမ ြန မ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မ

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

60

ြ ေပြ ျားမ လေေါ တ င (၂)ခတင တစခအြေါအဝင ဖြစလသာလက ာငေ ရငျားန ျားဖမ ြန ြ ရေ

လများစရ လာသည နငေတစပြ ငေ ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျား အလ ျားအရငျားဖြငေ ဝငလရာ လာမညေ

လေသက ျားဖြစသည။ လေသ၏ အဓ စ ျားြာျားလရျားလြငေျားမ ာျားမာ စ ြ ျားလရျား၊ ေသယလရျားနငေ

သယယ ြ လ ာငလရျား၊ သတတ ၊ တငျားထ ြစစညျားနငေ သစနငေ သစလတာထ လြငေျားမ ာျား ဖြစသည။

၇၀%လသာ လြငေျားမ ာျားမာ အလသျားစာျားနငေ အလတစာျားလြငေျားမ ာျား ဖြစက သည (MIC, 2015)။

လေသအတငျား န ငင ၏ အထင ရ လေရာမ ာျားစာ တညရ လေသဖြငေ ဖြညတငျားသာမ

ဖြညြ မဘာလညေ ခရ ျားသညမ ာျား လာလရာ လညြတမမ ာျားလသာ လေရာဖြစဖခငျား၊

န ငင ၏အလယြ ငျားလေသတင တညရ လေပြ ျား ေသယလရျားနငေ သယယ ြ လ ာငလရျားတ အတ

အခ အခ ာလေရာဖြစဖခငျားနငေ ေက များမ ာျားနငေ အလြသမာျားမ ာျား ရရ န ငဖခငျားတ

မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားအတ ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျား အထ ျား လ ာငထာျားန ငလသာ အခ မ ာျား

ဖြစသည။

၂၀၁၁ ဘဏဍာနစတင ဖြညတငျားန ငင သာျားမ ာျား ရငျားန ျားဖမ ြန မမာ ြသေျားလြေါငျား တစသ ေျား

ခေဖြစပြ ျား ၂၀၁၃-၁၄ ဘဏဍာ နစတင ြသေျားလြေါငျား ၅သ ေျားစေျားစေျားထ တ ျားလာခေသည။ သ လသာ

၂၀၁၄-၁၅ ဘဏဍာနစတင ရငျားန ျားဖမ ြန မ ငျားသာျားသည လတေရသည။ ခေြေါနစတင

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား၏ ရငျားန ျားဖမ ြန မမာ တစန ငင လ ျား န ငင သာျားမ ာျား၏

စစလြေါငျားရငျားန ျားဖမ ြန မတင ၆၇% ထ ြေါဝငလေပြ ျား မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားမာ ၁% သာြေါဝငန ငသည။

တ ငျားလေသက ျားအတငျား ဘ လြေါငျားစ လ ငဖမေစာ တ ျားတ လာန ငရေအတ

လ စများအာျားအရငျားအဖမစနငေ ဘတဂ တအတာျားအ ျားမ ာျားလက ာငေ တ ငျားလေသက ျား အစ ျားရအလေဖြငေ

ရငျားန ျားဖမ ြန မနငေ ယနယလသာ တခ ေလသာ စ မ ေျားမ ာျား အခ ေမ အလ ာငအထညလြာန ငြ

ခ ခလေသညဟ ရလြမည။ ယငျားနစလေော ြ ငျားတင မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား၏

ရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျား ဖြေလည တ ျားတ လာပြ ျား ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတင ြသေျားလြေါငျား

၂သေျားခေထ ရ လာသည။ န ငင သာျားမ ာျား၏ စစလြေါငျားရငျားန ျားဖမ ြန မတင ြေါဝငမမာ ၅၄% ဖြစပြ ျား

အမ ာျား ျားဖြစသည။

61

၂၀၁၁ခနစ မ ၂၀၁၇ခနစ

အတင း န င င သေားမ ေား၏

တ င းပေသက းနင ပြည နယ

အလ င းန းပမ ြြ န မတ င

မန ပြည နယ သည တတ ယ

အမ ော း းပဖစ သည ။

ရငဖြညေယ ေသ အလရေ

အလေော စ ျားြာျားလရျားစက ြ

စ မ ေျားထ ြေါဝင

လေလသာလက ာငေ

ေသယလရျားနငေ သယယ

ြ လ ာငလရျား ဏဍတ တင အလြြ မ တင ယလာပြ ျား ဖြညေယ၏ စ ျားြာျားလရျား အလထာ အြ ေ

ဖြစလစသည။ စ ျားြာျားလရျားပမ ေလတာမ ာျားရ လသာ ရေ ေနငေ မနတလလျားတ ငျား လေသက ျားတ နငေ

လများြေျား သယလရျားမာ လ ာငျားမေလသာအလဖခအလေဖြစသည။ ထ အတ အလရေလဖမာ ရ

ရငဖြညေယ ဘာျားအ ပမ ေနငေ လဖမာ ဘ တင တေသသာရ တ ငျားလေသက ျားရ ထာျားဝယနငေ

ပမ တပမ ေမ ာျားနငေ ထ စြလေသညေအတ ဖမဝတ နငေ လ ာေ ရ တ ေသယလရျားစခေျားတ နငေလညျား

ေယစြ ေသယမမ ာျားရ သည။ ထ လက ာငေ လေသအတငျား အဓ ထ ေဖြစလသာ ရာဘာ၊

များနငေ ေစြေါျားတ အ ငလဖြစာ တငြ န ငဖခငျား ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျား

လ ာငလစန ငသည။ ၂၀၁၅-၁၆ ဘဏဍာနစတင ရငျားန ျားဖမ ြန မသည ြသေျားလြေါငျား

၅၅၀၀၀ေ ျားြေါျားဖြစပြ ျား ၂၀၁၁ခနစမ ၂၀၁၇ခနစအတငျား မေဖြညေယသ ဝငလရာ လာလသာ

န ငင သာျားမ ာျား၏ ရငျားန ျားဖမ ြန မတင အဖမငေ ျားလသာ ရငျားန ျားဖမ ြန မြမာဏြင ဖြစသည။

ယငျားနစတင လေသအတငျား န ငင သာျား မ ာျားမ လြ ငလသာ လြငေျားအလရအတ (၉) ခထ ရ ခေပြ ျား

အမ ာျား ျား ဖြစခေသည။ ခေြေါ လြငေျားမ ာျားအေ အမ ာျားစမာ ရာဘာလြငေျားနငေ

ဟ တယလြငေျားတ ဖြစက သည။ ၂၀၁၇-၁၈ ဘဏဍာနစတငလညျား ရာဘာလြငေျားနငေ

ဟ တယလြငေျားတ မဟတဘ အဖခာျားလြငေျား (၇)ခ ထြမ တ ျားလာပြ ျား ရငျားန ျားဖမ ြန မမာ

ြမာဏအာျားဖြငေ ြသေျားလြေါငျား တစသ ေျားေ ျားြေါျားထ ရ လာသည။ တစန ငင လ ျား

အတ ငျားအတာအလေဖြငေ န ငင သာျားမ ာျား၏ စစလြေါငျားရငျားန ျားဖမ ြန မတင ြေါဝငမမာ ၂.၅%သာ

ဖြစသည။

၀

၁၅၀

၃၀၀

၄၅၀

၆၀၀

၀

၁၅၀၀၀၀

၃၀၀၀၀၀

၄၅၀၀၀၀

၆၀၀၀၀၀

အလမ

ရ ေလ

ေေါလ

ာသေျား

လြေါင

ျား

ြ

သေျား

လြေါင

ျား

ဘဏဍာနစ

ြ (၃.၇) မ န ပြ ည န ယ ၏ ပြ ည တ င း ၊ ပြ ည ြ င း န း ပမ ြ ြ န မ

ဖြညတငျားရငျားန ျားဖမ ြန မ ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မ

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

62

အခန း (၄)

လြ သော းအင အော း

တ ငျားဖြညအတငျားရ အလြလြန ငလသာ လြသာျားမ ာျားအာျားလ ျားအတ အလြအ င

ရရ လေလစလရျားမာ အစ ျားရတ ငျား၏ အလရျားြေါလသာ မ ဝေါေြေျားတ ငတစခ ဖြစြေါသည။ “လြသာျားမ ာျား

အဖြညေအဝ အလြအ ငရရ မ” သည တညရ လေလသာ လြသာျားထ၏ လြအာျားစများရည

ရာနေျားဖြညေ ထတယ အသ ျားဖြ န ငသညဟ အေ ထ ြေါသည။ “လြသာျားမ ာျား အဖြညေအဝ

အလြအ ငရရ မ” အလ ာငအထညလြာန ငလသာ အစ ျားရသည တ ငျားဖြညအတငျားရ

လြအာျားစများရည အဖြညေအဝ အသ ျားခ န ငလသာ အစ ျားရ ဖြစြေါသည။ အ ြေါ မ ဝေါေြေျားတ ငသည

အစ ျားရတ ငျားအတ လယ သညေ ြေျားတ ငလတာေ မဟတလြ။ သ လသာ စများလ ာငရည ဖမငေမာျားလသာ

အစ ျားရမ ာျားသည ခ ခလသာလညျား က ျားမာျားလသာ က ျားြများ အာျားထတမမ ာျားဖြငေ

မ ဝေါေစ မ ေျားအမ ျားမ ျား အသ ျားဖြ ာ ြေျားတ င သ ခ တ က ြေါသည။ လြသာျားမ ာျား အဖြညေအဝ

အလြအ ငရရ မသည တ ငျားဖြည၏ စ ျားြာျားလရျားတစခလ ျားဘ က ညေလ င လြအာျားစများရည

အဖြညေအဝ ထတယ အသ ျားခ န ငမမသည တ ငျားဖြညစ ျားြာျားလရျား တညပင မမနငေ တ ငျားဖြညစ ျားြာျားလရျား

ြ ေပြ ျားတ ျားတ မ သ ဦျားတညြေါသည။ လ ထ၏ အလရျားြေါလသာ အစ တအြ ငျားတစရြဖြစသညေ

လြသာျားမ ာျားဘ က ညေလ င အလြရ သဖြငေ အလြအလြေါ အလဖခတည ာ ဝငလငရရ လာပြ ျား

လ ထ၏ “စာျား၊ဝတ၊လေလရျား” လခ ာငလညမည။ လြငေျားရငမ ာျားအတ ာျား ရ ပြ ျားအရငျားမ ာျား

အသ ျားဖြ ာ စ ျားြာျားလရျား လြ ငန ငလသာ ဝေျား င၊ လြသာျားမ ာျားအာျား အလြလြျားန ငလသာ ဝေျား င

ရ လေဖခငျားသည ၎ငျားတ လြငေျားမ ာျားအတ အလဖခအလေလ ာငျားဖခငျား လြာညေျားြေါသည။

ထ လက ာငေ တ ငျားဖြညအတငျား လေထ ငပြ ျား အလြလြန ငလသာ လြသာျားမ ာျားအာျားလ ျားအတ

အလြအ င ြေတ ျားလြျားန ငဖခငျားသည အစ ျားရမ ာျား၏ လေစာ အလရျားြေါလသာ မ ဝေါေ ြေျားတ ငတစခ

ဖြစြေါသည။ ထ လက ာငေ ယခ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏ လြသာျားထအလဖခအလေအာျား

လလေလာ ေျားစစဖခငျားသည အမေအလရျားက ျားြေါသည။

အလြ အ င မနန း

ဖမေမာန ငင ၏ လ ဉ ျားလရအခ ျားအစာျားတင အမေအလြလြန ငလသာ အသ ၁၅နစမ

၆၄နစက ာျား လ ဦျားလရသည တ ငျားဖြညစစလြေါငျားလ ဉ ျားလရ၏ ၆၅.၇% ရ သဖြငေ မ ခ သ ေညျားြေါျားပြ ျား

လ ဉ ျားလရအခငေအလများ (လ ဦျားလရ လာဘ) ရရ လေလသာ န ငင အဖြစ ယ န ငြေါသည။ ယခ

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယတစခခ ငျားစ အလ လြသာျားထအလဖခအလေ လလေလာြေါမည။

63

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအသ ျားသ ျား၏ အသ ၁၅နစမ ၆၄နစအက ာျား အလြအ င

ရရ မနေျားမ ာျားအေ အလြအ ငရရ မနေျား အေညျား ျားမာ ၅၃% ဖြငေ ရခ ငဖြညေယဖြစပြ ျား

အမ ာျား ျားမာ ၇၆% ဖြငေ ရများဖြညေယ ဖြစြေါသည။ ဖမေမာဖြည၏ အဓ

စ ျားြာျားလရျားအငဂ ငဖြစသညေ ရေ ေတ ငျားလေသက ျား၏ အလြအ ငရရ မနေျားမာ ၆၀% ဖြစပြ ျား

ေတ ယလဖမာ စ ျားြာျားလရျားပမ ေလတာလညျားဖြစ၊ အ မေ ျားခ ငျားတရတန ငင နငေ စ ျားြာျားလရျားအရ

သယမလညျား အလေမ ာျားဖြာျားသညေ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား၏ အလြအ ငရရ မနေျားမာ ၆၆%

ဖြစြေါသည (MOIP, 2015)။

သ လသာ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏ အလြအ င ရရ မနေျား တစခတညျားဖြငေ

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏ လြသာျားထအလဖခအလေ အသ ျားသ ျား ေောျားမလညန ငြေါ။

အလြလ မေနေျား၊ အလဖခအလေအရ လြသာျားထထတင မြေါဝငန ငသ မ ာျား၏ ရာခ ငနေျား16၊

ဖြညြသ လရေလဖြာငျား အလြလြ ငသ မ ာျားရာခ ငနေျား၊ မသေစများသ မ ာျားရာခ ငနေျားနငေ အသ

၁၈နစလအာ အလြအ င ရရ မနေျားတ ထညေသငျားစဥျားစာျားမသာ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယအသ ျားသ ျား၏ လြသာျားထ အလဖခအလေ အမေ သ ရ န ငြေါမည။

အလြ လ မ နန း

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအသ ျားသ ျား၏ အလြလ မေနေျားမာ ရာခ ငနေျားအရ

ဂဏေျားနစလ ျား သ မလရာ ြေါ။ ( လ သညမာ ရာခ ငနေျားအာျားဖြငေ ယဂဏေျားမလ ာြေါ။)

အ ျားရ ာျား ျားဟ ရမညေ ရခ ငဖြညေယ၏ အသ ၁၅နစမ ၆၄နစက ာျား အလြလ မေနေျားမာ ၆%

ဖြစြေါသည။ အလာျားတ စာ စ ျားြာျားလရျားအလဖခအလေအရ လြသာျားထထတင မြေါဝငန ငလသျားသ မ ာျား၏

ရာခ ငနေျားမာလညျား အမ ာျား ျား ၄၁% ဖြသညေ ရခ ငဖြညေယမသည ၂၂ရာခ ငနေျားဖြသညေ

ရများဖြညေယအထ လေော ခ အလက ာငျားရငျားမ ာျား ရာလြရေ ခ ခြေါသည။

အလက ာငျားအရငျားမ ာျားအာျား တ စာ မရာလြန ငလသာ “အလဖခအလေအရ လြသာျားထတင

မြေါဝငန ငသ မ ာျား” ြယပြ ျား တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ အလြလ မေနေျားခ ညျား

