(inter)nationale ketens voor elektronisch betalen...(inter)nationale ketens voor elektronisch...

File: Presentatie Ronald Paans Vurore 2009 11 11 Elektronisch betalen© 2009

Ronald Paans

Vrije UniversiteitNoordbeek IT Audit

11 november 2009

Noordbeek [email protected]. 071 3416911

(Inter)nationale ketens voor elektronisch betalen

(Inter)nationale ketens voor elektronisch betalen 2

Agenda

AGENDA• Onze rol als Rx bij maatschappelijk vertrouwen

• Vertrouwen van de consument in de “front-end”, de betaalmiddelen

• Vertrouwen van ons allen in de “back-end”, het elektronisch betaalverkeer, bestaande uit

– Berichtenverkeer tussen banken (de betaalstromen)

– Clearing (aangeven dat een transactie is gedekt = ‘final’)

– Settlement (afrekenen)

• Wat brengt de toekomst voor de IT-auditor?


CNN Breaking News, 4 november 2009

FED MOVES SPARK NEW BUBBLE FEARS

FED risks inflating asset and commodity prices and sinking the dollar

• The FED keeps its ultra-low rates for “an extended period”. It is hard to see how avoiding bubbles -- and the crashes that accompany them – should not be central to the FED’s mission

• Alan Greenspan claimed it was impossible to recognize a bubble in progress. It does not preclude FED’s responsibility to prevent them from developing

• Stock prices are up 50%, oil prices above $80 and gold surged to $1,100

• All of which suggests a substantial probability of a new bubble developing.Its bursting, at a time of large global budget deficits, is highly destructive to economic growth and employment

• So the FED’s lack of action seems incautious. However, raising interest rates would abort the U.S. economic recovery and removing quantitative easing could cause a liquidity crisis given the huge U.S. budget deficit

NEWS


Consumentenvertrouwen

Consumenten vertrouwen

-40

-35

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0jan-

08

feb-

08

mrt-

08

apr-

08

mei-

08

jun-

08

jul-

08

aug-

08

sep-

08

okt-

08

nov-

08

dec-

08

jan-

09

feb-

09

mrt-

09

apr-

09

mei-

09

jun-

09

jul-

09

aug-

09

sep-

09

okt-

09

maand

procent

VERTROUWEN IN DE NEDERLANDSE ECONOMIE

Bron: CBS

MAART2009- 34 %

- 18 %


Consumentenvertrouwen: De bankrun

KLASSIEKE BANKRUN

(Nu: elektronisch)


Vertrouwen in financiële sector nog lang niet hersteld

VERTROUWEN IN FINANCIËLE SECTOR NOG LANG NIET HERSTELD

BANKEN MOETEN RELATIE MET HUN KLANTEN VERBETEREN

28 mei 2009 - De moeilijkheden in de banksector hebben overduidelijk negatieve gevolgen gehad voor de relatie tussen klanten en financiële instellingen. Dat blijkt uit een enquête van S1Enterprise

• 9% van de Europese en Amerikaanse consumenten hebben op dit moment vertrouwen in financiële instellingen

• 14% van de Europese consumenten gelooft dat de situatie in de komende twaalf maanden zal verbeteren (86% denkt er anders over)

• 37% blijft waarschijnlijk bij de huidige bank (63% liever niet)

• 27 % zegt dat ze de eigen bank zouden aanbevelen aan een ander (73% niet)

• 43 % zou anderen zelfs ontraden klant te worden bij dezelfde bank

Banken dienen meer openheid te geven over hun financiële gezondheidhttp://www.managersonline.nl/nieuws/8429/vertrouwen-in-financile-sector-nog-lang-niet-hersteld.html


Bankvergunning en gecertificeerde jaarrekeningen


DSB website, 18 oktober 2009

www.dsbbank.nl Q&AQ: Kan DSB Bank garanderen dat ik geen enkel risico loop?A: DSB Bank heeft veel ervaring met het verstrekken van

kredieten aan consumenten en is zeer terughoudend in het nemen van risico’s. In combinatie met het aanhouden van een ruime solvabiliteit en liquiditeit, waarop ook DNB toezicht houdt, is de kans dat uw spaargeld verloren gaat vrijwel afwezig. Het feit dat de bestuursvoorzitter van DSB Bank ook de enige aandeelhouder is van de bank, geeft een extra zekerheid dat er goed wordt opgelet. Zijn vermogen staat immers als eerste op het spel.

