innovatieplan ! !!!...! 5! inleiding$!...

23
Innovatieplan Standaard op ouderbetrokkenheid

Upload: others

Post on 13-Oct-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

                                                                                             Innovatieplan                                            Standaard  op  ouderbetrokkenheid      

                                     

Page 2: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  2  

Een  onderzoek  naar  de  ouderbetrokkenheid  binnen  De  Ambelt,  school  voor  Speciaal  Onderwijs  cluster  4.    Voor  +  achternaam:  Jan-­‐Hessel  Boermans    Studentnummer:  277827    Soort  verslag:  P3  (innovatieplan)    Cohortjaar:  2013    Opleiding:  Master  Pedagogiek,  Leren  en  Innoveren    Lesplaats:  Groningen      Datum:  27  februari  2015    Opdrachtgever:  Orthopedagogisch  centrum  De  Ambelt  te  Zwolle    Begeleider:  Hillary  Vos    Beoordelaar:  Joachim  Wettering      

Page 3: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  3  

                 “Alle  kinderen  hebben  het  recht  zich  zo  goed  mogelijk  te  ontwikkelen  en  het  maximale  uit  hun  talenten  te  halen.      Opvoeding  en  onderwijs  leggen  hiervoor  de  basis.      Professionele  leerkrachten  in  een  modern  onderwijssysteem  zijn  daarvoor  nodig.      Maar  ook  een  goed  partnerschap  tussen  ouders  en  scholen  tijdens  de  gehele  schoolloopbaan  van  kinderen.”1    

                                                                                                               1  http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ouders-­‐en-­‐school-­‐samen  

Page 4: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  4  

Inhoudsopgave  Inleiding ................................................................................................................................................................. 5  H1  Projectdefinitie............................................................................................................................................. 6  1.1   De  aanleiding .......................................................................................................................................................6  1.2   De  uitdaging .........................................................................................................................................................6  1.3   De  doelstelling.....................................................................................................................................................8  1.4  Resultaat.....................................................................................................................................................................8  1.5  Afbakening.................................................................................................................................................................9  1.6  Gebruikers  van  de  standaard  op  ouderbetrokkenheid..........................................................................9  1.7  Randvoorwaarden .............................................................................................................................................. 10  

H2  Fasering  en  activiteitenplan .................................................................................................................11  2.1  Huidige  situatie .................................................................................................................................................... 11  2.2  Gewenste  situatie ................................................................................................................................................ 11  2.3  Beschrijving  van  de  activiteiten .................................................................................................................... 12  

H3  Project  beheersing....................................................................................................................................15  3.1  projectdeelnemers  en  betrokkenen ............................................................................................................ 15  3.2  Communicatie ....................................................................................................................................................... 16  3.2.1  Binnen  de  projectgroep  (intern).......................................................................................................... 16  3.2.2  Buiten  de  projectgroep  (extern) .......................................................................................................... 17  

3.4  kwaliteitbeheersing............................................................................................................................................ 20  H4  Risico’s  en  kansen .....................................................................................................................................21  4.1  risico  analyse......................................................................................................................................................... 21  4.2  kansen  analyse...................................................................................................................................................... 21  

Bronvermelding................................................................................................................................................23  

Page 5: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  5  

Inleiding    Dit  innovatieplan  is  het  gevolg    van  een  onderzoek  naar  de  bestaande-­‐  en  gewenste  situatie  van  de  ouderbetrokkenheid  op  de  Ambelt.      De  Ambelt  is  een  stichting  met  scholen  voor  speciaal  (basis)onderwijs  voor  kinderen  met  psychiatrische  problematiek.  De  Ambelt  heeft  17  locaties  in  het  midden  en  noorden  van  Nederland  in  SO  (speciaal  onderwijs)  en  VSO  (voortgezet  speciaal  onderwijs).      Omdat  er  veelal  sprake  is  van  (zeer)  complexe  problematiek,  vindt  de  Ambelt  dat  de  samenwerking  met  ouders  erg  belangrijk  is.  De  ouders  zijn  de  belangrijkste  partners  voor  de  Ambelt.  De  Ambelt  hecht  veel  waarde  aan  de  betrokkenheid  van  ouders  en  leerlingen  en  beschrijft  dit  als  volgt  in  het  strategisch  beleidsplan:  “de  Ambelt  ziet  ouders,  en  als  het  gaat  om  oudere  leerlingen  ook  de  leerling,  als  gelijkwaardige  partner  in  het  proces  van  onderwijs  en  opvoeding.  In  dit  gelijkwaardige  partnerschap  willen  wij  werken  vanuit  een  wederkerige  “haal-­‐  en  brengplicht”,  zodat  leerlingen  zich  naar  hun  mogelijkheden  ontwikkelen.  We  hechten  aan  wederkerigheid  omdat  het  algemeen  bekend  is  dat  de  opbrengsten  van  (speciaal)  onderwijs  het  grootste  zijn  als  ouders  en  school  dezelfde  doelen  nastreven  en  hieraan  samen  uitvoering  geven.”      De  school  vindt  deze  samenwerking,  zoals  het  nu  is,  nog  niet  optimaal.  In  dit  innovatieplan  wordt  beschreven  hoe  er  aan  de  verbetering  van  de  samenwerking  gewerkt  gaat  worden.  De  missie  wordt  in  deze  innovatie  vertaald  naar  een  document  wat  handvatten  biedt  en  wat  duidelijkheid  geeft  voor  het  handelen  op  de  werkvloer.    Dit  wordt  gedaan  door  het  formuleren  van  een  standaard  op  ouderbetrokkenheid,  een  standaard  op  ouderbetrokkenheid  is  kort  gezegd  een  document  waarin  beschreven  staat  wat  de  ouders  minimaal  van  de  school  mogen  verwachten  en  wat  de  school  minimaal  van  de  ouders  verwacht  op  het  gebied  van  de  samenwerking  tussen  school  en  ouders.      

