İnsan vücudu hücre doku, organ ve sistemlerden oluşur

186
İnsan vücudu Hücre Doku, İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur. organ ve sistemlerden oluşur. Benzer yapı ve özellikteki Benzer yapı ve özellikteki hücrelerin bir araya gelmesiyle hücrelerin bir araya gelmesiyle dokular, dokuların bir araya dokular, dokuların bir araya gelmesiyle de organlar gelmesiyle de organlar oluşmaktadır. oluşmaktadır. Değişik organların aynı amaç Değişik organların aynı amaç için bir adada çalışmasıyla da için bir adada çalışmasıyla da sistemler meydana gelmektedir. sistemler meydana gelmektedir. Sistemlerin birleşmesiyle de Sistemlerin birleşmesiyle de organizma oluşur. organizma oluşur.

Upload: zea

Post on 26-Jan-2016

223 views

Category:

Documents


7 download

DESCRIPTION

İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur. Benzer yapı ve özellikteki hücrelerin bir araya gelmesiyle dokular, dokuların bir araya gelmesiyle de organlar oluşmaktadır. - PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

Page 1: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

İnsan vücudu Hücre Doku, organ İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur.ve sistemlerden oluşur. Benzer yapı ve özellikteki Benzer yapı ve özellikteki hücrelerin bir araya gelmesiyle hücrelerin bir araya gelmesiyle dokular, dokuların bir araya dokular, dokuların bir araya gelmesiyle de organlar oluşmaktadır.gelmesiyle de organlar oluşmaktadır. Değişik organların aynı amaç için Değişik organların aynı amaç için bir adada çalışmasıyla da sistemler bir adada çalışmasıyla da sistemler meydana gelmektedir. Sistemlerin meydana gelmektedir. Sistemlerin birleşmesiyle de organizma oluşur.birleşmesiyle de organizma oluşur.

Page 2: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

HÜCRE HÜCRE

Page 3: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Hücre canlının en küçük ve en basit Hücre canlının en küçük ve en basit yapısı ve işlevsel birimidir. yapısı ve işlevsel birimidir.

İnsan vücudunu oluşturan ve kuran İnsan vücudunu oluşturan ve kuran çeşitli dokular, değişik hücrelerden çeşitli dokular, değişik hücrelerden meydana gelmişlerdir. Bu özelliği meydana gelmişlerdir. Bu özelliği nedeniyle vücudun tümü veya parça nedeniyle vücudun tümü veya parça parça çalışması kendisini oluşturan parça çalışması kendisini oluşturan yaklaşık 75-100 trilyon hücrenin tek yaklaşık 75-100 trilyon hücrenin tek tek görevlerini yapmalarına dayanır. tek görevlerini yapmalarına dayanır.

Page 4: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Organizmayı oluşturan Organizmayı oluşturan hücrelerin ana işlevleri:hücrelerin ana işlevleri:

1.1. Büyüme ve gelişme,Büyüme ve gelişme,

2.2. Madde değişimi ve taşınmasının Madde değişimi ve taşınmasının sağlanması,sağlanması,

3.3. Hareket ettirmek,Hareket ettirmek,

4.4. Savunma,Savunma,

5.5. Salgılama, Salgılama,

6.6. Uyarma ve uyarılma,Uyarma ve uyarılma,

7.7. Çoğalmayı sağlamaktır.Çoğalmayı sağlamaktır.

Page 5: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

İnsan hücreleri ortalama 15-20 İnsan hücreleri ortalama 15-20 mikron çapında olup boyları mikron çapında olup boyları değişebilmektedir. Bazılarının boyları değişebilmektedir. Bazılarının boyları birkaç mikron iken bazılarının birkaç mikron iken bazılarının boylarıda ( Sinir Hücreleri , Kas boylarıda ( Sinir Hücreleri , Kas hücreleri ) Santimetre ile hücreleri ) Santimetre ile ölçülebilmektedir. ölçülebilmektedir.

Bu küçücük yapı içinde tamamen Bu küçücük yapı içinde tamamen otomatize edilmiş ve proğramlanmış otomatize edilmiş ve proğramlanmış adeta bir fabrika sığdırılmış gibidir. adeta bir fabrika sığdırılmış gibidir.

Page 6: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bu hücrelerin kendilerine özgü, Bu hücrelerin kendilerine özgü, büyümesi, gelişmesi, metabolizması, büyümesi, gelişmesi, metabolizması, enerji değişimi, salgısı, fiziksel ve enerji değişimi, salgısı, fiziksel ve kimyasal uyaranlara karşı tepkisi kimyasal uyaranlara karşı tepkisi ( Uyarılabilme ) hareketi ve üremesi ( Uyarılabilme ) hareketi ve üremesi vardır. vardır.

Hücrelerin bu işlevleri oluşturduğu Hücrelerin bu işlevleri oluşturduğu dokuların işlevlerine göre değişir.dokuların işlevlerine göre değişir.

Örnek : Hareketler kan ve kas Örnek : Hareketler kan ve kas hücrelerinde, salgı işi de iç ve dış salgı hücrelerinde, salgı işi de iç ve dış salgı bezlerinde fazladırbezlerinde fazladır

Page 7: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Hücreler çeşitli organlarda ileri Hücreler çeşitli organlarda ileri derecede özelleşmişlerdir. Bu nedenle derecede özelleşmişlerdir. Bu nedenle vücutta tek tip bir hücreden vücutta tek tip bir hücreden bahsedilemez. Hücrenin yapı ve işlev bahsedilemez. Hücrenin yapı ve işlev bakımından farklılaşması söz bakımından farklılaşması söz konusudur.konusudur.

Hücreler meydana getirdikleri Hücreler meydana getirdikleri dokuların yada organların işlevleri ile dokuların yada organların işlevleri ile karekterize olarak yassı , Yuvarlak, karekterize olarak yassı , Yuvarlak, yıldız, prizmatik, ipliksi, kirpiksi, küp yıldız, prizmatik, ipliksi, kirpiksi, küp görüntüsünde olabilirler. görüntüsünde olabilirler.

Page 8: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 9: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Tek hücreli canlılarda yaşamsal Tek hücreli canlılarda yaşamsal faaliyetlerin hepsi bir tek hücrede faaliyetlerin hepsi bir tek hücrede gerçekleşirken çok hücreli canlılarda gerçekleşirken çok hücreli canlılarda çeşitli hücre grupları belli görevleri çeşitli hücre grupları belli görevleri üstlenmiştir.üstlenmiştir.

Oluşturdukları doku, organ ve Oluşturdukları doku, organ ve sistemlere göre fiziksel ve işlevsel sistemlere göre fiziksel ve işlevsel farklılık gösterse de, farklılık gösterse de,

Page 10: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Ortak özellikleri :Ortak özellikleri :

1.1. Tüm canlı organizma hücre ve Tüm canlı organizma hücre ve hücre ürünlerinden oluşmuşlardırhücre ürünlerinden oluşmuşlardır

2.2. Temelde bütün hücreler kimyasal Temelde bütün hücreler kimyasal yapı yönünden bir birlerine benzer.yapı yönünden bir birlerine benzer.

3.3. Yeni hücreler önceki hücrenin Yeni hücreler önceki hücrenin bölünmesi sonucu oluşur.bölünmesi sonucu oluşur.

4.4. Bir organizmanın faaliyeti kendini Bir organizmanın faaliyeti kendini oluşturan hücrelerin etkileşim ve oluşturan hücrelerin etkileşim ve faaliyetlerinin toplamıdır.faaliyetlerinin toplamıdır.

Page 11: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Hücreler Bölünerek çoğalırlar,Hücreler Bölünerek çoğalırlar, Büyüyebilir ve gelişebilirler ,Büyüyebilir ve gelişebilirler , İç ve dış etkenlerle uyarılabilirler,İç ve dış etkenlerle uyarılabilirler, Hareket edebilirler,Hareket edebilirler, Metabolizma ve enerji değişimi Metabolizma ve enerji değişimi

gerçekleştirebilirler.gerçekleştirebilirler.

Page 12: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Hücre gövdesi Hücre gövdesi ( Cytoplasma)( Cytoplasma)

Tipik bir insan hücresi, hücre Tipik bir insan hücresi, hücre gövdesi, hücre çekirdeği ( Nucleus ), gövdesi, hücre çekirdeği ( Nucleus ), Olmak üzere iki ana bölümden Olmak üzere iki ana bölümden oluşur.oluşur.

Hücre çekirdeğinin etrafını saran Hücre çekirdeğinin etrafını saran peltemsi kıvamdaki sulu kısmına peltemsi kıvamdaki sulu kısmına hücre gövdesi yada sitoplazma denir. hücre gövdesi yada sitoplazma denir. Stoplazmayı en dışta çevreleyen ve Stoplazmayı en dışta çevreleyen ve onu koruyan bir zar mevcuttur. onu koruyan bir zar mevcuttur.

Page 13: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Çapları birkaç Agsorm den birkaç 3 Çapları birkaç Agsorm den birkaç 3 mikrona kadar değişen irili ufaklı mikrona kadar değişen irili ufaklı madde molekülleri ile bunların içinde madde molekülleri ile bunların içinde dağıldığı berrak sıvı ( İntrasellüler sıvı ) dağıldığı berrak sıvı ( İntrasellüler sıvı ) dan ibarettir. Sıvı kısma dan ibarettir. Sıvı kısma hypopalzma hypopalzma adı da verilir. Bu kısım sulu ve kolloid ( adı da verilir. Bu kısım sulu ve kolloid ( Sıvı yapıda ) solüsyonların bir karışı Sıvı yapıda ) solüsyonların bir karışı olup sulu bir pelte kıvamındadır. Hücre olup sulu bir pelte kıvamındadır. Hücre zarının altında yarı katı bir pelte halini zarının altında yarı katı bir pelte halini alır buna da alır buna da EKTOPLAZMAEKTOPLAZMA denir denir

Page 14: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Stoplazma sulu kısmı içinde bulunan Stoplazma sulu kısmı içinde bulunan madde molekülleri hücrenin işlevine madde molekülleri hücrenin işlevine göre organize olarak göre organize olarak yapılanmışlardır. Bu yapılanmaya yapılanmışlardır. Bu yapılanmaya hücre organelleri dinelmektedir. hücre organelleri dinelmektedir. Stoplazmanın temel yapısı Stoplazmanın temel yapısı organeller, cansız maddeleri ve hücre organeller, cansız maddeleri ve hücre içi sıvıdan oluşur.içi sıvıdan oluşur.

Page 15: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

OrganellerOrganeller

1.1. Endoplazmik retikülüm ( E.R)Endoplazmik retikülüm ( E.R)2.2. Ribozomlar,Ribozomlar,3.3. MitokondriaMitokondria4.4. Lizozomlar,Lizozomlar,5.5. Golgi kompleksi ( Cisimciği, apparatus)Golgi kompleksi ( Cisimciği, apparatus)6.6. Sentrozomlar,Sentrozomlar,7.7. Peroksizom,Peroksizom,8.8. Mikrotubuluslar,Mikrotubuluslar,9.9. Mikrofibriller,Mikrofibriller,10.10. Silialar olarak isimlendirilirler.Silialar olarak isimlendirilirler.

Page 16: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Endoplazmik RetikülümEndoplazmik Retikülüm

Page 17: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Stoplazma içinde endoplazmik retikülüm Stoplazma içinde endoplazmik retikülüm denilen boru ve keseciklerdir. Yer yer denilen boru ve keseciklerdir. Yer yer aralıklar oluşturan çok dallanmış aralıklar oluşturan çok dallanmış borucuklar sistemidir. Aralıkların borucuklar sistemidir. Aralıkların duvarları zarla döşenmiştir. duvarları zarla döşenmiştir. Bunlar Bunlar stoplazma içinde erimiş halde bulunan stoplazma içinde erimiş halde bulunan maddelerin süratle taşınması işi maddelerin süratle taşınması işi gerçekleştiren sıvılar vardırgerçekleştiren sıvılar vardır

Bu sıvı ER boşlukları ve hücre çekirdeği Bu sıvı ER boşlukları ve hücre çekirdeği zarları arasındaki boşluklarla zarları arasındaki boşluklarla bağlantılıdır. Ayrıca seyrek olarak ta bağlantılıdır. Ayrıca seyrek olarak ta hücre dışına doğrudan doğruya hücre dışına doğrudan doğruya bağlanabilirler. bağlanabilirler.

Page 18: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

ER aralıklarının kiminde zar üzerinde ER aralıklarının kiminde zar üzerinde çok sayıda ribozomlar bulunur. çok sayıda ribozomlar bulunur. Ribozomlu ER lere granüler Ribozomlu ER lere granüler endoplazmik retikülüm adı verilir. endoplazmik retikülüm adı verilir. Kimisinde ise bu zar düzdür. Kimisinde ise bu zar düzdür. Bunlarda ribozom yoktur. Bunlara da Bunlarda ribozom yoktur. Bunlara da Agranular erdoplazmik reticulum adı Agranular erdoplazmik reticulum adı verilir. verilir.

Page 19: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Granüler Endoplazmik reticulumlarGranüler Endoplazmik reticulumlar Protein sentezinde görev alırlar. Protein sentezinde görev alırlar. Hücreden dışarıya çıkıp başka yerlere Hücreden dışarıya çıkıp başka yerlere gidecek proteinleri yaparlar. gidecek proteinleri yaparlar.

Agranüler ER.Agranüler ER. Hücre içi ve dışından Hücre içi ve dışından alınan maddeleri hücre içine alınan maddeleri hücre içine yayarlar. Bu maddeleri hücre dışına yayarlar. Bu maddeleri hücre dışına iletirler. Ayrıca Lipit ve steroit iletirler. Ayrıca Lipit ve steroit hormonları sentezlenir. hormonları sentezlenir.

Page 20: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Ribozomlar Ribozomlar

RNA ve proteinden yapılmış RNA ve proteinden yapılmış taneciklerdir. Bunlar DNA dan mRNA taneciklerdir. Bunlar DNA dan mRNA vasıtası ile gelen şifreye göre protein vasıtası ile gelen şifreye göre protein sentezi yaparlar.sentezi yaparlar.

Page 21: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Mitokondria Mitokondria

HÜCRENİN ENERJİ VE SOLUNUM HÜCRENİN ENERJİ VE SOLUNUM MERKEZİDİRMERKEZİDİR..

Sayıları hücreden hücreye değişir. Sayıları hücreden hücreye değişir. Hücrenin işlevini yerine getirmesi için Hücrenin işlevini yerine getirmesi için gerekli olan enerji ihtiyacına bağlı gerekli olan enerji ihtiyacına bağlı olarak sayıları hücreden hücreye olarak sayıları hücreden hücreye değişir. (Birkaç yüz, birkaç bin) Enerji değişir. (Birkaç yüz, birkaç bin) Enerji ihtiyacı varsa sayı artar ( Kas Hücresi ihtiyacı varsa sayı artar ( Kas Hücresi ) Büyüklükleri de çok değişiktir. ) Büyüklükleri de çok değişiktir.

Page 22: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Çift zarla çevrilmiştir. İç zarda bir çok Çift zarla çevrilmiştir. İç zarda bir çok kıvrıntı ve katlantı vardır. Bunlara kıvrıntı ve katlantı vardır. Bunlara Krista adı verilir. Kristaların üstleri Krista adı verilir. Kristaların üstleri düz olup raf şeklindedir. Hücrenin düz olup raf şeklindedir. Hücrenin hemen hemen bütün oksidasyon hemen hemen bütün oksidasyon enzimleri bu raflar üzerine enzimleri bu raflar üzerine yerleşmiştir. yerleşmiştir.

Page 23: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Besin maddeleri ve oksijen Besin maddeleri ve oksijen mitokondriadaki enzimlerle karşı mitokondriadaki enzimlerle karşı karşıya geldikleri zaman bir birleriyle karşıya geldikleri zaman bir birleriyle birleşerek karbondioksit ve su verirler. birleşerek karbondioksit ve su verirler. Böylece enerji açığa çıkar. Bu enerji Böylece enerji açığa çıkar. Bu enerji adonisintrifosfattır. (ATP) denilen bir adonisintrifosfattır. (ATP) denilen bir maddenin sentezinde kullanılır. maddenin sentezinde kullanılır. Hücrede açığa çıkan enerji ATP içinde Hücrede açığa çıkan enerji ATP içinde depolanır. Hücre faaliyetlerinde depolanır. Hücre faaliyetlerinde kullanılan enerji ATP dir. ATP hücrenin kullanılan enerji ATP dir. ATP hücrenin her tarafına yayılır. her tarafına yayılır.

