ingeborg a brouwer, phd hoogleraar voeding voor …€¦ · ingeborg a brouwer, phd hoogleraar...
TRANSCRIPT
VETTEN EN GEZONDHEID
INGEBORG A BROUWER, PHD
HOOGLERAAR VOEDING VOOR GEZOND LEVEN
VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM
Faculty of Earth and Life Sciences
ACHTERGROND
• Geregistreerd voedingswetenschapper: Nederlandse
Academie van Voedingswetenschappen (NAV).
• Opleiding: Voeding van de Mens, Wageningen
Universiteit
• Promotie-onderzoek (Medische Wetenschappen,
Katholieke Universiteit Nijmegen): Folic acid, folate and
homocysteine: Human intervention studies
• Post-doc en onderzoeksleider (Wageningen Centre for
Food Sciences): Vetzuren en hart- en vaatziekten
• Hoogleraar Vrije Universiteit
2 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
MOGELIJKE “CONFLICTS OF INTEREST”
• Een research project in samenwerking met Unilever. Titel:
“Quantifying the impact of dietary approaches for the
prevention of diabetes”. Unilever’s bijdrage: ± 150
KEuro (< 5% van totale onderzoeksbudget).
• Onderzoeksfinanciering: EU, ZonMW, EMGO+
• Geen persoonlijke conflicts of interest met de voedings-
or farma industrie.
• Ik accepteer geen honoraria of andere betalingen van de
industrie, behalve vergoeding van kosten voor bezoek
wetenschappelijke bijeenkomsten.
3 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
VET IN HET NIEUWS……
4 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
VERZADIGD VET
5 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
PERSBERICHT BIJ ARTIKEL METRO
6 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
VETTEN EN GEZONDHEID
7 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
RICHTLIJNEN OP “GEBIED VAN VET”:
- Eet volgens een meer plantaardig en minder dierlijk
voedingspatroon.
- Vervang boter, harde margarine en bak- en braadvetten
door zachte margarine, vloeibaar bak- en braadvet en
plantaardige olien.
- Eet tenminste 15 gram ongezouten noten per dag.
- Eet één keer per week vis, bij voorkeur vette vis.
- Neem enkele porties zuivel per dag.
- Vervang ongefilterde door gefilterde koffie
8 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
RICHTLIJNEN OP “GEBIED VAN VET”:
- Eet volgens een meer plantaardig en minder dierlijk
voedingspatroon.
- Vervang boter, harde margarine en bak- en braadvetten
door zachte margarine, vloeibaar bak- en braadvet en
plantaardige olien.
9 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences 10 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
VETTEN EN HART- EN VAATZIEKTEN
Effecten van vetten
ENERGIE
Faculty of Earth and Life Sciences 11 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
VETTEN IN DE VOEDING
Consequenties van verandering vet
in voeding:
1. Vervanging door koolhydraat (mono/di of complex)
2. Vervanging door eiwit
3. Vervanging door andere vetzuren
4. Gewichtsverlies
5. Combinatie
Faculty of Earth and Life Sciences
RICHTLIJNEN OP “GEBIED VAN VET”:
- Eet volgens een meer plantaardig en minder dierlijk
voedingspatroon.
- Vervang boter, harde margarine en bak- en braadvetten
door zachte margarine, vloeibaar bak- en braadvet en
plantaardige olien.
12 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
VETZUURSAMENSTELLING
13 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
TRANSVET
14 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
TRANS VERSUS CIS
15 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Vetten en vetzuren (Brouwer 2015) 15
• Verschil in configuratie -> functieverschil
• Poly met 1 of meer trans verbindingen:
– Geen essentieel vetzuurfunctie
Faculty of Earth and Life Sciences
TRANSVETTEN KUNNEN GEMAKKELIJK GESTAPELD WORDEN
16 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
TRANSVET – 2 BRONNEN
17 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Industriele hydrogenatie
“artificieel” transvet Biohydrogenatie
“natuurlijk” dierlijk transvet:
Vacceenzuur
Conjugated linoleic acid = CLA
Faculty of Earth and Life Sciences
VERDELING VAN TRANSVETZUREN IN INDUSTRIEEL EN MELKVET
18 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
0
10
20
30
40
50
7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
% o
f tr
an
s 1
8:1
milk partially hydrogenated soy and canola oil
Elaidic Vaccenic Chen ZY, Lipids 1995
Chen ZY, Can J Physiol Pharmacol 1995
Faculty of Earth and Life Sciences
EFFECT VAN INDUSTRIEEL TRANS VERVANGEN DOOR CIS OP LDL
19 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015 19 Brouwer Fukuoka 2015
19
0 5 1 0 1 5
-0 .6
-0 .4
-0 .2
0 .0
In d u s t r ia l t r a n s r e p la c e d b y c is m o n o (e n % )
Ch
an
ge
in
LD
L m
mo
l/L
L D L
Meer trans minder cis:
• LDL cholesterol
• HDL cholesterol
Faculty of Earth and Life Sciences
OBSERVATIONEEL: 2EN% KOOLHYDRAAT VERVANGEN DOOR TRANS
20 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
AANPASSING MARGARINE
21 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
0
10
20
30
40
50
1980 1989 1995 1996
g/1
00
g o
f p
rod
uc
t
saturates trans
Zock, Ned Tijdschr Geneeskd 1998
Faculty of Earth and Life Sciences
HUIDIGE INNAME IN NEDERLAND
22 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Van Rossum et al. Dutch National Food Consumption Survey 2007-2010
Gebruikelijke inname in de Nederlandse populatie (31-50 jaar).
