7'den 70'e, herkes için İnternet

İnternette çok dillilik

Koray KocagöncüŞubat 2006

Sırayla..

• Çok dilliliğin önemi• Çok dilli internet ismi?• Vaka incelemesi• Dünyadan tepkiler

Hangi işaret benim yönüm?

Herkesin kendi dilinde yol işaretleri

- Koreli kuruluşlar Korece İnternet Adresi ve E-posta Adreslerini kartvizitlerine yazmaya başladılar-Kore’deki Samsung internet sitesi ( 삼성 ) Korece adresi ile trafiğini eskiye göre 3~4 kat artırdı (www.samsung.co.kr). Çoğu Koreli kuruluşlar Korece İnternet Adresinin Koreliler için, İngilizce alan adının da yabancılar için internet trafiği yaratmak için en etkin olduğunu düşünüyor.

Non-English speaking 65%

PopulationSource: Global Reach

İngilizce konuşan32%

İngilizce 95%

Non-English 5%

E-commerce Activities Source: KADO

Peki e-ticaret?

Çok dilli internet rüyası

• Çok dilliliği sağlayan ortamın geliştirilip gerçekleştirilmesiyle herkesin, dilleri ne olursa olsun, bir dil engeli olmaksızın internetten faydalanabilmeleri

Gerçek• İnternetin şaşırtıcı gelişimini, ama belli bir

dilde, gördük• Bu gelişim toplumlar arası ekonomik

seviye farkını artırdı ve yerli halkı kendi kültürlerinden uzaklaştırdı

WSIS – Dünya Bilgi Toplumu Zirvesi

• İnternette çok dilliliğin önemi hem açıklanan prensiplerde (DoP) hemde eylem planında (AP) vurgulandı

• “..kaynakların dengeli dağılımını sağlarken, herkes için erişimi gerçekleştirmesi ve, çok dilliliği dikkate alarak, internetin güvenli ve sağlıklı bir şekilde işlerliğini sağlaması”

• WTSA 2004 IDN ile ilgili kararı aldı” RESOLUTION 48

Internationalized domain names(Florianópolis, 2004) “

Çok dilli internet ismi

• Çok dilli internet ismi

“Yerel dilde internet kaynak tanımlayıcı”

• IDN (Uluslararası Alan Adı)Örnek: http://IDN.kr veya http://IDN.jp

• Ana Dilde İnternet Adresi (ADİA)Örnek: http://name

ADİA Örnekleri

IDN

Güçlü yönleri• Standardı var• Küresel olarak tekil• Toplum farkındaliği güçlüZayıf yönleri• Tam anlamıyla çok dillilik değil• Görünüm doğal değil• Kullanıcılar bir program kurmak zorunda

ADİA

Güçlü yönleri• Doğal görünüm• Kolay hatırlanma• Ses tanıma teknolojileriyle kolay

entegrasyonZayıf yönleri• Daha teknoloji standardı yok• Toplum farkındalığı zayıf• Resmi tartışma platformu yok

Çok dilli internet isim standardı

Çok dilli internet isim standardı geliştirirken dikkat edilmesi gerekenler

• Mümkün olan kullanışlılığın sağlanması• Küresel tekilliğin sağlanması• Toplumların kültürüne saygı duyması• Paydaşlarının isim alanının yönetimi için

eşit ve tam katkısının sağlanması

1’nci nesil1’nci nesilIP Adresi

Örn) 123.456.78.90

IP Adresi

Örn) 123.456.78.90

2’nci nesil2’nci nesilİngilizce Alan Adı

Örn) www.netpia.com

İngilizce Alan Adı

Örn) www.netpia.com

2.5’ncu nesil2.5’ncu nesilUluslararası Alan AdıÖrn) 넷피아 .comUluslararası Alan AdıÖrn) 넷피아 .com

3’ncü nesil3’ncü nesilAna Dilde İnternet Adresi

Örn) Netpia トヨタ

بايبلوس

Ana Dilde İnternet Adresi

ÖrnNetpia ( トヨタ

بايبلوس

Kullanışlılık

Hiyerarşik yapıda, yukarıdan aşağıya çözümleme, kök yöneticisine baskın bir güç sağlayabiliyor.

com

sunyahoo

org kr

co or go

uk cn

ac

samsung

jp

co

snu jprs

.. ..