Page 24: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

LizozomLizozom

Eritici ( Hidrolitik ) enzim içerin veziküller Eritici ( Hidrolitik ) enzim içerin veziküller olup hücre içi sindirim yaparlar.olup hücre içi sindirim yaparlar.

Hücre dışından fagositoz yada Hücre dışından fagositoz yada pinositozla alınan maddelerin yıkımı işini pinositozla alınan maddelerin yıkımı işini yaparlar. yaparlar.

Hücrenin kendi organellerinin yıkım işi Hücrenin kendi organellerinin yıkım işi de lizozomlarca yapılır. Lizozomlar en de lizozomlarca yapılır. Lizozomlar en yoğun olarak kanın savunma hücresi yoğun olarak kanın savunma hücresi olan lökosit hücrelerinde bulunurlar. olan lökosit hücrelerinde bulunurlar.

Page 25: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Lizozomu çevreleyen zar, sindirim Lizozomu çevreleyen zar, sindirim görevi yapan hidrolitik enzimlerin görevi yapan hidrolitik enzimlerin stoplazmadaki başka maddelere stoplazmadaki başka maddelere temasını engeller. Eğer bu zar temasını engeller. Eğer bu zar parçalanırsa enzimler serbest hale parçalanırsa enzimler serbest hale geçer hücre parçalanır. Ölür. Bu geçer hücre parçalanır. Ölür. Bu olaya olaya otolizotoliz denir. denir.

Page 26: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Golgi Cisimciği Golgi Cisimciği

Page 27: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Düz vezikül tabakalarından oluşmuştur. Düz vezikül tabakalarından oluşmuştur. Nükleusa yakındır. ER ile birlikte görev yapar. Nükleusa yakındır. ER ile birlikte görev yapar. Temel olarak salgılama yaparlar.Bu nedenle Temel olarak salgılama yaparlar.Bu nedenle en çok salgı hücrelerinde bulunur. en çok salgı hücrelerinde bulunur. Genelliklede hücrede salgının dışarı atılacağı Genelliklede hücrede salgının dışarı atılacağı tarafında bulunur. tarafında bulunur.

Salgı işinde ER lerden aldığı porteinleri Salgı işinde ER lerden aldığı porteinleri sentezleyerek polisakkaritlere bağlayarak sentezleyerek polisakkaritlere bağlayarak glikoprotein şeklinde gerçekleştirir. Oluşan glikoprotein şeklinde gerçekleştirir. Oluşan salgı bir zarla çevrilmiş ve yoğunlaşmış salgı bir zarla çevrilmiş ve yoğunlaşmış durumdadır. Böylece salgı granülleri hücre durumdadır. Böylece salgı granülleri hücre zarına kadar taşınıp enerji gerektiren bir zarına kadar taşınıp enerji gerektiren bir süreçle dışarı atılır. süreçle dışarı atılır.

Page 28: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

SentorozmSentorozm

Stoplazma içinde hücre çekirdeğini Stoplazma içinde hücre çekirdeğini yakın yerleşim gösteren bir birine dik yakın yerleşim gösteren bir birine dik konumda iki tane silindir şeklinde konumda iki tane silindir şeklinde kısa tüpçüklerdir. Bu yapılara kısa tüpçüklerdir. Bu yapılara sentriyol de denir. Hücre sentriyol de denir. Hücre bölünmesinde ve silaların bölünmesinde ve silaların oluşmasında görev alırlar. oluşmasında görev alırlar.

Page 29: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

PeroksizomPeroksizom

Bir zarla çevrili olup 0,5 mikron Bir zarla çevrili olup 0,5 mikron çapındadır. Bu zar çok sayıda çapındadır. Bu zar çok sayıda peroksizoma ait protein içerir. Bir dizi peroksizoma ait protein içerir. Bir dizi anabolik ve katabolik faaliyette anabolik ve katabolik faaliyette bulunan enzim içerir. bulunan enzim içerir.

Page 30: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

MikrotubuluslarMikrotubuluslar

Stoplazma içinde mikroboşluklar Stoplazma içinde mikroboşluklar halinde bulunurlar. Bunlar protein alt halinde bulunurlar. Bunlar protein alt birimlerinden oluşurlar. Sentrozom birimlerinden oluşurlar. Sentrozom tarafından üretilirler. Veziküller, granül tarafından üretilirler. Veziküller, granül gibi organelleri ve mitakondriaları gibi organelleri ve mitakondriaları hücre içinde bur yerden başka bir yere hücre içinde bur yerden başka bir yere taşınmasında görev alan yolları taşınmasında görev alan yolları oluştururlar. Hücrenin işlevine göre oluştururlar. Hücrenin işlevine göre toplanıp dağılırlar. toplanıp dağılırlar.

Page 31: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

MikrofibrillerMikrofibriller

İpliksi oluşumlar olup protein İpliksi oluşumlar olup protein moleküllerinden yapılmışlardır. Kas sinir moleküllerinden yapılmışlardır. Kas sinir ve epitel hücrelerinde görülürler. ve epitel hücrelerinde görülürler. Kaslarda kasılmayı gerçekleştirmek için Kaslarda kasılmayı gerçekleştirmek için miyosin ile etkileşen bir protein olan miyosin ile etkileşen bir protein olan aktinden yapılmışlardır. aktinden yapılmışlardır.

Nörofibriller sinir hücrelerinde duyu Nörofibriller sinir hücrelerinde duyu iletimini, tonofibriller epitel hücrelerde iletimini, tonofibriller epitel hücrelerde hücreler arası bağlaşmayı sağlar. hücreler arası bağlaşmayı sağlar.

Page 32: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Clia (Silia ) Clia (Silia )

Bazı hücrelerin stoplazması dışa Bazı hücrelerin stoplazması dışa doğru uzantılar gösterir. Bu doğru uzantılar gösterir. Bu uzantılara sil adı verilir. Özellikle uzantılara sil adı verilir. Özellikle epitel hücrelerinde kamçı, iplik, epitel hücrelerinde kamçı, iplik, kuyruk, kirpik şeklinde siller görülür.kuyruk, kirpik şeklinde siller görülür.

Page 33: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

HÜCRE ZARIHÜCRE ZARI

Hücre zarı Stoplazmanın etrafını Hücre zarı Stoplazmanın etrafını çevreleyen zardır. Bu zar 75- 100 çevreleyen zardır. Bu zar 75- 100 Angrom kalınlığında bir zardır. Angrom kalınlığında bir zardır. Yaklaşık olarak %55 oranında Yaklaşık olarak %55 oranında protein, %42 Lipit ve %3 oranında protein, %42 Lipit ve %3 oranında Karbonhidratlardan oluşmuştur. Karbonhidratlardan oluşmuştur. Lipitlerin %65’ ini fosfolipitler, Lipitlerin %65’ ini fosfolipitler, %25’ini kolesterol geri kalanını diğer %25’ini kolesterol geri kalanını diğer lipitler oluşturur. lipitler oluşturur.

Page 34: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

İşlevleriİşlevleri

Stoplazmayı dış ortamdan ayırmak Stoplazmayı dış ortamdan ayırmak ve korumak,ve korumak,

Gerekli maddeleri hücre içine almak, Gerekli maddeleri hücre içine almak, gereksiz maddeleri hücre dışına gereksiz maddeleri hücre dışına çıkarmak,çıkarmak,

Taşıdığı reseptörler ile Hücreler arası Taşıdığı reseptörler ile Hücreler arası haberleşmeyi ve madde iletimini haberleşmeyi ve madde iletimini sağlamaktır.sağlamaktır.

Page 35: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

HÜCRE ZARI HÜCRE ZARI

Page 36: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 37: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Hücre zarının yapısı bu işlevlere göre Hücre zarının yapısı bu işlevlere göre düzenlenmiştir.düzenlenmiştir.

Protein molekülleri çift lipit tabakasının Protein molekülleri çift lipit tabakasının aralarına ve yüzey kısımlarına mozik gibi aralarına ve yüzey kısımlarına mozik gibi yerleşmiştir. Sıvı haldeki çift lipit yerleşmiştir. Sıvı haldeki çift lipit tabakasının içinde protein molekülleri yüzer tabakasının içinde protein molekülleri yüzer gezer haldedir. Bu bakımdan hücre zarına gezer haldedir. Bu bakımdan hücre zarına yüzer gezer mozaik zar modeli denir. yüzer gezer mozaik zar modeli denir. Proteinlerin yüzeyel olanlarına periferal Proteinlerin yüzeyel olanlarına periferal proteinler, içine gömülü olanlarına ise proteinler, içine gömülü olanlarına ise İntegral proteinler denir. Yağda eriyen İntegral proteinler denir. Yağda eriyen maddeler bu zardan kolayca geçerler.maddeler bu zardan kolayca geçerler.

Page 38: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bu zarda bir taraftan diğer tarafa Bu zarda bir taraftan diğer tarafa kadar uzanan delikler bulunur. kadar uzanan delikler bulunur. Bunlara POR yada PORUS adı verilir. Bunlara POR yada PORUS adı verilir. Hücre dışı ve hücre içi sıvılarda 7 Hücre dışı ve hücre içi sıvılarda 7 angstrom kadar büyüklükte olan angstrom kadar büyüklükte olan moleküller bu deliklerden kolayca moleküller bu deliklerden kolayca geçer.geçer.

Page 39: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

DİNLENİM VE AKSİYON DİNLENİM VE AKSİYON POTANSİYELİPOTANSİYELİ

Zar yapıyı oluşturan proteinlerin çok Zar yapıyı oluşturan proteinlerin çok çeşitli işlevleri vardır. Çeşitli protein çeşitli işlevleri vardır. Çeşitli protein molekülleri zar yapının işlevlerine göre molekülleri zar yapının işlevlerine göre düzenlenmiştir Bu düzen hücre düzenlenmiştir Bu düzen hücre zarından geçmesini sağlar. Bu zarından geçmesini sağlar. Bu geçişmeler aynı zamanda hücre zarının geçişmeler aynı zamanda hücre zarının dinlenimini ve aksiyonunu gerçekleştirir. dinlenimini ve aksiyonunu gerçekleştirir. Böylece zarda dinlenim potansiyeli ve Böylece zarda dinlenim potansiyeli ve aksiyon potansiyeli denilen olay aksiyon potansiyeli denilen olay gerçekleşir.gerçekleşir.

Page 40: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Zarın 2 tarafı arasındaki elektiriksel Zarın 2 tarafı arasındaki elektiriksel potansiyel farkına dinlenim potansiyeli denir. potansiyel farkına dinlenim potansiyeli denir.

<kas ve sinir hücrelerinde bir uyartı zarın <kas ve sinir hücrelerinde bir uyartı zarın dinlenim potansiyelinde değişmeler dinlenim potansiyelinde değişmeler meydana getirir. Uyartılara cevap olarak meydana getirir. Uyartılara cevap olarak verilen bu değişiklik Aksiyon potansiyeli verilen bu değişiklik Aksiyon potansiyeli olarak adlandırılır. olarak adlandırılır.

Aksiyon potansiyelini doğuran etkenler Aksiyon potansiyelini doğuran etkenler elektriksel, kimyasal, mekiksel uyarımlarıdır. elektriksel, kimyasal, mekiksel uyarımlarıdır. Bu uyarımlar sonucunda zarın uyarılmasına Bu uyarımlar sonucunda zarın uyarılmasına depolarizasyon, uyarıların gerilemesine ise depolarizasyon, uyarıların gerilemesine ise repolarizasyon denir.repolarizasyon denir.

Page 41: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 42: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 43: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 44: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 45: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 46: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 47: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 48: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 49: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

HÜCRE ZARINDAN MADDE HÜCRE ZARINDAN MADDE TAŞIMA YOLLARITAŞIMA YOLLARI

1- Diffüzyon 1- Diffüzyon 2-Osmos2-Osmos 3- Aktif taşıma3- Aktif taşıma 4-Fagositoz ( Hücre Yemesi )4-Fagositoz ( Hücre Yemesi ) 5- Pinositoz ( Hücre içmesi )5- Pinositoz ( Hücre içmesi )

Page 50: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

DİFFÜZYONDİFFÜZYON

Eriyik haldeki madde ve moleküllerin Eriyik haldeki madde ve moleküllerin yoğunluklarının çok oldukları yerden daha az yoğunluklarının çok oldukları yerden daha az yoğunlukta oldukları tarafa doğru geçmesidir. yoğunlukta oldukları tarafa doğru geçmesidir. Enerji gerektirmez. Pasif ileti şeklidir.Enerji gerektirmez. Pasif ileti şeklidir.

Difüzyon madde moleküllerinin adi sıcaklık Difüzyon madde moleküllerinin adi sıcaklık derecelerinde devamlı hareket halinde derecelerinde devamlı hareket halinde olmasından kaynaklanır.Isı arttıkça hareket olmasından kaynaklanır.Isı arttıkça hareket artar. Hareketin durma derecesi sıfır artar. Hareketin durma derecesi sıfır santigrattır. Molekül hareketleri yoğun olduğu santigrattır. Molekül hareketleri yoğun olduğu ortamdan düşük olduğu ortama dağılma ortamdan düşük olduğu ortama dağılma eğilimindendir. eğilimindendir.

Page 51: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Konsantrasyon farkı olduğu sürece Konsantrasyon farkı olduğu sürece eriyik maddenin yüksek konsantrasyon eriyik maddenin yüksek konsantrasyon düşük konsantrasyona geçişi devam düşük konsantrasyona geçişi devam eder. Fark kaybolunca difüzyon durur. eder. Fark kaybolunca difüzyon durur. Eriyik madde yoğunluğu hücre dışında Eriyik madde yoğunluğu hücre dışında fazla ise geçiş hücre içine, hücre içinde fazla ise geçiş hücre içine, hücre içinde farklı ise geçiş hücre dışına doğrudur. farklı ise geçiş hücre dışına doğrudur.

Difüzyon havada göreceli olarak hızlı, Difüzyon havada göreceli olarak hızlı, sıvılarda yavaş, Vücut sıvılarına ise sıvılarda yavaş, Vücut sıvılarına ise özellikle yavaştır. özellikle yavaştır.

Page 52: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bir Maddenin Difüzyon Hızı;Bir Maddenin Difüzyon Hızı;

Diffüze olacağı mesafeye,Diffüze olacağı mesafeye, Diffüze olacağı yüzeyin genişliğine,Diffüze olacağı yüzeyin genişliğine, Diffüze olacak maddenin özelliğine Diffüze olacak maddenin özelliğine

bağlıdır.bağlıdır. Ayrıca :Ayrıca : Gaz sabiditesi,Gaz sabiditesi, Mutlak ısı, diffüze olan molekülün çapı,Mutlak ısı, diffüze olan molekülün çapı, Zar geçirgenliği,Zar geçirgenliği, Molekülün yağda eriyebilirlğne bağlı olarak Molekülün yağda eriyebilirlğne bağlı olarak

değişir.( Difüzyon kat sayısı değişir)değişir.( Difüzyon kat sayısı değişir)

Page 53: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 54: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Hücre zarı lipit matris denilen bir lipit Hücre zarı lipit matris denilen bir lipit katı ile onu her iki yöne örten katı ile onu her iki yöne örten proteinden yapılmıştır. Zarın her iki proteinden yapılmıştır. Zarın her iki yanında sıvı yapılar protein katına yanında sıvı yapılar protein katına kolayca nüfuz eder. Protein zara emici kolayca nüfuz eder. Protein zara emici bir özellik vermiştir. Dolayısı ile suda bir özellik vermiştir. Dolayısı ile suda eriyen her madde zarın protein eriyen her madde zarın protein kısmına kolayca nüfuz eder. Rahatça kısmına kolayca nüfuz eder. Rahatça difüze olabilir. Diğer maddelerin hücre difüze olabilir. Diğer maddelerin hücre zarından geçmeleri iki şekilde olur.zarından geçmeleri iki şekilde olur.

