D f & R t f d i i t tiD f & R t f d i i t ti

Dosage form & Route of administrationDosage form & Route of administration

รปแบบยาเตรยม และชองทางการบรหารยารปแบบยาเตรยม และชองทางการบรหารยา

ออ ภกภก กรพล แมนกรพล แมนววฒนววฒนกลกลออ..ภกภก.. กรพล แมนกรพล แมนววฒนววฒนกลกล

วตถประสงคการเรยนรวตถประสงคการเรยนร

บอกความแตกตางของการบรหารยาแบบตางๆ

ขอดและขอดอยของแตละการบรหารยาแตละแบบ

ชนดของรปแบบยาเตรยม และการใชงาน

How drug workHow drug work

Drug intake

Absorption

DistributionOnsetMetabolism

Target organ / Receptor Elimination

Pharmacological effectDuration

Loss effect

Ro te of admini trationRo te of admini trationRoute of administrationRoute of administration

Oral routeOral route

ใหผลการรกษาแบบ systemic effect และ local

effect

ใ นยมใชมากทสด

ผปวยใชยาไดสะดวกผปวยใชยาไดสะดวก

ผปวยสามารถใชยาไดดวยตนเอง

ปลอดภย (ถาใชอยางถกตอง)

Oral routeOral route

ขอดอย

ออกฤทธชา (slow onset)

การละลายของยาและดดซมยาจากทางเดนอาหารไม

สมาเสมอสมาเสมอ

การเคลอนทในทางเดนอาหารขนกบปจจยตางๆ

อาหารทรบประทาน โรค ทาทาง ฯลฯ

Oral routeOral route

ขอดอย

ยาบางชนดถกทาลายในทางเดนอาหาร

ยาถกทาลายดวยกระบวนการ first pass metabolism

ไมเหมา กบผปวยทหมดสต หรอมอาการอาเจยนไมเหมาะกบผปวยทหมดสต หรอมอาการอาเจยน

BuccalBuccal routeroute

ใหผลการรกษาแบบ systemic และ local effect

ในชองปาก (Buccal cavity) มการดดซมยาไดด

มเสนเลอดฝอยจานวนมาก

มนาลายชวยล ลายตวยามนาลายชวยละลายตวยา

BuccalBuccal routeroute

Sublingual

บรเวณใตลน

Fast onset

Short durationShort duration

BuccalBuccal routeroute

Buccal

บรเวณกระพงแกม หรอ

บรเวณรมฝปากบนกบเหงอกบรเวณรมฝปากบนกบเหงอก

Slow onset

Long duration

BuccalBuccal routeroute

ขอด

ออกฤทธเรวเมอเทยบกบชองทางอน (ยกเวนการฉด)

ไมเกด first pass metabolism

สามารถใชกบผปวยไมรสกตว หรอมการอาเจยนสามารถใชกบผปวยไมรสกตว หรอมการอาเจยน

Inhalation routeInhalation route

สดเขาทางปากหรอจมก

Systemic effect

Inhaled Insulin

(Exubera®)(Exubera )

Local effect

Anti-asthma

Inhalation routeInhalation route

ขอด

ดดซมยาไดรวดเรว เนองจาก......

ปอดมเสนเลอดฝอยมากมาย

ใชยานอยกวาการรบปร ทาน เนองจากใชยานอยกวาการรบประทาน เนองจาก......

ไมเกด first pass metabolismp

Nasal routeNasal route

Local effect

Nasal decongestant

Systemic effect

C l it i l Calcitonin nasal

spray (Miacalcic®)

Topical routeTopical route

การใหยาทผวหนง

สวนมากใหผลการรกษาแบบ local effect

สามารถใหผลการรกษาแบบ systemic effect ได

T d l D D li S tTransdermal Drug Delivery System

Rectal routeRectal route

ใหผลการรกษาแบบ systemic และ local

Rectum มเสนเลอดมาเลยง 3 เสน

Middle / Inferior rectal veins --> systemic

circulationcirculation

Upper rectal vein --> portal system

Rectal routeRectal route

ขอด

เปนทางเลอกในกรณทไมสามารถใหยาแบบ oral

ใชกบตวยาทระคายเคองทางเดนอาหาร

ขอดอยขอดอย

การดดซมยาไมแนนอน

ใชยาไมสะดวก

ผปวย (อาจจะ) ไมชอบใชยา

Vaginal routeVaginal route

นยมใชเพอใหผลการรกษาแบบ local

ไมเกด first pass metabolism จงมการพฒนาเพอนาสงยา

แบบ systemic

ParenteralParenteral routeroute

การฉดยาเขาสรางกาย

Intravenous route, IV

ฉดเขาเสนเลอดดา

ออกฤทธเรวมาก (V f t t)ออกฤทธเรวมาก (Very fast onset)

Subcutaneous route, SC,

ฉดเขาใตผวหนง

ParenteralParenteral routeroute

Intramuscular route, IM

ฉดเขากลามเนอ

Solutions : ออกฤทธชากวา IV.