သ သ သာ က ညေြေါ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏ လြသာျားထ၏

အလြရရ မအလဖခအလေမာ လေစာ လ ာငျားမေဟေ ရ ြေါသည။

16 လြသာျားထထတင အလဖခအလေအရ မြေါဝငန ငလသျားသ မ ာျားတင သမရ ျား ြညာလရျားစေစတင ြညာ ညျားြ ျား လလေလာလေသ မ ာျား၊ အပင များစာျားအရာရ မ ာျား၊ အပင များစာျားအမထများမ ာျား၊ မ သာစအလဖခအလေအရ မ သာျားစတာဝေ ထများလ ာငလေရ သ မ ာျားနငေ အဖခာျားလသာ စ ျားြာျားလရျားအလဖခအလေအရ မြေါဝငသ မ ာျားတ ဖြစြေါသည။

64

န င င ပခော းသ ပ ပပြော င းအလြ လြ သ မ ေား၏ အခန း ဏဍ

သ လသာ မလမေသငေသညမာ အလြအ ငရရ မနေျားတင န ငင ဖခာျားသ လရ ေလဖြာငျား

အလြလြသ မ ာျားလညျား ြေါဝငြေါသည။ န ငင ဖခာျားသ လရ ေလဖြာငျားအလြလြသ မ ာျား၏ အလြအ င

ရရ မနေျားတင တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ မညမ ြေါဝငလေသည ေျားစစက ညေြေါမည။

ရငဖြညေယရ အလြအ ငရရ မနေျား၏ ၆၄.၆% မာ န ငင ဖခာျားသ လရ ေလဖြာငျားအလြလြသ မ ာျား

ဖြစြေါသည။ အလာျားတ စာ မေဖြညေယတင ၅၈.၃%၊ တေသသာရ တ ငျားလေသက ျားတင ၃၈.၆% နငေ

ခ ငျားဖြညေယတင ၃၁.၇% တ ဖြငေ အသ ျားသ ျား ြေါဝငြေါသည။ ထ လက ာငေ အထ ြေါ

ဖြညေယသ ျားဖြညေယနငေ တ ငျားလေသက ျားတ ၏ အလြအ င ရရ မနေျားတင အလေြမာဏ

မ ာျားဖြာျားသညေ န ငင ဖခာျားသ လရ ေလဖြာငျားအလြလြသ မ ာျား ြေါဝငလေသဖြငေ အ ြေါ ဖြညေယမ ာျားနငေ

တ ငျားလေသက ျားလေ ဖြညသ မ ာျား၏ အလြအ ငအခငေအလများမ ာျား နငေ လြခလစာ

အလဖခအလေမ ာျားမာ လဘာဂလေေ သလဘာတရာျားမ ာျားအရ စ ျားရ မြယလ ာငျားြေါသည။

အ ြေါ ဖြညေယမ ာျားနငေ တ ငျားလေသက ျား၏ ဖြညေယအစ ျားရ၊ တ ငျားလေသက ျားအစ ျားရမ ာျား

စများလ ာငန ငရညသည သ သယြာျားြယဖြစသည။ ဖြညသ လ ထအာျား အလြအ င

ြေတ ျားလြျားလရျားနငေ စြလ ဉျား၍ ၂၀၀၈ခနစ န ငင လတာြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေြေါ ြေမ ၉၆ နငေ ြေမ

၁၈၈ ရညညေျားလသာ ဖြညလထာငစဥြလေဖြ စာရငျားနငေ တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယ

ဥြလေဖြ စာရငျားမ ာျားတင ထညေသငျားလရျား ထာျားဖခငျား မရ သဖြငေ မညသညေအစ ျားရအ ငေ အ ြေါ

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

၀

၁၀

၂၀

၃၀

၄၀

၅၀

၆၀

၇၀

ရာခ င

နေျား

ြ (၄.၁) အလြ အ င သ မ ေားအန ပြ ည ြသ ပ ပပြ ောင းအလြ လြ သ မ ေား၏ ြ ေါ ဝ င မ ောခ င န န း

65

ဖြညေယနငေ တ ငျားလေသက ျားလေ ဖြညသ မ ာျားအတ အလြအ ငမ ာျား ြ မ ြေတ ျားလြျားလရျား

လြလ ာငရေ တာဝေရ သညမာ အဖငငျားြာျားစရာ ဖြစြေါသည။ ေညျားြေါျားလေျားလသာ

သတမတထာျားသညေ အေညျား ျား လြခလစာသည န ငင ဖခာျားသ လရ ေလဖြာငျားသာျားလာသ

မ ာျားဖြာျားလေမအတ ခ ငမာလသာ လေော ထြ အလက ာငျားအရာတစခ ဖြစြေါသည (Lwin &

WuttYee, 2019)။17 လြခလစာနငေ စြလ ဉျား၍ ၂၀၀၈ခနစ န ငင လတာ ြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေ၏

တ ငျားလေသက ျား သ မဟတ ဖြညေယမ ာျား ဥြလေဖြ စာရငျားတင မြေါရ ဖခငျားနငေ အလြသမာျားလရျားရာ

ဝေက ျားဌာေသည ဖြညလထာငစအစ ျားအ ငေ၌သာ ြေစညျားဖခငျားတ လထာ ရလ င

ဖြညလထာငစအစ ျားရ၏ တာဝေယ မ သ ဦျားတညြေါသည။

သ လသာ န ငင လတာ ြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေြေမ ၉၈ အရ ဥြလေဖြ စာရငျားတင

လြာဖြမထာျားသညေ အဖခာျား စစမ ာျားနငေ စြလ ဉျားသညေ ဥြလေဖြ အာဏာအာျား ဖြညလထာငစ

လတလတာသ အြနငျားထာျားရာ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအာျား အလြအ ငမ ာျား

ြေတ ျားလြျားလရျားနငေ လြခလစာ တ ျားတ လ ာငျားမေလစလရျားအတ ဖြညလထာငစအ ငေတင

တာဝေရ ြေါသညဟလညျား လ ာ ခ ခ န ငြေါသည။

အထ ြေါ ဖြညေယမ ာျားနငေ တ ငျားလေသက ျားမအြ ေဖြညေယမ ာျားနငေ

တ ငျားလေသက ျားမ ာျား၏ အလြအ င ရရ မနေျားတင န ငင ဖခာျားသ လရေလဖြာငျားအလြလြသ မ ာျား

ြေါဝငမသည ရာခ ငနေျားအရ ဂဏေျားနစလ ျားမလ ာြေါ။ ေတ ငျားလေသက ျားနင ဖြညေယမ ာျားတင

ြေါဝငမနေျားအမ ာျား ျားမာ ၉% ဖြငေ ြခ ျားတ ငျားလေသက ျားဖြစပြ ျား၊ ၂.၄% ဖြငေ ဧရာဝတ တ ငျားလေသက ျားမာ

အေညျား ျားဖြစြေါသည။ အ ြေါ ေျားဂဏေျားမ ာျားသည တရာျားဝင လရ ေလဖြာငျား အလြလြသ မ ာျား၏

ေျားဂဏေျားမ ာျားသာ ဖြစပြ ျား တရာျားမဝင လရ ေလဖြာငျား အလြလြသ မ ာျား ြေါ ထြလြေါငျားြေါ

တ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေ ဖြညေယအလ အထ ြေါ ြေါဝငမမ ာျားသည ြ ၍ ဖမငေတ လာြေါမည။

ပလးလြ သော းမ ေားအပ း

ြညာလရျားအာျား စေစတ သငယ လလေလာ ာ က များတများလသာ လ လလာ သ

ဝငလရာ ရေ လ ာငျားစာ က တင ဖြင ငရမညေ ဘဝအြ ငျားအဖခာျား ာလတင လ လလာ သ

အလ ာတလ င လရာ ရ လေက ရသညေ လလျားလြသာျားမ ာျားအလရျားသည ဖမေမာန ငင ၏

အ ျားဝေါျား ျားလသာ ဖြဿေောမ ာျားထမ တစခဖြစြေါသည။ ၂၀၁၄ခနစ လ ဦျားလရနငေ အ မ

အလက ာငျားအရာ သေျားလခေါငစာရငျားြေါ စ ျားြာျားလရျားလြလ ာငမ ေျားဂဏေျားအခ အလ မ ာျားအရ

ခ ငျားဖြညေယ၏ အသ (၁၀)နစမ (၁၇)နစက ာျား အရ ယမလရာ လသျားသ မ ာျားအာျားလ ျားတင ၁၀.၂%

17 ဖမေမာန ငင တင သတမတထာျားလသာ အေညျား ျားလြခလစာသည အာ ယ လေသတစခလ ျားတငလညျား အေညျား ျားဖြစြေါသည။

66

သည လလျားလြသာျားမ ာျားဖြစပြ ျား ယငျားြေါဝငမအခ ျားအစာျားသည တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျားအေ အေညျား ျား ြေါဝငမ ဖြစြေါသည။ အ ြေါရာခ ငနေျားအရ အသ (၁၀)နစမ

(၁၇)နစက ာျား အရ ယမလရာ လသျားသ မ ာျား (၁၀) လယာ တင (၁)လယာ လ ာခေသည လလျား

လြသာျားမ ာျား ဖြစြေါသည။ ပလးလြ သော း အမ ော း း ြေါ ဝင သည ပြည နယ မော ၃၁.၅% ပဖင

မ းပြည နယ ပဖစ ြေါ သည ။ အရ ယမလရာ လသျားသ မ ာျား (၁၀)လယာ တင (၃)လယာ လ ာသည

အတေျားြညာမလလေလာရဘ အလြလြလေရြေါသည။ ြေါဝငမရာခ ငနေျားအလြေါ မ တညပြ ျား အြစ(၃)စ

ခဖခာျားန ငြေါသည။ ြထမအြစမာ ၁၀%မ ၁၉% အထ ြေါဝငမရ လသာ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျားဖြစပြ ျား ယငျားအြစတင ခ င းပြည နယ ၊ ခ င ပြည နယ ၊ င ပြည နယ ၊ မန ပြည နယ ၊

ခ င ပြည နယ ၊ တ နသသော တ င းပေ သက းနင န န တ င းပေသက းတ ြေါဝငြေါသည။

ေတ ယအြစမာ ၂၀% မ ၂၉% အထ ြေါဝငမ ရ လေလသာ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား ဖြစပြ ျား

အ ြေါအြစတင ဧ ော ဝတ တ င းပေသက း၊ ြခ းတ င းပေသက း၊ ယ ော းပြည နယ ၊ မပ းတ င း

ပေ သက း၊ စစ င းတ င းပေသက း နင မနတပလးတ င းပေသက းတ ြေါဝငြေါသည။ ၃၀% နငေ ၃၀%

အထ ြေါဝငမရ လသာ အြစတင မ းပြည နယ တစခတညျားသာ ၃၁.၃% ဖြငေ ြေါဝငမနေျား အဖမငေ ျား

ဖြစသည လတေရသည။

လလျားလြသာျားမ ာျားအလရျားသည ဖြညလထာငစအတငျား တညရ လသာ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျား အာျားလ ျားတင ဖြစြာျားလေလသာ ယဖြေသညေ န ငင လ ျား ငရာ ဖြဿေောဖြစြေါသည။

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

၀ ၅ ၁၀ ၁၅ ၂၀ ၂၅ ၃၀ ၃၅

ဧရာ၀တ တ ငျားလေသက ျား

ြခ ျားတ ငျားလေသက ျား

ခ ငျားဖြညေယ

ခ ငဖြညေယ

ယာျားဖြညေယ

ရငဖြညေယ

မလ ျားတ ငျားလေသက ျား

မေဖြညေယ

ရခ ငဖြညေယ

ရများဖြညေယ

တေသသာရ တ ငျားလေသက ျား

စစ ငျားတ ငျားလေသက ျား

မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား

ရာခ ငနေျား

ြ (၄.၂) ပလးဦးပ တင ပလးလြ သေားမ ေား၏ ြေါ ဝ င မ ောခ င န န း

67

ဖြဿေောတစရြ က ျားမာျား ယဖြေ လာသညနငေအမ အစ ျားရအ ငေမ ာျားအက ာျား ြ ျားလြေါငျား

လ ာငရ မသည အြ တဖြငျား လ အြြေါသည။ ၂၀၀၈ခနစ န ငင လတာ ြေစညျားြ အလဖခခ ဥြလေြေမ

(၁၈၈) ရညညေျားသညေ လေော တဇယာျားအမတ(၂) တ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေ ဖြညေယမ ာျား

ဥြလေဖြ စာရငျားတင လလျားလြသာျားမ ာျားအလရျားနငေ စြ၍ရလသာ လြာဖြရငျားလငျားခ မ ျား

မြေါဝငဘ အလဖခခ ြညာလ ာငျားမ ာျား စ မ အြခ ြခငေ သာလ င ၂၀၁၅ အလဖခခ ဥြလေဖြင ငခ

အရ ြေါရ ြေါသည။ သ ဖြစြေါ၍ ဤက ျားမာျား ယဖြေလသာ ဖြဿေောက ျားအာျား လဖြရငျားရေ

အလဖခခ ဥြလေြေမ(၉၈)ဖြဌာေျားခ အရ ဖြညလထာငစ အ ငေတင တာဝေရ ြေါသည။ မညသ လစ

အရ ယမလရာ လသျားခ ေ စာသငလ ာငျားမ ာျားတင တ လရာ ာ ြညာသငယ လေရမညေအစာျား

အလြခငဝင၍ တရာျားမဝင အလြလြလေရသည ဖြညလထာငစ၏ အေောဂတအတ

လမ ာလငေခ မ ာျား လလ ာေြေါျားရြေါသည။

MSDP ြေါ အလြ အ င ဖန တ းပြးပ းနင ပ ပပြောင းလြ သော းမ ော းအပ း င ော

ပဖော ပြခ မ ေားနင ပပဖ င းမည နည းလမ းမ ေား

MSDP တင အလြအ ငြေတ ျားလရျားအာျား သ ခ ညျားသ သ အစာျား ြဂဂလ ဏဍ

ဦျားလ ာငသညေ ြ ေပြ ျားလရျားနငေ စြရဖမငြေါသည။ အစ ျားရသည အလြအ ငြေတ ျားလြျားလရျားဟ

ရာတင ြေတ ျားလြျားမညေ အလြအ ငမ ာျား၏ အရညအလသျား လညျား အလလျားထာျားြေါလက ာငျား

လြာဖြထာျားြေါသည။ အစ ျားရသည စ ြ ျားလရျားနငေ အလသျားစာျား၊ အလတစာျား

စ ျားြာျားလရျားလြငေျားမ ာျားအာျား အလြအ င ြေတ ျားလရျားအတ အလရျားက ျားလသာ ဏဍမ ာျား အဖြစ

ရညမေျားြေါသည။ ထ အဖြင အစ ျားရသည အရညအလသျား ဖမငေမာျားလသာ အလြအ ငမ ာျား

လြေါထေျားလာလစလရျားအတ ရညရ ယ ာ ေစဂ စတယ စ ြာျားလရျား ဖမ ငေတငမညဟလညျား

လြာဖြထာျားြေါသည။ အလရျားက ျားပြ ျား လ စလ ြမရသငေလသာအခ မာ တ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေ

ဖြညေယမ ာျားအလ အလြအ ငမ ာျားြေတ ျားလြျားလရျားအာျား အလ ာငအထညလြာလရျားနငေ

ြတသ သညေ သ ငရာ အြေအစညျားမ ာျားအာျား လြာဖြရာဝယ တ ငျားလေသက ျားအစ ျားရမ ာျား၊

ဖြညေယအစ ျားရမ ာျား၊ တ ငျားလေသက ျား လတလတာနငေ ဖြညေယလတလတာမ ာျား မြေါရ သဖြငေ ယခ

MSDP အာျား သ လသထာျားလ ဖြညလထာငစအစ ျားရသည အလြအ ငြေတ ျားလြျားလရျားအာျား

ဖြညလထာငစအ ငေ၌သာ အလ ျားစ တာဝေရ သညဟ ခ ယ ထာျားလက ာငျား သ ျားသြရြေါသည။

MSDPတင အစ ျားရသည လြငေျားခငတငျား ခဖခာျား ခ ရမ၊ အလသ ျားစာျားမမ ာျား

ငျားရငျားလစရေနငေ လ ာငျားမေလသာ အလြအ ငမ ာျား လတလြစာ လြ ငန ငရေ

ဥြလေမ ာျားဖြငေ အ ာအ ယလြျားြေါမညဟ ဖြညသ လ ထအာျား တ လြျားြေါသည။ လြငေျားစဉ

၅ရြဖြငေ “မဟာေ ြဟာ ၄.၅- လရေလဖြာငျားလြသာျားမ ာျားအြေါအဝင လြသာျားအာျားလ ျား၏

68

ထတလြန ငမစများအာျား အသ ျားခ လရျားနငေ အခငေအလရျား ာ ယလြျားလရျား” အာျား

အလ ာငအထည လြာမညဖြစလက ာငျား လြာဖြထာျားသည။ ယခ MSDP အရ အစ ျားရအလေဖြငေ

လရေလဖြာငျားလြသာျားမ ာျားအလရျားသည အလရျားက ျားလသာ ြမာဏ အတ ငျားအတာ ရ လေသည

အရ အတ ငျား အသ အမတဖြ ပြ ျား လ လတေ စာ မ ဝေါေခငျားရေ က ျားြများြေါသည။ လြငေျားစဉ

(၁၊၂၊၃၊၅) သည တရာျားမဝငလရေလဖြာငျားသာျားလာလေရသညေ အ ာအ ယမေ

လရေလဖြာငျားလြသာျားမ ာျားအာျား တရာျားဝငသာျားလာန ငလစရေ ည လြျား ာ ဥြလေမ ာျားဖြငေ

အ ာအ ယလြျားရေ စတင က ျားြများအာျားထတလာဖခငျား၊ လြငေျားစဉ (၄) သည ဖြညြတင

အလဖခခ လေန ငသ မ ာျားအာျား န ငင ၏စ ျားြာျားလရျားတင ြေါဝငန ငလစရေ အာျားလြျားဖခငျားတ လတေရ ရြေါမည။

လရေလဖြာငျား လြသာျားမ ာျားအလရျား လညျား ဖြညလထာငစအစ ျားရသည ၎ငျားတ ၏ တာဝေအဖြစသာ မခ

ယ ထာျားြေါသည။ အ ြေါအလရျားမာ လ ဝငမက ျားက ြလရျားနငေ မ ာျားစာ န ျားနယ

ြတသ လေသညေအဖြင လ ဝငမက ျားက ြလရျားမာ အဖခာျားြယေရယ ငေသ ျားလသာ န ငင

အမ ာျားစတငလညျား ဖြညလထာငစအ ငေ သာ အလ ျားစ တာဝေယ က ြေါသည။

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏ လြသာျားထအလဖခအလေတင အဓ ဖြဿေော နစရြ

ရ ြေါသည။ ြထမ တစမ ျားမာ အလြလြန ငလသာ အသ အရ ယရ သညေ လြသာျားထအာျား

အလြအ င အဖြညေအဝ မြေတ ျားလြျားန ငဖခငျား ဖြစြေါသည။ အ ြေါ ဖြဿေော၏ ထငရာျားလသာ

ဖြယဂမာ ြ မေမဟတလသာ န ငင ဖခာျားသ လရေလဖြာငျားအလြလြသ မ ာျား အလရအတ ဖြစြေါသည။

ဖြညလထာငစ အစ ျားရအလေဖြငေ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအစ ျားရမ ာျားဖြငေ ည န ငျားတ ငြင

လဖြရငျားန ငသညေ ဖြဿေော ဖြစြေါသည။ အလြအ င ြေတ ျားလြျားန ငလရျားအတ မ ဝေါေခ မတလရျား၊

ခ မတသညေ မ ဝေါေမ ာျား အလ ာငအထညလြာလရျားအ ငေ ငေတ မညသညေအစ ျားရအ ငေ

မညသ တာဝေယ မည ျားဖြတန ငလသာ အာဏာသည အလဖခခ ဥြလေြေမ (၉၈) အရ

ဖြညလထာငစလတလတာတင ရ ပြ ျား ဖြစြေါသည။ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား အသ ျားသ ျား၏

အလြအ ငြေတ ျားလြျားလရျားအတ ပမ ေေယအလ ယစာျားဖြ သညေ ဖြညသ လတလတာ

ယစာျားလယမ ာျားနငေ လေသအလ အခ ျား ယစာျားဖြ သညေ အမ ျားသာျားလတလတာ

ယစာျားလယမ ာျားတင တညလသာ တာဝေမ ာျား၊ လြြ ငခငေမ ာျားနငေ လလ ာည ြေါသည။ သ ဖြစြေါ၍

န ငင လ ျား ငရာ အလြအ ငြေတ ျားလြျားလရျား မ ဝေါေအာျား ဖြညလထာငစ လတလတာ

အတညဖြ န ငပြ ျား အ ြေါလြေါထ လာသညေ န ငင လ ျား ငရာ အလြအ ငြေတ ျားလြျားလရျား မ ဝေါေ

အသ ျားသ ျားလသာ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား၏ လေသလတလတာအသ ျားသ ျားမ

န ငင လ ျား ငရာမ ဝေါေအာျား လေသလ အြခ နငေအည ြ ေြ ျားလသာ လေသ ငရာ ဥြလေမ ာျားဖြငေ

အတညဖြ ဖြဋဌာေျားန ငြေါလသျားသည။ န ငင လ ျား ငရာ အလြအ င ြေတ ျား လြျားလရျားမ ဝေါေနငေ

69

လေသ ငရာ ဥြလေမ ာျားတင ဖြညလထာငစအ ငေနငေ လေသအ ငေ အမေ အလ ာငအထညလြာရေ

အာဏာခလဝမအာျား ြ ဖြငစာ သတမတရေမာ အလရျားက ျားြေါသည။

ေတ ယဖြဿေောမာ လလျားလြသာျားမ ာျားအလရျား ဖြစြေါသည။ အ ြေါ လလျားလြသာျားမ ာျား

အလရျား လဖြရငျားရေမာလညျား အထ ြေါတငဖြခေသညေ မ ဝေါေအ ငေမသည

အလ ာငအထညလြာသညေ အ ငေအထ ဖြညလထာငစအ ငေနငေ သ ငရာ လေသအ ငေတ

ြ ျားလြေါငျားည န ငျား လရျား အလ ာငအထည လြာသညေ ေညျားဖြငေ လဖြရငျားန ငပြ ျား ယခဖြဿေော

လဖြရငျားရေ န ငင တ ာအြေအစညျားမ ာျား၊ အစ ျားရ မဟတသညေ အြေအစညျားမ ာျား၏ အက ဉာဏ၊

ျများ ငမ၊ ေညျားြညာြ ငျား ငရာနငေ လငလက ျားြ ငျား ငရာ အ အည မ ာျား ရယ ၍ လေသ ငရာ

အစ ျားရနငေ လေသလတလတာ ဦျားလ ာငပြ ျား လ ာငရ န ငသညေ အလရျားအရာ ဖြစြေါသည။

ဖြညလထာငစအ ငေ အြခ ြလရျားနငေ ဥြလေဖြ လရျားသည လဖမဖြငနငေ ေ ျားစြသညေ အြခ ြလရျားနငေ

ဥြလေဖြ လရျားအာျား ရငျားလငျားစာ အာဏာခလဝသည ြေါ တာဝေခ မမာလညျား ရငျားလငျားန ငြေါသည။

အ ယ၍ ဖြညလထာငစအ ငေသည လလျားလြသာျားမ ာျား အလရျားနငေြတသတ၍

လေသအလ လသာလညျားလ ာငျား၊ န ငင လ ျား ငရာလသာလညျားလ ာငျား ၎ငျားတ ၏ အာရ စ ျားစ မနငေ

န ငင လရျားလစတေော ဖြသလ သည ြေါ စညျားမ ဉျား ေသတခ မ ာျား လြာဖြထာျားဖခငျား မရ သညေ

လထာ ြ ေလင လေသအာျားလ ျား သ လညျားလ ာငျား၊ လေသအခ ေ သ လညျားလ ာငျား

လထာ ြ ေန ငြေါသည။ အရ ယမတ ငမ အလြလြလေရလသာ အသ မဖြညေသညေ

လြသာျားမ ာျားအလရျား လဖြရငျားရေ မ ဝေါေ၊ အလ ာငအထညလြာလ ာငရ မ၊ ဘဏဍာလင

(အလြလင)၊ ေညျားြညာ စသညေ အဖခငျားအရာ လလျားမ ျားစလ ျား လ ြေါသည။ “လြသာျားမ ာျား အဖြညေအဝ

အလြအ ငရရ မ” သည ဖြညသ လ ထအတ ခ များသာက ယဝမ လ ာင ဉျား လြျားရေ

ငေဝတသ ပြ ျား တာဝေယ လသာအစ ျားရ၏ က ျားြမအာျားထတမ တ ငျားတာလသာ

ဖြေေါျားတ ငတစခဖြစြေါသည။ လ သာျား တ သည လတလြမ၊ တရာျားမ တမတ

ဖမတန ျားတေြ ျားထာျားြေါသည။ အလာျားတ က ယဝခ များသာမ လညျား လ လာျား လတာငေတြေါသည။

ဖြညသ တ ၏ လ အငနငေ လ အြခ ဖြညေ ညျားလြျားရေ ဖြညသ လရ ျားလ ာ တငလဖမ ာ ထာျား

သညေ အစ ျားရတင တာဝေရ ြေါသည။

70

အခန း (၅)

ပငပက းပဖော င းြမ

ဖမေမာန ငင ရ ေလ ျားနေျားမ ာျားနငေ (၎ငျားအလြေါ အလဖခခ တ ခ ထာျားလသာ)

လငလက ျားလြာငျားြမနေျားတ သည အစ ျားရမ ာျား ထ ေျားခ ြန ငလသာ အတ ငျားအတာထ

လ ာလေလေြေါသည။ ထ ေျားခ ြရေ က ျားစာျားလသာလညျား ေညျားေောမာျားယငျားမ လက ာငေ

မထ လရာ ခေရသညေအဖြင အ ျားသ လရာ မ လညျား “လငစ ကြရ ထတဖခငျား”ဖြငေ

လဖြရငျားခေရာ လ ျားအတ ြေါ လလျားခေရြေါသည။ ေ မ လရစ အစ ျားရမ ာျား လ ထ တင

လငစ ကြရ ထတဖခငျား လလ ာေခ ခေလသာလညျား အလဖခအလေမာ အေညျားငယသာ သ သာရာ

ရခေြေါသည။ စေစမခ ငမာလသျားလသာ အလဖခအလေလအာ တင မထ ေျားခ ြန ငလသာ ေလ ျားနေျား

တ ျားတ မနငေ လငလက ျားလြာငျားြမနေျားတ သည ဖြညသ လ ထ၏ လ မစ ျားြာျားလရျားအလဖခအလေ

အက ျားအ ယ ေ ခလြျားလေသဖြငေ အစ ျားရမ ာျားအလေဖြငေ မေမေ ေ ေ ငတယလဖြရငျားန ငရေ

အလရျားက ျားြေါသည။ ဖြညသ လ ထအာျား ြ ြေလစလသာ ေလ ျားနေျားတ ျားဖမ ငေမနငေ

လငလက ျားလြာငျားြမနေျား အလဖခအလေ ယခ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအလ လလေလာ

ေျားစစထာျားြေါသည။

ေလ ျားနေျားဖမငေတ မနငေ လငလက ျားလြာငျားြမတ သည ဖမေမာဖြညသ တ အာျား အပမတလစ

လက ာ လေလစခေပြ ျား အစ ျားရ အစ ျားရဝေထများလစာမ ာျား တ ျားလြျားလ ငြင ဖြညသ လ ထမာ

လ ျား စာျားမမ ာျား က ျားစ ျားလေသညေ လ ျား လက ာငေ ေလ ျားနေျားတ ျားတ မည စ ျားထ တလေရပြ ျား

အဖြညေအဝ မလြ ာရငန ငြေါ။ သ ငရာေယေ မ တတစခအတငျား လေထ ငလသာ ဖြညသ လ ထ၏

ဝငလင တ ျားတ မ မရ ြေါဘ ေစညလ ျားနေျား ဖမငေတ ြေါ အ ြေါဖြညသ ဝငလင၏ ဝယယ

န ငစများ ငျားလစြေါသည။ ေလ ျားနေျား ဖမငေတ ဖခငျားလက ာငေ ယခင ေလ ျားနေျား မတ မ

ဝယယ န ငလသာ ေစညနငေ ဝေလ ာငမြမာဏ လလ ာေခ စာျားသ ျားရဖခငျား၊ သ မဟတ အခ ေလသာ

ေစညနငေ ဝေလ ာငမမ ာျား မစာျားသ ျားန ငလတာေဖခငျားတ သည အ ြေါဖြညသ လ ထ၏

ခ များသာသခ ငျားလာဖခငျားဟ ေောျားလညြေါသည။ ထ လက ာငေ စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျားမ ာျား

ဖမငေတ ဖခငျားနငေ ထ ညေျား ေျားမ တ ထတလသာ လငလက ျားလြာငျားြမနေျား ဖမငေတ ဖခငျားတ သည

ဖြညသ လ ထ၏ ခ များသာသခ မညမ ငျားလေသည တစေညျားတစြ လစဟဖြလေြေါသည။

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘဏဍာနစ၊ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ဘဏဍာနစနငေ ၂၀၁၇-

၂၀၁၈ဘဏဍာနစတ ၏ စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျား အခ အလ မ ာျားအာျား လလေလာြေါမည။18

18 ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘဏဍာနစမ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစအထ စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျားမ ာျားအာျား ၂၀၁၂-၂၀၁၃ဘဏဍာနစ ေစည လ ျားနေျားမ ာျား အလဖခခ တ ခ ထာျားြေါသည။ (၂၀၁၈ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင၊ ဖမေမာန ငင ေဟ စာရငျားအငျား အြေ)