     

Page 6: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  6  

H1  Projectdefinitie    

1.1 De  aanleiding  

   Uit  het  onderzoek  naar  de  gewenste  situatie  is  gebleken  dat  er  in  het  strategisch  beleidsplan  2013-­‐2016  beschreven  staat  dat  er  een  ambitie  is  om  een  standaard  op  ouderbetrokkenheid  te  formuleren.  Deze  is  nog  niet  aanwezig  maar  van  wezenlijk  belang  om  de  samenwerking  met  ouders  te  verbeteren.  In  dit  innovatieplan  wordt  het  plan  gepresenteerd  om  de  standaard  op  ouderbetrokkenheid  te  formuleren.  Daarnaast  komt  er  uit  het  onderzoek  naar  de  bestaande  en  gewenste  situatie  dat  de  locatie  de  Ambelt  ’t  Ravelijn  veel  baat  heeft  bij  een  ouderbeleidsplan.    Deze  wordt  door  collega  onderzoeker  Marjolein  Boertien  uitgewerkt,  er  zal  dan  ook  een  intensieve  samenwerking  zijn  tussen  de  beide  projectgroepen.  Het  ouderbeleidsplan  vertaalt  de  standaard  naar  het  handelen  op  de  werkvloer.    

1.2 De  uitdaging  

 De  uitdaging  in  deze  innovatie  ligt  bij  het  ontwikkelen  van  een  standaard  op  ouderbetrokkenheid  waarin  zowel  de  visie  van  de  Ambelt  op  het  gebied  van  de  ouderbetrokkenheid  tot  zijn  recht  komt,  maar  waarin  ook  de  aanbevelingen  uit  het  onderzoek  naar  de  gewenste  situatie2  verwerkt  worden.        

• De  9  toppers  die  in  de  standaard  uitgedragen  moeten  worden  zijn  de  9  pedagogische  kernprincipes  die  de  Ambelt  stelt  in  het  strategisch  beleidsplan  2013-­‐2016.  Om  tot  deze  9  toppers  te  komen  heeft  De  Ambelt  in  2012  een  analyse  gemaakt  van  de  directe  omgeving  van  de  organisatie.    De  9  toppers  staan  in  het  strategisch  beleidsplan    als  volgt  omschreven:  

1. De  leerling  staat  centraal.  De  Ambelt  ontwikkelt  talent  en  realiseert  hoogwaardig  onderwijs  in  een  positief  leer-­‐  en  werkklimaat.  De  behoeften  van  de  leerling  staan  hierin  centraal.    

2. Expertise  van  hoog  niveau.  De  kennis  en  expertise  van  de  medewerkers  van  De  Ambelt  in  het  werken  met  zorgleerlingen  is  van  hoog  niveau.  

3. Samenleven.  De  Ambelt  staat  midden  in  de  samenleving,  is  ondernemend  en  sluit  passend  en  flexibel  aan  bij  de  samenwerkingsverbanden  en  -­‐partners.  

4. Samenwerken.  Ouders  zijn  onze  partners  in  opvoeding  en  onderwijs.  Leerlingen,  ouders  en  medewerkers  nemen  hun  eigen  verantwoordelijkheid.  

                                                                                                               2  Professionaliseringstaak  2,  onderoek  naar  de  gewenste  situatie  op  het  gebied  van  ouderbetrokkenheid.    

Page 7: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  7  

5. Leren.  De  Ambelt  is  een  lerende  organisatie  waar  doelmatig  en  planmatig  wordt  gewerkt.  

6. Betrouwbaar  &  Transparant.  De  Ambelt  is  betrouwbaar  en  transparant.  Communicatie  is  open  en  eerlijk,  bestuur  en  management  worden  gekenmerkt  door  “good  governance”.  

7. Inspireren  &  Motiveren  Aan  leidinggevenden  worden  hoge  eisen  gesteld.  Dit  komt  tot  uitdrukking  in  gedrag  en  houding.  Leidinggevenden  weten  te  inspireren  en  motiveren.  

8. Innoveren.  De  Ambelt  professionaliseert  en  stimuleert  innovaties.  

9. Professional.  Professionals  maken  het  verschil.  Wij  investeren  in  ontwikkeling  en  inzetbaarheid  van  onze  professionals.    “Van  medewerkers  op  De  Ambelt  wordt  verwacht  dat  zij  professioneel,  flexibel  en  resultaatgericht,  ondernemend  samenwerken  en  naar  zichzelf  durven  te  kijken  en  daarvan  te  leren.”  

 • Bij  het  ontwikkelen  van  de  standaard  op  ouderbetrokkenheid  wordt  er  vastgehouden  

aan  de  5  succesfactoren  op  ouderbetrokkenheid  uit  het  onderzoek  ‘Ouders  bij  de  les’  van  Smit,  Sluiter  en  Driessen  (2006).  De  9  hierboven  genoemde  pedagogische  kernprincipes  zijn  goed  te  plaatsen  in  de  succesfactoren.    Deze  5  succesfactoren  zijn:    

 1. Geïntegreerde  aanpak    Door  het  samen  te  willen.  Door  samen  het  beleid  te  

vormen  en  met  elkaar  in  gesprek  te  gaan.  2. Visie    Gelijkwaardigheid,  maar  de  leerkracht  blijft  de  professional.  3. Drijfkracht  en  motivatie    We  hebben  allemaal  één  doel,  namelijk:  Het  beste  

voor  het  kind.  4. Totale  mensbeeld    Leerkrachten  en  ouders  zien  elkaar  als  partners  en  

behandelen  elkaar  ook  zo.  5. Gevoelstoon    De  manier  waarop  leerkrachten  de  ouders,  maar  ook  hoe    de  

ouders  de  leerkrachten  aanspreken.  Er  klinkt  een  idealistische  gevoelstoon  door.    