Q: Bestaat bij DSB Bank enig risico dat grote afboekingen gedaan moeten worden?

A: DSB Bank heeft geen enkele belegging in Amerikaanse hypotheken of andere Amerikaanse kredieten. Er hoeven dus vanwege de ontwikkelingen in de Verenigde Staten geen afboekingen te worden gedaan.

(kopie van website)

(nu uit de lucht)


Minister van Financiën: Fortis is weer solvabel – 29/9/2008

Volkskrant, 4 oktober 2008NEDERLANDSE STAAT KOOPT FORTIS‘Buitengewoon spannende en zorgwekkende week voor Fortis’De Nederlandse staat koopt voor 16.800.000.000 euro alle Nederlandse activiteiten van Fortis Bank NL, ASR en deels ABN AmroDeze deal vervangt het akkoord van 4.000.000.000 euro van afgelopen weekend, toen Fortis NL voor 49% eigendom werd van de Staat

Let op de gezichten


Governance en toezicht (na schandalen)

Raad van Bestuur

ToezichtToezicht

BesturenBesturen

BewakenBewaken

Bedrijfsprocessen(Voortbrengingsproces)

Bedrijfsprocessen(Voortbrengingsproces)

GOVERNANCE

Toezicht omvat onder andere• Raad van Commissarissen• Toezichthouders: SEC, DNB, AFM, OPTA etc. met hun RA, RE, RO (of US variant)• Externe accountant (RA)• Externe IT-auditor (RE) etc.

Bewaken omvat onder andere• Interne + externe auditors (RA, RE, RO)• Controllers (RC) etc.

i = A

R-letterRx = i

Spaarbanken failliet (1987)COSO model (1992)Cie Peters (1996)Tabaksblat (2003) etc.


TOEZICHT Commissarissen

Rx

Onze rol als Rx voor de crash

WERELD I (zichtbaar)• Klassieke spaarbank• Verzekeraar• PensioenfondsLage risico’s, redelijke winst

WERELD II (niet transparant)• Investment banks, hedge funds• Mandjes met garbage tegen fantasieprijzen• Ponzi en zich volpompende BUBBLE• Off-balance, frontrunning etc.Hoge risico’s, hoge winst, geen toezicht

Crash 1929 �� Glass-Steagall Act (scheiding commerciële banken van investment banksClinton 1999 �� Gramm-Leach-Bliley Act (combineer deze twee werelden)+ Vertical integration = debt securization�� De “mandjes” of CDO’s

“plat geaudit door Rx”

Veel rapporten

Redelijke mate van zekerheid

Dankzij elektronisch betaalverkeer ontwikkelde de bubble zich razendsnel en kreeg een gigantische omvang


Een bubble = een ballon gevuld met lucht

Zonder de juiste controls, kunnen de gevolgen catastrofaal zijn

of een zeppelin met explosief waterstof, doordat USA geen helium wilde leveren…


Systeemrisico

RISICO FACTOREN• Internationale politiek en wetgevers zijn “verdeel en heers” overeengekomen, en hebben gezorgd dat er geen overkoepelend toezicht is

• Plus: elektronisch betalen is te snel volwassen geworden, waardoor volumes enorm zijn toegenomen

• Plus: echt geld is veranderd in cijfers in spreadsheets

• Plus: toezicht en de Rx moeten binnen hun (veel te beperkte) scope werken

Hierdoor is onze wereld te kwetsbaar voor

SYSTEEMRISICO’sen

voor CRASHES

+

+

+

+


Maatschappelijk vertrouwen

ROL VAN DE AUDITOR

• De auditor geeft assurance, namelijk de redelijke mate van zekerheid dat iets goed is

• Vooral bij financiële instellingen lopen veel auditors rond, voor toezicht, interne beheersing, certificering van de jaarrekening etc.

• Wanneer het maatschappelijk vertrouwen afneemt tot 9%, doen deze auditors blijkbaar voor 91% iets verkeerd

• Hoe kunnen wij deze beeldvorming over de auditors verbeteren?