71

ပြ ျားလေော အ ြေါ အခ အလ မတ ငေ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအသ ျားသ ျား၏

လငလက ျားလြာငျားြမနေျားအာျား ၂၀၁၃-၂၁၁၄ ဘဏဍာလရျားနစမ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာလရျားနစအထ ၂နစစာ

လငလက ျားလြာငျားြမနေျားအာျားလညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာလရျားနစမ ၂၀၁၇-၂၀၁၈

ဘဏဍာလရျားနစ ၂နစစာ လငလက ျားလြာငျားြမနေျားအာျားလညျားလ ာငျား တ ထတပြ ျား တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယအသ ျားသ ျား၏ အ ြေါ ဘဏဍာနစ နစနစစာ ာလ၏ လငလက ျားလြာငျားြမနေျား နစခအာျား

န ငျားယဉက ညေြေါမည။ မညသညေတ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား မညသညေ

အစ ျားရလ ထ တင လငလက ျားလြာငျားြမနေျား ျားဝေါျားဖြငျားထေလာဖခငျား လညျားလ ာငျား၊

လလ ာေ လာသည လညျားလ ာငျား ရငျားလငျားစာ သ ရ န ငြေါမည။ 19

စေားသ းသ ပ း နန း န း

၂၀၁၇-၂၀၁၈ဘဏဍာနစ စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျား အခ အလ 20မ ာျားအရ

ေစညလ ျားနေျား အက ျားဖမငေ ျားမာ ၁၈၀.၆ ဖြငေ ခ င းပြည နယ ဖြစြေါသည။ ေတ ယမာ ၁၆၇.၅၁ဖြငေ

ခ င ပြည နယ ၊ ၁၄၅.၁၀ဖြငေ မ းပြည နယ နငေ ၁၄၂.၁ဖြငေ ယော းပြည နယ တ ဖြစြေါသည။

ဖမေမာန ငင ၏ အဓ စ ျားြာျားလရျားပမ ေလတာတညရ ရာ ဖြစသညေ န န တ င းပေသက းမာ ၁၂၉.၆

ဖြစပြ ျား ေတ ယစ ျားြာျားလရျားပမ ေလတာတညရာ မနတပလးတ င းပေ သက းမာ ၁၃၀.၈ ဖြစြေါ သည။ လရေ

၂နစလေော ဖြေ ာ စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျား အခ အလ မ ာျား ေျားစစြေါမည။ ၂၀၁၅-၂၀၁၆

ဘဏဍာနစ ေစညလ ျားနေျား အခ အလ မ ာျားအရ တ ငျားလေသက ျားမ ာျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအေ

ေစညလ ျားနေျားအက ျားဖမငေ ျား လေသ လလျားခမာ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ဘဏဍာနစ

ဖြညေယလလျားခြငဖြစ ာ အစ အစဉမာလညျား လဖြာငျားလဖခငျား မရ ြေါ။ ၁၆၄.၈၅ ဖြငေ ခ င းပြည နယ ၊

၁၃၆.၄၅ ပဖင ခ င ပြည နယ ၊ ၁၂၆.၈၈ ဖြငေ မ းပြည နယ နငေ ၁၂၄.၈၀ ဖြငေ ယေားပြည နယ တ

ဖြစြေါသည။

နစနစစာ လေော ဖြေ၍ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ဘဏဍာနစ စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျား

အခ အလ မ ာျားအာျား ေျားစစက ညေလသာ အ ြေါဘဏဍာနစ၏ ေလ ျားနေျား

19 ၂၀၁၂-၂၀၁၃ ဘဏဍာလရျားနစ ေလ ျားနေျားမ ာျားအာျား အလဖခခ နစသတမတ ာ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘဏဍာလရျားနစမ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာလရျားနစအထ စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျားမ ာျားအာျား ဖမေမာန ငင ေဟ စာရငျားအငျားအြေ တ ခ ခေြေါသည။ ယခ အစ ရငခ စာလရျားသာျားသ သလတသ မ ာျားသည အ ြေါအခ အလ မ ာျားအာျား အသ ျားဖြ ၍ လငလက ျားလြာငျားြမနေျား တ ခ ခေြေါသည။ ထ သ တ ခ ရာတင လရ ျားလ ာ ြ ငျားြလသာ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာလရျားနစအာျား အလယထာျားပြ ျား ေဟ စာရငျားအငျားအြေ ထတလဝသညေ ၂၀၁၈ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင ရယ သညေ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘဏဍာလရျားနစမ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာလရျားနစအထ စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျားမ ာျားအာျား အသ ျားဖြ ပြ ျား လရ ျားလ ာ ြနစ၏ လရ၂နစစာနငေ လေော ၂နစစာ လငလက ျားလြာငျားြမနေျားနစခအာျား တ ထတခေြေါသည။ 20 အ ြေါ စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျားသည ညေျား ေျားတ ရေသတမတထာျားလသာ ေစညအစ(၁၀)မ ျားလ ျားလြေါငျားအတ တ ခ ထာျားသညေ ညေျား ေျားဖြစြေါသည။

72

အက ျားဖမငေ ျားလေသလလျားခမာ လာမညေဘဏဍာနစမ ာျား၏ ေလ ျားနေျားအက ျားဖမငေ ျားလေသ

လလျားခထမ ယာျားဖြညေယမအြ ေဖြညေယသ ျားခ ြေါဝငလေြေါသည။ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘဏဍာနစ

ေလ ျားနေျား အက ျားဖမငေ ျား လေသလလျားခမာ ၁၂၃.၄ ဖြငေ ခ င းပြည နယ ၊ ၁၁၂.၂ ဖြငေ ခ င ပြည နယ ၊

၁၁၀.၂ ဖြငေ မ းပြည နယ နငေ ၁၀၇.၇ ဖြငေ ခ င ပြည နယ တ ဖြစြေါသည (CSO, Myanmar

Statistical Yearbook (2011, 2013, 2018), 2019) ။ ဖမေမာန ငင ၏ စ ျားြာျားလရျားပမ ေလတာစ ရာ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျားနငေ ေတ ယစ ျားြာျားလရျား ပမ ေလတာစ ရာ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားတ မာ

ညေျား ေျားအရ ာဖခာျားခ အေညျားငယသာ ရ ြေါသည။

လရ ျားခ ယထာျားလသာ ဘဏဍာနစမ ာျား၏ စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျားမ ာျား လလေလာရာတင

ြထမ ျား လတေရ ခ မာ လ ထ၏ ခ စာျားေောျားလညခ ဖြစသညေ ေလ ျားနေျားသည

ြ မေမဟတသညေ နေျားထာျားဖြငေ အပမတ လေသည သည ယခလလေလာလတေရ ရလသာ

အခ အလ မ ာျားအလြေါတင ထငရာျားခ ငမာစာ ဖမငရြေါသည။ ေတ ယလတေရ ခ မာ (၂၀၁၃-၂၀၁၄

ဘဏဍာနစတင ယာျားဖြညေယအစာျား ခ ငဖြညေယ ဖြစခေသညမအြ)

ေလ ျားနေျားအက ျားဖမငေ ျား လေသလလျားခမာ ခ င းပြည နယ ၊ ခ င ပြည နယ ၊ မ းပြည နယ နငေ

ယော းပြည နယ တ ဖြစြေါသည။ တတ ယလတေရ ခ မာ (ေတ ယလတေရ ခ ၏ အစ တအြ ငျား တစခ

ဖြစန ငပြ ျား ) ေလ ျားနေျားအက ျားဖမငေ ျား ဖြညေယလလျားခ၏ အစ အစဉမာ မလဖြာငျားမလ

ခ င းပြည နယ ၊ ခ င ပြည နယ ၊ မ းပြည နယ နငေ ယ ေားပြည နယ ( ခ ငဖြညေယ၊ ၂၀၁၃-၂၀၁၄

ဘဏဍာနစ)တ ဖြစြေါသည။

ဖမေမာန ငင ေဟ စာရငျားအငျားအြေသည စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျားမ ာျား တ ခ ရေ

စာျားသ ျား ေစညအစ အမ ျားအစာျား (၁၀)ခ သတမတခေြေါသည။21 တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျားအလ မညသညေ စာျားသ ျား ေစညအစ အမ ျားအစာျား(မ ာျား)

လငလက ျားလြာငျားြမနေျား အမ ာျား ျား၊ အထငရာျား ျား သ လရာ လေလက ာငျား သ ငရာ

တ ငျားလေသက ျားအစ ျားရနငေ ဖြညေယအစ ျားရမ ာျားအလေဖြငေ ဖြဿေောလဖြရငျားရေ သလေစလြျားလ ာငျား

လြျားန ငသဖြငေ တ ငျားလေသက ျား မ ာျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအလ လငလက ျားလြာငျားြမနေျား အမ ာျား ျား၊

အထငရာျား ျားဖြစလစလသာ စာျားသ ျား ေစညအစ အမ ျားအစာျား(မ ာျား) လအာ ြေါဇယာျား22နငေတ

လြာဖြလ ြေါသည။

21 ဖမေမာန ငင ေဟ စာရငျားအငျားအြေသည ၂၀၁၇နစစဉဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာငမ အစဖြ ပြ ျား စာျားသ ျားမ ေစညအစ အမ ျား အစာျား(၁၀)ခ အသစ သတမတခေြေါသည။ 22 အထ ြေါဇယာျားတင ၂၀၁၃-၂၀၁၄ဘဏဍာနစမ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ဘဏဍာနစအထ စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျား အခ အလ မ ာျား အာျား အသ ျားဖြ ထာျားသည။

73

ဇယ ော း ( ၅.၁) တ င းပေသက းမ ေားနင ပြည နယ မ ေားအလ စေားသ းသ ပ း နန း န း အက းပမင း

န စည အစအမ ြးအစော းမ ေား

တ င းပေသက း/ပြည နယ စေားသ း န စည အစအမ ြးအစေားမ ေား

ခ ငဖြညေယ အ မရာ၊ လသာ လရ၊ သ ျားလရ၊ လ ြစစမ ျား၊ ဂတစနငေ

အဖခာျားလလာငစာမ ာျား

ယာျားဖြညေယ အ မရာ၊ လသာ လရ၊ သ ျားလရ၊ လ ြစစမ ျား၊ ဂတစနငေ

အဖခာျားလလာငစာမ ာျား

ေစညနငဝေလ ာငမအလသျားအမာျားမ ာျား

အစာျားအစာနငေ အရ မြေါဝငလသာ လြ ာရညမ ာျား

ရငဖြညေယ အ မလထာငြရ လဘာဂ၊ အ မလ ာ ရ ယာမ ာျား၊

ရာသ အလ အ မထ ေျားသ များရမမ ာျား

ခ ငျားဖြညေယ အ မရာ၊ လသာ လရ၊ သ ျားလရ၊ လ ြစစမ ျား၊ ဂတစနငေ

အဖခာျားလလာငစာမ ာျား

စစ ငျားတ ငျားလေသက ျား အစာျားအစာနငေ အရ မြေါဝငလသာ လြ ာရညမ ာျား

ြခ ျားတ ငျားလေသက ျား ေစညနငေ ဝေလ ာငမအလသျားအမာျားမ ာျား

အ မရာ၊ လသာ လရ၊ သ ျားလရ၊ လ ြစစမ ျား၊ ဂတစနငေ

အဖခာျားလလာငစာမ ာျား

တေသသာရ တ ငျားလေသက ျား အရ ြေါဝငလသာ အလြ ာယမ ာမ ာျားနငေ လ ျားရ က ျားမ ာျား

ြညာလရျား

မလ ျားတ ငျားလေသက ျား ြညာလရျား

အစာျားအစာနငေ အရ မြေါဝငလသာ လြ ာရညမ ာျား

အရ ြေါဝငလသာ အလြ ာယမ ာမ ာျားနငေ လ ျားရ က ျားမ ာျား

74

မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား အ မရာ၊ လသာ လရ၊ သ ျားလရ၊ လ ြစစမ ျား၊ ဂတစနငေ

အဖခာျားလလာငစာမ ာျား

ေျားမာလရျား

မေဖြညေယ ေျားမာလရျား

ရခ ငဖြညေယ အ မရာ၊ လသာ လရ၊ သ ျားလရ၊ လ ြစစမ ျား၊ ဂတစနငေ

အဖခာျားလလာငစာမ ာျား

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား အ မရာ၊ လသာ လရ၊ သ ျားလရ၊ လ ြစစမ ျား၊ ဂတစနငေ

အဖခာျားလလာငစာမ ာျား

အရ ြေါဝငလသာ အလြ ာယမ ာမ ာျားနငေ လ ျားရ က ျားမ ာျား

ရများဖြညေယ ြညာလရျား

ေျားမာလရျား

ဧရာဝတ တ ငျားလေသက ျား ြညာလရျား

အစာျားအစာနငေ အရ မြေါဝငလသာ လြ ာရညမ ာျား

အရ ြေါဝငလသာ အလြ ာယမ ာမ ာျားနငေ လ ျားရ က ျား

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

အ မရာ၊ လသာ လရ၊ သ ျားလရ၊ လ ြစစမ ျား၊ ဂတစနငေ အဖခာျားလလာငစာမ ာျားသည

ခ င ပြည နယ ၊ ယ ော းပြည နယ ၊ ခ င းပြည နယ ၊ မနတပလးတ င းပေသက း၊ ခ င ပြည နယ နငေ

န န တ င းပေသက းတ ၏ လငလက ျားလြာငျားြမနေျား အမ ာျား ျားအဖြစ ထငရာျားလြေါလငလသာ

စာျားသ ျားမ ေစညအစအမ ျားအစာျား (မ ာျားထမ)တစခ ဖြစြေါသည။ အစာျားအစာနငေ

အရ မြေါဝငလသာလြ ာရညမ ာျားသည ယ ော း ပြည နယ ၊ စစ င းတ င းပေသက း၊

မပ းတ င းပေသက းနငေ ဧ ော ဝတ တ င းပေသက း တ တငလညျားလ ာငျား၊ အရ ြေါဝင လသာ

အလြ ာယမ ာမ ာျားနငေ လ ျားရ က ျားသည တ နသသော တ င းပေ သက း၊ မပ းတ င းပေသက း၊

န န တ င းပေသက း နငေ ဧ ော ဝတ တ င းပေသက းတ တငလညျားလ ာငျား၊ အ မလထာငြရ လဘာဂ၊

အ မလ ာ ရ ယာမ ာျား၊ ရာသ အလ အ မထ ေျားသ များရမမ ာျားသည င ပြည နယ တစခတညျား

တငလညျားလ ာငျား၊ ြညာလရျားသည တနသသော တ င းပေသက း၊ မပ းတ င းပေ သက း၊

န န တ င းပေသက းနငေ မ းပြည နယ တ တငလညျားလ ာငျား၊ ေျားမာလရျားသည

75

မနတပလးတ င းပေသက း၊ မန ပြည နယ နငေ မ းပြည နယ တ တငလညျားလ ာငျား၊

ေစညနငေဝေလ ာငမ အလသျားအမာျားမ ာျားသည ြခ းတ င းပေသက း တစခတညျားတငလညျားလ ာငျား

ထငရာျားလြေါလငလသာ လငလက ျားလြာငျားြမမနေျားဖမငေလသာ စာျားသ ျားမ ေစညအစ

အမ ျားအစာျားမ ာျားအဖြစ လတေရ ရြေါသည။

အ မရာ၊ လသာ လရ၊ သ ျားလရ၊ လ ြစစမ ျား၊ ဂတစနငေ အဖခာျားလလာငစာမ ာျား၊ အစာျားအစာနငေ

အရ မြေါဝငလသာ လြ ာရညမ ာျား၊ အ မလထာငြရ လဘာဂ၊ အ မလ ာ ရ ယာမ ာျား၊

ရာသ အလ အ မထ ေျားသ များရမမ ာျား၊ ြညာလရျားနငေ ေျားမာလရျားတ သည ဖြညသ တ လေစဉ

က လတေရင ငလေရသညေ အလဖခခ စာျားသ ျားမ ေစညအစအမ ျားအစာျားမ ာျားအဖြစ ယ ပြ ျား

ဖြညေယ(၇)ဖြညေယနငေ တ ငျားလေသက ျား(၇)တ ငျားစလ ျားသည တစမ ျား (သ မဟတ)