   

Page 8: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  8  

1.3 De  doelstelling    De  geformuleerde  doelstelling  is:      Een  standaard  op  ouderbetrokkenheid  waarin  rekening  gehouden  wordt  met  de  leeftijd  van  de  leerlingen.  De  standaard  is  duurzaam  en  passend  binnen  de  visie  van  de  Ambelt.  In  de  standaard  wordt  tenminste  de  visie  op  ouderbetrokkenheid,  een  geïntegreerde  aanpak  en  de  gevoelstoon  beschreven.3      

1.4  Resultaat      De  standaard  op  ouderbetrokkenheid  is  een  document  wat  opgenomen  kan  worden  in  het  beleidsplan  van  de  Ambelt.    In  de  standaard  staat  duidelijk  omschreven  wat  de  Ambelt  van  ouders  verwacht  en  wat  de  ouders  van  de  Ambelt  mag  verwachten.  Tevens  is  het  een  document    wat  goed  te  vertalen  is  naar  de  praktijk,  zodat  de  adjunct  directeuren  het  beleid  zoals  beschreven  in  de  standaard  goed  door  kunnen  voeren  naar  het  handelen  in  de  praktijk.    

                                                                                                               3  De  verantwoording  van  het  doel  wordt  gegeven  in  deel  3.4  Kwaliteitsbeheersing    

Page 9: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  9  

1.5  Afbakening    Een  goede  afbakening  creëert  helderheid  over  wat  wel  en  wat  niet  tot  het  project  behoort.  Soms  blijkt  uit  de  afbakening  duidelijker  wat  wordt  opgeleverd  dan  uit  de  beschrijving  van  het  projectresultaat  (Bos,  Harting  &  Hesselink,  2011)    De  standaard  op  ouderbetrokkenheid  is  er  bij  gebaat  om  zich  specifiek  te  richten  op  de  samenwerking  met  ouders  en  daarbij  de  eerder  geformuleerde  doelstelling  hier  goed  in  te  verwerken.      De  standaard  zal  met  ingang  van  schooljaar  2015-­‐2016  in  gebruik  worden  genomen  en  zal  voor  alle  17  locaties  van  de  Ambelt  te  gebruiken  moeten  zijn.    Tijdens  de  ontwerpfase  zal  er  een  intensieve  samenwerking  plaatsvinden  met  Marjolein  Boertien,  zij  werkt  in  dezelfde  periode  aan  een  ouderbeleidsplan  voor  de  locatie  de  Ambelt  ’t  Ravelijn.  Dit  ouderbeleidsplan  zal  als  voorbeeld  dienen  voor  de  andere  locaties  van  de  Ambelt.  Zo  wordt  de  standaard  op  ouderbetrokkenheid  direct  vertaald  naar  de  werkvloer.      

1.6  Gebruikers  van  de  standaard  op  ouderbetrokkenheid    De  standaard  op  ouderbetrokkenheid  wordt  gebruikt  in  het  beleidsplan  van  de  Ambelt  en  zal  houvast  bieden  aan  de  adjunct-­‐directeuren  van  de  17  locaties  in  het  beleid  ontremt  de  ouderbetrokkenheid.  Daarnaast  biedt  deze  standaard  houvast  voor  het  maken  van  het  ouderbeleidsplan  op  de  locatie  de  Ambelt  ’t  Ravelijn  te  Steenwijk,  waarmee  een  pilot  gedraaid  wordt.  Dit  ouderbeleidsplan  zal  na  deze  pilot  worden  geëvalueerd  en  bijgesteld.  Vervolgens  wordt  het  gepresenteerd  aan  het  bestuur  om  door  te  voeren  op  de  andere  16  locaties  van  de  Ambelt.        

Page 10: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  10  

1.7  Randvoorwaarden        De  randvoorwaarden  omvatten  de  factoren  die  bijzondere  aandacht  verdienen.      Dit  zijn:    

• Vanuit  de  organisatie  is  behoefte  aan  een  standaard  op  ouderbetrokkenheid  en  is  er  intrinsieke  motivatie  aanwezig  om  deze  door  te  voeren  in  het  beleid.      

• Er  wordt  vanuit  het  bestuur  tijd  en  ruimte  ingebouwd  om  tijdens  de  ontwerpfase  van  de  standaard  de  ontwerper  te  voorzien  van  feed-­‐back.    

 • Er  vindt  een  intensieve  samenwerking  plaats  tussen  de  ontwerper  van  de  standaard  

op  ouderbetrokkenheid  en  ontwerper  van  het  ouderbeleidsplan  op  de  locatie  de  Ambelt  ’t  Ravelijn.      

 •  Wanneer  de  standaard  gebruiksklaar  is  vindt  er  een  moment  plaats  waarin  de  

standaard  wordt  gepresenteerd  aan  alle  adjunct-­‐directeuren  zodat  zij  goed  voorbereid  zijn  en  de  standaard  goed  door  kunnen  voeren  in  het  beleid  op  ouderbetrokkenheid  op  hun  eigen  locatie.      

