instytut slawistyki panispan.waw.pl/default/images/materialysd/2016/opis_zajęć_na...zaĘĆ a a a...
TRANSCRIPT
OPIS ZAJĘĆ NA STUDIACH DOKTORANCKICH
INSTYTUT SLAWISTYKI PAN
ROK AKADEMICKI 2015/16
ZAJĘCIA OBLIGATORYJNE
dr hab. Grażyna Szwat-Gyłybow, prof. IS PAN
Z zagadnień transferu kulturowego w okresie modernizacji.
Myśl protestancka w kulturach Slavia Orthodoxa SEMINARIUM DOKTORANCKIE
Semestr I i II
Seminarium poświęcone będzie problematyce adaptacji myśli protestanckiej na gruncie
słowiańskich kultur prawosławnych lub postprawosławnych. Materiałem źródłowym będą
rozumiane na sposób akanoniczny teksty kultury, dokumentujące zjawisko inkulturacji
protestanckiego paradygmatu formacyjnego poza obszarem ściśle misyjnym. Podczas zajęć
studenci zapoznają się z metodologiami kulturoznawczymi, dostarczającymi nowoczesnych
narzędzi do badań nad tego rodzaju transferem kulturowym. Seminarium stawić będzie
nawiązanie do prowadzonych w IS PAN zajęć z zakresu migracji idei na Słowiańszczyźnie.
Zagadnienia szczegółowe zostaną sprecyzowane na spotkaniach wstępnych i dostosowane
do zainteresowań geo- i historyczno-kulturowych uczestników seminarium.
Literatura obligatoryjna:
Augustinos G. Enlightened” Christians and the “Oriental” Churches: Protestant Missions to
the Greeks in Asia Minor, 1820-1860, “Journal of Modern Greek Studies”, Vol. 4, No
2, October 1986, 131, 129-142 ;
Assmann Jan. Translating Gods: Religion as a Factor of Cultural (Un)Translatability, in
S. Budlick & W. Iser (eds.), The Translatability of Cultures: Figurations of the Space
Between, Stanford, CA 1996, 25-36.
Burke Peter et al. (eds.): Cultural Translation in Early Modern Europe, Cambridge 2007.
Csáky Moritz, Pamięć transnarodowa – fenomen hybrydyczny? Kultura jako przestrzeń
komunikacji [Transnational memory: a hybrid phenomenon? Culture as a space of
communication], (in:) Polsko-niemieckie miejsca pamięci, eds. R. Traba, H.H. Hahn et
al., Vol. 4, pp. 30-47.
Espagne Michele, Les transferts culturels franco-allemands. PUF, Paris 1999
Gordon Melton J., Encyclopedia of Protestantism:
https://books.google.pl/books?id=bW3sXBjnokkC&pg=PA285&lpg=PA285&dq=prot
estantism+in+india+million&source=bl&ots=PULQy1B0AR&sig=UdrVx1oN-
CdUt63TrEoTGtAklU8&hl=pl&sa=X&ei=pqReU7avKYSQ7Ab5mYGQAg&ved=0C
IIBEOgBMAg#v=onepage&q=protestantism%20in%20india%20million&f=false
Kitromolodis P. Religious Criticism between Orthodoxy and Protestantism. Ideological
Consequences of Social Conflict in Smyrna, “Jahrbuch der Österreichischen
Byzantinistik” 32/ 6, 1982, p. 115-124.
Marczewska-Rytko M., Religia i polityka w globalizującym się świecie, Wydawnictwo
UMCS, Lublin 2010.
Posern-Zieliński A. (red.), Tolerancja i jej granice w relacjach międzykulturowych,
Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004.
Ramet Sabrina P. (ed), Protestantism and Politics in Eastern Europe and Russia: The
Communist and Post-Communist Eras (1992)
https://books.google.pl/books?id=O4GGgAmzl3gC&pg=PA95&lpg=PA95&dq=prote
stants+in+eastern+europe&source=bl&ots=YjoJZqAJgZ&sig=dihMlt4kux4AcQ6lfoP
pz3RrKzw&hl=pl&sa=X&ved=0CDMQ6AEwATgKahUKEwiSnZfNirjHAhWD1Sw
KHTxIDHU#v=onepage&q=protestants%20in%20eastern%20europe&f=false
Szacki Jerzy, Tradycja. Zarys problematyki, Warszawa 1971.
Schilling Heinz et al. (eds.), Religion and Cultural Exchange in Europe: 1400–1700,
Cambridge 2006.