Voedselconsumptiepeiling 2007-2010
Percentiles of trans fat intake
Faculty of Earth and Life Sciences
EFFECT VAN DIERLIJK TRANS
23 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences 24 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Verzadigd vet en hart- en vaatziekten
Faculty of Earth and Life Sciences
VERZADIGD EN ONVERZADIGD VET
25 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences 26 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
EFFECT OP LDL EN HDL: VERVANGING VERZADIGD DOOR ANDER VET OF KOOLHYDRAAT
-0,05
-0,04
-0,03
-0,02
-0,01
0
0,01
LDL HDL
mm
ol
/ L
/ %
en
erg
y
Monounsaturated Polyunsaturated Carbohydrates Trans
Mensink et al, Am J Clin Nutr 2003 26
Faculty of Earth and Life Sciences
VERZADIGD VET EN HART- EN VAATZIEKTEN: SIRI-TARINO ET AL.
27 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
ASSOCIATIES TUSSEN VERZADIGD VET INNAME EN CHD
28 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Copyright ©2010 The American Society for Nutrition Siri-Tarino, P. W et al. Am J Clin Nutr 2010;91:535-546 28
Risk ratios and 95% CIs for fully adjusted random-effects models
Faculty of Earth and Life Sciences
CONCLUSIE
29 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015 Brouwer Maastricht 2010 29
Faculty of Earth and Life Sciences
VERVANGING VERZADIGD VET DOOR PUFA VOORSPELT LAGER RISICO OP HVZ
30 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
MUFA PUFA CARB
Events Deaths
* *
*
Source: Jakobsen et al, Am J Clin Nutr 2009;89
Vervanging verzadigd vet door MOV geeft gunstigste effect
Kwaliteit van vet is belangrijker dan quantiteit
% c
han
ge in
ris
k
11 cohort
studies >
340,000
proefperso
nen
Faculty of Earth and Life Sciences
META-ANALYSE VAN RCTS OVER MEER MOV IN PLAATS VAN VERZADIGD VET EN CVD EVENTS
31 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Mozaffarian,
PLoS Medicine,
2010
0.5 1.0 2 3 0.33
Mozaffarian, PLoS Medicine, 2010
Relative risk of Myocardial Infarction or Coronary Heart Disease Death 31
Faculty of Earth and Life Sciences
EFFECTEN OP CHZ RISICO: VERVANG MOV, KOOLHYDRAAT, OF EOV DOOR VERZADIGD
32 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Mozaffarian,
PLoS Medicine,
2010
0.7 1.0 1.5
Relative risk of Coronary Heart Disease for Each 5% of Energy Intake 32
Faculty of Earth and Life Sciences
CONCLUSIE
- vervang verzadigd vet zoveel mogelijk door meervoudig
onverzadigd vet
33 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
RICHTLIJNEN OP “GEBIED VAN VET”:
- Eet volgens een meer plantaardig en minder dierlijk
voedingspatroon.
- Vervang boter, harde margarine en bak- en braadvetten
door zachte margarine, vloeibaar bak- en braadvet en
plantaardige olien.
- Eet tenminste 15 gram ongezouten noten per dag.
- Eet een per week vis, bij voorkeur vette vis.
- Neem enkele porties zuivel per dag.
- Vervang ongefilterde door gefilterde koffie
34 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015
Faculty of Earth and Life Sciences
EINDE
DANK!
35 Wageningen Vetten en gezondheid 3 dec 2015