   

 

Page 11: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  11  

H2  Fasering  en  activiteitenplan      

2.1  Huidige  situatie    Aan  de  start  van  het  schooljaar  2013-­‐2014  is  er  een  onderzoek  gestart  op  de  Ambelt  ’t  Ravelijn  om  de  samenwerking  met  ouders  te  verbeteren.  Uit  de  onderzoeken  naar  de  huidige  en  gewenste  situatie  is  gebleken  dat  er  al  een  hele  hoop  goed  gaat,  zo  staan  de  leerkrachten  positief  tegenover  innovaties  om  de  samenwerking  met  ouders  te  verbeteren  en  is  ook  zichtbaar  dat  het  onderzoek  leeft  onder  de  leerkrachten.  De  leerkrachten  voeren  op  basis  van  de  kennis  die  gedeeld  is  tijdens  het  onderzoek  zelf  kleine  veranderingen  door  om  te  werken  aan  de  gevoelstoon  en  lage  drempel,  voorbeelden  hiervan  zijn  het  organiseren  van  een  high-­‐tea  door  kinderen  voor  ouders,  het  betrekken  van  de  kinderen  bij  de  algemene  ouderavond  zodat  het  ook  thuis  meer  gaat  leven  en  de  avond  een  informeler  karakter  krijgt,  iets  wat  de  ouders  erg  belangrijk  vinden  blijkt  uit  het  onderzoek  naar  de  huidige  situatie.  In  de  huidige  situatie  kan  gezegd  worden  dat  draagvlak  is  op  de  werkvloer  om  de  samenwerking  met  ouders  te  verbeteren.      In  het  onderzoek  naar  de  gewenste  situatie  blijkt  dat  de  Ambelt  ambitieus  is  als  het  gaat    om  de  samenwerking  met  ouders.  In  het  strategisch  beleidsplan  wordt  de  ambitie  uitgesproken  om  een  standaard  aan  ouderbetrokkenheid  te  formuleren.  Het  is  nu  tijd  om  deze  ambities  om  te  zetten  in  een  concreet  plan.  In  de  komende  fase  gaat  dit  uitgewerkt  worden  tot  een  plan  wat  houvast  geeft  voor  de  komende  jaren.  De  huidige  situatie  is  kort  gezegd  een  situatie  die  aan  het  begin  staat  van  een  fase  waarin  ambities  worden  omgezet  worden  in  daden.  Het  gestelde  doel  is  dat  er  een  standaard  voor  ouderbetrokkenheid  klaar  ligt  in  juni  2015,  zodat  er  in  het  schooljaar  2015-­‐2016  mee  gewerkt  kan  worden.      

2.2  Gewenste  situatie        Voor  het  vaststellen  van  de  gewenste  situatie  volgt  er  een  terugkoppeling  naar  het  doel.  Een  standaard  op  ouderbetrokkenheid  waarin  rekening  gehouden  wordt  met  de  lokale  setting  en  de  leeftijd  van  de  leerlingen.  Daarnaast  voldoet  de  standaard  aan  de  9  toppers  (de  pedagogische  uitgangspunten)  die  in  het  strategisch  beleidsplan  geschreven  staan.  Ook  beschrijft  de  standaard  in  ieder  geval  de  5  succesfactoren  (Smit,  Sluiter  en  Driessen  2006),  dit  zijn  de  visie  op  ouderbetrokkenheid,  het  mensbeeld,  de  drijfkracht  &  motivatie  en  de  hierbij  passende  gevoelstoon.  Essentieel  in  de  gewenste  situatie  is  de  vertaling  naar  de  praktijk,  daarom  er  presentatie  plaatsvinden  aan  alle  adjunct-­‐directeuren  en  intensieve  samenwerking  met  de  ontwerper  van  het  ouderbeleidsplan  van  de  locatie  de  Ambelt  ’t  Ravelijn,  welke  als  pilot  zal  fungeren  voor  de  andere  locaties.      

Page 12: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  12  

2.3  Beschrijving  van  de  activiteiten      In  de  onderstaande  tabel  worden  de  activiteiten  gedurende  het  innovatietraject  vanaf  het  begin  (September  2013)  weergegeven.  Er  wordt  per  fase  ingegaan  op  de  activiteiten  die  plaatsvinden,  wie  de  betrokkenen  per  fase  zijn,  in  welke  periode  dit  plaats  vindt  of  heeft  gevonden  en  de  opbrengst  per  fase  is.      Activiteiten   Betrokkenen              

           

Tijdsplanning   Resultaat  

Initiatiefase    

     

Projectoriëntatie   -­‐ Adjunct-­‐directeur  -­‐ Veranderaar  

September  2013  

Eerste  aanzet  tot  verbeterplan  rondom  ouderbtrokkenheid    

Informatie  verzamelen  m.b.t.  ouderbetrokkenheid  (d.m.v.  literatuurstudie)  

Veranderaar   Oktober  2013  t/m  januari  2014  

Onderbouwde  visie  op  ouderbetrokkenheid  

-­‐ Informatiebijeenkomst  binnen  het  team  

-­‐ Afname  vragenlijst  ouders  

-­‐ Afneme  vragenlijst  team  

-­‐ Vaststellen  huidige  situatie  

-­‐ Team  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

-­‐ Ouders  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn  

-­‐ Adjunct-­‐directeur    -­‐ Veranderaar  

Januari  t/m  maart  2014    

-­‐ Draagvlak  bij  het  team  

-­‐ Huidige  situatie  duidelijk  in  beeld  

Informatie  verzamelen  m.b.t.  ouderbetrokkenheid  (.d.m.v.  literatuurstudie)    

Veranderaar   April  t/m  september  2014  

Onderbouwde  visie  op  ouderbetrokkenheid  met  het  oog  op  de  toekomst  van  de  Ambelt  

-­‐ Interne  en  externe  analyse  

-­‐ Studiemiddag  team  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn  

-­‐ Workshop  samenwerken  met  ouders  de  Ambeltbrede  studiedag    

-­‐ Vaststellen  gewenste  situatie    

-­‐ Team  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

-­‐ Adjunct  directeur  -­‐  Directeur  regio  de  

Ambelt  regio  Noord  

-­‐ Deelnemers  workshop  ‘waar  staat  de  Ambelt  in  2024’  tijdens  studiedag.    