S i ออกฤทธชา แตนานSuspensions : ออกฤทธชา แตนาน

ParenteralParenteral routeroute

Intraarterial

Intracardiac

Intradermal

I t th l S i l l Intrathecal – Spinal canal

Intraperitonealp

Intravitreal

EENT routeroute

Eye

Ear

Nose

Th tThroat

Ph ti l D fPh ti l D fPharmaceutical Dosage formPharmaceutical Dosage form

Dosage formDosage form

รปแบบยาเตรยม

ตองเตรยมยาเปน dosage form เพอ ............???

ยาชนดหนงอาจมหลาย dosage form

หนาทของเภสชกรหนาทของเภสชกร

รจก dosage form แตละชนด g

เลอกใช dosage form ใหเหมาะกบผปวย

Dosage formDosage form

แบงตามสถานะ

ของเหลว (Liquid)

ของกงแขง (Semi-solid)

ของแขง (S lid)ของแขง (Solid)

กาซ (Gas)( )

Dosage formDosage form

แบงตามลกษณะทางกายภาพ

Solution

Suspension

E l i Emulsion

SolutionsSolutions

ยานาใส

เปนสารละลายใส ไมมตะกอน

ตวยาสาคญ (active ingredient) และ สารชวยในตารบ

(excipient) ละลายใน นากระสายยา (vehicle)(excipient) ละลายใน นากระสายยา (vehicle)

แบงออกเปนชนดยอยๆหลายชนด

ขนกบสวนประกอบและการใชงาน

SyrupsSyrups

ยานาเชอม

ยานาใสทประกอบดวยนาตาลปรมาณมาก

SyrupSyrup – สารละลายนาตาลเขมขน เปนสารใหความหวาน

ในตารบยา (sweetening agent sweetener) ในตารบยา (sweetening agent, sweetener)

Sugar freeSugar free – ใชสารใหความหวานชนดทไมใหพลงงาน

เชน sorbitol / saccharin / aspartame

ElixirsElixirs

ยานาเชอมหอมหวาน

ลกษณะคลาย Syrups

ม alcohol เปนสวนประกอบ 5-15% เพอชวยละลายยา

TincturesTinctures

สารละลายของสารเคมหรอสารสกดจากธรรมชาตใน

Ethyl alcohol

Tinctures iodine

Opium tincturesOpium tinctures

LinctusesLinctuses

มนาตาลปรมาณมาก

มลกษณะเปนของเหลวขนหนด

บรรเทาอาการไอ เนองจากความหนดจะเคลอบผว

และลดการระคายเคองในคอและลดการระคายเคองในคอ

อาจมตวยาบรรเทาอาการไอในตารบดวยกได

ตวอยางตารบ...........

GarglesGargles

ยากลวคอ

นยมเตรยมใหมความเขมขนสง ตองเจอจางกอนใช

ใชสาหรบ กลวคอ แลวบวนทง

ใชสาหรบการรกษาบรเวณลาคอใชสาหรบการรกษาบรเวณลาคอ

MouthwashsMouthwashs

ยาอมบวนปาก

ลกษณะคลายกบ gargles

ใชภายในชองปาก

Aromatic watersAromatic waters

นาหอมปรง

สารละลายอมตวของ volatile oil ในนา

ใชเปนนากระสายยาเพอแตงกลน

R t P i t tRose waters, Peppermint waters

SpiritsSpirits

สารละลายอมตวของ volatile oil ในแอลกอฮอล หรอ

แอลกอฮอลผสมนา

ไ มแอลกอฮอลไมนอยกวา 20%

ใชแตงกลน หรอตวยาสาคญใชแตงกลน หรอตวยาสาคญ

Peppermint spirits

EmulsionsEmulsions

ของเหลว 2 ชนดทไมเขากน ไดแก นากบนามน

มสารกออมลชน (Emulsifier)

มทงทเปน liquid และ semi-solid

มทงทใชภายนอก แล ใชรบปร ทานมทงทใชภายนอก และใชรบประทาน

SuspensionsSuspensions

ยานาแขวนตะกอน

ตวยาสาคญไมละลาย แขวนลอยอยในนากระสายยา

มทงชนดทใชภายนอก และใชรบประทาน

Al i i d i h d id Aluminium and magnesium hydroxide

suspensions (Antacil®, Alum milk®)

