İnsan – bİlgİsayar etkİleŞİmİ
DESCRIPTION
İNSAN – BİLGİSAYAR ETKİLEŞİMİ. BÖLÜM – 7 : DİZAYN KURALLARI. Zekeriya Sezgin BİRSURED N10124449. GİRİŞ. Dizayn kuralları, kullanıcı için yazılım veya donanım kullanılabilirliğini maksimuma çıkarmak için kullanılır.(maximum usability) - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
İNSAN – BİLGİSAYAR İNSAN – BİLGİSAYAR ETKİLEŞİMİETKİLEŞİMİ
BÖLÜM – 7 : DİZAYN KURALLARI
Zekeriya Sezgin BİRSUREDN10124449
GİRİŞGİRİŞ
Dizayn kuralları, kullanıcı için yazılım veya
donanım kullanılabilirliğini maksimuma
çıkarmak için kullanılır.(maximum usability)
Dizayn kuralları, o kuralın uygulanma
zorunluluğuna(authority) ve genele
uygulanabilmesine(generality) bakılarak
sınıflandırılabilir.
GİRİŞGİRİŞ
3 tip dizayn kuralı bulunmaktadır ve
bunlar :
1.Prensipler (Principles)
2.Standartlar (Standards)
3.Rehberler (Guidelines)
PRENSİPLER (PRINCIPLES)PRENSİPLER (PRINCIPLES)Bu kural tipi en soyut olanıdır.Genele uygulanabilirliği (generality)
yüksek olup; uygulama zorunluluğu (authority) düşüktür.
İlke kurallar da 3’e ayrılır:1.Öğrenebilirlik2.Esneklik3.Dayanıklılık
ÖĞRENEBİLİRLİKÖĞRENEBİLİRLİKÖğrenebilirliğin temel amacı; interaktif
bir sistemin, deneyimsiz kullanıcıların o sistemi en baştan kullanabilmeleri ve en yüksek verimi almalarını saylağan özellikleridir.
Öğrenebilirliği destekleyen 5 adet özel prensip vardır.
Bunlar tahmin edilebilirlik, sentezlenebilirlik, aşinalık, genellenebilirlik, süreklilik.
ÖĞRENEBİLİRLİĞİ DESTEKYELEN ÖĞRENEBİLİRLİĞİ DESTEKYELEN PRENSİPLERPRENSİPLER
Tahmin edilebilirlik ◦Kullanıcının, geçmiş etkileşimlere
dayanarak gelecekteki hareketin yapacağı etkiyi tahmin edebilmesini sağlamaktır.
Sentezlenebilirlik◦Kullanıcının, geçmiş operasyonların şu anki
durum üzerine olan etkisini değerlendirebilmesini sağlamaktır.
Aşinalık◦Kullanıcının, diğer bilgisayar tabanlı
sistemlerdeki bilge ve tecrübesinin yeni bir interaktif sistemde ne kadar uygulanabildiğidir.
Genellenebilirlik◦Kullanıcının, spesifik bir etkileşim
hakkındaki bilgisini diğer uygulamalardaki benzer durumlar için kullanabilmesini sağlamaktır.
ÖĞRENEBİLİRLİĞİ DESTEKYELEN ÖĞRENEBİLİRLİĞİ DESTEKYELEN PRENSİPLERPRENSİPLER
Süreklilik◦Benzer durumlarda benzer girdi-çıktı
davranışının ortaya çıkmasıdır.◦Örnek olarak uçaklarda mürettebata
yönelik uyarılar ;◦Kırmızı : Anında eylem◦Sarı : Nihai eylem◦Yeşil : Eylem gereksiz (Tavsiye)
ÖĞRENEBİLİRLİĞİ DESTEKYELEN ÖĞRENEBİLİRLİĞİ DESTEKYELEN PRENSİPLERPRENSİPLER
ESNEKLİKESNEKLİKEsneklik, son kullanıcı ve sistem
arasında çeşitli yollardan yapılan bilgi alışverişlerinin tümüne verilen addır.
Esnekliği etkileyen 5 faktör vardır.Bunlar diyalog başlatıcı, çoklu kullanım,
!task migratability!, yerini alabilme, düzenlenebilirlik.