Schmale Wolfgang, Cultural Transfer, (by Original in German, displayed in English
Published: 2012-12-05)
http://ieg-ego.eu/en/threads/theories-and-methods/cultural-transfer/wolfgang-schmale-
cultural-
transfer/?searchterm=Cultural%20Transfer&set_language=en&set_language=en
Stockhorst, Stefanie (ed.), Cultural Transfer Through Translation: The Circulation of
Enlightened Thought in Europe by Means of Translation, Amsterdam et al. 2010,
https://books.google.pl/books?hl=pl&lr=&id=FXI7rZS-
rAYC&oi=fnd&pg=PA7&dq=cultural+transfer+definition&ots=ylUkrrs8JS&sig=1C
Uxe5G1yB18qdJZNBm58PnH518#v=onepage&q=cultural%20transfer%20definition
&f=false
Szahaj Andrzej, Zniewalająca moc kultury. Artykuły i szkice z filozofii i kultury, poznania i
polityki, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2004.
Taylor Charles, A Secular Age, Harvard 2007 (lub Taylor Ch., Nowoczesne imaginaria
społeczne, przeł. A. Puchejda, K. Szymaniak, Kraków 2010).
Taylor Charles, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, Warszawa 2001.
Literatura fakultatywna:
UWAGA: Dodatkowe opracowania i źródła, związane w zainteresowaniami studentów,
będą podawana będą na zajęciach.
Broomans Petra and Sandra van Voorst (Eds.), Karina Smits (Assistant Ed.), Rethinking
Cultural Transfer and Transmission. Reflections and New Perspectives (2012).
Broomans Petra (ed.), From Darwin to Weil. Women as Transmitters of Ideas (2009).
Broomans Petra & Marta Ronne (eds.), In the Vanguard of Cultural Transfer. Cultural
Transmitters and Authors in Peripheral Literary Fields (2010).
Clarke, J. Bible Societies, American Missioneries and thе Natioinal Revival of Bulgaria. New
York, 1971 (Diss. 1937).
Don Fairbairn, Eastern Orthodoxy: Five Protestant Questions, “East-West Church &
Ministry Report”, 3 (Spring 1995), 5-7
(http://www.eastwestreport.org/articles/ew03204.htm).
Gil D., Historiozofia serbska I połowy XX wieku a rosyjska myśl religijna, w: L. Liburska
(red.), Kultura rosyjska w ojczyźnie i diasporze. Księga jubileuszowa prof. Lucjanowi
Suchankowi, Kraków 2007, s. 25-34.
Gil D., Prawosławie. Historia. Naród. Miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji
i współczesności, Kraków 2005.
Hall William W., Puritans in the Balkans, Sofia: Cultura, 1938.
Noble Ivana, Noble, Timothy Orthodox Theology in Western Europe in the 20th Century
(by Original in English, displayed in English, published: 2013-07-04 )
http://ieg-ego.eu/en/threads/crossroads/religious-and-confessional-spaces/ivana-noble-
tim-noble-orthodox-theology-in-western-europe-in-the-20th-century?set_language=en
de Lazari Andrzej, Idee w Rosji. Leksykon rosyjsko-polsko-angielski, pod red., t.1-4,
Warszawa 1999 i nast.
Schenk Frithjof Benjamin, Mental Maps: The Cognitive Mapping of the Continent as an
Object of Research of European History (by Original in German, displayed in English)
Published: 2013-07-08) http://ieg-ego.eu/en/threads/crossroads/mental-maps.
Британски документи за историjата на Македониjа. Т. ІV, (1857-1885). Редакциjа
Драги Горгиев. Скопjе, 2003, 610-616.
Курило О.В. Лютеране в России: XVI-XX вв., Фонд «Лютеранское наследие», Москва
2002.
Памятники к истории протестантства в России // Чтения Об-ва любителей духовн.
просвещения. 188?;
Цветаев Дм. Протестанты и протестантство в России до эпохи преобразований,
Москва 1890.
Цацаноска Р., Историко-социолошки приказ на протестантизмот во Македония,
„Гласник”, год. 46, Скопjе, 2002, с. 37.
Реформацията. История и съвременни измерения, София 2007.
Несторова Т., Американските мисионери след българите (1858-1912), София 1991.
Шопов П., Пропагандната и просветната дейност на американските библейски
общества в българските земи през XIX век, „Известия на Института за история“,
Т. XXIII, 1974, 149-184.
Българо-американски културни и политически връзка през ХІХ- първата половина на
ХХ век, София 2004.
Mazower M., Salonica City of Ghosts. Christians, Muslima and Jews 1430-1950, New York
2005.
Milanja C., Konstrukcije kulture. Modeli kulturze modernizacije u Hrvatskoj u 19. stoljeću,
Zagreb 2012.
Perović L. (ed.), Srbija u modernizacijskim procesima 19. i 20. veka. Uloga elita, Beograd 2003.