-­‐ Veranderaar  

April  t/m  November  2014  

-­‐ Gewenste  situatie  duidelijk  in  beeld  

-­‐ Standaard  ouderbetrokkenheid  is  noodzakkelijk  voor  goede  samenwerking  met  ouders.        

   

Definitiefase        

Page 13: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  13  

Bij  de  opdrachtgever  worden  de  verwachte  eisen  en  doelen  afgestemd  

-­‐ Adjunct  directeur    -­‐ Directeur  regio  de  

Ambelt  regio  Noord  

-­‐ Veranderaar  

December  2014  

-­‐  Goedkeuring  opdrachtgever  en  eisen  en  doelen  helder  waar  de  standaard  ouderbetrokkenheid  aan  moet  voldoen  -­‐  Heldere  afspraken  tijdens  de  implentatiefase    

Ontwikkelen  van  het  innovatieplan  

Veranderaar   Januari  t/m  februari  2014  

Heldere  afspraken  en  fasering  van  de  implementatiefase  en  het  vervolgtraject    

Ontwerpfase        -­‐ Ontwerpen  van  een  

standaard  op  ouderbetrokkenheid  voor  de  Ambelt  waarin  de  doelen  goed  verwerkt  zijn.  

-­‐ Beheersen  tijdspad  -­‐ Zorgen  voor  

voldoende  communicatie  en  commitment  bij  de  betrokkenen  

-­‐ Veranderaar  -­‐ Adjunct-­‐directeur    -­‐ Directeur  de  

Ambelt  regio  noord    

-­‐ stafmanager  innovatie  &  kwaliteit  

-­‐ Ouderraad  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

-­‐ Team  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

Februari  2014  t/m  mei  2014    

Een  standaard  op  ouderbetrokkenheid  voor  de  Ambelt  welke  volgens  het  gestelde  tijdspad  ontwikkelt  is  en  waarbij  de  feed-­‐back  van  alle  betrokkenen  verwerkt  is.      

Presentatie  standaard  op  ouderbetrokkenheid  aan  alle  adjunct-­‐directeuren  van  de  Ambelt  

-­‐ Veranderaar  -­‐ Adjunct-­‐

directeuren  van  de  Ambelt    

-­‐ Directeur  de  Ambelt  regio  noord    

-­‐ stafmanager  innovatie  &  kwaliteit  

Juni  2014   Een  standaard  op  ouderbetrokkenheid  voor  de  Ambelt  welke  in  het  schooljaar  2015-­‐2016  doorgevoerd  wordt  in  het  ouderbeleid  op  alle  17  locaties    

Presentatie  standaard  op  ouderbetrokkenheid  aan  de  ouderraad    

-­‐ Veranderaar  -­‐ Ouderraad  de  

Ambelt  ‘t  Ravelijn    

Juni  2014   De  ouderraad  voelt  zich  gehoord  en  is  op  de  hoogte  van  de  uitvoeringfase            

Realisatiefase        Adjunct-­‐directeuren  voeren   -­‐ Veranderaar  (op   Schooljaar   Een  duidelijke  en  

Page 14: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  14  

de  standaard  aan  ouderbetrokkenheid  door  op  hun  locatie.    

afstand)  -­‐ Adjunct-­‐

directeuren    -­‐ Directeur  de  

Ambelt  regio  noord  

 

2015-­‐2016   heldere  aanpak  op  het  gebied  van  ouderbetrokkenheid  welke  voldoet  en  5  succesfactoren  van  Smit,  Sluiter  en  Driessen  (2006)  

De  standaard  wordt  opgenomen  in  het  strategisch  beleidsplan  vanaf  2016  (de  ambitie  is  gerealiseerd)    

Stafmanager  innovatie  &  kwaliteit    

Schooljaar  2015-­‐2016  

Een  voor  ouders  heldere  en  duidelijke  aanpak  in  samenwerking  tussen  de  school  en  ouders  

Nazorgfase        Er  wordt  gecheckt  of  de  standaard  op  ouderbetrokkenheid  is  doorgevoerd  in  het  beleid  op  de  locaties  en  de  resultaten  worden  besproken  

Stafmanager  innovatie  &  kwaliteit  

September  2016  

De  standaard  wordt  opnieuw  onder  de  aandacht  gebracht  zodat  er  krktisch  gekeken  wordt  of  het  juiste  beleid  m.b.t.  de  samenwerking  met  ouders  doorgevoerd  is.    

Aanbieden  van  nascholing  m.b.t.  de  samenwerking  met  ouders  voor  leerkrachten  

Veranderaar   September  2016  

De  veranderaar  gaat  locaties  van  de  Ambelt  langs  en  biedt  handvatten  om  de  samenwerking  met  ouders  een  kwaliteitsimpuls  te  geven.    