Calamine lotions

AerosolsAerosols

ตวยาอยในรปสารละลายหรอสารแขวน

ตะกอน

ใ บรรจอยในกระปองอดความดน

มวาลวควบคมปรมาณยาทพนมวาลวควบคมปรมาณยาทพน

ใหผลการรกษาแบบ local effect

InhalationsInhalations

ยาดมยาดม

ประกอบดวยตวยาสาคญทระเหยไดงาย

ใชสดดมโดยตรง หรอเตมลงในนารอนกอน

ใชรกษาความผดปรกตบรเวณทางเดนหายใจสวนตนใชรกษาความผดปรกตบรเวณทางเดนหายใจสวนตน

Nasal decongestantg

InsufflationsInsufflations

มลกษณะเปนยาผงแหง

ใชเครองมอพเศษเพอพนยาเขาทางจมก (insufflator)

LotionsLotions

ยาเตรยมของเหลว ใชภายนอก

เปนไดทง solutions, suspensions, emulsions

Insect repellant lotions

C l i l tiCalamine lotions

Body lotionsy

LinimentsLiniments

ยาเตรยมของเหลว ใชภายนอก

มตวยาทมฤทธทาใหรอน แดง (rubefacient) เชน

methylsalicylate, terpentine oil

บรรเทาอาการปวดเกรงของกลามเนอบรรเทาอาการปวดเกรงของกลามเนอ

ปองกนกลามเนอบาดเจบ

CollodionsCollodions

รปแบบของเหลว ใชภายนอก

มสวนผสม polymer ททาใหเกดเปนฟลม

เมอทาทผวหนงจะแหงแลวเปนแผนฟลม

C ll k® S li li idCollomack® - Salicylic acid

PaintsPaints

ยาปาย

เปนสารละลายใชปายทผวหนง หรอเยอบ เชน ในปาก

เมอตวทาละลายระเหยออกไป จะเหลอตวยาเคลอบผว

ทาใหตวยาอยในบรเวณทตองการไดนานทาใหตวยาอยในบรเวณทตองการไดนาน

Gentian Violet

Eye dropsEye drops

ยาหยอดตา

เปนไดทง solutions และ suspensions

เปนยาปราศจากเชอ

Eye lotionsEye lotions

ยาลางตา

มกจะเปน solutions

ใชปรมาณมาก เพอลางสงสกปรกออกจากตา

Eye cup, Eye bath

Ear dropsEar drops

ยาหยอดห

ใชเฉพาะท รกษาความผดปรกตในห

ตวยาอยในรป solutions หรอ suspensions

Oli il แล l d il ใชหยอดทาใหขหออนตวOlive oil และ almond oil : ใชหยอดทาใหขหออนตว

Nasal drops and spraysNasal drops and sprays

ยาหยอดจมก ยาพนจมก

ใชรกษาแบบ local และ systemic effect

บางชนดมระบบควบคมปรมาณยา

EnemasEnemas

ยาสวนทวาร

สารละลายในนาหรอนามนทใหทางทวารหนก

Constipation

Ul ti litiUlcerative colitis

X-ray examinationy

CreamsCreams

ยาครมยาครม

ยาเตรยมกงแขงทเปน emulsion

ใชภายนอก – ผวหนง, ชองปาก, ตา

ไมเหนยวเหนอ หน ไมเปนมนหรอเปนมนเพยงเลกนอยไมเหนยวเหนอะหนะ ไมเปนมนหรอเปนมนเพยงเลกนอย

OintmentsOintments

ยาขผงยาขผง

ยาเตรยมกงแขง ใชภายนอก

มสวนผสมของสารทเปนนามนหรอไข (wax)

มลกษณ ขนหนด แล เปนมนมากมลกษณะขนหนด และเปนมนมาก

ยาหมอง

PastesPastes

ยาพอกยาพอก

ลกษณะคลาย creams กบ ointments

มสวนผสมของผงแปง ทาใหดดซบของเหลวไดด ใช

กบแผลทมหนองกบแผลทมหนอง

Zinc oxide paste

ใชในชองปาก (Oral paste)

Triamcinolone oral paste

Gels, Gels, JellysJellys

เจลเจล เจลเจลล ล

ยาเตรยมกงแขง ใสหรอโปรงแสง

Local effect

L b i t lLubricant gel

Lidocaine HCl Jellyy

Systemic effect

GelGel

Colloidal suspensions of drug

Aluminium and magnesium hydroxide

Antacil® gel

InjectionsInjections

ยาฉดยาฉด

solutions, suspensions, emulsions, powders

ปราศจากเชอ

IrrigationsIrrigations

ยาสวนลางยาสวนลาง

สารละลายปราศจากเชอ

ใหผลการรกษาแบบ local effect เปนหลก

0 9% NaCl : ฆาเชอในทางเดนปสสาวะ0.9% NaCl : ฆาเชอในทางเดนปสสาวะ

Amphotericin : ฆาเชอราในกระเพาะปสสาวะ

Doxorubicin : รกษามะเรงในกระเพาะปสสาวะ

TabletsTablets

ยาเมดยาเมด

เกดจากการตอกอดผงยาและสารชวยใหเปนเมด

สวนมากใชรบประทาน

Effervescent tabletsEffervescent tablets

ยาเมดฟยาเมดฟ

มสวนผสมของ carbonate salt และ acid

ใ ทาใหเกดกาซ.........???