တစမ ျားထ ြ လသာ အမ ျားအစာျားမ ာျားတင ေလ ျားနေျားက ျားဖမငေမေဏ ခ စာျားလေရြေါသည။

ထ ခ စာျားလေရမမ ာျားအေ မ တေသသာရ တ ငျားလေသက ျား၊ မလ ျားတ ငျားလေသက ျား၊

မနတလလျားတ ငျားလေသက ျား၊ မေဖြညေယ၊ ရများဖြညေယနငေ ဧရာဝတ တ ငျားလေသက ျားတ သည

လ အရငျားဖမစ ြ ေပြ ျားတ ျားတ လရျားအတ အလေအလရျားြေါလသာ ြညာလရျားနငေ ေျားမာလရျားတင

ေလ ျားနေျားက ျားဖမငေမ ေဏ ခ စာျားလေရလက ာငျား ထငရာျားရာ အ ြေါ ဖြညေယ(၂)ဖြညေယနငေ

တ ငျားလေသက ျား(၄)တ ငျားတ တင လေထ ငက လသာ လ လတတေျားစာျားမ ာျားနငေ အလဖခခ လ တေျားစာျားတ ၏

လ အရငျားအဖမစ ြ ေပြ ျားတ ျားတ လရျားမာ စ ျားရ မြယရာ လ ာငျားြေါသည။ အထ ျားသဖြငေ

ရများဖြညေယတင လေထ ငက လသာ ဖြညသ တ အတ အက ျားဖမငေ ျား ေလ ျားနေျားေဏ

ြညာလရျားနငေ ေျားမာလရျားတ တင ခ စာျားလေရြေါသည။ ယငျားသ ခ စာျားလေရမသည ရများဖြညေယတင

ဖြညသ မ ာျား၏ ြစစ ြပေခ များသာသခ သာမ ရများဖြညသ မ ာျား၏ ဘဝအေောဂတအထ ြေါ

သ လရာ မ ရ လေြေါသည။

ထ အဖြင ေျားမာလရျားတင စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျား ဖမငေတ ဖခငျားသည သ ငရာ

ေယေ မ တ စညျားလဘာငအတငျား လေထ ငသညေ ဖြညသ မ ာျား ေမာလရျား သစရ တ

က ျားမာျားလေသညဟ ေောျားလညရပြ ျား အ ြေါဖြညသ မ ာျား အလေဖြငေ ေျားမာလရျား ေ စရ တအတ

မတတန ငသဖြငေ အရ ယမတ ငခင လသ ျားန ငလဖခမ ာျားန ငြေါသည။ ြညာရြအသ ျားအရ

အ ြေါဖြညသ မ ာျား၏ လမ ာမေျားသ တများ လလ ာေ မညေ အလာျားအလာ ရ လေြေါသည။ သ ငရာ

အစ ျားရမ ာျားသည ဖြညသ ေမာလရျား ဝေလ ာငမ၏ အရညအလသျားနငေ ဖြေ န ငမ

ြ မ လ ာငျားမေလစရေ အာျားထတရမညေ တာဝေသည ြ မ ထငရာျားလာြေါ သည။

76

ဘဏဍော ပ း ောလနစ ခ၏ ပငပက းပဖော င းြမနန းမ ေား န င းယ ဉ ပလ လောပခင း

၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘဏဍာနစမ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ဘဏဍာနစအထ နစနစစာ

လငလက ျားလြာငျားြမနေျားနငေ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစ မ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ဘဏဍာနစအထ နစနစစာ

လငလက ျားလြာငျားြမနေျားတ န ငျားယဉလလေလာြေါမည။23 ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘဏဍာနစမ ၂၀၁၅-

၂၀၁၅ဘဏဍာနစအထ နစနစစာ လငလက ျား လြာငျားြမနေျားမ ာျားတင ခ င းပြည နယ သည ၂၂.၉%၊

ခ င ပြည နယ သည ၁၇.၁%၊ ယော းပြည နယ သည ၁၅.၁%၊ န န တ င းပေသက းသည ၁၃.၄%

နငေ ဧ ော ဝတ တ င းပေသက းသည ၁၃.၄% (ရေ ေထ ၀.၀၀၀၉ရာခ ငနေျားလလ ာေေညျား) တ ဖြငေ

အဖမငေ ျား ရာခ ငနေျားငေါျားခ ြ င ငြေါသည။ အထ ြေါ ဘဏဍာနစမ ာျားအတ လငလက ျား

လြာငျားြမနေျားအေညျား ျားမာ ၆.၉% ဖြငေ င ပြည နယ ဖြစြေါသည။

၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစမ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစအထ လငလက ျားလြာငျားြမနေျားမ ာျားတင

ခ င ပြည နယ သည ၂၂.၈%၊ မ းပြည နယ သည ၁၄.၄%၊ ယ ော းပြည နယ သည ၁၃.၉%၊

ခ င ပြည နယ သည ၁၃.၆% နငေ င ပြည နယ သည ၁၁.၉% စသညေဖြငေ ခေြေါဖြညေယတ တင

အဖမငေ ျားလသာနေျားမ ာျားဖြငေ ေလ ျားနေျားဖမငေတ လေြေါသည။ လလေလာသညေ ဘဏဍာနစမ ာျားအတငျား

စစ င းတ င းပေသက းသည ၈.၁% ဖြငေ အေညျား ျားနေျားဖြစြေါသည။

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအလ နစနစစာ လငလက ျားလြာငျားြမနစခ

န ငျားယဉရာတင ဤအစ ရငခ စာ ြတသ မ ာျား ေောျားလညရ ရငျားလငျားလစရေ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘဏဍာနစမ

၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏဍာနစအထ ာလ “ြထမဘဏဍာနစ မ ာျား” ဟလညျားလ ာငျား၊ ၂၀၁၅-၂၀၁၆

ဘဏဍာနစမ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏဍာနစအထ ာလ “ေတ ယဘဏဍာနစမ ာျား”ဟ လညျားလ ာငျား

လေော လာမညေရငျားလငျားခ မ ာျားတင ြငေ လရျားသာျားသ ျားစြေါမည။

ြထမဘဏဍာနစမ ာျားအတငျား လငလက ျားလြာငျားြမနေျားနငေ ေတ ယဘဏဍာနစမ ာျားအတငျား

လငလက ျားလြာငျားြမနေျား န ငျားယဉက ညေရာ24 ခ င ပြည နယ ၊ င ပြည နယ ၊ မန ပြည နယ ၊

ခ င ပြည နယ နငေ မ းပြည နယ တ ၏ လငလက ျား လြာငျားြမနေျားမ ာျားသည ေတ ယဘဏဍာနစမ ာျားတင

ြထမဘဏဍာနစမ ာျားထ ြ မ ဖမငေတ လာြေါသည။ မေဖြညေယ၏ လငလက ျားလြာငျားြမနေျား

နစခအက ာျား ာဖခာျားခ သည ၁% ြင မဖြညေြေါ။ သ လသာ ခ ငဖြညေယနငေ ရခ ငဖြညေယတ ၏

ာဖခာျားခ မ ာျားမာ အဖမငေ ျားဖြစပြ ျား ၅% ဝေျား င ြ မ ဖမငေတ လာသည။ အ ြေါဖြညေယ

ငေါျားဖြညေယအေ ရခ ငဖြညေယသည ြထမဘဏဍာနစမ ာျားတငလရာ၊ ေတ ယဘဏဍာနစမ ာျားတငြေါ

23 ၂၀၁၅-၂၀၁၆ဘဏဍာနစတင ၂၀၁၅ အလထလထလရ ျားလ ာ ြက ျား ငျားြြေါသည။ 24 ယခ ေသ ာဖခာျားခ ရာလြရဖခငျားသည ေလ ျားနေျား အလဖခတည တ ထတလသာ လငလက ျားလြာငျားြမနေျားမ ာျား တ ျားလာဖခငျား၊ လလ ာေ သာျားဖခငျားသည တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားလေ ဖြညသ လ ထ၏ လ ာငျား ျားခ များသာ တ ငျားတာရာတင အလရျားြေါသညဟ ယ လသာလက ာငေ ဖြစြေါသည။

77

လငလက ျားလြာငျားြနေျား အက ျား ျားငေါျားဖြညေယတင ြေါဝငပြ ျားဖြစရာ ရခ ငဖြညသ တ အတ

စ ျားရ မစရာလ ာငျားြေါသည။ ဖြညလထာငစအစ ျားရနငေ ရခ ငဖြညေယအစ ျားရတ သည ရခ ငဖြညသ တ ၏

လ ာငျား ျားခ များသာအတ အလလျားမ လ ာငရ သငေြေါသည။

ြ (၅.၁) တ င းပေသက းနင ပြည နယ မ ေားအလ ပငပက းပဖော င းြမနန း

ြထမဘဏဍာနစနငေ ေတ ယဘဏဍာနစတ တင ဖြစလြေါလေလသာ လငလက ျားလြာငျားြမနေျားမ ာျား

န ငျားယဉရာတင တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယလတာလတာမ ာျားမ ာျားတင လငျားလက ျားလြာငျားြမနေျားမ ာျား

ငျားလေသည လတေရသည။ ခေြေါ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအေ ရာခ ငနေျားအရ

ငျားလေလသာလညျား သတ မလစသငေသညမာ ခ င းပြည နယ ဖြစြေါသည။

လငလက ျားလြာငျားြမနေျားသည ငျားလေလသာလညျား စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျားအရ ဖမေမာဖြည

တစဖြညလ ျားတင ေလ ျားနေျားက ျားဖမငေမ အ ျားဝေါျား ျား ခ စာျားလေရသညမာ ခ ငျားဖြညသ မ ာျား

ဖြစြေါသည။ အ ြေါဖြဿေောအတ ဖြညလထာငစအစ ျားရနငေ ခ ငျားဖြညေယအစ ျားရ

အစ ျားရနစရြစလ ျားတင တာဝေရ ြေါသည။

ြထမဘဏဍာနစမ ာျားထ ေတ ယဘဏဍာနစမ ာျားတင ြ မ ဖမငေတ လာသညေ

လငလက ျားလြာငျားြမနေျား တ ျားပြ ျား ခ စာျားလေရသညမာ ဖြညေယ ငေါျားဖြညေယသာဖြစပြ ျား

အ ြေါဖြညေယမ ာျားဖြစသညေ ခ ငဖြညေယ၊ ရငဖြညေယ၊ မေဖြညေယ၊ ရခ ငဖြညေယနငေ

ရများဖြညေယတ မ အြ ေဖြညေယမ ာျားနငေ တ ငျားလေသက ျားမ ာျားတင စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျား

အလဖခတည တ ထတလသာ လငလက ျားလြာငျားြမနေျားမ ာျားသည ငျားခေြေါသည။ ၂၀၁၇ခနစ

စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျားတင အ ျားဝေါျား ျားဖြစသညေ ခ ငျားဖြညေယနငေ ခ ငဖြညေယ၊

ရငျားဖမစ။ ။ ၂၀၁၈ခနစ ဖမေမာစာရငျားအငျားစာလစာင

၈

၁၅

၇၁၀

၁၇

၂၃

၁၁၁၃

၁၁၁၃ ၁၃

၇

၁၃ ၁၃၁၄ ၁၄၁၂

၁၀

၂၃

၁၀

၁၄

၈၁၀

၈ ၉ ၁၀ ၁၁ ၁၀

၀

၅

၁၀

၁၅

၂၀

၂၅

ရာခ င

နေျား

လငလက ျားလြာငျားြမနေျား ( ၂၀၁၃-၂၀၁၄ မ ၂၀၁၅-၂၀၁၆) လငလက ျားလြာငျားြမနေျား (၂၀၁၅-၂၀၁၆ မ ၂၀၁၇-၂၀၁၈)

78

ရငဖြညေယ၊ မေဖြညေယ၊ ရခ ငဖြညေယ၊ ရများဖြညေယတ တင စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျားနငေ

လငလက ျားလြာငျားြမနေျားအရ ဖြညသ တ ၏ ခ များသာသခမ ာျား ထြမ လလ ာေြေါျားခေရပြ ျား

ေဖြညေယမ ာျားနငေ တ ငျားလေသက ျားမ ာျားတင စာျားသ ျားသ လ ျား နေျား ေျားမ ာျား တ ျားတ မနငေ

လငလက ျားလြာငျားြမနေျားမ ာျား တ ျားတ မ ငျားခေသဖြငေ အ ြေါဖြညသ မ ာျား သ သာရာ ရခေြေါ

သည။

MSDP တ င ပဖော ပြထော းပသော ပငပက းပဖော င းြမ င ော ပဖော ပြခ မ ေားနင အစ အမ မ ေား

MSDP တင လငလက ျားလြာငျားြမနငေ န ငင ဖခာျားလငလလယနေျားတ သည စြလေလက ာငျား

လြာဖြထာျားပြ ျား လငလက ျား လြာငျားြမအာျား ေလ ျားနေျားဖမငေတ မရလထာငေမ ခ ဉျား ြဖခငျား မရ ခေြေါ။

သ ဖြစြေါ၍ လငလက ျားလြာငျားြမဖြဿေော တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအသ ျားသ ျားအလြေါ

အလဖခခ လသာ ခ ဉျား ြမလညျား မရ န ငလတာေြေါ။ MSDP တင လြာဖြထာျားလသာ လငလက ျား

လြာငျားြမအလြေါ ခ ဉျား ြမသည မမာျားယငျားလသာလညျား ခ ဉျား ြမနစမ ျားအေ

တစမ ျားတညျား သာ အသ ျားဖြ ဖခငျားလက ာငေ လငလက ျားလြာငျားြမ လလ ာေခ န ငမညေ ယနတရာျားမ ာျားသည

ေဟ ဘဏနငေ ဖြညလထာငစစ မ ေျားနငေ ဘဏဍာလရျားဝေက ျားဌာေသာ ဖြစလေြေါသည။

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအသ ျားသ ျား၏ ေလ ျားနေျားဖမငေတ မအာျား လ စလ ြ ရထာျားဖခငျားနငေ