Activiteiten   Betrokkenen                        

Tijdsplanning   Resultaat  

 

Page 15: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  15  

H3  Project  beheersing      

3.1  projectdeelnemers  en  betrokkenen    Hieronder  wordt  een  overzicht  gegeven  van  de  betrokkenen  bij  het  verbeterprogramma.    Projectgroep  standaard  op  ouderbetrokkenheid    Naam   Functie   Rol  Jan-­‐Hessel  Boermans   Projectleider   Project  uitwerking  en  realisatie    Erik  Weitsma   Directeur  de  Ambelt  regio  

Noord  Opdrachtgever,  lid  van  focusgroep  1  

Connie  Kok     Adjunct-­‐directeur   Lid  van  focusgroep  1  en  2  Bert  Reuvecamp     Stafmanager  innovatie  &  

kwaliteit  Lid  van  focusgroep  1  

Marjolein  Boertien   Projectleider  ouderbeleidsplan  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

Lid  van  focusgroep  2  

Ouder  1   Lid  van  ouderraad  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

Lid  van  focusgroep  2  

Ouder  2   Lid  van  ouderraad  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

Lid  van  focusgroep  2  

Ouder  3   Lid  van  ouderraad  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

Lid  van  focusgroep  2  

Ouder  4   Lid  van  ouderraad  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

Lid  van  focusgroep  2  

   

Page 16: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  16  

3.2  Communicatie    Communicatie  is  erg  belangrijk  binnen  een  innovatie.  Het  slagen  van  een  innovatie  valt  en  staat  vaak  door  middel  van  een  goede  communicatie.  Door  een  goede  communicatie  wordt  commitment  gecreëerd.      Tijdens  het  veranderprogramma  worden  primaire  en  secundaire  belanghebbenden  zowel  mondeling  als  schriftelijk  geinformeerd.      De  informatie-­‐  en  communicatiestructuur  is  als  volgt  ingericht:      3.2.1  Binnen  de  projectgroep  (intern)  Focusgroep  1:  Interne  informatie  en  communicatie  hebben  als  doel  om  bij  de  mensen  binnen  de  orgranisatie  de  betrokkenheid  en  inbreng  te  vergroten  en  om  meer  draagvlak  te  creëeren.  Met  elkaar  is  afgesproken  om  elkaar  vooral  via  de  mail  op  de  hoogte  te  houden.  Het  mailverkeer  zal  voornamelijk  plaatsvinden  met  de  directeur  van  de  Ambelt  regio  Noord,  de  adjunct-­‐directeur  van  de  locatie  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn  en  met  de  stafmanager  innovatie  &  kwaliteit,  deze  drie  laatsgenoemden  zijn  tevens  de  critical  friends  die  in  de  ontwerpfase  de  ontwerper  meerdere  malen  zullen  voorzien  van  feed-­‐back.  Wanneer  er  behoefte  is  met  elkaar  rond  de  tafel  te  gaan  dan  zal  er  een  bijeenkomst  georganiseerd  worden.      De  ontwerper  zorgt  voor  een  heldere  en  haalbare  fasering  zodat  er  voldoende  communicatie  blijft  over  de  projectvoortgang  en  er  voldoende  evaluatiemomenten  zijn  ingebouwd.      Focusgroep  2:  Externe  informatie-­‐  en  communicatie  hebben  als  doel  om  bij  mensen  buiten  de  organisatie  te  informeren  maar  ook  inbreng  te  geven  in  de  te  ontwikkelen  standaard  op  ouderbetrokkenheid.  In  dit  geval  is  de  externe  informatie  en  communicatie  van  groot  belang.  Het  gaat  tenslotte  om  de  betrokkenheid  van  de  ouders,  de  grootste  en  belangrijkste  externe  partij  van  een  school.  De  ouderraad  van  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn  zal  meegenomen  worden  in  de  valideringsrondes.    Zij  zitten  maandelijks  met  de  adjunct-­‐directeur  en  de  werkgroep  ouderbetrokkenheid  bij  elkaar  om  de  samenwerking  te  evalueren.  In  zo’n  moment  wordt  de  standaard  op  ouderbetrokkenheid  besproken  en  kunnen  ouders  waarnodig  feed-­‐back  geven.      De  5  succesfactoren  van  Smit,  Sluiter  en  Driessen  (2006)  en  de  9  pedagogische  kernprincipes  zullen  als  indicatoren  dienen  bij  het  evalueren  van  het  ontwerpproces4.    De  ontwerper/veranderaar  is  verantwoordelijk  voor  het  beheren  van  het  tijdspad  wat  is  uitgezet  en  het  op  de  hoogte  houden  van  de  betrokkenen  bij  ontwikkelingen  binnen  de  ontwerpfase  van  de  standaard  op  ouderbetrokkenheid.  De  communicatie  zal  voornamelijk  via  e-­‐mail  plaatsvinden  en  middels  bijeenkomsten  zoals  uitgewerkt  in  hoofdstuk  2:  fasering  en  activiteitenplan.    

                                                                                                               4  Zie  deel  3.4  Kwaliteitbeheersing  

Page 17: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  17  

     Figuur  1:    communicatiestructuur  projectgroep.      3.2.2  Buiten  de  projectgroep  (extern)  De  communicatie  naar  externe  betrokkenen  zal  gedaan  worden  via  de  nieuwsbrief  die  binnen  de  Ambelt  elke  maand  verstuurd  wordt.  