ESNEKLİĞİ ETKİLEYEN ESNEKLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERFAKTÖRLER
Diyalog başlatıcı◦Kullanıcıya girdi girmede yeterliği
özgürlüğün sağlanması anlamına gelmektedir.
Çoklu Kullanım◦Sistemin birden fazla kullanıcı etkileşimini
desteklemesine çoklu kullanım denir.
ESNEKLİĞİ ETKİLEYEN ESNEKLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERFAKTÖRLER
Task Migratability◦Görev kontrolünün sistem ve kullanıcı
arasında değişebilmesidir.Yerini alabilme
◦Eşit değerlerin birbirinin yerini alabilmesine denir.
◦Örnek olarak bir arayüze 1.5 inç girildiği zaman bu özelliğe sahip bir arayüzün bunun 3.81 cm olduğunu anlaması gerekmektedir.
Düzenlenebilirlik◦Bir yazılımın kullanıcı arayüzünün
kullanıcının isteğine göre sınırlı da olsa değiştirebilmesine olanak tanınmasıdır.
ESNEKLİĞİ ETKİLEYEN ESNEKLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERFAKTÖRLER
DAYANIKLILIKDAYANIKLILIKBu prensip kullanıcının bir etkileşim
sırasında ve sonucunda ulaşmak istediği hedeflere ulaşmasını sağlayan tüm özelliklere denir.
Dayanıklılığı etkileyen 4 faktör vardır.Bunlar, gözlenebilirlik, kurtarılabilirlik,
duyarlılık, görev uyumluluğu.
DAYANIKLILIĞI ETKİLEYEN DAYANIKLILIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLERFAKTÖRLER
Gözlenebilirlik◦Bir sistemin iç durumunun arayüzdeki
farkedilebilir simgelerle ortaya konmasıdır.Kurtarılabirlik
◦Kullanıcının yapılan hatayı farkettikten sonra o hataya sebep olan eylemi geri alabilmesidir.
Duyarlılık◦Kullanıcı ile sistem arasındaki iletişim
hızına denir.
DAYANIKLILIĞI ETKİLEYEN DAYANIKLILIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLERFAKTÖRLER
Görev Uyumluluğu◦Sistem hizmetlerinin kullanıcının yerine
getirmek istediği görevleri ve onları anlamasını sağlama derecesine denir.
STANDARTLARSTANDARTLARBu kural tipi daha spesifik olup kısıtlı
uygulaması bulunmaktadır.Uygulama zorunluluğu (authority) ise
daha yüksektir.Standartlar genel olarak bir interaktif
sistem yaratmak için kullanılan donanım veya yazılımlarda kullanılır.
STANDARTLARSTANDARTLARRandall B. Smith, donanım ile yazılım
arasındaki dizayn standartlarını etkileyen karakteristik farkları belirtmiştir.
Donanım için belirlenen standartlar, fizyoloji veya ergonomik faktörleri anlamak üzerine kurulmuştur.
Yazılım için belirlenen standartlar ise; psikoloji veya kavramsal bilime dayanmaktadır.
STANDARTLARSTANDARTLARDonanım ve yazılım arasındaki bir diğer
farklılık da “değişim” den kaynaklanmaktadır.
Donanım yazılıma göre değiştirilmesi daha zor ve pahalıdır. Sonuç olarak da donanım için değişim ihtiyacı yazılım için olduğundan çok daha az olmaktadır.
Standartlar da stabil olduğundan donanım için yazılıma göre daha uygundur.
STANDARTLARSTANDARTLARBu sebeplerden dolayı standart
enstitüleri yazılımdan önce donanımlara standartlar belirlemiştir.
Örnek olarak; ◦Birleşil Krallık Savunma Bakanlığı, ekipman
tasarımcıları için insan faktörleri üzerine Geçici Savunma Standardı belirlemiştir.
◦Bu standart 12 maddeden oluşmaktadır.