ဖြညလထာငစအ ငေ တစ ငေတညျားတငသာ ငတယ လဖြရငျားဖခငျားဖြငေ လငလက ျား လြာငျားြမအာျား

လလ ာေခ ရေ ေညျားလများသည သ သယရ စရာ လ ာငျားြေါသည။

ေစညလ ျားနေျားဖမငေတ မနငေ လငလက ျားလြာငျားြမနေျားတ သည ဖမေမာဖြညသ တ ၏

စ ျားြာျားလရျားအရ လဖခာ ဖခာျားြယ အ ြမ ျားမ ာျားအေ တစခဖြစြေါသည။

အစ ျားရအ သည အ ြေါအ ြမ ျားအာျား လမာငျားထတန ငသညေ သမ ငျားအာျား ြေတ ျားရေ

က ျားြများခေြေါသည။ ေလ ျားနေျား ဖမငေတ လစလသာ သ လရာ မမ ာျား လလေလာသငေပြ ျား တ တ

ြေါ အ ြေါ အာျားသ လရာ မမ ာျား၏ အ ာအလဝျားနငေ မ လလာရာသည

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျား အသ ျားသ ျားတ ၏ ေယေ မ တစညျားလဘာငအတငျား

သ လရာ ဖခငျားနငေ လေသအသ ျားသ ျားတ ၏ ေယေ မ တစညျားလဘာင လ ာလေဖခငျားတ

စာျားသ ျား ေစညအစမ ာျားအာျား အလဖခဖြ ၍ လညျားလ ာငျား၊ စာျားသ ျား ေစညအစမ ာျား စ ျား ငျားရာ

လများလက ာငျားအရလညျားလ ာငျား တ လသခ စာ လလေလာသငေြေါသည။ လေသအသ ျားသ ျား၏

အစ ျားရအသ ျားသ ျားသည ၎ငျားတ လေသအသ ျားသ ျား ေဟ ဖြ လ လလေလာသငေြေါသည။

လေသအသ ျားသ ျား၏ ေယေ မ တစညျားလဘာငအတငျားသာ တညရ သညေ သ လရာ မမ ာျား အလဖြရာ

ငတယရေ လေသအစ ျားရနငေ လေသလတလတာမ ာျား က ျားြများပြ ျား လေသတစခ၏ ေယေ မ တ

စညျားလဘာငထ လ ာလေ ာ တညရ လေသညေ အာျားသ လရာ မမ ာျား ဖြညလထာငစအစ ျားရ၊

79

ဖြညလထာငစလတလတာ၊ သ ငရာ လေသအစ ျားရနင လတလတာမ ာျား အတ တ မ ဝေါေ

လရျား ပြ ျား ြ ျားလြေါငျားလဖြရငျားသငေြေါသည။ အ ြေါ မ ဝေါေမ ာျားနငေ လဖြရငျားေညျားတ သည

သ ငရာလေသ အစအလဝျားအတ သာ ဖြစသငေပြ ျား ဖြညလထာငစ၏ န ငင လ ျား ငရာမ ဝေါေနငေ

လဖြရငျားသညေ ေညျားေောမ ာျားတင မြေါဝငသငေြေါ။

အထ ြေါတငဖြထာျားသညေ စဉျားစာျားခ မ အာျား အလဖခခ သညေ လဖြရငျားေညျားမ ာျားသည

လ လတေ ထ လရာ ြေါသည။ သ လသာ တစခ ေတညျားတငြင ၎ငျားလဖြရငျားေညျားမ ာျားသည

လေသ ငရာအစ ျားရနငေ လေသ ငရာလတလတာမ ာျား၏ အရညအခ ငျားအလြေါ မ တညပြ ျား မတ ည လသာ

လေသအသ ျားသ ျား၏ ဖြညသ မ ာျား လေသအလြေါ မ တည ာ လ ာငျား ျားခ များသာ လ ခ ရရ မနငေ

က မမာ ြေျားတ ျားန ငစများသည တ ည မည မဟတြေါ။ ထ အခေါ ဖြညလထာငစအ ငေ၏

ရြတညမသည အာျားေညျားလသာ လေသမ ာျားအတ လမ ာလငေအာျားထာျားစရာ ဖြစလာြေါမည။

ဖြညလထာငစအစ ျားရသည သ ငရာ လေသ ယစာျားဖြ ဖြညလထာငစ

လတလတာ ယစာျားလယမ ာျားနငေ ြ ျားလြေါငျားပြ ျား အာျားေညျားသညေ လေသမ ာျားအာျား အာျားဖြညေန ငြေါသည။

ြ မေမဟတလသာ ေလ ျားနေျားဖမငေတ ဖခငျားလက ာငေ ဖြစလသာ ဖြညသ မ ာျား၏ ဝေထြ

လလ ာေခ ရေမာ သ ငလသာ အစ ျားရ၏ တာဝေဖြစြေါသည။ ေလ ျားနေျားဖမငေတ ဖခငျားအာျား

အစ ျားရ မညမ ငတယ စ မ န ငသညမာ ဖြညသ လေစဉရင ငလေရသညေ အလရျားဖြစြေါသည။

ေလ ျားနေဖမငေတ လေဖခငျား မညသ ငတယ လဖြရငျားလြျားမည သညမာ

လရ ျားလ ာ ြအတ မ ယရာတင လ ထအာျား လြျားအြသငေသညေ တ လညျား ဖြစြေါသည။

ေလ ျားနေျား ဖမငေတ မ ငတယ လဖြရငျားလြျားြေါမညဟ လသာ တ ဝတ လာမညေ ၂၀၂၀

အလထလထလရ ျားလ ာ ြတင ဖြညသ လ ထ လ ခ ရရ လ င ဖြညသ လ ထသည ၂၀၂၀မ

၂၀၂၅အတငျား အ ြေါ ေ ခသ သရာမ လတလဖမာ ရေ လမ ာလငေခ ရ ြေါသည။

80

အခန း (၆)

င း နမ းြေါ းမ

ဖမေမာန ငင ၏ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားအလ ငျားရနများြေါျားမ

လလေလာ ေျားစစရာတင ငျားရ နများြေါျားမနေျား အမ ာျား ျားသ ျားခနငေ အေညျား ျားသ ျားခဖြစလေလသာ

တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယတ လရ ျားခ ယထာျားသည။ ြ (၆.၁)သည တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယအသ ျားသ ျားတ ၏ ငျားရနများြေါျားမနေျားနငေ ငျားရနများြေါျားလေသ ဦျားလရ ေျားဂဏေျားမ ာျား

လြာဖြထာျားဖခငျားဖြစသည။

ြ (၆.၁) တ င းပေသက းနင ပြည နယ အလ င း နမ းြေါ းမနန းနင င း နမ းြေါ သ ဦးပ

ရငျားဖမစ။ ။ ဖမေမာေလေထ ငမ အလဖခအလေစစတများ (၂၀၁၇)

ငျားရနများြေါျားမဖြစလေရဖခငျားမာ မ ာျားစာလသာ အလက ာငျားအရငျားရ မည န ငသည။

ယခအစ ရငခ စာြေါ ငျားရ နများြေါျားသ မ ာျားမာ လေစဉလေထ ငမဘဝတင မရ မဖြစလ အြလသာ

ယလ ရ လ အြခ မ ာျား ဖြညေ ညျားလြျားမညေ အေညျား ျား အစာျားအစာအတ ေ စရ တနငေ

အလဖခခ လ အြခ မ ာျား ဖြညေ ညျားလြျားမညေ လလ ာသညေ အစာျားအစာအတ မဟတလသာ

ေ စရ တလလျားမ ြင ာမ လအာင ရာလြသ ျားစန ငဖခငျား မရ သ မ ာျား ဖြစက သည။

ထ သ ဖြစရဖခငျားမာလညျား တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ မတ ည န ငသညေ

မ ာျားစာလသာအလက ာငျားအရငျားမ ာျား ရ လေလြန ငမည။ လယဘယ န ငသညမာ ခေြေါ

ငျားရနများြေါျားမနေျားမ ာျားလသာ တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယမ ာျားသည ၎ငျားတ လေသအတငျားရ

၃၇၃၂

၂၄

၅၈

၃၁

၁၃၁၇

၃၆

၁၃၁၉

၄၂

၁၄

၂၉၃၂

၀

၁၀

၂၀

၃၀

၄၀

၅၀

၆၀

၇၀

၀

၃၀၀

၆၀၀

၉၀၀

၁၂၀၀

၁၅၀၀

၁၈၀၀

၂၁၀၀

ရာခ င

နေျား

လ ဦျား

လရလထ

ာငလြ

ေါငျား

ငျားရနများြေါျားသ ဦျားလရ ငျားရနများြေါျားမနေျား

81

အ မလထာငစမ ာျားအတ အလြအ င ြေတ ျားလြျားန ငမနေျားေညျားဖခငျား၊ အ ငဖမငေ အလြအ င

ြေတ ျားလြျားန ငမေညျားဖခငျား/မရ ဖခငျားနငေ စ ျားြာျားလရျားလြ ငန ငမ ဝေျား ငေညျားဖခငျား/ မရ ဖခငျားတ

ဖြစလေ ာ အ မလထာငစမ ာျားအလေဖြငေ အ ြေါလေသအတငျား ဝငလင ရာလြရရ န ငလသာ

အလဖခအလေမာ အငမတေ ခ ခလေဖခငျားြငဖြစသည။

ထ သ လရ ျားခ ယထာျားလသာ အမ ာျား ျားနငေ အေညျား ျားဖြစလေလသာ တ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယစသညဖြငေ စစလြေါငျားလေသ(၆)ခတ ၏ ငျားရနများြေါျားမ ငရာ အလဖခအလေမ ာျားနငေ

သ ျားသြခ မ ာျား လအာ တင ရငျားလငျားတငဖြြေါမည။

တ င းပေသက းနင ပြည နယ အလ င း နမ းြေါ းမနန း အမ ော း း

ခ င းပြည နယ သည တ င းပေသက းနင ပြည နယ အလ င း နမ းြေါ းမနန းတ င

၅၈ ော ခ င နန းပဖင သော လန ထ း စော ပမင မော းလ ပနသည ။ အ ြေါရာခ ငနေျားအရ ခ ငျားဖြညေယ၌

လ ယဦျားလ င ြ များမ အာျားဖြငေ လဖခာ ဦျားထ ငျားရသ မ ာျား ဖြစလေသည လြာလ ာငလေသည။

အထ ျားသဖြငေ ရခ ငဖြညေယနငေ ထ စြ လ ရ လသာ ခ ငျားဖြညေယ လတာငြ ငျားရ ပမ ေေယမ ာျားသည

လဖမာ ြ ငျားရ ပမ ေေယမ ာျားထ ြ မ ခ ေတေမမ ာျား ရင ငက လတေလေက ရသည (MOLIP & WB,

2018)။ ထ အတ ခ ငျားဖြညေယသည တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ ြ ေပြ ျားမတင

အေ မေ ျားဖြစလေသည ဖငငျားခ ထတစရာမရ လြ။ ရာသ အလ သဘာဝြတဝေျား င

ထ ခ ြ စ ျားမမ ာျားနငေအတ အလဖခခ အလ ာ အအ မ ာျား လ လလာ စာ ြ ေပြ ျားမ မရ ဖခငျားတ လက ာငေ

အလြအ င အခငေအလများမ ာျားသည ၎ငျားဖြညေယအတငျား ရာျားြေါျားလ ရ လေသည။

လေသစ ျားြာျားလရျားသည အထ ျားသဖြငေ အ မလထာငစမ ာျား၏ (ရာခ ငနေျားအာျားဖြငေ ၉၀%) တစန ငတစြ င

စ ြ ျားလရျားနငေ လများဖမြလရျားမတစ ငေ ရရ က လသာ ဝငလငလြေါတင မ ခ သည (ADB, 2016)။

ဖမေမာန ငင အ မလထာငစ စာျားဝတလေလရျား အလဖခအလေ ဘ စ လလေလာမစစတများတင လယယာ

စ ြ ျားလရျားနငေ ငျားရနများြေါျားမတ အက ာျား နယမရ သညဟ လြာဖြထာျားသည (IDEA & IHLCA-

I, IHLCA-I, 2007)။ အ ြေါ စစတများတင လယယာစ ြ ျားလရျားလြ ငသ မ ာျားသည (လသျားငယလသာ

လဖမယာအရ ယအစာျား၌) လယယာ စ ြ ျားလရျားမဟတလသာ ဏဍမ ာျား၌ လြ ငသ မ ာျားထ ြ မ

ငျားရလ ရ လေသညဟ ြငေ ထာျားသည။

ခ ငျားဖြညေယ၏ လ ဦျားလရသည န ငင ၏ စစလြေါငျားလ ဦျားလရတင ဖြညေယအလ ြေါဝငမ၌

၀.၉% မ သာဖြစပြ ျား ယာျားဖြညေယ ပြ ျားလ င ေတ ယအေညျား ျားဖြစသည (CSO, Myanmar

Statistical Yearbook (2011, 2013, 2018), 2019)။ ထ လက ာငေ ဖြညေယအတငျား ငျားရ

နများြေါျားမနေျား အဖမငေ ျားဖြစလေလသာလညျား ဖြညေယရ ငျားရနများြေါျားမဖြမ ဉျားလအာ

လရာ လေလသာ ငျားရ နများြေါျားသ ဦျားလရမာ နစသ ေျားခေစလသာငျားလ ာမ သာ ဖြစသည။ ထ လက ာငေ

82

ခ ငျားဖြညေယသည ဖြညေယအတငျား ငျားရနများြေါျားမနေျားဖမငေလသာလညျား ခေြေါ

ငျားရနများြေါျားသ အလရအတ အရ ေတ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအသ ျားအသ ျားတင ရ လေလသာ

ငျားရနများြေါျားသ ဦျားလရနငေ ယဉြေါ တတ ယလဖမာ အေညျား ျား ဖြစသည လတေရသည။

ခ င ပြည နယ သည လည း ခ င းပြည နယ ပြ းလျင န တ င းပေသက းနင ပြည နယ မ ေားထ

ပမင မော းပသော င း နမ းြေါ းနန း (၄ ၁.၆%) ခ စေားပန သည ။ ဖြညေယအတငျားရ ြ များမ အာျားဖြငေ

လ ယဦျားတင လလျားဦျားခေမ ငျားရနများြေါျားမေဏ ရင ငက လတေလေရသညဟ ရလြမည။

ခ ငျားဖြညေယေညျားတ ြ ေပြ ျားလရျား ေ မေ လ ရ လသာ ဖြညေယဖြစပြ ျား စ ျားြာျားလရျားမာ အဓ အာျားဖြငေ

စ ြ ျားလရျားနငေ လရလြငေျား25 တ ဖြစသည။ အခေ ငျားလတခငေ ၇နစရရ လသာ အထ ျားဖြညေယ

ဖြစလငေ စာျား သယ ဇာတလြေါက ယဝဖခငျား၏ လေော တ ျား ျားဖြစလသာ လေသအတငျား

န ငင လရျားမတညပင မမမ ာျား ရငျားန ျားဖမ ြန သ မ ာျား လဖခာ လေလ ရ ရာ လ မစ ျားြာျားလရျား