1- Lipit katından eriyerek geçiş,1- Lipit katından eriyerek geçiş, 2-Hücre zarı deliklerinden geçiş2-Hücre zarı deliklerinden geçiş

Page 55: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Lipit katında eriyerek geçişLipit katında eriyerek geçiş

Vücutta bulunan maddelerden bir Vücutta bulunan maddelerden bir kaçı Hem suda hemde lipitlerde kaçı Hem suda hemde lipitlerde eriyebilen maddelerdir. ( Oksijen, eriyebilen maddelerdir. ( Oksijen, Karbon dioksit, Alkol gibi) Bunlar Karbon dioksit, Alkol gibi) Bunlar hücre zarı ile temas edince onun lipit hücre zarı ile temas edince onun lipit katında eriyip zarın diğer tarafındaki katında eriyip zarın diğer tarafındaki sulu ortama difüzyonla ulaşırlar. Bu sulu ortama difüzyonla ulaşırlar. Bu tür geçişe basit difüzyon denir.tür geçişe basit difüzyon denir.

Page 56: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bazı maddeler lipitte pek az erirler. Bazı maddeler lipitte pek az erirler. Buna rağmen zardan geçebilirler. Bu Buna rağmen zardan geçebilirler. Bu durumda geçiş kolaylaştırılmış durumda geçiş kolaylaştırılmış difüzyon denilen bir olayla difüzyon denilen bir olayla gerçekleşir. Vücutta bazı şekerler gerçekleşir. Vücutta bazı şekerler özellikle bu yolla hücre içine girerler. özellikle bu yolla hücre içine girerler. Kolaylaştırılmış difüzyon zarda yer Kolaylaştırılmış difüzyon zarda yer alan bir taşıyıcı sistem vasıtasıyla alan bir taşıyıcı sistem vasıtasıyla başarılır. Örnek Glikoz_ İnsulin)başarılır. Örnek Glikoz_ İnsulin)

Page 57: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

2- Deliklerden difüzyonla 2- Deliklerden difüzyonla geçişgeçiş

Hücrenin yüzeyinde bir birinden Hücrenin yüzeyinde bir birinden epeyce aralıklı 7 A. Kadar epeyce aralıklı 7 A. Kadar genişliğindeki delikler hücre zarını bir genişliğindeki delikler hücre zarını bir yandan öbür yana tamamen kesen yandan öbür yana tamamen kesen aralıklardır. Deliklerden difüzyonla aralıklardır. Deliklerden difüzyonla geçiş genel difüzyon kurallarının yanı geçiş genel difüzyon kurallarının yanı sıra deliklerin çapı, maddenin sıra deliklerin çapı, maddenin elektirik yükü, deliklerin elektirik yükü, deliklerin permabilitesine bağlıdır.permabilitesine bağlıdır.

Page 58: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

OSMOS ( OSMOSİS )OSMOS ( OSMOSİS )

Suyun Konsantrasyon farkına bağlı Suyun Konsantrasyon farkına bağlı olarak hareketi osmosdur. olarak hareketi osmosdur.

Suyun Konsantrasyonunun yoğun Suyun Konsantrasyonunun yoğun olduğu yerden Düşük olduğu yöne olduğu yerden Düşük olduğu yöne doğru su moleküllerinin hareketidir. doğru su moleküllerinin hareketidir. Pasif ileti şeklidir.Pasif ileti şeklidir.

Page 59: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Suyun akışını ve net hareketini sağlayan Suyun akışını ve net hareketini sağlayan kuvvete OSMOTİK BASINÇ denir. Suyun kuvvete OSMOTİK BASINÇ denir. Suyun içinde eriyen madde yoğunluğu sıvının içinde eriyen madde yoğunluğu sıvının konsantrasyon eğimini ve basınç konsantrasyon eğimini ve basınç miktarını tayin eder. Buna göre hücre miktarını tayin eder. Buna göre hücre dışı sıvıda eriyen madde miktarı fazla dışı sıvıda eriyen madde miktarı fazla ise sıvının hareketi hücreye doğru ise sıvının hareketi hücreye doğru olacağından sıvı zarı geçerek hücre olacağından sıvı zarı geçerek hücre içine girer, ya da tersi olur.içine girer, ya da tersi olur.

Page 60: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

AKTİF TAŞIMAAKTİF TAŞIMA

Bazı durumlarda maddenin Bazı durumlarda maddenin konsantrasyonu düşük olduğu konsantrasyonu düşük olduğu taraftan yüksek olduğu tarafa doğru taraftan yüksek olduğu tarafa doğru geçmesine ihtiyaç vardır.geçmesine ihtiyaç vardır.

Page 61: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bunun anlamı konsantrasyon Bunun anlamı konsantrasyon eğimine karşı maddenin yokuş yukarı eğimine karşı maddenin yokuş yukarı yürütülemsidir. Bu durumda yürütülemsidir. Bu durumda maddenin eğime karşı kendi kendine maddenin eğime karşı kendi kendine hareket edemeyeceğinden maddeyi hareket edemeyeceğinden maddeyi yürütmek için ona dışarıdan enerji yürütmek için ona dışarıdan enerji eklemek gerekir.( ATP )eklemek gerekir.( ATP )

Bunu havanın bir hava pompası ile Bunu havanın bir hava pompası ile hareket ettirilmesine benzetebiliriz. hareket ettirilmesine benzetebiliriz. Bunun içinde enerji sarfı gereklidir. Bunun içinde enerji sarfı gereklidir.

Page 62: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Zarın konsantrasyonunu düşük Zarın konsantrasyonunu düşük olduğu tarafından yüksek olduğu olduğu tarafından yüksek olduğu tarafına bir maddeyi aktarabilmek tarafına bir maddeyi aktarabilmek için moleküllere enerji verilmesi için moleküllere enerji verilmesi gerekir. Vücutta kullanılan kimyasal gerekir. Vücutta kullanılan kimyasal enerjinin büyük bölümü besinlerden enerjinin büyük bölümü besinlerden elde edilen ATP dir. ATP aktif taşıma elde edilen ATP dir. ATP aktif taşıma için gereken enerjiyi de sağlar. ATP 3 için gereken enerjiyi de sağlar. ATP 3 Bağından birini kopararak ortama Bağından birini kopararak ortama enerji verir. Bu enerji yardımıyla da enerji verir. Bu enerji yardımıyla da aktif taşıma gerçekleşir. aktif taşıma gerçekleşir.

Page 63: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Vücutta aktif taşıma ile taşınan Vücutta aktif taşıma ile taşınan maddeler:maddeler:

Sonyum, Potasyum, Kalsiyum, Demir Sonyum, Potasyum, Kalsiyum, Demir Hidrojen, İyodür.Ürat iyonları, Birçok Hidrojen, İyodür.Ürat iyonları, Birçok şekerler.şekerler.

Örnek : Sodyum, Glikoz ve amino Örnek : Sodyum, Glikoz ve amino asitlerin böbreklerden geri emilimi, asitlerin böbreklerden geri emilimi, Sindirim enzimlerinin salınımı, Sindirim enzimlerinin salınımı,

Page 64: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

SİTOZİSSİTOZİS

Pinositoz : Hücrenin sürekli olarak, Pinositoz : Hücrenin sürekli olarak, küçük veziküller içinde ekstraselüler küçük veziküller içinde ekstraselüler sıvıyı içine almasıdır. sıvıyı içine almasıdır.

Pinositozda suda çözülmüş olan Pinositozda suda çözülmüş olan büyük yada küçük moleküller büyük yada küçük moleküller (hormonlar,Proteinler, elektrolitler (hormonlar,Proteinler, elektrolitler Antikorlar, ) ayrım yapılmaksızın Antikorlar, ) ayrım yapılmaksızın alınırlar.alınırlar.

Page 65: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

FagositozFagositoz

Page 66: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Hücrenin yemesi anlamına gelir. Hücrenin yemesi anlamına gelir. Bakteri, hücre, dejenere olmuş doku Bakteri, hücre, dejenere olmuş doku gibi partiküler yapılar bu yolla gibi partiküler yapılar bu yolla hücreye alınarak sindirilir. hücreye alınarak sindirilir.

Bazı doku makrofajları ile lenf Bazı doku makrofajları ile lenf hücreleri fagositoz yeteneğine hücreleri fagositoz yeteneğine sahiptirler. Troid hormonları sahiptirler. Troid hormonları fagositozu artırıcı etki yaparlar.fagositozu artırıcı etki yaparlar.

Page 67: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

ÇEKİRDEK ( NUCLEUS )ÇEKİRDEK ( NUCLEUS )

Page 68: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Çoğunlukla hücrenin ortasında yer Çoğunlukla hücrenin ortasında yer alır. Ortalama 5 mikron çapında ve alır. Ortalama 5 mikron çapında ve çift katlı bir zar ile çevrilidir. Bu zarın çift katlı bir zar ile çevrilidir. Bu zarın etrafını stoplazma sarar. Zarda porlar etrafını stoplazma sarar. Zarda porlar bulunur. Genel olarak her hücrede bir bulunur. Genel olarak her hücrede bir çekirdek bulunur. Ancak bazı çekirdek bulunur. Ancak bazı hücrelerde çok sayıda çekirdek hücrelerde çok sayıda çekirdek buluna bilir. Örnek Karaciğer ve buluna bilir. Örnek Karaciğer ve çizgili kas hücreleri ) Bazı hücrelerde çizgili kas hücreleri ) Bazı hücrelerde de çekirdek bulunmayabilir. de çekirdek bulunmayabilir.

Page 69: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Nucleus hücrenin yaşam ve kontrol Nucleus hücrenin yaşam ve kontrol merkezidir. Gerek hücrede cereyan merkezidir. Gerek hücrede cereyan eden kimyasal olayları ve gerekse eden kimyasal olayları ve gerekse hücrenin çoğalmasını nucleus kontrol hücrenin çoğalmasını nucleus kontrol eder. İçi koyu bir sıvı ( nucleoplazma ) eder. İçi koyu bir sıvı ( nucleoplazma ) ile doludur. İçinde genellikle bir adet ile doludur. İçinde genellikle bir adet çekirdekçik (nucleolus) ve kromatin çekirdekçik (nucleolus) ve kromatin iplikleri bulunur. Kromatin DNA ve iplikleri bulunur. Kromatin DNA ve buna bağlı proteinlerden yapılmıştır. buna bağlı proteinlerden yapılmıştır. Kromatinler hücre bölünmesinde kıs Kromatinler hücre bölünmesinde kıs kalın iplikler haline gelir. Bunlara kalın iplikler haline gelir. Bunlara KROMOZOM denir.KROMOZOM denir.

Page 70: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 71: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 72: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Her kromozom bir DNA molekülünden Her kromozom bir DNA molekülünden yapılmış olup bu molekül proteinlerle yapılmış olup bu molekül proteinlerle kapatılmıştır. Molekül bir tesbih yada zincire kapatılmıştır. Molekül bir tesbih yada zincire benzer. Tesbihin ipi DNA ve buna bağlanmış benzer. Tesbihin ipi DNA ve buna bağlanmış proteinlerdir. Taneleri ise HİSTON proteinlerdir. Taneleri ise HİSTON proteinleridir. DNA ve proteinlerin bu proteinleridir. DNA ve proteinlerin bu kompleksine kromatin denir. Kromatin gen kompleksine kromatin denir. Kromatin gen taşıyıcıdır. Her kromozom DNA heliksinin bir taşıyıcıdır. Her kromozom DNA heliksinin bir parçasını taşımakta olup; Adenin ( A ) parçasını taşımakta olup; Adenin ( A ) guanin ( G ), timin ( T ) ve sitozi ( C ) guanin ( G ), timin ( T ) ve sitozi ( C ) bazlarını içeren iki zincir ( Bir çift) bazlarını içeren iki zincir ( Bir çift) halindedir. Bu iki zincir adenin timine, halindedir. Bu iki zincir adenin timine, guanin sitozine bağlanacak şekilde hidrojen guanin sitozine bağlanacak şekilde hidrojen köprüleri ile bir birine bağlanmıştır. köprüleri ile bir birine bağlanmıştır.

Page 73: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Genetik mesaj Pürin ve pirimidin Genetik mesaj Pürin ve pirimidin bazlarının diziliş sırasıyla kodlanmıştır. bazlarının diziliş sırasıyla kodlanmıştır. Mesajın içeriği, hücre tarafından üretilen Mesajın içeriği, hücre tarafından üretilen proteinlerde yer alan amino asitlerin proteinlerde yer alan amino asitlerin hangi sıra ile dizildiğidir. Bu dizilişe göre hangi sıra ile dizildiğidir. Bu dizilişe göre oluşan genetik mesaj mRNA ile oluşan genetik mesaj mRNA ile stoplazmadaki protein sentez stoplazmadaki protein sentez noktalarına aktarılır. Genetik mesajın noktalarına aktarılır. Genetik mesajın etkisi ile stoplazmada yapılan protein etkisi ile stoplazmada yapılan protein hücre yapısına ve anzim yapısına katılır. hücre yapısına ve anzim yapısına katılır. Böylece genler, hücre işlevlerini Böylece genler, hücre işlevlerini denetlerçdenetlerç

Page 74: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bir insan hücresinde 46 ( 23 Çift ) Bir insan hücresinde 46 ( 23 Çift ) kromozom bulunur. Döl ( eşey ) kromozom bulunur. Döl ( eşey ) hücrelerinde bunların 22 çifti hücrelerinde bunların 22 çifti bedensel ( Otozom ) bir çifti ise bedensel ( Otozom ) bir çifti ise cinsiyet ( genozom ) kromozomlardır.cinsiyet ( genozom ) kromozomlardır.

Page 75: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

ÇEKİRDEKÇİK ( NUCLEOLUS)ÇEKİRDEKÇİK ( NUCLEOLUS)

Hücrelerin büyük bölümünde Hücrelerin büyük bölümünde bulunur. Çekirdekçik RNA dan zengin bulunur. Çekirdekçik RNA dan zengin granüllerin ve bağlı proteinlerin granüllerin ve bağlı proteinlerin yaptığı 1-3 mikron büyüklüğünde bir yaptığı 1-3 mikron büyüklüğünde bir kümedir. Hücre çekirdeğinde kümedir. Hücre çekirdeğinde çekirdekçik olarak depo edilen RNA çekirdekçik olarak depo edilen RNA ihtiyaç halinde stoplazmaya ihtiyaç halinde stoplazmaya dağılarak hücre işlevlerini dağılarak hücre işlevlerini kontrolünde rol oynar.kontrolünde rol oynar.

Page 76: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

HÜCRE BÖLÜNMESİ VE HÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÇOĞALMASI ÇOĞALMASI

Kemik iliğinin kanı oluşturan hücreleri, Kemik iliğinin kanı oluşturan hücreleri, Bağırsak epitel hücreleri, deri Bağırsak epitel hücreleri, deri tabakaları gibi bazı hücreler her tabakaları gibi bazı hücreler her zaman büyür ve çoğalırlar. Düz kas zaman büyür ve çoğalırlar. Düz kas hücreleri gibi bir çok hücre uzun hücreleri gibi bir çok hücre uzun yıllar çoğalmaz. Sinir hücreleri, çizgili yıllar çoğalmaz. Sinir hücreleri, çizgili kas hücreleri gibi bazı hücreler de kas hücreleri gibi bazı hücreler de yaşam boyu çoğalmaz. yaşam boyu çoğalmaz.

Page 77: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Vucutta bazı hücrelerin sayısı Vucutta bazı hücrelerin sayısı yetersizse yeterli sayıya ulaşıncaya yetersizse yeterli sayıya ulaşıncaya kadar hücreler çoğalır. ( Karaciğer, kadar hücreler çoğalır. ( Karaciğer, Kemik iliği ), ölen hücrelerin yerine Kemik iliği ), ölen hücrelerin yerine yeni hücrelerin yer almasına yeni hücrelerin yer almasına rejenerasyon denir. Hücrenin rejenerasyon denir. Hücrenin büyüklüğü ve çekirdekteki DNA büyüklüğü ve çekirdekteki DNA miktarı hücre proteinlerinin miktarı hücre proteinlerinin çoğalmasına bağlıdır.çoğalmasına bağlıdır.