STANDARTLARSTANDARTLAR1. Giriş2. Gövde Ebadı3. Gövde dayanıklılığı ve mukavemeti4. Çalışma yeri tasarımı5. Gerilim ve tehlikeler6. Görüş ve ışıklandırma7. Görsel ekran8. İşitsel bilgilendirme9. Sesli iletişim10. Kontroller11. Sürdürülebilir tasarım12. Sistemler Bu maddelerden sadece son 3’ü yazılım ile
ilgilenmektedir.
STANDARTLARSTANDARTLARISO 9241 kullanılabilirliği
◦Etkililik◦Verimlilik◦Memnuniyet olmak üzere 3 başlıkla
vermektedir.Bir standardın gücü onun ne kadar
geniş bir kitleyi uymaya mecbur kılabildiğindedir.
REHBERLERREHBERLER
Daha tavsiyeci ve genele uygulanabilir.
Birçok rapor rehberlerle doludur.
Kavramsal rehberler erken yaşam
döngüsü için uygulanabilir.
Spesifik rehberler geç yaşam döngüsü
için uygulanabilir.
REHBERLERREHBERLERBirçok rehber bulunurken bunlara en tipi
örnek Smith ve Mosier tarafından ortaya konmuştur.
Bu rehber temel kategorileri şunlardır:1. Veri girişi2. Veri görüntüleme3. Dizi kontrolü4. Kullanıcı rehberliği5. Veri aktarımı6. Veri koruma
ALTIN KURALLAR VE BULUŞSAL ALTIN KURALLAR VE BULUŞSAL YÖNTEMLERYÖNTEMLER
Geniş yelpazeli tasarım kurallarıTasarım kuralları için kullanışlı bir
kontrol listesiHiçbirşey kullanmamaktansa bu
kuralları kullanarak dizayn yapmak daha iyidir.
Bunlara ik adet örnek:◦Norman’ın 7 Prensibi◦Shneiderman’in 8 altın kuralı
NORMAN’IN 7 PRENSİBİNORMAN’IN 7 PRENSİBİ
1. Hem dünyadaki hem de kafadaki bilgiyi kullan.
2. Görevlerin yapısını basitleştir.3. Herşeyi görünür yap.4. Atamaları doğru yap.5. Kısıtlamarın gücünü sömür ; hem doğal
hem de yapay olanların.6. Hata için tasarla.7. Diğer herşey çöktüğünde, standartlaştır.
SHNEİDERMAN’İN 8 ALTIN SHNEİDERMAN’İN 8 ALTIN KURALIKURALI
1. Tutarlılık için çabala.2. Sık kullanıcıların kısayol kullanmasını
sağla.3. Bilgilendirici geribildirim sağla.4. İletileri kapanış sağlayacak şekilde
tasarla.5. Hata önleme ve basit hata düzeltme
sağla.6. Eylemlerin kolay gerialımına izin ver.7. Kontrolün içsel konumunu destekle.8. Kısa dönem hafıza yükünü azalt.
HCI TASARIM DESENLERİHCI TASARIM DESENLERİBaşarılı tasarım çözümleri hakkındaki
bilgilerin tekrar kullanılmasına yönelik bir yaklaşım.
Mimari kaynaklı : Alexander örneğiBir desen belirli bir konu içerisindeki
tekrarlayan problemlere değişmeyen bir çözümdür.
Örnekler:◦ Her odanın iki tarafındaki ışık (mimari)◦ Güvenli bir yere geri dön (HCI)
Desenler izole durumda değildir. Bunun yerine birbirine komple tasarım yaratabilecek dillerle bağlıdır.
DESEN KARAKTERİSTİKLERİDESEN KARAKTERİSTİKLERİTasarım pratiğini yakalar teoriyi değil. İyi tasarım örneklerinin ortak gerekli
özelliklerini yakalar.Çeşitli seviyelerde tasarım bilgisi sunar.Değerleri somutlaştırır ve arayüz tasarımında
neyin insancıl olduğunu belirtir.Girişimci ve okunabilirdir. Böylece tüm ilgili
kişiler ile iletişime geçebilir.Bir desen dili yaratıcı olmalı ve komple
tasarımların geliştirilmesine yardımcı olmalı.
...TEŞEKKÜRLER...