အလဖခအလေမ ာျား တ ျားတ လအာင လြလ ာငန ငခငေ ရသငေသလလာ မရလြ။ လေသအတငျား

ရ လေလသာလြငေျားမ ာျားမာ လေသတငျားနငေ မဘာလ ျား ငရာ ထတလြမ ငျား တင

ခ တ ထာျားသညေ ေထတလြမ ဖမ ငေတငန ငသညေ တေြ ျားဖမ ငေလယယာထတ ေမ ာျား

ထတလြန ငလသာလြငေျားမ ာျား မဟတဘ အမ ာျားစမာ ဟ တယလြငေျားနငေ လရေ နငေ

သဘာဝဓာတလငေ တ ျားလြာလရျားလြငေျားမ ာျားသာဖြစရာ စ ြ ျားလရျားနငေ လရလြငေျားတငသာ

လြ ငလ ရ လေလသာ လေသခ လြသာျားမ ာျားအာျား လ လလာ လသာ အလြအ ငြေတ ျားလြျားြ ရာ

အ ဝငတ မဖြစလြ။ ထ လက ာငေလညျား ရခ ငဖြညေယသည တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ

အလြလ မေနေျား (အသ ၁၅နစမ ၆၄နစအတငျား)တင ၁၀.၄% ဖြငေ အမ ာျား ျားဖြစလေသည။ ထ သ

အလြအ ငရာျားြေါျားသညေအဖြင လေသလေလြသာျားမ ာျား မ ခ လြ ငလေရလသာလြငေျားမ ာျားမ

စ ျားြာျားလရျားအရ အ ျားအဖမတဖြေရခ နငေ လြခလက ျားလငရရ မတ ေညျားြေါျား လေဖခငျားတ လက ာငေ

လ အမ ာျားစမာ ငျားရမမ လတလဖမာ ရေ ရေျား ေြ ရာ အခ အခမ ာျားလ ရ လေသည။

ရခ ငဖြညေယသည တ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယအလ န ငင ၏စစလြေါငျားလ ဦျားလရတင

ြေါဝငမရာခ ငနေျားမာ ၆.၂% ဖြစပြ ျား အလရအတ အာျားဖြငေ လ ဦျားလရ သ ျားသေျားစေျားစေျားရ သည (CSO,

Myanmar Statistical Yearbook (2011, 2013, 2018), 2019)။ ခေြေါ ဖြညေယ၏

စစလြေါငျားလ ဦျားလရအထတင ငျားရနများြေါျားမဖြမ ဉျား လအာ လရာ လေလသာ

ငျားရနများြေါျားသ ဦျားလရမာ ၁.၁သေျား လ ာထ ရ လေသည။ ထ လက ာငေ ဖြညေယအတငျားရ လ ဦျားလရ

25 စ ြ ျားလရျားလြငေျား၏ အဓ ထ ေမာ ေစြေါျားဖြစပြ ျား စစလြေါငျားစ ြ ျားလဖမ၏ ၈၅% ခေရ ပြ ျား လရလြငေျားမာ လရခ ၊ လရငေ၊ ငေါျား၊ ြစေ၊ ငေါျားြ ၊ ငေါျားလဖခာ ထတလြဖခငျားမ ာျား ဖြစသည။

83

ထ ဝ ေ ျားြေါျားခေ ငျားရနများြေါျားမ ရ လေသည။ ဤသညမာ ခ ငျားဖြညေယနငေ ဖြာျားသာျားလသာ

အခ ြင ဖြစသည။ ငျားရနများြေါျားမနေျားဖမငေသလ ငျားရ နများြေါျားသ ဦျားလရမာလညျား

လ ဦျားလရမ ာျားဖြာျားလသာ ဧရာဝတ ၊ စစ ငျား၊ မလ ျားတ ငျားလေသက ျားနငေ ရများဖြညေယ တ မလ၍

ေတ ငျားလေသက ျားနငေ ဖြညေယတ ဖြငေ န ငျားယဉြေါ မ ာျားဖြာျားလေလသာ အလရအတ ဖြစလေသည။

တ င းပေသက းနင ပြည နယ အလ င း နမ းြေါ းမနန းတ င ခ င ပြည နယ သည ၃ ၆.၆%ပဖင

တ တ ယ အမ ော း းပဖစ ပနသည ။ ဖြညေယ၏စစလြေါငျားလ ဦျားလရမာ ၁.၆သေျားလ ာဖြစပြ ျား

န ငင ၏စစလြေါငျား လ ဦျားလရတင ြေါဝငမရာခ ငနေျားမာ ၃.၃% ဖြစသည (CSO, Myanmar Statistical

Yearbook (2011, 2013, 2018), 2019)။ ၎ငျားအလရအတ ထမ ငျားရနများြေါျားမဖြမ ဉျား

လအာ လရာ လေလသာ ငျားရနများြေါျားသ ဦျားလရမာ အလရအတ အာျားဖြငေ ငေါျားသ ေျားခနစလသာငျား

လ ာမ ရ လေသည။ ထ လက ာငေ ၎ငျားအလရအတ တစေညျားအာျားဖြငေ ဖြညေယရ

စစလြေါငျားလ ဦျားလရ၏ သ ျားြ တစြ သည ငျားရနများြေါျားမေဏ ခ စာျားလေရသည။

ဖြညေယ၏အဓ စ ျားြာျားလရျားမာ လယယာစ ြ ျားလရျားနငေ သတတ တ ျားလြာလရျား

လြငေျားမ ာျားသာ ဖြစသညေအဖြင လေသခ လြသာျားအမ ာျားစအတ အ ငေဖမငေ အလြအ င

ရရ န ငလသာ အလသျားစာျားနငေ အလတစာျားစ ျားြာျားလရျားလြငေမ ာျားအာျား တစ ငေဖမ ငေတငလြျားန ငမညေ

လြငေျားမ ာျား နငေ အလဖခခ စ ျားြာျားလရျားအလ ာ အအ မ ာျား တ ျားတ ြ ေပြ ျားလစန ငမညေ လြငေျားမ ာျား

ေညျားြေါျားလသာလညျား အသ ရငရြတညြ ရာ က ရာ ြေျားအလြအ ငမ ာျား ရ ပြ ျား အမ ာျားစမာ

အ ြေါ အလြအ ငမ ာျားတငသာ လြ ငလေရသည။ ထ အတ လက ာငေ ဖြညေယ၏

အလြလ မေနေျားမာ ၃.၇% သာရ သည။ ငျားရနများြေါျားမ နငေ ြေျားအလြအ ငမ ာျားအက ာျား

ခ ငမာစာ စြမရ သညဟ စစတများတစခဖြစလသာ ဖမေမာန ငင အ မလထာငစ စာျားဝတလေလရျား

အလဖခအလေ ဘ စ လလေလာမစစတများ၏ လတေရ ခ မ ာျားတင လြာဖြထာျားသည (IDEA & IHLCA-I,

IHLCA-I, 2007)။ ခေြေါ က ရာ ြေျားအလြအ ငမ ာျားသည လြခလစာေညျားြေါျားပြ ျား လရရည၌

မရ မဖြစ လ အြလသာ အလဖခခ အစာျားအစာနငေ အစာျားအစာမဟတသညေ လ အြခ မ ာျား

ဖြညေ ညျားရေ အသ ျားစရ တ ာမ လစန ငဖခငျား မရ သညအတ ငျားရသ မ ာျားသည

ြ မ ငျားရလာက ရသည။ ေညျားြညာဖြတလြဖခငျားနငေ အသ ေညျားြေါျားဖခငျား တ လက ာငေ

သယ ဇာတလြေါမ ာျားစာ ထ ရ လသာ ဖြညေယဖြစလသာလညျား ြ ေပြ ျားသငေသလလာ ြ ေပြ ျားဖခငျားမရ

လြ။ သဘာဝသယ ဇာတ လြေါက ယဝဖခငျား၏ေဏ လညျား က လတေရင ငလေရသည။

ရခ ငဖြညေယေညျားတ လ ေ င ြဋ ြ ခမ ာျား ဖြစလြေါလေမလက ာငေ အလသျားစာျားနငေ

အလတစာျားစ ျားြာျားလရျားလြငေျားမ ာျား ရငသေ ရြတညြ ရာ အခ အခမ ာျားစာ ရ လေဖခငျား

84

ဖြညေယ၏ လ မစ ျားြာျားလရျားတ ျားတ မ ဟေတာျားလစခေသည။ ဤအတ လက ာငေလညျား

ဖြညေယအတငျား အသ ရက ြလေရလသာ စ ျားြာျားလရျားအလဖခအလေ ငျားရနများြေါျားသ ဦျားလရ

လလ ာေခ န ငဖခငျားမရ လြ။

တ င းပေသက းနင ပြည နယ အလ င း နမ းြေါ းမနန း အနည း း

တ နသသော တ င းပေသက း၊ မနတပလးတ င းပေသက းနင န န တ င းပေသက းတ တင

င း နမ းြေါ းမနန းသည အနည း းပဖစ ပြ း ော ခ င နန းအော းပဖင ၁၃.၂%၊ ၁၃.၂%နင ၁၃.၇%

အသ းသ း က သည ။ ယငျားရာခ ငနေျားမ ာျားအရ အ ြေါတ ငျားလေသက ျားမ ာျားအက ာျား

ငျားရနများြေါျားမနေျားသည ာဖခာျားခ မရ သလလာ ဖြစသည။ သ လသာ တေသသာရ တ ငျား လေသက ျား၊

မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားနငေ ရေ ေတ ငျားလေသက ျားတ ၏ န ငင ေလ ဦျားလရတင တ ငျားလေသက ျားအလ

ြေါဝငမမာ မတ ည က လြ။ အလတာအတေ ာဖခာျားသည။ တေသသာရ တ ငျား လေသက ျားသည ၂.၇%

ဖြငေလညျားလ ာငျား၊ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားသည ၁၂% ဖြငေလညျားလ ာငျား၊ ရေ ေတ ငျား

လေသက ျားသည ၁၄.၃%ဖြငေလညျားလ ာငျား အသ ျားသ ျားြေါဝငက သည (CSO, Myanmar Statistical

Yearbook (2011, 2013, 2018), 2019)။ ထ လက ာငေ ၎ငျား တ ငျားလေသက ျားမ ာျားအက ာျား

ငျားရနများြေါျားမဖြမ ဉျားလအာ လရာ လေလသာ ငျားရနများြေါျားသ ဦျားလရမာလညျား အလရအတ

အာျားဖြငေ အလတာအတေ ာဖခာျားသည။ ရေ ေနငေ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားနစခအက ာျား

ာဖခာျားမမာ ဉျားလဖမာငျားသညဟ န ငပြ ျား အ ြေါတ ငျားလေသက ျားနစခနငေ တေသသာရ တ ငျား

လေသက ျားအက ာျား ာဖခာျားမမာ အလတာအတေရ သည။ တေသသာရ တ ငျားလေသက ျားတင

တစသ ေျားခေစလသာငျားလ ာမ လညျားလ ာငျား၊ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားတင ခေစသ ေျားလလျားလသာငျား

လ ာမ လညျားလ ာငျား၊ ရေ ေတ ငျားလေသက ျား တင ျားသ ေျားခေစလသာငျားလ ာမ လညျားလ ာငျား

ငျားရနများြေါျားသ မ ာျား ရ လေက သည။

တေသသာရ တ ငျားလေသက ျား၏ လေသတငျားစ ျားြာျားလရျားမာ စ ြ ျားလရျားနငေ

လရလြငေျားထ ေ26မ ာျား အာျားထာျားလေရလသာလညျား တဖခာျားတစြ တင

ထာျားဝယအထ ျားစ ျားြာျားလရျားဇေ၊ ထာျားဝယလရေ ြ များ(လြလ ာငလေ )နငေ ပမ တနငေ

အငျားလလျားပမ ငစ မဇေမ ာျား တေသသာရ တ ငျားလေသက ျား၏ အလြအ ငမ ာျား ြေတ ျားလြျား

လ ရ လေသည။ ထ အတ သာယာလြလသာ ဖမတ ျေျားစမ ာျား ဖြညတငျား ဖြညြခရ ျားသညမ ာျား

လ ာငန ငလသာလက ာငေ ဟ တယနငေ ခရ ျားသာျားလာလရျားလြငေမ ာျား ဝငလရာ လာပြ ျား လေသ၏

26 အ ေမေြငလယတစလလ ာ ရညလ ာျားလသာ များရ ျားတေျား ြ င ငရဖခငျား ငေါျားြများလြငေျား ြ မ တင ယလစသည။

85

လ မစ ျားြာျားလရျားအလဖခအလေ ဖမ ငေမာျားလာလစရေ အလထာ အ လြျားလေသည။ ထ အတ

အလြလ မေနေျားမာ ၄.၆%သာရ ရာ တေသသာရ တ ငျား လေသက ျားအတင လြသာျားအမ ာျားစအတ

ဝငလငမေ မေြေါျားလသာ အလြအ ငမ ာျား ရ လေသည လြာညေျားလေ သည။

မနတပလးတ င းပေသက းနင န န တ င းပေသက းတ တ င န င င ၏ စ းြေားပ းပမ ြ ပတော မ ေား

တ ည ပနသည အတ န တ င းပေသက းနင ပြည နယ မ ေားထ င း နမ းြေါ းမနန း

နည းပနသည ။ သ လသာ ဖြညေယနငေ တ ငျားလေသက ျား(၁၄)ခတင လ ဦျားလရ အထ ထြ ျားလသာ

တ ငျားလေသက ျားမ ာျားဖြစသညေအတ ငျားရနများြေါျားသ ဦျားလရမာ မ ာျားလေမညဖြစသည။ သ လသာ

ခေြေါ ငျားရနများြေါျားသ ဦျားလရမာ ဧရာဝတ တ ငျားလေသက ျား၊ ရများဖြညေယ၊ စစ ငတ ငျားလေသက ျားနငေ

မလ ျားတ ငျားလေသက ျားတ နငေ န ငျားယဉြေါ ေညျားလသာလညျား ေတ ငျားလေသက ျားနငေ

ဖြညေယမ ာျားထ မ ာျားသညဟ ယ န ငလြမည။

န ငင ၏ စစလြေါငျားဖြညတငျား ထတ ေ(ဂ ေ ြ ) တ ျားသထ တ ျားလာလအာင

အဓ တေျားတငလြျားလ ရ လေလသာ အဓ ဏဍက ျားမ ာျား ဖြစသညေ စ မနငေ ဝေလ ာငမတ

လမာငျားနငလေလသာ တ ငျားလေသက ျားမ ာျား ဖြစက သည။ ထ အဖြင အ ြေါ တ ငျားလေသက ျားနစခ

အမ ျားသာျားဘ စ စ မ ေျား(၂၀၁၀-၂၀၃၀)ထတင ြေါရ လသာ ငျားရနများြေါျားမ လလ ာေခ န ငလရျားအတ