KÖK

삼성 北京大学 トヨタ

Eşit katılım

Alan adı yapısı

…

…

…

ROOT

Telefon şebekesi yapısı

Seçeneklerimiz var..

Tanıdığımız yapılar

jp

cogo

kr

co go

samsung

..

kök

ac

sony

jp

cogo

kr

co go

samsung

..

kök

ac

sony

<alan adı çözümleme yöntemi>

<Daha gerçekleşmedi>

Çözümlemeler

Yukarıdan aşağıya Aşağıdan yukarıya

Neden aşağıdan yukarıya çözümleme?

• Egemenliği daha iyi yansıtıyor• Olası hataların yerel tesbit edilmesini

sağlıyor• Yapı bir teknoloji değil politika meselesi• Eş seviye yapı olanaksız değil

– Telefon şebekeleri örneği– “Aşağıdan yukarıya” internetin esas felsefesi

• Kullanıcı için kullanışlılık önemli

Neden aşağıdan yukarıya kullanışlı?

• Daha az yazmak gerekiyor– Yerel hedeflenen yerler için yerel sözcükler– Uluslararası hedeflenen yerler için küresel çokdilli

sözcükler

• Alıştığımız aşağıdan yukarıya çözümlenen adres

telefonlarda varÖrn) +90 – 212 – 631 – 3345– Kuruluş içinde bir arama için dahili numarayı aramak

yeterli– Ülke kodu kullanan en uzun arama uluslararası

aramalarda

source: netpia.com

Dr. Atma Ram Ghimire

Executive Director – NITC

Nepali Ministry of Science and Technology

“I expect the Native Language Internet Address technology may play a crucial role in resolving the digital divide of Nepali.”

Nepal’den yorum

Dr. Ahmad Farahat

ICT Division Chief

United Nations Economic & Social Commission for Western Asia

“If the Arabic Internet Address is actively used, it will work as a medium to promote and preserve the Arabic culture and also work as a common ground to bind all 22 Arabic nations.”

UNESCWA’dan yorum

Dr. Shahrul Azman Mohd Noah

Professor, Computer Engineering

Malaysia National University

“I think that the use of the technology that's been introduced could benefit e-government and e-commerce in Malaysia.”

Malezya’dan yorum

- WSIS PrepCom President, Adama SAMASSEKOU (President of PrepCom/President of the African/Academy of Languages/Former Minister of Education) has mentioned that "This (NLIA) is very important and it should help increase internet accessibility of all the people around the World, especially people who is using local language."

WSIS PrepCom başkanının yorumu

NLI Konsorsiyumu kuruldu

• Hazırlık çalışması – Seul, 27 Eylül 2005– 15 ülkeden 20 katılımcı– 6 konuşmacı (Yunanistan, Bangladeş, Gana, Fransa,

Türkiye, Kore)– Karar alındı

• İlk genel kurul toplantısı – Tunus 14 Kasım 2005– 8 ülkeden 11 katılımcı– Prensipler (ByLaws) sonuçlandırıldı– 6 kişilik yönetim kurulu seçildi– Ana Dilde Tanımlayıcı çalıştayı planlanması kararlaştırıldı

• Kore ve Fransa’da tescili tamamlanmak üzere

Kar amaçlı değil

Açık katılım

- İş dünyası

- Akademik- Sivil toplum

- Bireyler

UluslararasıBağımsız

NLI Konsorsiyumunun temel ilkeleri

7'den 70'e, herkes için İnternet

Teşekkürler