• Antwoord: Help te voorkomen dat een faillissement onverwachts komt voor de consument

– Dit impliceert een politieke discussie over de plicht tot geheimhouding voor de toezichthouders en auditors

– Plus een discussie over wanneer instellingen “too big to fail” zijn (en willen wij wel monster conglomeraten?)


Ontwikkeling vertrouwen tussen 1999 en 2009

Vertrouwen van de consument

9%

Vertrouwen consument in financiële instellingen

Vertrouwen consument in toezicht en Rx

-??%1999 2008Wie meet dit?


Elektronisch betalen: drie lagen

EquensAutomated Clearing House

Bank A

Bank C

DNB

Internationaal betalingsverkeer

Nationaal betalingsverkeer

Bank – klant relatie


Front-end van elektronisch betalen

FRONT-END

VAN

ELEKTRONISCH BETALEN

(zie andere sprekers vanmiddag)

FRONT-END

VAN


(zie andere sprekers vanmiddag) NFC


Front-end

VERTROUWEN IN FRONT-END• Overgang van echt geld en papier naar elektronica• Reeks aan nieuwe betaalmiddelen. Sommige slagen, andere floppen• Zolang schade door fraude beperkt is, wordt dat geaccepteerd door instellingen

• Consument– Wil zekerheid dat een transactie wordt uitgevoerd zoals die is bedoeld

– En dat het geld veilig is• Anders– Afkeer van het betaalmiddel– Of (elektronische) bankrun(wat niemand meer voor mogelijkhield in 2009, kreeg onstragikomisch trio voor elkaar…)


Back-end van elektronisch betalen

BACK-END

VAN


BACK-END

VAN


BANKROET


Back-end

VERTROUWEN IN BACK-END

• Bij de bank verdwijnen de transacties buiten het zicht van de consument en het zakenleven

• Transacties gaan in grote stromen naar andere “instanties”

– Het betaalverkeer is een grote stroom berichtenverkeer

• Clearing en settlement wordt door vrijwel niemand overzien

• Er is beperkt inzicht in

– Systeemrisico (nationaal en internationaal)

– Domino-effect

• Daardoor kunnen calamiteiten optreden, waarbij de consument compleet wordt overvallen

• Risico: Het betalingsverkeer stagneert, instanties vallen om en rekeninghouders raken hun geld kwijt


SWIFT koppeling tussen banken

BANK ASWIFTBerichtenverkeer

BANK B

BANK C


SWIFT koppeling tussen banken …

Betaalverkeer =Elektronischberichtenverkeer

In feite de versleutelde telex machine, maar nu via Internet


Clearing & Settlement: definities

Uit de studieboeken:CLEARING“Het proces van doorgeven, reconciliëren, en bevestigen van verschillende soorten betalingen en het vaststellen van een finale positie voor settlement, op basis van individuele transacties of op een periodieke basis voor geaggregeerde of netto posities”

SETTLEMENT“De activiteit die de schulden tussen deelnemende banken aflost die door het clearingproces zijn gecreëerd, uit te voeren in een centrale of commerciële bank”

(Saaie definities uit de studieboeken, maar hoe werkt het nu echt?)


CB

Proces van Clearing & Settlement

AutomatedClearing House

(ACH)

SettlementAgent

A

B

C REKENING-COURANT

A

ACCOUNT

Mutatie

Saldo

Opdracht

OK

Basisregel: Een bank mag nooit “rood” staanDoel: Clearing bevestigt dat transacties “final”zijn, oftewel gedekt


Handouts: Clearinghuis

CLEARINGHUIS

• Verantwoordelijk voor interbancaire betalingsverkeer

• Een nationaal clearinghuis, zoals Equens, vergelijkt transacties, legt ze vast, bevestigt deze en bewaakt de volledigheid hiervan

• Als een transactie is bevestigd, is deze definitief

• Een clearinghuis werkt op basis van transacties via berichtenverkeer en saldeert de plussen en minnen van transacties tussen banken

• Aan het einde van een handelsperiode worden eindsaldi doorgegeven aan de centrale bank ten behoeve van settlement