ဖမေမာန ငင ၏ လေေါ တ ငက ျား(၂)ခ (ဝေါ) ြ ေပြ ျားမစငတာ(၂)ခအဖြစလညျား ထာျားရ ထာျားသည။

ဤအတ လက ာငေ ယငျားလေသအတငျားသ ဖြညတငျား ဖြညြရငျားန ျားဖမ ြန မမ ာျား နစစဉ

ဝငလရာ လာလ ရ သည။ နစစဉမ ာျားဖြာျားလာလသာ လြငေျားမ ာျားလက ာငေ အမ ာျားစအတ မ

အလြအ ငအခငေအလများမ ာျား ရရ လာက ပြ ျား အလြလ မေနေျားမာ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားနငေ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျားတ တင ၄.၁% နငေ ၃.၁% တ ဖြစက သည။ ေထတလြမစများရည

ဖမငေမာျားလသာ လြငေျားမ ာျား ြ မ ဝငလရာ လာ ာ ထ သ ဝငလရာ လာမ

လြသာျားအမ ာျားစအတ မေ မေြေါျားလသာ လြခလစာ ရရ လစသည။ သညေအတ တစခ ေ

အလဖခခ အစာျားအစာနငေ အစာျားအစာ မဟတသညေ လ အြခ မ ာျားတင ြ မ သ ျားစက သလ တစခ ေ

အတ မ လ အြသညမ သာ သ ျားစပြ ျား ရသလလာ စလ ာငျားမ ဖြ လာန ငခေသည။ ဤသ

စလ ာငျားမဖြ ဖခငျား မ ာျားမက ာမ အခ ေ ာလတစခတင ငျားရနများြေါျားမအလဖခအလေနငေ

ငျားလဝျားသာျားပြ ျား လေထ ငမအ ငေအတေျား ဖမငေတ လာလစသည။ လေသ၏ လ မစ ျားြာျားလရျား

အ ငေအတေျား တ ရ ဖြစလစ၊ သယဝ ၍ဖြစလစ ဖမငေမာျားလာလအာင လြလ ာငလြျားန ငလသာ

စ မလ မလြငေျားမ ာျား (တေြ ျားဖမငေ လယယာထတ ေမ ာျား ထတလြလြျားန ငလသာ

86

လြငေျားမ ာျားအြေါအဝင)နငေ ဝေလ ာငမလြငေျားမ ာျား တညလထာငလာန ငဖခငျား မနတလလျားနငေ

ရေ ေတ ငျားလေသက ျား၏ ငျားရနများြေါျားမ ေညျားလ ရ လစသည။

ြခ းတ င းပေ သက း(၁၇.၄%)နင မန ပြည နယ (၁၉.၂%) တ သည တ င းပေ သက းနင

ပြည နယ အလ င း နမ းြေါ းမနန းတ င ေတ ယ နင တ တ ယအနည း း ပဖစ က သည ။ န ငင ၏

စစလြေါငျားလ ဦျားလရတင ြေါဝငမမာ ရာခ ငနေျားအာျားဖြငေ ြခ ျားတ ငျားလေသက ျားမ ၉.၅% ဖြစပြ ျား

မေဖြညေယမာ ၄% ဖြစသည။ အလရအတ အာျားဖြငေ ြခ ျားတ ငျားလေသက ျားတင လ ဦျားလရ

၄.၈သေျားလ ာနငေ မေဖြညေယတင ၂သေျား၅လသာငျားလ ာမ ရ သည (CSO, Myanmar Statistical

Yearbook (2011, 2013, 2018), 2019)။ ြခ ျားတ ငျားလေသက ျားရ ငျားရနများြေါျားမဖြမ ဉျားလအာ

လရာ လေလသာ ငျားရနများြေါျားသ ဦျားလရမာ ရစသ ေျား သ ျားလသာငျားဖြစပြ ျား မေဖြညေယ၌

သ ျားသ ေျားနစလသာငျားလ ာမ ငျားရနများြေါျားသ မ ာျား ရ လေသည။

ြခ ျားတ ငျားလေသက ျားနငေ မေဖြညေယတ သည အဓ အာျားဖြငေ စ ြ ျားလရျားလြငေျား

အာျားထာျားလေရပြ ျား ရေ ေနငေ မနတလလျားတ ငျားလေသက ျားတ ဖြငေ လ ာငျားမေလသာ

လများြေျား သယလရျားရ လေဖခငျား လေသစ ျားြာျားလရျား အလထာ အ ဖြ လြျားလေသည။

လေသတငျားလြသာျားမ ာျား အလြအ င အဖြညေအဝြေျားတ ျားလြျားန ငမညေ အက ျားစာျားစ မ

လြငေျားနငေ ဝေလ ာငမလြငေျားမ ာျား ရာျားြေါျားလသာလညျား အ မတငျားစ မလ မလြငေမ ာျား

ရ လေသည။ ထ အတ လေသခ လြသာျား လတာလတာမ ာျား စ မပမ ေလတာမ ာျားဖြစလသာ ရေ ေနငေ

မနတလလျားပမ ေမ ာျားသ သာျားလရာ အလြလြ ငြ ရာ မခ ခလလြ။ ရေ ေနငေ မနတလလျား

စ မပမ ေလတာတ ၏ တ ျားတ မ အရ ေအတ ငျား လ ြေါစ ျားလမ ာ ာ ၎ငျားမ သ လရာ လာလသာ

အ ျား ခ စာျားခငေရလေသညမာလညျား လ ာငျားမေလသာ လများြေျား သယလရျားနငေ အခ ေတ

အတငျား သာျားလာန ငလသာလေရာတင တညရ လေလသာလက ာငေ ဖြစသည။ ထ သ ဖြငေ ဖြညေယ၏

စစလြေါငျားလ ဦျားလရနငေ ငျားရနများြေါျားသ ဦျားလရတ ၏အခ ျားဖြစလသာ ငျားရနများြေါျားမနေျားမာ မမ ာျားလေျား

မေညျားလေျားရ လေသည။

အထ ျားရငျားလငျားခ အမတ (၁)

ငျားရနများြေါျားမ တ ခ လြာထတဖြရာ၌ အမ ာျား လ ခ အသ ျားဖြ က လသာ တ ငျားတာေညျား

(၂)ေညျားရ သည။ ြထမတ ငျားတာေညျားမာ ဝငလင (သ ) အသ ျားစရ တအလြေါ မ တညပြ ျား အလဖခခ

လ အြခ မ ာျားအတ ေ စရ တေညျားဖြစသည (Ravallion, 1988)။ အဖခာျားေတ ယတ ငျားတာေညျားမာ

87

ရလထာငေေယြယစ ခ ေတေမအညေျား ေျား (Multidimensional Poverty Index) ဖြစသည (Santos &

Alkire, 2011)။ အ ြေါ ရလထာငေေယြယစ ခ ေတေမအညေျား ေျားဖြငေ တ ငျားတာေညျားသည

အ မလထာငစတစစတင ြေါဝငလသာမ သာျားစမ ာျားမ သတမတထာျားလသာအညေျား ေျားတစခ၌

အေ မေ ျားအလဖခခ လ အြခ မ ာျား ဖြညေမ လအာင ဖြညေ ညျားန ငစများ မရ လ င ၎ငျားအ မလထာငစ

ခ ေတေမရ သညဟ ယ သတမတဖခငျားဖြငေ ငျားရ နများြေါျားမနေျား တ ထတြေါသည။27

ယခသ ျားသြခ အစ ရငခ စာတင အသ ျားဖြ လသာ ငျားရနများြေါျားမ တ ငျားတာေညျားမာ ြထမတ ငျားတာေညျား

ဖြစလသာ ဝငလင (သ ) အသ ျားစရ တအလြေါ အလဖခခ လသာေညျား အသ ျားဖြ ထာျား ဖခငျားဖြစသည။ အ ြေါ ြထမ

ေညျား ငျားရနများြေါျားမဖြမ ဉျား (Poverty Line)ဖြငေ တ ထတ လြာဖြသည။

၎ငျား ငျားရနများြေါျားမဖြမ ဉျားလအာ လရာ လေသ တစဦျားခ ငျားစ ငျားရနများြေါျားသ အဖြစ သတမတသည။

ယငျား ငျားရနများြေါျားသ စစလြေါငျားဦျားလရ စစလြေါငျားလ ဉ ျားလရ ဖြငေ စာျားဖခငျားဖြငေ ငျားရနများြေါျားမနေျား

ရရ လစသည။ ငျားရနများြေါျားမဖြမ ဉျား တ ထတ ရာတင အြ ငျားနစြ ငျားရ သည။

(၁) လရျားဉ ျားစာ အေညျား ျား အစာျားအစာ အသ ျားစရ တအလြေါ အလဖခခ ထာျားသညေ အစာျားအစာ ငျားရခ ေတေမဖြ

မ ဉျား (Food Poverty Line) တ ထတရသည။ ၎ငျားသည အ မလထာငစဝင မ ာျား၏ ယလ ရ

လ အြခ မ ာျား ဖြညေ ညျားလြျားမညေ အဓ လသာ စာျားသ ျား ေြစစညျား အြစအတ

လြျားရေလ အြလသာ ြလငလြေါငျား ဖြစသည။ တေညျားအာျားဖြငေ အစာျားအစာျား အတ အသ ျားစရ တ ဖြစသည။

(၂) အလဖခခ လ အြခ မ ာျား ဖြညေ ညျားလြျားမညေ အစာျားအစာ အတ မဟတလသာ အသ ျားစရ တ

အစာျားအစာ ငျားရခ ေတေမဖြ မ ဉျားအာျား အစာျားအစာအတ မဟတလသာ အသ ျားစရ တနငေ

အစာျားအစာအတ အသ ျားစရ တတ အခ ျားဖြငေ လဖမ ာ ၍ တ ထတ သည။ အ ြေါနစြ ငျား (၁) ယလ ရ

လ အြခ မ ာျား ဖြညေ ညျားလြျားမညေ အေညျား ျား အစာျားအစာ အသ ျားစရ တနငေ (၂) အလဖခခ

လ အြခ မ ာျား ဖြညေ ညျားလြျားမညေ လလ ာသညေ အစာျားအစာအတ မဟတလသာ အသ ျားစရ တတ

လြေါငျားဖခငျားဖြငေ ငျားရနများြေါျားမဖြမ ဉျား ရရ သည။

𝑃𝐿 = [𝐹𝑃𝐿] + [𝐹𝑃𝐿 ×ြ များမ အစာျားအစာျားအတ မဟတလသာ အသ ျားစရ တ

ြ များမ အစာျားအစာအတ အသ ျားစရ တ]

ရငျားဖမစ။ ။ ဖမေမာန ငင အ မလထာငစ စာျားဝတလေလရျားအလဖခအလေ ဘ စ လလေလာမ စစတများ

27 MPI ၌ သတမတထာျားလသာ ရလထာငေေယြယအာျားဖြငေ ေျားမာလရျား၊ ြညာလရျားနငေ လေထ ငမ အ ငေအတေျား ဟ ၍ အဓ အလာ ၃ခ ဖြစသည။ ယငျားတ အထ ေျားမာလရျားအလာတင အာဟာရဓာတနငေ လလျားသ ငယ လသ ျားမနေျားစသညေ ညေျား ေျား (၂) ခ၊ ြညာလရျားအလာတင မ လတေျားအ ငေ ြညာလရျားနငေ လ ာငျား တ လရာ မစသညေ ညေ ေျား (၂) ၊ လေထ ငမ အ ငေအတေျားအလာတင လသာ လရ၊ မ လလာ၊ လ ြစစမ ျား၊ လလာငစာ အသ ျားဖြ မ၊ လေအ မအမ ျားအစာျားနငေ အ မအသ ျားအလ ာငြစစညျားြ င ငမစသညေ ညေျား ေျား (၆) ခတ ဖြစသည။

88

ည ည န းစော စ

ADB. (2016). Resettlement and Ethnic Group Framework. Yangon: Ministry of

Agriculture, Livestock and Irrigation for the Asian Development Bank.

CSO. (2019). Myanmar Statistical Yearbook (2011, 2013, 2018). Naypyitaw: Central

Statistical Organization.

CSO, WB, & UNDP. (2019). Myanmar Living Conditions Survey 2017. Naypyitaw:

Central Statistical Organization & World Bank Group & United Nations

Development Programme.

ENAC. (2017). NATURAL RESOURCES OF MYANMAR (BURMA) : Ownership,

Management, Revenue Sharing and Impacts. Chiang Mai: Ethnic

Nationalities Affairs Centre (Union of Burma).

IDEA, I. I., & IHLCA, P. T. (2011). Integrated Household Living Conditions Survey

in Myanmar (2009-2010): Proverty Profile. Yangon: Ministry of National

Planning and Economic Development & United Nations Development

Programme.

IDEA, I. I., & IHLCA-I, P. T. (2007). Integrated Household Living Conditions Survey

in Myanmar: POVERTY PROFILE I. Yangon: Ministry of National Planning

and Economic Development & UNDP.

IMF. (2018). Regional Economic Outlook , Asia Pacific: good times, uncertain

times, a time to prepare. Washington, D.C: Internatioal Monetary Fund

(IMF).

KIC. (2018). Kayah State Investment Opportunity Survey. Loikaw: Kayah

Investment Committee.

89

Lwin, T., & WuttYee, H. (2019). The Causes of Labour Migration in Mynamar.

Yangon: Inya Economics.

Malesky, E., Dulay, D., & Keesecker, J. (2019). The Myanmar Business Enviroment

Index. Yangon: The Asia Foundation & DaNa Facility.

MIC. (2015). Mandalay Region Investment Opportunity Survey. Yangon: Myanmar

Investment Commission (MIC).

MOIP. (2015). The 2014 Myanmar Population and Housing Census. Naypyitaw:

Department of Population, Ministry of Immigration and Population.

MOLIP, & WB. (2018). Multidimensional Welfare in Myanmar. Yangon: Ministry of

Labour, Immigration and Population & World Bank Group.

MOPF. (2018). Myanmar Sustainable Development Plan (2018-2030). Naypyitaw:

Ministry of Planning and Finance.

MOPF. (2019). Union Budget Laws (2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017,

2018). Naypyidaw: Department of Budget, Ministry of Planning and

Finance.

MOPF, & WB. (2017). An Analysis of Poverty in Myanmar: Part 01 (TREND

BETWEEN 2004/05 and 2015). Naypyitaw: Ministry of Planning and Finance

& World Bank Group.

MOPF, & WB. (2017). An Analysis of Poverty in Mynamar: Part 02 (POVERTY

PROFILE). Naypyitaw: Ministry of Planning and Finance & World Bank

Group.

MOPF, & WB. (2017). Survey Conduct and Quality Control Report: Myanmar Living

Conditions Survey 2015. Naypyitaw: Ministry of Planing and Finance &

World Bank Group.

90

Myanmar, T. R. (2018). Constitution of the Republic of the Union of Myanmar

(2008). Yangon: Ministry of Information.

OECD. (2003). OECD Economic Outlook, Speical Focus on : FISCAL POLICY and

INSTITUTIONS (Vol. Vol No. 74). Paris: The Organisation for Economic Co-

operation and Development (OECD).

Ravallion, M. (1988). Poverty Line in Theory and Practice. Washington, D.C: The

International Bank for Reconstruction and Development/ The Worlk Bank.

Santos, M. E., & Alkire, S. (2011). TRAINING MATERIAL FOR PRODUCING NATIONAL

HUMAN DEVELOPMENT REPORTS.

WorldBank. (2019). Golbal Economics Prospects. Yangon: The World Bank Group.