ทาใหตวยาละลายไดเรวทาใหตวยาละลายไดเรว

มผลตอความรสก

ชวยนากาซออกจากทางเดนอาหาร - ENO®

LozengesLozenges, , TrocheTroche

ยาอมยาอม

ยาเมดขนาดเมดคอนขางใหญ

ใชอมในปากใหยาละลายออกมาอยางชาๆ

ออกฤทธเฉพา ทบรเวณชองปากแล ลาคอออกฤทธเฉพาะทบรเวณชองปากและลาคอ

ยาฆาเชอ ยาชาเฉพาะท

Mybacin®, Strepsil®

PastillesPastilles

คลาย jelly ทมเปลอกแขง อาจมเกลดนาตาลเคลอบอย

ชนนอก

ใ ใชงานคลายกบ Lozenges

PillsPills

ยาลกกลอน

เมดยาขนาดเลกทไดจากการปนดวยมอหรอเครองปน

ถกแทนทดวยยาเมดและแคปซล

PelletsPellets

เมดกลมขนาดเลก 1-2 mm.

บรรจในแคปซลหรอตอกเปนเมด

Medicated gumMedicated gum

หมากฝรง

ตวยาจะละลายในนาลาย

ออกฤทธแบบ local หรอ systemic effect

CapsulesCapsules

ยาแคปซล

เปลอกนอกทาจาก gelatin

Soft & Hard gelatin capsule

บรรจยาผง ของเหลว หรอ ll tบรรจยาผง ของเหลว หรอ pellet

สวนมากเปนยารบประทาน

PowdersPowders

ยาผง

Dusting powders : ใชภายนอก

ใชเพอหลอลน ลดการเสยดส

ใชฆาเชอกบแผลทไมลกใชฆาเชอกบแผลทไมลก

Oral powders : ใชรบประทาน

ORS = Oral Rehydration Salts

PowdersPowders

แบงบรรจ 2 แบบ

Divided powders : บรรจยาสาหรบใชครงเดยว

Bulk powders : แบงใชไดหลายครง

Sachets

GranulesGranules

ผงยาจบกนเปนกอนขนาดเลก

บรรจเหมอน powders

InfusionsInfusions

ชาชง

มกจะเปนผงยาสมนไพร

ชงในนารอนเพอใหตวยาสาคญ

ละลายออกมาละลายออกมา

SuppositoriesSuppositories

ยาเหนบทวาร

ใชสอดทางทวารหนก

Local effect : รดสดวงทวาร ยาระบาย

S t i ff t ยากบชก ยาลดไขSystemic effect : ยากบชก ยาลดไข

Vaginal doucheVaginal douche

สารละลาย สาหรบสวนลางชองคลอด

มสารฆาเชอ สารดบกลน สารปรบ pH

PessaryPessary (Vaginal (Vaginal supposuppo.).)

ยาสอดชองคลอด

รปทรงแบบ bullet shape

เวลาใหยาอาจจะใชเครองมอชวย (Applicator)

PessaryPessary (Intrauterine device)(Intrauterine device)

หวงสอดชองคลอด

คมกาเนด นาสงยา

ImplantsImplants

ยาฝง

ตวยาผสมอยกบ polymer

สอดใตผวหนงโดยการผาตด

ปลดปลอยยาอยางชาๆปลดปลอยยาอยางชาๆ

Contraceptive : 3 ป

Testosterone : 4-5 เดอน

Medicated plastersMedicated plasters

พลาสเตอรยา

ใชแปะผวหนง

Local effect

ฆาเชอ สมานแผลฆาเชอ + สมานแผล

บรรเทาปวด

TransdermalTransdermal drug deliverydrug delivery

แผนแปะผวหนงแผนแปะผวหนง

นาสงยาผานผวหนงเขาสกระแสเลอดอยางชาๆ

Systemic effect

ยาคมกาเนดยาคมกาเนด

ยาลดความดน

TransdermalTransdermal drug deliverydrug delivery

ขอด

หลกเลยงการเกด first pass metabolism

ไมตองใหยาบอย

ร ดบยาในเลอดคงทระดบยาในเลอดคงท

Home work 1

จากความรเบองตนเกยวกบ Dosage form g

Dosage form ชนดใดทบงบอกความเปนตวคณมาก

ทสด ?

เพราะอะไร ?เพราะอะไร ?

Home work 1

www facebook com/phypharm www.facebook.com/phypharm