Clearinghuis in Nederland

Bank A Bank B Bank C Bank X

EQUENSAutomated Clearing House

DNB

• Saldi•Mutaties

• Account• Transactie• OK

…Settlement Agent =Centrale bank

Fully automatedclearing


Clearingproces

5

SaldoTransactie

Bank C

Bank C

Bank B

Bank C

+ 9Eindsaldo

+ 9- 1

+ 10+ 6

+ 4+ 4

0- 5

5

SaldoTransactie

Bank A

Bank A

Bank B

Bank B

Bank B

Bank A

+ 3Eindsaldo

+ 3+ 1

+ 2- 6

+ 8+ 4

+ 4- 1

+ 5- 5

+ 10+ 5

Bank A Bank B Bank C

+ 7- 4Bank A

5

SaldoTransactie

Bank B

Bank C

Bank C

+ 3Eindsaldo

+ 3- 4

+ 11+ 1

+ 10+ 5

TIJD

• Transacties doet de bank namens de klanten• Een handelsperiode is een handelsdag, of een kortere periode


Clearingproces

5

SaldoTransactie

Bank C

Bank C

Bank B

Bank C

+ 9Eindsaldo

+ 9- 1

+ 10+ 6

+ 4+ 4

0- 5

5

SaldoTransactie

Bank A

Bank A

Bank B

Bank B

Bank B

Bank A

+ 3Eindsaldo

+ 3+ 1

+ 2- 6

+ 8+ 4

+ 4- 1

+ 5- 5

+ 10+ 5


+ 7- 4Bank A

5

SaldoTransactie

Bank B

Bank C

Bank C

+ 3Eindsaldo

+ 3- 4

+ 11+ 1

+ 10+ 5

TIJD

Start: 15

Eindstand voor settlement: 15Som der saldi is constant:


Clearingproces: Hefboom

5

SaldoTransactie

Bank C

Bank C

Bank B

Bank C

+ 9Eindsaldo

+ 9- 1

+ 10+ 6

+ 4+ 4

0- 5

5

SaldoTransactie

Bank A

Bank A

Bank B

Bank B

Bank B

Bank A

+ 3Eindsaldo

+ 3+ 1+ 2- 6

+ 8+ 4

+ 4- 1

+ 5- 5

+ 10+ 5


+ 7- 4Bank A

5

SaldoTransactie

Bank B

Bank C

Bank C

+ 3Eindsaldo

+ 3- 4

+ 11+ 1

+ 10+ 5

TIJD

IN DIT VOORBEELDBegin- en eindsaldo: 15Verhandeld in waarde: 26

• In de praktijk: Een effectieve hefboom van 95%.• Bij storting van 50 miljard kan men handelen ter waarde van 1 biljoen


Clearing & settlement: Netting

Bank A Bank B

+ 1,2 M- 1,2 M

+ 0,8 M - 0,8 M

- 0,4 M + 0,4 M

Transacties namens klanten

Gesaldeerde transacties

REDUCTIE AANTAL TRANSACTIES EN KOSTENEFFICIENCY• Gegevens van clearing worden geconsolideerd door netting: het salderen van plussen en minnen

• Dit saldo gaat naar de centrale bank, die de finale posities viasettlement verrekent

• Salderen is een reductie in het aantal transacties

NETTING


Settlementproces

CLS Bank

Bank ASaldo€ …...

De Nederlandsche Bank

Bank BSaldo€ …...

Bank CSaldo€ …...


EquensAutomated Clearing House

DNB

CLS Bank

Bank ASaldo€ …...

De Nederlandsche Bank

Bank BSaldo€ …...

Bank CSaldo€ …...

SETTLEMENT

• DNB ontvangt cijfers van Equens en verrekent deze met de tegoeden die de commerciële banken bij DNB aanhouden

• DNB bepaalt elke periode of de bank het tegoed moet aanvullen of geld ontvangt

• Dit is bepalend voor het geldscheppende vermogen van een bank

+ 0,4- 0,40 0


Clearingproces: Pending transacties

Tegoed Bank B bij DNBTegoed Bank A bij DNB

1Eindsaldo

1- 4T2 executed

5+ 4Transactie 3

Pending- 4Transactie 2

1- 4Transactie 1

5Beginsaldo

12Eindsaldo

12+ 4T2 executed

8

Pending+ 4Transactie 2

8+ 4Transactie 1

4Beginsaldo

• Eigen geld = 2• Krediet DNB = 2• Bestedingsruimte = 4

• Eigen geld = 2• Krediet DNB = 3• Bestedingsruimte = 5

C

Saldo onvoldoende: transacties blijven hangen (pending)