Page 18: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  18  

3.3  project  organisatie      Hieronder  wordt  een  overzicht  gegeven  van  de  projectorganisatie  en  wie  verantwoordelijk  is  voor  welke  taak.  Voor  het  verbeterprogramma  wordt  een  tijdelijke  organisatie  neergezet.      Activiteiten   Betrokkenen              

         Tijdspad   Verantwoordelijk  

Ontwerpfase        Ontwerpen  van  een  standaard  op  ouderbetrokkenheid  voor  de  Ambelt  waarin  de  doelen  goed  verwerkt  zijn.      De  projectleider  zorgt  ervoor  dat  betrokkenen  voldoende  mogelijkheden  krijgen  om  het  ontwerp  te  voorzien  van  feed-­‐back.      

-­‐ Veranderaar  (projectleider)  

-­‐ Adjunct-­‐directeur    -­‐ Directeur  de  

Ambelt  regio  noord    

-­‐ stafmanager  innovatie  &  kwaliteit  

-­‐ Ouderraad  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

-­‐ Team  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

Februari  2014  t/m  mei  2014    

Projectleider  

Zorgen  voor  voldoende  communicatie  en  commitment  bij  de  betrokkenen  

-­‐ Veranderaar  (projectleider)  

-­‐ Adjunct-­‐directeur    -­‐ Directeur  de  

Ambelt  regio  noord    

-­‐ stafmanager  innovatie  &  kwaliteit  

-­‐ Ouderraad  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

Februari  2014  t/m  mei  2014  

Projectleider  

Presentatie  voorbereiden  standaard  op  ouderbetrokkenheid  aan  alle  adjunct-­‐directeuren  van  de  Ambelt  

Veranderaar  (projectleider)  

 

Mei,  Juni  2014  

Projectleider  

Presentatie  inplannen  op  bijeenkomst  adjunct-­‐directeuren  de  Ambelt.  

Directeur  de  Ambelt  regio  noord      

Mei,  juni  2014  

Directeur  de  Ambelt  regio  noord      

Presentatie  standaard  op  ouderbetrokkenheid  aan  alle  adjunct-­‐directeuren  van  de  Ambelt  

-­‐ Veranderaar  (projectleider)  

-­‐ Adjunct-­‐directeuren    

-­‐ Directeur  de  Ambelt  regio  noord    

Juni  2014   Projectleider  

Page 19: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  19  

-­‐ stafmanager  innovatie  &  kwaliteit  

 Presentatie  standaard  op  ouderbetrokkenheid  aan  de  ouderraad    

-­‐ Veranderaar  -­‐ Adjunct-­‐directeur  

de  Ambelt  ‘t  Ravelijn  

-­‐ Ouderraad  de  Ambelt  ‘t  Ravelijn    

Juni  2014   Projectleider          

Realisatiefase        Adjunct-­‐directeuren  voeren  de  standaard  aan  ouderbetrokkenheid  door  in  het  beleid  op  hun  locatie.    

-­‐ Veranderaar  (op  afstand)  

-­‐ Adjunct-­‐directeuren    

-­‐ Directeur  de  Ambelt  regio  noord  

 

Schooljaar  2015-­‐2016  

Adjunct-­‐directeuren      

De  standaard  wordt  opgenomen  in  het  strategisch  beleidsplan  vanaf  2016  (de  ambitie  is  gerealiseerd)    

Stafmanager  innovatie  &  kwaliteit    

Schooljaar  2015-­‐2016  

Stafmanager  innovatie  &  kwaliteit    

Nazorgfase        Er  wordt  gecheckt  of  de  standaard  op  ouderbetrokkenheid  is  doorgevoerd  in  het  beleid  op  de  locaties  en  de  resultaten  worden  besproken  

-­‐ Veranderaar  (projectleider)  

-­‐ Stafmanager  innovatie  &  kwaliteit  

-­‐ Adjunct-­‐directeuren    

-­‐ Directeur  de  Ambelt  regio  noord  

September  2016  

Projectleider  

Aanbieden  van  nascholing/bijscholing  m.b.t.  de  samenwerking  met  ouders  voor  leerkrachten  

Veranderaar  (projectleider)  

September  2016  

Veranderaar  (projectleider)  

Activiteiten   Betrokkenen                        

Tijdspad   Verantwoordelijk  

 

Page 20: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  20  

3.4  kwaliteitbeheersing    De  kwaliteitsbeheersing  is  een  belangrijk  onderdeel  in  het  proces.  Dit  wordt  gedaan  middels  de  verantwoording  van  het  doel  en  de  uitwerking  van  het  INK-­‐model.      Het  doel:  Een  standaard  op  ouderbetrokkenheid  waarin  rekening  gehouden  wordt  met  de  leeftijd  van  de  leerlingen.  De  standaard  is  duurzaam  en  passend  binnen  de  visie  van  de  Ambelt.  In  de  standaard  wordt  tenminste  de  visie  op  ouderbetrokkenheid,  een  geïntegreerde  aanpak  en  de  gevoelstoon  beschreven.      Verantwoording  van  het  doel:    Ambitie   Indicator   Evaluatie    De  minimumstandaard  beschrijft  de  visie  van  de  Ambelt  op  ouderbetrokkenheid.  

 De  visie  op  OB  sluit  aan  bij  de  visie  van  De  Ambelt  qua  mensbeeld  en  gevoelstoon      

 Check  visiedocument(en)  door  directeur  Ambelt/opdrachtgever  en  vertegenwoordiging  van  de  ouders  

De  minimumstandaard  en  verantwoordt  een  doel-­‐  en  planmatige  aanpak  van  de  samenwerking  met  de  ouders.        

De  minimumstandaard  ouderbetrokkenheid  is  de  basis  voor  beleid  op  alle  locaties  >  check  op  locatie  beleidsplannen  locatiedirecties    

De  minimumstandaard  beschrijft  een  geïntegreerde  aanpak  op  de  samenwerking  met  ouders.    