Page 78: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

MİTOZ BÖLÜNMEMİTOZ BÖLÜNME

Vücut Hücrelerinin bölünme ve çoğalma Vücut Hücrelerinin bölünme ve çoğalma biçimidir. Doğum öncesi dönemi ile biçimidir. Doğum öncesi dönemi ile gelişme ve büyüme döneminde mitoz gelişme ve büyüme döneminde mitoz bölünme daha sık oluşur. Mitoz bölünme bölünme daha sık oluşur. Mitoz bölünme hücre çekirdeğinde başlar ve daha hücre çekirdeğinde başlar ve daha sonra hücre gövdesinde devam eder. sonra hücre gövdesinde devam eder. Bir hücrenin bölünme süresi yaklaşık 1-Bir hücrenin bölünme süresi yaklaşık 1-1,5 saat kadardır. Bölünmede 1,5 saat kadardır. Bölünmede kromozom sayısı eski ve yeni hücrede kromozom sayısı eski ve yeni hücrede aynıdır.aynıdır.

Page 79: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Mitoz bölünme başlamadan İnterfaz ( Mitoz bölünme başlamadan İnterfaz ( Olgunlaşma ) denilen bir ara evre Olgunlaşma ) denilen bir ara evre geçirilir. Bu evrede kromatin geçirilir. Bu evrede kromatin kromozomlara dönüşür. Kromozom kromozomlara dönüşür. Kromozom eşleşmesi oluşur. Bundan sonra eşleşmesi oluşur. Bundan sonra mitoz bölünmenin esas aşamaları mitoz bölünmenin esas aşamaları olan Profaz, metefaz,anafaz ve olan Profaz, metefaz,anafaz ve telofaz evreleri görülür. Bu evreler ; telofaz evreleri görülür. Bu evreler ; sıralama, yönelme, hareket, sıralama, yönelme, hareket, çözülerek dağılma şeklinde çözülerek dağılma şeklinde gerçekleşir.gerçekleşir.

Page 80: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

ProfazProfaz

Çekirdek su alarak şişer.Çekirdeğin Çekirdek su alarak şişer.Çekirdeğin kromatinleri bir birine dallamış ince kromatinleri bir birine dallamış ince iplikler haline gelir. Sentriol kendini iplikler haline gelir. Sentriol kendini eşler. Çekirdek zarı erir.Çekirdekçik eşler. Çekirdek zarı erir.Çekirdekçik kaybolur. Kromatin iplikleri kısalıp kaybolur. Kromatin iplikleri kısalıp kalınlaşarak kromozom haline döüşür. kalınlaşarak kromozom haline döüşür. Sentriollerin etrafında iğ iplikleri oluşur. Sentriollerin etrafında iğ iplikleri oluşur. İğ ipliklerinin görevi kromozomları İğ ipliklerinin görevi kromozomları sentromerlerinden tutarak kutuplara sentromerlerinden tutarak kutuplara taşımaktır.taşımaktır.

Page 81: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

MetefazMetefaz

Kromozomlar hücrenin orta kısmında Kromozomlar hücrenin orta kısmında iğ ipliklerine tutunarak dizilirler. iğ ipliklerine tutunarak dizilirler. Kromozom sayısı ve şekilleri bu Kromozom sayısı ve şekilleri bu evrede çok belirgindir. Kromozomlar evrede çok belirgindir. Kromozomlar sentromerler ile bir birine yapışık iki sentromerler ile bir birine yapışık iki kardeş kromatitten ibarettir.kardeş kromatitten ibarettir.

Page 82: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

AnafazAnafaz

Her kromozomdaki kardeş Her kromozomdaki kardeş kromatitler bir birinden ayrılarak kromatitler bir birinden ayrılarak istikbalin yeni kromozomları olarak istikbalin yeni kromozomları olarak kutuplara doğru doğru hareket eder. kutuplara doğru doğru hareket eder. Kromozomlar kutuplara erişince bu Kromozomlar kutuplara erişince bu evre sona erer.evre sona erer.

Page 83: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

TelofazTelofaz

Kutuplardaki kromozomlar Kutuplardaki kromozomlar incelir.Gevşer ve profaz evresinin incelir.Gevşer ve profaz evresinin tersi gerçekleşir. Kromozomlar tersi gerçekleşir. Kromozomlar kromatin iplikleri haline gelir. kromatin iplikleri haline gelir. Çekirdek zarı ve çekirdekçik yeniden Çekirdek zarı ve çekirdekçik yeniden oluşur. Telofazın sonunda stoplazma oluşur. Telofazın sonunda stoplazma bölünmesi meydana gelir ve sonuçta bölünmesi meydana gelir ve sonuçta iki yeni hücre oluşur.iki yeni hücre oluşur.

Page 84: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 85: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

MAYOZ BÖLÜNMEMAYOZ BÖLÜNME

Erkek ve kadın eşey hücrelerinde Erkek ve kadın eşey hücrelerinde görülür. Vücut hücrelerinde bu tür görülür. Vücut hücrelerinde bu tür bölünmeye rastlanmaz. Mayoz bölünmeye rastlanmaz. Mayoz bölünmede 1. ve 2ç olgunluk bölünmede 1. ve 2ç olgunluk bölmeleri denilen iki bölünme evresi bölmeleri denilen iki bölünme evresi vardır. İlke olarak mitoz bölünmeye vardır. İlke olarak mitoz bölünmeye benzer. Mitoz bölünmenin 4 benzer. Mitoz bölünmenin 4 evresindeki süreç sonunda bölünme evresindeki süreç sonunda bölünme gerçekleşir.gerçekleşir.

Page 86: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Mayoz bölünmenin esası eşey hücre Mayoz bölünmenin esası eşey hücre çekirdek yapısındaki kromozomların çekirdek yapısındaki kromozomların bölünmesidir. Bilindiği gibi hem erkek bölünmesidir. Bilindiği gibi hem erkek hemde kadın döl hücresinde 46 adet hemde kadın döl hücresinde 46 adet kromozom bulunmaktadır. kromozom bulunmaktadır.

Mayoz bölünme ile bu sayı yarıya Mayoz bölünme ile bu sayı yarıya inerek 23 olur. Hem erkek hemde inerek 23 olur. Hem erkek hemde kadın eşey hücresinde 23 adete inen kadın eşey hücresinde 23 adete inen ( Haploid) kromozom sayısı her iki ( Haploid) kromozom sayısı her iki üreme hücresinin döllenmesi sonucu üreme hücresinin döllenmesi sonucu tekrar 46 adete ( Diploid) yükselir. tekrar 46 adete ( Diploid) yükselir. Böylece insan neslinin devamı sürer.Böylece insan neslinin devamı sürer.

Page 87: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Her iki üreme hücresinde 23’e inen Her iki üreme hücresinde 23’e inen kromozomun 22’ si ( Somatik ) kromozomun 22’ si ( Somatik ) bedeni, olup bu kromozomlara otozom bedeni, olup bu kromozomlara otozom adı verilir. Otozomlar ( x ) kromozomu adı verilir. Otozomlar ( x ) kromozomu olarak adlandırılırlar ve kalıtsal özellik olarak adlandırılırlar ve kalıtsal özellik taşırlar. 23 kromozomdan geriye taşırlar. 23 kromozomdan geriye kalan bir kromozom ise cinsiyet kalan bir kromozom ise cinsiyet kromozomu olup GENOZOM adını kromozomu olup GENOZOM adını alırlar. Kadın ovumunda X, erkek alırlar. Kadın ovumunda X, erkek sperminde ise X yada y kromozomu sperminde ise X yada y kromozomu olur.Y kromozomu testis kromozomu olur.Y kromozomu testis kromozomu olup erkek cinsiyeti kromozomudur.olup erkek cinsiyeti kromozomudur.

Page 88: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 89: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Hücre gelişmesi ve ölümüHücre gelişmesi ve ölümü

Hücre belli bir Olgunluğa eriştikten sonra Hücre belli bir Olgunluğa eriştikten sonra bölünerek çoğalırlar. Bölünmeyle bölünerek çoğalırlar. Bölünmeyle milyarlarca yeni hücre oluşarak insan milyarlarca yeni hücre oluşarak insan vücudunun bütünlüğü ve yaşamın devamını vücudunun bütünlüğü ve yaşamın devamını sağlar. Bölünme sonucu oluşan yeni hücre sağlar. Bölünme sonucu oluşan yeni hücre eski hücrenin tüm özelliklerini taşır. Hücre eski hücrenin tüm özelliklerini taşır. Hücre bölünmesi doğum öncesi ( İntrauterin ) bölünmesi doğum öncesi ( İntrauterin ) hayatta ve sonrasındaki hayatta sürekli hayatta ve sonrasındaki hayatta sürekli olarak gerçekleşir. Büyüme, gelişme, olarak gerçekleşir. Büyüme, gelişme, hastalıklardan korunma hücreler sayesinde hastalıklardan korunma hücreler sayesinde gerçekleşir gerçekleşir

Page 90: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bazı özelleşmiş hücre grupları, diğer Bazı özelleşmiş hücre grupları, diğer hücre gruplarına göre daha hızlı, hücre gruplarına göre daha hızlı, bazıları da yavaş bölünür ve çoğalırlar. bazıları da yavaş bölünür ve çoğalırlar. Hücre ölümüne Hücre ölümüne NEKROZNEKROZ Denir. Ölen Denir. Ölen hücrenin yerini yenisi alır. Yaşam süresi hücrenin yerini yenisi alır. Yaşam süresi farklıdır. 3-4 gün yaşayan hücreler farklıdır. 3-4 gün yaşayan hücreler olduğu gibi yıllarca yaşayan hücrelerde olduğu gibi yıllarca yaşayan hücrelerde vardır. Sinir ve kalp kası dışındaki bütün vardır. Sinir ve kalp kası dışındaki bütün hücreler zaman içinde yenilenmektedir. hücreler zaman içinde yenilenmektedir. Ölen hücrenin yerine yeni hücrenin Ölen hücrenin yerine yeni hücrenin oluşmasına rejenerasyon denir.oluşmasına rejenerasyon denir.

Page 91: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Hücredeki değişmeler stoplazma ve Hücredeki değişmeler stoplazma ve çekirdekte olur. Stoplazma ’nın çekirdekte olur. Stoplazma ’nın küçülmesine ve şeklinin değişmesine küçülmesine ve şeklinin değişmesine ATROFİ, stoplazma’ nın artışına ATROFİ, stoplazma’ nın artışına HİPERTROFİ denir. Hücre her iki HİPERTROFİ denir. Hücre her iki şekilde düzensizleşerek normal şekilde düzensizleşerek normal yapısını kaybeder ve böylece yıkıma yapısını kaybeder ve böylece yıkıma uğrar. Çekirdeğin küçülerek kenarları uğrar. Çekirdeğin küçülerek kenarları düzensiz, girintili, çıkn-ıntılı bir hal düzensiz, girintili, çıkn-ıntılı bir hal almasına PİKNOZ denir. almasına PİKNOZ denir.

Page 92: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

DOKUDOKU Birbirine benzeyen ve aynı işleve sahip olan Birbirine benzeyen ve aynı işleve sahip olan

hücrelerin bir araya gelerek oluşturdukları hücrelerin bir araya gelerek oluşturdukları yapıya doku denir.yapıya doku denir.

Dokular kendilerini meydana getiren Dokular kendilerini meydana getiren hücreler ile hücre ara maddelerinin bir hücreler ile hücre ara maddelerinin bir araya gelmesiyle oluşur.araya gelmesiyle oluşur.

İnsanda 220 dolayında ayrı tip hücre İnsanda 220 dolayında ayrı tip hücre vardır.Bu hücreler kendi aralarında ortak bir vardır.Bu hücreler kendi aralarında ortak bir işlev için birleşerek dokuları yaparlar. işlev için birleşerek dokuları yaparlar. Yapısal ve işlevsel benzerlik gösteren Yapısal ve işlevsel benzerlik gösteren dokular ise birleşerek organları meydana dokular ise birleşerek organları meydana getirirler. Bu nedenle bir organda birden getirirler. Bu nedenle bir organda birden fazla doku bulunabilirfazla doku bulunabilir

Page 93: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

EPİTEL DOKUEPİTEL DOKU

Örtü ve salgı sistemi dokusudur. Çok Örtü ve salgı sistemi dokusudur. Çok az bir ara madde ile hücrelerin bir az bir ara madde ile hücrelerin bir araya gelmesi sonucu oluşur. araya gelmesi sonucu oluşur. Hücrelerine epitel hücreleri veya Hücrelerine epitel hücreleri veya epitelyosit denir. Epitel dokuda epitelyosit denir. Epitel dokuda hücreler, bir birine çok yakın ya da hücreler, bir birine çok yakın ya da çizgi halinde dizilmişlerdir. Bu diziliş çizgi halinde dizilmişlerdir. Bu diziliş onların işlevlerine göre değişir. Epitel onların işlevlerine göre değişir. Epitel dokuda yenilenme süreklidirdokuda yenilenme süreklidir

Page 94: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Epitel dokunun görevleriEpitel dokunun görevleri

1- KORUMA GÖREVİ : Epitel doku, 1- KORUMA GÖREVİ : Epitel doku, vücudu ve bulundukları organı dış vücudu ve bulundukları organı dış etkilerden korur.etkilerden korur.

2-SALGI GÖREVİ : Dış ve iç salgı üreten 2-SALGI GÖREVİ : Dış ve iç salgı üreten bezlerin yapısını oluşturan epitel bezlerin yapısını oluşturan epitel doku salgı işlevini yerine getirir.doku salgı işlevini yerine getirir.

3-EMME GÖREVİ : Bağırsak ve böbrek 3-EMME GÖREVİ : Bağırsak ve böbrek yapısında bulunan epitel doku yapısında bulunan epitel doku hücreleri emme işlevini gerçekleştirir.hücreleri emme işlevini gerçekleştirir.

Page 95: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

4- DUYU ALMA VE KASILMA GÖREVİ : 4- DUYU ALMA VE KASILMA GÖREVİ : Bulundukları bazı organlarda, kasılma Bulundukları bazı organlarda, kasılma ve duyu alma işlevini gerçekleştirir. ve duyu alma işlevini gerçekleştirir.

İşlev bakımından özelliği olan bazı İşlev bakımından özelliği olan bazı organların yapısında Myoepitel ve organların yapısında Myoepitel ve nöroepitel denilen epitel doku nöroepitel denilen epitel doku bulunur. bulunur.

Myoepitel : Seroz ve Mukoz özellikteki Myoepitel : Seroz ve Mukoz özellikteki bazı bezlerin yapısında bulunanlar bazı bezlerin yapısında bulunanlar kasılma işinde bulunur.kasılma işinde bulunur.

Neuroepitel : Duyu organlarında Neuroepitel : Duyu organlarında duyuların alınmasını gerçekleştirir.duyuların alınmasını gerçekleştirir.

Page 96: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

ÖRTÜ EPİTELİÖRTÜ EPİTELİ

Örtü epiteli vücut dış yüzeyini ve Örtü epiteli vücut dış yüzeyini ve vücut içindeki boşlukların yüzeyini vücut içindeki boşlukların yüzeyini örterek koruma ve salgı görevini örterek koruma ve salgı görevini yaparlar.yaparlar.

Deride koruma, vücut boşlukları Deride koruma, vücut boşlukları duvarında koruma ve salgılama duvarında koruma ve salgılama görevini yerine getirirler.Ayrıca görevini yerine getirirler.Ayrıca böbrek ve bağırsakta emilim, böbrek ve bağırsakta emilim, midede salgılama, solunum midede salgılama, solunum yollarında ise iletme işleri yürütür.yollarında ise iletme işleri yürütür.