Clearingproces: Bankroet

1- 3Bank C

5

SaldoTransactie

Bank B

Bank C

Bank C

Bank B

Bank B

Bank B

Bank C

0Eindsaldo

Pending- 4

0- 1

Pending- 6

Pending- 6

4- 1

5- 5

10+ 5

Bank A • Een bank wordt illiquide bij een bankrun als gevolg van het verdwijnen van vertrouwen in de bank

• Als Bank A haar saldo niet meer kan aanvullen, geeft de Settlement Agent geen krediet

• Alle transacties worden “pending”

• Bank A is failliet

HOE GAAT EEN BANK FAILLIET ?

Pending: - 16 BANKROET


Domino effect

1- 3Bank C

5

SaldoTransactie

Bank B

Bank C

Bank C

Bank B

Bank B

Bank B

Bank C

0Eindsaldo

Pending- 4

0- 1

Pending- 6

Pending- 6

4- 1

5- 5

10+ 5

Bank A• Bank B en bank C krijgen geen geld

• Soms geen probleem, zolang zij handelen namens hun klanten

• Klanten krijgen geen geld�� die hebben wel een probleem

• Als banken handelen namens zichzelf �� dan hebben Bank B en C wel een probleem

• DOMINO EFFECT

HOE TUIMELEN DE PARTNERS OM ?

Pending: - 16BANK ABANKROET

B & C BANKROET


Domino effect

De Rx wil nooit zeggen: “Ik stond er bij en keek er naar” ☺☺☺☺


Assurance over Back-end systemen

ASSURANCE OVER BACK-END SYSTEMEN• Het bedrijfsproces moet voor de Rx helder en inzichtelijk zijn

– Wat is assurance over de individuele systemen anders dan nog waard?

• De Rx hoort inzicht te hebben in het systeemrisico en waakt voor omvallende instanties en het domino-effect

Probleem 1: Wij, als Rx, zien steeds maar kleine stukjes van de hele keten, zodat de domino geheel buiten ons zicht valt

Probleem 2: Een echte Rx plaatst dit helaas zelf al “buiten de scope”

Probleem 3: De audit-instrumenten zijn niet afdoende

Probleem 4: Wie neemt wereldwijd het voortouw en hoe kan men op dat land vertrouwen? Timothy Geitner namens USA?


Hoe proactief zijn onze politieke leiders?

PLAN TO CREATE FUND FOR BAILOUTS HITS HURDLES

CNN, November 8, 2009 -- Updated 1540 GMT

• St. Andrews, Scotland - Key players at G-20 refused tosupport a plan to create an insurance fund for bailouts to save giant businesses on the brink of collapse

• Treasury Secretary Timothy Geithner indicated U.S. would not back it, despite Gordon Brown’s (and Wouter Bos) support

• “If we put the brakes on too quickly, we will weaken the economy and the financial system, unemployment will rise, more businesses will fail and budget deficits will rise” he said

• The “basic principle” of the Obama administrationis that “if the government has to step in to put out afinancial fire, it should not put the burden ontaxpayers” �� OFTEWEL, WIJ WACHTEN

Breaking

NEWS


De toekomstige rol van Rx

ToEKOMST VOOR DE Rx• Wij als Rx verhogen onze toegevoegde waardeals wij systeemrisico’s overzien en realistischinschatten

• Dit houdt in– Een bredere scope voor onze onderzoeken bij financiële instellingen

– Ons inzicht in de financiële markten, geldstromen en systeemrisico’s verbeteren

– Onze risicoanalyses voor systeembedreigingen verbeteren, zoals afnemend vertrouwen van de consument, politieke struisvogels, duikende verantwoordelijken, domino-effecten etc.

TOEKOMST: Wij als Rx zetten niet onze handtekening als de door ons beoordeelde organisatie niet voldoende robuust is tegen de systeembedreigingen vanuit de keten

(inter)nationale ketens voor elektronisch betalen...(inter)nationale ketens voor elektronisch...

Documents