Forma zaliczenia: praca pisemna (esej; opracowanie), aktywność na zajęciach
(przygotowanie referatu et al.), obecność na zajęciach
Aktywność na zajęciach – 40 %
Referat – 30 %
Obecność na zajęciach 30%
Łączna liczba punktów - 2,5 ECTS
***************************************************************************
dr hab. Wanda Szulowska, prof. IS PAN
Wprowadzenie do onomastyki i antroponimia
SEMINARIUM DOKTORANCKIE
Semestr I
Tematem zajęć będą: wprowadzenie do onomastyki i antroponimia. Przedmiotem wykładów
będzie przedstawienie historii onomastyki w Polsce (z ewentualnymi nawiązaniami do
onomastyki uprawianej w innych krajach słowiańskich), pokazanie jej miejsca wśród innych
nauk językoznawczych, omówienie zagadnień teoretycznych (m.in.: znaczenia i funkcji nazw
własnych, kategorii nazw własnych i ich klasyfikacji, zagadnienia poprawnościowe) oraz
pokazanie, w jaki sposób nazwy własne są ściśle powiązane z kulturą, historią ogólną i
historią języka oraz dialektologią. Rozwój imion (od imion rodzimych do imion
chrześcijańskich i przejętych z innych tradycji, mody imiennicze) oraz nazwisk na tle
kulturowym i społecznym, a także ich specyfika regionalna.
Literatura obligatoryjna:
Cieślikowa A., Derywacja paradygmatyczna w staropolskiej antroponimii, Kraków 1991.
Cieślikowa A., Staropolskie odapelatywne nazwy osobowe. Proces onimizacji, Wrocław
1990.
Górnowicz H., Wstęp do onomastyki, Gdańsk 1988.
Grzybowski S., Nazwisko i jego stałość jako elementy identyfikacji osoby w dawnym prawie
polskim, „Onomastica” III, 1957, s. 485-514.
Kaleta Z., Ewolucja nazwisk słowiańskich, Kraków 1991.
Kaleta Z., Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa 1998.
Karpluk M., Słowiańskie imiona kobiece, Wrocław 1961.
Malec M., Budowa morfologiczna staropolskich złożonych imion osobowych, Wrocław 1971.
Malec M., Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków 2001.
Malec M., Staropolskie skrócone nazwy osobowe od imion dwuczłonowych, Wrocław 1982.
Malec, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków 1994.
Milewski T., Indoeuropejskie imiona osobowe, Wrocław 1969.
Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, redaktor naukowy R. Mrózek,
Katowice 2004.
Polskie nazwy własne. Encyklopedia, pod red. E. Rzetelskiej-Feleszko, Warszawa-Kraków
1998.
Skowronek K., Współczesne nazwisko polskie, Kraków 2001.
Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, cz. 1 Odapelatywne
nazwy osobowe, opr. A. Cieślikowa przy współudziale J. Szymowej i K. Rymuta,
Kraków 2000; cz. 2 Nazwy osobowe pochodzenia chrześcijańskiego, opr. M. Malec,
Kraków 1995; cz. 3 Odmiejscowe nazwy osobowe, opr. Z. Kaleta i cz. 4 Nazwy
osobowe pochodzące od etników, opr. E. Supranowicz, Kraków 1997; cz. 5 Nazwy
osobowe pochodzenia niemieckiego, opr. Z. Klimek, Kraków 1997; cz. 6 Nazwy
heraldyczne, opr. M. Bobowska-Kowalska, Kraków 1995.
Słownik staropolskich nazw osobowych, t. I-VII, pod red. W. Taszyckiego (t. VII – Suplement
pod red. M. Malec), Wrocław 1965-87.
Šrámek R., Úvod do obecné onomastiky, Masarykova univerzita, 1999.
Literatura fakultatywna:
Bystroń J. S., Księga imion w Polsce używanych, Warszawa 1938.
Bystroń J. S., Nazwiska polskie, Lwów; wyd. 2 uzupełnione – Lwów 1936, reprint Warszawa
1993.
Fross H., Sowa F., Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, Kraków, t. I-IV,
Kraków 1975 i n..
Gala S., Polskie nazwy osobowe z podstawowym -l-/-ł- w części sufiksalnej, Łódź 1985.
Rymut K., Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. I-II, Kraków 1999-2001.
Słownik imion współcześnie w Polsce używanych, wyd. K. Rymut, Kraków 1995.
Taszycki W., Polskie nazwy osobowe, Kraków 1924; przedruk [w:] Rozprawy i studia
polonistyczne, t. IV: Onomastyka i historia języka polskiego, Wrocław 1968, s. 21-40.
Literatura dla zainteresowanych:
Borek H., Szumska M., Nazwiska mieszkańców Bytomia od końca XVI w wieku do roku 1740.
Studium nazewnicze i społeczno-narodowościowe, Warszawa 1976.
Breza E., Pochodzenie przydomków szlachty Pomorza Gdańskiego, Gdańsk 1978.
Bubak J., Księga naszych imion, Wrocław 1993.
Bubak J., Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego,
Kraków 1986.
Czachorowska M., System antroponimiczny w wielkopolskich rotach sądowych, Bygdoszcz
1998.
Czaplicka-Niedbalska M., Nazwiska mieszkańców Bydgoszczy od II poł. XV w. do I poł. XVII
w., Bydgoszcz 1996.