Page 97: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Epitel dokunun altında daima BAĞ Epitel dokunun altında daima BAĞ doku bulunur. Örtü epiteli tabanı ile doku bulunur. Örtü epiteli tabanı ile bağ doku arasında bağ doku arasında BAZAL MEMRANBAZAL MEMRAN denilen bir zar bulunur. Örtü epitel denilen bir zar bulunur. Örtü epitel hücreleri bazal membran üzerine hücreleri bazal membran üzerine dizilirler. Böylece örtü epiteli zar dizilirler. Böylece örtü epiteli zar aracılığı ile bağ dokuya sıkıca yapışır. aracılığı ile bağ dokuya sıkıca yapışır. ÖRTÜ EPİTELİNDE DAMARÖRTÜ EPİTELİNDE DAMAR bulunmaz. bulunmaz. Beslenmesi, altındaki bağ dokuda Beslenmesi, altındaki bağ dokuda bulunan kılcal damarlar ( Kapiller ) bulunan kılcal damarlar ( Kapiller ) içindeki kandan difüzyonla içindeki kandan difüzyonla gerçekleşir. Beslenme için zar her iki gerçekleşir. Beslenme için zar her iki tarafa geçişe izin verirler.tarafa geçişe izin verirler.

Page 98: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Örtü epiteli hücrelerin biçimlerine Örtü epiteli hücrelerin biçimlerine ( Yassı, kubik, prizmatik) ve bazal ( Yassı, kubik, prizmatik) ve bazal membran üzerinde yaptıkları kat membran üzerinde yaptıkları kat sayısına göre sınıflandırılır ve sayısına göre sınıflandırılır ve adlandırılırlar.adlandırılırlar.

TEK KATLI EPİTEL : Yassı, kubik yada TEK KATLI EPİTEL : Yassı, kubik yada prizmatik hücreler bazal membran prizmatik hücreler bazal membran üzerine tek sıra halinde dizilmişlerdir. üzerine tek sıra halinde dizilmişlerdir. Hücre şekillerine göre Örttükleri Hücre şekillerine göre Örttükleri Organlar:Organlar:

Tek katlı Yassı : Tek katlı Yassı : Damarlar, Kalp, Damarlar, Kalp, periton, plevraperiton, plevra

Page 99: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Tek katlı Kubik : Tek katlı Kubik : Troid bezi, Böbrek Troid bezi, Böbrek nefronunefronu

Tek Katlı PrizmatikTek Katlı Prizmatik : Mide, Bağırsak, : Mide, Bağırsak, Uterus, Tuba uterina Uterus, Tuba uterina

Çok Katlı Epitel : Çok Katlı Epitel : Hücreler bazal Hücreler bazal membran üzerinde çok sıralı bir membran üzerinde çok sıralı bir diziliş halindedir. Bunlar; en üst diziliş halindedir. Bunlar; en üst sıradaki hücrelerin şekline göre sıradaki hücrelerin şekline göre adlandırılırlar. Hücre şekillerine göre adlandırılırlar. Hücre şekillerine göre örttüğü organlar :örttüğü organlar :

Page 100: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Çok katlı yassı epitel : Çok katlı yassı epitel : Deri, Deri, vagina, ağız boşluğu, yutak, yemek vagina, ağız boşluğu, yutak, yemek borusu lenf ve kan damarlarının borusu lenf ve kan damarlarının yapısında bulunur.yapısında bulunur.

Çok Katlı prizmatik : Çok Katlı prizmatik : Üretra ( İdrar Üretra ( İdrar kanalı )kanalı )

Çok katlı değişici veya geçiş epiteli: Çok katlı değişici veya geçiş epiteli: Üstte bulunan epitel hücreleri, Üstte bulunan epitel hücreleri, organın fonksiyonuna göre şekil organın fonksiyonuna göre şekil değişir. Örnek; İdrar kesesi değişir. Örnek; İdrar kesesi

Page 101: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Yalancı çok katlı epitel : Hücrelerin Yalancı çok katlı epitel : Hücrelerin tabanı bazal membrana değecek tabanı bazal membrana değecek şekilde tek katlı diziliş gösterirler. şekilde tek katlı diziliş gösterirler. Hücrelerin çekirdekleri aynı sırada Hücrelerin çekirdekleri aynı sırada görülmediği için çok katlı olarak görülmediği için çok katlı olarak görülür. Bu nedenle yalancı çok katlı görülür. Bu nedenle yalancı çok katlı epitel olarak adlandırılırlar. Gırtlak, epitel olarak adlandırılırlar. Gırtlak, Soluk borusu, bronşların iç örtüsünde Soluk borusu, bronşların iç örtüsünde bulunur. bulunur.

Page 102: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

SALGI EPİTELİSALGI EPİTELİ

Salgı epitel hücreleri belli bölgelerde Salgı epitel hücreleri belli bölgelerde kümeleşerek salgı bezlerini meydana getirirler. kümeleşerek salgı bezlerini meydana getirirler. BU bezlerin işlevi Salgılama işini BU bezlerin işlevi Salgılama işini gerçekleştirmektir. Salgı bezleri iç ve dış olmak gerçekleştirmektir. Salgı bezleri iç ve dış olmak üzere iki türlüdür.Salgılar organizmadaki başka üzere iki türlüdür.Salgılar organizmadaki başka hücrelerin yararlanması için salgılanır. hücrelerin yararlanması için salgılanır.

Dış Salgı bezleri : Salgılarını vücut boşluklarına Dış Salgı bezleri : Salgılarını vücut boşluklarına ve kanallara verirler.Karaciğer, tükürük bezleri, ve kanallara verirler.Karaciğer, tükürük bezleri, pankreas, bağırsak duvarında bulunan bezler.pankreas, bağırsak duvarında bulunan bezler.

Page 103: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

İç Salgı Bezleriİç Salgı Bezleri

Salgılarını doğrudan kana verirler.Salgılarını Salgılarını doğrudan kana verirler.Salgılarını dogrudan veren bezlere iç salgı bezleri dogrudan veren bezlere iç salgı bezleri denir. ( Hipofiz, troid, böbrek üstü bezleri, denir. ( Hipofiz, troid, böbrek üstü bezleri, gonad bezleri)gonad bezleri)

Ürettiği salgıyı doğrudan kılcal damar içine Ürettiği salgıyı doğrudan kılcal damar içine verirler. Salgılar kan yolu ile diğer organlara verirler. Salgılar kan yolu ile diğer organlara giderek bu organların çalışmalarını giderek bu organların çalışmalarını düzenlerler.Düzenleme etkisi gösteren iç düzenlerler.Düzenleme etkisi gösteren iç salgılara HORMON denir. İç salgı bezlerinin salgılara HORMON denir. İç salgı bezlerinin salgıları gliko-protein yapıdadırsalgıları gliko-protein yapıdadır

Page 104: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Salgı hücreleri üç türlü salgılama Salgı hücreleri üç türlü salgılama yaparlar;yaparlar;

Salgı Maddesini stoplazma kaybı Salgı Maddesini stoplazma kaybı olmaksızın Boşaltılmasına MEROKRİN, olmaksızın Boşaltılmasına MEROKRİN, ( Tükürük ) ( Tükürük )

Salgı maddesiyle birlikte bir miktar Salgı maddesiyle birlikte bir miktar stoplazma kopuyorsa apokrin, ( Süt )stoplazma kopuyorsa apokrin, ( Süt )

Hücrenin bütünü salgı maddesi Hücrenin bütünü salgı maddesi oluyorsa HOLOKRİN ( YAĞ BEZLERİ, oluyorsa HOLOKRİN ( YAĞ BEZLERİ, TESTİS, OVERYUM)TESTİS, OVERYUM)

Page 105: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

DESTEK DOKUDESTEK DOKU

Vücutta diğer dokularla organlar arasında Vücutta diğer dokularla organlar arasında bağ sağlayan dokulara DESTEK DOKU bağ sağlayan dokulara DESTEK DOKU DENİR. Bunlar vücudu birleştirici DENİR. Bunlar vücudu birleştirici dokulardır. Görevleri Diğer dokulara dokulardır. Görevleri Diğer dokulara desteklik yapmak ve onların metabolizma desteklik yapmak ve onların metabolizma faaliyetlerine yardımcı olmaktır. faaliyetlerine yardımcı olmaktır.

Desteklik işlevi arttığı zaman metabolizma Desteklik işlevi arttığı zaman metabolizma işlevi yavaşlar,işlevi yavaşlar,

Metabolizma faaliyeti arttığı zaman Metabolizma faaliyeti arttığı zaman desteklik işlevi azalır.desteklik işlevi azalır.

Page 106: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bütün destek dokularda esas Bütün destek dokularda esas hücrelerin yanısıra az yada çok hücrelerin yanısıra az yada çok oranda hücreler arası madde oranda hücreler arası madde bulunur. Bunlar ; sıvı, yarı sıvı, katı bulunur. Bunlar ; sıvı, yarı sıvı, katı şekilde olabileceği gibi her üç halde şekilde olabileceği gibi her üç halde yani (homojen) yada lifler içeren yani (homojen) yada lifler içeren şekilde olabilir. şekilde olabilir.

Page 107: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bağ dokuBağ doku

Page 108: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Vücudun her tarafında yaygın şekilde Vücudun her tarafında yaygın şekilde bulunur. Bağlayıcılık ve metabolik bulunur. Bağlayıcılık ve metabolik görevi vardır.görevi vardır.

Bağ dokusu özel bir görevle yükümlü Bağ dokusu özel bir görevle yükümlü olan diğer dokuların oluşturduğu olan diğer dokuların oluşturduğu organlara desteklik yaparak, onları organlara desteklik yaparak, onları meydana getiren hücrelerin beden meydana getiren hücrelerin beden hareketleri ve hücre çalışmaları hareketleri ve hücre çalışmaları sırasında dağılmalarını önler. Yine bu sırasında dağılmalarını önler. Yine bu destekleme sayesinde organların destekleme sayesinde organların biçiminin korunması sağlar.biçiminin korunması sağlar.

Page 109: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bağ dokusu ara maddesiyle hücreler Bağ dokusu ara maddesiyle hücreler arası boşlukları doldurarak tüm doku ve arası boşlukları doldurarak tüm doku ve organlar kolay oynatılmaz hale gelir.organlar kolay oynatılmaz hale gelir.

Bağ dokusunun diğer bir işlevi vücut Bağ dokusunun diğer bir işlevi vücut metabolizmasına destek sağlamaktır. metabolizmasına destek sağlamaktır.

Vücut savunmasında görev alır. Vücut savunmasında görev alır. Bağışıklık maddelerinin yapımına katılır.Bağışıklık maddelerinin yapımına katılır. Diğer dokuların yenilenmesine yardımcı Diğer dokuların yenilenmesine yardımcı

olur. Doku kayıplarında çoğalarak kayıp olur. Doku kayıplarında çoğalarak kayıp dokuların onarımını sağlardokuların onarımını sağlar

Page 110: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bağ doku : Bağ doku hücreleri, bağ Bağ doku : Bağ doku hücreleri, bağ dokusu lifleri, Bağ dokusu şekilsiz dokusu lifleri, Bağ dokusu şekilsiz maddelerinden oluşur.maddelerinden oluşur.

Bağ dokusu hücreleri : Bağ dokusu hücreleri : Hareketli Hareketli ve hareketsiz hücreler şeklinde ve hareketsiz hücreler şeklinde görülür. Hareketsiz olan, ancak görülür. Hareketsiz olan, ancak gerektiğinde hareket edebilen gerektiğinde hareket edebilen hücreler; Fibroblastlar ve yağ hücreler; Fibroblastlar ve yağ hücreleridir. hücreleridir.

Hareketliler ise ; Makrofajlar, mast Hareketliler ise ; Makrofajlar, mast hücreleri, retikülüm hücreleri, plazma hücreleri, retikülüm hücreleri, plazma hücreleri, pigment hücreleridirhücreleri, pigment hücreleridir

Page 111: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bağ dokusu hücrelerinin Bağ dokusu hücrelerinin işlevleriişlevleri

Fibroblastlar :Fibroblastlar : Bağ dokusunda yoğun Bağ dokusunda yoğun olarak bulunan hücrelerdir. Aktif ve olarak bulunan hücrelerdir. Aktif ve genç şekillerine genç şekillerine FibroblastFibroblast denir. Bu denir. Bu hücreler, bağ doku liflerini ve şekilsiz hücreler, bağ doku liflerini ve şekilsiz elamanları yaparlar. Diğer dokuların elamanları yaparlar. Diğer dokuların onarımını sağlarlar. Hücreler yaşlanınca onarımını sağlarlar. Hücreler yaşlanınca uzantıları kısalarak oval hal alır. uzantıları kısalarak oval hal alır. Hücrenin büyük kısmını çekirdek kaplar. Hücrenin büyük kısmını çekirdek kaplar. Bu haldeki hücreye fibrosit denir.Bu haldeki hücreye fibrosit denir.

Page 112: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Yağ HücreleriYağ Hücreleri

Stoplazmasında yağ asitleri ve Stoplazmasında yağ asitleri ve gliserolden oluşan nötral yağları depo gliserolden oluşan nötral yağları depo ederler. Gerektiğinde bunları geri ederler. Gerektiğinde bunları geri verirler.verirler.

MAKROFAJLAR :MAKROFAJLAR :

Page 113: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Vücudun savunma mekanizmasında işlev Vücudun savunma mekanizmasında işlev yaparlar. Yabancı Maddeleri fağosite ederler. Bol yaparlar. Yabancı Maddeleri fağosite ederler. Bol miktarda enzim salgılarlar.miktarda enzim salgılarlar.

Mast Hücreleri: İltihap reaksiyonunun gelişmesi Mast Hücreleri: İltihap reaksiyonunun gelişmesi için, gerektiğinde damarlar çevresinde küçük için, gerektiğinde damarlar çevresinde küçük gruplar meydana getirirler. Böylece iltihap gruplar meydana getirirler. Böylece iltihap reaksiyonlarında dokuya bol kan gelmesi için reaksiyonlarında dokuya bol kan gelmesi için damar geçirgenliğinin artması için histamin ve damar geçirgenliğinin artması için histamin ve seratonin adlı kimyasal maddeleri sentezleyerek seratonin adlı kimyasal maddeleri sentezleyerek dokuya verirler. Ayrıca heparin adı verilen dokuya verirler. Ayrıca heparin adı verilen maddeyi sentez eder. Heparin yabancı ve zararlı maddeyi sentez eder. Heparin yabancı ve zararlı maddelerle birleşen ve onları yok eden bir maddelerle birleşen ve onları yok eden bir maddedir maddedir

Page 114: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 115: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Plazma Hücreleri : Lenfoid dokuda Plazma Hücreleri : Lenfoid dokuda fazla bulunur. Antikor oluştururlar.fazla bulunur. Antikor oluştururlar.

Piğment hücreleri : daha çok deri bağ Piğment hücreleri : daha çok deri bağ dokusunda, Piameterde ( Beyin iç dokusunda, Piameterde ( Beyin iç zarı ), bulunurlar ve bulundukları zarı ), bulunurlar ve bulundukları yere içindeki granülün rengini verir.yere içindeki granülün rengini verir.

Retikülüm hücreleri : Lenfoid Retikülüm hücreleri : Lenfoid dokunun ana hücreleri olup, kan dokunun ana hücreleri olup, kan hücrelerinden lenfositleri yaparlar. hücrelerinden lenfositleri yaparlar. Vücutta savuna işlevi vardırVücutta savuna işlevi vardır

Page 116: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bağ dokusu lifleriBağ dokusu lifleri

Hücreler arasında ve bağ dokusu Hücreler arasında ve bağ dokusu sıvısı içinde bulunan lifler dokuları sıvısı içinde bulunan lifler dokuları sağlamlaştırcı işleve sahiptir. sağlamlaştırcı işleve sahiptir. Fibrositlerin sentezlediği Fibrositlerin sentezlediği proteinlerden yapılmıştır. Liflerin proteinlerden yapılmıştır. Liflerin Kolagen, elastik ve retiküler tipleri Kolagen, elastik ve retiküler tipleri vardır.vardır.