De  minimumstandaard  en  verantwoordt  de  overdracht  naar  het  handelen  op  de  werkvloer  door  de  professionals  

De  samenwerking  met  ouders  is  geoperationaliseerd  in  de  werkprocessen  op  de  locatie  en  gecommuniceerd  naar  medewerkers  en  ouders  

De  standaard  beschrijft  een  samenwerking  in  een  positief  klimaat  de  behoeften  van  de  leerling  staan  hierin  centraal.  

De  samenwerking  met  ouders  gaat  uit  van  een  gelijkwaardige  relatie  waarin  de  leerkracht  de  professional  blijft.        

De  standaard  beschrijft  de  gevoelstoon  en  houdt  hierin  rekening  met  het  mensbeeld.    

De  standaard  beschrijft  een  aanpak    die  betrouwbaar  en  transparant  is  en  dat  de  communicatie  open  en  eerlijk  is.  

In  de  beleidsplannen  wordt  de  visie  van  de  Ambelt  op  ouderbetrokkenheid  beschreven  en  op  welke  wijze  daar  op  de  locatie  invulling  aan  wordt  gegeven.    

Page 21: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  21  

De  minimumstandaard  beschrijft  dat  de  Ambelt  midden  in  de  samenleving  staat,  ondernemend  is,  passend  en  flexibel  aansluit  bij  de  samenwerkingsverbanden  en  -­‐partners.    

In  de  beleidsplannen  worden  samenwerkingsverbanden  en  –  partners  beschreven        

De  minimumstandaard  verantwoordt  dat  de  Ambelt  een  lerende  organisatie  is.      

Communicatie  en  samenwerking  met  ouders  en  andere  samenwerkingspartners  wordt  altijd  geëvalueerd    

De  minimumstandaard  is  duurzaam.    

De  minimumstandaard  beschrijft  een  levend  document  te  zijn  en  op  welke  wijze  geëvalueerd  en  bijgesteld  wordt.      

Ouderbeleidsplannen  zijn  opgenomen  in  de  kwaliteitsbeheersing/PDCA  cyclus  van  de  organisatie/locatie  

De  minimumstandaard  laat  ruimte  voor  de  concrete  invulling  van  de  samenwerking  met  ouders  per  locatie  

In  de  minimumstandaard  kan  o.a.  rekening  worden  gehouden  met  de  lokale  setting,  de  leeftijd  van  de  leerlingen  etc.  

In  de  ouderbeleidsplannen  per  locatie  wordt  een  eigen  invulling  gegeven  aan  de  ouderbetrokkenheid  >  check  door  locatie-­‐directies,  ouderraden,  MR  

H4  Risico’s  en  kansen    

4.1  risico  analyse    De  Ambelt  heeft  momenteel  te  maken  met  een  terugloop  van  het  aantal  leerlingen,  dit  heeft  te  maken  met  de  invoering  van  het  Passend  Onderwijs  (per  1  aug.  2014).  Dit  betekent  ook  dat  er  krimp  is  in  het  aantal  werknemers.  Geen  enkele  positie  is  momenteel  zeker  en  dat  betekent  dat  er  reuring  is  binnen  de  organisatie.  Er  zijn  werknemers  die  gebruik  maken  van  de  optie  om  mobiliteit  aan  te  vragen  en  anderen  worden  gedwongen  tot  verplichte  mobiliteit.  Het  kan  gebeuren  dat  de  positie  van  een  betrokkene  bij  het  project  verdwijnt  of  overgenomen  wordt,  in  zo’n  geval  zou  het  project  in  gevaar  kunnen  komen  en  vertraging  op  kunnen  lopen.      

4.2  kansen  analyse    Een  aantal  locaties  van  de  Ambelt  ambiëren  het  om  voor  predicaat  excellente  school  te  gaan.  Met  de  standaard  op  ouderbetrokkenheid  laat  de  Ambelt  zien  een  standaard  voor  excellent  werken  te  hebben  als  het  gaat  om  de  samenwerking  met  ouders.      Dit  maakt  de  Ambelt  onderscheidend  in  hun  samenwerking  met  ouders  en  hierdoor  zal  het  aantrekkelijk  zijn  voor  ouders  om  voor  de  Ambelt  te  kiezen.    

Page 22: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  22  

                       

Page 23: Innovatieplan ! !!!...! 5! Inleiding$! Ditinnovatieplan!is!het!gevolg!!van!een!onderzoek!naar!de!bestaande4!en!gewenste!situatie! van!de!ouderbetrokkenheid!op!de!Ambelt.!!! De!Ambeltis!een

  23  

Bronvermelding    Ambelt.  (2013-­‐2016).  Strategisch  beleidsplan.    

Bos,  J.,  Harting,  E.  &  Hesselink,  M.  (2011).  PMC  Compact.  Projectmatig  Creëren  binnen  handbereik.    Uitgeverij  Scriptum,  Schiedam.        Menheere,  A.,  &  Hooge,  E.  (2010).  Ouderbetrokkenheid  in  het  onderwijs.  Een  literatuurstudie  naar  de  betekenis  van  Ouderbetrokkenheid  voor  de  schoolse  ontwikkeling  van  kinderen.  Amsterdam:  Hogeschool  van  Amsterdam.  

Smit,  Fluiter,  &  Driessen.  (2006).  Literatuurstudie  ouderbetrokkenheid  in  internationaal  perspectief.  Radboud  Universiteit  Nijmegen:  ITS.  

Kleijn,  H.  &  Rorink,  F.  (2012).  Verandermanagement.  Amsterdam:  Pearson  Education  Benelux.