D. Kopertowska D., Kieleckie antroponimy XVI i XVII wieku, Kielce 1980.
Kowalik-Kaleta Z., Staropolskie nazwy osobowe motywowane przez nazwy miejscowe,
Wrocław 1981.
Kupiszewski W., Dlaczego Agnieszka a nie Ines? Wybierz imię dla swego dziecka, Warszawa
1991.
Matuszewski J., Polskie nazwisko szlacheckie, Łódź1975.
Rospond S., Nazwiska Ślązaków, Opole 1960.
Surma G., Nazwy osobowe w Opoczyńskiem, Gdańsk 1991.
Szulowska W., Dawna antroponimia Mazowsza (XV-XVII w.),Olsztyn 2004.
Tichoniuk B, Antroponimia południowej Białostocczyzny w XVI wieku, Opole 1988.
Wolnicz-Pawłowska E., Szulowska W., Antroponimia polska na Kresach południowo-
wschodnich. Warszawa 1998.
Żabska B., Nazwiska polskie typu dopełniaczowego, Warszawa 1977.
Forma zaliczenia: obecność na zajęciach
Łączna liczba punktów – 1,25 ECTS
***************************************************************************
dr hab. Katarzyna Wrzesińska
Rasa – cywilizacja – tożsamość. Wprowadzenie do problematyki
SEMINARIUM DOKTORANCKIE
Semestr I
1. Pojęcia rasa, cywilizacja i tożsamość w myśli polskiej w na przełomie XIX i XX
wieku
2. „Zderzenie cywilizacji” według Mikołaja Danilewskiego i Samuela Huntingtona
3. Czy Słowianie to prawdziwi Aryjczycy?
4. Kategoria rasy w piśmiennictwie Narodowej Demokracji
5. Współczesne przejawy rasizmu (np. w polityce, sporcie)
Cel planowanych zajęć ma stanowić przybliżenie problematyki związanej z pojęciem rasy,
stosowanym jako kategoria opisu wspólnot ludzkich. Przegląd tematyki ma posłużyć
zwróceniu uwagi na niejednoznaczność stosowanego terminu (kontekst biologiczny,
kulturowy, potoczny) oraz na wagę czynnika różnorodności cywilizacyjnej w dokonywaniu
podziałów między społecznościami i jego znaczenia dla kształtowania się poczucia
tożsamości człowieka. Towarzyszący wątek stanowić będzie kwestia megalomanii
narodowej, a więc mitologizacji dziejów, charakterystycznej dla wspólnot ludzkich: plemion,
ras i narodów. Zajęcia, częściowo w formie wykładu, częściowo w formie dyskusji na
podstawie lektur mają posłużyć wyjaśnieniu roli wymienionych aspektów w przeszłości jak
i współcześnie.
Literatura (do wyboru podług zainteresowań):
Bystroń J. S., Megalomania narodowa. Źródła – teorie – skutki, Warszawa i in. 1924
Dmowski, R., Myśli nowoczesnego Polaka, Lwów 1904
Huntington S., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, przeł. H. Jankowska,
Warszawa 2000
Michalski M., Dawni Słowianie w tradycji polskiej pierwszej połowy XIX wieku.
W poszukiwaniu tożsamości wspólnotowej, Poznań 2013
Nowak A., Teoria walki cywilizacji Mikołaja Danilewskiego, w: tenże, Polacy, Rosjanie
i biesy, Kraków 1998
Szczurkiewicz T., Studia socjologiczne, Warszawa 1969, s. 131-192
Tyrała R., O jeden takson za dużo. Rasa jako kategoria społecznie problematyczna,
Warszawa 2005.
„Tematy z Szewskiej” 2014, nr 3 i 4 (w całości poświęcone zagadnieniu rasy, dostępne w
Internecie) .
Forma zaliczenia: obecność na zajęciach oraz krótkie zreferowanie wybranej lektury lub
interesującego jej fragmentu podczas zajęć, przedstawienie własnej opinii, udział w dyskusji
Łączna liczba punktów – 1,25 ECTS
***************************************************************************
dr hab. Ewa Golachowska, prof. IS PAN
Religia, język, tożsamość na pograniczach. Przeszłość i współczesne przemiany
SEMINARIUM DOKTORANCKIE
Semestr II
Na zajęciach podjęty zostanie temat wzajemnych relacji religii i języka oraz ich roli
w kształtowaniu się tożsamości narodowej (etnicznej) na pograniczu polsko-
wschodniosłowiańskim, polsko-czeskim oraz mniejszościowych grup religijnych
(chrześcijańskich) rozproszonych na terenie całego kraju. Powiązanie religii z tożsamością
narodową w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku jest zjawiskiem znanym
i dość dobrze opisanym. W ostatnich latach zainteresowanie badaczy skupia się na młodych
przedstawicielach różnych grup religijnych i narodowych, którzy redefiniują swoją
identyfikację narodową lub religijną, dokonując samookreślenia w nowych okolicznościach
(społecznych i politycznych).