Page 117: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Kollagen liflerKollagen lifler

Daha çok sıkı bağ dokuda bulunurlar. Daha çok sıkı bağ dokuda bulunurlar. Fibrilleri bir birine yapıştırcı bir madde ile Fibrilleri bir birine yapıştırcı bir madde ile bağlandığı için bu ismi almıştır. bağlandığı için bu ismi almıştır.

Bağ dokusu dışında ; Kemik, kıkırdak ve Bağ dokusu dışında ; Kemik, kıkırdak ve deri dokusunda da bulunurlar. Lifleri deri dokusunda da bulunurlar. Lifleri bulundukları yere sağlamlık verirler. bulundukları yere sağlamlık verirler. Bunlar kopmadan eğilip bükülme özelliğine Bunlar kopmadan eğilip bükülme özelliğine sahiptirler. Ancak çekmelere karşı sahiptirler. Ancak çekmelere karşı uzamazlar. Kirişler, bağlar ve uzamazlar. Kirişler, bağlar ve aponevrozların yapısında bulunurlar.aponevrozların yapısında bulunurlar.

Page 118: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Elastik liflerElastik lifler

Atardamar duvarında, Kulak Atardamar duvarında, Kulak kepçesinde ve deride bulunurlarkepçesinde ve deride bulunurlar. . Bulundukları dokuda adeta gevşek Bulundukları dokuda adeta gevşek bir ağ oluştururlar. Bu özellikleri bir ağ oluştururlar. Bu özellikleri karşısında %150 oranında karşısında %150 oranında uzayabilirler. Bulundukları dokuya uzayabilirler. Bulundukları dokuya esneklik sağlarlar.esneklik sağlarlar.

Page 119: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Retiküler liflerRetiküler lifler

Bağ dokusunun diğer dokularla Bağ dokusunun diğer dokularla komşuluk kurduğu sınırlarda komşuluk kurduğu sınırlarda bulunurlar. Lifler elastik değildir. bulunurlar. Lifler elastik değildir. Kapiller damarları, Kas ve sinir lifleri, Kapiller damarları, Kas ve sinir lifleri, solunum yollarında ve akciğer solunum yollarında ve akciğer alveolleri arasında bulunurlaralveolleri arasında bulunurlar. . Gevşek bağ dokusunun bazı Gevşek bağ dokusunun bazı yerlerinde bulunurlaryerlerinde bulunurlar

Page 120: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bağ dokusu matriksi ( Şekilsiz Bağ dokusu matriksi ( Şekilsiz Maddeler )Maddeler )

Bağ dokusunun ana yapısını oluşturan Bağ dokusunun ana yapısını oluşturan gücreler ve lifleri, şekilsiz temel gücreler ve lifleri, şekilsiz temel maddelerden yapılı olan matris ( Yatak ) maddelerden yapılı olan matris ( Yatak ) içinde yer alır. Matrisi oluşturan içinde yer alır. Matrisi oluşturan maddeler bağ dokusu hücreleri maddeler bağ dokusu hücreleri tarafından yapılır. Şekilsiz temel tarafından yapılır. Şekilsiz temel maddelerin yapısında ; Proteinler, maddelerin yapısında ; Proteinler, glikoproteinler, karbonhidratlar, glikoproteinler, karbonhidratlar, mukopolisakkaritler, lipitler ve su mukopolisakkaritler, lipitler ve su bulunur. Bu maddeler kollloid ve bulunur. Bu maddeler kollloid ve kolloidal eriyik halindedir.kolloidal eriyik halindedir.

Page 121: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bu yapı kapillerden hücrelere, Bu yapı kapillerden hücrelere, hücrelerden kapillere diffüzyon izni hücrelerden kapillere diffüzyon izni verir. Böylece hücreler ve kapiller verir. Böylece hücreler ve kapiller arasında madde alış-verişine aracılık arasında madde alış-verişine aracılık eder. Ancak şekilsiz maddelerin eder. Ancak şekilsiz maddelerin bazıları sert yada pekişmiş haldedir. bazıları sert yada pekişmiş haldedir. Bu halde olanlar dokuya sertlik ve Bu halde olanlar dokuya sertlik ve sağlamlık verirler. Ayrıca hücreler sağlamlık verirler. Ayrıca hücreler arası temel maddeler, Sinirlere ve arası temel maddeler, Sinirlere ve borucuklar halinde olan lenf borucuklar halinde olan lenf kapillerine yataklık ederler. kapillerine yataklık ederler.

Page 122: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bağ dokusu çeşitleriBağ dokusu çeşitleri

Mezenkim bağ dokuMezenkim bağ doku Müköz bağ dokuMüköz bağ doku Gevşek bağ dokuGevşek bağ doku Sıkı bağ dokuSıkı bağ doku Retiküler bağ dokuRetiküler bağ doku

Page 123: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Mezenkim bağ doku :Mezenkim bağ doku : Enbriyonal Enbriyonal dönemde oluşan bağ dokudur. Hücreleri dönemde oluşan bağ dokudur. Hücreleri yıldız şeklinde olup stolazmaları yıldız şeklinde olup stolazmaları uzantılıdır. Temel maddede bağ dokusu uzantılıdır. Temel maddede bağ dokusu lifleri mevcut değildir. lifleri mevcut değildir.

Müköz bağ doku : Hücreleri yıldız Müköz bağ doku : Hücreleri yıldız şeklinde olup, temel maddede kollogen şeklinde olup, temel maddede kollogen lifler bulunur. Temel madde pelte lifler bulunur. Temel madde pelte kıvamındadır. Bebekte göbek kıvamındadır. Bebekte göbek kordonunda, yetişkinde diş özünde kordonunda, yetişkinde diş özünde bulunur.bulunur.

Page 124: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Gevşek bağ doku : Yumuşak ve Gevşek bağ doku : Yumuşak ve bükülebilen bağ dokusu olup, vücudu bükülebilen bağ dokusu olup, vücudu oluşturan doku ve organlarda yaygın oluşturan doku ve organlarda yaygın olarak bulunur. Yapısında, temel olarak bulunur. Yapısında, temel madde hücreler, kollogen ve elastik madde hücreler, kollogen ve elastik lifler vardır. Fakat fibroblastlar, mast lifler vardır. Fakat fibroblastlar, mast hücreleri ve yağ hücreleri hücreleri ve yağ hücreleri yoğunluktadır. Kan ve lenf damarları yoğunluktadır. Kan ve lenf damarları çoktur. Vücutta : BESLENME, çoktur. Vücutta : BESLENME, SAVUNMA, ONARMA VE KORUMA SAVUNMA, ONARMA VE KORUMA işlevi vardır. işlevi vardır.

Page 125: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Sıkı bağ dokuSıkı bağ doku

Hücreler daha az, buna karşılık kollogen Hücreler daha az, buna karşılık kollogen lifler çok fazladır. Lifler demetler halinde lifler çok fazladır. Lifler demetler halinde bir araya gelerek sıkı bağ yaparlar. bir araya gelerek sıkı bağ yaparlar. Fibroblastlar esas hücrelerdir. Temel Fibroblastlar esas hücrelerdir. Temel madde içinde yer alan lifler organın madde içinde yer alan lifler organın işlevine göre düzenli yada düzensiz şekilde işlevine göre düzenli yada düzensiz şekilde uzanırlar. uzanırlar.

Düzenli lifler : Kas kirişlerinde,Düzenli lifler : Kas kirişlerinde, Düzensizler: Deri, testisler, overyum, Düzensizler: Deri, testisler, overyum,

dalak, böbrek, sinir kılıfı ve lenf düğümü dalak, böbrek, sinir kılıfı ve lenf düğümü gibi oluşumlarda bulunurlar.gibi oluşumlarda bulunurlar.

Page 126: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Retiküler Bağ dokuRetiküler Bağ doku

Retiküler hücreler ve lifler serbest Retiküler hücreler ve lifler serbest hücrelerden oluşurlar. Kırmızı kemik hücrelerden oluşurlar. Kırmızı kemik iliği ve lenfoit organların yapısında iliği ve lenfoit organların yapısında bulunurlarbulunurlar

Page 127: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Yağ dokuYağ doku

Vücutta kahve rengi ve sarı olmak Vücutta kahve rengi ve sarı olmak üzere iki tür yağ dokusu bulunur. üzere iki tür yağ dokusu bulunur.

Page 128: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Kahve rengi yağ dokusu küçük yağ Kahve rengi yağ dokusu küçük yağ damlalarından oluşur. Sarı yağ damlalarından oluşur. Sarı yağ dokusu ise tek ve büyük bir yağ dokusu ise tek ve büyük bir yağ damlası halindedir.damlası halindedir.

Page 129: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Deri altında, Bağırsakların üzerini Deri altında, Bağırsakların üzerini örten zarda ve Karın organlarının örten zarda ve Karın organlarının üzerini örten zarda bulunur. üzerini örten zarda bulunur.

Vücutta depolanan yağ yedek enerji Vücutta depolanan yağ yedek enerji olarak kullanılır. Depolanan yağ olarak kullanılır. Depolanan yağ miktarı arttıkça bu doku hücrelerini miktarı arttıkça bu doku hücrelerini kuşatan kılcal damar ağı’nında kuşatan kılcal damar ağı’nında genişlemesi gerekir. Bu nedenle genişlemesi gerekir. Bu nedenle vücutta yağ miktarı arttıkça dolaşım vücutta yağ miktarı arttıkça dolaşım sisteminin yükü de artar. sisteminin yükü de artar.

Page 130: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Yağ doku vücutta depo ve yapı Yağ doku vücutta depo ve yapı oluşumları olarak görülür. Depo yağlar oluşumları olarak görülür. Depo yağlar vücutta kullanılmayan lipitin vücutta kullanılmayan lipitin depolanması ile oluşur. Şişmanlığın depolanması ile oluşur. Şişmanlığın göstergesidir. göstergesidir.

Yapı yağları işlevsel olup, bağ doku Yapı yağları işlevsel olup, bağ doku içinde yer alır. Vücut hatlarını içinde yer alır. Vücut hatlarını yuvarlaklaştırır. Basınca ve dış etkilere yuvarlaklaştırır. Basınca ve dış etkilere karşı koruyucu yastıklar oluşturur. karşı koruyucu yastıklar oluşturur. Ayak topuğu ve kalçada yağ dokunun Ayak topuğu ve kalçada yağ dokunun etrafı bağ doku ile çevrilidir. Deri altı etrafı bağ doku ile çevrilidir. Deri altı yağ dokusu vücut ısısını korur.yağ dokusu vücut ısısını korur.

Page 131: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

KIKIRDAK DOKUKIKIRDAK DOKU

Page 132: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 133: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 134: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bağ dokusunun özelleşmiş şeklidir. Embriyoda Bağ dokusunun özelleşmiş şeklidir. Embriyoda geçici iskeletin büyük kısmını oluşturur.Daha geçici iskeletin büyük kısmını oluşturur.Daha sonra bir çok kemiklerin meydana geldiği bir sonra bir çok kemiklerin meydana geldiği bir model ödevi görür. Yetişkinlerde ancak ; model ödevi görür. Yetişkinlerde ancak ; eklemlerde, solunum yollarında, burun, kulak, eklemlerde, solunum yollarında, burun, kulak, gırtlak, ve kaburgaların uç kısımlarında gırtlak, ve kaburgaların uç kısımlarında bulunur. Kıkırdak doku hücrelerinin bulunur. Kıkırdak doku hücrelerinin oluşturduğu dokudur. Hücrelerine oluşturduğu dokudur. Hücrelerine KONDROSİT KONDROSİT denir. Bu hücreler bağ dokunun mezenkim denir. Bu hücreler bağ dokunun mezenkim hücrelerinden dönüşmüştür. Kıkırdak hücrelerinden dönüşmüştür. Kıkırdak hücreleri yuvarlak olup ikili yada üçlü gruplar hücreleri yuvarlak olup ikili yada üçlü gruplar halinde kıkırdak ara maddesinin içinde lakuna halinde kıkırdak ara maddesinin içinde lakuna denilen boşluklarda bulunurlar. Kıkırdak denilen boşluklarda bulunurlar. Kıkırdak dokunun etrafında bağ dokudan oluşan ince dokunun etrafında bağ dokudan oluşan ince bir tabaka bulunur.Buna bir tabaka bulunur.Buna Perikondriyum Perikondriyum denirdenir

Page 135: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Hyalin KıkırdakHyalin Kıkırdak

Şeffaf bir yapıya sahiptir. Şeffaf bir yapıya sahiptir. Eklem Eklem yüzeyleri, burun ve kaburgaların yüzeyleri, burun ve kaburgaların uçları, gırtlak ve soluk borusunda bu uçları, gırtlak ve soluk borusunda bu tür kıkırdak bulunur.tür kıkırdak bulunur.

Page 136: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Elastik kıkırdakElastik kıkırdak

Yapısında elastik lifler bulunur. Bu Yapısında elastik lifler bulunur. Bu nedenle oluşturdukları yapılar nedenle oluşturdukları yapılar oldukça esnektir. oldukça esnektir. Kulak kepçesi ve Kulak kepçesi ve epiglottisepiglottis te bulunurç te bulunurç

FİBRÖZ KIKIRDAKFİBRÖZ KIKIRDAK: Yapısında kollogen : Yapısında kollogen lif bulunur. Omurga yastıkları lif bulunur. Omurga yastıkları ( Discus intervertebralis ) Symphysis ( Discus intervertebralis ) Symphysis pubis ve eklem menisküslerinde pubis ve eklem menisküslerinde bulunurlarbulunurlar

Page 137: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

KEMİK DOKUKEMİK DOKU

Page 138: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Organik ve inorganik maddelerden Organik ve inorganik maddelerden oluşmuştur. Bunlardan inorganik olanlar oluşmuştur. Bunlardan inorganik olanlar %67, organik olanlar ise %33 %67, organik olanlar ise %33 oranındadır. oranındadır.

İnorganik Maddeler: İnorganik Maddeler: En yüksek En yüksek oranda Kalsiyum fosfat ( %85 ) oranda Kalsiyum fosfat ( %85 ) Kalsiyum karbonat (%10 ), Mağnezyum Kalsiyum karbonat (%10 ), Mağnezyum fosfat ( %1,5), Kalsiyum florit , Kalsiyum fosfat ( %1,5), Kalsiyum florit , Kalsiyum klorit ve alkali tuzları mevcuttur. klorit ve alkali tuzları mevcuttur.

Page 139: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Yetişkin bir insanın kemik dokusunun Yetişkin bir insanın kemik dokusunun 1/3’ünü oluşturan organik 1/3’ünü oluşturan organik maddelerin esasını Kemik hücreleri maddelerin esasını Kemik hücreleri oluşturur.oluşturur.

Page 140: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

KEMİK HÜCRELERİKEMİK HÜCRELERİ Osteoblastlar: Kemik yapan genç hücrelerdir. Osteoblastlar: Kemik yapan genç hücrelerdir.

Prizmatik,kubik, basık şekilli olup, kemik Prizmatik,kubik, basık şekilli olup, kemik dokusu matriksi kireçlenince, buradaki dokusu matriksi kireçlenince, buradaki osteoblastlar, osteositlere dönüşür. osteoblastlar, osteositlere dönüşür.

Osteositler: Lakuna çukurcuklarında bulunan, Osteositler: Lakuna çukurcuklarında bulunan, yassı oval biçimde olgun kemik hücreleridir. yassı oval biçimde olgun kemik hücreleridir. Stoplazmik uzantılar, lakunalar çevresindeki Stoplazmik uzantılar, lakunalar çevresindeki kanalcıklar içinde uzanarak yakınındaki kendi kanalcıklar içinde uzanarak yakınındaki kendi eş hücre uzantılarıyla birleşir. Sıkı kemik eş hücre uzantılarıyla birleşir. Sıkı kemik dokunun 1 Santimetreküpünde 700-900 adet dokunun 1 Santimetreküpünde 700-900 adet osteosit vardır.osteosit vardır.

Page 141: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

OsteosaklarOsteosaklar : Kemik iliğinde gelişerek : Kemik iliğinde gelişerek kemik yıkımı yapan hücrelerdir.kemik yıkımı yapan hücrelerdir.

Osteoprogenitorlar: İğ ve oval Osteoprogenitorlar: İğ ve oval şeklinde hücreler olup, kemik zarında şeklinde hücreler olup, kemik zarında bulunurlar. Bu hücreler bölünüp bulunurlar. Bu hücreler bölünüp çoğalarak osteoblastlara dönüşürler.çoğalarak osteoblastlara dönüşürler.

Page 142: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 143: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Kemik doku kemiğin şeklini veren Kemik doku kemiğin şeklini veren esas doku olmakla beraber hiçbir esas doku olmakla beraber hiçbir yerde açık veya serbest olarak yerde açık veya serbest olarak bulunmaz. Ekleme katılan kısımları bulunmaz. Ekleme katılan kısımları hariç diğer bölümleri Periost denilen hariç diğer bölümleri Periost denilen kemik zarı ile örtülüdür. kemik zarı ile örtülüdür.

PERİOST; KEMİĞİN BESLENMESİNİ VE PERİOST; KEMİĞİN BESLENMESİNİ VE GEREKTİĞİNDE TAMİRİNİ SAĞLAR.GEREKTİĞİNDE TAMİRİNİ SAĞLAR. Periostun tahribi kemik dokununda Periostun tahribi kemik dokununda tahribine neden olur. tahribine neden olur.

Page 144: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Kemikleri birbirine bağlayan bağlar, Kemikleri birbirine bağlayan bağlar, kirişler ve kaslar gibi etrafındaki kirişler ve kaslar gibi etrafındaki oluşumlar, periost aracılığı ile kemiğe oluşumlar, periost aracılığı ile kemiğe tutunurlar. Ancak bazı yerlerde tutunurlar. Ancak bazı yerlerde Örneğin eklem yüzeylerinde kemik Örneğin eklem yüzeylerinde kemik doku doğrudan kıkırdağa geçiş doku doğrudan kıkırdağa geçiş gösterir. İki tür kemik doku vardır. gösterir. İki tür kemik doku vardır. Bunlar ;Bunlar ;

Sıkı Kemik doku ( Substantia Sıkı Kemik doku ( Substantia Compacta)Compacta)

Süngersi kemik doku ( Substantia Süngersi kemik doku ( Substantia Spongiosa)Spongiosa)

Page 145: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Sıkı kemik dokuSıkı kemik doku

İnorganik maddelerin yoğun olarak İnorganik maddelerin yoğun olarak bulunduğu kısımdır. Kemiğin dış kısımı bulunduğu kısımdır. Kemiğin dış kısımı sıkı tabakadan oluşmuştur. Uzun sıkı tabakadan oluşmuştur. Uzun kemiklerin gövdesini,Kısa, yassı ve kemiklerin gövdesini,Kısa, yassı ve düzensiz kemiklerin ise yüzlerini ince bir düzensiz kemiklerin ise yüzlerini ince bir tabaka halinde sıkı tabaka oluşturur. Sıkı tabaka halinde sıkı tabaka oluşturur. Sıkı dokuda kapiller damarların ve sinirlerin dokuda kapiller damarların ve sinirlerin geçtiği kanalcıklar bulunur. Bu geçtiği kanalcıklar bulunur. Bu kanalcıkların boyuna olanına kanalcıkların boyuna olanına havershavers kanalı, enine olanlarına ise kanalı, enine olanlarına ise volkmann volkmann kanalcıkları denirkanalcıkları denir

Page 146: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Dokunun dış yüzeyi periostla Dokunun dış yüzeyi periostla çevrilidir. İç yüzünde ise Uzun çevrilidir. İç yüzünde ise Uzun kemiklerde kemik iliği kanalı bulunur.kemiklerde kemik iliği kanalı bulunur.

Page 147: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Süngersi kemik dokuSüngersi kemik doku

Page 148: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Organik maddeler yoğun olarak Organik maddeler yoğun olarak bulunur. Kemiğin gövde ( Diaphis), iç bulunur. Kemiğin gövde ( Diaphis), iç kısmı, yassı kemiklerin uç kısımları kısmı, yassı kemiklerin uç kısımları süngersi tabakadan oluşmuşlardır. süngersi tabakadan oluşmuşlardır.

Uzun ve bazen yassı kemiklerin iç Uzun ve bazen yassı kemiklerin iç yüzündeki sıkı yada süngersi yüzündeki sıkı yada süngersi tabakanın çevrelediği bir boşluk tabakanın çevrelediği bir boşluk vardır. Bu boşluğa kemik iliği kanalı vardır. Bu boşluğa kemik iliği kanalı (Canalis ossium medulla) denir. (Canalis ossium medulla) denir. Kanalda kemik iliği bulunur. Kanalda kemik iliği bulunur.

Page 149: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bir çok kemiğin yüzeyinde değişik Bir çok kemiğin yüzeyinde değişik büyüklükte delikler görülür. Foramina büyüklükte delikler görülür. Foramina nutricia adı verilen delikler kemik nutricia adı verilen delikler kemik dokusu içine doğru kemik zarı ile dokusu içine doğru kemik zarı ile bağlantılı olarak devam ederler. bağlantılı olarak devam ederler. Canalis nutricusCanalis nutricus denilen bu denilen bu kanallar ilik boşluğuna kadar kanallar ilik boşluğuna kadar ulaşırlar. İçinde kemiklerin ulaşırlar. İçinde kemiklerin beslenmesini sağlayan damarlar ve beslenmesini sağlayan damarlar ve dokunun duyarlılığını sağlayan dokunun duyarlılığını sağlayan sinirler bulunur. sinirler bulunur.

Page 150: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

KAN DOKUKAN DOKU

Page 151: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Vücudun tek sıvı dokusudur. Kan Vücudun tek sıvı dokusudur. Kan hücreleri ile plazma adı verilen hücreleri ile plazma adı verilen sıvıdan oluşur.sıvıdan oluşur.

Plazma kan hücrelerinin yaşadığı sıvı Plazma kan hücrelerinin yaşadığı sıvı kısımdır. Bu ortama kan serumu adı kısımdır. Bu ortama kan serumu adı da verilir. Plazmanın bileşiminde ; da verilir. Plazmanın bileşiminde ; Albumin, globulin, fibrinojen, şeker, Albumin, globulin, fibrinojen, şeker, protein, madensel tuzlar ve sudur. protein, madensel tuzlar ve sudur. Ayrıca enzimler,hormonlar bulunur. Ayrıca enzimler,hormonlar bulunur.

Page 152: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Kanın şekilli elamanları iseKanın şekilli elamanları ise

Page 153: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 154: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

KAS DOKUKAS DOKU

Page 155: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Kas doku ; Kasılma ( Kontraksiyon ) ve Kas doku ; Kasılma ( Kontraksiyon ) ve gevşeme özelliği gösteren özelleşmiş gevşeme özelliği gösteren özelleşmiş hücreler tarafından yapılmış bir dokudur.hücreler tarafından yapılmış bir dokudur.

Kas hücrelerine kas lifi ( Fibril ) denir. İğsi Kas hücrelerine kas lifi ( Fibril ) denir. İğsi ve ipliksi görünümde olan kas lifi ( Hücresi) ve ipliksi görünümde olan kas lifi ( Hücresi) Stoplazmasına sarkoplazma, zarına ise Stoplazmasına sarkoplazma, zarına ise sarkolemma adı verilir. Stoplazma içinde sarkolemma adı verilir. Stoplazma içinde Miyofibril denilen ve proteinden yapılmış Miyofibril denilen ve proteinden yapılmış elamanlar vardır. Her bir myofibril elamanlar vardır. Her bir myofibril myoflamentlerden ( Lifcikler) den myoflamentlerden ( Lifcikler) den oluşmuştur. Myoflamentler ise myosin ve oluşmuştur. Myoflamentler ise myosin ve aktin olmak üzere iki çeşittir. aktin olmak üzere iki çeşittir.

Page 156: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Miyosin kalın, aktin daha incedir. Miyosin kalın, aktin daha incedir. Sarkolemmanın sinirsel uyartılarla Sarkolemmanın sinirsel uyartılarla etkilenmesi sonucu kas kasılması etkilenmesi sonucu kas kasılması yada gevşemesi aktin ve myosin yada gevşemesi aktin ve myosin flamentleri tarafından gerçekleştirilir. flamentleri tarafından gerçekleştirilir.

Page 157: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 158: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 159: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 160: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

DÜZ KASLARDÜZ KASLAR

Birbirine çapraz bağlı lifler bulunmayan Birbirine çapraz bağlı lifler bulunmayan liflerden oluşur. İç organların ve liflerden oluşur. İç organların ve damarların duvarlarında bulunan düz damarların duvarlarında bulunan düz kaslar, otonom sinirlerin etkisiyle istem kaslar, otonom sinirlerin etkisiyle istem dışı çalışırlar. Kendiliğinden kasılır ve dışı çalışırlar. Kendiliğinden kasılır ve gevşerler. Düzensiz olarak uyarılar gevşerler. Düzensiz olarak uyarılar oluşturan (Pacemaker) hücreleri içerirler. oluşturan (Pacemaker) hücreleri içerirler. Ancak Bazı organlarda bulunan düz Ancak Bazı organlarda bulunan düz kaslar kendiliğinden kasılma kaslar kendiliğinden kasılma oluşturmazlar(Göz)oluşturmazlar(Göz)

Page 161: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Düz kas lifleri iğ şeklinde olup, tek Düz kas lifleri iğ şeklinde olup, tek çekirdeklidirler. Çekirdekleri yuvarlak ve çekirdeklidirler. Çekirdekleri yuvarlak ve hücrenin ortasında yer alır. Lifler enine çizgi hücrenin ortasında yer alır. Lifler enine çizgi göstermezler. Boyuna uzanırlar. Düz kas göstermezler. Boyuna uzanırlar. Düz kas liflerinde de bir birinin üzerinde kayarak liflerinde de bir birinin üzerinde kayarak kasılmayı meydana getiren aktin ve myosin kasılmayı meydana getiren aktin ve myosin flamentleri bulunur. Anncak bu yapılar iskelet flamentleri bulunur. Anncak bu yapılar iskelet ve kalp kasındaki gibi düzenli dizilim ve kalp kasındaki gibi düzenli dizilim göstermezler. Bu nedenle düz kasta çizgiler göstermezler. Bu nedenle düz kasta çizgiler görülmez. Düz kaslarda aktin flamenti görülmez. Düz kaslarda aktin flamenti Tropomyozin içerir.Ancak kasılmada kilitlenme Tropomyozin içerir.Ancak kasılmada kilitlenme işlevi yapan troponinden yoksundur. işlevi yapan troponinden yoksundur.

Page 162: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bu nedenle düz kaslarda kasılmalar Bu nedenle düz kaslarda kasılmalar iskelet kasına oranla daha yumuşak iskelet kasına oranla daha yumuşak ve daha uzundur. Sarkoplazmik ve daha uzundur. Sarkoplazmik retikülüm ve mitokondria az sayıda retikülüm ve mitokondria az sayıda bulunur. Bu nedenle metabolik bulunur. Bu nedenle metabolik reaksiyon için glikoza gereksinim reaksiyon için glikoza gereksinim vardır. Hareketleri dairesel ve uzun vardır. Hareketleri dairesel ve uzun sürelidir. sürelidir.

Page 163: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 164: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

ÇİZGİLİ KASLARÇİZGİLİ KASLAR

Kalp kası hariç isteğimizle çalışan Kalp kası hariç isteğimizle çalışan kaslardır.kaslardır.

Uzunlukları ve kalınlıkları 10-100 Uzunlukları ve kalınlıkları 10-100 mikron arasında değişir. Kalınlıkları mikron arasında değişir. Kalınlıkları oldukça fazladır.Lifler enine ve bibirine oldukça fazladır.Lifler enine ve bibirine paralel olarak uzanarak çapraz çizgiler paralel olarak uzanarak çapraz çizgiler oluştururlar. Hücrede çekirdek çok oluştururlar. Hücrede çekirdek çok sayıda olup kenarlara dizilmiş sayıda olup kenarlara dizilmiş haldedir. Çekirdekleri yassı ve ovaldir.haldedir. Çekirdekleri yassı ve ovaldir.

Page 165: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Hücre stoplazması içinde kasın Hücre stoplazması içinde kasın rengini veren myofibrilin pigmenti rengini veren myofibrilin pigmenti bulunur. Bu pigment kasa bulunur. Bu pigment kasa kırmızımtırak bir renk verir. Çizgili kırmızımtırak bir renk verir. Çizgili kaslar vücut ağırlığının %43’ ünü kaslar vücut ağırlığının %43’ ünü oluşturur. Çizgili kaslar çok sayıda oluşturur. Çizgili kaslar çok sayıda Kas telinden oluşur. İğsi ve ipliksi Kas telinden oluşur. İğsi ve ipliksi halde bulunan lifler demetler halinde halde bulunan lifler demetler halinde bulunur. Her bir demet ( AKZAR ) bulunur. Her bir demet ( AKZAR ) Facia denen zarla sarılıdır.Facia denen zarla sarılıdır.

Page 166: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

İskelet Kasıİskelet Kası

Page 167: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Vücut ağırlığının en büyük kısmını Vücut ağırlığının en büyük kısmını oluşturur. İskelet kası oldukça oluşturur. İskelet kası oldukça gelişmiş çapraz lifler içerir. Normalde gelişmiş çapraz lifler içerir. Normalde sinirsel uyartı yoksa kasılmaz. İskelet sinirsel uyartı yoksa kasılmaz. İskelet kası liflerinin arasında fonksiyonel kası liflerinin arasında fonksiyonel olarak bağlantı yoktur ve bir birinden olarak bağlantı yoktur ve bir birinden bağısız olarak istemli bir şekilde bağısız olarak istemli bir şekilde kasılır. kasılır.

Page 168: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

İskelet kasları çok sayıda kas İskelet kasları çok sayıda kas liflerinden yapılmışardır. Kas liflerinin liflerinden yapılmışardır. Kas liflerinin her ucu Tendon adı verilen sıkı bağ her ucu Tendon adı verilen sıkı bağ dokusundan oluşmuş bir yapı ile dokusundan oluşmuş bir yapı ile sonlanır. Kas lifleri iki tendon arasında sonlanır. Kas lifleri iki tendon arasında bir birine paralel olarak uzanırlar. bir birine paralel olarak uzanırlar.

Bu paralel uzantı sayesinde kas Bu paralel uzantı sayesinde kas liflerinin kasılması ile güçleri birbirine liflerinin kasılması ile güçleri birbirine eklemiş olur. Lifler iskelet sisteminin eklemiş olur. Lifler iskelet sisteminin yapı taşları ve aktif elamanlarıdır.yapı taşları ve aktif elamanlarıdır.

Page 169: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Lifler nöromüsküler kavşak adı Lifler nöromüsküler kavşak adı verilen noktalarda motor sinir lifleri verilen noktalarda motor sinir lifleri ile temas ederler. ile temas ederler.

Page 170: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Bu sayede sinirsel uyartılar kas liflerine Bu sayede sinirsel uyartılar kas liflerine geçer. Her kas lifi birkaç yüz ile birkaç bin geçer. Her kas lifi birkaç yüz ile birkaç bin arasında değişen miyfibrilden oluşur. Bir arasında değişen miyfibrilden oluşur. Bir miyofibril ise yan yana gelmiş 2500 kadar miyofibril ise yan yana gelmiş 2500 kadar myozin ve aktin flamentlerinden oluşmuştur. myozin ve aktin flamentlerinden oluşmuştur. Bu iki flament özelleşmiş protein Bu iki flament özelleşmiş protein molekülleridir. Kasın kasılmasını bunlar molekülleridir. Kasın kasılmasını bunlar sağlarlar. Aktin ve myozin flamentleri bir biri sağlarlar. Aktin ve myozin flamentleri bir biri içine geçmiş paralel durumda bulunurlar. Bu içine geçmiş paralel durumda bulunurlar. Bu nedenle myofibrillerde bir birini takip eden nedenle myofibrillerde bir birini takip eden açık ve koyu şeritler bulunur. Açık renkli açık ve koyu şeritler bulunur. Açık renkli şeritler aktin flamentleri olup bunlara I şeridi şeritler aktin flamentleri olup bunlara I şeridi denir. Koyu şeritlerde ise miyozin flamentleri denir. Koyu şeritlerde ise miyozin flamentleri yer alır.Bunlara A şeridi denir. I ve A şeridinin yer alır.Bunlara A şeridi denir. I ve A şeridinin toplamına SARKOMER adı verilir. toplamına SARKOMER adı verilir.