Tłem tych zjawisk jest pogranicze i jego specyfika, do której należą: kontakty językowe,
wielojęzyczność, wielokulturowość, wieloetniczność i złożona tożsamość jego mieszkańców.
Analiza teoretycznych i praktycznych zagadnień dotyczących badania, definiowania
i opisywania fenomenu pogranicza będzie stanowić integralną część zajęć.
Literatura obligatoryjna:
Babiński G., Pogranicze polsko-ukraińskie: Etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość,
Kraków 1997.
Engelking A., Nacje to znaczy grupy religijne. O wynikach etnograficznych badań
terenowych na Grodzieńszczyźnie, „Kultura i Społeczeństwo” 1996, nr 40(1) .
Engelking A., Golachowska E., Zielińska A., Tożsamość, język i pamięć w sytuacji
pogranicza. Uwagi wprowadzające [w:] Engelking A., Golachowska E., Zielińska A.
[red.], Tożsamość – język – rodzina. Z badań na pograniczu słowiańsko-bałtyckim,
Warszawa 2008, s. 7–24.
Golachowska E., Jak mówić do Pana Boga. Wielojęzyczność katolików na Białorusi na
przełomie XX i XXI wieku, Warszawa 2012.
H. Krasowska, Problem języka liturgii w kościele katolickim na Bukowinie Karpackiej (na
przykładzie parafii storożynieckiej), [w:] Polszczyzna za granicą jako język
mniejszości i języki mniejszościowe w Polsce, red. E. Dzięgiel, A. Zielińska, t. 1,
Warszawa 2009, s. 123–134.
Kubica G., Śląskość i protestantyzm. Antropologiczne studia o Śląsku Cieszyńskim, proza,
fotografia, Kraków 2011.
Smułkowa E., Białoruś – Polska. Zagadnienia społeczno-polityczne, w: Smułkowa Elżbieta,
Białoruś i Pogranicza. Studia o języku i społeczeństwie, Warszawa 2002, ss. 481–582.
Straczuk J., Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi,
Wrocław 2006.
Zowczak M., O długim trwaniu Polaków na Podolu. Imponderabilia tożsamości, [w:] Podole
i Wołyń. Szkice etnograficzne, red. M. Zowczak, Ł. Smyrski, Warszawa 2003, s. 9–76.
Literatura uzupełniająca:
Babiński G., Pogranicza stare i nowe. Ciągłość i zmiana procesów społecznych, [w:]
Pogranicza etniczne w Europie. Harmonia i konflikty, red. K. Kazimierz, A.
Sadowski, Białystok 2001, s. 69–82.
Barth F., Grupy i granice etniczne: społeczna organizacja różnic kulturowych, [w:] Tegoż,
Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, tłum. z ang., wybór i
przedmowa M. Kempny, E. Nowicka, red. M. Buchowski, Warszawa 2004, s. 348–
377.
Bieńkowska-Ptasznik M., Polacy – Litwini – Białorusini. Przemiany stosunków etnicznych na
północno-wschodnim pograniczu Polski, Białystok 2007.
Borowik I., Odbudowywanie pamięci. Przemiany religijne w Środkowo-Wschodniej Europie
po upadku komunizmu, Kraków 2000.
Czyżewski K., Ścieżka pogranicza / The path of the bordeland, Sejny: „Pogranicze” (tekst
równoległy polski i angielski) 2001.
Kabzińska I., Człowiek na pograniczu kulturowym, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”
2006, nr 3-4, s. 271–282.
Pawluczuk W., Pogranicze narodowe czy pogranicze cywilizacyjne?, „Pogranicze. Studia
Społeczne” 1999, t. VIII, s. 23–31.
Smułkowa E., Badanie pograniczy językowych – uwagi metodologiczne, [w:] Gwary dziś, cz.
2: Regionalne słowniki i atlasy gwarowe , red. J. Sierociuk, Poznań 2003, s. 45–56.
Zielińska A., Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim,
Warszawa 2013.
Literatura dla zainteresowanych:
Babiński G., Tożsamości na pograniczach, [w:] Tożsamość bez granic. Współczesne
wyzwania, red. E. Budakowska, Warszawa 2005, s. 99–117.
Buchowski M., Antropologiczne kłopoty z multikulturalizmem, [w:] Czy klęska
wielokulturowości?, red. H. Mamzer, Poznań 2008, s. 15–51.
Mariański J. Sekularyzacja – desekularyzacja – nowa duchowość. Studium socjologiczne.
Kraków 2013.
Konstrukcje i destrukcje tożsamości I. Wokół religii i jej języka, red. E. Golachowska, A.
Zielińska, Warszawa 2011.
Nikitorowicz J., Pogranicze, tożsamość, edukacja międzykulturowa, Białystok 1995.
Pasieka A., Wielokulturowość po polsku. polityka wielokulturowości jako mechanizm
umacniania polskości, „Kultura i Społeczeństwo” 2013, nr 3, s. 129–155.
Szyfer A., Ludzie pogranicza – kulturowe uwarunkowania osobowości, Poznań 2005.
Załęcki, P., Konwersja religijna w perspektywie fenomenologicznej, Kwartalnik
Religioznawczy „Nomos”, 1995 nr 11, s. 19–27.
Zenderowski R., Religia a tożsamość narodowa i nacjonalizm w Europie Środkowo-
Wschodniej. Między etnicyzacją religii a sakralizacją etnosu (narodu), Wrocław 2011.
Zielińska A., Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim,
Warszawa 2013.
Forma zaliczenia: Aktywny udział w dyskusji na zajęciach oraz krótki esej (maksymalnie 3
strony) na wybrany temat z zakresu podejmowanej problematyki.
Łączna liczba punktów – 1,25 ECTS
***************************************************************************
dr hab. dr Anna Kotłowska
Specyfika literatury bizantyńskiej
Seminarium doktoranckie
Semestr II
Celem zajęć jest ukazanie cech charakterystycznych literatury bizantyńskiej, tzn. literatury
w języku greckim, rozwijającej się we wschodniej części Morza Śródziemnego od IV do XV
w. n.e. Na podstawie zadanych lektur i dostarczonych przez prowadzącego materiałów
omówione zostaną zagadnienia: a) kultura rękopiśmienna i jej wpływ na obieg książki; b)
tradycja antyczna w topice bizantyńskiej; c) rola społeczna pisarza w Bizancjum, polityka
kulturalna państwa; d) nowatorstwo literatury bizantyńskiej. Lektury zostały dobrane tak, aby
zilustrować jak najszersze spektrum gatunkowe.
Literatura obligatoryjna:
Małgorzata Borowska, Dijenis Akritas, Warszawa 1998.
Cezary Dobak, Niketas Magister. Żywot św. Teoktyste z Lesbos, Poznań 2014.
Anna Kotłowska, Księga eparcha, Poznań 2010; 2011.
Zygmunt Kubiak, Antologia Palatyńska, Warszawa 1992.
Literatura fakultatywna:
Judith Herrin, Bizancjum, Poznań 2009.
Oktawiusz Jurewicz, Historia literatury bizantyńskiej, Warszawa [wiele wydań].
Anna Kotłowska, Zwierzęta w kulturze literackiej Bizantyńczyków, Poznań 2013.
Forma zaliczenia: Ocena na podstawie obowiązkowej obecności oraz aktywności na
zajęciach.
Łączna liczba punktów – 1,25 ECTS
***************************************************************************
dr hab. Lilla Moroz-Grzelak, prof. IS PAN
Uprawianie nauki w zakresie badań slawistycznych
WARSZTATY
Semestr I i II
W całorocznym cyklu zajęć – na przykładach koncentrujących się wokół problematyki
dotyczącej Słowiańszczyzny (głównie południowej) – ukazane zostaną dylematy badawcze
humanisty. Podczas interdyscyplinarnych warsztatów omówione zostaną nie tylko kierunki
badań slawistycznych w kontekście współczesnych trendów w nauce. W założeniu zajęcia
mają umożliwić słuchaczom poruszanie się w świecie nauki i doskonalenie ich warsztatu
naukowego. Zróżnicowane tematy poszczególnych zajęć będą pretekstem do prowadzenia
ożywionej dyskusji nad nurtującymi słuchaczy problemami badawczymi, które winny
umożliwić nie tylko poszukiwanie właściwych odpowiedzi dotyczących miejsca slawistyki
w humanistyce, ale przede wszystkim wytyczyć kierunek ich własnych dociekań.
W trakcie jednorazowych zajęć wstępnych (tylko doktoranci I roku), w kontekście
zachodzących zmian, przedstawione zostaną kwestie związane z regulacjami dotyczącymi
norm etycznych w badaniach naukowych.
Literatura zalecana:
C. Wright Mills, Wyobraźnia socjologiczna, Warszawa 2007.
Teoria. Literatura. Życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, red. A.
Legeżyńska, R. Nycz, Warszawa 2012.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Eco U., Jak napisać pracę dyplomową. Poradnik dla humanistów, Warszawa 2007.
Gambarell G., Łucki Z., Jak przygotować pracę dyplomową lub doktorską, I wyd. Kraków
1996, kolejne 2006.
Kolman R., Poradnik dla doktorantów i habilitantów, wyd. I 1994, kolejne, rozszerzone
Bydgoszcz 2004.
Mendela T., Metodyka pisania prac doktorskich, I wyd. 1994, kolejne Poznań 2010.
Pieter J., Ogólna metodologia pracy naukowej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967.
Pieter J., Z zagadnień pracy naukowej, Wrocław [i in.] 1974.
Pieter J., Zarys metodologii pracy naukowej, Warszawa 1975.
Wójcik K., Piszę akademicką pracę promocyjną, licencjacką, magisterską, doktorską,
Warszawa 2005, wyd.VII Warszawa 2011.