Page 171: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 172: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

İki şeridin toplam uzunluğu 2 mikron İki şeridin toplam uzunluğu 2 mikron kadardır. Ayrıca aktin flamentlerine kadardır. Ayrıca aktin flamentlerine sarılmış TROPOMİYOZİN ve Troponin sarılmış TROPOMİYOZİN ve Troponin adı verilen moleküller tutunmuştur. adı verilen moleküller tutunmuştur. Bu moleküller kasılmada rol alır. Bu Bu moleküller kasılmada rol alır. Bu moleküller kasılan kası kilitleyerek moleküller kasılan kası kilitleyerek kasılmanın devamlılığını sağlar. kasılmanın devamlılığını sağlar.

Page 173: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Aktin flamentleri A şeridinin içine kadar Aktin flamentleri A şeridinin içine kadar uzanır. Fakat Tam ortasına kadar gitmezler. uzanır. Fakat Tam ortasına kadar gitmezler. Boş kalan orta kısma H şeridi adı verilir. I Boş kalan orta kısma H şeridi adı verilir. I Şeridinin ortasından geçen bir Z Membranı Şeridinin ortasından geçen bir Z Membranı aktin flamentlerini bir birine bağlar. Bu zar aktin flamentlerini bir birine bağlar. Bu zar komşu myofibrilleride bir birine tutturur. komşu myofibrilleride bir birine tutturur. Onun için Z Membranı bir kas lifini enine Onun için Z Membranı bir kas lifini enine baştan sna kat eder. Böylelikle sarkomerlerin baştan sna kat eder. Böylelikle sarkomerlerin yan yana ve bir hizada durmasını sağlar. İşte yan yana ve bir hizada durmasını sağlar. İşte zarın bu şekilde enine kat etmesi kasa çizgili zarın bu şekilde enine kat etmesi kasa çizgili bir görünüm verir. İskelet kası bir görünüm verir. İskelet kası sarkoplazmasında çok sayıda mitokondri sarkoplazmasında çok sayıda mitokondri bulunur. Mitokondriler iskelet kasının enerji bulunur. Mitokondriler iskelet kasının enerji kaynagıdır.kaynagıdır.

Page 174: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

KALP KASIKALP KASI

Kalp kasıda çapraz çizgiler içerir. Ancak Kalp kasıda çapraz çizgiler içerir. Ancak çalışması istem dışıdır. Kalp Kasının çalışması istem dışıdır. Kalp Kasının ritmik olarak kendiliğinden düzenli olarak ritmik olarak kendiliğinden düzenli olarak kasılıp gevşemesi kalp duvarının orta kasılıp gevşemesi kalp duvarının orta tabakasında (Myocardium) bulunan ve tabakasında (Myocardium) bulunan ve kendiliğinden uyartılar oluşturabilen kendiliğinden uyartılar oluşturabilen ( Pace Macker ) önder odak.hücreleri ( Pace Macker ) önder odak.hücreleri sayesinde olur. Bu odakta oluşan sayesinde olur. Bu odakta oluşan uyartılar kalbin her tarafına yayılır ve uyartılar kalbin her tarafına yayılır ve kalp kasının kasılmasını saglar.kalp kasının kasılmasını saglar.

Page 175: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Çizgili iskelet kaslarına benzerlik gösterir. Çizgili iskelet kaslarına benzerlik gösterir. Kalp kasında da Z Çizgileri mevcuttur. Kalp Kalp kasında da Z Çizgileri mevcuttur. Kalp kasında ayrıca fibrillerin yakınında bol kasında ayrıca fibrillerin yakınında bol miktarda mitokondriler bulunur. Kas liflerinin miktarda mitokondriler bulunur. Kas liflerinin her biri zar ile çevrilmiş bir ünite oluştururken her biri zar ile çevrilmiş bir ünite oluştururken anı zamanda dallanmalar gösterip bir biri ile anı zamanda dallanmalar gösterip bir biri ile bağlantı kurarlar. Kas lifinin bir ucu komşu bağlantı kurarlar. Kas lifinin bir ucu komşu kas lifi ile bitişik olarak bulunurken her iki lifin kas lifi ile bitişik olarak bulunurken her iki lifin zarı birbiryle katlantılar gösteren yoğunluğu zarı birbiryle katlantılar gösteren yoğunluğu fazla yapılar oluştururlar. Z Çizgilerinin fazla yapılar oluştururlar. Z Çizgilerinin bulunduğu yerlere uyan bu alanlara bulunduğu yerlere uyan bu alanlara İNTERKALAR DİSKLER adı verilir. İNTERKALAR DİSKLER adı verilir.

Page 176: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

İnterkalar diskler, hücreler arasındaki İnterkalar diskler, hücreler arasındaki bağlantıyı ve bütünlüğü sağlar. Bu bağlantıyı ve bütünlüğü sağlar. Bu bütünlük sayesinde kas birimlerinin bütünlük sayesinde kas birimlerinin bir tanesinde görülen kasılma cevabı bir tanesinde görülen kasılma cevabı diğerlerine yayılır. Böylece kalp kası diğerlerine yayılır. Böylece kalp kası bir sinisyum ( Birlikte kasılma ) bir sinisyum ( Birlikte kasılma ) görülürgörülür

Page 177: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

SİNİR DOKUSİNİR DOKU

Sinir sistemini oluşturan dokudur. En Sinir sistemini oluşturan dokudur. En önemli özelliği uyartı iletimi sağlamasıdır. önemli özelliği uyartı iletimi sağlamasıdır.

Uyartı iletimi canlıların genel bir özelliğidir. Uyartı iletimi canlıların genel bir özelliğidir. Bu şekilde canlıların çevre hakkında bilği Bu şekilde canlıların çevre hakkında bilği edindiği ve çevreye etki etmesi mümkün edindiği ve çevreye etki etmesi mümkün olur. Sinir dokuyu oluşturan sinir hücreleri, olur. Sinir dokuyu oluşturan sinir hücreleri, yüksek düzeyde gelişmiş uyarılabilme ve yüksek düzeyde gelişmiş uyarılabilme ve uyartıları iletebilme özelliklerine sahiptir. uyartıları iletebilme özelliklerine sahiptir. Bu özellik sayesinde dış ortamla vücut Bu özellik sayesinde dış ortamla vücut arasında işlevsel bağlantı sağlar.arasında işlevsel bağlantı sağlar.

Page 178: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Sinir Hücresi (Neuron)Sinir Hücresi (Neuron)

Sinir dokunun yapı ve işlev birimi sinir Sinir dokunun yapı ve işlev birimi sinir Hücresi = nöron dur. Nöron bir gövde ve Hücresi = nöron dur. Nöron bir gövde ve gövdeye bağlı uzantılardan oluşur. İki gövdeye bağlı uzantılardan oluşur. İki şekilde görülen uzantılar dentrit ve akson şekilde görülen uzantılar dentrit ve akson adını alır.adını alır.

Nöron gövdesi ( Perikaryon): uyarıların Nöron gövdesi ( Perikaryon): uyarıların değerlendirildiği gövdeye doğrudan nöron değerlendirildiği gövdeye doğrudan nöron da denir. Gövdenin ortasında bir çekirdek da denir. Gövdenin ortasında bir çekirdek bulunur. Stoplazmasına nöroplazma, zarına bulunur. Stoplazmasına nöroplazma, zarına nörolemma, fibrillerine nörofibriller denir.nörolemma, fibrillerine nörofibriller denir.

Page 179: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Nörofibriller çok sayıda ince lifler Nörofibriller çok sayıda ince lifler olup, birbirine paralel olarak uzantıları olup, birbirine paralel olarak uzantıları aksonu yaparlar. Bunlar hücre içinde aksonu yaparlar. Bunlar hücre içinde madde iletiminde ve uyartı madde iletiminde ve uyartı aktarımında etkilidirler.Nöronlar hiçbir aktarımında etkilidirler.Nöronlar hiçbir zaman bölünerek çoğalmazlar.zaman bölünerek çoğalmazlar.

Bir nöronun gövde çepı bulundukları Bir nöronun gövde çepı bulundukları yere göre 4-150 mikron arasında yere göre 4-150 mikron arasında değişir. En küçüğü beyincik değişir. En küçüğü beyincik kabuğunda, en büyük nöron ise kabuğunda, en büyük nöron ise beyindeki kortikal motor merkezlerde beyindeki kortikal motor merkezlerde yer alır. yer alır.

Page 180: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur
Page 181: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Nöron gövdeleri MSS de bazı Nöron gövdeleri MSS de bazı bölümlerde yoğun olarak bulunur bu bölümlerde yoğun olarak bulunur bu bölümlere GRİ CEVHER ( Boz Madde ) bölümlere GRİ CEVHER ( Boz Madde ) denir. Sadece beyin kabuğunda 14 denir. Sadece beyin kabuğunda 14 Milyar civarında nöron gövdesi Milyar civarında nöron gövdesi bulunur. Ayrıca nöron gövdeleri bulunur. Ayrıca nöron gövdeleri vücudun değişik yerlerinde düğümler vücudun değişik yerlerinde düğümler halinde bulunur. Bunlara da gangliyon halinde bulunur. Bunlara da gangliyon denir. Nöronlar gövdeden çıkan denir. Nöronlar gövdeden çıkan uzantı sayısına göre isimlendirilirler. uzantı sayısına göre isimlendirilirler. Gövdeden uzantıların çıktıkları yere Gövdeden uzantıların çıktıkları yere POL adı verilir. Gövdeden tek bir POL adı verilir. Gövdeden tek bir akson çıkarken, birden fazla dentrit akson çıkarken, birden fazla dentrit uzantısı çıkabilir. uzantısı çıkabilir.

Page 182: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Nöron gövdesinden bir uzantı Nöron gövdesinden bir uzantı çıkıyorsa buna UNİPOLAR, İki uzantı çıkıyorsa buna UNİPOLAR, İki uzantı çıkıyorsa BİPOLAR, ikiden çok uzantı çıkıyorsa BİPOLAR, ikiden çok uzantı çıkıyorsa MULTİPOLAR nöron, çıkan çıkıyorsa MULTİPOLAR nöron, çıkan uzantılar tekrar ikiye ayrılıyorsa uzantılar tekrar ikiye ayrılıyorsa PSEUDOUNİPOLAR nöron denir.PSEUDOUNİPOLAR nöron denir.

DENTRİTLER: Uyartı toplayan kısa ve DENTRİTLER: Uyartı toplayan kısa ve kalın uzantılardır. Bir nöronda çok kalın uzantılardır. Bir nöronda çok sayıda dentrit bulunabilir.sayıda dentrit bulunabilir.

Akson : Uyarıları gövdeden uzağa Akson : Uyarıları gövdeden uzağa götüren uzantılardır.götüren uzantılardır.

Page 183: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Nöroplazma içinden çıkan iplikçikler Nöroplazma içinden çıkan iplikçikler birbirine paralel şekilde nöron birbirine paralel şekilde nöron gövdesinden çıkarak aksonu yaparlar. gövdesinden çıkarak aksonu yaparlar. Aksona sinir lifi de denir. Bir nöron Aksona sinir lifi de denir. Bir nöron aksonunun uzunluğu 1 mm den 75 Cm. aksonunun uzunluğu 1 mm den 75 Cm. kadar uzayabilir. Aksonlar diğer bir sinir kadar uzayabilir. Aksonlar diğer bir sinir hücresinin dentritinde veya vücut hücresinin dentritinde veya vücut hücrelerinde sonlanır. Sonlanırken çok ince hücrelerinde sonlanır. Sonlanırken çok ince dalcıklara ayrılırlar. Aksonlar bir sinir dalcıklara ayrılırlar. Aksonlar bir sinir hücresinde sonlanmışsa, uyarılarını diğer hücresinde sonlanmışsa, uyarılarını diğer sinir hücresinin dentritine verirler. Bu sinir hücresinin dentritine verirler. Bu noktaya sinaps noktası denir. Sinaps bir noktaya sinaps noktası denir. Sinaps bir nöron ile vücut hücresinde de gerçekleşir. nöron ile vücut hücresinde de gerçekleşir. Sinaptik iletiyi Nörotransmitter denilen Sinaptik iletiyi Nörotransmitter denilen kimyasal ajanlar kimyasal ajanlar ( Asetilkolin,noradrenalin,histamin, ( Asetilkolin,noradrenalin,histamin, serotonin) gerçekleştirir. serotonin) gerçekleştirir.

Page 184: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Sinir lifleri, ilettiği uyartıların Sinir lifleri, ilettiği uyartıların bozulmaması, dış etkilerden korunması, bozulmaması, dış etkilerden korunması, beslenmesi için özel kılıflarla sarılmıştır. beslenmesi için özel kılıflarla sarılmıştır. Bu kılıflara Miyelin ve SCHVANN kılıfı adı Bu kılıflara Miyelin ve SCHVANN kılıfı adı verilir. Bazı sinir hücreleri bu kılıfların verilir. Bazı sinir hücreleri bu kılıfların biri tarafından sarılırken bazıları ikisi biri tarafından sarılırken bazıları ikisi tarafından sarılır. Aksonu önce miyelin tarafından sarılır. Aksonu önce miyelin kılıfı, sonra şıvan kılfı sarar. Eğer miyelin kılıfı, sonra şıvan kılfı sarar. Eğer miyelin kılıf yoksa şıvan kılıfı doğrudan sarar. kılıf yoksa şıvan kılıfı doğrudan sarar. Miyelin kılıfın kesinti yerlerine RANVİER Miyelin kılıfın kesinti yerlerine RANVİER BOĞUMLARI denir.BOĞUMLARI denir.

Page 185: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

Duyu nöronları ( Afferent ): Uyarıları Duyu nöronları ( Afferent ): Uyarıları iç ve dış ortamdan alarak MSS ileten iç ve dış ortamdan alarak MSS ileten nöronlardır. nöronlardır.

Motor nöronlar ( Efferent ) Uyarıları Motor nöronlar ( Efferent ) Uyarıları beyin ve omurilikten alarak kaslara, beyin ve omurilikten alarak kaslara, bezlere yada diğer tepki organlarına bezlere yada diğer tepki organlarına ileten nöronlardır.ileten nöronlardır.

Ara Nöronlar : MSS de bulunurlar. İki Ara Nöronlar : MSS de bulunurlar. İki nöron arasında bağlantı kurarlar.nöron arasında bağlantı kurarlar.

Page 186: İnsan vücudu Hücre Doku, organ ve sistemlerden oluşur

DESTEK HÜCRELERİ DESTEK HÜCRELERİ ( NEUROGLİA)( NEUROGLİA)

Mss organlarında nöronlar arasında bulunur. Mss organlarında nöronlar arasında bulunur. Nörona yataklık yapan dokuyu oluşturur. Bu Nörona yataklık yapan dokuyu oluşturur. Bu doku glia hücrelerinden, liflerden ve hücreler doku glia hücrelerinden, liflerden ve hücreler arası maddeden yapılmıştır. Nöroglia kan arası maddeden yapılmıştır. Nöroglia kan damarları taşır. Sinir Hücreinin BESLENMESİ, damarları taşır. Sinir Hücreinin BESLENMESİ, KORUNMASINI, METABOLİZMASINA YARDIMCI KORUNMASINI, METABOLİZMASINA YARDIMCI OLUR. Nöroglia bağlantısı kesilen sinir hücresi OLUR. Nöroglia bağlantısı kesilen sinir hücresi yaşayamaz ve derhal ölür. Bu nedenle beyin yaşayamaz ve derhal ölür. Bu nedenle beyin ve omurilikte meydana gelen bir tahribatta ve omurilikte meydana gelen bir tahribatta onarım söz konusu değildir. Ancak çevresel onarım söz konusu değildir. Ancak çevresel sinirler kendisini onarabilirlersinirler kendisini onarabilirler