Forma zaliczenia: praca pisemna
Łączna liczba punktów za semestr zimowy i letni – 1,5 ECTS
ZAJĘCIA FAKULTATYWNE
dr Zofia Rudnik-Karwatowa,
dr Marcin Fastyn, dr Paweł Kowalski –
Zespół Centrum Slawistycznej Informacji Naukowej
Systemy bibliograficzne
KONWERSATORIUM DOT. ŹRÓDEŁ INFORMACJI BIBLIOGRAFICZNEJ
W PRACY BADAWCZEJ SLAWISTY
Semestr I
Zajęcia dostarczą Słuchaczom wiedzy, umiejętności i kompetencji umożliwiających sprawne
korzystanie z dziedzinowych i ogólnych dokumentacyjnych systemów informacyjnych:
serwisów, baz danych i repozytoriów. Dzięki temu Uczestnicy warsztatów będą przygotowani
do efektywnego wykorzystania w pracy naukowej dorobku środowiska zawodowego,
udostępnionego w serwisach, bazach danych i repozytoriach.
Program zajęć przewiduje prezentację najważniejszych systemów informacyjno-
wyszukiwawczych z zakresu slawistyki.
Zajęcia będą otwarte nie tylko dla doktorantów, ale także dla wszystkich tych, którzy chcą
nadążać za postępującymi zmianami, jakie zachodzą w systemie otwartej nauki.
Informacje szczegółowe o poszczególnych tematach będą podawane z wyprzedzeniem na
stronie internetowej Instytutu.
Forma zaliczenia – obecność, sprawdzian umiejętności praktycznych
Łączna liczba punktów – 2 ECTS
***************************************************************************
mgr Ewa Serafin
Przygotowanie wniosków grantowych
WARSZTATY
Semestr I
Celem zajęć jest zapoznanie doktorantów z wymogami, jakie stawia przed nimi
i naukowcami systemem nauki i szkolnictwa wyższego. Podczas kursu przedstawione zostaną
metody poszukiwania konkursów grantowych. Zajęcia służyć będą także pisaniu wniosków
grantowych: przyjrzymy się najczęściej popełnianym błędom, poznamy sposoby tworzenia
kosztorysu, nauczymy się formułować treści w opisie merytorycznym i plan zadań
badawczych.
Forma zaliczenia: Obecność, aktywność oraz przygotowanie pod kierunkiem prowadzącej
roboczej wersji własnego wniosku grantowego.
Łączna liczba punktów – 1 ECTS
***************************************************************************
dr Anna Jawor, mgr Anna Kurowicka
Transformacja norm seksualnych i tożsamości narodowej w Polsce po 1989 roku.
Krytyczna analiza dyskursu II
INTERDYSCYPLINARNE KONWERSATORIUM MONOGRAFICZNE Z ZAKRESU
NAUK HUMANISTYCZNYCH
Zajęcia organizowane w ramach programu PATTERNS Lectures
(ERSTE Foundation/WUS Austria)
Semestr II
Celem zajęć jest refleksja nad dynamiką relacji norm seksualnych z tożsamością
narodową w kontekście transformacji kulturowej w Polsce – od 1989 roku po dziś. Podczas
zajęć studenci będą zachęcani do krytycznego namysłu nad specyfiką norm seksualnych w
Polsce, ale także na tle innych państw Europy Środkowo-Wschodniej. Refleksji poddany
zostanie wpływ Kościoła katolickiego, dziedzictwa socjalizmu, neoliberalnych reform
rynkowych, prawa i sztuki współczesnej na takie kategorie, jak rodzina, reprodukcja,
heteroseksualność, monogamia… Analiza będzie oparta na przykładach z bieżących debat
politycznych, społecznych, kultury popularnej, sztuki współczesnej, literatury pięknej, danych
socjologicznych i życia codziennego.
W ramach kursu odbędzie się kilka wykładów zaproszonych gości; wśród nich Hadley
Z. Rekin – antropolog z Central European University w Budapeszcie, Joanna Mytkowska –
dyrektorka Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i Maria Mayerchyk – etnolożka z
Narodowej Akademii Nauk Ukrainy.
Zajęcia będą kontynuacją kursu z roku 2015 i są otwarte zarówno dla nowych,
jak i dotychczasowych uczestników.
Łączna liczba punktów – 1,5 ECTS
***************************************************************************
dr Krzysztof Korżyk
Język i jego konteksty – antropologiczne, kognitywne, kulturowe
INTERDYSCYPLINARNE KONWERSATORIUM MONOGRAFICZNE
Z ZAKRESU JĘZYKOZNAWSTWA
Semestr II
Metodologiczny status językoznawstwa i jego baza empiryczna. Językoznawcze
rewolucje naukowe, paradygmaty i programy badawcze – koncepcje języka naturalnego,
modele i procedury badawcze w klasycznych ujęciach strukturalnych, generatywnych,
funkcjonalnych i kognitywnych. Antropologiczny i semiotyczny wymiar języka
a interakcyjne i dyskursywne ujęcia zjawisk komunikacyjnych. Wybrane kierunki i tendencje
we współczesnych badaniach zjawisk językowych (etnolingwistyka, językoznawstwo
kognitywne, lingwistyka tekstu i dyskursu, pragmalingwistyka, teoria relewancji).
Zajęcia są otwarte – zapraszam doktorantów zainteresowanych problematyką
językoznawczą, także spoza Instytutu Slawistyki PAN – ostateczną listę zagadnień ustalimy
na pierwszym spotkaniu.
Literatura zalecana (wybierzemy wedle potrzeb i zainteresowań uczestników):
Aitchison J., Ziarna mowy. Początki i rozwój języka, Warszawa 2002.
Anusiewicz J., Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wrocław 1994.
Austin J. L., Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, Warszawa 1993.
Buchowski M., Amerykańska antropologia kognitywna. Poznanie, język, klasyfikacja
i kultura, Warszawa 1993.
Buczyńska–Garewicz H., Semiotyka Peirce’a, Warszawa 1994.
Burszta W., Język a kultura w myśli etnologicznej, Wrocław 1985.
Chomsky N., O naturze i języku, Poznań 2005.
Dunbar R., Pchły, plotki a ewolucja języka, Warszawa 2009.
Duszak A., Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998.
Dyskurs jako struktura i proces. Redakcja T.A. van Dijk, Warszawa 2001.
Gärdenfors P., Jak Homo stał się sapiens. O ewolucji myślenia, Warszawa 2010.
Gawroński A., Dlaczego Platon wykluczył poetów z Państwa? U źródeł współczesnych badań
nad językiem, Warszawa 1984.
Gawroński A., Wizja i argumentacja w filozofii. Od lektury Homera do teorii metatekstu,
Kraków 2011.
Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1997.
Język, dyskurs, społeczeństwo. Zwrot lingwistyczny w filozofii społecznej. Redakcja naukowa
L. Rasiński, Warszawa 2009.
Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa. Redakcja E. Tabakowska, Kraków 2001.
Kövecses Z., Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie, Kraków 2011.
Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, Warszawa 1988.
Mazurkiewicz–Sokołowska J., Lingwistyka mentalna w zarysie. O zdolności językowej
w ujęciu integrującym, Kraków 2010.
Mecner P., Elementy gramatyki umysłu. Od „Struktur składniowych” do minimalizmum,
Kraków 2005.
Muszyński Z., Komunikacja i znaczenie. Semantyczny aspekt komunikacji. Lublin 2000.
Nowak T., Język w świetle odkryć nauki, Kraków 2011.
Ong W.J., Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, Lublin 1992.
Osika G., Procesy i akty komunikacyjne. Koncepcje klasyczne i współczesne, Kraków 2011.
Paveau M–A., Sarfati G–É., Wielkie teorie językoznawcze. Od językoznawstwa historyczno–
porównawczego do pragmatyki, Kraków 2009.
Pawelec A., Znaczenie ucieleśnione. Propozycje kręgu Lakoffa, Kraków 2005.
Peirce Ch.S., Wybór pism semiotycznych, Warszawa 1997.
Pelc J., Wstęp do semiotyki, Warszawa 1982.
Sapir E., Język. Wprowadzenie do badań nad mową, Kraków 2010.
Searle J.R., Umysł, język, społeczeństwo, Warszawa 1999.
Searle, J. R., Czynności mowy. Rozważania z filozofii języka, Warszawa 1987.
Semiotyka dziś i wczoraj. Wybór tekstów. Pod redakcją J. Pelca i L. Koja, Wrocław 1991.
Szymura J., Język, mowa i prawda w perspektywie fenomenologii lingwistycznej J. L. Austina,
Wrocław 1982.
Taylor J.R., Gramatyka kognitywna, Kraków 2007.
Tomasello M., Historia naturalna ludzkiego myślenia, Kraków 2015.
Tomasello M., Kulturowe źródła ludzkiego poznawania, Warszawa 2002.
Wąsik Z., Semiotyczny paradygmat językoznawstwa. Z zagadnień metodologicznego statusu
lingwistycznych teorii znaku i znaczenia, Wrocław 1987.
Wąsik Z., Systemowe i ekologiczne właściwości języka w interdyscyplinarnych podejściach
badawczych, Wrocław 1997.
Wierzbicka A., Język – umysł – kultura. Wybór prac pod red. Jerzego Bartmińskiego,
Warszawa 1999.
Wierzbicka A., Słowa klucze. Różne języki – różne kultury, Warszawa 2007.
Winkin Y., Antropologia komunikacji. Od teorii do badań terenowych, Warszawa 2007.
Forma zaliczenia: aktywne uczestnictwo w konwersatorium oraz esej na temat uzgodniony
z prowadzącym.
Łączna liczba punktów – 1,5 ECTS